Hassium

Hassium
1 18 1 H 2 Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He 2 Li Be B C N O F Ne 3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar 4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe 6 Cs Ba ↓ Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn 7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og   Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Algemeen
Naam	Hassium
Symbool	Hs
Atoomnummer	108
Groep	Platinagroep
Periode	Periode 7
Blok	D-blok
Reeks	Overgangsmetalen
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)	[269]
Elektronenconfiguratie	[Rn] 5f14 6d6 7s2
Oxidatietoestanden	8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	Waarschijnlijk vast
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt, tenzij anders aangegeven
Portaal    Scheikunde

Hassium is een scheikundig element met symbool Hs en atoomnummer 108. Het is een vermoedelijk grijs of zilverkleurig overgangsmetaal.

Hassium is een transuraan element, het is zelfs een transactinide. Het werd voor het eerst ontdekt in 1984 in het Gesellschaft für Schwerionenforschung (GSI) in Darmstadt in Duitsland. Het element is vernoemd naar de deelstaat Hessen.

In de oorspronkelijke experimenten werd lood-208 beschoten met versnelde ijzer-58-ionen en er ontstond een isotoop van hassium die een halveringstijd had van 1,5 milliseconden. Dit was te kort om de chemie van het element te kunnen onderzoeken.

${\displaystyle {\ce {^{208}_{82}Pb + ^{58}_{26}Fe -> ^{265}_{108}Hs + ^1_0n}}}$

Later, in 1996, bleek echter dat er ook isotopen bestaan die een wat langere levensduur hebben. Men was eigenlijk bezig om Copernicium (atoomnummer 112) te maken door lood met zinkionen te bombarderen. Het nieuwe element leefde bijzonder kort maar tussen de vervalproducten van ²⁷⁷Uub was een hassiumisotoop met een halveringstijd van wel 9 seconden. Men besloot daarom om een wat ander experiment op te zetten en hassiumchemie te gaan bedrijven.

Er zijn van hassium geen toepassingen bekend.

Omdat hassium onder osmium staat in het periodiek systeem, ligt het in de verwachting dat het tetraoxide HsO₄ minstens zo vluchtig zal zijn als dat van de lichtere leden van groep 8 van het periodiek systeem. Men moet daar wel een beetje een slag om de arm houden, omdat het niet helemaal duidelijk is hoe zeer de gevolgen van de relativiteit de systematiek van het systeem verstoren. Met hogere atoomnummers wordt deze factor steeds belangrijker. Toch bleek uit berekeningen met behulp van dichtheidsfunctionaaltheorie dat hassium zich waarschijnlijk inderdaad als osmium zou gedragen.

In het experiment bombardeerde men een doelwit van curium met magnesium ²⁶Mg⁵⁺ ionen. Er vonden twee reacties plaats:

${\displaystyle {\ce {^{248}_{96}Cm + ^{26}_{12}Mg -> ^{269}_{108}Hs + 5n}}}$

${\displaystyle {\ce {^{248}_{96}Cm + ^{26}_{12}Mg -> ^{270}_{108}Hs + 4n}}}$

²⁶⁹Hs vervalt door α-verval naar ²⁶⁵Sg.

²⁷⁰Hs vervalt door α-verval naar ²⁶⁶Sg.

De ontstane hassiumatomen werden blootgesteld aan een gasstroom die helium en zuurstof bevatte en een ontstaan product (waarschijnlijk HsO₄) voerde door een 10 meter lange teflonbuis waarover een temperatuurgradiënt werd aangelegd. Het oxide kreeg daarbij de gelegenheid zich bij een bepaalde temperatuur, dat wil zeggen op een bepaalde plek in de buis, aan de wand te hechten (circa -44 °C). De hele buis was ingericht in een aantal zones waarin de vrijkomende straling gemeten kon worden. Op deze manier werd inderdaad een totaal van zeven HsO₄ moleculen waargenomen.^[1]

Van nature wordt hassium op aarde niet aangetroffen.

Zie Isotopen van hassium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Er is een vijftal isotopen van hassium bekend. Het langstlevende isotoop is ²⁷⁰Hs met een halveringstijd van 22 seconden.²⁶³Hs beschikt over een halveringstijd van 1 seconde. De overige isotopen hebben halveringstijden in de orde van milliseconden.

Over de toxicologie van hassium is niets bekend.

• Lenntech.nl - hassium
• (en) EnvironmentalChemistry.com - hassium
• (en) WebElements.com - hassium

Zie de categorie Hassium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.