Dominik Duka

Dominik Duka

Jaroslav Václav Duka

Kardynał prezbiter Prymas Czech (2010–2022)
Dominik Duka (2021)
In Spiritu Veritatis W Duchu Prawdy
Kraj działania	Czechy
Data i miejsce urodzenia	26 kwietnia 1943 Hradec Králové
Arcybiskup metropolita praski
Okres sprawowania	2010–2022
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech
Okres sprawowania	2010–2020
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	dominikanie
Śluby zakonne	7 stycznia 1972
Prezbiterat	22 czerwca 1970
Nominacja biskupia	6 czerwca 1998
Sakra biskupia	26 września 1998
Kreacja kardynalska	18 lutego 2012 Benedykt XVI
Kościół tytularny	św. Marcelina i Piotra na Lateranie
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Dominik Jaroslav Duka OP (właśc. Jaroslav Václav Duka; ur. 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové) – czeski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, biskup diecezjalny hradecki w latach 1998–2010, administrator apostolski sede vacante diecezji litomierzyckiej w latach 2004–2008, 36. arcybiskup metropolita praski i prymas Czech w latach 2010–2022, przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech w latach 2010–2020, kardynał prezbiter od 2012, od 2022 arcybiskup senior archidiecezji praskiej.

Urodził się 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové w Protektoracie Czech i Moraw^[1]. Jego ojciec był oficerem armii, walczącym po stronie sił alianckich podczas II wojny światowej^[1]. W 1944 roku wyjechał do Włoch, a później przez Szwajcarię do Anglii, gdzie walczył w armii czechosłowackiej. W latach pięćdziesiątych był więziony wraz z innymi oficerami frontu zachodniego^[1].

W 1960 roku ukończył naukę w gimnazjum J.K. Tyla w swojej rodzinnej miejscowości, ale nie mógł kontynuować nauki i dlatego po uzyskaniu świadectwa dojrzałości przez trzy lata pracował w fabryce jako ślusarz^[1]. W latach 1962–1964 odbył obowiązkową służbę wojskową^[1]. W 1965 rozpoczął studia teologiczne w seminarium duchownym św. Cyryla i Metodego w Litoměřicach^[1].

5 stycznia 1968 został przyjęty do podziemnego nowicjatu dominikanów i przyjął imię zakonne Dominik, a 6 stycznia 1969 złożył śluby czasowe^[1].

Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1970 z rąk biskupa litomierzyckiego kardynała Štěpána Trochty^[1]. Przez pięć lat pracował w przygranicznych parafiach archidiecezji praskiej (Chlum svaté Máří, Jáchymov, Nové Mitrovice – wszystkie należą dziś do diecezji pilzneńskiej)^[1]. 7 stycznia 1972 złożył śluby wieczyste w zakonie dominikanów^[1].

W 1975 komunistyczne władze odebrały mu pozwolenie na pełnienie funkcji kapłańskich (tzw. státní souhlas), po czym zszedł do podziemia^[1]. W latach 1976–1981 był mistrzem podziemnego nowicjatu dominikanów^[1]. Uczestniczył w tworzeniu tajnego ośrodka studiów zakonnych i organizował zajęcia religijne dla młodzieży w całej Czechosłowacji^[1].

W 1979 ukończył licencjat z teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym św. Jana Chrzciciela w Warszawie^[1]. W 1981 został uwięziony, w więzieniu przebywał przez półtora roku^[1]. Po wyjściu z więzienia, aż do 1989 roku pracował jako kreślarz w Škoda Auto w Pilźnie^[1].

W 1986 został prowincjałem czeskomorawskiej prowincji dominikanów. Funkcję tę pełnił również po aksamitnej rewolucji. Od 1990 r. wykłada teologię (Wstęp do teologii, Wstęp do Pisma Świętego oraz Biblijną archeologię i teologię) na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu.

6 czerwca 1998 Jan Paweł II mianował go biskupem Hradca Králové. Sakrę biskupią przyjął 26 września tego samego roku. Od 4 listopada 2004 do 2008 r. był również administratorem apostolskim diecezji Litoměřice. Jego biskupie hasło brzmi: In Spiritu Veritatis (W Duchu Prawdy).

13 lutego 2010 Benedykt XVI mianował go arcybiskupem praskim i prymasem Czech^[2]. W chwili wyboru na prymasa był osobą powszechnie szanowaną^[3], był też nieformalnym duszpasterzem czeskiej inteligencji i rzecznikiem Kościoła w Czechach. Ingres odbył się 10 kwietnia 2010. 24 kwietnia 2010 został przewodniczącym konferencji episkopatu Czech i pełnił tę funkcję do kwietnia 2020^[4].

6 stycznia 2012 ogłoszona została jego kreacja kardynalska^[5], której papież Benedykt XVI dokonał oficjalnie na konsystorzu w dniu 18 lutego 2012^[6].

Każdego roku na Śnieżce w sierpniowy odpust św. Wawrzyńca (10 VIII) odprawia mszę dla Czechów i Polaków. Dominik Duka od dawna utrzymuje bliskie kontakty z Polską. Uzyskał licencjat z teologii w Warszawie. Nauczył się języka polskiego, słuchając audycji Radia Wolna Europa oraz Radia Watykańskiego. Utrzymuje częste kontakty z dolnośląskimi diecezjami: legnicką i świdnicką oraz archidiecezją wrocławską^[7].

W 2012 r. kard. Stanisław Dziwisz zaprosił go do Krakowa, gdzie przewodniczył procesji ku czci św. Stanisława z Wawelu na Skałkę^[8].

Brał udział w konklawe 2013, które wybrało papieża Franciszka. 13 maja 2022 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z funkcji arcybiskupa metropolity praskiego^[9][10].

Od 14 września 2012 do 1 stycznia 2021, był Kapelanem Konwentualnym Wielkiego Krzyża i kapelanem generalnym Wojskowego i Szpitalnego Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy (obediencja orleańska)^[11], kiedy został wydalony przez Wielkiego Mistrza Zakonu^[12].

26 kwietnia 2023 roku skończył 80 lat, co uniemożliwia jego udział w konklawe^[13].

Spotykał się z krytyką z uwagi na bliskie stosunki z populistycznym premierem Andrejem Babišem i prezydentem Milošem Zemanem, krytykę Unii Europejskiej i straszenie imigrantami^[14]. W 2022 roku opublikował opinię, usprawiedliwiającą gwałty rosyjskich żołnierzy na Ukrainkach, dokonywane podczas inwazji Rosji na Ukrainę^[15][16][17].

• Order Lwa Białego I klasy (2016)^[18]
• Medal Za zasługi I stopnia (2001)^[19]
• Krzyż Zasługi Ministra Obrony Republiki Czeskiej II i I Stopnia (2003, 2008)
• Kawaler Legii Honorowej (2012)^[20]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2016)^[21]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Węgierskiego Orderu Zasługi (2018)^[22]
• Krzyż Wielki „Pro Piis Meritis” Melitensi (2007)^[23]
• Kapelan Konwentualny Wielkiego Krzyża (ad honorem) Zakonu Maltańskiego (2011)^[24]
• Krzyż Zasługi Szefa Kancelarii Wojskowej Prezydenta Republiki (2015)^[25]
• Medal Generała Stanisława Čečka (2022)^[26]
• Krzyż Zasługi ze Srebrną Gwiazdą Zakonu Bożogrobców (2023)^[27]
• Kawaler Orderu Świętego Jerzego (Dom Habsbursko-Lotaryński) (2023)^[28]
• Medal Kraju hradeckiego I stopnia (2024)^[29]

• Nota biograficzna Dominika Duki na stronie Stolicy Apostolskiej. [dostęp 2023-05-28]. (wł.)
• Dominik Duka w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy  [dostęp 2012-06-29] (ang.)
• Dominik Duka [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-03-19]  (ang.).