Actinium

Actinium
1 18 1 H 2 Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He 2 Li Be B C N O F Ne 3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar 4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe 6 Cs Ba ↓ Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn 7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og   Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Elektronenschil van actinium
Algemeen
Naam	Actinium
Symbool	Ac
Atoomnummer	89
Groep	Scandiumgroep
Periode	Periode 7
Blok	D-blok
Reeks	Actiniden
Kleur	Zilverwit
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)	227,0728
Elektronenconfiguratie	[Rn]6d1 7s2
Oxidatietoestanden	+3
Elektronegativiteit (Pauling)	1,1
Atoomstraal (pm)	188
1e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	498,83
2e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	1167,48
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)	10070
Smeltpunt (K)	1324
Kookpunt (K)	2743
Aggregatietoestand	Vast
Kristalstructuur	Kub
Molair volume (m3·mol−1)	22,54 · 10−6
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)	12
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt, tenzij anders aangegeven
Portaal    Scheikunde

Actinium is een scheikundig element met symbool Ac en atoomnummer 89. Het is een zilverkleurig actinide.

Actinium is in 1899 ontdekt door de Franse chemicus André-Louis Debierne toen hij het element scheidde van het mineraal uraniniet. Onafhankelijk van Debierne ontdekte Friedrich Otto Giesel in 1902 actinium op vergelijkbare wijze.

De naam actinium is afgeleid van Oudgrieks ἀκτίς (aktis), dat vertaald kan worden als straal of straling.

Actinium is uiterst radioactief en is daardoor zeer bruikbaar als neutronenbron. In de medische wetenschap wordt actinium soms gebruikt om ²¹³Bi te produceren, dat wordt toegepast in de radio-immunotherapie. Verder zijn er weinig industriële toepassingen van actinium.

Actinium is een zilverkleurig metalliek metaal dat dusdanig radioactief is, dat het in het donker een blauwe gloed uitstraalt.

Van actinium wordt op Aarde alleen het isotoop ²²⁷Ac als sporenelement in een concentratie van ongeveer 10 ppm aangetroffen in uraniumerts. Metallisch actinium kan worden verkregen door actiniumfluoride bij een temperatuur van ongeveer 1200 °C te reduceren met lithium. Voor commercieel gebruik wordt actinium echter meestal geproduceerd door ²²⁶Ra in een kernreactor te bombarderen met neutronen.

Zie Isotopen van actinium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

²²⁷Ac is met een halveringstijd van ruim 21 jaar het enige in de natuur voorkomende radioactieve actinium isotoop en ontstaat uit het verval van zwaardere kernen. Daarnaast zijn er 26 isotopen bekend die alleen op kunstmatige basis geproduceerd kunnen worden.

²²⁷Ac is uiterst radioactief. De uitgezonden straling kan grote schade aanrichten in het DNA en kan daardoor kanker, onvruchtbaarheid, aantasting van immuunsystemen en groeistoornissen veroorzaken.

• Thoriumreeks

Commons heeft mediabestanden op de pagina Actinium.

• Lenntech.nl - actinium
• (en) EnvironmentalChemistry.com - actinium
• (en) WebElements.com - actinium
• (en) Gegevens van actinium in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA