Евровизија

Евровизија
Лого на Евровизија од 2004 година
Жанр	избор на песна
Создадена од	Марсел Бесон
Водители	Список на презентери
Тематски композитор	Марк Антоан Шарпантие
Воведна тема	Te Deum (Prelude (Marche en rondeau))
Земја на потекло	Список на земји
Првичен јазик	англиски и француски
Производство
Местоположба	Список на градови домаќини
Времетраење	2 часа (полуфинале) 3 часа, 15 минути (финале)
Продукциска куќа	Европски радиодифузен сојуз
Дистрибутер	Евровизија
Прикажување
Сликов формат	576i (SDTV) (1956-денес ) 1080i (HDTV) (2007-денес )
Првично прикажување	24 мај 1956 – денес
Хронологија
Слични програми	Eurovision Young Musicians (1983-) Eurovision Young Dancers (1985-) Junior Eurovision Song Contest (2003-) Eurovision Dance Contest (2007-2008)
Надворешни врски
Официјална страна	eurovision.tv
Продукциска мрежна страница	ebu.ch/en/about/index.php

Избор на песна за Евровизија (француски: Concours Eurovision de la chanson, англиски: Eurovision Song Contest) или скратено Евровизија — годишен натпревар одржан помеѓу повеќе активни членки на Европскиот радиодифузен сојуз.

Секоја земја учесничка доставува песна која ќе биде изведена во живо на телевизија или радио, а потоа доделува гласови на песните на другите земји за да се одреди најпопуларната песна во конкуренцијата. Изборот се емитува секоја година од неговото воведување во 1956 година и е еден од најдолготрајните телевизиски програми во светот. Исто така е и еден од најгледаните не-спортски настани во светот^[1], со бројка на гледаност помеѓу 100 и 600 милиони на меѓународно ниво во последните неколку години. Евровизија исто така се емитува и надвор од Европа на места како Аргентина, Австралија, Бразил, Канада, Кина, Колумбија, Египет, Индија, Јапонија, Јордан, Мексико, Нов Зеланд, Филипини, Јужна Кореја, Тајван, Тајланд, САД, Уругвај и Венецуела и покрај фактот што тие не учествуваат^[2][3][4]. Од 2000 година изборот се емитува и преку интернет^[5], со што во 2006 година, повеќе од 74.000 луѓе во скоро 140 земји го гледале онлајн^[6].

Уметници чии кариери биле во центарот на вниманието по нивните настапи и победиле на Евровизија се: Доменико Модуњо, кој освоил трето место со песната „Nel blu dipinto di blu“ во 1958 година, групата АББА, која победила за Шведска на изборот во 1974 година со нивната песна „Waterloo“, Селин Дион, која победила за Швајцарија во 1988 година со песната „Ne partez pas sans moi“^[7][8] и шпанскиот пејач Хулио Иглесијас кој продал преку 300 милиони плочи ширум светот.

Во 50-тите години, откако започнала да се обновува воено-разурнатата Европа, Европскиот радиодифузен сојуз со седиште во Швајцарија формирала ад-хок комисија за да пронајде начини да ги обедини земјите од Европскиот континент преку „забавна програма“. На состанокот на комисијата одржан во јануари 1955 година во Монако, генералниот директор на швајцарската телевизија и претседателот на комисијата Марсел Бесон дошол до идеја за интернационален избор на песна, каде земјите ќе учествуваат во една телевизиска програма, која ќе биде пренесувана истовремено во сите земји на унијата^[9]. Изборот се засновал на веќе постоечкиот фестивал Санремо што се одржувал во Италија, а се сметал за амбициозен проект, технолошки експеримент во живо на телевизија, кој би обединил многу земји заедно во широката меѓународна мрежа. Во тоа време не постоела сателитска телевизија, а таканаречената Евровизиска мрежа вклучувала копнена микробранова мрежа. Концептот, тогаш познат како “Евровизија Гран При” бил одобрен од Генералното собрание на Европскиот радиодифузен сојуз на состанокот одржан на 19 октомври 1955 година во Рим и било одлучено првиот избор да се одржи пролетта 1956 година во Лугано, Швајцарија^[10]. Името „Евровизија“ во врска со мрежата на Европскиот радиодифузен сојуз бил за првпат употребен од страна на британскиот новинар Џорџ Кампеј во London Evening Standard во 1951 година^[9].

Првото издание се одржало во градот Лугано, Швајцарија на 24 мај 1956 година каде учество зеле седум земји – секој изведувајќи по две песни, за да има вкупно 14. Ова бил единствениот избор кога се изведувале повеќе од една песна од страна на една држава: од 1957 година било дозволено да се изведува една песна од страна на една држава. На изборот во 1956 година победила земјата домаќин, Швајцарија^[11].

Програмата најпрво била позната како „Евровизија Гран При“ кое било усвоено од страна на Данска, Норвешка и франкофонските земји, со француската ознака “Le Grand-prix Eurovision de la Chanson Européenne"^[12]. Но потоа Гран при било сменето и заменето со „Concours“ (натпревар на француски), но не и на дански и норвешки. Евровизиската мрежа се користи и за пренесување вести и спортски програми на меѓународно ниво, како и други специјализирани настани организирани од страна на Европскиот радиодифузен сојуз^[13]. Меѓутоа според мислењето на јавноста, името “Евровизија” е поблиску поврзан со изборот на песна^[14].

Форматот на овој избор се менувал со годините, иако основните принципи отсекогаш биле на овој начин: земјите учеснички поднесуваат песни кои се изведуваат во живо на телевизиска програма која се пренесува истовремено во сите земји^[15], преку евровизиската мрежа од страна на Европскиот радиодифузен сојуз. Земјата како учесник е претставувана од еден од телевизиските радиодифузери од таа земја: вообичаено, но не секогаш, тоа е националната телевизиска радиодифузна организација на земјата. Домаќин на програмата е една од земјите учеснички и се пренесува директно од аудиториумот во градот домаќин. За време на програмата, откако ќе бидат изведени сите песни, земјите започнуваат да гласаат за песните на другите држави: на земјите не им е дозволено да гласаат за сопствената песна. На крајот на програмата за победник се прогласува песната со најмногу освоени бодови. Победникот, единствено го добива статусот на победникот, иако е вообичаено да му биде доделен трофеј на композиторот на песната, а земјата е поканета да биде домаќин на настанот наредната година^[11].

Програмата е секогаш отворена од еден или повеќе презентери, поздравувајќи ги гледачите на шоуто. Многу од земјите одлучуваат да заработат на можноста која им е дадена како домаќини на една програма со широка меѓународна публика, и затоа е вообичаено е да се даваат презентации од видео снимки со сцени од земјата домаќин, како реклама за туризам. Помеѓу песните и започнувањето на гласањето за време на паузата се случува интервален чин, која може да биде каква било форма на забава. Забавата на паузата има вклучено изведби како на пример The Wombles^[16] (1974) и првата меѓународна претстава на Riverdance (1994)^[17].

Како што националните радиодифузери се приклучуваат и го напуштаат изворот на Европскиот радиодифузен сојуз, логото на Евровизија се прикажува. Придружната тема на музиката (се користи на други евровизиски емитувања) е увертира на Марк Антоан Шарпантие - ,,Те Deum”.

Финалето на Изборот на песна за Евровизија традиционално се одржува на пролет во сабота навечер УТЦ (20:00 БСТ / ИСТ, или 21:00 ЦЕСТ). Обично се одбира сабота во месец мај, иако се има одржано и во четврток (во 1956)^[18] и најрано во март.^[19]

Квалификувани учесници се активните членови (за разлика од асоцијативните членови) на Европскиот радиодифузен сојуз. Активни членови се оние кои се наоѓаат во државите кои се во рамките на Европската радиодифузна област, или се земји членки на Советот на Европа^[20].

Европската радиодифузна област е одредена од страна на Меѓународната унија за телекомуникации^[21]:

Европската радиодифузна зона се граничи на запад со западната граница на Регион 1 (види подолу), на исток од меридијан 40 ° источно од Гринич и на југ со паралела 30 ° северно, во кои се вклучени западниот дел на СССР, северниот дел на Саудиска Арабија и дел од оние земји кои граничат со Медитеранот во рамките на овие граници. Покрај тоа, Ирак, Јордан и тој дел од територијата на Турција која лежи надвор од дозволениот лимит, се вклучени во Европската радиодифузна област.

Западната граница на Регион 1 е дефинирана со линија која се протега од Северниот Пол со меридијан 10° западно од Гринич до нејзиниот пресек со паралела 72° северно; оттаму со кружен лак со пресекот на меридијан 50° и паралела 40° северно; оттаму со кружен лак до пресекот на меридијан 20° западно и паралела 10° јужно; оттаму по меридијан 20° до Јужниот Пол^[22].

Во активни членови спаѓаат радиодифузни организации чии преноси се достапни до најмалку 98% од домаќинствата во нивната земја кои се опремени да добиваат такви преноси^[20].

Доколку активен член на Европскиот радиодифузен сојуз посака да учествува, мора да ги исполнува условите кои се утврдени со правилата на натпреварот (за кои се подготвува годишно посебен примерок). Така во 2013 година се вклучила потребата да се емитува во нивната земја програмата од претходната година и да ѝ се плати партиципација на Европскиот радиодифузен сојуз за годината во која тие сакаат да учествуваат, пред рокот предвиден во правилата на изборот.

Правото на учество не е ограничено со географското вклучување во континентална Европа, освен “Евро” во “Евровизија” – нема никаква друга врска со Европската Унија. Во текот на историјата учество зеле неколку држави кои се географски надвор од границите на Европа: Израел, Кипар и Ерменија во Западна Азија (Кипар и Ерменија се членови на Советот на Европа, а Кипар е земја-членка и на Европската Унија), од 1973, 1981, 2006 година соодветно; и Мароко во Северна Африка учествувал сам на изборот во 1980 година. Покрај тоа, учество зеле неколку трансконтинентални земји со само дел од нивната територија во Европа: Турција од 1975 година, Русија од 1994 година, Грузија од 2007 година и Азербејџан чие прво појавување се случило во изданието 2008 година^[23].

Година	Држави кои дебитирале
1956	Холандија , Франција , Германија a, Италија , Луксембург , Белгија , Швајцарија
1957	Австрија , Данска , Велика Британија
1958	Шведска
1959	Монако
1960	Норвешка
1961	Финска , Шпанија , Југославија b
1964	Португалија
1965	Ирска
1971	Малта
1973	Израел
1974	Грција
1975	Турција
1980	Мароко
1981	Кипар
1986	Исланд
1993	Босна и Херцеговина , Хрватска , Словенија
1994	Естонија , Унгарија , Литванија , Полска , Романија , Русија , Словачка
1998	Македонија
2000	Латвија
2003	Украина
2004	Албанија , Андора , Белорусија , Србија и Црна Гора
2005	Бугарија , Молдавија
2006	Ерменија
2007	Чешка , Грузија , Црна Гора , Србија
2008	Азербејџан , Сан Марино
2015	Австралија

Повеќето од трошоците за овој избор се покриени од комерцијални спонзори и придонеси од другите земји учеснички. Овој избор се смета за единствена можност за промовирање на земјата домаќин како туристичко одредиште. Летото 2005 година, Украина го укинала нејзиното барање за нормална виза за посетителите од ЕУ за да одговара како домаќин на настанот^[24].

Подготовките за настанот обично започнуваат за неколку недели откако домаќинот победува претходната година и ѝ потврдува на Европскиот радиодифузен сојуз дека тие планираат и се во можност да бидат домаќини на натпреварот. За град-домаќин е избран најчесто главниот град, кој мора да има соодветна концерт сала. Две најголеми концертни сали биле Паркен во Копенхаген (каде имало околу 38.000 луѓе, кога Данска била домаќин во 2001 година) и Есприт арената во Диселдорф (каде имало околу 36.500 луѓе, кога Германија била домаќин во 2011 година^[11]). Најмал град кој бил домаќин е Милстрит во кругот Корк, Ирска, во 1993 година. Ова село има популација од 1500 луѓе, но и покрај тоа Грин Гленс арената може да собере до 8.000 луѓе^[25].

Кога се одбира градот домаќин и салата, секогаш се земени предвид хотелот и новинарските објекти во околината. Во Киев во 2005 година, хотелските соби беа недоволни, па затоа организаторите на изборот побараа од украинската влада да ги стопира резервациите кои тие не ги контролираа преку официјалните средства на делегацијата или туристичките пакети: ова доведе да бидат откажани хотелските резервации на многу луѓе.^[26]

Сегашниот вид на лого беше воведен на Изборот на песна за Евровизија во 2004 година во Турција, за да се создаде постојан визуелен идентитет. Знамето на земјата-домаќин се појавува во срцето на логото. Секоја година на изборот, земјата домаќин си создава под-тема, која што е обично придружувана и изразена со под-лого и слоган. Темата и слоганот се соопштени од Европскиот радиодифузен сојуз и од националната телевизија на земјата-домаќин.

Терминот “Евровизиска недела” се употребува за неделата во која се случува изборот^[27]. Бидејќи е шоу во живо, Изборот на песна за Евровизија бара изведувачите да ги усовршат нивните изведби, со цел големата ноќ да тече без проблеми. Покрај проблемите во нивните држави, на секој учесник му е дадена можноста да вежба на сцената на евровизискиот аудиториум. Овие проби се случуваат во текот на неколкуте дена пред саботното шоу и поради тоа делегациите престигнуваат неколку дена пред настанот. Новинарите и обожавателите се исто така присутни претходните денови, па така настанот Евровизија трае многу подолго од оние неколку часа на телевизија. Избрани се голем број на официјално акредитирани хотели каде што престојуваат делегациите и редовен автобус кој се користи за да ги носи и враќа изведувачите и нивните придружници до местото на случувањето и назад^[28].

Секој учесник радиодифузер избира шев на делегација, чија задача е да ги координира движењата на членовите на делегацијата и кој е претставник на државата на Европскиот радиодифузен сојуз во градот домаќин.^[29]. Членови на делегацијата се изведувачите, текстописците, композиторите, официјалните претставници од печатот- во годините кога песните беа изведувани со жив оркестар-диригент. Исто така доколку се сака, присутен е и коментатор: секој радиодифузер може да има коментатор за нивната телевизија и/или радио пренос да се емитува во секој земја. На коментаторите им се дадени специјални коментаторски кабини, кои се наоѓаат на задниот дел од арената, позади публиката.

Традиционално, делегациите пристигнуваат во неделата пред изборот, со цел да бидат присутни на пробите кои почнуваат во понеделник наутро. Меѓутоа, од 2004 година со воведувањето на полуфиналињата- а како резултат на тоа и зголемување на бројот на земји кои учествуваат, првите проби почнуваат од недела, речиси две недели пред големото финале. Има два периоди за проба за секоја земја. Првата проба за државите кои учествуваат во полуфиналињата е во честите дена од недела до среда. Втората е од четврток до недела. Земјите кои се директно влезени во големото финале, имаат проби во сабота и недела.

После пробата на секоја земја, делегацијата се состанува со уметничкиот директор на шоуто во собата за гледање видео. Овде тие ги гледаат снимките од пробата која предмалку се случувала, дискутираат за аглите на камерата, осветлувањето и кореографијата, со цел да се обидат да го постигнат максималниот естетски ефект на телевизија. Во овој момент шефот на делегацијата може да има посебни барања кои се потребни за изведбата и да ги побара од домашниот радиодифузер. После овој состанок, делегацијата одржува прес-конференции, каде што членовите на ополномоштените печати можат да поставуваат прашања. Пробите и прес-конференциите се одржуваат паралелно: па така, една земја одржува прес-конференција, додека другата има проба во аудиториумот. Домашниот печат прави печатено резиме од прашањата и одговорите кои произлегуваат од прес-конференциите и им се дава на новинарите^[30].

Пред секое од полуфиналињата се одржуваат три проби за облека. Две проби се одржуваат претходниот ден (една попладнето и една вечерта), додека третата е одржана дента попладнето кога се одржува настанот во живо. Истото важи и за финалето, со две проби во петок и третата во сабота попладне, пред пренесувањето во живо на големото финале во сабота навечер^[31]. И за двете полуфиналиња и за финалето, втората проба за облека е исто така и финале за жирито, овде жирито од секоја земја ги дава своите гласови. Ова значи дека 50% од резултатите се веќе одлучени уште пред изборот да се случи во живо.^[32]

Во евровизиската недела, во понеделник вечерта се одржува прием на градоначалникот каде што е домаќин на прославата што успеале Евровизија да ја донесат во нивниот град е градската администрација. Ова обично се одржува во некоја голема локација, кој е во сопственост на општината и се наоѓа во центарот на градот. Поканети се сите делегации, а забавата е препратена со жива музика, бесплатна храна и пијалаци а во последните години има и огномети^[33].

После полуфиналињата и големото финале се организираат забави, или во некој просторија која е во склоп на салата или во некоја друга соодветната локација во градот^[34].

Евроклубот се одржува секоја вечер во текот на неделата; наречен евровизиски ноќен клуб, во кој е поканет целиот акредитиран персонал^[35].

Во текот на неделата, делегациите се и традиционално домаќини на сопствените забави, во продолжение на веќе официјално спонзорираните. Меѓутоа, во новиот милениум, во тренд е националните делегации да ги одржуваат своите активности и прослави во Евроклуб.^[35]

Системот на гласање кој се користи на изборот се променувал со текот на годините. Модерниот систем, кој е положбен систем на гласање е воведен од 1975 година. Земјите доделуваат од 1 до 8 бода, потоа 10 и на крајот 12 на другите песни кои се во конкуренцијата – омилената песна е наградена со 12 бода^[36].

Историски гледано, гласовите на една земја биле одлучувани од страна на домашното жири, но во 1997 година пет држави (Австрија, Швајацарија, Германија, Шведска и Велика Британија) експериментирале со телегласање, давајќи можност на јавноста на нивната држава да гласаат масовно за своите омилени песни. Експериментот бил успешен^[37] и од 1998 година па наваму, сите земји биле поттикнати да го користат телегласањето секогаш кога е можно. Судиите сè уште се користат како резерва, во случај на неуспех на телегласањето^[38].

Денес, членовите на јавноста исто така можат да гласаат и преску СМС, во прилог на телегласањето. Но сегашниот метод на собирање на гласовите, првпат воведен во 2009 година, е 50/50 комбинација од телефонското гласање и гласовите на жирито кое е составено од музички професионалци^[39].

Од 1964 година со гласањето претседаваше контролор од Европскиот радиодифузен сојуз, којшто е одговорен гласовите да бидат точно распределени и со ред. Следни се конторлорите и извршниот контролор на Изборот на песна за Евровија, кои се назначени од страна на Европскиот радиодифузен сојуз;

• Мирослав Вилчек (1964-1965)
• Клифорд Браун (1966-1977)
• Френк Неиф (1978-1992)
• Кристијан Клаузен (1993-1995)
• Кристин Маршал-Ортиз (1996, 1998-2002)
• Мари-Клер Вајонит (1997)
• Сара Јуен (2003)
• Сванте Стоксилиас (2004-2010)
• Џон Ола Сенд (2011-денес)

Според едно истражување на евровизискиот модел на гласање, одредени земји планираат да формираат “групи” или “мали подгрупи” со честото гласање на истиот начин^[40]. Сепак, друго истражување заклучува дека блокот на гласањето во 2006 година, во најмалку два наврати, имало пресудно влијание на исходот на изборот^[41].

Откако ќе помине времето за гласање, кога сите бодови ќе бидат пресметани, презентерот на шоуто, по редослед ја повикува секоја земја која гласа за да ги покани да ги соопштат резултатите од нивното гласање. Пред 1994 година, резултатите се соопштувале преку телефонски линии; се пренесувало со аудио за да може публиката во аудиториумот и онаа пред малите екрани да слушне. Со појавувањето на посигурни сателитски мрежи, од 1994 година па наваму, презентерите се појавуваат на камерата од нивните земји за да ги соопштат гласовите. Често, од страна на секоја земја се зема можноста презентерот да стои пред некоја позадина на која има некое познато место од нивната земја. (На пример, францускиот презентер може да се види како стои пред Ајфеловата кула).

Денес, гласовите од 1 до 7 се прикажуваат автоматски на екранот, а останатите бодови ги кажува презентерот по нагорен редослед, кулминирајќи на максималните 12 бода. Земјите мораат да го соопштат името на земјата и бодовите или на англиски или на француски, а тоа го повторуваат водителите на изборот на другиот јазик. Извикот “douze points” кога домаќинот или презентерот ги кажува највисоките бодови е популарно поврзан со изборот.^[42]

Од 1957 до 1962 година земјите-учеснички биле повикувани по обратен редослед од оној по кој настапиле, а од 1963 до 2003 година секоја земја била повикувана по истиот редослед по кој и била изведена нивната песна. Од 2004 година со воведувањето на полуфиналето, редот на соопштување на гласовите на земјите се променил^[43]. Во 2005 година најпрвин биле презентирани, а исто така имаат право да гласаат и земјите кои не успеале да стигнат до финалето. Во 2004 година земјите биле повикувани по азбучен ред (според гласовите на земјите кои не влегле во финалето, според нивниот редослед на ноќта во четвртокот; потоа финалистите ги давале своите гласови според редоследот на нивниот настап. Помеѓу 2006 и 2010 година, се одржувало посебно извлекување за да се одреди редоследот по кој земјите ќе ги презентираат нивните гласови. Во 2011 година, редоследот на гласање бил одреден според гласовите на жирито од денот пред финалето, со цел кога ќе бидат откриени резултатите да се создаде што е можно поголема неизвесност^[44].

Од 1971 до 1973 година, секоја земја испраќала по двајца членови на жирито, кои всушност биле присутни на местото на изборот (иако членовите на жирито биле заклучени во Големата сала на замокот Единбург) и ги соопштувале нивните гласови така што камерата била вперена во нив. Во 1973 година еден од шведските членови на жирито направил одлично шоу од презентирањето на неговите гласови со екстравагантни гестови. Овој систем бил повлечен наредната година^[37].

Во 1956 година не биле присутни гласовите на публиката: едноставно, затвореното жири одлучило дека победила Швајцарија. Од 1957 до 1987 година бодовите биле прикажувани на табла на едната страна на сцената. Како што напредувала дигиталната графичка технологија, таблите во 1988 година биле заменети со електронски приказ кој може да биде прикажанн на ТВ екраните во зависнот од желбата на директорот на програмата. Во 2006 година Европскиот радиодифузен сојуз одлучила да зачува време во текот на емитувањето. Од тогаш па наваму, бодовите од 1-7 автоматски се појавуват сами на екранот, а презентерите посебно ги соопштуваат 8, 10 и 12.^[45].

Во 1969 година, кога четири од шеснаесетте земји кои учествувале (Франција, Шпанија, Холандија и Велика Британија) се нашле во борба за првото место, бидејќи сите имале по осумнаесет бода, а немало претходно одредени правила кои ќе одлучат за вистинскиот победник, се одлучило сите четири земји да бидат прогласени за победници. Ова предизвикало големо незадоволство кај повеќето од другите земји-учеснички и масовните седници биле загрозени. Како протест против резултатите од претходната година, Финска, Норвешка, Шведска и Португалија не учествувале на изборот во 1970 година. Ова ја поттикнало Европскиот радиодифузен сојуз да донесе правило за нерешен резултат^[46][47].

Денес, во случај на нерешен резултат за првото место на крајот на вечерта се пресметува вкупниот број на држави кои доделиле бодови на секоја од државите кои имаат ист број на бодови; онаа која добила бодови од повеќе земји се прогласува за победник. Доколку бројките се сè уште изедначени, се пресметува колку максимални (12 бода) добила секоја земја. Доколку е сè уште нерешено, се споредуваат добиените 10 бода, па бројката од 8 бода и така надолу од списокот. Во крајно неверојатен случај, сè уште да има нерешен резултат за првото место, за победник се прогласува песната која била најпрва изведена според редоследот, освен ако земјата-домаќин не настапила прва по редослед. Истото правило за нерешен резултат денес се применува за сите места^[48].

До 2013 година единствен пат после 1969 година, кога две или повеќе земји имале изедначен број на бодови за првото место, било само во 1991 година кога и Франција и Шведска имале вкупно 146 бода. Во 1991 година евровизиските правила не го вклучувале броењето на држави кој дале бодови на песните на овие држави, туку започнале со пресметување на бројката од 12 бода кои биле доделени. И Франција и Шведска добиле четири пати 12 бода. Меѓутоа, бидејќи Шведска добила повеќе десетки била прогласена за победник. Доколку го имало сегашното правило на игра, наместо Шведска би победила Франција^[37].

Постојат голем број на правила кои земјите учеснички мораат да ги почитуваат. Правилата се многубројни и целосни, а секоја година се изготвуваат посебени предлози во кој јасно се одредени датите до кои одредени работи мора да се направат; на пример, крајниот рок до кој сите учеснички радиодифузери до Европскиот радиодифузен сојуз треба да ја достават финалната снимена верзија на нивната песна. Многу од правилата се однесуваат на работи како што се спонзорски договори и права на радиодифузерите за одново пренесување на шоуто во одредено време. Најзначајните правила кои всушност влијаат на формата и презентацијата на изборот се променувале со текот на годините, а се истакнати овде.

Во 1958 година се донела одлука дека земјата-победник (во тој момент Франција) ќе биде домаќин на изборот наредната година^[11]. Победник во 1957 година била Холандија, а холандската телевизија прифатила да биде одговорна како домаќин во 1958 година. Во следните пет години, откако беше донесено ова правило, земјата-победник беше домаќин наредната година.

Исклучоци се:

• 1960 – домаќин бил БиБиСи во Лондон, кога Холандија одбила поради големи трошоци. Велика Британија била избрана за домаќин бидејќи била второпласирана во 1959 година.
• 1963 – домаќин бил БиБиСи во Лондон, кога Франција одбила поради големи трошоци. Иако Велика Британија била само на четвртото место во 1962 година, Монако и Луксембург (кои биле второ и третопласирани) исто така одбиле^[37].
• 1972 – домаќин бил БиБиСи во Единбург, кога Монако не бил во можност да обезбеди соодветна сала: телевизијата Монегаск ја поканила БиБиСи да ја преземе одговорноста поради претходното искуство^[37].
• 1974 – домаќин бил БиБиСи во Брајтон, кога Луксембург одби поради големи трошоци. БиБиСи станала позната како домаќин по правило кога некоја држава ќе одбие^[16].
• 1980 – домаќин бил НОС во Хаг, кога Израел одбил поради големи трошоци, откако настанот се одржал во Ерусалим во 1979 година и поради фактот што датумот кој бил одбран за изборот (19 април) таа година бил Ден на сеќавање на Израел. Холанѓаните понудиле да бидат домаќини на изборот, откако неколку други радиодифузери (вклучувајќи ја и БиБиСи) не сакале да бидат^[37].

Неподготвеноста на овие национални радиодифузери да бидат домаќини на овој избор покрај трошокот бил и поради причината што веќе биле домаќини во последните неколку години.

Сите вокали мораат да пеат во живо и според правилата не се дозволени никакви гласови на придружните вокали^[48] . Во 1999 година, хрватската песна имала звуци на своите придружни вокали, кои звучеле сомнително како човечки гласови. Хрватската делегација изјавила дека нема човечки гласови, туку само дигитално синтетизирани звуци кои реплицираат гласови. Сепак Европскиот радиодифузен сојуз одлучила дека Хрватска го прекршила духот на правилата по кое биле скратени 33% од нивните вкупни бодови таа година што се користеше за пресметување на нивниот пет-годишен просек за идните квалификации^[49].

Од 1956 година до 1998 било неопходно земјата-домаќин да обезбеди жив оркестар кој ќе го користат учесниците. Пред 1973 година било барано целата музика да ја свири домашниот оркестар. Од 1973 година била дозволена претходно снимена помошна песна– иако земјата-домаќин била обврзана да обезбеди жив оркестар со цел на учесниците да им се даде избор. Доколку се користела придружбата тогаш сите инструменти кои се слушале на песната биле потребни да бидат присутни на сцената. Ова барање било отфрлено во 1997 година^[37].

Во 1999 година правилата биле изменети за да се укине барањето домашниот радиодифузер да обезбеди жив оркестар, оставајќи го тоа како изборен придонес^[42]. Домаќинот таа година, Израел одлучил да не користи оркестар со цел да заштеди на трошоците, па така 1999 година станала првата година во која сите песни биле изведени до претходно снимени придружни вокали (во спој со вокали во живо). Оттогаш оркестарот не се појавил на изборот; последен пат бил во 1998 година, кога домаќин на шоуто била БиБиСи во Бирмингем.

Правилото кое барало земјите да пеат на својот национален јазик се менувало неколкупати во текот на годините. Од 1956 до 1965 година не постоело правило кое го ограничувало јазикот на кој можат да се пеат песните. Во 1966 година било изгласано правило според кое песните морале да бидат изведени на еден од службените јазици на земјата која учествува, откако Шведска пеела на англиски на нејзиното појавување во 1965 година^[11].

Ограничувањето на јазикот продолжило до 1973 година кога било укинато и на изведувачите повторно им било дозволено да пеат на кој јазик сакаат^[50]. Неколку победници во средината на 1970-тите, ја искористиле новата дозвола со тоа што изведувачи од земји кои не зборуваат англиски, пееле на англиски, вклучувајќи ги и АББА во 1974 година.

Во 1977 година, Европскиот радиодифузен сојуз одлучила да го врати назад ограничувањето да се пее на националниот јазик. Специјално ослободување добиле Германија и Белгија, бидејќи нивните национални избори веќе биле одржани - и на двете земји настапот бил на англиски јазик^[51].

Во 1999 година правилото било променето и дозволувало повторно да се има право на избор за јазикот. Со оваа дозвола, Белгија настапила на изборот во 2003 година со “Sanomi”, песна испеана на конструиран јазик^[52]. Во 2006 година Холандија настапила со “Amambanda” која била испеана делумно на англиски, а делумно на неприроден јазик^[52]. Во 2011 година, Белгија настапила со ‘O Julissi”, песна која била отпеана на неприроден јазик. Во 2011 година, норвежаните настапиле со “Haba Haba” песна која била отепана на англиски и свахили и била првата песна кој била отпеана на африкански јазик^[53].

Доставените песни мораат да имаат вокал; чисто инструментална музика не е дозволена.

Секој радиодифузер кој учествува, потребно е да го емитува шоуто во целост вклучувајќи ги сите песни, рекапитулирањето, гласањето и репризата, прескокнувајќи го само делот за рекалмирање за време на интервалниот акт доколку тие така сакаат^[48]. Од 1999 година на радиодифузерите кои сакаат да го сторат тоа им дадена е можноста да имаат повеќе кратки рекламни паузи, не толку важни паузи биле вклучени во програмата^[42]. Од 1999 година се одржуваат три големи спречувања на програмата. Холандскиот национален радиодифузер го повлекол емитувањето на финалето во 2000 година, поради вонредни вести за големата несреќа која се случила во Енсхеде. Шпанската РТВЕ доцнела со нивното емитување на второто полуфинале во 2009 година поради тенискиот турнир Мадрид Опен. Албанскиот национален радиодифузер го одложил емитувањето на првото полуфинале од изборот во 2012 година поради вонредни вести за голема автобуска несреќа. Овие биле технички прекршувања на правилата, но биле сторени поради неопходност.

Во 1978 година за време на настапот на Израел, Јорданскиот радиофифузер ЈРТВ го прекинал емитувањето и прикажувал слики од цвеќиња. Кога станало јасно во подоцнежната фаза од гласањето дека Израел ќе победи на изборот, ЈРТВ веднаш го прекинал пренесот. После тоа, јорданските медиуми одбивале да го признаат фактот дека победил Израел и соопштиле дека победник е Белгија (која била всушност второпласирана^[54]. Во 1981 година ЈРТВ не го емитувала гласањето бидејќи на таблата стоело и името на Израел.

Во 2005 година, Либан имал намера да учествува на изборот. Меѓутоа, либанскиот закон не дозволувал признавање на Израел и поради тоа либанската телевизија немала намера да го пренесува настапот на Израел. Европскиот радиодифузен сојуз ги информирала дека такавата постапка ќе ги наруши правилата на изборот и поради тоа Либан бил принуден да се откаже од натреварувањето.^[55]. Поради нивното ненавремено откажување тие платиле парична казна, бидејќи веќе го имале потврдено нивното учество, а крајниот рок веќе бил поминат.

• На првиот избор во 1956 година било дадено рок од 3½ минути за секоја песна^[56]. Во 1957 година и покрај протестите, италијанската песна траела 5:09 минути. Ова довело до построг рок од точно 3 минути^[57] . Откако рокот од 3 минути бил воведен во 1960 година, некои артисти имале песни подолги од три минути кои морале да бидат изменети поради временското ограничување, иако некои песни ја преминувале должината за неколку секунди. Освен тоа, многу од натпреварувачите имале подолги верзии (вклучувајќи различни јазици) поради комерцијално издавање, а од 90-тите, некои биле издадени и во дополнителни ремикс верзии.
• Европскиот радиодифузен сојуз не наметнува ограничувања за националноста на изведувачите и композиторите. Меѓутоа, на радиодифузерите им е дозволено, поединечно да наметнат нивни ограничувања на нивна дискреција^[29].
• Од 1957 до 1970 година (во 1956 немало никакво ограничување), на сцената биле дозволени само солисти и дуа. Од 1963 година бил дозволен хор до три лица. Од 1971 година, на сцената се дозволени максимум до шест изведувачи^[29].
• Изведбата и/или текстот на песната ”не смеат да му донесат лошо име на изборот”^[48].
• Од 1990 година сите луѓе на сцената треба да имаат најмалку 16 години^[48].
• Музиката или текстот мораат да бидат објавени или изведени на или после 1 септември претходната година пред да се одржи изборот. Исто така, многу земји го имаат и дополнителното правило дека песната не треба никогаш претходно да била изведена пред тогашниот национален избор за Евровизија. Насловни, преработени или матрични верзии од постари песни не се дозволени^[58].

Бројот на земјите кои учествуваат секоја година постојано растел со текот на годините, од седум учесници во 1956 година до над 20 во доцните 80-ти години. Во 1993 година 25 земји учествувале во натпреварувањто, вклучувајќи ги за првпат таа година Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија, настапувајќи самостојно поради распаѓањето на Југославија^[59].

Бидејќи изборот е телевизиска програма во живо, мора да има воведено прифатлив временски рок на траење на шоуто. Во последните години, номиналната граница е три часа, со тоа што емитувањето повремено ја преминува границата.^[42].

Од 1993 година по престанокот на Источноевропската ОИРТ мрежа и спојувањето со Европскиот радиодифузен сојуз, повеќе земји сакале да влезат во изборот и дека е време разумно да ги вклучат сите нивни настапи во единствено ТВ шоу. Постоеле неколку испаѓања или квалификациски ситеми, со цел да се ограничи бројот на земји кои ќе учествуваат на изборот во исто време. За таа цел, изборот во 1993 година вовеел две нови одлики: прво, бил одржан натпревар за претходна селекција во Љубљана во кој седум земји се натпреварувале за трите места за да учествуваат на меѓународниот натпревар. Босна и Херцеговина, Хрватска, Естонија, Унгарија, Романија, Словенија и Словачка учествувале во квалификацијата за Милстрит^[60]; а трите поранешни југословенски републики, Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија се квалификувале за место во интернационалното финале. Таа година исто така било воведено и испаѓањето. Земјите кои биле најниско пласирани на бодовната табела биле принудени наредната година да не учествуваат, со цел да им се овозможи на земјите кои не успеале пред-селекцијата во 1993 година да учествуваат на изборот во 1994 година. Изборот во 1994 година ги вклучил за првпат Естонија, Романија, Словачка, Литванија, Унгарија, Полска и Русија^[61].

Испаѓањето продолжило во 1994 и 1995 година^[62], но во 1996 година се користел поинаков систем на пред-селекција, во кој речиси учествувале сите земји. До жирито во секоја земја биле испратени аудиоснимки од сите песни неколку недели пред телевизиското шоу. Овие жирија ги одбирале песните кои ќе бидат вклучени во интернационалното емитување^[63]. Норвешка како земја-домаќин во 1996 година (победувајќи претходната година), директно се квалификувала и поради тоа била исклучена од потребата да минува низ пред-селекцијата.

Државата која не успеела да се квалификува во пред-селекцијата во 1996 година била Германија. Како еден од најголемите финансиски соработници на Европскиот радиодифузен сојуз, нивното отсуствување на изборот донело финансиски проблеми, што Европскиот радиодифузен сојуз морала да го земе предвид.^[63].

Од 2000 година, Велика Британија, Германија, Франција и Шпанија дирекно се пласираат во финалето, без ралика на нивната позиција на бодовната табела претходната година, поради нивниот статус дека се четирите најголеми финансиски соработници на Европскиот радиодифузен сојуз.^[42]. Како резултат на тоа овие земји станале познати како “Големата четворка”^[64]. Германија била првата држава кој победила на изброт откако ова правило било донесено во 2000 година, кога Лена Мајер - Ландрут победила на изборот во 2010 година. На 31 декември 2010 година било соопштено дека Италија директно ќе се пласира во финалето, приклучувајќи им се на четирите веќе директно пласирани земји за да станат “Големата петка”^[65]. Ова правило предизвикало контроверзии; Турција се повлекла од изборот во 2013 година, со статус дека “Големата петорка” е една од наведените причини^[66].

Од 1997 до 2003, земјите се пласирале на секој избор врз основа на просекот од нивните бодови од нивните настапи во последните пет години^[67][68]. Меѓутоа, за овој систем имало поголемо незадоволство, бидејќи една земја можела да биде казната да не учествува само поради претходните слаби рзултати, а не се земало предвид колку може да биде добар новиот обид. Ова довело до тоа Европскиот радиодифузен сојуз да го создаде она за кое се надевала дека ќе биде конечно решение за проблемот, а тоа било да има две емисии секоја година: квалификациски круг и големото финале. Во овие две шоуа секоја година ќе има доволно време за емитување за да се вклучат сите земји кои сакаат да учествуваат. Квалификацискиот круг стана познат како евровизиско полуфинале. Во 2008 година, поради бројот на нации кои учествувале, се сменило многу малку со тоа што биле создадени две посебни полуфиналиња. Постапката една земја од полуфинале да оди директно во финале е истата како за оние од првото, така и за оние од второто полуфинале.^[69].

Квалификацискиот круг, познат како полуфинале се вовел на изборот во 2004 година^[70]. Ова финале се одржало во среда за време на евровизиската недела, а програмата била иста како онаа на големото финале, чие време останало во 19:00 во сабота. Но, според правилата, нјвисоко рангираните песни од полуфиналето се пласираат во големото финале, додека пониско рангираните се надвор од конкуренција таа година. Од 2005 до 2007 година, полуфиналната програма се одржувала во четврток во текот на евровизиската недела^[71].

На десетте највисоко рангирани земји од големото финале, кои не се дел од Големата четворка, им е загарантирано местото во големотото финале следната година, без да треба да учествуваат во полуфиналето истата година. На пример ако Германија е во првите десет, единаесеттата рангирана земја која не е дел од Големата чеворка, автоматски ќе се пласира во големото финале следната година.^[29]. Останатите земји, кои не се пласирале директно од големото финале, треба да настапат во полуфиналето.^[29].

На 50-тиот годишен состанок на Референтната група на Европскиот радиодифузен сојуз во септември 2007 година било одлучено дека од изборот во 2008 година треба да се одржуваат две полуфиналиња^[72]. Од 2008 година позицијата на бодовната табела од претходната година не била важна, а освен за автоматско пласираните земји, сите земји учеснички морале да учествуваат во полуфиналињата без разлика на нивната позиција на бодовната табела претходната година. Единствени земји кои директно се пласираат во големото финале се земјата-домаќин и земјите од Големата петка: Франција, Германија, Италија, Шпанија и Велика Британија, кои продолжуваат да уживаат во нивната заштитена положба^[48].

Во секое полуфинале, гласањето се изведува помеѓу оние земји кои учествуваат во тоа полуфинале. Што се однесува за земјите кои директно се пласирани во големото финале и не учествуваат на полуфиналињата, спроведено е извлекување за да се одлучи секоја од нив во кое полуфинале ќе гласа. Спротивно на тоа, во саботното големо финале, секоја земја која учествува таа година може да гласа – без ралика дали нивната песна се пласирала од полуфиналето или не^[73].

Во секое полуфинале, откако гласовите ќе бидат доделени, земјите кои добиле најмногу гласови – и поради тоа продолжуваат во големото финале во сабота – се соопштени по име од страна на водителите. Целосните резултати од гласањето се непознати до завршувањето на големото финале, кога ќе бидат објавени на мрежната страница на Европскиот радиодифузен сојуз^[48].

Победата на Изборот на песна за Евровизија носи единствена можност за изведувачот кој победил, да го искористи тој публицитет за негова, нејзина или нивна понатамошна кариера.

Најпознат евровизиски победник, чија кариера после победата директно се нашла во центарот на вниманието е АББА, кои победиле на изборот во Шведска во 1974 со нивната песна "Waterloo". АББА станал еден од најуспешните бендови на сите времиња. Друг познат победник кој веднаш потоа постигна интернационална слава и успех беше француско-канадската Селин Дион, која победила на изборот во Швајцарија во 1988 година со песната "Ne partez pas sans moi", што и помогнало после тоа да започне со интернационална кариера^[8].

Други изведувачи кои достигнале различен степен на успех после победата на изборот се Франс Гал ("Poupée de cire, poupée de son", Луксембург 1965 година), Дана ("All Kinds of Everything", Ирска 1970 година), Вики Леандрос ("Après toi", Луксембург 1972 година), Brotherhood of Man ("Save Your Kisses for Me", Велика Британија 1976 година), Мари Миријам ("L'oiseau et l'enfant", Франција 1977 година), Џони Логан (кој победи двапати за Ирска; со "What's Another Year" во 1980 година и "Hold Me Now" во 1987 година), Бкс Физ ("Making Your Mind Up", Велика Британија 1981 година), Никол ("Ein bißchen Frieden", Германија 1982 година), Херејс ("Diggi-Loo Diggi-Ley", Шведска 1984 година) и Сандра Ким ("J'aime la vie", Белгија 1986 година).

Многу други победници биле веќе добро познати изведувачи кои победиле на изборот во средината на нивната кариера, откако се докажале себеси како успешни. Пример се Катрина и Вејв, кои ја претставуваа Велика Британија и биле победници на изборот со песната "Love Shine a Light". Исто така Сенди Шо, која победила со “Puppet on a String” веќе била ѕвезда во Велика Британија.

Меѓутоа, некои артисти после нивната победа, исчезнале во некоја анонимност, имајќи мало или никакво влијание на интернационалната музичка сцена.

Ирска го држи рекордот за најголем број на победи, победувајќи на изборот седум пати - вклучувајќи ги трите пати по ред во 1992, 1993 и 1994 година. Франција, Луксембург, Велика Британија и Шведска се заедно на второто место со по пет победи. Следна е Холандија со четири победи^[74].

Во раните години на изборот можеле да се видат многу победи на ,,традиционални” европски земји: Франција, Холандија и Луксембург. Меѓутоа, успехот на овие земји се намалил во последниве децении; Холандија последен пат победила во 1975 година; Франција во 1977 година; и Луксембург во 1983 година. Луксембург последен пат настапил на изборот во 1993 година^[75].

Првите години на 21 век донеле голем број на победи на земји кои првпат учествуваат, ,,нови” и долгогодишни земји кои претходно настапиле многупати, но без победи. Секој година од 2001 до 2008 победувала земја по нејзин првпат. Естонија била прва од земјите кои припаѓале на Советскиот Сојуз а која победила во натпреварот во 2001 година. Во 2006 година победила Финска после 45 години учествување на изборот. Од друга страна пак, Украина не требала да чека толку долго, победувајќи на само нејзиниот втор настап во 2004 година. Србија победила првиот пат кога настапила како независна држава во 2007 година^[76]. Друг релативно брз победник бил Азербејџан, кој победил во 2011 година на нејзината само четврта година од натпреварувањето.

Земјата со најдолг рок без ниту една победа е Кипар, кој дебитираше во 1981 година и нејзината најдобра завршница беше 2-то место во 2018 година.

Во 2009 година, Норвешка победила на изборот со 387 бода, највисоки вкупно бодови во историјата на натпреварот и прва која освоила повеќе од 300 бода, вклучувајќи и 16 максимални бода. Ова достигнување се повторило во 2012 година, кога Шведска освоила 372 бода, но со нов рекорд од 18 максимални бода.

Овој избор отсекогаш бил предмет на критики и поради музичката содржина и поради сфаќањето дека е повеќе политика отколку музика^[77][78].

Бидејќи музичките песни се изведуваат пред таква разновидна наднационална публика со различни музички вкусови и земјите сакаат да можат да допрат до што е можно повеќе луѓе за да добијат гласови, поголемиот дел од песните низ историјата се middle-of-the-road pop. Исклучоците од оваа формула ретко имаат постигнато успех, што водеше изборот да добие репутација за неговата музика дека е bubblegum pop^[79]. Меѓутоа, оваа добро воспоставна шема била прекината во 2006 година со победата на финскиот хард рок бенд Лорди. Бидејќи Евровизија е визуелно шоу, многу од изведувачите се обидуваат да го привлечат вниманието на гласачите на други начини освен преку музика, особено елаборат секвенции на осветлување и пиротехника, необични театарки претстави и костуми на сцена, вклучувајќи и соблекување на облеката^[80].

Изборот долго време се обвинува да ја намали својата политичка пристрасност каде согледувањето е дека судиите и телегласачите ги доделуваат бодовите повеќе врз основа на нивниот национален однос со другите земји отколку на музичките вредности на песната^[81]. Според едно истражување на евровизискот модел на гласање, одредени држави имаат тенденција да формираат “групи” или “помали групи” со честото гласање на идентичен начин^[40]. Друго истражување заклучува дека во 2006 година стопирањето на гласањето во најмалку два наврати, пресудно влијаело на исходот на изборот^[41]. Но од друга страна пак, други тврдат дека одредени држави ги доделуваат непропорционално високите бодови на другите поради сличните музички вкусови, култури и јазици^[82][83] кои ги зборуваат и поради тоа повеќе ја ценат заедничката музика; на пример, објаснувањето за рутинската размена на 12 бода на Грција и Кипар во секоја можна прилика откако популарното гласање беше воведено во 1998 е дека овие држави ја делат истата музичка индустрија и јазик и дека изведувачите кои се популарни во едната земји се популарни и во другата.

Друг влијателен фактор е високиот процент на иселеници, етнички малцинства и дијаспората која живее во одредени држави, често се должи на неодамнешните политички немири. Иако судиите и телегласачите не можат да гласаат за настапот на нивната земја, иселениците и дијаспората од земјата во која престојуваат можат да гласаат за земјата од која потекнуваат.

Бидејќи бројот на бодови кој се доделува на секоја држава е еднаков, независно од нивната популација, гласачите во земјите со поголема популација имаат помалку моќ како поединци да влијаат на резултатот на изборот, отколку оние кои гласаат од земји со помала популација.

Во обид да се намали влијанието на стопирањто на гласањето откако бил воведено телегласањето на изборот на песна за Евровизија^[84], на финалето во 2009 година повторно биле вратени националните судии заедно со телегласањето, придонесувајќи по 50% во гласањето. Овој комбиниран систем се проширил во 2010 година кога бил спроведен и во полуфиналињата^[85]. Но се применувањето носи само мала разлика во “политичкото” гласање. Меѓутоа, од 1994 година ниту една земја нема победено две години по ред, исто така и во полуфиналињата постојано победувала различна држава, сè до 2012 година, кога Шведска победила во второто полуфинале и во 2011 и во 2012 година. Иако повеќето од нив секоја година 12-те бода ги даваат на иста држава, забележано е дека факторите како множеството од другите добиени високи бодови (7, 8 или 10 бода) и бројот на земји кои ги даваат бодовите на одреден настап, исто така многу влијае на финалните позиции.

• Детска Евровизија, за европските изведувачи на возраст под 16.

• Евровизија на Ризницата ^?
• Официјална страница
• Канал на Евровизија на YouTube

Статијата „Евровизија“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).

Нормативна контрола WorldCat VIAF: 168042371 LCCN: n00068749 GND: 4364714-5 SELIBR: 385218 SUDOC: 204072557 BNF: cb146444897 (податоци) NKC: ko2007396121