Kenzaburō Ōe

Kenzaburō Ōe (japaansch: 大江 健三郎, Ōe Kenzaburō; * 31. Januar 1935 in Ōse, hüüd Oortsdeel vun Uchiko, Präfektur Ehime; † 3. März 2023^[1]) weer en japaansch Schriever. In sien Heimatland tellt he to de wichtigst Schrievers vun sien Generatschoon. 1994 wurr he mit den Nobelpries för Literatur uttekent.

Kenzaburō Ōe wurr 1935 as dat fiefte vun söben Kinner in dat hüüd to Uchiko hören Dörp Ōse up Shikoku boren. De Gegen vun Ōse, besünners de dicht bi liggend Wald un de Gassen vun dat Dörp funnen Ingang in sien latere literarischen Schaffen. Af 1941 hett he dor de Grundschool besöcht. 1947 is he to de Ōse-Middellschool wesset un dree Johr later an de Uchiko-Böverschool vun de Präfektur Ehime fort. 1951 is he to de Matsuyama-Böverschool wesselt, wiel he mobbt wurrn weer. De Erlevnisse, de to den Schoolwessel führt harrn, hett Ōe in dat Vertellsels Reißt die Knospen ab … verarbeit. Wiels sien Böverschooltiet hett he japaansch Schriever as Ishikawa Jun, Kobayashi Hideo un annern leest; he hett eerste Gedichte un Upsätze in dat Schölerblatt Shōjō (japaansch: 掌上), an de he redaktschonell mitarbeiten dee, herutbrocht.

1953 truck Ōe nah Tokio um. He hett een Johr lang de Vörbereitensschool besöcht un hett sück 1954 an de Universität Tokio för en Studium generale inschreven. För dat Studententheater schreev he de Stücke Ama no nageki (japaansch: 天の嘆き) un Natsu no kyūka (japaansch: 夏の休暇). För Kazan (japaansch: 火山), dat he in Facktietschriften herutbrocht hett, kreeg he den Ichō-Namiki-Pries (japaansch: 銀杏並樹文学賞).^[2] Wiels sien Studientiet hett sück Ōe mit Pascal, Camus, Faulkner, Norman Mailer, Abe Kōbō un besünners ok mit Sartre befaat. Van 1956 an studeer he franzöösch Literatur ünner annern bi Watanabe Kazuo. Mit de Upnahm vun dat Studium fung he ok an Sartre in dat franzöösch Original to lesen. In dat sülvig Johr schreev Ōe dat Theaterstück Shi’nin ni kuchi nashi (japaansch: 死人に口なし) un dat Bühnenstück Kemonotachi no koe (japaansch獣たちの声). Todem nehm he an de Protestdemonstratschoon gegen dat Utwieten vun den militärisch bruukt Tachikawa-Floogplatz Tachikawa Hikōjō (japaansch: 立川飛行場) deel.

1957 hett Ōe in de Tokio Daigaku Shimbun den Roman Kimyō na shigoto (japaansch: 奇妙な仕事) herutbrocht, de in de Mainichi Shimbun vun den Literaturkritiker Ken Hirano düchtig loovt wurr. Doruphen geev Ōe in dat glieker Johr in de Literaturtietschrift Bungakukai as studentischer Schriever mit Shisha no ogori (japaansch 死者の奢り) sien Debüt. Mit dit Wark wurr Ōe togliek Anwärter up den renommeerten Akutagawa-Pries, doch, ok wenn sück Kawabata Yasunari, Inoue Yasushi un Funabashi Seiichi för hüm voteert hemm, wurr 1957 Takeshi Kaikō uttekent.

Een Johr later, 1958, nahdem Ōe tonächst sien Reißt die Knospen ab (japaansch: 芽むしり仔撃, Me mushiri ko uchi) herutbrocht harr, kreeg he mit 23 Johren för Der Fang (japaansch:飼育}}, Shiiku) den Akutagawa-Pries. To dissen Tietpunkt weer Ōe gemeensam mit Shintarō Ishihara, de ok in dat Öller vun 23 Johren 1956 uttekent wurrn weer, de jüngste Akutagawa-Priesträger.

Ōe is, ähnlich as etwa Günter Grass, en Schriever, de sück sellschoppspolitischinsett un Stellung betreckt. So hett he sück 1958 ünner annern mit Kollegen as Shintarō Ishihara, Etō Jun, Tanikawa Shuntarō, Shūji Terayama, Keita Asari, Ei Rokusuke, Toshirō Mayuzumi un Fukuda Yoshiyuki to de Gesellschaft junges Japan (japaansch: 若い日本の会, Wakai nihon no kai) tosommenslooten. In‘n Rahmen vun de Studentenbewegen in den 1960er Johren hett de Grupp gegen den Sekerheitsverdrag tüschen Japan un den USA protesteeert.

1959 hett Ōe sien Studium mit en Arbeit Över dat Bild in Satre sien Roman afslooten. He hett den japaansch Komponisten Tōru Takemitsu kennen lehrt un hett een Johr later, 1960, Yukari Itami, de Süster vun sien Schoolfrüend Jūzō Itami, mit den he bit to de sien Freedood eng befrüend bleev, heiraadt.

1961 hett Ōe en Sammlung vun Schriften to dat Thema Politik und Sexualität (japaansch: 政治と性) ünner den Titel Seventeen in de Januar- un Februarutgaav vun de Literaturtietschrift Bungakukai herutbrocht. Ōe nimmt in disse Schriften Betoog up den 17-johrigen rechtsradikalen Attentäter Yamaguchi Otoya, de 1960 den linken Politiker Asanuma Inejirō wiels en Wahlkampveranstaltung mit en Körtschwert ümbrocht hett. Ōe beschrifft den Täter as prototypisches Modell vun en rechtsricht Jöögd, de sück an de Politik ebenso as an sexuellen Utschweifungen beruuscht. Ähnlich as ok all Ōe sien Schrieverkolleeg Shichirō Fukazawa hett sück Ōe dör disse Verapenlichung Drohungen vun rechte Gruppeerungen inhannelt. Een Johr tovör, 1960, harr Fukazawa in‘n Verlag Chūōkōron sien Wark Furyū mutan (japaansch: 風流夢譚, etwa: Geschichte eines Traums von königlicher Erlesenheit) herutbrocht, in dat he en Drööm vun dat Störmen vun den Kaiserpalast un de Enthauptung vun den Tennō un de kaiserlich Familie dör de Linken beschrifft. Doröver hemm sück de Kaiserhof un de Ultranatschonalisten düchtig upreegt, dat führ aber ok dorto, dat ok en 17 Johr olt rechter Jugendlicher in dat Huus vun den Verlagsleiters Shimanaka Hōji indrungen is, en Bedeenstete umbroch un de Fru vun swoor besehren dee. Disse Umstände un de Drohungen sünd ok de Grund dorför, worüm Ōe disse Schriften bit hüüd nich as sülvständig Book herutbrocht hett. 1963 wurr Ōe sien Söhn Hikari mit en geistigen Behinnnern boren,^[3] de up de Deformatschoon vun sien Schädelknaken foot. De eegendömlich Beschrieven vun den Fluch, in en Nahkriegssellschopp mit de Gebort vun en geisitig behinnert Kind konfronteert to ween, un dat Schrieven över den vertwiefelten Wedderstand tegen en sückse Sellschopp hemm to en Wennen in dat schriftstellerisch Schaffen vun Ōe führt. För den in dissen Tosommenhang entstahn Roman Eine persönliche Erfahrung (japaansch: 個人的な体験)^[4] kreeg he 1964 den Shinchōsha-Literaturpries. In dat sülvig Johr fung he an, sien Erfohrungen ut mehreren Besööken vun Hiroshima un de Deelnahman den Kongress för en Verbut vun Waterstoffbomben as Hiroshima-Notizen (japaansch: ヒロシマ・ノート, Hiroshima nōto) heruttobringen.

Nahdem Ōe sück mit Hiroshima befaat harr, keem Okinawa in sien Upmarksomkeit. De Inselgrupp weer bit to de Meiji-Restauratschoon unafhängig un hörr nich to Japan. In den Verloop vun den Tweeten Weltkrieg hett Japan in de Slacht um Okinawa eerstmals un eenzig in Okinawa up eegen Territorium gegen de Allieerten kämpt. Ōe hett sück in sien Okinawa-Notizen mit twee sellschoppspolitisch brisanten Themen befaat: eenmal mit de Utwirkungen vun der amerikaansch Besatten un dat Uprichten vun en Militärbasis up Okinawa, to’n annern mit de Traditschonen vun de Inahner, besünners ok bevör Okinawa mit de Meiji-Restauratschoon sien Souveränität verlor. Dat Herutgeven vun sien Okinawa-Notizen broch Ōe un den Verlag later, 2005, en Klaag un en Gerichtsperzess in. Utwiet um de Betrachtung vun de Kultur vun de koreaansch Minnerheit in Japan, keem Ōe entgegen de Mehrheitsmeenung to en Wertschätzung vun de „Randkulturen“ in Japan.

Mit Rückbetoog up Bachtin entstunn so 1967 Der stumme Schrei, in den Ōe Mythen un Geschichte mit de Gegenwart verbunn. Der stumme Schrei (in Düütschland ok ünner den Titel: Die Brüder Nedokoro herutkommen) is en komplexes un völschichtig Wark, in dat Ōe die Themen vun vörangahn Warken um de Protagonisten Mitsusaburō un Takashi Nedokoro bündelt un as Vertellebene över historsch Ereignisse um en scheef gahn Buurnupstand vun 1860, dat eerste Johr vun de Man’en-Ära, in en Dörp in Shikoku leggt. Mitsusaburō, Vader vun en geistig behinnert Kind, präägt vun den Sülvstmord vun en politisch aktiven Früend, geiht in sien Heimatdörp, um sien Herkunft to ergrünnen. Parallel to’n Buurnupstand vun 1860, de to de Tiet vun den Grootvader anführt wurr, bringt de Broer vun Mitsusaburō, Takashi, de Dörpbevölkerung to’n Upstand gegen en utbeutend Supermarktbesitter up.^[5] De stumme Schrei keem rund 100 Johr nah dissen historschen Ereignissen herut to en Tietpunkt, as sück in Japan Börgerproteste gegen de Verlängerung vun den Sekerheitsverdrag tüschen Amerika un Japan (1960) formeeren deen.^[5] För den Roman wurr Ōe as jüngst Priesdräger mit den Tanizaki-Jun’ichirō-Pries uttekent.

Nah Der stumme Schrei hett sück Ōe in sien Wark mit twee Gedankengängen befaat: Eenmal schreev he eenige Böker, de sück mit dat Laven vun sien behinnert Söhn Hikari befaaten: Up Eine persönliche Erfahrung folg tounächst {japaansch: われらの狂気を生き延びる道を教えよ, engelsch: Teach Us to Outgrow our Madness) (1969). Mit (japaansch: 新しい人よ眼ざめよ,engelsch Rouse Up, O, Young Men of the New Age!) (1983), en Beschrieven vun de Entwicklung vun sien Söhn vun en Lüttkind to’n jungen Mann, funn disse Beschäftigung ehrn vörlöpingen Afsluss. To’n annern hett sück Ōe mit den Mythen un de Geschichte vun sien ländlich Gebortsoort befaat. Neben Der stumme Schrei könnt dor vör allen de Roman M/Tと森のフシギの物語, engelsch M/T and the Wonders of the Forest) (1986) un de Trilogie Grüner Baum in Flammen (1993–1995) nöömt wurrn.^[6]

1994 wurr Ōe för sien Wark de Literaturnobelpries tospraken.^[6] 1995 keem dat autobiografische Wark mit den Titel 復する家族 (Kaifuku suru kazoku, engelsch A Healing Family) herut. Ōe hett mehrere Utlandsreisen ünnernommen; van 1999 bit 2000 harr he de Samuel-Fischer-Gastprofessur für Literatur an de Free Universität Berlin inne.^[7]

Wiels de Gerichtsverhandlung gegen den Verlag un hüm van August 2005 bit März 2008 schreev Ōe nich völ. Eerst dornah wurr Ōe wedder kreativ un fung an en Roman över en Figur to schrieven, de up sien Vader foot.^[8] De Roman wurr 2009 ünner den Titel 水死 (Suishi) herutbrocht, de düütsch Översetten mit den Titel Der nasse Tod keem 2018 herut.

Ōe hett k noch in en hooch Öller Böker schreven. 2013 keem sienRoman 晩年様式集（イン・レイト・スタイル）(engelsch In Late Style) herut un 2014 dat autobiografische Kaifukusuru kazoku ut dat Johr 1995 in düütsch Översetten ünner den Titel Licht scheint auf mein Dach: die Geschichte meiner Familie.

De Schriever leevt mit sien Familie in den Tokioter Stadtdeell Seijō (Setagaya). 2006 wurr vun den Verlag Kōdansha de Ōe-Kenzaburō-Preis för Nahwussschriever inricht.^[9]

Ōe bekennt sück to de Nachkriegsdemokratie (戦後民主主義, Sengo minshushugi) un he nimmt dordör en kritischen Standpunkt tegenöver den Natschonalismus un besünners ok to dat japaansch Tennō-System in. In Vördrääg un Essays nimmt he utdrücklich Betoog up den umstreeden Artikel 9 vun de Japaansch Verfaaten, den he as Pazifist versteiht un worut sien Aflehnung vun Karnwappen as ok de japaansch Sülvstverteidigungsstrietkräfte resulteert. In sien Reed 1994 to’n Anlaat vun de Verleehn vun den Nobelpries nimmt he Betoog up den däänsch Romanisten Kristoffer Nyrop un de sien Utspröö, well kein Inspröök / Protest (gegen den Krieg) erheven deiht, maakt sück mitschuldig. De Inspröök, respektive der Protest, is dat Konzept, up dat sück Ōe beropen deiht.

Ōe is en vun de prominent Ünnerstütter vun de Kampagne Sayōnara Genpatsu Senmannin Akushon („Tschüß Atomkraft – 10.000.000-Menschen-Aktion“), de nah de Nuklearkatastrooph vun Fukushima to Demonstratschonen un en Ünnerschriftensammlung för en Atomutstieg vun Japan upropen deiht.^[10]

Van August 2005 bit März 2008 hett dat Gericht in Osaka ünner de Aktennummer 2005-WA-7696^[11] en Klage gegen Ōe Kenzaburō und den Verlag Iwanami Shoten die Schlacht um Okinawa betreffend 大江健三郎・岩波書店沖縄戦裁判, Ōe Kenzaburō Iwanami Shoten Okinawasen Saiban).^[12] De Klaag wurr vun den ehmalgen Kommandanten vun de japaansch Truppen up okinawa (hüüd: Zamami-jima), Umezawa Yutaka un Akamatsu Yositsugu as ok vun Achterbleeven vun fallen Suldaten wegen Verleumdung gegen den Verlag un gegen de Person Ōe geführt. De Kläger hemm Schadenersatz verlangt un de Instellen vun verscheeden Verapenlichungen vun den Verlag, insbünnere ok de 1970 herutbrochten Okinawa-Notizen. De Klaag wurr afwiest.

• 1958: Akutagawa-Pries för Der Fang
• 1964: Shinchō-Literaturpries för Eine persönliche Erfahrung
• 1967: Tanizaki-Jun’ichirō-Pries för Der stumme Schrei
• 1973: Noma-Literaturpries för Kōzui wa waga tamashii ni oyobi 洪水はわが魂に及び
• 1982: Yomiuri-Literaturpries för Der kluge Regenbaum
• 1983: Osaragi-Jirō-Pries för Atarashii hito yo mezameyo (新しい人よ眼ざめよ)
• 1984: Kawabata-Yasunari-Literaturpries för Vom Flusspferd gebissen
• 1990: Itō-Sei-Literaturpries för Verwandte des Lebens
• 1994: Nobelpries för Literatur „für seine Erschaffung einer Welt im Werk, in der sich Leben und Mythos zu einem erschütternden Bild des Menschen in der Gegenwart verdichten“
• 1994: Kulturorden (aflehnt)
• 1994: Asahi-Pries
• 1997: Wahl to’n utwärtig Liddmaat vun de American Academy of Arts and Letters^[13]
• 1998: Naamgever för den Asteroiden (6931) Kenzaburo
• 2002: Upnahm in de American Academy of Arts and Sciences as utwärtig Ehrenliddmaat
• 2008: Weishanhu-Pries (China) für Utsukushii anaberu rii (美しいアナベル・リイ) al best utlännsch Vertellen^[14]

• 1957 Shisha no ogori (死者の奢り), „Stolz der Toten“
  • Körtprosa. Översett vun Margarete Donath und Itsuko Gelbrich, Fischer Verlag, Frankfurt a. M. 1994, ISBN 3-596-12866-8. (FiTa 12866)
• 1958 Shiiku (飼育), „Der Fang“
  • Körtprosa. Öbversett vun Tatsuji Iwabuchi. Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 1994, ISBN 3-518-22178-7. (BS 1178)
• 1958 Fui no oshi (lang|ja|不意のおし), „Und plötzlich stumm“
  • Vertellsels. Översett vun Jürgen Berndt un Eiko Saitō-Berndt. In: Jürgen Berndt (Hrsg.): Träume aus zehn Nächten. Moderne japanische Erzählungen. Theseus-Verlag, München 1992, S. 563–579, ISBN 3-85936-057-4.
• 1958 Me mushiri ko uchi (芽むしり仔撃ち, „Reißt die Knospen ab“
  • Roman. Översett vun Otto Putz. Frankfurt am Main, Fischer, 1997, ISBN 3-10-055209-1.
• 1961 Seventeen (セヴンティーン, sebuntīn)
• 1963 Keirō shūkan (敬老週間), „Greisenwoche“
  • Översett vun Irmela Hijiya-Kirschnereit. In: Insel Verlag, Insel Almanach auf das Jahr 1995. Frankfurt a. M., Leipzig: Insel Verlag 1995, S. 9–27
• 1964 Sora no kaibutsu Aguī (空の怪物アグイー), „Agui, das Himmelsungeheuer“
  • ut dat Engelsche översett vun Ingrid Rönsch. In: Der kluge Regenbaum. Vier Erzählungen. Berlin: Volk und Welt 1994, S. 151–200.
• 1964 Kojinteki na taiken (個人的な体験), „Eine persönliche Erfahrung“. Roman
  • Översett vun Siegfried Schaarschmidt. Frankfurt a. M.: Suhrkamp Verlag 1994, ISBN 3-518-03771-4
    Ōe, de sien Söhn Ōe Hikari en autistischer Savant in den Beriek Musik is, verfaat faken düchtig persönliche, halfautobiographische Warken; Eine persönliche Erfahrung (1964) hannelt to’n Bispeel vun de Geschichte vun en Mann, de nah de Gebort vun sien Söhn mit geistig Behinnern tonächst in Eskapaden flücht.
• 1964 Hiroshima nōto (ヒロシマ・ノート), „Hiroshima Notes“
  • in’t Engelsch översett vun David Swain un Toshi Yonezawa, Marion Boyars Publishers Ltd, 1997, ISBN 0-7145-3025-5 Textautgaav bi google books
• 1967 Man'en gannen no Futtobōru (万延元年のフットボール), „Der stumme Schrei“, ok: Die Brüder Nedokoro
  • Der stumme Schrei. Ut dat Engelsch översett vun Ingrid un Rainer Rönsch. Frankfurt a. M.: Fischer TaB Verlag 1994 (Fischer TB 5418), ISBN 3-353-01017-3.
  • Der stumme Schrei. Afbillen vun Leiko Ikemura, Coron Verlag (CH)
  • „Die Brüder Nedokoro“. Ut dat Engelsch översett vun Ingrid un Rainer Rönsch. Frankfurt a. M.: Fischer Taschenbuch Verlag 1983 ISBN 3-596-25418-3.
• 1970 Okinawa nōto (沖縄ノート)
• 1971 Mizukara waga namida o nugui tamau hi (みずから我が涙をぬぐいたまう日), „Der Tag, an dem Er selbst mir die Tränen abgewischt“
  • Roman, översett vun Siegfried Schaarschmidt. Frankfurt a. M.: Suhrkamp Verlag 1995, ISBN 3-518-01396-3.
• 1980 Atama no ii „Ame no ki“ (頭のいい「雨の木」), „Der kluge Regenbaum“
  • Körtprosa. Översett vun Buki Kim. In: Der kluge Regenbaum. Der Sündenbock. Berlin: Volk und Welt 1989, S. 7–34, ISBN 3-353-00502-1.
• 1980 Migawari yagi no hangeki (身がわり山羊の反撃), „Der Sündenbock“
  • Körtprosa. Översett vun Buki Kim. In: Der kluge Regenbaum. Der Sündenbock. Berlin: Volk und Welt 1989, S. 35–142, ISBN 3-353-00502-1.
• 1983 Kaba ni kamareru (河馬に噛まれる), „Vom Flusspferd gebissen“
  • Körtprosa. Översett vun Siegfried Schaarschmidt. In: Der kluge Regenbaum. Vier Erzählungen. Berlin: Volk und Welt 1994, S. 201–230.
• 1989 Jinsei no shinseki (人生の親戚), „Verwandte des Lebens“
  • Översett vun Jacqueline Berndt un Hiroshi Yamane. Berlin: edition q 1994, ISBN 3-596-12857-9.
• 1990 Chiryō tō (治療塔), „Therapiestation“
  • Öbversett vun Verena Werner. Berlin: edition q 1995 (Fischer TB 18418, 2011) ISBN 978-3-596-18418-7.
• 1990 Shizuka na seikatsu (静かな生活), „Stille Tage“
  • Roman. Översett vun Wolfgang Schlecht un Ursula Gräfe. Frankfurt a. M.: Insel Verlag 1994, ISBN 3-458-16686-6.
• 1994 Aimai na (ambigyuasu na) Nihon no watakushi (あいまいな日本の私), „Ich habe überlebt, indem ich meine Leiden in Romanen darstellte“
  • ut dat Engelsche översett vun Uli Aumüller. In: Frankfurter Rundschau 10. Dezember 1994, S. 10. (Nobelpreisrede)
• 1995 Moeagaru midori no ki (燃えあがる緑の木), „Grüner Baum in Flammen“ – Trilogie
  • Översett vun Annelie Ortmanns-Suzuki. Frankfurt a. M.: Fischer Verlag, ISBN 3-10-055206-7.
  1. „Sukuinushi“ ga nagura reru made (「救い主」が殴られるまで), Roman, dt. „Grüner Baum in Flammen“, ISBN 3-10-055206-7.
  2. Yureugoku (揺れ動く), Roman; dt. „Der schwarze Ast“, ISBN 3-10-055207-5.
  3. Oinaru hi ni (大いなる日に), Roman, dt. „Der atemlose Stern“. Översett vun Nora Bierich. Fischer Verlag, ISBN 978-3-10-055208-2.
• 1995 Günter Grass, Ōe Kenzaburō: Gestern vor 50 Jahren. Ein deutsch-japanischer Briefwechsel. 1. Auflage. Steidl Verlag, Göttingen 1995, ISBN 3-88243-386-8, S. 108. 
• Torikaeko (Chenjiringu) (取り替え子 (チェンジリング)), „Tagame. Berlin – Tokyo“
  • Roman. Översett vun Nora Bierich, Frankfurt a. M.: Fischer Taschenbuch Verlag, 2007, ISBN 3-596-15627-0
    De Roman vertellt vun de Verstörung, de de Suizid vun en Speelbaas in dat Leven vun sien Früenden un Familie achterlaaten deiht, uni s dormit togliek en Verarbeiten vun den Freedood vun den Speelbaas Jūzō Itami, den Schwager vun Ōe.
• Sayōnara, watashi no hon yo! (さようなら、私の本よ!), „Sayonara, meine Bücher“
  • Roman. Översett vun Nora Bierich, Frankfurt a. M.: Fischer Taschenbuch Verlag, 2005, ISBN 3-10-055213-X.
• Bannen Yoshikishu. Kodansha 2013. (6. Band mit Ôes literarischem Ego Kogito Choko as Protagonist.)
• 2018 Suishi, „Der nasse Tod“. Roman über meinen Vater. Översett vun Nora Bierich, Frankfurt a. M.; S. Fischer, 2018, ISBN 978-3-10-397218-4

• 1959 Warera no jidai (われらの時代), Regie: Kurahara Koreyoshi
• 1960 Nise Daigakusei (偽大学生), Regie: Masumura Yasuzō
• 1961 Shiiku (飼育), Regie: Nagisa Ōshima
• 1991 Quem Faz Correr Quim, Regie: Mariano Bartolomeu (Angola)
• 1995 Shizuka na seikatsu (静かな生活), Regie: Jūzō Itami, Musik: Ōe Hikari (Kenzaburōs Sohn)

• Der einäugige Karpfen (NDR 2001, Regie: Leonhard Koppelmann)

• Lisette Gebhardt: Japans Gewissen. Ōe Kenzaburō. In: Yomitai! Neue Literatur aus Japan. EB-Verlag Dr. Brandt, Berlin 2012, ISBN 978-3-86893-057-3, S. 281–286. 
• Irmela Hijiya-Kirschnereit: Ōe Kenzaburō. In: Japanische Gegenwartsliteratur. Ein Handbuch. edition text + kritik. Richard Boorberg Verlag, München 2000, ISBN 3-88377-639-4, S. 313–344. 
• Kenzaburo Oe. perlentaucher.de Das Kulturmagazin, afropen an’n 1. Juli 2012 (Mit Rezensionen zu vielen ins Deutsche übersetzten Werken Ōes). 
• Herlinde Koelbl, Ōe Kenzaburō: Ohne den Schmerz hätte ich nicht geschrieben. In: ZEITmagazin. Band 34, 19. August 2010 (online [afropen an’n 1. Juli 2012] Ein Gespräch über das Werk Eine persönliche Erfahrung). 
• Ōe Kenzaburō. Encyclopaedia Britannica, afropen an’n 1. Juli 2012. 
• Jürgen Berndt, Fukuzawa Hiroomi (Hrsg.): ôe Kenzaburô. In: Momentaufnahmen moderner japanischer Literatur. Silver & Goldstein, Berlin 1990, ISBN 3-927463-10-8, S. 112–117.
• S. Noma: Ōe Kensaburō. In: Alan Campbell, David S. Noble (Hrsg.): Japan. An Illustrated Encyclopedia. Kodansha, Tokio 1993, ISBN 4-06-205938-X, S. 1127.

Kenzaburō Ōe. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Kenzaburō Ōe in de Internet Movie Database (engelsch)
• Biografie bi Nobelprize.org (engelsch)
• Ein Besuch bei Kenzaburo Oe in Tokio. Ein kindlicher Meister. Leopold Federmair, Neue Zürcher Zeitung, 1. Februar 2015

1. ↑ Japan's Nobel Prize-Winner Kenzaburo Oe Dies at 88 -Publisher usnews.com, 13. März 2023, afropen an'n 13. März 2023
2. ↑ Översicht över de Priesdräger vun den Ichō-Namiki-Pries (japaansch)
3. ↑ Kenzaburō Ōe: Ich habe einen Traum. In: Die Zeit, Nr. 20/2006
4. ↑ Herlinde Koelbl, Ōe Kenzaburō: Ohne den Schmerz hätte ich nicht geschrieben. In: ZEITmagazin. Band 34, 19. August 2010 (online [afropen an’n 1. Juli 2012] Ein Gespräch über das Werk Eine persönliche Erfahrung). 
5. ↑ ^{a b} Irmela Hijiya-Kirschnereit: Japanische Gegenwartsliteratur. S. 320. 
6. ↑ ^{a b} Kenzaburo Oe: Biographical. In: The Nobel Prize, afropen an’n 20. Februar2023.
7. ↑ complit.fu-berlin.de
8. ↑ Norimitsu Onishi: Released From Rigors of a Trial, a Nobel Laureate’s Ink Flows Freely. In: The New York Times, 17. Mai 2008, afropen an’n 20. Februar 2023.
9. ↑ Der Ōe-Kenzaburō-Preis auf der Webseite des Verlags (Memento von’n 11. September 2007 in dat Internet Archive) (japanisch).
10. ↑ 呼びかけ さようなら原発1000万人アクション Afropen an’n 8. September 2011.
11. ↑ Original-Aktennummer: 平成17年（ワ）第7696号
12. ↑ 大江健三郎・岩波書店沖縄戦裁判支援連絡会}} (japaansch).
13. ↑ Honorary Members: Kenzaburō Ōe. American Academy of Arts and Letters, afropen an’n 18. März 2019. 
14. ↑ Jing Xiaolei (19. Februar 2009): Embracing Foreign Literature. Afropen an’n 20. März 2011.

Winners vun den Nobelpries för Literatur

1901: Prudhomme  | 1902: Mommsen  | 1903: Bjørnson  | 1904: F. Mistral, Echegaray  | 1905: Sienkiewicz  | 1906: Carducci  | 1907: Kipling  | 1908: Eucken  | 1909: Lagerlöf  | 1910: Heyse  | 1911: Maeterlinck  | 1912: Hauptmann  | 1913: Tagore  | 1915: Rolland  | 1916: Heidenstam  | 1917: Gjellerup, Pontoppidan  | 1919: Spitteler  | 1920: Hamsun  | 1921: France  | 1922: Benavente  | 1923: Yeats  | 1924: Reymont  | 1925: Shaw  | 1926: Deledda  | 1927: Bergson  | 1928: Undset  | 1929: Mann  | 1930: Lewis  | 1931: Karlfeldt  | 1932: Galsworthy  | 1933: Boenin  | 1934: Pirandello  | 1936: O'Neill  | 1937: Gard  | 1938: Buck  | 1939: Sillanpää  | 1944: Jensen  | 1945: G. Mistral  | 1946: Hesse  | 1947: Gide  | 1948: Eliot  | 1949: Faulkner  | 1950: Russell  | 1951: Lagerkvist  | 1952: Mauriac  | 1953: Churchill  | 1954: Hemingway  | 1955: Laxness  | 1956: Jiménez  | 1957: Camus  | 1958: Pasternak  | 1959: Quasimodo  | 1960: Perse  | 1961: Andrić  | 1962: Steinbeck  | 1963: Seferis  | 1964: Sartre  | 1965: Sjolochov  | 1966: Agnon, Sachs  | 1967: Asturias  | 1968: Kawabata  | 1969: Beckett  | 1970: Soltschenizyn  | 1971: Neruda  | 1972: Böll  | 1973: White  | 1974: Johnson, Martinson  | 1975: Montale  | 1976: Bellow  | 1977: Aleixandre  | 1978: Singer  | 1979: Elýtis  | 1980: Miłosz  | 1981: Canetti  | 1982: García Márquez  | 1983: Golding  | 1984: Seifert  | 1985: Simon  | 1986: Soyinka  | 1987: Brodsky  | 1988: Mahfouz  | 1989: Cela  | 1990: Paz  | 1991: Gordimer  | 1992: Walcott  | 1993: Morrison  | 1994: Oë  | 1995: Heaney  | 1996: Szymborska  | 1997: Fo  | 1998: Saramago  | 1999: Grass  | 2000: Gao  | 2001: Naipaul  | 2002: Kertész  | 2003: Coetzee  | 2004: Jelinek  | 2005: Pinter  | 2006: Pamuk  | 2007: Lessing  | 2008: Le Clézio  | 2009: Müller  | 2010: Vargas Llosa  | 2011: Tranströmer  | 2012: Mo  | 2013: Munro  | 2014: Modiano  | 2015: Alexijewitsch  | 2016: Dylan  | 2017: Kazuo Ishiguro  | 2018: Tokarczuk  | 2019: Handke  | 2020: Glück  | 2021: Gurnah  | 2022: Ernaux  | 2023: Fosse