Petrus Ramus

Petrus Ramus oder Pierre de la Ramée (* 1515; † 26. August 1572) weer en franzööschen Humanisten, Logiker un Philosophen. To siene Tied hett he unbannigen Infloot utöövt up Unnerricht, Theologie un Karken. As Protestanten is he, tohopen mit en Barg annere Hugenotten, bi dat Massaker in de Bartholomäusnacht an’e Siet maakt wurrn.

He is boren in dat Dorp Cuts in de Pikardie in’n Norden vun Frankriek. Sien Vadder is Buer ween. He stamm woll ut en Familie vun Adel, mit de dat bargdal lopen weer. In dat Oller vun 12 Johre dröff he dat Collège de Navarre besöken. Dor hett he as Deener arbeit’. He hett dor sülms allerhand over Aristoteles siene Philosophie lehrt. Dormols gungen veel Wetenschopslüde gegen de Scholastik gegenan un Aristoteles siene Philosophie möss eerst mol en nee Spoor finnen. As he 1536 sienen Magistertitel kregen hett, hett Ramus, so warrt vertellt, de These upstellt:

Quaecumque ab Aristotele dicta essent, commentitia esse

Dat heet up Platt:

"Allens wat Aristoteles seggt hett, is dumm Tüüch."

So’n dannige Thesen sünd to de dore Tied ganz begäng ween. Amenn is avers nich kloor, of Ramus dat würklich seggt hett.

Nu hett Ramus en Lehrupdrag an de Universität harrt un gung bi un hett Unnerricht geven. In düsse Johre weer he togange mit allerhand Striet mank de Gelehrten. En Gegenspeler weer Joachim Périon, de to de Benediktiners tohören dö.^[1] Jacques Charpentier, en Perfesser for Medizin, klaag em an, he höhl de Grundlagen vun Philosophie un Religion ut. Sien Frund un Schöler Arnaud d'Ossat verdeffendeer em gegen Charpentier.^[2] Ramus möss twee Dage lang apentlich mit Goveanus (Antonio de Gouveia over de Saak diskereren.^[3] De Saak is vor dat Parlement vun Paris brocht wurrn un tolest hett sik dor ok de König Franz I. mit ut’neen sett. He hett en Kommission vun fiev Lüde insett, de menen, he weer to Recht anklaagt vunwegen, dat „he ohn, eerst mol na to denken un denn noch arrogant un utverschaamt“ dor bigahn weer. Se hefft siene Unnerrichtstunnen verbaden (1544).

He hett sik denn vun Paris torüch trocken. Man dat duer nich lang, denn keem he torüch, nadem de Order gegen em vun König Henrik II. torüchnahmen weer. Düsse König keem 1547 up den Throon. Dor hett ok de Infloot vun Kardinal Karl vun Lothringen achter steken. Denn kreeg he wedder en Position an dat Collège de Navarre.^[4][5] 1551 hett Henrik II. em to’n Böver-Perfesser an de Universität maakt. Man he much dat lever, wenn he en Perfesser for Philosophie un Reedkunne an dat Collège de France nömmt wurr. Pierre Galland, en annern Perfesser an de Stäe, hett denn en Contra novam academiam Petri Rami oratio (1551) rutgahn laten. He meen, dat weer nich goot, wie he gegen Aristoteles gegenan gung. Anner keken em as nouveau academicien an, wat so veel bedüden dö, as en Skeptiker. Dor stunn woll achter, dat Audomarus Talaeus (Omer Talon c.1510 –1581), de up Ramus siene Sieten weer, 1548 en Arbeit rutgahn laten harr, de sik up Cicero siene Ansicht vun den Akadeemschen Skeptizismus betrecken dö. Dor hannel sik dat um de School vun Arcesilaus un Carneades bi.^[6][7]

1561 gung Ramus na den Protestantismus over. Nu gungen de Feende eerst Recht gegen em an. He möss ut Paris utkniepen un funn en Asyl in dat Slott vun Fontainebleau. Sien Huus is utplunnert wurrn un siene Bökeree is afbrennt wurrn, as he nich tohuse weer. He kreeg sien Stohl na en lüttje Tied wedder torüch, man 1568 weer de Laag wedder so böös, dat he dat passlich funn, um na Verlööv to fragen, of he utreisen dröff. He broch denn twee Johre in Düütschland un in de Swiez to.^[8] Mit dat Tweete Helveetsche Bekenntnis konn he 1571 nix anfangen. Dor is he denn mit Theodorus Beza over ut’neen kamen. He hett in de Saak vergrellt an Heinrich Bullinger schreven.^[9] As he na Frankriek torüch kamen weer, is he 1572 en Opper vun de Bartholomäusnacht wurrn. Nadem he sik en tiedlang in en Bökerladen in de Rue St Jacques versteken harr, gung he an’n 26. August torüch na siene Wahnung. Dat weer al de drüdde Dag vun dat Massaker. Dor is he bi en Gebeed doot staken wurrn.^[10] Faken is seggt wurrn, Charpentier stunn achter düssen Moord.^[11]

Ramus sien Anti-Aristotelimus harr dor mit to kriegen, dat he sik mit Pädagogik befaten dö. De Gestalt vun de Aristoteelsche Philosophie weer in de fröhe Nutied de Scholastik. Mit ehr stunn dat nich to’n Besten, se weer in de Johre kamen un dor gung allerhand dör’nanner. Ramus harr sik vornahmen, in Philosophie un Scholastik wedder Schick rin to bringen. As en Grundlaag for Methode un Logik, wo all Twiege vun de Philosophie up stahn konnen, keek he en Geist vun de Dialektik an. Düssen Geist woll he wedder Kraft inblasen. He hett 1543 de Aristotelicae Animadversiones („Aristoteles akraat bekeken“) un de Dialecticae Partitiones („Dialektik unnerdeelt“) rutgahn laten. Dat eerste is en Kritik an de ole Logik un dat annere is en nee Lehrbook vun düsse Wetenschop. De Partitiones sünd 1547 unner den Naam Institutiones Dialecticae (“Unnerricht in de Dialektik”) un 1548 as Scholae Dialecticae noch mol ganz nee rutbrocht wurrn. Siene Dialectique vun 1555, en franzöösche Version vun sien System, is dat eerste Book over düt Thema in Franzöösche Spraak.

De Logik vun Ramus weer to siene Tied beröhmt un dat hett en grote School vun „Ramisten“ in Frankriek, Düütschland, de Swiez un de Nedderlannen geven. Man liekers kann een nich seggen, dat Ramus siene neen Gedanken nu den Grund leggt harrn to en nee Epoch in de Geschicht vun de Logik. Un achter sien Anspruch, Aristoteles af to lösen dör en unafhängig logisch System, steiht nich allto veel. Sien Unnerscheed twuschen natürliche un künstliche Logik, d. h. twuschen de Logik, de in de Alldagsspraken in steken deit un desülvige Logik, de utdrücklich in en System bruukt warrt, hett dat in de Lehrböker vun de Logik schafft. He hett allerhand up den Syllogismus geven. He hett blot de eersten dree Figuren tolaten, just, as in dat aristoteelsche Original-Schema. Dor is he dat Vorbild vun Laurentius Valla in folgt. Ramus hett ok de moderne Mode vorschreven, de Figuren af to ledden vun de Position vun den Middelbegreep in Böver- un Unnersatz. Aristoteles weer bi de Figuren dor vun utgahn, wie de Middelbegreep to Böver- un Unnerbegreep stunn.

Wo he dat in de Rhetorik up afsehn hett, kann een sehn, wenn he de Logik de ars disserendi („Kunst vun dat Ut’neensetten“) nömen deit. He meent, dat de Regeln vun de Logik beter lehrt weern könnt, wenn een sik ankieken deit, wie Cicero siene Hörers overtüügt hett, as wenn een bigeiht un dat Organon studeert. Na siene Meenung fallt de Logik ut’neen in twee Deele: Unnersöken (sik mit Meenung un Definition befaten) un Ordeel (dat Ordeel akraat tohopenfaten, Syllogismus un Methode). Hier steiht he unner den Infloot vun Rodolphus Agricola.^[12] Düsse Updeelung hett dat mit sik brocht, dat dat Ordeel oder en slank natürlich Begriepen un Upfaten den Ökelnaam "secunda Petri" weg kregen hefft. Man wat Ramus maakt, stellt worraftig de Rhetorik up annere Fööt: De is nee tohopenstellt, vunwegen dat Logik un Rhetorik nu beide twee Deele hefft. Rhetorik hett sik nu mit elocutio (Utdruck, Stil) un pronuntiatio (Vordrag) to befaten. Ganz allgemeen hett de School vun den Ramismus dor Spaaß an, Dubbel-Twiege to bruken, as en Methode, um Weten tohopen to stellen.^[13] Na de ollere Tradition hett de Rhetorik fiev Deele harrt. De eerste weer de inventio (Utfinnen). Annere weern dispositio (Tohopenstellen) un memoria (Besinnen). Ramus hett vorslahn, de torüch to bringen in de Gemarken vun de Dialectik (Logik) un jem unner de nee Overschrift iudicium (Ordeel) tohopen to faten.^[14] So hett sik de Rhetorik sunnerlich mit den Aspekt vun de elocutio ut’neen sett, de torüch bleven weer. Dor gung dat denn dor um, up wat for’n Aart en Spraak effektiv bruukt weern konn. So hett de Rhetorik de Rull vun de inheemschen Spraken in Europa unnerstreken (un nich blot vun dat Latiensch). So is dat denn kamen, dat de Rhetorik in de Literatur bruukt wurrn is.^[15]

Ok as en Mathematiker is Ramus bekannt ween. He weer Student bi Johannes Sturm ween. Dat is dor over snackt wurrn, dat Sturm noch up en annere Aart Indruck maakt harr up Ramus: Dör siene Lektionen, de he 1529 over Hermogenes vun Tarsus geven harr. De Ramisten ehre Methode vun de Dichotomie finnt sik ok bi Hermogenes.^[16] He hett egen Studenten harrt.^[17] He hett sik Breefe schreven mit John Dee, wo dat um Mathematik in gung un eenmol hett he de engelsche Königin Elisabeth I. vörslahn, se scholl em an en Universtität to’n Perfessor beropen.^[18] To Ramus siene Ansichten over Mathematik höör ok, dat he mit Euklid siene Theorie over de Irratschonalen Tahlen nix an to fangen wüss.^[19] He weer dor achter ran, dat dat mit Technologie un technische Mathematik vörut gahn dö un hett ok den Natschonalismus dor for upropen: Frankriek stunn in düsse Angelegenheiten achter Italien un möss dat nu mit Düütschland upnehmen.^[20]

De Lehren vun den Ramismus sund in bit in dat 17. Johrhunnert wiethen upnahmen wurrn. Latere Bewegens, as de Baconismus, Pansophismus un Cartesianismus hefft up verscheden Aart up den den Ramismus upboot. Se hefft dor wat ut maakt, dat he allerhand Saken eenfacher dorstellt harr (hen un wenn ok to eenfach), as se vordem ankeken wurrn weern. An’n langsten hett de Ramismus sik in de Systemaatsche Theologie vun sunnerliche Twiege in den Calvinismus holen, wo he in de School vun Saumur mank de Hugenotten en grote Rull speelt harr. Noch in dat 18. Johrhunnert sund Lehrböker in den Geist vun den Ramismus bruukt wurrn, sunnerlich in Nee England.

1. ↑ Kees Meerhoff, Bartholomew Keckerman and the Anti-Ramist Tradition, in Christoph Strohm, Joseph S. Freedman, H. J. Selderhuis (editors), Späthumanismus und reformierte Konfession: Theologie, Jurisprudenz und Philosophie in Heidelberg an der Wende zum 17. Jahrhundert (2006), p. 188.
2. ↑ http://www.newadvent.org/cathen/11342a.htm
3. ↑ James J. Murphy, Peter Ramus's Attack on Cicero: Text and Translation of Ramus's Brutinae Quaestiones (1992), p. x.
4. ↑ http://www.newadvent.org/cathen/12638b.htm
5. ↑ Robert Mandrou, From Humanism to Science 1480-1700 (1978), p. 122.
6. ↑ http://www.inrp.fr/edition-electronique/lodel/dictionnaire-ferdinand-buisson/document.php?id=3490
7. ↑ Richard H. Popkin, The History of Scepticim from Erasmus to Spinoza (1979), pp. 28-30.
8. ↑ Edward Craig, Routledge Encyclopedia of Philosophy (1998), p. 52.
9. ↑ John D. Woodbridge, Kenneth S. Kantzer, Biblical Authority: A Critique of the Rogers/McKim Proposal (1982), p. 185, with caveats.
10. ↑ Katherine Duncan-Jones, Sir Philip Sidney: Courter Poet (1991), p. 60.
11. ↑ John Foxe's Book of Martyrs, under Pierre de la Ramée.
12. ↑ Petrus Ramus (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
13. ↑ Michael Losonsky, Language and Logic, in Donald Rutherford (editor), The Cambridge Companion to Early Modern Philosophy (2006), p. 176.
14. ↑ Paolo Rossi, Logic and the Art of Memory (2000 translation), pp. 99-102.
15. ↑ Brian Vickers, In Defence of Rhetoric (1988), p. 206.
16. ↑ Thomas M. Conley, Rhetoric in the European Tradition (1994), p. 131.
17. ↑ http://genealogy.impa.br/id.php?id=125047
18. ↑ Peter French, John Dee (1972), p. 143.
19. ↑ Peter French, John Dee (1972), p. 169.
20. ↑ A. G. Keller, Mathematicians, Mechanics, and Experimental Machines in Northern Italy in the Sixteenth Century, p. 16, in Maurice Crosland (editor), The Emergence of Technology in Western Europe (1975).