8 Dywizja Piechoty Armii Krajowej
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
20 września 1944 |
| Rozformowanie |
30 września 1944 |
| Patron | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk. Mieczysław Niedzielski „Żywiciel” |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa (powstanie warszawskie) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
| Skład |
13 pułk piechoty AK, 21 pułk piechoty AK, 32 pułk piechoty 9 pułk artylerii lekkiej AK, 9 kompania dywerysjna |
8 Dywizja Piechoty AK im. Romualda Traugutta (8 DP AK) – wielka jednostka piechoty Armii Krajowej, walcząca od 20 września do 30 września na Żoliborzu
Historia
[edytuj | edytuj kod]8 Dywizja Piechoty AK zorganizowana została w czasie powstania warszawskiego z oddziałów powstańczych walczących w ramach Obwodu II Żoliborz. Dywizja została utworzona rozkazem Komendanta Armii Krajowej L.dz.7/III z 20 września 1944, oraz rozkazem organizacyjnym nr 32 Komendanta Okręgu Warszawskiego z 21 września 1944[1]; Stanowiła jedną z trzech dywizji stanowiących Warszawski Korpus AK. Pełniącym obowiązki dowódcy mianowano ppłk. Mieczysława Niedzielskiego „Boruta”. Zastępcą dowódcy dywizji i szefem sztabu był mjr Andrzej Janczak „Roman”[2].
W rozkazie dowódcy AK wskazano, iż 8 dywizja będzie „zorganizowana z oddziałów na Żoliborzu i w Puszczy Kampinoskiej”[3]. Natomiast w rozkazie Dowódcy Warszawskiego Okręgu AK polecono zorganizować pułki „13, 21, 32 i 8 pułk artylerii”[1].
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Według ustaleń autorów londyńskiej publikacji „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej” z 1950, w skład 8 Dywizji Piechoty AK weszły:
- 13 pułk piechoty (trzy zorganizowane bataliony) z oddziałów Puszczy Kampinoskiej;
- 32 pułk piechoty (dwa zorganizowane bataliony, jeden niezorganizowany) z oddziałów Obwodu Żoliborz;
- 21 pułk piechoty (dwa zorganizowane bataliony, jeden niezorganizowany) z oddziałów Obwodu Żoliborz[4];
Według ustaleń Stanisława Podlewskiego, w książce „Rapsodia Żoliborska” z 1957, w skład dywizji wchodziły: 21 pułk piechoty dowodzony przez kpt. Mariana Kamińskiego „Żaglowiec”. 32 pułk piechoty stanowiły zgrupowania „Żubr”, „Żyrafa” i „Żbik”, dowodzony przez mjr Władysława Jeleń-Nowakowskiego „Żubr”, zaś 13 pułk piechoty stanowiły oddziały z Puszczy Kampinoskiej dowodzony przez mjr Romana Trzaska-Kotowskiego „Okoń”[5]. Te ustalenia powtarzane były w kolejnych publikacjach łącznie z Wielką Ilustrowaną Encyklopedią Powstania Warszawskiego z 2005[6].
Dopiero według ustaleń dr Grzegorza Jasińskiego z 2008, ustalono faktyczny skład dywizji. Według tych ustaleń „Żywiciel” nie mogąc utrzymać stałej łączności z oddziałami z Kampinosu, podjął decyzję o nakazanej reorganizacji wyłącznie w oparciu o oddziały żoliborskie[7]:
W skład 8 DP AK weszły:
- 13 pułk piechoty AK – dowódca kpt. Witold Plechawski „Sławomir”;
- 21 pułk piechoty AK „Dzieci Warszawy” – dowódca kpt. Marian Kamiński „Żaglowiec”
- Zgrupowanie „Żaglowiec” i Zgrupowanie „Żaba”;
- 32 pułk piechoty AK – dowódca kpt. Władysław Nowakowski „Żubr”;
- Zgrupowanie „Żubr” oraz plutony 225, 244 i 257 ze Zgrupowania „Żmija”;
- 8 pułk artylerii lekkiej AK – dowódca mjr Kazimierz Nowacki „Żyrafa”;
- Zgrupowanie „Żniwiarz” – dowódca kpt. Mieczysław Morawski „Żniwiarz”. Oddział w dyspozycji dowódcy dywizji.
8 Dywizja w oddziałach liniowych liczyła: 118 oficerów, 175 podchorążych, 344 podoficerów i 1095 żołnierzy. W Wojskowej Służbie Kobiet – 320 kobiet (bez personelu szpitali). Ponadto w szpitalach znajdowało się 674 rannych, z czego połowa w stanie ciężkim[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Komorowski Krzysztof: Bitwa o Warszawę ’44. Militarne aspekty Powstania Warszawskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004, s. 538-539.
- ↑ J. Kreusch, A. K. Kunert, T. Labuszewski (oprac.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. T. IV. Warszawa: 1997, s. 51.
- ↑ Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939–1945. T. Tom 3 1944–1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000, s. 2146.
- ↑ „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej”. T. Tom 3 Armia Krajowa. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen.Sikorskiego, 1950, s. 818.
- ↑ Stanisław Podlewski: „Rapsodia żoliborska. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1979 II wydanie, s. 344.
- ↑ Piotr Rozwadowski (pod red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. T. I. Warszawa: 2005, s. 617.
- ↑ Jasiński 2009 ↓, s. 319-320.
- ↑ Jasiński 2009 ↓, s. 320.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz, w: Mówią Wieki nr 9/1986.
- Grzegorz Jasiński, Próby wsparcia powstania na Żoliborzu przez 2 Dywizję Piechoty (wrzesień 1944), Przegląd Historyczno-Wojskowy nr 1 (221), Warszawa 2008, ISSN 1640-6281, s. 80-81.
- Grzegorz Jasiński, Z drugiej strony lustra, Przegląd Historyczno-Wojskowy nr 3 (223), Warszawa 2008, ISSN 1640-6281, s. 192.
- Grzegorz Jasiński: Żoliborz 1944. Dzieje militarne II Obwodu Okręgu Warszawa AK w Powstaniu Warszawskim. Pruszków: 2009.
- Stanisław Podlewski, Rapsodia Żoliborska, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1957.
- Piotr Rozwadowski, Wojsko Powstania Warszawskiego. Struktury, dowodzenie, skład osobowy, możliwości bojowe, Warszawa 2006.
