Order Lwa Białego

Order Lwa Białego
Řád bilého lva

Awers łańcucha (Czechosłowacja)
Awers odznaki orderowej (wojsk., Czechosłowacja)
Gwiazda (Czechosłowacja)
Baretka V Klasy
Ustanowiono	7 grudnia 1922
Poniżej	Order Tomáša Garrigue Masaryka
Powiązane	Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo”
Multimedia w Wikimedia Commons

Order Lwa Białego (cz. Řád bilého lva)^[1][2] – najwyższe odznaczenie Republiki Czeskiej, kontynuujące tradycję orderu czechosłowackiego o takiej samej nazwie, utworzonego w roku 1922 jako odznaczenie dla zasłużonych cudzoziemców. Obecnie order nadawany jest przez prezydenta Czech obywatelom i cudzoziemcom za znamienite zasługi dla Republiki Czeskiej.

Order Lwa Białego podzielony jest na dwie grupy (skupiny), cywilną i wojskową, i posiada pięć klas (tříd), przy czym łańcuch orderowy w I Klasie może być nadawany jedynie głowom państw.

Order Lwa Białego został ustanowiony 7 grudnia 1922 roku jako odznaczenie nadawane wyłącznie cudzoziemcom (I Republika Czechosłowacka odznaczeń swym obywatelom nie nadawała) za wybitne zasługi w dziedzinach kultury, przemysłu, handlu i wojskowości zdobyte przy współpracy innych państw z Republiką Czechosłowacką. Order nadawał prezydent republiki według rekomendacji swej kancelarii. Order podzielony był na dwie grupy, cywilną i wojskową, każda z nich posiadała pięć klas: Krzyż Wielki, Komandor z Gwiazdą, Komandor, Oficer i Kawaler oraz medale złoty i srebrny^[3]. Po zajęciu Czech i Moraw przez III Rzeszę i utworzeniu tzw. Protektoratu order był nadal od roku 1941 nadawany przez czechosłowacki Rząd na Wygnaniu pod prezydenturą Edwarda Benesza. Po roku 1945, po przejęciu władzy przez komunistów order zachowano, nadając mu w roku 1961 nowe statuty i zmieniając jego wygląd. W latach 1990–1992 order, po ponownej zmianie statutów i wyglądu, zachowano jako najwyższe odznaczenie CSRF. Po podziale Czechosłowacji w 1993 na dwa państwa, Order Lwa Białego przejęła Republika Czeska, ponownie zmieniając jego wygląd i statuty: od 1994 order posiada (według znanego schematu Legii Honorowej) pięć klas, przy zachowaniu obu dawnych grup (wojskowej i cywilnej) i nadawany być może obywatelom czeskim oraz cudzoziemcom.

Na podstawie artykułu 4. statutów, każdy Prezydent Republiki Czeskiej zostaje, na czas pełnienia tego urzędu, kawalerem Orderu I Klasy z Łańcuchem. Może go zachować po zakończeniu swojej kadencji, jedynie za zgodą obu izb Parlamentu Republiki Czeskiej.

Podczas II wojny światowej Order Lwa Białego (klasy wojskowej) nadawany był osobom szczególnie zasłużonym dla wyzwolenia Czechosłowacji spod okupacji hitlerowskiej. W maju 1945 roku, po kapitulacji Niemiec, przyznano order wielu oficerom wojsk aliantów, w tym Dwightowi Eisenhowerowi, pośmiertnie w 1995 gen. Pattonowi. Nie należy go mylić z drugim – Orderem Wojennym Lwa Białego, ustanowionym przez prezydenta Benesza w lutym roku 1945.

W 1999 roku Orderem Lwa Białego (I Klasy, bez Łańcucha) odznaczono, z racji byłego pełnienia urzędu Prezydenta RP, Lecha Wałęsę. Orderem I Klasy z Łańcuchem odznaczeni zostali polscy prezydenci: Aleksander Kwaśniewski w 2004, Lech Kaczyński^[4] w 2010 i Andrzej Duda w 2016 roku.

Insygnia orderu różniły się od obecnych w następujących aspektach: koronowany lew czeski na awersie oznaki i na gwieździe I i II stopnia niósł na piersi tarczę herbu Słowacji (z trójwzgórzem i krzyżem lotaryńskim); na rewersie oznaki każdy jej promień nosił herb – trzech ziem czeskiej części państwa (Czechy, Morawy, Śląsk) i dwóch słowackiej (Słowacja oraz Ruś), medalion rewersu nosił inicjały „ČSR”. Monogramy łańcucha składały się z liter „ČSR” i medalionów z lwem.

Wygląd insygniów zmieniono stosunkowo niewiele: lwu odebrano koronę, a na jego piersi pojawił się herb Słowackiej Republiki Socjalistycznej (vatra na Krywaniu). Zamiast monogramu „ČSR” wprowadzono, tam gdzie on dawniej występował, „ČSSR”, usunięto herby ziem czeskich i słowackich z rewersu oznaki.

Przywrócono awers odznaki sprzed 1960. Herby ziem czeskich i słowackich nie powróciły na rewers oznaki – pojawił się na niej, w miejscu monogramu, czteropolowy herb Czechosłowacji (z czeskim lwem i słowackim krzyżem). Monogramy na łańcuchu zmieniono na „ČSFR”.

Insygnia orderu to oznaka, gwiazda I i II stopnia i łańcuch orderowy dla głów państw. Oznaka jest pięciopromienną, emaliowaną na ciemnoczerwony kolor gwiazdą, której promienie kończą się trójzębem, opatrzonym kulkami na szpicach. Między promieniami znajdują się ornamenty w kształcie złotych liści lipy, „narodowego drzewa” Czech. Na awersie na oznakę nałożony jest ukoronowany lew wspięty (symbol narodowy Czech). Na rewersie oznaka posiada okrągły medalion środkowy z czteropolowym „wielkim herbem” Republiki Czeskiej, otoczony białym obramowaniem z dewizą orderu „Pravda vítězí” („Prawda zwycięży”). Zawieszką oznaki jest wieniec ze złotych liści lipowych w kształcie rombu, który w środku posiada – dla grupy cywilnej – dwie skrzyżowane gałązki palmowe lub – dla grupy wojskowej – dwa skrzyżowane miecze. Obecny order posiada pięć klas, wszystkie I do V przedstawiają tą samą oznakę, ale o różnej wielkości. Order noszony jest na czerwonej wstędze z szerokimi białymi paskami po bokach.

Gwiazda I i II Klasy jest srebrna, ośmiopromienna, w środku nosi emaliowany na czerwono medalion ze srebrnym lwem czeskim, otoczonym srebrnym napisem Pravda vítězí z liśćmi lipy jako cezurami napisu.

Złoty łańcuch orderowy składa się z 20 członów: 10 medalionów z lwem czeskim i 10 kunsztownie splecionych monogramów „ČR”.

Baretki Orderu Lwa Białego
	ČSR (1922 – 1961)	CSRS (1961 – 1990)	CSRF (1990 – 1992)	Republika Czeska (od 1994)
I Klasa (Krzyż Wielki)
II Klasa (Wielki Oficer)
III Klasa (Komandor)
IV Klasa (Oficer)		nie ustanowiono
V Klasa (Kawaler)		nie ustanowiono
Medal Złoty		nie ustanowiono	nie ustanowiono	nie ustanowiono
Medal Srebrny		nie ustanowiono	nie ustanowiono	nie ustanowiono

 Zobacz też kategorię: Odznaczeni Orderem Lwa Białego.

 Zobacz też kategorię: Polacy odznaczeni Orderem Lwa Białego.

• Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1975

• Order Lwa Białego
• Statuty Orderu Lwa Białego (1990-1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2010-01-31]. (cz.).
• Statuty Orderu Lwa Białego (od 1994 r.). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2010-01-31]. (cz.).
• Odznaczeni Orderem Lwa Białego (1990-1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2010-01-31]. (cz.).
• Odznaczeni Orderem Lwa Białego (od 1994 r.). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2010-01-31]. (cz.).

• p
• d
• e

Czeskie odznaczenia (według rangi)

Order Lwa Białego Order Tomáša Garrigue Masaryka Medal za Bohaterstwo Medal za Zasługi Krzyż Zasługi Ministra Obrony Republiki Czeskiej Medal za Rany Medal Ministra Obrony za Służbę Zagraniczną Medal Za Służbę w Siłach Zbrojnych Republiki Czeskiej

 Osobne artykuły: Czechosłowackie odznaczenia i Słowackie odznaczenia.

• p
• d
• e

Czechosłowackie odznaczenia (według daty ustanowienia)

Medal Jana Žižky z Trocnova, 1918 Krzyż Wojenny, 1918 Medal Rewolucyjny, 1918 Order Sokoła, 1919 Medal Zwycięstwa, 1920 Order Lwa Białego, 1922 Krzyż Wojenny, 1939 Medal za Odwagę w Obliczu Nieprzyjaciela, 1939 Medal Wojskowy „Za Zasługi”, 1943 Medal Pamiątkowy Wojskowy, 1943 Order Wojskowy Lwa Białego „Za Zwycięstwo”, 1945 Order Słowackiego Powstania Narodowego, 1945 Order Wojskowy „Za Wolność”, 1946 Order Jana Žižky z Trocnova, 1946 Medal Janosika, 1946 Medal Pamiątkowy Zborowski, 1947 Medal Pamiątkowy Sokołowski, 1948 Medal Pamiątkowy Bachmaczewski, 1948 Medal „Za Zasługi dla Czechosłowackiej Armii Ludowej”, 1948 Order 25 Lutego, 1949 Order Republiki, 1951 Order Pracy, 1951 Order Klementa Gottwalda, 1953 Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, 1955 Order Czerwonego Sztandaru, 1955 Order Czerwonego Sztandaru Pracy, 1955 Order Czerwonej Gwiazdy, 1955 Order Czerwonej Gwiazdy Pracy, 1955 Medal Pamiątkowy Dukielski, 1959 Medal Pamiątkowy na 20 Rocznicę Słowackiego Powstania Narodowego, 1964 Medal Pamiątkowy na 20 Rocznicę Wyzwolenia Czechosłowacji, 1965 Order Przyjaźni, 1976 Medal za Ofiarną Pracę dla Socjalizmu, 1976 Medal Pamiątkowy na 40 Rocznicę Wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Sowiecką, 1985 Order Milana Rastislava Štefánika, 1990 Order Tomáša Garrigue Masaryka, 1990 Medal „Za Bohaterstwo”, 1990 Medal „Za Zasługi”, 1990

 Osobne artykuły: Słowackie odznaczenia i Czeskie odznaczenia.