czekać

wymowa:

​^?/i ​^?/i IPA: [ˈt͡ʃɛkat͡ɕ], AS: [čekać]

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zaczekać, poczekać)

(1.1) zatrzymywać się, pozostawać w jakimś miejscu, aż coś się wydarzy

(1.2) przerywać wykonywanie jakiejś czynności

(1.3) w grze w karty: nie podbijać stawki, ale nie zrezygnować z gry

(1.4) o rzeczach, które są gotowe do użycia

odmiana:

(1.1-4) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czekać
czas teraźniejszy		czekam	czekasz	czeka	czekamy	czekacie	czekają
czas przeszły	m	czekałem	czekałeś	czekał	czekaliśmy	czekaliście	czekali
	ż	czekałam	czekałaś	czekała	czekałyśmy	czekałyście	czekały
	n	czekałom	czekałoś	czekało
tryb rozkazujący		niech czekam	czekaj	niech czeka	czekajmy	czekajcie	niech czekają
pozostałe formy czas przyszły m będę czekał, będę czekać będziesz czekał, będziesz czekać będzie czekał, będzie czekać będziemy czekali, będziemy czekać będziecie czekali, będziecie czekać będą czekali, będą czekać ż będę czekała, będę czekać będziesz czekała, będziesz czekać będzie czekała, będzie czekać będziemy czekały, będziemy czekać będziecie czekały, będziecie czekać będą czekały, będą czekać n będę czekało, będę czekać będziesz czekało, będziesz czekać będzie czekało, będzie czekać czas zaprzeszły m czekałem był czekałeś był czekał był czekaliśmy byli czekaliście byli czekali byli ż czekałam była czekałaś była czekała była czekałyśmy były czekałyście były czekały były n czekałom było czekałoś było czekało było forma bezosobowa czasu przeszłego czekano tryb przypuszczający m czekałbym, byłbym czekał czekałbyś, byłbyś czekał czekałby, byłby czekał czekalibyśmy, bylibyśmy czekali czekalibyście, bylibyście czekali czekaliby, byliby czekali ż czekałabym, byłabym czekała czekałabyś, byłabyś czekała czekałaby, byłaby czekała czekałybyśmy, byłybyśmy czekały czekałybyście, byłybyście czekały czekałyby, byłyby czekały n czekałobym, byłobym czekało czekałobyś, byłobyś czekało czekałoby, byłoby czekało imiesłów przymiotnikowy czynny m czekający, nieczekający ż czekająca, nieczekająca czekające, nieczekające n czekające, nieczekające imiesłów przysłówkowy współczesny czekając, nie czekając rzeczownik odczasownikowy czekanie, nieczekanie

przykłady:

(1.1) Jerzy czekał, aż przyjdzie Stefan.

(1.1) Od dwóch lat wciąż czekam, aż ją przyślą.

(1.2) Czekaj! Te grzyby są trujące!

składnia:

(1.1) czekać na + B. • czekać + D.

kolokacje:

(1.1) czekać dnia / nocy / jutra • czekać cierpliwie • nie ma na co czekać • czekać na pociąg / na autobus / na samolot / na taksówkę

synonimy:

(1.1) oczekiwać, wyczekiwać, wyglądać

(1.3) pasować

antonimy:

(1.1) spieszyć się

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) czaić się, czyhać; przest. antyszambrować^[1]

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. oczekiwanie n, czekanie n, wyczekiwanie n, poczekalnia ż, odczekanie n, wyczekanie n

czas. zaczekać dk., poczekać dk., wyczekiwać ndk., odczekać dk., oczekiwać ndk., doczekać dk.

przysł. na poczekaniu

związki frazeologiczne:

czekać jak na zbawienie • czekać na cud • czekać na Godota • czekać na mannę z nieba • czekaj tatka latka • czekać jak Żydzi Mesjasza • czas ucieka, wieczność czeka

etymologia:

prasł. *čekati^[2]

uwagi:

tłumaczenia:

• amharski: (1.1) መጠበቅ
• angielski: (1.1) wait, anticipate; (1.2) stop; (1.3) stay (in poker)
• arabski: (1.1) انتظر, ترقب
• baskijski: (1.1) itxaron, zain egon; (1.2) egon
• białoruski: (1.1) чакаць; (1.2) чакаць
• bułgarski: (1.1) чакам
• chiński standardowy: (1.1) 等待
• chorwacki: (1.1) čekati; (1.2) čekati
• czeski: (1.1) čekat
• dolnołużycki: (1.1) cakaś
• duński: (1.1) vente; (1.2) vente; (1.4) vente
• esperanto: (1.1) atendi; (1.2) atendi
• estoński: (1.1) ootama
• fiński: (1.1) odottaa
• francuski: (1.1) attendre; (1.2) attendre
• galicyjski: (1.1) esperar; (1.2) agardar
• górnołużycki: (1.1) čakać
• hebrajski: (1.1) לחכות (lechakot); (1.2) לחכות (lechakot)
• hindi: (1.1) इंतज़ार करना
• hiszpański: (1.1) esperar, aguardar; (1.2) esperar, aguardar
• islandzki: (1.1) bíða; (1.2) bíða
• jaćwieski: (1.1) łaud
• japoński: (1.1) 待つ(まつ)
• jidysz: (1.1) וואַרטן (wartn); (1.2) וואַרטן (wartn)
• joruba: (1.1) dúró
• kaszubski: (1.1) żdac
• koreański: (1.1) 기다리다
• łaciński: (1.1) expecto, exspecto, opperior
• nepalski: (1.1) पर्खनु
• niderlandzki: (1.1) wachten
• niemiecki: (1.1) warten; (1.2) warten; (1.3) warten; (1.4) warten
• nowogrecki: (1.1) περιμένω; (1.2) περιμένω
• nowopruski: (1.1) gēistwei
• ormiański: (1.1) սպասել
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• rosyjski: (1.1) ждать; (1.2) ждать
• rumuński: (1.1) aștepta
• suahili: (1.1) ngoja
• tajski: (1.1) รอ, คอย, รอคอย
• tetum: (1.1) hein
• tuvalu: (1.1) faiˈtali
• ukraiński: (1.1) чекати, очікувати, вичікувати; (1.2) чекати, очікувати, вичікувати
• walijski: (1.1) aros
• wilamowski: (1.1) huörra, huørra, hiöra, hiöera
• włoski: (1.1) aspettare
• wolof: (1.1) xaar

źródła: