Marian Strzelbicki

Marian Strzelbicki

Marian Strzelbicki w okresie nauki szkolnej
podporucznik
Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 1908 Kamionka Strumiłowa
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1926–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Marian Tadeusz Józef Strzelbicki herbu Sas (ur. 3 stycznia 1908 w Kamionce Strumiłowej, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski inżynier, podporucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Marian Tadeusz Józef Strzelbicki urodził się 3 stycznia 1908 Kamionce Strumiłowej^[1][2]. Pochodził z rodziny ziemiańskiej wyznania rzymskokatolickiego^[3]. Pochodził z rodu Strzelbickich herbu Sas^[4]. Bratem jego prababki był Stefan Garczyński^[5]. Jego rodzicami byli Mieczysław (1857-1922) i Maria, z domu Ścibor-Rylska^[a]. Ojciec był urzędnikiem i pracował na stanowisku starosty. Rodzina zamieszkiwała w różnych miejscowościach w zależności od miejsca pracy urzędniczej ojca. Marian Strzelbicki urodził się w Kamionce Strumiłowej, gdzie rodzina posiadała gospodarstwo, a w tym czasie ojciec był tamtejszym starostą. Miał siostry Stefanię, po mężu Skwarczyńska (1902–1988, późniejsza teoretyk i historyk literatury, teatrolog, profesor zwyczajny), Janinę (1904–1927^[6], absolwentka studiów filozofii^[7]) oraz brata Stanisława (1906–1938, podporucznik 9 pułku strzelców konnych, zginął podczas manewrów wojskowych w Ceranowie^[8][9]). Marian Strzelbicki był najmłodszym z rodzeństwa. Matka zmarła w połowie stycznia 1908, wkrótce po jego urodzeniu^[10]. Po jej śmierci rodzeństwo wychowywała Maria Parczewska (1869–1939), siostra cioteczna matki rodzeństwa Strzelbickich^[5]. Wówczas rodzina przeniosła się z Kamionki do Nowego Sączu. Po wybuchu I wojny światowej od 1914 do 1915 rodzeństwo zostało ewakuowane przez ojca na teren Austrii, wpierw do Bad Ischl, a wiosną 1915 do Gmunden^[11]. Później w trakcie wojny rodzina powróciła do Nowego Sącza, a po przejściu Mieczysława Strzelbickiego na emeryturę osiadła w Dąbrówce Polskiej pod Sanokiem; obecnie miejska dzielnica Dąbrówka (tam znajdował się majątek z dworem, który pierwotnie Maria Ścibor-Rylska odziedziczyła po swojej krewnej, Józefie Rylskiej).

Marian Strzelbicki od roku szkolnego 1918/1919 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku^[12][13], w którym zdał egzamin dojrzałości 20 maja 1926 w trakcie przewrotu majowego (w jego klasie byli m.in. Ludwik Bar, Stanisław Buczek, Mikołaj Deńko, Bronisław Kocyłowski)^[1][14]. Po maturze został powołany do służby wojskowej, w lipcu trafił do 20 pułku ułanów w garnizonie Rzeszów. W połowie sierpnia 1926 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, którą ukończył 13 kwietnia 1927 z bardzo dobrym wynikiem. Później otrzymał przeszkolenie w plutonie łączności w wymiarze trzech miesięcy, po czym został zwolniony do rezerwy.

Następnie studiował na Politechnice Lwowskiej i został absolwentem Wydziału Elektrycznego z tytułem inżyniera^[15]. Podczas studiów należał do Akademickiego Koła Sanoczan we Lwowie (należeli do niego także m.in. Józef Stachowicz, Walerian Bętkowski, Maria Myćka, Stanisław Hroboni, Józef Kucharski, Julian Puzdrowski)^[16]. Został pracownikiem Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie. Zamieszkiwał przy ulicy Grochowskiej 322 w Warszawie. Był żonaty.

Został awansowany na stopień podporucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i z lokatą 42^[17]. Odbywał ćwiczenia wojskowe w 1929, 1936, 1938 w macierzystym 20 pułku ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego w Rzeszowie, pozostając wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Sanoku^[18]. W 1933 przebywał w Przemyślu^[19].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Następnie został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 3652^[20]. Przy zwłokach zostały znalezione legitymacja oficerska rezerwisty, karta zwolnienia, karta mobilizacyjna, karta szczepień, książeczka oszczędnościowa PKO, metryka ślubu, adres zamieszkania, pocztówka^[21].

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939–1945^[22] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum^[23].

W 1962 Marian Strzelbicki został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia porucznika^[24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[25].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• kampania wrześniowa

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 601. [dostęp 2017-02-18].
• Stefania Skwarczyńska. U źródeł autobiografii naukowej. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. Tom 32, nr 2, s. 279-291, 32/2 (1987). 
• Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 60-61.
• Marian Strzelbicki. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 kwietnia 2014)].