2 Pułk Piechoty Liniowej
 Orzełek z kaszkietu oficera 2 pułku piechoty | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Stefan Koszarski |
| Obecny |
płk Władysław Płonczyński |
| Działania zbrojne | |
| powstanie listopadowe | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
sandomierskie[1][2]: |
| Podległość | |
2 Pułk Piechoty Liniowej – pułk piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Poznaniu[3].
Pułk sformowany w 1815[1]. 2 pułk piechoty liniowej wraz z 6 ppl tworzył 2 Brygadę 1 Dywizji Piechoty[4]. W okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[a]. Stan kompanii wynosił 4–6 oficerów, 14–16 podoficerów i 184 szeregowych. Stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54–55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664–1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[b]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. Pierwsze dwie kompanie pułku były kompaniami wyborczymi[c], czyli grenadierską i woltyżerską, pozostałe centralnymi zwane fizylierskimi, czyli strzeleckimi[6]. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię woltyżerską[5]. Wchodził w struktury 1 Dywizji Piechoty[7].
Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład zreorganizowanej 1 Dywizji Piechoty[8]. 26 kwietnia 1831 przeprowadzono kolejną reorganizację piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk pozostał w 2 Brygadzie 1 Dywizji Piechoty[9].
5 października 1831 2 pułk piechoty liniowej przeszedł granicę pruską pod Grudziądzem i został internowany[10].
Tradycje 2 pułku piechoty liniowej w III Rzeczypospolitej kontynuował 2 Giżycki pułk zmechanizowany[4].
Żołnierze pułku
[edytuj | edytuj kod]Pułkiem dowodzili[1]:
- płk Stefan Koszarski (20 stycznia 1815 do roku 1818),
- płk Kazimierz Słupecki (do 27 grudnia 1830),
- ppłk Jan Hiż (zastrzelił się 25 stycznia 1831),
- ppłk Władysław Płonczyński (dowodził od 21 stycznia, poległ w bitwie pod Grochowem 24 lutego),
- mjr Karol Żywult (tymczasowo dowodził do 25 lutego 1831),
- ppłk Stanisław Rychłowski (płk dowodził do 28 lipca 1831),
- ppłk Antoni Gałczyński (1 sierpnia 1831),
- ppłk Zalewski (październik 1831)[11][12].
W pułku służbę pełnił i jako żołnierz walczył w powstaniu listopadowym burzyciel chłopów Kazimierz Deczyński, w 1831 awansowany do stopnia podporucznika[13].
Walki pułku
[edytuj | edytuj kod]
Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego. Stacjonujące w Warszawie kompanie wyborcze wzięły udział w walkach Nocy Listopadowej 29 listopada 1830 roku. W grudniu zreorganizowany pułk skoncentrował się w rejonie Warszawy. W lutym walczył pod Wiśniewem i Wawrem. Następnie osłaniał prawe skrzydło obrony stolicy w bitwie pod Białołęką i pod Grochowem. Podczas wiosennej ofensywy wzdłuż szosy brzeskiej walczył ponownie pod Wawrem, a podczas wyprawy w Lubelskie pod Wronowem. W wyprawie na gwardię rosyjską potykał się pod Długosiodłem, Rutkami i Tykocinem. W maju walczył pod Ostrołęką, w czerwcu pod Paprotnią, a we wrześniu bronił Warszawy. Tu zakończył swój szlak bojowy[14].
Po wycofaniu się armii powstańczej do województwa płockiego - przeszedł ostatecznie 5 października granicę pruską pod Grudziądzem[10].
Bitwy i potyczki[1]:
- Warszawa (29 listopada 1830)
- Wiśniewo (12 lutego 1831)
- Wawer (19 lutego i 31 marca 1831)
- Białołęka (24 lutego 1831)
- Grochów (25 lutego 1831)
- Wronów (17 kwietnia 1831)
- Kazimierz nad Wisłą (18 kwietnia 1831)
- Długosiodło (16 maja 1831)
- Kołomyka–Rutki (20 maja 1831)
- Tykocin (21 maja 1831)
- Ostrołęka (26 maja 1831)
- Paprotnia (15 czerwca 1831)
- Warszawa (6 i 7 września 1831)
- Bronisze (17 października 1831)
W 1831, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 38 złotych i 64 srebrne krzyże Orderu Virtuti Militari[1].
Uzbrojenie i umundurowanie
[edytuj | edytuj kod]Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły karabiny skałkowe. Pierwotnie było to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), później zastąpione rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Poza karabinami piechurzy posiadali bagnety i tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie uzupełniała łopatka saperska, ładownica na 40 naboi oraz pochwa na bagnet.
Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki i sukiennych, białych spodni. Naramiennik biały, numer dywizji (1) czerwony[15]. Używano czapek czwórgraniastych. Po reformie w roku 1826 wprowadzono pantalony zapinane na guziki. Czapki czwórgraniaste zastąpiono kaszkietami z czarnymi daszkami i białymi sznurami. Na kaszkiecie znajdowała się blacha z orłem, numer pułku oraz ozdobny pompon.
Chorągiew
[edytuj | edytuj kod]Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[16].
Pola między ramionami krzyża – obie części białe, a w rogach płata królewskie inicjały: A I, później M I z koroną, otoczone wieńcami laurowymi[16].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 68.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459-460.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
- ↑ a b Wyrzycki 1992 ↓, s. 6.
- ↑ a b c Wimmer 1978 ↓, s. 459.
- ↑ Korzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 460.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 490.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 491.
- ↑ a b Wyrzycki 1992 ↓, s. 8.
- ↑ Lewandowski 1959 ↓, s. 119, 120.
- ↑ Jędrzejewicz 1974 ↓, s. 380.
- ↑ Deczyński 1949 ↓, s. 46.
- ↑ Wyrzycki 1992 ↓, s. 7.
- ↑ Gembarzewski 2003 ↓, s. 93.
- ↑ a b Gembarzewski 2003 ↓, s. 95.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
- Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Stanisław Wyrzycki: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 2 pułk piechoty Legionów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-05-9.
- Kazimierz Deczyński: Pamiętnik chłopa-nauczyciela. 1949.
- Władysław Lewandowski: Uczestnicy powstania listopadowego opowiadają. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.
- Jerzy Jędrzejewicz: Zwycięstwo pokonanych: opowieść o Stanisławie Worcellu. Warszawa: Wydawnictwo Pax, 1974.
| Wojska |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bitwy |
|
