Aksamitka rozpierzchła

Aksamitka rozpierzchła
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	aksamitka
Gatunek	aksamitka rozpierzchła
	Nazwa systematyczna
	Tagetes patula L.; Sp. pl. 2:887. 1753
Synonimy
	Tagetes lunulata Ortega;
	Tagetes lunulata Ortega;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Aksamitka rozpierzchła (Tagetes patula L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Inne jej nazwy zwyczajowe: aksamitek rozpierzchły, aksamitek drobnokwiatowy, szarańcza aksamitek, afrykanki, tagetes rozpierzchły^[4]. Swoje pochodzenie wywodzi z Meksyku i Nikaragui, skąd gatunek ten został rozpowszechniony jako ozdobna roślina ogrodowa^[3].

Morfologia

Pokrój: Roślina jednoroczna o wysokości do 60 cm. Ma silnie rozgałęzione łodygi. Cała roślina wydziela silny charakterystyczny zapach.
Liście: Pierzastodzielne.
Kwiaty: Zebrane w pojedynczo osadzone na szypułkach koszyczki kwiatowe o średnicy 4–6 cm. Zewnętrzne kwiaty języczkowe są żółte z purpurową plamką. Kwiaty wewnętrzne rurkowate.
Owoce: Niełupki z kilkoma nasionami.

Odmiany ozdobne

Ogrodnicy wyhodowali wiele kultywarów o bardziej ozdobnych kwiatostanach, niż typowa forma. Należą do nich m.in.:

'Carmen' – pokrój kulisty, kwiaty pełne karminowo-miodowe.
'Queen Sophia' – pokrój rozkrzewiony, kwiaty pełne mahoniowo-pomarańczowe.
'Bolero' – pokrój zwarty, kwiaty pełne miodowo-mahoniowe.
'Honeycomb' – pokrój zwarty, kwiaty pełne mahoniowo-czerwono-żółte.
'Naughty Marietta' – pokrój rozkrzewiony, kwiaty pojedyncze miodowe z czerwono-brązowymi przebarwieniami.
'Dainty Marietta' – pokrój rozkrzewiony, kwiaty pojedyncze żółte.

Zastosowanie

Jako roślina ozdobna ma wszechstronne zastosowanie. Nadaje się na rabaty kwiatowe, na obwódki rabat. Może być uprawiana w pojemnikach na balkonach, tarasach itp. Może być uprawiana jako roślina zadarniająca. Uprawiana bywa na grobach ziemnych na cmentarzach. Dobrze też komponuje się z innymi roślinami, może być np. sadzona w pojemnikach w kompozycji z innymi roślinami ozdobnymi.

Aksamitka rozpierzchła jest używana przez ogrodników do zapobiegania atakom nicieni które mogą niszczyć inne rośliny^{[potrzebny przypis]}.

Wysuszone i pocięte lub sproszkowane płatki aksamitki rozpierzchłej pod nazwą „szafran imeretyński” (od Imeretii) stosuje się jako przyprawę w kuchniach Kaukazu, przede wszystkim Gruzji^[5].

Uprawa

Roślina łatwa w uprawie. Wymaga stanowisk w pełnym słońcu i żyznej oraz przepuszczalnej gleby. Rozmnaża się z nasion wysiewanych do rozsadników wczesną wiosną. Chcąc, by zakwitła wcześniej lepiej jest kupić gotowe sadzonki wyhodowane przez specjalistów pod osłonami. Rośliny mogą być atakowane przez ślimaki, a przy długotrwałych deszczach przez szarą pleśń (zapobiega się jej chemicznie, przez opryskiwanie preparatami grzybobójczymi). Nawozić należy nawozami z niewielką ilością azotu, gdyż obfite nawożenie azotowe powoduje bujny wzrost rośliny, ale słabe jej kwitnienie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Szafran imeretyński

Bibliografia

GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].

[S-4] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[5] Szafran imeretyński

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]