Usâmah bin Lâdin

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'Usamah bin Muhammad bin 'Awad bin Ladin (Arabisch أسامة بن محمد بن عود بن لادن, in de Westerse wereld miestaal gesjreve Osama bin Laden; Ar-Riyaadh, 10 miert of 30 juli 1957 - Abbottabad, Pakistan, 1 mei 2011) waor de leijer vaan Al-Qaedah en de miesgezochte terroris vaan zienen tied. Heer kaom oet 'n puissant rieke familie oet Saoedi-Arabië; mèt zien femiliekapitaol heel heer veur e groet deil zien organisatie op de bein. Zien oersprunkelek doel waor de Amerikaanse bases oet zie vajerland eweg te kriege. Later vergroetde heer zien ambities en wouw heer 't kalifaot herstèlle (al 't islamitisch gebeed vereineg in ein theocratische staot). Sinds de gruuts opgezatte aonsleeg op 11 september 2001 gol heer es de 'miesgezochte maan op Eerd'.

Heer woort gebore es zoon vaan 'ne rieke bouwmagnaat, dee sterke ban mèt 't Saoedisch keuningshoes had en gere nao ziechzelf verwees es 'sjeik'. Ziene vajer waor tien kier getrojd (meh noets mèt mie es veer vrouwe tegeliek, wie de sjari'ah dat veursjrijf); Usamah waor oongeveer d'n twintegste zoon. In 1974 trojde heer veur d'n ierste kier. Sommege vaan zien kinder zouwe topfuncties höbbe in Al-Qaedah.

Wie in 1979 de GLA Afghanistan binneveel, begós heer zien loupbaon es militante moslim. Heer veurde 'n guerilla tege 't Roed Leger. Zien organisatie, Maktab-al-Chadamât, woort door de Vereinegde State gesteund. In 1988 splitsde heer ziech vaan dees organisatie aof en riechde Al-Qaedah op. Roond 1990 kierde heer ziech tege de Vereinegde State en de Saoedische regering, dee häöm dao-op verbande nao Soedaan. E kopstök oet de Arabische regering dao besjermde zien activiteite. In 1994 oonterfde zien femilie häöm en 't jaor daonao naom de Saoedische regering häöm zie staotsbörgersjap aof.

Tege 't eind vaan de jaore negeteg góng heer trök nao Afghanistan, boe de fundamentalistische Taliban de mach hadde gegrepe. Dao kós heer in alle rös trainingskampe opriechte. Wie heer in 2001 hoofverdachte woort vaan drei suïcide-aonsleeg tege de VS, eisde de Amerikaanse regering tot de Taliban häöm oetleverde. Op häör weigering veel me 't land binne. Vaan toen aof bleef heer spoorloos, al doke vaan tied tot tied videoben op, die door d'n Arabische nuitszender Al-Jazîrah woorte oetgezonde. Heer claimde dao opelek zien verantwoordelekheid veur de aonsleeg.

In de jaore daonao góng de campagne in Afghanistan wijer; door de jaore heer woorte de aonwijzinge sterker tot heer in noordelek Pakistan zaot. Ouch dao góng de NAVO op de langen door acties oetveure. Naotot op 23 september 2006 al ieder (in de Franse gezèt L'est Republicain) d'n doed vaan Bin Ladin woort gemeld, kaom 't definitief beriech dao-euver in 2011. Op 1 mei vaan dat jaor (Amerikaansen tied) maakde d'n Amerikaanse president Barack Obama bekind tot Bin Laden bij 'n geriechde actie waor gestorve. Al-Qaedah oontkinde dit.

• 29 december 1992, Gold Mihor Hotel, Âden, 2 doeje (mislök)
• 26 fibberwarie 1993, World Trade Center, New York, gein doeje (mislök)
• 7 augustus 1998, Amerikaanse ambassades, Dar-es-Salaam en Nairobi, 225 doeje.
• 11 september 2001, World Trade Center, New York en Pentagon, Arlington County, Virginia, 2973 doeje
• 11 miert 2004, Stasie Atocha, Madrid, ca. 300 doeje.