Videos by Bogusław Wójcik
Przywołane wydarzenia stanowiły okazję do nagłośnienia problemów polskiej wsi, a także punkt zwro... more Przywołane wydarzenia stanowiły okazję do nagłośnienia problemów polskiej wsi, a także punkt zwrotny w konsolidacji środowiska działaczy wiejskich torując drogę m.in. do rejestracji NSZZ RI „Solidarność” 12 maja 1981 r. Po wprowadzeniu stanu wojennego związek ten został zawieszony, a następnie zdelegalizowany. Dzięki opisanym doświadczeniom zaktywizowana wcześniej na wielu płaszczyznach polska wieś doświadczyła również zjednoczenia. Z dzisiejszej perspektywy można ponadto stwierdzić, że strajki w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie, zawarte tam porozumienia, a następnie działalność Komisji ds. Realizacji Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich stanowiły ważny etap w procesie przygotowania programów opozycyjnych oraz kształtowania się elit wywodzących się ze środowisk wiejskich. Podczas rozmów okrągłego stołu, w czasie kampanii wyborczej w 1989 r. środowisko to posiadało konkretne osiągnięcia polityczne, propozycje i programy. 9 views
Jednym z warunków sprawnego funkcjonowania Urzędu do Spraw Wyznań i realizacji stawianych przed n... more Jednym z warunków sprawnego funkcjonowania Urzędu do Spraw Wyznań i realizacji stawianych przed nim zadań był szybki przepływ informacji. Wkrótce po jego utworzeniu w 1950 r. przystąpiono do opracowania zasad gromadzenia danych na temat duchownych, parafii, obiektów sakralnych i majątku kościelnego. Zakres prowadzonej w ramach tego referatu ewidencji obejmował początkowo gromadzenie informacji na temat personaliów i działalności osób duchownych (w tym działaczy katolickich) oraz obiektów sakralnych i majątku kościelnego, a także przygotowywanie zestawień statystycznych opartych na materiałach własnych oraz nadsyłanych przez wydziały wojewódzkie. 4 views
LeDoux zwraca uwagę, że CS określane jest mianem „nowej nauki o umyśle” „aczkolwiek w istocie rze... more LeDoux zwraca uwagę, że CS określane jest mianem „nowej nauki o umyśle” „aczkolwiek w istocie rzeczy jest ona nauką o jednej zaledwie części umysłu, o tej na którą składa się myślenie, rozumowanie i intelekt. Emocje nie wchodzą w zakres tego zainteresowania. A umysł bez emocji trudno nazwać umysłem. Jest on duszą z lodu - zimną istotą” [LeDoux, 28]. Cytat ten pasuje dobrze do formy CS zdominowanej przez podejście informatyczne. Pomimo pewnej dozy krytycyzmu zawartej w opinii LeDoux, jego stosunek do CS jest bardzo pozytywny. Pisze on m.in.: „Jedna z najbardziej ekscytujących rzeczy jaka kiedykolwiek przydarzyła się badaniu umysłu było pojawienie się CS (nauk kognitywnych). To interdyscyplinarne podejście bazujące na pojęciu przetwarzania informacji pochodzącego z funkcji komputerowej, dostarczyło nowego sposobu myślenia o umyśle i prowadzenia nad nim badań". 9 views
(1) opisywanie rzeczywistości w kategoriach postprawdy nie jest zjawiskiem nowym, nowość polega n... more (1) opisywanie rzeczywistości w kategoriach postprawdy nie jest zjawiskiem nowym, nowość polega na formach tego opisu (m.in. media społecznościowe);
(2) postprawda stała się narzędziem wykorzystywanym przez polityków, korporacje, nowe ośrodki siły np. medialne;
(3) postprawda, a fałsz, kłamstwo – nie chodzi o fakty, one się nie liczą. Postprawda nie ma nic wspólnego ze sceptycyzmem poznawczym, który jest wpisany w każdy rodzaj poznania również w poznanie naukowe;
(4) Wykorzystywanie postprawdy do różnych celów politycznych, komercyjnych, militarnych (nie trzeba używać armii, gdy można zmodyfikować sposób myślenia „wroga”), pozostaje następstwem postępu naukowego – rozwój cognitive science, mózg emocjonalny;
(5) Nie ma wolności bez prawdy – funkcjonowanie w rzeczywistości, w której dochodzi do intencjonalnego manipulowania obrazami świata – łamie podstawowe prawo człowieka do prawdy. Sytuacja ta stanowi swoiste wyzwanie dla elit intelektualnych, politycznych, biznesowych, artystycznych 14 views
Referat wygłoszony w trakcie konferencji "Droga prawdy i sprawiedliwości 'Solidarność' 1980-2020"... more Referat wygłoszony w trakcie konferencji "Droga prawdy i sprawiedliwości 'Solidarność' 1980-2020", Rzeszów, 16 czerwca 2021 r. 16 views
In spite of the fact that it has been more than fifty years since the foundation of Keston Colleg... more In spite of the fact that it has been more than fifty years since the foundation of Keston College, there is still no monograph on this organization. Undoubtedly, the following contributed to writing such a story: Jenny Robertson’s popular science book Be Our Voice. The Story of Michael Bourdeaux and Keston College, a chapter in Mark Hurst’s book analyzing the relationships of the British organizations defending human rights with the Soviet dissidents in the years 1965-1985 and a collection of essays of people carrying out activities at KC in the past, archivists and scholars, published by Baylor University Press in 2019 and titled Voices of the Voiceless. The diary of Michael Bourdeaux, a founder of KC, which was published in 2019, has become an important source of information about this organization. 7 views
Michael Bourdeaux ur. się 19 marca 1934 r. w Kornwalii. Po ukończeniu szkoły w Truro, studiował j... more Michael Bourdeaux ur. się 19 marca 1934 r. w Kornwalii. Po ukończeniu szkoły w Truro, studiował języki nowożytne i teologię na Uniwersytecie w Oksfordzie. W 1959 roku British Council wybrało go jako członka pierwszego w historii programu wymiany stypendystów z ZSRS. Przekonał się wówczas jak wygląda wolność w tym kraju, nawiązał szereg kontaktów, a ze względu na osobiste doświadczenia postanowił być „głosem uciemiężonych w wolnym świecie”.
W 1969 r. M. Bourdeaux z pomocą Sir Johna Lawrence'a, Leonarda Schapiro i Petera Reddaway’a założył Centre for the Study of Religion and Communism w Chislehurst. Po przeniesieniu centrum na początku lat 70. do Keston Common na obrzeżach Londynu, przemianowano je na Keston College. M. Bourdeaux napisał ponad 30 książek m.in.: Faith on Trial in Russia, 1971; Land of crosses, 1979; Growing Soviet Churches, 1987; The Gospel's Triumph over Communism, 1991. Za swoje osiągnięcia w 1984 roku otrzymał nagrodę Templetona. 11 views
Personalistyczne spojrzenie na wychowanie wskazuje na istotną dla tego procesu dynamikę oddziaływ... more Personalistyczne spojrzenie na wychowanie wskazuje na istotną dla tego procesu dynamikę oddziaływań pomiędzy jego uczestnikami. Uwzględniając tę specyfikę można powiedzieć, że wychowanie to spotkanie osób, którego celem jest wzajemne informowanie prowadzące do ukształtowania się konkretnych postaw. 5 views
W oksfordzkim Wprowadzeniu do filozofii umysłu [A Companion to the Philosophy of Mind Blackwell 1... more W oksfordzkim Wprowadzeniu do filozofii umysłu [A Companion to the Philosophy of Mind Blackwell 1994, (236-244)] Dennett sam precyzuje zamierzenia i swój dorobek filozoficzny. Stwierdza po pierwsze, że dwoma głównymi zagadnieniami filozofii umysłu są zawartość treściowa i świadomość, zgodnie z tytułem jego pierwszej książki Content and Consciousnesss. Co więcej porządek według którego należy się nimi zająć jest nieprzypadkowy. Teoria zawartości lub intencjonalności jest bardziej fundamentalnym zjawiskiem, niż świadomość, dopiero na niej można zbudować teorię świadomości. Jak podkreśla pozostał wierny tej strukturze. Zasadnicze znaczenie dla funkcjonalistycznego modelu Dennetta posiada intencjonalność, która warunkuje strategię działania świadomości. Jego publikacje dostarczają bogatego materiału poświęconego w sposób szczególny relacjom pomiędzy tymi zagadnieniami. 12 views
Strajki robotnicze w Polsce w 1980 r. doprowadziły nie tylko do podpisania porozumień z rządem, p... more Strajki robotnicze w Polsce w 1980 r. doprowadziły nie tylko do podpisania porozumień z rządem, powstania niezależnych związków zawodowych i tąpnięcia na szczytach władzy. Ich skutkiem stały się głębokie przemiany społeczne, polityczne i światopoglądowe, na tyle znaczące, że nadawano im miano rewolucji. Pytaniem, które pragnę postawić jest kwestia, czy tego mentalnego wstrząsu doznała także ta część polskiego społeczeństwa, która tradycyjnie wspierała obóz władzy, stanowiła naturalne zaplecze społeczne rządzących. Na taką grupę modelową wybrałem członków TKKŚ. Była to w pewnym sensie elita najbardziej zaangażowanych ideologicznie i wiernych partii ludzi. Pytania, czy te wydarzenia wywarły na nich wrażenie, czy wywołały jakieś zmiany w ich poglądach i postawach wydają się szczególnie interesujące. 12 views
Wiek XX zamknął się dekadą interdyscyplinarnych badań, których przedmiotem był ludzki mózg i proc... more Wiek XX zamknął się dekadą interdyscyplinarnych badań, których przedmiotem był ludzki mózg i procesy poznawcze. W XXI wiek weszliśmy zaś z perspektywą ukończenia w przeciągu kilku lat prac nad genomem ludzkim. Nie jesteśmy w stanie dziś określić dokładnie, jak bardzo zmieni się rzeczywistość na skutek przeprowadzonych w ramach tych dwóch projektów badań i w jaki sposób sam człowiek zmieni w związku z tym wyobrażenie o sobie samym. Nie ulega jednak wątpliwości, że futurolodzy dosyć jasno określają przyszłość, jako czas mariażu biologii i technologii, który zmieni jakość ludzkiego życia. Miarą postępu w XXI wielu staną się powszechnie dostępne: terapia genowa, biologiczne implanty czy szczepionki genowe 17 views
Papers by Bogusław Wójcik
Urząd do Spraw Wyznań. Struktury, działalność, ludzie, t. 4, red. R. Łatka, 2024
Jednym z następstw reformy administracyjnej z 1975 r. stało się powiększenie wraz z liczbą wojewó... more Jednym z następstw reformy administracyjnej z 1975 r. stało się powiększenie wraz z liczbą województw liczby wydziałów ds. wyznań funkcjonujących na tym poziomie administracji państwowej. W artykule zostały przedstawione okoliczności utworzenia WdsW UW w Krośnie, jego historia oraz specyfika działań podejmowanych przez jego pracowników, takich jak m.in.: gromadzenie i uzupełnianie informacji na temat osób duchownych i jednostek organizacyjnych Kościołów i związków wyznaniowych, kontrola stanu osobowego w tych jednostkach, opracowywanie ankiet statystycznych, rozmowy z osobami duchownymi, współpraca z UW i innymi jednostkami administracji w zakresie tzw. spraw wyznaniowych, nadzór nad sprawami własnościowymi Kościołów i związków wyznaniowych, nadzór nad budownictwem sakralnym, kontrola działalności stowarzyszeń i organizacji wyznaniowych. W artykule przywołano również przykłady współpracy WdsW w Krośnie z lokalnymi strukturami MSW i PZPR.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Znani – nieznani. Polska emigracja niepodległościowa 1939-1990, red. J. Autuchiewicz, D. Maksimiuk, 2024
Polish social network in Academic Chaplaincy in London in the years 1974-1989.
A new chapter in t... more Polish social network in Academic Chaplaincy in London in the years 1974-1989.
A new chapter in the history of Polish Academic Chaplaincy in London was opened by entrusting its management to Fr. Tadeusz Kukla (1940-2023) in 1974. The activities of this Chaplaincy until 1989 were associated with several centres: the More House student hostel at 53 Cromwell Street, the house at 44 Enismore Gardens, the Polish Hearth Club at 55 Exhibition Road and Maria Assumpta Chapel in Kensington Square. However, the symbolic dimension, referring back to the establishment of the Academic Chaplaincy in London during the Second World War, was particularly evident in the meetings of those associated with it at Little Oratory at Brompton Oratory near Knightsbridge. The activities of the Academic Chaplaincy in London had, on the one hand, a clear formative character, on the other hand they went beyond the religious framework. People used to come to the Academic Chaplaincy to attend Mass, adoration and prayer vigils, retreats, but also to attend musical, literary, artistic, film and discussion evenings, and above all, lectures given by theologians, writers, journalists, sociologists, politicians, doctors, activists, scientists, as well as witnesses of persecution in Poland and USSR. The speakers who appeared at the Chaplaincy included: bishops Tadeusz Gocłowski and Ignacy Tokarczuk; priests Janusz Pasierb, Franciszek Blachnicki and Jacek Salij; professors Leszek Kołakowski and Władysław Bartoszewski; and such famous figures as Jan Krok-Paszkowski and Czesław Miłosz. The Academic Chaplaincy also became a place of support for young people arriving from Poland, for the descendants of Polish refugees who were already born in Britain, for students, as well as for those who were looking for work and a chance for a new life there. Thus, over time, a unique social network of Polish immigrants formed around the Academic Chaplaincy in London. It was created by the stories of those who drew spiritual and intellectual energy from that place, enabling them to overcome all kinds of religious, social, political and cultural barriers. The phenomenon of this social network seems to be the most fascinating element of the story presented in the article.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Forum Akademickie, 2024
TKKŚ w pigułce
Bookmarks Related papers MentionsView impact
UR Journal of Humanities and Social Sciences, 2024
In 1984, lecturers at Zakład Teorii Pracy Operacyjnej Departamentu Szkolenia I Doskonalenia Zawod... more In 1984, lecturers at Zakład Teorii Pracy Operacyjnej Departamentu Szkolenia I Doskonalenia Zawodowego [the Department of Operational Work Theory of the Department of Training and Professional Development] of Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [the Ministry of Internal Affairs] of the Polish People's Republic published four studies concerning the training, education, work organization and control of secret collaborators, the so-called TW. According to these publications dedicated to Security Service officers, education was “the conscious, purposeful and systematic activity of an operational employee, which shapes (instills) and consolidates certain positive attitudes and personal characteristics of secret collaborators necessary – in a given political and operational situation – for effective partnership with the Security Service.” In the presented text the assumptions of this concept are analysed.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Urząd do Spraw Wyznań. Struktury, działalność, ludzie, t. 3, red. R. Łatka, 2023
Opracowanie zawiera ogólne omówienie struktur, obsady personalnej, podejmowanych działań, a także... more Opracowanie zawiera ogólne omówienie struktur, obsady personalnej, podejmowanych działań, a także korelacji z lokalnymi strukturami MBP, MSW i PZPR – Referatu do spraw Wyznań, od 1955 r. Wydziału do spraw Wyznań, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, powiatowych referatów do spraw wyznań (do 1957 r.) oraz prezydiów powiatowych i miejskich rad narodowych w zakresie wyznaniowym na terenie województwa rzeszowskiego w latach 1950-1975. Działania administracji państwowej w zakresie wyznaniowym podlegały tutaj tym samym regulacjom prawnym i przekształceniom organizacyjnym jak w innych regionach kraju. Posiadały również pewną specyfikę wynikającą z uwarunkowań regionalnych, będących następstwem przesunięcia wschodnich granic Rzeczypospolitej po zakończeniu II wojny światowej, będących jej następstwem migracji i wysiedlania ludności obrządku greckokatolickiego, czy też wynikających z faktu, że w województwie przeważały tereny wiejskie zamieszkałe przez rdzenną ludność, na których dominowały małe gospodarstwa rolne. Podobnie jak w całej Polsce polityka wyznaniowa realizowana przez administrację państwową w województwie rzeszowskim podlegała także fluktuacjom, które następowały po kolejnych wymianach elit rządzących, pozostając odbiciem globalnych uwarunkowań społeczno-politycznych oraz aktualnych interpretacji zjawiska religii, przyjmowanych przez przywódców ZSRS Józefa Stalina, Nikitę Chruszczowa i Leonida Breżniewa. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym rządzącym realizację zamierzeń wynikających z założeń wspomnianej polityki stanowiła silna pozycja społeczna Kościoła katolickiego w tej części kraju, dodatkowo wzmacniana przez jego reformę zapoczątkowaną na Soborze Watykańskim II.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Biuletyn IPN, 2023
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Betekintő, 2022
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, 2022
Cooperation between the intelligence structures of the socialist states
involved in examining the... more Cooperation between the intelligence structures of the socialist states
involved in examining the activities of so-called centres of ideological diversion and neutralising them has taken on a new formalised character since the mid-1970s. The documents presented indicate an exchange of information in this regard between the Ministry of State Security of the German Democratic Republic and the Ministry of the Interior of the Hungarian People’s Republic. One of them identifies the Centre for the Study of Religion and Communism, commonly referred to as Keston College, as an anti-communist church organisation with the “greatest significance” in Anglo-Saxon countries. The centre was established in 1969 in the UK on the initiative of Michael Bourdeaux, Sir John Lawrence, Leonard Schapiro and Peter Reddaway. Through their information services, periodicals, expert opinions and book publications, as well as conferences and meetings, the staff and associates of Keston College influenced a change in the awareness of Western societies about religious freedom in the USSR and its satellite countries, and supported the activities of dissident groups emerging there. The presentation of the “voice of the voiceless” as part of these activities influenced not only the reassessment of the situation of communities living behind the Iron Curtain but also the expansion of the sphere of civil liberties in the realities of the functioning of communist states.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Gościniec Dożynkowy, 2022
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Videos by Bogusław Wójcik
(2) postprawda stała się narzędziem wykorzystywanym przez polityków, korporacje, nowe ośrodki siły np. medialne;
(3) postprawda, a fałsz, kłamstwo – nie chodzi o fakty, one się nie liczą. Postprawda nie ma nic wspólnego ze sceptycyzmem poznawczym, który jest wpisany w każdy rodzaj poznania również w poznanie naukowe;
(4) Wykorzystywanie postprawdy do różnych celów politycznych, komercyjnych, militarnych (nie trzeba używać armii, gdy można zmodyfikować sposób myślenia „wroga”), pozostaje następstwem postępu naukowego – rozwój cognitive science, mózg emocjonalny;
(5) Nie ma wolności bez prawdy – funkcjonowanie w rzeczywistości, w której dochodzi do intencjonalnego manipulowania obrazami świata – łamie podstawowe prawo człowieka do prawdy. Sytuacja ta stanowi swoiste wyzwanie dla elit intelektualnych, politycznych, biznesowych, artystycznych
W 1969 r. M. Bourdeaux z pomocą Sir Johna Lawrence'a, Leonarda Schapiro i Petera Reddaway’a założył Centre for the Study of Religion and Communism w Chislehurst. Po przeniesieniu centrum na początku lat 70. do Keston Common na obrzeżach Londynu, przemianowano je na Keston College. M. Bourdeaux napisał ponad 30 książek m.in.: Faith on Trial in Russia, 1971; Land of crosses, 1979; Growing Soviet Churches, 1987; The Gospel's Triumph over Communism, 1991. Za swoje osiągnięcia w 1984 roku otrzymał nagrodę Templetona.
Papers by Bogusław Wójcik
A new chapter in the history of Polish Academic Chaplaincy in London was opened by entrusting its management to Fr. Tadeusz Kukla (1940-2023) in 1974. The activities of this Chaplaincy until 1989 were associated with several centres: the More House student hostel at 53 Cromwell Street, the house at 44 Enismore Gardens, the Polish Hearth Club at 55 Exhibition Road and Maria Assumpta Chapel in Kensington Square. However, the symbolic dimension, referring back to the establishment of the Academic Chaplaincy in London during the Second World War, was particularly evident in the meetings of those associated with it at Little Oratory at Brompton Oratory near Knightsbridge. The activities of the Academic Chaplaincy in London had, on the one hand, a clear formative character, on the other hand they went beyond the religious framework. People used to come to the Academic Chaplaincy to attend Mass, adoration and prayer vigils, retreats, but also to attend musical, literary, artistic, film and discussion evenings, and above all, lectures given by theologians, writers, journalists, sociologists, politicians, doctors, activists, scientists, as well as witnesses of persecution in Poland and USSR. The speakers who appeared at the Chaplaincy included: bishops Tadeusz Gocłowski and Ignacy Tokarczuk; priests Janusz Pasierb, Franciszek Blachnicki and Jacek Salij; professors Leszek Kołakowski and Władysław Bartoszewski; and such famous figures as Jan Krok-Paszkowski and Czesław Miłosz. The Academic Chaplaincy also became a place of support for young people arriving from Poland, for the descendants of Polish refugees who were already born in Britain, for students, as well as for those who were looking for work and a chance for a new life there. Thus, over time, a unique social network of Polish immigrants formed around the Academic Chaplaincy in London. It was created by the stories of those who drew spiritual and intellectual energy from that place, enabling them to overcome all kinds of religious, social, political and cultural barriers. The phenomenon of this social network seems to be the most fascinating element of the story presented in the article.
involved in examining the activities of so-called centres of ideological diversion and neutralising them has taken on a new formalised character since the mid-1970s. The documents presented indicate an exchange of information in this regard between the Ministry of State Security of the German Democratic Republic and the Ministry of the Interior of the Hungarian People’s Republic. One of them identifies the Centre for the Study of Religion and Communism, commonly referred to as Keston College, as an anti-communist church organisation with the “greatest significance” in Anglo-Saxon countries. The centre was established in 1969 in the UK on the initiative of Michael Bourdeaux, Sir John Lawrence, Leonard Schapiro and Peter Reddaway. Through their information services, periodicals, expert opinions and book publications, as well as conferences and meetings, the staff and associates of Keston College influenced a change in the awareness of Western societies about religious freedom in the USSR and its satellite countries, and supported the activities of dissident groups emerging there. The presentation of the “voice of the voiceless” as part of these activities influenced not only the reassessment of the situation of communities living behind the Iron Curtain but also the expansion of the sphere of civil liberties in the realities of the functioning of communist states.
(2) postprawda stała się narzędziem wykorzystywanym przez polityków, korporacje, nowe ośrodki siły np. medialne;
(3) postprawda, a fałsz, kłamstwo – nie chodzi o fakty, one się nie liczą. Postprawda nie ma nic wspólnego ze sceptycyzmem poznawczym, który jest wpisany w każdy rodzaj poznania również w poznanie naukowe;
(4) Wykorzystywanie postprawdy do różnych celów politycznych, komercyjnych, militarnych (nie trzeba używać armii, gdy można zmodyfikować sposób myślenia „wroga”), pozostaje następstwem postępu naukowego – rozwój cognitive science, mózg emocjonalny;
(5) Nie ma wolności bez prawdy – funkcjonowanie w rzeczywistości, w której dochodzi do intencjonalnego manipulowania obrazami świata – łamie podstawowe prawo człowieka do prawdy. Sytuacja ta stanowi swoiste wyzwanie dla elit intelektualnych, politycznych, biznesowych, artystycznych
W 1969 r. M. Bourdeaux z pomocą Sir Johna Lawrence'a, Leonarda Schapiro i Petera Reddaway’a założył Centre for the Study of Religion and Communism w Chislehurst. Po przeniesieniu centrum na początku lat 70. do Keston Common na obrzeżach Londynu, przemianowano je na Keston College. M. Bourdeaux napisał ponad 30 książek m.in.: Faith on Trial in Russia, 1971; Land of crosses, 1979; Growing Soviet Churches, 1987; The Gospel's Triumph over Communism, 1991. Za swoje osiągnięcia w 1984 roku otrzymał nagrodę Templetona.
A new chapter in the history of Polish Academic Chaplaincy in London was opened by entrusting its management to Fr. Tadeusz Kukla (1940-2023) in 1974. The activities of this Chaplaincy until 1989 were associated with several centres: the More House student hostel at 53 Cromwell Street, the house at 44 Enismore Gardens, the Polish Hearth Club at 55 Exhibition Road and Maria Assumpta Chapel in Kensington Square. However, the symbolic dimension, referring back to the establishment of the Academic Chaplaincy in London during the Second World War, was particularly evident in the meetings of those associated with it at Little Oratory at Brompton Oratory near Knightsbridge. The activities of the Academic Chaplaincy in London had, on the one hand, a clear formative character, on the other hand they went beyond the religious framework. People used to come to the Academic Chaplaincy to attend Mass, adoration and prayer vigils, retreats, but also to attend musical, literary, artistic, film and discussion evenings, and above all, lectures given by theologians, writers, journalists, sociologists, politicians, doctors, activists, scientists, as well as witnesses of persecution in Poland and USSR. The speakers who appeared at the Chaplaincy included: bishops Tadeusz Gocłowski and Ignacy Tokarczuk; priests Janusz Pasierb, Franciszek Blachnicki and Jacek Salij; professors Leszek Kołakowski and Władysław Bartoszewski; and such famous figures as Jan Krok-Paszkowski and Czesław Miłosz. The Academic Chaplaincy also became a place of support for young people arriving from Poland, for the descendants of Polish refugees who were already born in Britain, for students, as well as for those who were looking for work and a chance for a new life there. Thus, over time, a unique social network of Polish immigrants formed around the Academic Chaplaincy in London. It was created by the stories of those who drew spiritual and intellectual energy from that place, enabling them to overcome all kinds of religious, social, political and cultural barriers. The phenomenon of this social network seems to be the most fascinating element of the story presented in the article.
involved in examining the activities of so-called centres of ideological diversion and neutralising them has taken on a new formalised character since the mid-1970s. The documents presented indicate an exchange of information in this regard between the Ministry of State Security of the German Democratic Republic and the Ministry of the Interior of the Hungarian People’s Republic. One of them identifies the Centre for the Study of Religion and Communism, commonly referred to as Keston College, as an anti-communist church organisation with the “greatest significance” in Anglo-Saxon countries. The centre was established in 1969 in the UK on the initiative of Michael Bourdeaux, Sir John Lawrence, Leonard Schapiro and Peter Reddaway. Through their information services, periodicals, expert opinions and book publications, as well as conferences and meetings, the staff and associates of Keston College influenced a change in the awareness of Western societies about religious freedom in the USSR and its satellite countries, and supported the activities of dissident groups emerging there. The presentation of the “voice of the voiceless” as part of these activities influenced not only the reassessment of the situation of communities living behind the Iron Curtain but also the expansion of the sphere of civil liberties in the realities of the functioning of communist states.
społeczno-politycznego i referatów społeczno-politycznych oraz realizacji ich kompetencji
w zakresie spraw wyznaniowych na terenie województwa rzeszowskiego w latach 1944–1950.
Działania takie jak: egzekwowanie przepisów dotyczących Kościołów i związków wyznaniowych, opracowywanie sprawozdań i różnego typu wykazów na ich temat, tworzenie urzędów
stanu cywilnego, przyjmowanie zgłoszeń dotyczących zmian obrządku, nadzór nad stowarzyszeniami czy przeprowadzanie rozmów z osobami duchownymi, zmierzały do uporządkowania sytuacji prawnej, a następnie poddania kontroli Kościołów i związków wyznaniowych,
a nawet wpływania na ich funkcjonowanie. Intensywność tych działań była proporcjonalna
do stopnia umocowania władzy ludowej i od 1947 r. miała już całkowicie inny zakres. Nawet
jeżeli charakter tych działań był inny w porównaniu do akcji prowadzonych w tym okresie
przez funkcjonariuszy UB, to ich represyjność nie była słabsza, wiązała się bowiem z ograniczeniem fundamentalnych wolności obywatelskich związanych z przekonaniami religijnymi
One of the factors shaping the geopolitical situation in a given geographical space is the ideology responsible for the legitimacy of the prevailing political order. Churches and religious associations operating in this space participate in the creation of images of the world recognised by the communities living there and can expose various attempts of their indoctrination and change. In addition, in the case of totalitarian systems, religion provides a number of means of expression, becoming a specific ‘political language’. The history of the Centre for the Study of Religion and Communism – Keston College, placed in the above outlined ‘geoideological’ paradigm, aids in determining the importance of the activities undertaken by this organisation for the systemic changes taking place in Central and Eastern Europe in the second half of the 20th century. Keston College, founded in 1969 by an Anglican pastor Michael Bourdeaux, played an important role in changing the awareness of western societies about religious freedom in the USSR and its satellite countries, and also supported and archived the activities of emerging dissident groups through the prepared information services, periodicals, expert opinions and book publications, as well as conferences and meetings. In the long term, as the information revolution expanded, the representation of the persecuted ‘voice’ not only changed the assessment of the situation of communities living behind the Iron Curtain in the West, but also broadened the sphere of civil liberties in the realities of communist states.
Both in terms of concept and practice, the TKKŚ only duplicated and expanded the achievements and proposals of SAiW and TSŚ, that had been operating since 1957. For this reason, the creation and development of TKKŚ described in this publication have been placed in the perspective of the transformation of ideas and structures promoting irreligious attitudes and views in Poland after the end of World War II. Another circumstance that determined the nature of the presented study was the role of authorities of PZPR not only in the creation of TKKŚ, but also in the continuous shaping of its ideological profile and control of the activities undertaken by its members. The additional key factor in the approach presented by the author was the presentation of the involvement of the members of TKKŚ in their service of Marxist-Leninist ideology, which played a significant role in maintaining and authenticating the political system in Poland.
In the history of TKKŚ, which "collapsed like a house of cards" in 1989 with the fall of the Berlin Wall, three periods are clearly marked. The first, covering the years 1969–1980, from the creation of the association to the “Solidarity” revolution, was the most dynamic period of the association's functioning, as well as a string of some of its successes. The second period, marked by the years 1980–1981, was the time of the growing ideological and organizational crisis of TKKŚ, which was largely influenced by socio-political changes and religious revival initiated by the election of Cardinal Karol Wojtyła for the pope in 1978, and above all, their intensification by workers' strikes and the establishment of Independent Self-Governing Trade Union "Solidarity" in 1980. The last period was initiated by the introduction of Martial Law on December 13, 1981, and ended with the launch of procedures for dismissing full-time employees of the TKKŚ, which was the result decision taken at the end of 1989 to stop state subsidies to this association.
The aim of TKKŚ, according to its program, was to embrace the whole existence of the citizens of the People's Republic of Poland, shaping their attitudes and views both in public and private space. The behavior patterns and ideas propagated by the association were to become present in schools, universities, workplaces, military units, cultural and educational institutions, and in places of residence. It was assumed that the implementation of these goals would be enabled by, among others: organizing lectures, Common Uni¬versities for Parents, Young Rationalists’ Clubs, Religious Studies, World-view Groups, Philosophical Competitions, scientific conferences, discussion meetings, cooperation with other organizations and institutions interested in secular work.
Publishing activity played a special role in the implementation of the TKKŚ program of secularization of social life, promoting the rationalist worldview and socialist values. It consisted of the publication of nationwide periodicals and distinct types of books, programs, guides, scripts, talks, etc. The group of these magazines included: "Argumenty" (The Arguments”), "Wychowanie" (“Education”), “Rodzina i Szkoła” ("Family and School"), “Człowiek i Światopogląd” ("Man and Worldview"), “Biluetyn Informacyjny” ("Information Bulletin") and “Przegląd Prasy Katolickiej” ("Catholic Press Review"). The number of their copies distributed per month in 1981 was close to 200,000.
The role that the TKKŚ was supposed to play in neutralizing the influence of religion on the minds of Poles becomes particularly evident on the example of activities aimed at displacing traditional religious rituals from the public space and replacing it with the so-called secular rituals. The result of these plans was attempts to replace religion with its substitutes such as: a name giving ceremony (secular baptism), handing over an identity card (secular confirmation), wedding ceremony at the Registry Office (secular wedding), funeral with a master of ceremony (secular funeral) and so on.
The failure of the TKKŚ as the promoter of various activities related to the secularization of society in Poland resulted primarily from the subordinate role played by this association in relation to the PZPR. In fact, the TKKŚ was reduced to the role of another "transmission belt" used by the party in its program of transforming society with the help of "socialist culture". Neither the rulers nor the activists of the TKKŚ have been able to create a real counterbalance to the Catholic Church. Any activity in this area was to various forms of imitation and, at the same time, attempts to neutralize the influence of the Church. The desires of the activists and principals of the TKKŚ were much more serious. They thought about replacing theology by Marxist ideology, the liturgy by secular rituals, and the church hierarchy by party structures. Instead of similar effects, the activists of the TKKŚ still had to free themselves from the habits of duplicating the ways of the Church's operation.
At the end of the existence of TKKŚ out of 300,000 activists belonging to the association in 1969, only a few of the most ideological and oldest activists remained. Validation of the effects of their twenty years of propaganda impact on the atheization of society can only be approximate due to the lack of research in this area. The common-sense conclusions can be based on data showing that in the early 1990s, 95.7 percent of the general Polish society were faithful (i.e., baptized) of the Catholic Church, as well as the fact that 90 percent Poles described themselves at that time as believers and deeply believers, also among members of the PZPR and TKKŚ.
Oddawany w ręce czytelników tom jest kolejną publikacją mającą na celu opisanie: struktur, działalności i pracowników aparatu wyznaniowego Polski „ludowej” oraz wybranych aspektów jego działalności w pierwszej dekadzie systemu komunistycznego w Polsce. Jego cezury mają dość oczywisty charakter, początkowa jest związana z rozpoczęciem instalowania władzy „ludowej”, końcowa to rok kończący epokę stalinowską w dziejach Polski. Publikacja składa się z 16 tekstów dot. tytułowej problematyki.
Władze PRL zaangażowanie opozycyjne duchowieństwa traktowały jako niezwykle groźny przejaw kooperacji między Kościołem a środowiskami „antysocjalistycznymi”. Z tego względu przy pomocy przede wszystkim aparatu represji prowadziły aktywne działania mające na celu zmuszenie osób konsekrowanych do zaniechania tego typu współpracy. Katalog represji był niezwykle szeroki, od inwigilacji i tzw. rozmów profilaktyczno-ostrzegawczych po zastraszanie i przemoc fizyczną uznawane za przestępstwa także w świetle PRL-owskiego prawa. Najbardziej znanym przykładem zbrodniczych działań aparatu bezpieczeństwa było oczywiście zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki.
Redaktor tomu wyraża nadzieję, że niniejsze studia staną się zachętą do dalszych intensywnych badań nad zjawiskiem opozycyjnego zaangażowania duchowieństwa w okresie istnienia Polski „ludowej”.
(1) opisywanie rzeczywistości w kategoriach postprawdy nie jest zjawiskiem nowym, nowość polega na formach tego opisu (m.in. media społecznościowe);
(2) postprawda stała się narzędziem wykorzystywanym przez polityków, korporacje, nowe ośrodki siły np. medialne;
(3) postprawda, a fałsz, kłamstwo – nie chodzi o fakty, one się nie liczą. Postprawda nie ma nic wspólnego ze sceptycyzmem poznawczym, który jest wpisany w każdy rodzaj poznania również w poznanie naukowe;
(4) wykorzystywanie postprawdy do różnych celów politycznych, komercyjnych, militarnych (nie trzeba używać armii, gdy można zmodyfikować sposób myślenia „wroga”), pozostaje następstwem postępu naukowego – rozwój cognitive science, mózg emocjonalny;
(5) nie ma wolności bez prawdy – funkcjonowanie w rzeczywistości, w której dochodzi do intencjonalnego manipulowania obrazami świata – łamie podstawowe prawo człowieka do prawdy. Sytuacja ta stanowi swoiste wyzwanie dla elit intelektualnych, politycznych, biznesowych, artystycznych i religijnych.