Łysiczka łuskowata

Łysiczka łuskowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pierścieniakowate
Rodzaj	Leratiomyces
Gatunek	łysiczka łuskowata
Nazwa systematyczna
Leratiomyces squamosus (Pers.) Bridge & Spooner Mycotaxon 103: 117 (2008)
Multimedia w Wikimedia Commons

Łysiczka łuskowata, pierścieniak łuskowaty (Leratiomyces squamosus (Pers.) Bridge & Spooner) – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psilocybe, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus squamosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2008 r. Paul Dennis Bridge i Brian Martin Spooner, przenosząc go do rodzaju Leratiomyces^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Ma wiele polskich nazw: pieczarka łuszczkowata, pierścieniak łuskowaty, ostrzępka ceglastawa odmiana łuskowata, pierścieniak łuskowaty. W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował jeszcze jedną – łysiczka łuskowata^[3]. Wszystkie nazwy polskie są obecnie niespójne z nazwą naukową, gdyż w 2008 r. gatunek ten przeniesiony został do nowego rodzaju nie mającego polskiej nazwy.

Cechuje się dość dużą zmiennością morfologiczną. Dawniej wyróżniano odmiany squamosa i thrausta, różniące się barwą i łuskowatością trzonu. Według Index Fungorum są to jednak synonimy^[1][3].

Kapelusz

Średnica 2,5–7 cm, początkowo półkulisty, potem łukowaty, w końcu płasko rozpostarty. Powierzchnia gładka, w stanie suchym matowa, w stanie wilgotnym lepka i błyszcząca. Ma barwę żółtawo-brązową i znajdują się na niej koncentrycznie ułożone łuski, początkowo białawe, potem szarobrązowe. U młodych okazów brzeg kapelusza połączony jest z trzonem białawą osłoną^[4].

Blaszki

Szerokie, do trzonu szeroko przyrośnięte, o białych, płatkowatych ostrzach. Są rzadkie lub średniogęste, oprócz blaszek kompletnych występują po 1-3 międzyblaszki. Początkowo blaszki są jasnoszarobrązowe, potem niebieskoszare, w końcu szaroczarne^[4][5].

Trzon

Cienki, o wysokości 6–15 cm i średnicy 4–9 mm. Jest walcowaty, pusty, twardy i sprężysty. Posiada błoniasty i obwisły białawy pierścień, który od zarodników przyjmuje potem brązowe zabarwienie. Z czasem pierścień zanika. Powyżej pierścienia trzon jest białawy lub bladobrązowy z delikatnymi włókienkami osłony, poniżej pierścienia na brązowawym tle znajdują się białe, włókniste łuski^[4][5].

Miąższ

Cienki, kremowożółty o delikatnym grzybowym zapachu i nieco gorzka w smaku^[4].

Cechy mikroskopowe;

Wysyp zarodników szary do fioletowobrązowego. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 11–15 × 7–8 μm z centralną porą rostkową. Podstawki 4-zarodnikowe. Występują cheilocystydy o nitkowatym lub lekko butelkowatym kształcie i rozmiarach 36–66 × 3,3–6 μm. Na ich szczycie znajduje się kleista maź. Pleurocystyd brak^[5].

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii^[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym opisano liczne stanowiska, ale dokładne rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii i Niemczech^[3].

Rośnie na ziemi i ściółce leśnej, wśród liści i opadłych gałązek pod drzewami liściastymi, czasami także pod modrzewiem^[3].

Saprotrof^[3], grzyb trujący^[4].