Dołczanka torbiasta
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dołczanka torbiasta |
| Nazwa systematyczna | |
| Solorina saccata (L.) Ach. K. Vetensk-Acad. Nya Handl. 29: 228 (1808) | |
Dołczanka torbiasta (Solorina saccata (L.) Ach.) – gatunek grzybów z rodziny pawężnicowatych (Peltigeraceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Solorina, Peltigeraceae, Peltigerales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisany został w 1755 r. przez Linneusza jako Lichen saccatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1808 r. Erik Acharius[1].
- Arthonia saccata (L.) Ach. 1806
- Lichen saccatus L., 1755
- Lobaria saccata (L.) Hoffm. 1796
- Peltidea saccata (L.) Ach. 1803
- Peltigera saccata (L.) DC. 1805
- Platysma saccatum (L.) Frege 1812
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica zazwyczaj do 6 cm, wyjątkowo do 10 cm. Plecha listkowata, o kształcie rozetkowatym lub nieregularnym, głęboko wcinana, lub składająca się z luźnych odcinków. Górna powierzchnia jest gładka, w stanie suchym szarozielona lub brunatnozielona, w stanie wilgotnym intensywnie zielona. Dolna powierzchnia pilśniowata, biaława, białoróżowawa lub brunatna, bez żyłek, z długimi chwytnikami. Odcinki plechy mają długość 1–3 cm i zaokrąglone końce, są wcinane i płaskie lub pofałdowane, czasami białawo oprószone[4].
Plecha zawiera dwa gatunki fotobiontów: w górnej warstwie są to glony Coccomyxa, w cefalodiach glony Nostoc[4]. Na górnej powierzchni często występują owocniki. Mają brunatną barwę, średnicę 2–4(5) mm i nie posiadają brzeżka. W jednym worku powstają po 4 dwukomórkowe, brązowe zarodniki. Mają rozmiar 30–60 × 18–28 μm[4].
Reakcje barwne: wszystkie negatywne[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Na kuli ziemskiej jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji, Afryce, oraz na wielu wyspach. W Europie na północy sięga po północne wybrzeża Grenlandii i archipelag Svalbard. Występuje głównie w wysokich górach i w tundrze[6]. W Polsce w rozproszeniu występuje głównie w górach, na wyżynach i na niżu jest bardzo rzadka[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. W piśmiennictwie polskim po II wojnie światowej podano stanowiska tego gatunku w Tatrach, Sudetach, Pieninach i na Wyżynie Lubelskiej[2]. Ma status VU – gatunek w sytuacji wysokiego ryzyka wymarcia w stanie dzikim w regionie[7]. W Polsce podlega ścisłej ochronie[8].
Rozwija się głównie na podłożu wapiennym; w szczelinach skał, na drobnym gruzie, na skarpach, mchach i na ziemi[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-06-15]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-11-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2016-06-15].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-11-15].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. [dostęp 2015-01-04].