Andes

Los Andes que se sonan tanben la Cordilhièra dels Andes (var. Cordilhèra deus Andes, Cordilhiera daus/deis/dei Andes, Cordilhèira daus Andes) (en quíchoa Antikuna, en espanhòl los Andes) son una longa cadena de montanhas, la mai granda del mond, que se trapa tot de long de la còsta occidentala d'America del Sud. A une longor de 8000 km e una largor de 500 km.

Lo gentilici es andin -a.

La cadena andina se compausa principalament de doas grandas cadenas, la Cordilhièra Orientala e la Cordilhièra Occidentala, sovent desseparadas per una depression intermediària prigonda, ont se quilhan d'autras cadenas d'importància menora, e que la principala n'es la cadena costièra de Chile. D'autras cadenas pichonas se quilhan suls costats de la cadena granda. La Cordilhièra de la Còsta comença a la punta sud del continent e s'espandís cap al nòrd, parallèla a la còsta, essent descopada al començament en d'illas nombrosas, formant puèi lo limit oèst de la granda val centrala de Chile. Cap al nòrd la cadena costièra contunha en sèrras pichonas o puèches isolats al ras de l'Ocean Pacific fins a Veneçuèla, sempre ocupant la meteissa val mai o mens vesedoira a l'oèst de la granda cadena de l'oèst. La montanha s'espandís sus set païses: Argentina, Bolívia, Chile, Colómbia, Eqüator, Peró e Veneçuèla, que d'unes son coneguts coma "Estats andins".

La cadena de montanha dels Andes es lo massís montanhós mai naut fòra Asia. Lo pic pus naut, Aconcagua, culmina a 6962 m. Lo som del Mont Chimborazo dins los Andes eqüatorians es lo punt de la superfícia de la tèrra mai aluènhat de son centre, pr'amor de l'arcadura eqüatoriala. Los Andes pòdon pas concurrenciar Imalaia en nautor mas son pus largs e pus longs.