koło

Podobna pisownia: kollo • kolo • Koło • kòło

wymowa:

​^?/i, IPA: [ˈkɔwɔ], AS: [kou̯o]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) geom. okrąg wraz z odciętym wewnątrz niego fragmentem płaszczyzny; zob. też koło w Wikipedii

(1.2) pot. linia o kształcie brzegu koła (1.1), okrąg

(1.3) przedmiot o takim kształcie, zwykle część maszyny lub urządzenia, zwłaszcza pojazdu; zob. też koło (technika) w Wikipedii

(1.4) określona grupa osób, stowarzyszenie ludzi o podobnych celach

(1.5) gw. (Górny Śląsk) rower^[1]

(1.6) forma zabawy lub tańca, gdy uczestnicy trzymają się za ręce

(1.7) pot. duże pieniądze (zwykle jeden milion jakiejś waluty)

(1.8) posp. pot. kolokwium

(1.9) daw. pot. zero

przyimek

(2.1) obok, przy, blisko czegoś

(2.2) około

odmiana:

(1.1-9)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	koło	koła
dopełniacz	koła	kół
celownik	kołu	kołom
biernik	koło	koła
narzędnik	kołem	kołami
miejscownik	kole	kołach
wołacz	koło	koła

(2.1-2) nieodm.

przykłady:

(1.1) Jaki jest wzór na pole koła?

(1.2) Procesja zatoczyła koło wokół rynku i skierowała się w stronę kościoła.

(1.3) Samochód ma cztery koła.

(1.4) Koło naukowe studentów socjologii zaprasza na wykład.

(1.5) Jechołech do cia na kole.

(1.7) — Ile kosztował cię remont domu? — A, szkoda gadać, prawie pół koła (= prawie 500 000).

(1.9) — Sądzisz, że nam dosuną, blondyneczko?… Wyrzuć te myśli, melduję ci, załatwimy ich sześć koło.^[2]

(2.1) Sklep jest zaraz koło przystanku.

składnia:

kolokacje:

(1.1) koło opisane na wielokącie • odcinek koła • wycinek koła

(1.2) koła biegunowe • koła podbiegunowe • koła polarne • koło godzinne • czarcie koło • koło horyzontu • zataczać koło

(1.3) geometria kół • koło samochodu / roweru • ramię koła • koło zębate • koło napędowe • koło zapasowe • koło jezdne • koło ogonowe • koło polowe • koło wodne • koło młyńskie • koło garncarskie • koło transmisyjne • koło zamachowe • koło rozpędowe • jałowe koło • koło łopatkowe • koło sterowe • łamać kołem

(1.4) koło przyjaciół / znajomych • koło łowieckie / polityczne / naukowe • koło gospodyń wiejskich • koło generalne • koło rycerskie

synonimy:

(1.2) okrąg, krąg, st.pol. cerkiel

(1.4) krąg, grono

(1.7) bańka

(1.8) kolo

(2.1) gw. (Śląsk Cieszyński i Górny Śląsk) kole

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. koleina ż, kołowanie n, kolarstwo n, kolarz m, zakole n

zdrobn. kółko n, kółeczko n

czas. kołować, skołować, kołowacieć

przym. kołowy, bezkołowy

przysł. kołem, koleśno

przyim. wokół

związki frazeologiczne:

błędne koło • koło fortuny • koło ratunkowe • kwadratura koła • piąte koło u wozu / potrzebny jak piąte koło u wozu • robić koło dupy • robić koło pióra • robić koło tyłka • w koło • w koło Macieju

etymologia:

prasł. *kolo < praindoeur. *keklos

(1.5) niem. Rad - przetłumaczone zostało znaczenie pierwotne (koło) zamiast znaczenia pochodnego (rower)

uwagi:

zob. też koło (ujednoznacznienie) w Wikipedii

(1.2) W matematyce odróżnia się ściśle koło od okręgu w związku z czym ta definicja jest uważana za błędną.

tłumaczenia:

(1.5) zobacz listę tłumaczeń w haśle: rower

(2.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: około

• albański: (2.1) afër
• amharski: (1.1) ክበብ
• angielski: (1.1) disk, disc (nie circle); (1.2) circle, ring; (1.3) wheel; (1.4) circle; (2.1) close to, near
• arabski: (1.1) دائرة ż; (1.3) عجلة ż, دولاب m
• baskijski: (1.1) zirkulu; (1.2) zirkulu; (1.3) gurpil
• białoruski: (1.1) кола n; (1.2) кола n; (1.3) кола n; (1.6) кола n
• czeski: (1.1) kruh m; (1.2) kolo n; (1.3) kolo n
• dolnołużycki: (1.1) koło n, kólaso n; (1.2) kólaso n; (1.3) kólaso n
• duński: (1.1) cirkel; (1.3) hjul n
• esperanto: (1.1) disko; (1.2) rondo; (1.3) rado
• fenicki: (1.3) 𐤂𐤋𐤂𐤋
• francuski: (1.1) disque m; (1.2) cercle m; (1.3) roue ż; (1.4) cercle m; (2.1) près de, à côté de, du côté de
• górnołużycki: (1.3) koleso n, koło n
• gudźarati: (1.1) ચક્કર n (cakkara)
• hiszpański: (1.1) círculo m; (1.2) círculo m; (1.3) rueda ż; (1.4) círculo m; (2.1) cerca; (2.2) cerca
• japoński: (1.1) 円; (1.2) 丸(まる); (1.3) 車輪, ウィール, ホイール
• jidysz: (1.3) ראָד n (rod); (2.1) לעבן (lebn)
• karaimski: (1.3) wozu кӧпчэк
• kaszubski: (1.1) kòl
• kataloński: (1.1) cercle m; (1.2) cercle m; (1.3) roda ż
• łaciński: (1.1) rota
• niderlandzki: (1.3) wiel n
• niemiecki: (1.1) Kreis m; (1.2) Kreis m; (1.3) Rad n; (1.4) Kreis m
• nowogrecki: (1.1) κύκλος m; (1.2) κύκλος m; (1.3) ρόδα ż, τροχός m; (1.4) κύκλος m; (2.1) δίπλα, δίπλα; (2.2) γύρω, περίπου
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1-2) ; (1.3) koła:
• rosyjski: (1.1) круг m; (1.2) окружность ż; (1.3) колесо n; (2.1) около, возле
• sanskryt: (1.1) मण्डलक n (maṇḍalaka), चक्र n (cakra)
• starogrecki: (1.1) κύκλος m; (1.3) κύκλος m
• szwedzki: (1.3) hjul n; (1.4) cirkel w
• tamilski: (1.1) சக்கரம் (cakkaram)
• tybetański: (1.?) འཁོར་ལོ
• ukraiński: (1.1) круг m; (1.2) ко́ло n; (1.3) ко́лесо n; (1.4) ко́ло n; (1.5) велосипе́д m; (1.6) ко́ло n; (1.7) мільйо́н m; (1.8) коло́квіум m; (1.9) нуль m; (2.1) ко́ло, бі́ля; (2.2) ко́ло, бли́зько
• węgierski: (1.1) kör; (1.2) kör; (1.3) kerék
• wilamowski: (1.3) rod n, rōt n, raod n

źródła: