Abessief

Naamvallen

Abessief Ablatief (zesde naamval) Absolute naamval Absolutief Accusatief (vierde naamval) Adessief Adverbialis Algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen Allatief Apudessief Associatief Aversief Benefactief Causalis-finalis Causatief Comitatief Datief (derde naamval) Delatief Dieptecasus Distributief Elatief Ergatief Essief Exessief Factitief Genitief (tweede naamval) Illatief Inessief Instructief Instrumentalis (achtste naamval) Intratief Locatief (zevende naamval) Multiplicatief Nominatief (eerste naamval) Objectief Obliquus (Hindi) Obliquus Partitief Pegatief Pertingent Prepositionalis Prolatief Sociatief Sublatief Superessief Temporalis Terminatief Translatief Vocatief (vijfde naamval)

De abessief is een naamval met als hoofdbetekenis "in de afwezigheid van". In het Nederlands wordt deze naamval meestal vertaald met behulp van het voorzetsel zonder of het achtervoegsel -loos. De abessief komt voor in Fins-Oegrische talen, Altaïsche talen, Australische talen, Kaukasische talen en Afro-Aziatische talen.

In het Somalisch wordt de abessief gevormd door het achtervoegsel -laa of -la toe te voegen en alle lettergrepen van het woord behalve de eerste weg te laten. Bijvoorbeeld:

jeceyl, "liefde" → jee-laa, "liefdeloos"

dar, "kleren" → dar-la, "zonder kleren" (= naakt)

In het Martuthunira wordt de abessief gevormd met behulp van de achtervoegsels wirriwa en -wirraa:

Parla-wirraa	nganarna.
geld-PRIV	clusiviteit: "wij"
Wij hebben geen geld.

In het Fins wordt de abessief gemarkeerd met het achtervoegsel -tta voor achterste klinkers en -ttä voor voorste klinkers, naargelang de klinkerharmonie:

raha "geld"

rahatta "zonder geld"

Een gelijkwaardige constructie bestaat uit het woord ilman en de partitief:

ilman rahaa "zonder geld"

of minder gebruikelijk:

rahaa ilman "zonder geld"

De abessief wordt weinig gebruikt bij zelfstandige naamwoorden maar wel bij gesubstantiveerde werkwoordsvormen (deze worden gevormd met behulp van het achtervoegsel -ma- / -mä-), zoals puhu-ma-tta "zonder te spreken", osta-ma-tta "zonder te kopen", välittä-mä-ttä "zonder te zorgen (voor)":

Juna jäi tulematta. "The trein kwam niet".

Deze trein kan vaak worden vervangen door de ontkennende vorm van het werkwoord:

Juna ei tullut.

In het Estisch wordt de abessief gemarkeerd door -ta, in zowel het enkel- als meervoud:

(ilma) autota "zonder auto"

Gesubstantiveerde werkwoordsvormen worden gemarkeerd door -ma- en de abessiefmarkeerder -ta:

Rong jäi tulemata. "De trein verscheen niet."

In het Skolt-Samisch is de abessief nog volop in gebruik. De markeerder is zowel in het enkel- als meervoud -tää:

Riâkkum veä'rtää. "Ik huilde zonder reden."

Het Skolt-Samisch heeft daarnaast een aan de abessief verwant afhankelijk werkwoord. De uitgang is -ǩâni of -kani:

Son vuõ'lji domoi mainsteǩâni mõ'nt leäi puättam. "Hij/Zij ging naar huis zonder te zeggen waarom hij/zij was gekomen."

In het Inari-Samisch is de markeerder van de abessief -táá. Het bijbehorende afhankelijke werkwoord heeft de uitgangen -hánnáá, -hinnáá of -hennáá.

In andere Fins-Oegrische talen zoals het Fins komt de abessief alleen nog voor in versteende uitdrukkingen.

In het Hongaars wordt -talan/-telen en varianten daarvan gebruikt voor de abessief. Voorbeeld van vorming: szabályos "regelmatig", szabálytalan "onregelmatig"; független "onafhankelijk". Ook kan een achterzetsel worden gebruikt, bijvoorbeeld: cukor nélkül "zonder suiker".

Het Turks heeft het abessiefsuffix -siz, met de allomorfen -sız, -suz en -süz: Ev-siz, bark-sız, görgü-süz, yurtsuz.