Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Tarnoob (dyskusja | edycje) o 16:24, 1 lis 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 1 lis 2024, była oparta na tej wersji.

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, tzw. „polski Nobel”[1] – polska nagroda naukowa przyznawana przez Radę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, ustanowiona w marcu 1992 roku. Otrzymują ją polscy uczeni za odkrycia i inne osiągnięcia stanowiące istotny wkład w życie duchowe i postęp cywilizacyjny Polski oraz zapewniające Polsce miejsce w nauce światowej.

W każdej edycji jest przyznawana w kilku dziedzinach z puli czterech. Początkowo – do roku 2010 włącznie – były to:

W 2011 roku Nagrody FNP zaczęto grupować inaczej, tylko jedną z kategorii zostawiając bez zmian; nowy podział to:

Nagroda przyznawana jest corocznie, choć w niektórych latach tylko w części dziedzin.

W 2007 roku nagrodę stanowiły:

  • 200 000 zł (równowartość około 75 000 dolarów amerykańskich);
  • statuetka zaprojektowana przez R. Kozłowskiego.

Laureaci

 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Spis na podstawie strony FNP[2].

Nauki humanistyczne i społeczne

rok laureat instytucje powód
1992 Marian Biskup Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza praca zatytułowana Wojna pruska, czyli walka Polski z zakonem krzyżackim z lat 1519–1521
1993 nie przyznano
1994 Roman Aftanazy Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum jedenastotomowe dzieło pod łącznym tytułem Materiały do dziejów rezydencji
1995 Teresa Michałowska Polska Akademia Nauk – Instytut Badań Literackich fundamentalne dzieło historyczno-literackie pt. Średniowiecze (1995) ukazujące nowy obraz piśmiennictwa polskojęzycznego i łacińskiego w kulturze polskiej pierwszej połowy naszego tysiąclecia
1996 Jerzy Gadomski Uniwersytet Jagielloński – Instytut Historii Sztuki fundamentalne trzytomowe dzieło pt. Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski
1997 Andrzej Paczkowski Polska Akademia Nauk – Instytut Studiów Politycznych książka Pół wieku dziejów Polski 1939–1989
1998 Janusz Sondel Uniwersytet Jagielloński – Wydział Prawa i Administracji Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków – dzieło pomnażające wiedzę o łacińskich źródłach kultury duchowej Polaków
1999 Mieczysław Tomaszewski Akademia Muzyczna w Krakowie dzieło Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans, stanowiące nową, oryginalną syntezę wiedzy o tym kompozytorze
2000 Jan Strelau Uniwersytet Warszawski – Wydział Psychologii stworzenie oryginalnej psychologicznej regulacyjnej teorii temperamentu, a szczególnie za dzieło Temperament. A Psychological Perspective (1998)
2001 Stefan Swieżawski Katolicki Uniwersytet Lubelski dzieło pt. Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, stanowiące doniosły wkład w badania nad przemianami europejskiej myśli filozoficznej antyku i średniowiecza
2002 Lech Leciejewicz Polska Akademia Nauk – Instytut Archeologii i Etnologii dzieło Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej ukazujące nowatorski i oryginalny obraz cywilizacji europejskiej w jej wczesnośredniowiecznej fazie
Uniwersytet Wrocławski – Instytut Historyczny
2003 Jerzy Szacki Uniwersytet Warszawski fundamentalne dzieło Historia myśli socjologicznej, stanowiące całościowy i oryginalny wykład dziejów pojmowania zjawisk życia społecznego
2004 Jadwiga Staniszkis Uniwersytet Warszawski – Wydział Socjologii badania będące próbą teorii i interpretacji procesów transformacji współczesnej Polski i świata, przedstawione w książkach Postkomunizm (2001) oraz Władza globalizacji (2003)
2005 Karol Myśliwiec Polska Akademia Nauk – Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej odkrycie grobowca wezyra Merefnebefa w nekropoli w Sakkarze (Egipt) udokumentowane w monografii The Tomb of Merefnebef (2004)
2006 Piotr Sztompka Uniwersytet Jagielloński – Instytut Socjologii oryginalne opracowanie idei współczesnej socjologii, pozwalające zrozumieć wyznaczniki oraz dynamikę skomplikowanych zmian społeczeństw nowoczesnych, przedstawione m.in. w książkach Socjologia. Analiza społeczeństwa oraz Socjologia zmian społecznych
2007 Karol Modzelewski Uniwersytet Warszawski – Wydział Historii badania nad historią powstawania tożsamości europejskiej, odkrywające znaczenie tradycji przedchrześcijańskiej i wielokulturowej dla współczesnego pojęcia Europy, przedstawione w dziele Barbarzyńska Europa
2008 Stanisław Mossakowski Polska Akademia Nauk – Instytut Sztuki wszechstronna, interdyscyplinarna monografia dotycząca kaplicy Zygmuntowskiej – czołowego zabytku sztuki polskiego i włoskiego renesansu
2009 Jerzy Strzelczyk Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Historyczny rozprawa Pióro w wątłych dłoniach, pokazująca wkład twórczości intelektualnej kobiet w rozwój cywilizacji europejskiej od starożytności do przełomu X/XI wieku
2010 Anna Wierzbicka Australijski Uniwersytet Narodowy (Australia) stworzenie teorii naturalnego metajęzyka semantycznego oraz odkrycie zbioru znaczeń elementarnych wspólnych dla wszystkich języków
2011 Tomasz Giaro Uniwersytet Warszawski – Wydział Prawa i Administracji interdyscyplinarna analiza kategorii prawdy w doktrynach prawa od antyku do współczesności, otwierająca nowe perspektywy rozumienia prawa jako jednego z fundamentów cywilizacji europejskiej
2012 Ewa Wipszycka Uniwersytet Warszawski wszechstronna rekonstrukcja funkcjonowania wspólnot klasztornych w późnoantycznym Egipcie
2013 Jan Woleński Uniwersytet Jagielloński – Wydział Filozoficzny wszechstronna analiza prac szkoły lwowsko-warszawskiej i wprowadzenie jej dokonań do międzynarodowego dyskursu współczesnej filozofii
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
2014 Lech Szczucki Polska Akademia Nauk – Instytut Filozofii i Socjologii wyjaśnienie związków kulturowych Europy Środkowej i Zachodniej w monumentalnej edycji korespondencji Andrzeja Dudycza, XVI-wiecznego myśliciela, reformatora religijnego i dyplomaty
2015 Jerzy Jedlicki Polska Akademia Nauk – Instytut Historii fundamentalne studia nad fenomenem inteligencji jako warstwy społecznej i jej rolą w procesach modernizacji w Europie Środkowo-Wschodniej
2016 Bogdan Wojciszke SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny – Wydział Zamiejscowy w Sopocie opracowanie modelu sprawczości i wspólnotowości jako podstawowych wymiarów poznania społecznego
2017 Krzysztof Pomian Centre national de la recherche scientifique w Paryżu (Francja) pionierskie badania dziejów kolekcjonerstwa oraz wpływu nauki i sztuki na rozwój kultury europejskiej
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
2018 Timothy Snyder Uniwersytet Yale’a analiza mechanizmów polityczno-społecznych, które w XX wieku doprowadziły do konfliktów narodowościowych i ludobójstwa w Europie Środkowej
2019 Andrzej Wiśniewski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Psychologii i Kognitywistyki opracowanie koncepcji inferencyjnej logiki pytań[3]
2020 Romuald Schild Polska Akademia Nauk – Instytut Archeologii i Etnologii wskazanie klimatycznych i środowiskowych uwarunkowań procesów społeczno-kulturowych w epoce kamienia na obszarach Afryki Północnej i Niżu Europejskiego[4]
2021 Cezary Cieśliński Uniwersytet Warszawski – Wydział Filozofii rozwiązanie kluczowych problemów deflacjonistycznej teorii prawdy[5]
2022 Adam Łajtar Uniwersytet Warszawski – Wydział Archeologii interpretacja źródeł epigraficznych, ukazująca religijne i kulturowe aspekty funkcjonowania średniowiecznych społeczności zamieszkujących Dolinę Nilu[6]
2023 Maria Lewicka Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – Wydział Filozofii i Nauk Społecznych sformułowanie i weryfikacja psychologicznego modelu przywiązania do miejsca i pamięci miejsca[7]
2024 Marcin Wodziński Uniwersytet Wrocławski – Wydział Neofilologii, Katedra Judaistyki nowatorskie studia nad chasydyzmem wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych[8]

Nauki ścisłe (do 2010 r.)

rok laureat instytucje powód
1992 Aleksander Wolszczan Uniwersytet Stanu Pensylwania (USA) – Wydział Astronomii i Astrofizyki odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego
1993 Stanisław Woronowicz Uniwersytet Warszawski – Wydział Fizyki prace dotyczące grup kwantowych i ich związków z C*-algebrami
1994 Zbigniew Grabowski Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Fizycznej opracowanie nowych metod generowania cząsteczek w stanach charakteryzujących się silnym przemieszczeniem ładunku elektronowego w cząsteczce
1995 Adam Sobiczewski Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana prace, w których zostało przewidziane istnienie nieoczekiwanie bardzo stabilnych jąder atomowych najcięższych pierwiastków, potwierdzone doświadczalnie w połowie 1993
1996 Bohdan Paczyński Uniwersytet Princeton (USA) odkrycie nowej metody wykrywania obiektów kosmicznych i wyznaczania ich masy poprzez mikrosoczewkowanie grawitacyjne
1997 Tomasz Łuczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Matematyki i Informatyki prace nad teorią losowych struktur dyskretnych
1998 Cyryl Latos-Grażyński Uniwersytet Wrocławski – Wydział Chemii badania nad porfirynami i metaloporfirynami o szczególnej strukturze molekularnej i elektronowej
1999 nie przyznano
2000 Bogumił Jeziorski Uniwersytet Warszawski – Wydział Chemii stworzenie nowego formalizmu dokładnych kwantowych obliczeń oddziaływań międzyatomowych i międzymolekularnych
2001 Ludomir Newelski Uniwersytet Wrocławski – Instytut Matematyczny prace w dziedzinie logiki matematycznej stanowiące przełom w teorii modeli oraz w algebrze
2002 Andrzej Udalski Uniwersytet Warszawski – Obserwatorium Astronomiczne rewizja skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom
2003 Marek Pfützner Uniwersytet Warszawski – Wydział Fizyki doświadczalne potwierdzenie istnienia nowego rodzaju promieniotwórczości – rozpadu dwuprotonowego
2004 Wojciech Stec Polska Akademia Nauk – Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych w Łodzi otrzymanie nowych biologicznie czynnych związków o dużym potencjale terapeutycznym za pomocą oryginalnej, opracowanej przez siebie metody syntezy tiofosforanowych analogów DNA
2005 nie przyznano
2006 Tomasz Dietl Polska Akademia Nauk – Instytut Fizyki opracowanie potwierdzonej w ostatnich latach teorii rozcieńczonych półprzewodników ferromagnetycznych oraz zademonstrowanie nowych metod sterowania magnesowaniem
2007 Andrzej Sobolewski Polska Akademia Nauk – Instytut Fizyki wyjaśnienie fotostabilności materii biologicznej przez odkrycie nowego mechanizmu dezaktywacji bezpromienistej elektronowo wzbudzonych stanów DNA i białek
2008 Ryszard Horodecki Uniwersytet Gdański – Instytut Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki wkład w stworzenie podstaw informatyki kwantowej
2009 Józef Barnaś Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Fizyki, Instytut Fizyki tworzenie teoretycznych podstaw spintroniki, a w szczególności za wyjaśnienie zjawiska gigantycznego magnetooporu
Polska Akademia Nauk – Instytut Fizyki Molekularnej
2010 Tadeusz Krygowski Uniwersytet Warszawski – Wydział Chemii osiągnięcia w zakresie stworzenia metody ilościowego określania aromatyczności związków organicznych

Nauki techniczne (do 2010 r.)

rok laureat instytucje powód
1992 nie przyznano
1993 Kazimierz Sobczyk Polska Akademia Nauk – Instytut Podstawowych Problemów Techniki prace z zakresu dynamiki stochastycznej układów i materiałów konstrukcyjnych
1994 nie przyznano
1995 Maksymilian Pluta Instytut Optyki Stosowanej trzytomowe dzieło Advanced Light Microscopy (Zaawansowana mikroskopia świetlna), zawierające pionierskie koncepcje z zakresu mikroskopii fazowo-kontrastowej, interferencyjnej, polaryzacyjnej mikrointerferometrii, wykorzystywane w konstrukcji przyrządów optycznych
1996 nie przyznano
1997 Antoni Rogalski Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego – Instytut Fizyki Technicznej prace nad detektorami promieniowania podczerwonego z wykorzystaniem potrójnych związków półprzewodnikowych
1998 Leszek Stoch Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie – Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki wyjaśnienie zjawiska wielostadialnej krystalizacji materiałów szklistych i opracowanie na tej podstawie niekonwencjonalnych szkieł do zastosowań proekologicznych
1999 Zdzisław Kowalczuk Politechnika Gdańska – Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki badania w zakresie automatyki, dotyczące projektowania adaptacyjnych układów sterowania procesami czasu ciągłego
2000 Jan Węglarz Politechnika Poznańska – Wydział Informatyki, Instytut Informatyki rozwijanie metod projektowania informatycznych systemów zarządzania i sterowania produkcją, wykorzystujących szeregowanie dyskretno-ciągłe
2001 Michał Kleiber Polska Akademia Nauk – Instytut Podstawowych Problemów Techniki opracowanie nowych metod analizy i optymalizacji w nieliniowej termomechanice ciał odkształcalnych
2002 Adam Proń Politechnika Warszawska – Wydział Chemiczny wkład w badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny oraz otrzymywaniem przetwarzalnych polimerów przewodzących
Commissariat à l'energie atomique (CEA) w Grenoble (Francja)
2003 nie przyznano
2004 Krzysztof Matyjaszewski Carnegie Mellon University (USA) – Wydział Chemii odkrycie nowych metod kontrolowanej polimeryzacji rodnikowej i zastosowanie tych metod w przemyśle
Polska Akademia Nauk – Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych
2005 Roman Słowiński Politechnika Poznańska – Wydział Informatyki, Instytut Informatyki opracowanie metodyki komputerowego wspomagania decyzji podejmowanych na podstawie niepełnych danych
2006 Leon Gradoń Politechnika Warszawska – Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej opracowanie teorii procesów powstawania i transportu aerozoli i mikrocząsteczek w gazach i cieczach oraz jej wykorzystanie w urządzeniach technicznych i medycznych
2007 Andrzej Nowicki Polska Akademia Nauk – Instytut Podstawowych Problemów Techniki opracowanie podstaw teoretycznych i wdrożenie do produkcji ultrasonografów z obrazowaniem kolorowym przepływu krwi
2008 Andrzej Jajszczyk Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie – Katedra Telekomunikacji badania w zakresie teorii węzłów szybkich sieci telekomunikacyjnych, stanowiących podstawę budowy Internetu nowej generacji
2009 Bogdan Marciniec Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Chemii odkrycie nowych reakcji i nowych katalizatorów procesów prowadzących do wytwarzania materiałów krzemoorganicznych o znaczeniu przemysłowym
2010 nie przyznano

Nauki przyrodnicze i medyczne (do 2010 r.)

rok laureat instytucje powód
1992 Ewa Kamler Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne praca Early Life History of Fish wydana w Londynie przez wydawnictwo Chapman and Hall
1993 Wiesław Jędrzejczak Akademia Medyczna w Warszawie – Centralny Szpital Kliniczny cykl prac na temat molekularnych i komórkowych mechanizmów powstawania komórek krwi
1994 Krzysztof Selmaj Akademia Medyczna w Łodzi badania dotyczące nowych mechanizmów immunologicznych w autoimmunologicznych chorobach układu nerwowego, ze szczególnym uwzględnieniem stwardnienia rozsianego
1995 Stanisław Konturek Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum, Instytut Fizjologii cykl prac nad rolą lokalnego przepływu krwi w śluzówce żołądka i dwunastnicy w funkcji cytoprotekcyjnej śluzówki, to znaczy w fizjologicznym mechanizmie ochrony przed owrzodzeniem żołądka i dwunastnicy
1996 Aleksander Koj Uniwersytet Jagielloński – Instytut Biologii Molekularnej prace dotyczące regulacji syntezy białek ostrej fazy
1997 Ryszard Gryglewski Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum cykl badań nad regulacją tromborezystencji
1998 Andrzej Szczeklik Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum, II Katedra Chorób Wewnętrznych wykrycie mechanizmu przeciwzakrzepowego działania aspiryny oraz badania nad patogenezą i metodami leczenia astmy oskrzelowej indukowanej aspiryną
1999 Maciej Żylicz Uniwersytet Gdański i Gdański Uniwersytet Medyczny – Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii badania nad białkami regulatorowymi w systemie obrony komórki przed skutkami zmian środowiska zewnętrznego
2000 Leszek Kaczmarek Polska Akademia Nauk – Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego prace poświęcone wpływowi różnych bodźców na ekspresję genów w wybranych strukturach mózgu ssaków
2001 Zbigniew Gliwicz Uniwersytet Warszawski – Wydział Biologii wykazanie roli drapieżnictwa w kształtowaniu historii życia i zachowań zwierząt
2002 Mariusz Jaskólski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Chemii wyjaśnienie sposobu powstawania agregatów amyloidalnego białka ludzkiego – cystatyny C, przyczyniające się do zrozumienia mechanizmu niektórych schorzeń mózgu człowieka
2003 Roman Kaliszan Gdański Uniwersytet Medyczny – Wydział Farmaceutyczny zastosowanie metod modelowania matematycznego oraz chromatografii do określania związku między strukturą chemiczną leków i ich właściwościami farmakologicznymi
2004 Janusz Limon Akademia Medyczna w Gdańsku – Katedra Biologii i Genetyki wybitny wkład w rozwój cytogenetycznych metod diagnozowania nowotworów złośliwych
2005 Zofia Kielan-Jaworowska Polska Akademia Nauk – Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego twórcza synteza badań nad mezozoiczną ewolucją ssaków przedstawioną w fundamentalnym dziele Mammals from the Age of Dinosaurus (2004)
2006 Mariusz Ratajczak Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum, Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii odkrycie w szpiku kostnym oraz krwi pępowinowej komórek funkcjonalnie przypominających macierzyste komórki zarodkowe
University of Louisville(inne języki) (USA)
2007 Włodzimierz Krzyżosiak Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Bioorganicznej w Poznaniu odkrycie mechanizmu selektywnego wyciszania informacji genetycznej, mogącej prowadzić do chorób neurodegeneracyjnych
2008 Jacek Oleksyn Polska Akademia Nauk – Instytut Dendrologii w Kórniku wkład w odkrycie uniwersalnych biogeograficznych zależności między cechami roślin, istotnych dla zrozumienia procesów ekologicznych w skali globalnej
2009 Andrzej Koliński Uniwersytet Warszawski – Wydział Chemii wkład w opracowanie i zastosowanie w praktyce metod przewidywania struktury przestrzennej białek
2010 Tomasz Guzik Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum, Wydział Lekarski wykazanie istotnego znaczenia układu odporności w mechanizmie powstawania nadciśnienia tętniczego

Nauki matematyczno-fizyczne i inżynierskie (od 2011 r.)

rok laureat instytucje powód
2011 Maciej Lewenstein Instituto de Ciencias Fotónicas(inne języki) w Castelldefels (Hiszpania) dokonania w obszarze optyki kwantowej i fizyki ultrazimnych gazów
2012 Maciej Wojtkowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu opracowanie i wprowadzenie do praktyki okulistycznej metody tomografii optycznej z detekcją fourierowską
2013 Marek Żukowski Uniwersytet Gdański – Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do sformułowania przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki
2014 Iwo Białynicki-Birula Polska Akademia Nauk – Centrum Fizyki Teoretycznej fundamentalne prace dotyczące pola elektromagnetycznego, które doprowadziły do sformułowania zasady nieoznaczoności dla fotonu
2015 Kazimierz Rzążewski Polska Akademia Nauk – Centrum Fizyki Teoretycznej odkrycie zjawiska magnetostrykcji w ultrazimnych gazach z oddziaływaniem dipolowym
2016 Józef Spałek Uniwersytet Jagielloński badania układów silnie skorelowanych, a w szczególności za sformułowanie modelu t-J
2017 Andrzej Trautman Uniwersytet Warszawski teoretyczne wykazanie realności fal grawitacyjnych
2018 Krzysztof Pachucki Uniwersytet Warszawski precyzyjne kwantowo-elektrodynamiczne obliczenia spektroskopowych parametrów lekkich atomów i cząsteczek
2019 Andrzej Kossakowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Instytut Fizyki rozwinięcie teorii kwantowych układów otwartych[3]
2020 Krzysztof Górski National Aeronautics and Space Administration (USA) – Jet Propulsion Laboratory opracowanie i wdrożenie metodologii analizy map promieniowania reliktowego, kluczowych dla poznania wczesnych etapów ewolucji Wszechświata[9]
Uniwersytet Warszawski – Obserwatorium Astronomiczne
2021 Grzegorz Pietrzyński Polska Akademia Nauk – Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika precyzyjne wyznaczenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana[10]
2022 nie przyznano
2023 Rafał Latała Uniwersytet Warszawski – Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki opracowanie narzędzi matematycznych, które umożliwiły udowodnienie hipotezy Talagranda dotyczącej procesów Bernoulliego[11]
2024 Krzysztof Sacha Uniwersytet Jagielloński – Instytut Fizyki Teoretycznej sformułowanie teorii kryształów czasowych[12]

Nauki o życiu i o Ziemi (od 2011 r.)

rok laureat instytucje powód
2011 Jan Potempa Uniwersytet Jagielloński – Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii scharakteryzowanie nowej rodziny proteinaz bakteryjnych oraz wykazanie ich roli w rozwoju chorób przyzębia
2012 Krzysztof Palczewski Case Western Reserve University w Cleveland (USA) ustalenie struktury krystalicznej białka rodopsyny i wyjaśnienie molekularnego mechanizmu jego udziału w procesie widzenia
2013 Andrzej Tarkowski Uniwersytet Warszawski – Wydział Biologii, Instytut Zoologii odkrycia wyjaśniające fundamentalne mechanizmy odpowiedzialne za wczesny rozwój zarodków ssaków
2014 Tomasz Goslar Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu kluczowy dla współczesnych badań klimatycznych wkład w ustalenie chronologii zmian stężenia izotopu węgla C14 w atmosferze podczas ostatniego zlodowacenia
2015 nie przyznano
2016 Jan Kozłowski Uniwersytet Jagielloński sformułowanie i eksperymentalna weryfikacja teorii wyjaśniającej różnorodność strategii życiowych organizmów jako efektu optymalnej alokacji zasobów
2017 Piotr Trzonkowski Gdański Uniwersytet Medyczny badania nad limfocytami T regulatorowymi i ich pionierskie zastosowanie w terapii komórkowej chorób człowieka
2018 Andrzej Dziembowski Polska Akademia Nauk – Instytut Biochemii i Biofizyki wyjaśnienie funkcji kluczowych enzymów degradujących RNA, których zaburzenia prowadzą do stanów patologicznych
2019 nie przyznano[3]
2020 Jacek Radwan Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydział Biologii wykazanie roli ewolucyjnego mechanizmu optymalizacji zmienności genetycznej w kształtowaniu odporności na patogeny i tolerowaniu własnych antygenów[13]
2021 Bożena Kamińska-Kaczmarek Polska Akademia Nauk – Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego odkrycie mechanizmów, które powodują, że glejaki złośliwe tak przeprogramowują komórki odpornościowe, aby wspierały rozwój tych nowotworów mózgu[14]
2022 Marcin Nowotny Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej wyjaśnienie molekularnych mechanizmów rozpoznawania uszkodzeń DNA oraz ich naprawy[15]
2023 Krzysztof Liberek Uniwersytet Gdański i Gdański Uniwersytet Medyczny – Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii wykazanie roli białek opiekuńczych w odzyskiwaniu białek z agregatów i zwijaniu ich do aktywnej formy[16]
2024 Sebastian Glatt Uniwersytet Jagielloński – Małopolskie Centrum Biotechnologii ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka[17]

Nauki chemiczne i o materiałach (od 2011 r.)

rok laureat instytucje powód
2011 Elżbieta Frąckowiak Politechnika Poznańska – Wydział Technologii Chemicznej badania nad nowymi materiałami i kompozytami węglowymi i ich wykorzystanie do elektrochemicznego magazynowania i konwersji energii
2012 Mieczysław Mąkosza Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Organicznej opracowanie i wprowadzenie do kanonu chemii organicznej nowej reakcji – Zastępczego Podstawienia Nukleofilowego.
2013 Sylwester Porowski Polska Akademia Nauk – Instytut Wysokich Ciśnień opracowanie wysokociśnieniowej metody otrzymywania monokryształu azotku galu
2014 Karol Grela Uniwersytet Warszawski opracowanie nowych katalizatorów reakcji metatezy olefin i ich zastosowanie w praktyce przemysłowej
Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Organicznej
2015 Stanisław Penczek Polska Akademia Nauk – Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych opracowanie teorii polimeryzacji z otwarciem pierścienia i jej wykorzystanie do syntezy polimerów biodegradowalnych
2016 Marek Samoć Politechnika Wrocławska badania materiałów nanostrukturalnych dla optyki nieliniowej
2017 Daniel Gryko Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Organicznej opracowanie oryginalnej metody syntezy i charakteryzację związków z grupy porfirynoidów.
2018 Andrzej Gałęski Polska Akademia Nauk – Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych opracowanie nowego mechanizmu deformacji plastycznej polimerów.
2019 Marcin Drąg Politechnika Wrocławska – Wydział Chemiczny opracowanie nowej platformy technologicznej umożliwiającej otrzymywanie związków biologicznie aktywnych, w szczególności inhibitorów enzymów proteolitycznych[3]
2020 Ewa Górecka Uniwersytet Warszawski – Wydział Chemii otrzymanie materiałów ciekłokrystalicznych o strukturze chiralnej zbudowanych z niechiralnych molekuł[18]
2021 Jacek Jemielity Uniwersytet Warszawski – Centrum Nowych Technologii opracowanie chemicznych modyfikacji mRNA jako narzędzi do zastosowań terapeutycznych i badań procesów komórkowych[19]
2022 Bartosz Grzybowski Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Organicznej opracowanie i empiryczną weryfikację algorytmicznej metodyki planowania syntezy chemicznej[20]
Ulsan National Institute of Science and Technology(inne języki) (Korea Południowa)
2023 Marcin Stępień Uniwersytet Warszawski – Wydział Chemii zaprojektowanie i otrzymanie nowych związków aromatycznych o unikatowej strukturze i właściwościach[21]
2024 Janusz Lewiński Politechnika Warszawska – Wydział Chemiczny opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne[22]
Polska Akademia Nauk – Instytut Chemii Fizycznej

Instytucje laureatów

Laureaci Nagrody FNP w czasie otrzymania nagrody byli zatrudnieni w różnych instytucjach polskich i zagranicznych. Do 2024 roku takich instytucji było ich ponad 30, nie licząc ich jednostek organizacyjnych.

Polskie

Zagraniczne

Instytucje w USA:

Instytucje w innych państwach:

Przypisy

  1. ↑ Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
  2. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Laureaci Nagrody FNP, fnp.org.pl [dostęp 2023-09-19].
  3. ↑ a b c d Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2019 przyznane [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 6 listopada 2019 [dostęp 2019-11-06].
  4. ↑ Polskie Noble 2020. Nagrody za najstarszą mapę kosmosu, ciekłe kryształy, odporność na patogeny i pradzieje Sahary [online], wyborcza.pl, 4 listopada 2020 [dostęp 2020-11-04].
  5. ↑ Polskie Noble 2021 za rozgryzienie glejaków złośliwych, pomiar odległości do Obłoku Magellana, modyfikację mRNA i teorię prawdy [online], wyborcza.pl, 3 listopada 2021 [dostęp 2021-11-03].
  6. ↑ Prof. Adam Łajtar – Laureat Nagrody FNP 2022 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2022-11-03].
  7. ↑ Prof. Maria Lewicka – Laureat Nagrody FNP 2023 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2023-11-16].
  8. ↑ https://www.fnp.org.pl/prof-dr-hab-marcin-wodzinski-laureat-nagrody-fnp-2024-w-obszarze-nauk-humanistycznych-i-spolecznych/
  9. ↑ Prof. Krzysztof M. Górski – Laureat NagrodyFNP 2020 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2020-11-04].
  10. ↑ Prof. Grzegorz Pietrzyński – Laureat Nagrody FNP 2021 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-11-03].
  11. ↑ Prof. Rafał Latała– Laureat Nagrody FNP 2023 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2023-11-16].
  12. ↑ https://www.fnp.org.pl/prof-dr-hab-krzysztof-sacha-laureat-nagrody-fnp-2024-w-obszarze-nauk-matematyczno-fizycznych-i-inzynierskich/
  13. ↑ Prof. Jacek Radwan – Laureat Nagrody FNP 2020 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2020-11-04].
  14. ↑ PROF. BOŻENA KAMIŃSKA-KACZMAREK – LAUREATKA NAGRODY FNP 2021 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-11-03].
  15. ↑ Prof. Marcin Nowotny – Laureat NagrodyFNP 2022 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2022-11-03].
  16. ↑ Prof. Krzysztof Liberek – Laureat Nagrody FNP 2023 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2023-11-16].
  17. ↑ https://www.fnp.org.pl/dr-hab-sebastian-glatt-laureat-nagrody-fnp-2024-w-obszarze-nauk-o-zyciu-i-o-ziemi/
  18. ↑ Prof. Ewa Górecka – Laureatka Nagrody FNP 2020 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2020-11-04].
  19. ↑ Prof. Jacek Jemielity – Laureat Nagrody FNP 2021 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-11-03].
  20. ↑ Prof. Bartosz Grzybowski – Laureat Nagrody FNP 2022 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2022-11-03].
  21. ↑ Prof. Marcin Stępień – Laureat Nagrody FNP 2023 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2023-11-16].
  22. ↑ https://www.fnp.org.pl/prof-dr-hab-inz-janusz-lewinski-laureat-nagrody-fnp-2024-w-obszarze-nauk-chemicznych-i-o-materialach/
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk humanistycznych i społecznych
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk technicznych
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich
2011–2019
lata 20. XXI wieku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Fundacji_na_rzecz_Nauki_Polskiej&oldid=75107441”