Ракија

Ракија

Бела ракија во чаши и шише
Алкохол по волумен	35%–55%
Состојки	грозје, комина, разно овошје
Варијанти	гроздовица коминарка сливка крушовица анасонка

Ракија (срп., хрв., бос. ракија / rakija, буг. ракия, унг. pálinka, алб., тур. raki, ром. rachiu (дијал. răchie), сло. žganje, свк. pálenka ) — жесток алкохолен пијалак популарен на Балканот. Се прави речиси исклучиво од овошје, но постојат и ракии кои се прават и од мед или од ореви. Во индустриското производство вообичаено е процентот на алкохол да биде помеѓу 40 и 45 проценти, но во домашното производство овој процент се движи на пати дури и над 60.

Во Македонија традиционалната ракија е лозовата ракија со процент на алкохол помеѓу 40 и 60 проценти. Во другите земји на Балканот, покрај лозовата ракија, многу често се среќава и сливовата ракија (срп. шљивка) која е особено популарна во Србија. Ракија се прави и од кајсии, круши, јаболка, праски, дудинки и други сочни овошја. Покрај чистата ракија, при процесот на производство може да се додадат најразлични зачини. Особено позната и популарна зачинета ракија е мастиката или узо која содржи анасон и има сладок вкус, а е карактеристична за јужните предели на Македонија и Бугарија и Грција. Друга позната зачинета ракија е т.н. пелинковец кој содржи пелин и има горчлив вкус.

Ракијата обично се консумира во друштво и секогаш со мезе. Не се препорачува пиење ракија „на голо“, т.е. без мезе или само со вода. Како мезе најчесто се користат разни зеленчукови салати (традиционално тоа е шопската салата), иако во Далмација, Црна Гора и Србија неретко како мезе се користат и месни или сувомесни производи (најчесто пршута).

Покрај индустриското производство, ракија се произведува и во рамките на едно домаќинство, за неговите потреби. Многу домаќинства имаат „традиционални“ начини на приготвување на ракијата, специјални места и опрема за чување и складирање на истата кои наводно се пресудни за квалитетот на производот.

• гроздовица – ракија направена од грозје^[1]
• комовица или коминарка – од гроздово комиње^[2][3]
• вишновка – ракија или ликер од вишни^[4]
• дренковица – ракија од дренки^[5]
• дудинкова ракија – ракија направена од дудинки
• крушовица – ракија направена од круши^[6]
• мастика – ракија што се добива од смола од средоземно дрво и анасон^[7]
• сливка или сливовица – сливова ракија^[8][9]

• анасонка – ракија зачинета со анасон^[10]
• блага ракија – ракија подготвена со шеќер што се служи при свадбен обичај
• евловица – ракија во која е ставено евлово гранче^[11]
• пелинковец – ракија со пелин^[12]

• превареница, препеченица или препек – ракија добиена со преварување^[13][14]

Во април 2014 година, жолтата лозова ракија со ознака "VS" на винарската визба „Тиквеш“ била наградена со златен медал за виок квалитет на меѓународниот натпревар на вина и жестоки пијалаци, одржан во Пловдив. Оваа ракија, со јачина од 45 степени, се произведува на природен начин, од гроздов дестилат кој стареел повеќе од пет години, чуван во дабови буриња.^[15]

Прометот на ракија во 2017 година изнесувал 2,2% од вкупниот промет на алкохолни пијалаци.

Полнолетните македонски граѓани во 2017 година испиле по 0,9 литри ракија.^[16]

• „Вино пијам, ем ракија“ - македонска народна песна
• „Од ракија боли грбот“ - македонска народна приказна

• Да не даваш милостина вино и ракија, оти грео не ти се проштаа.
• Како што се арџат пари за вино и ракија, така да се арџеа и за наука, не ќе тргаа сиромасите мака.
• Мртоец да вардиш и ракија да вариш, не треба да спиеш.
• Поминал низ меана и ич не се напил ракија, само ја мириснал.
• Пријатели има и за чаша вино и ракија.
• Ракија и вино со пари го пиет, водата бадијала ет и не пиет.
• Умнио чоек ако пие вино и ракија, ама умо не си го пиет.
• Сирење без дупчиња, леб со дупчиња, вино без пена и раќија со пена секогаш се арни.
• Ако носиш од једна страна раќија, од другата носиш ќотек.
• Малечко зрно е леблебија, ама го јадат по раќија.
• Од вино и раќија нема прокопција.