Akira Kurosawa

'L Akira Kurosawa (an giapunés: 黒澤 明, Kurosawa Akira; Shinagawa, Tokyo, Giapù, 23 da Màrs 1910 - Setagaya, Tokyo, Giapù, 6 da Setémbre 1998) 'l è stàcc an regista, scenegiatùr, prudutùr sinematogràfech e scritùr giapunés.

Ensidùr da trì Oscar, pò da chèl a la cariéra, 'l è stàcc öna da le figüre püsé 'mpurtànte 'n dal mùnt dal sìnema dal XX sécol.

Sò pàdre, Isamu Kurosawa, 'l éra 'n disendént da 'n clàn da samurai e 'l lauràa 'n dal ambiént scolàstech, méntre sò màdre, la sciùra Shima, la vegnìa da 'na faméa da mercànt. Con trè surèle e ü fradèl, Akira 'l éra 'l bagài püsé picèn da la famìglia Kurosawa.

Anche se 'l Isamu 'l era stàcc tiràt sö con dai valùr tradisiunài, a 'l gh'ìa 'na mentalità püsé dervìda e curiùza dai sò conasiunài, suratöt an dai cüstöm e inovasiù purtàde dai usidentài. A 'l incuragiàa pò i sò s-ciècc a la viziù da pelìcule sinematogràfeghe, anfàcc 'l Akira 'l gh'éra ést al sò prìm film quànt al gh'ìa dóma sés àgn^[1].

Al fredèl da 'l Akira, Heigo Kurosawa, 'l éra 'nteresàt fés a la leteradüra, an particülàr i òpere dal William Shakespeare, e a i àrti visìve usidentài, tànt che 'n dai àn '20 al gh'éra pò cuminciàt a laurà mè benshi, an naradùr da film möt. La figüra dal fradèl la g'à ìt an ról sentràl an da la stória dal zóen Akira perchè la gh'éra trasmetìt la pasiù per i film, la leteradüra e 'l teàtre 'n zeneràl. La mòrt dal Heigo, che 'l sìa suicidàt an dal 1933^[2], l'éra stàda 'n shock bèl gròs per 'l Akira.

An dal 1936, a l'età da 25 àgn, al Kurosawa 'l gh'éra cuminciàt a laurà per la Photo Chemical Laboratories^[3], ana càza da prudüsiù sinematogràfega, cùma asistént dal regìsta. Al sò talént 'l éra stàcc asquàze söbet nutàt dal diretùr Kajiro Yamamoto, che 'l gh'éra tacàt, tra i àltre ròbe, a 'ncaricàl an sö 'n fràch d'aspècc an da la preparasiù dai sò film^[4]. Adürütüra 'n Horse (Uma, 1941) Kurosawa 'l sìa ocüpàt da pö o manch töta la prudüsiù 'ntànt che Yamamoto 'l lauràa an àltre film^[5].

Dòpo Horse la cariéra dal Kurosawa la sarà nóma 'n salìda. I sò film püsé famùs i è ambientàcc quàze töcc 'n dal perìot feudàl da 'l Impér giapunés (XIII - XVII sécol). Ana quài dai sò pelìcule i è pò dai adataméncc da i övre dal Shakespeare, mè Ran (1985), bazàt an söl Re Lear, e Al tróno da sànch, ispiràt al Macbeth. La furtèsa niscundìda, la stória d'ana prensepèsa, 'n zeneràl e dù cuntadì 'gnuràncc e gram, la gh'éra ìt ana bèla 'nflüénsa 'n söl George Lucas e i sò Star Wars. I àltre film püsé cugnusìcc dal Kurosawa, ispiràt sémpre ai legendàre samurai, i è Rashomon, I sèt samurai, film d'ispirasiù da I magnìfech sèt, e La sfìda dal samurai, che la gh'éra furnìt la bàze per al prìm film spaghetti-western dal Sergio Leone col Clint Eastwood, Per an pögn da dòlare. La sfìda dal samurai g'à pò 'n sequel, Sanjuro.

Al Kurosawa 'l gh'éra lauràt anche sùra a 'na möcia d'adataméncc dai clàsech da la leteradüra rùsa, cumprés Al pìrla, tiràt f dal lìbre dal Dostoevskij, e I bàs-fùnt, ispiràt al rumàns dal Maksim Gorkij. Sédes dai sò film, realizàt tra 'l 1948 e 'l 1964, i éra 'nterpretàt da atùr che i cumparìa 'n püsé da öna dai sò övre, 'mè per ezémpe 'l Toshiro Mifune, che 'l gh'éra culaburàt col Kurosawa 'n dal 1948 con 'L àngel cióch e 'n dal 1965, con Barbarósa.

Dòpo chèl film ché, 'l Kurosawa 'l éra pasàt dal biànch e négre al culùr, con an cambiamént apò da stìle, prìma caraterizàt püsé dal vès legendàre. Al sò nóf film Dodes'ka-den, che cùma temàtighe 'l gh'ìa la rapresentasiù dai prublémi da la società giapunéza, 'l gh'éra mia ìt tànt sücès. Kurosawa 'l gh'éra cuminciàt alùra a laurà 'n sö 'n prugèt da Hollywood, Tora! Tora! Tora!, ma la 20th Century Fox i 'l éra sostitüìt con Kinji Fukasaku prìma da riesì a finì 'l film.

Mè conseguénsa da chèl falimént ché, 'l Kurosawa 'l sìa fàt ciapà dal sconfòrt e da la depresiù, tànt ché, pò con fedeltà al spéret ugugliùs dai sò film, 'l gh'èra pruàt a cupàs fò ma sénsa mia riesìga. 'L tentarà da rimetìs sö col girà àltre film: Dersu Uzala, che ga farà véns 'l Oscar per al "Migliùr film forestér", Kagemusha, fàt ansèma al Francis Ford Coppola e 'l George Lucas, e Ran, prodüsìt an Francia, che 'l dientarà 'n vér e pròpe sücès internasiunàl.

An da la prudüsiù da Spéret püsé nòbel al Kurosawa 'l gh'éra fàt la cunuscénsa da la Yōko Yaguchi, 'n atrìs che la dientarà sò murùza prìma e sò muér dòpo. I sìa spuzàt an dal 21 da Màcc dal 1945, quànt lé l'éra bèa 'ncìnta da dù més; la còpia la restarà 'nsèma 'nfìna a la mòrt da la Yoko, 'n dal 1985^[6]. Dal matrimòne i nàs dù bagài: ü màs-cc, Hisao, nasìt al 20 da Dezémbre dal 1945, e öna fèmena, Kazuko, nasìda 'l 29 da Aprìl dal 1954^[7].

Al stìle dal Kurosawa 'l è sémples ma estremamént spetacülàr, caraterizàt da tòni legér e baròch che i s'altèrna con àltre püsé gréf e tràgech. Töt chèst 'l g'à contribüìt a la creasiù da 'n sìnema legendàre prïàt da la sò cumpunént retòrega, dóca clàsech e inuvatìf a 'l istès témp.

• Sugata Sanshiro (1943)
• Spéret püsé nòbel (Ichiban utsukushiku) (1944)
• Sugata Sanshiro secùnda pàrt (Zoku Sugata Sanshiro) (1945)
• Chèi che i caminàa 'n sö la cùa da la tìgre (Tora no o fumu otokotachi) (1945)
• I custrutùr da dumà (Asu o tsukuru hitobito) (1946)
• Rimpiànze mia la mé zoentü (Waga seishun ni kuinashi) (1946)
• Ana dümìnica belìsima (Subarashiki nichiyobi) (1947)
• 'L àngel cióch (Yoidore tenshi) (1948)
• Al düèl silensiùs (Shizukanaru ketto) (1949)
• Cà raméngh (Nora Inu) (1949)
• Scàndol (Shubun) (1950)
• Rashōmon (1950)
• Al pìrla (Hakuchi) (1951)
• Vìf (Ikiru) (1952)
• I sèt samurai (Shichinin no samurai) (1954)
• Testimuniànsa da 'n èser vïént (Ikimono no kiroku) (1955)
• Al tróno da sànch (Kumonosu-jō) (1957)
• I bàs-fùnt (Donzoko) (1957)
• La furtèsa niscundìda (Kakushi toride no san-akunin) (1958)
• I òm catìf i dòrma 'n pàce (Warui yatsu hodo yoku nemuru) (1960)
• La sfìda dal Samurai (Yōjinbō) (1961)
• Sanjuro (Tsubaki Sanjūrō) (1962)
• Anatomìa da 'n rapimént (Tengoku to jigoku) (1963)
• Barbarósa (Akahige) (1965)
• Dodes'ka-den (1970)
• Dersu Uzala (1975)
• Kagemusha (Kagemusha) (1980)
• Ran (1985)
• Sògn (Yume) (1990)
• Rapsodia 'n agóst (Hachi-gatsu no kyōshikyoku) (1991)
• Madadayo (1993)

1. ↑ Kurosawa, Akira (1983). Something Like an Autobiography. Vintage Books. ISBN 0-394-71439-3.
2. ↑ Richie, Donald (1999). The Films of Akira Kurosawa, Third Edition, Expanded and Updated. University of California Press. ISBN 0-520-22037-4.
3. ↑ Kurosawa, Akira (1983). Something Like an Autobiography. Vintage Books. ISBN 0-394-71439-3.
4. ↑ Goodwin, James. Perspectives on Akira Kurosawa. G. K. Hall & Co. ISBN 0-8161-1993-7.
5. ↑ Galbraith, Stuart, IV (2002). The Emperor and the Wolf: The Lives and Films of Akira Kurosawa and Toshiro Mifune. Faber and Faber, Inc. ISBN 0-571-19982-8.
6. ↑ Kurosawa, Akira (1983). Something Like an Autobiography. Vintage Books. ISBN 0-394-71439-3.
7. ↑ Galbraith, Stuart, IV (2002). The Emperor and the Wolf: The Lives and Films of Akira Kurosawa and Toshiro Mifune. Faber and Faber, Inc. ISBN 0-571-19982-8.

• Pàgina da 'l Akira Kurosawa 'n sö 'l Internet Movie Database.