Мачка

Мачка
Научна класификација
Царство:	Животни (Animalia)
Колено:	`Рбетници (Vertebrata)
Класа:	Цицачи (Mammalia)
Ред:	Месојадци (Carnivora)
Подред:	Мачковидни (Feliformia)
Семејство:	Мачки (Felidae)
Потсемејство:	Felinae
Род:	Felis
Вид:	Felis silvestris
Подвид:	Мачка домашна
Научен назив
Felis silvestris catus (Linnaeus, 1758)

Обична мачка (латински: Felis silvestris catus или латински: Felis catus) — најраспространетиот вид од семејството мачки (Felidae): како дива или домашна (Felis ocreata domestica) ја има насекаде. Иако е припитомена, мачката не го загубила својот инстинкт на ловец и кога лови на жртвата ѝ се приближува со бесшумно прикрадување. И таа, како другите мачки, преде кога е задоволна. Иако ловат сами, мачките се социјални суштества и користат разни вокализации, феромон и видови говор на тело за комуникација, како мјаукање, предење, `ржење и сл.

Анатомијата на мачката е слична со онаа на другите животни од родот Мачки, со силно, еластично тело, брзи рефлекси, остри канџи и заби прилагодени за убивање ситен плен. Како ноќни грабливци, мачките го користат нивниот остар слух и вештината да гледаат во темно за да го најдат својот плен. Не само што слушаат звуци што се преслаби за да ги регистрира човечкото уво, туку тие исто така слушаат и звуци со повисока честота. Мачките исто така имаат и многу подобро сетило за мирис од тоа на луѓето.

Со луѓето е од многу одамна. Во стариот Египет, мачката била дури свето животно. Бастет, на пример, била мачколика божица на музиката, на танцот и на мајчинството. За разлика од кучето, мачката е многу понезависна и приврзана им е само на оние што знаат да ја пленат. Се претпоставува дека домашната мачка потекнува од дивата мачка од Стариот Свет (Европа, Азија, Африка) која е малку поголема и има подолга опашка.

Весникот The New York Times во 2007 напишал дека иако до неодамна за мачката се верувало дека била припитомена во стариот Египет каде била култно животно", ^[1] една понова студија, од истата година, открива дека сите домашни мачки веројатно водат потекло од африканската дива мачка (Felis silvestris lybica), припитомени некаде околу 8000 п.н.е., на Блискиот Исток.^[2] Најстариот директен доказ за припитомената мачка е маче закопано до човек, уште пред 9.500 години на Кипар.^[3][4]

Научното име Felis catus е дадено од Карл Линеј во 1758 година за домашната мачка.^[5][6] Felis catus domesticus е име предложено од Јохан Кристијан Поликарп Еркслебен во 1777 година.^[7] Felis daemon е име предложено од Константин Сатунин во 1904 година за црна мачка од Закавказје, подоцна идентификувана како домашна мачка.^[8][9]

Во 2003 година, Меѓународната комисија за зоолошка номенклатура одредила дека домашната мачка е посебен вид наречен Felis catus.^[10][11]

Мачката се јавува како тема во бројни дела од уметноста и популарната култура.

• „Приказна за мачката“ – приказна на африканското племе Свахили.^[12]
• „Кокошката и мачорот“ – приказна на африканското племе Басумбва.^[13]
• „Куцото петле и мачорот“ - македонска народна приказна.^[14]
• „Круг“ — кус расказ на македонскиот писател Андреј Ал-Асади.^[15]
• „Ах, тоа маче“ - расказ за деца на македонскиот писател Генади Болиновски.^[16]
• „Мачката и кралот“ - басна на американскиот писател Емброуз Бирс.^[17]
• „Мачорот и птиците“ - басна на Емброуз Бирс.^[18]
• „Жена и мачка“ - песна на францускиот поет Пол Верлен.^[19]
• „Мачор на покривот“ — песна за деца на хрватскиот поет Григор Витез.^[20]
• „Црн мачор“ - кус расказ на македонскиот писател Драган Георгиевски од 2013 година.^[21]
• „Лисицата и мачката“ – сказна на браќата Грим.^[22]
• „Јунаштво според јадењето“ — басна на Ристо Давчевски.^[23]
• „Пријателство“ — расказ за деца на македонскиот писател Киро Донев од 2013 година.^[24]
• „Мачиња — забавачиња“ — расказ за деца на Киро Донев од 2013 година.^[25]
• „Папагалот и мачката“ - басна на старогрчкиот баснописец Езоп.^[26]
• „Четирите мачки“ (српски: Четири мачке) - песна на српскиот поет Јован Јовановиќ-Змај.^[27]
• „Ќе има игранка“ (српски: Биће игранка) - песна на Јован Јовановиќ-Змај.^[28]
• „Концерт“ - песна на српскиот поет Јован Јовановиќ-Змај.^[29]
• „Кукањето на мачката“ (српски: Мачково јадање) - песна на Јован Јовановиќ-Змај.^[30]
• „Куќата на сивиот мачор“ - збирка раскази на бразилскиот писател Рибејро Коуто од 1922 година.^[31]
• „Волкот и мачорот“ — басна на Иван Андреевич Крилов.^[32]
• „Чуден мачор“ — песна на македонскиот поет Васил Куноски.^[33]
• „Ева е во својот мачор“ - расказ на колумбискиот писател Габриел Гарсија Маркес.^[34]
• „Мачка во магла“ - книга на македонскиот писател Владимир Мартиновски.^[35]
• „Големата авантура на Фигаро“ — расказ за деца на македонската писателка Оливера Николова.^[36]
• „Мачето на Господ Бог“ - расказ на руската писателка Људмила Петрушевска.^[37]
• „Петтоглава вечерна сказна за куклениот цар со тиква празна врз празните сандаци од мармалад, за црното маче Мау-Мау и за беззабиот пес од плоштад“ — песна на македонскиот писател Видое Подгорец.^[38]
• „Мачор-астроном“ — песна на македонскиот поет Живко Ризовски од 1995 година.^[39]
• „Црна мачка“ - песна на германскиот поет Рајнер Марија Рилке.^[40]
• „Cat's Avanger“ - расказ на романскиот писател Алекс Точилеску.^[41]
• „Мачка со исклучителна убавина“ - расказ на руската писателка Људмила Улицка.^[42]
• „Мачка на дождот“ - расказ на американскиот писател Ернест Хемингвеј.^[43]
• „Мачор“ - песна во проза на полскиот поет Збигњев Херберт.^[44]
• „Мачорот Мур“ - роман на германскиот писател Е. Т. А. Хофман.^[45]
• „Безимената мачка“ - расказ на рускиот писател Варлам Шаламов.^[46]
• „Мачка во празен стан“ - песна на полската поетеса Вислава Шимборска.^[47]

• „Мачка“ (Die Katze) - германски филм од 1988 година, во режија на Доминик Граф.
• „Мачорот во чизми“ (англиски: Puss in Boots) - американски анимиран филм од 2011 година, во режија на Крис Милер.^[48]
• „Лошиот мачор“ (Kötü Kedi Şerafettin) - турски анимиран филм од 2016 година.^[49]
• „Риба и мачка“ – ирански филм од 2013 година, во режија на Шарам Мокри.^[50]
• „Мачка во вреќа“ - германски филм во режија на Флоријан Шварц.

• „Луѓе-мачки“ (англиски: Cat people) - песна на британскиот рок-музичар Дејвид Боуви од 1983 година.^[51]
• „Мачки во чинија“ (англиски: Cats In A Bowl) - песна на американската рок-група Dinosaur од 1985 година.^[52]
• „Храна за мачки“ (англиски: Cat Food) — песна на британската рок-група King Crimson од 1970 година.^[53]
• „Љубовни мачки“ (англиски: Lovecats) - песна на британската рок-група Кјур (The Cure).^[54]
• „Кога мачката е замината“ (англиски: When the Cat's Away) - песна на швајцарската панк-рок група Клинекс/ЛиЛиПУТ (Kleenex/LiLiPUT).^[55]
• „Мачки и кучиња“ (англиски: Cats and Dogs) - албум на австралиската поп-рок група Mental As Anything од 1981 година.^[56]
• „Блуз за мачките-скитници“ (англиски: Stray Cat Blues) - песна на британската рок-група Ролинг Стоунс (The Rolling Stones) од 1968 година.^[57]
• „Дивите мачки од Килкени“ (англиски: Wild Cats of Kilkenny) - песна на ирската рок-група Поугс (The Pogues) од 1985 година.^[58]
• „Мачката е во ормарот“ (англиски: Cat's in the Cupboard) - песна на британскиот рок-музичар Пит Таунсенд (Pete Townsend) од 1980 година.^[59]
• „Мачка“ - песна на југословенската рок-група Фит од 1988 година.^[60]
• „Како да одериш мачка“ (англиски: How To Skin A Cat) - песна на американската рок-група Хускер Ду (Hüsker Dü) од 1985 година.^[61]
• „Мачор“ (англиски: Puss) - песна на американската рок-група The Jesus Lizard од 1992 година.^[62]
• „Myau“ - песна на македонската рок-група The John од 2012 година.^[63]