Astronomische einheid
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De astronomische einheid (aofgekort AE; oet 't Ingels Astronomical Unit daan wel AU) is 'ne middellangen lengdemaot dee weurt gebruuk in de astronomie. De AE is in gebruuk veur aofsten die in kilometers hendeg groet zien, meh boevaan 't nog gein zin heet um ze in leechjaore of parsecs oet te drökke. De AE vint veural häör touwpassing bij objekte in 't Zonnestèlsel of eventueel in aander zonnestèlsels (exoplanete).
De astronomische einheid is gebaseerd op de elliptische haafas vaan de baon die de Eerd roond de zon maak. Veur 't gemak is ze gedefinieerd op exak 149.597.870.700 meter. Veur alledaogse touwpassinge kin me zègke: ein AE is oongeveer 150 mieljoen kilometer. Es 'n planeet op 9 AE vaan de zon steit, steit ze dus nege kier zoe wied eweg es de Eerd. De twiede wèt vaan Kepler maak 't meugelek te berekene tot zoe'n planeet 27 jaor euver 'nen umloup deit. De AE steit wijer oongeveer geliek aon 1,5812507×10⁻⁵ leechjaor (of 499,004 leechseconde) zoewie 4,8481368×10⁻⁶ parsec.
Vergelieking
[bewirk | brón bewèrke]Um te zien op wat veur sjaol de versjèllende lengdemaote zinvol zien, volg hei 'n vergelieking vaan diverse aofsten in 't hielal, oetgedrök in kilometers, astronomische einhede en leechjaore. N.B.: Wienie neet aanders gezag weurt mèt d'n aofstand tösse twie hiemelliechame ummer de elliptische haafas gemeind.
| Aofstand | in km | in AE | in lj |
|---|---|---|---|
| Eerd-Maon | 384.399 | 0,00257 | 4,0631×10⁻⁸ |
| Zon-Mercurius | 57.909.050 | 0,387098 | 6,12099×10⁻⁶ |
| Zon-Venus | 108.208.000 | 0,723332 | 1,14376×10⁻⁵ |
| Zon-Eerd | 149.597.871 | 1 | 1,58125×10⁻⁵ |
| Zon-Mars | 227.939.200 | 1,382 | 2,40932×10⁻⁵ |
| Zon-Jupiter | 778.750.000 | 5,2044 | 8,2314×10⁻⁵ |
| Zon-Saturnus | 1.433.530.000 | 9,5826 | 1,51524×10⁻⁴ |
| Zon-Uranus | 2.875.040.000 | 19,2184 | 3,03892×10⁻⁴ |
| Zon-Neptunus | 4.504.000.000 | 30,11 | 4,761×10⁻⁴ |
| Zon-Pluto | 5.906.380.000 | 39,48 | 6,243×10⁻⁴ |
| Zon-Eris | 10.166.000.000 | 67,781 | 1,0745×10⁻³ |
| Zon-Sedna (perihelium) | 11.423.000.000 | 76,0917 | 1,2074×10⁻³ |
| Zon-Sedna (afelium) | 140.000.000.000 | 936 | 0,015 |
| Begin Oortwolk | 300.000.000.000 | 2.000 | 0,032 |
| Uterste grens Oortwolk | 3×10¹³ | 200.000 | 3,2 |
| Zon-Proxima Centauri | 4,015×10¹³ | 268.400 | 4,244 |
| Zon-Betelgeuze | 6,05×10¹⁵ | 40.400.000 | 640 |
| Zon-Middelpunt Mèlkweeg | 2,506×10¹⁷ | 1.043.000.000 | 26.490 |