دەست
بنێرە هەروها: دەشتبلێڤکرن
[دەستکاری]ناڤدێر
[دەستکاری]| زایەندا نێرئا بناڤکری | ||
|---|---|---|
| رەوش | یەکژمار | پرژمار |
| ناڤکی | دەست | دەست |
| ئیزافە | دەستێ | دەستێن |
| چەماندی | دەستی | دەستان |
| نیشاندەرا چەماندی | وی دەستی | وان دەستان |
| بانگکرن | دەستۆ | دەستنۆ |
| زایەندا نێرئا نەبناڤکری | ||
| رەوش | یەکژمار | پرژمار |
| ناڤکی | دەستەک | دەستن |
| ئیزافە | دەستەکی | دەستنە |
| چەماندی | دەستەکی | دەستنان |
دەست نێر، ت-یا نەرم
- ۆرگانێ بالەکرنێئا نکو پەلاندنێ، تلیئوو کەف ب هەڤ رە، هەردو بەشێن لەشی یێن کو ل ملی ژ لەشی ڤەدقەتن(یێن مرۆڤان هەر یەک ژ وان خوەدی پێنج تلان، کەفەکێ، زەندەکێئوو ەنیشکەکێ یە):
- دەستپێک
- دەما ڤەگەرێ هاتئوو پارێزەر ژ ڤی قاسی پێ ڤە تئا گاهی ب خوە رە نەبر سەر نڤینا خوە یا مەزنئوو تاری،ئا کو د ناڤ وێ دە گەه بر ڤیئا لیییئوو گەه بر ویئا لییی، ژ بەر شەڤەقا تاری هەتا بەر دەستێ سبەهێ. — (رۆبەرت لۆوس ستەڤەنسۆن، (وەرگێر جوانمەرد کولەک)، مەسەلەیا سەیرئا در. ژەکیللئوو مر. حیدە، ئاڤەستا، 2020، ر. 20، Iسبن 978-605-2246-80-1)
- الی، رەخ، هێل، ال، تەرەف:
- دەستێ راستێ، دەستێ چەپێ
- تاخم، دەستە:
- وی دەستەکی جلێن نوو من کری.
- بەشێن بالەکرنێ یێن هەیوانان
- (نموونەیەکێ بدە) (بگوهێرە)
بئا لفابەیێن دن
[دەستکاری]حەروها
[دەستکاری]چەماندی
[دەستکاری]ژێ
[دەستکاری]- (لێکەر) دەست کرن
- (ناڤدێر) دەستکرن
- (رەنگدێر) دەستکری
- ب دەستی یەکی/یەکێ
- دەستئا ڤێتن
- دەست پێ کرن
- دەست چرپاندن
- دەستدرێژی
- دەست گرتن
- دەست هلانین
- دەست هلانین
- دەست ژێ کشاندن
- دەست کێشان
- دەستکێشان
- دەست لێدان
- دەست پێ کرن
- دەستڤەکری
- ب دەست خستن
- دەستان
- دەستار
- دەستاڤێتن
- دەستاڤخانە
- دەستبەلاڤ
- دەستبەلاڤی
- دەستبەلاڤی کرن
- دەستبەند
- دەستبەستە
- دەستبرا
- دەستبراک
- دەستبووری
- دەستدان
- دەستدان
- دەستدان سەر
- دەستدان سەر
- دەستدرێژی
- دەستدرێژی
- دەستدرێژی
- دەستدرێژی کرن
- دەستە
- دەستە
- دەستە
- دەستە
- دەستە
- دەستێ هەڤ گرتن
- دەستەگر
- دەستەک
- دەستەک
- دەستەک
- دەستەک
- دەستێکار
- دەستەکدان
- دەستەنگ
- دەستەخوشک
- دەستەخوشک
- دەستگەه
- دەستگەه
- دەستگەهدار
- دەستێ دویەم
- دەستگین
- دەستگرتی
- دەستگرتی
- دەستهەلات
- دەستهەلاتی
- دەستهەلاتی
- دەستهلاتدار
- دەستهلاتدار
- دەستهلاتدار
- دەستهلاتدار
- دەستهلاتداری
- دەستهلاتی
- دەستک
- دەستک
- دەستک
- دەستک
- دەستک
- دەستژێبەردان
- دەستژێبەردان
- دەستکار
- دەستکاری
- دەستکەفتی
- دەستکشاندن
- دەستمال
- دەستمال
- دەستمال
- دەستمایە
- دەستمێژشکاندن
- دەستنیگار
- دەستنیگاری
- دەستنمێژ
- دەستنمێژ گرتن
- دەستنمێژ شکاندین
- دەستنمێژگرتن
- دەستنیشانکرن
- دەستنیشانکرن
- دەستنڤیس
- دەستنڤیس
- دەستنڤیس
- دەستپێک
- دەستپێک
- دەستپێک
- دەستپێکرن
- دەستپێکرن
- دەستپەلنگ
- دەستپەلخی
- دەسترێشک
- دەستشۆک
- دەستڤالا
- دەستخەت
- دەستخوەشیلێکرن
- دەستخوین
- دەستخوشک
- دەستخوشک
- دەستخوشک
- دەستیار
- دەستیار
- دەستیار
ئەتیمۆلۆژی
[دەستکاری]حەڤرەها سۆرانی دەست (دەست)ئوو دەس (دەس)، گۆرانی/هەورامی دەس، زازاکی دەست، بەلووچی دست (دەست)، پارتی دەست، فارسی دست (دەست)، تاجکی даст (داست)، فارسیا ناڤین 𐭩𐭣𐭤 (دەست)، هەخامەنشی 𐎭𐎿𐎫 (د-س-ت /دەستە-/)، اڤەستایی 𐬰𐬀𐬯𐬙𐬀 (زاستا، /زەستە-/)، بەختیاریا کەڤن λιστο (لستۆ)، پەشتوویی لاس (لاس)، سانکریتی हस्त (هáستا)، پونژابی ਹਸਤ (هاست)، هندی हाथ (هāته)، لیتوانی (پا)žاستìس، البانی دۆرë، برەتۆنیئوو یرلەندی دۆرن، تۆخاری تسار،ئە رمەنیا کەڤن ձեռն (ژەṙن)،ئە رمەنیا نها ձեռք (ژەṙکʿ)، یوونانیا کەڤن χείρ (خەíر)، لاتینی هۆستا (قوربانی، دیاری، "یا کو ب دەستان تێ دان")... هەموو ژ پرۆتۆ-هندووەورۆپی **ǵʰەس- (دەست; ب دەستان دان/برن).
د شاخێن دن یێن زمانێن هندووەورۆپی دە هنەک پەیڤێن ژ رەهێن جودا تێن بکارانین، بۆ نموونە: ینگلیزی هاند، فرانسی مانئوو روسی рука (روکا) کو نە هەڤرەهێن پەیڤا کوردی دەستئوو نە ژی هەڤرەهێن هەڤ ن.
- چاڤکانی
- جهیەت، مجهاەل ل. (2003): کوردسه-ئەنگلسه دجتۆناری، فەرهەنگا کورمانجی-Iنگلیزی، یالەئو نڤەرستی پرەسس.
- تسابۆلۆڤ، ر. ل.، فەرهەنگائە تیمۆلۆژی یا زمانێ کوردی ["Цаболов، Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"]، مۆسکۆڤا، 2001-2010
- تهە تۆوەرئۆ ف بابەل -ئا نئە تیمۆلۆگجال داتاباسە پرۆژەجت [برجا بابلێ - پرۆژەیەکە دانەگەهائە تیمۆلۆژی] (بئی نگلیزیئوو روسی): http://starling.rinet.ru/
وەرگەر
[دەستکاری]- ئابخازی: анапы (āنāṗə)
- ئاچەهی: ژارۆە
- ئادیگەیی: ӏэ (ʾă)
- ئافاری: گابا
- ئافریکانسی: هاند → اف
- ئاگهوانی: 𐕣𐕒𐕡𐔾 (کول)
- ئاکادی: 𒋗 (قāتو)
- ئاکانی: نسا
- ئاکلانۆن: الما، کامۆت
- ئالبانی: دۆرë → سق م
- ئالمانیا پەننسیلڤانا: حاند م
- ئالمانی: حاند → دە م
- ئالتاییا باشووری: кол (کۆل)
- ئامهاری: እጅ (ʾəǧ)
- ئاپاچی:
- ئاپاچیا رۆژاڤا: بگان
- ئاراگۆنی: مان → ان
- ئارامی:
- ئارچی: хол
- ئارۆمانی: مãنã
- ئاررەرنتەییا رۆژاڤایی: لتیە
- ئاسامی: হাত (هات)
- ئاستووری: مانۆ → است م
- ئاڤاری: квер (کوەر)
- ئایمارایی: امپارا → ای
- ئاینویی: テㇰ (تەک)
- ئایتۆنی: မိုဝ် (موەو)
- ئازەری: əل → از
- باهناری: ت
- باژواییا کەنداڤا رۆژاڤا: تانگان
- بانژاری: تانگان
- باسکی: ەسکو
- باشکیری: ҡул (قول)
- باو بدایوه: تۆنگان
- بەلاروسی: рука́ م (روکá)
- بەلووچی: دست (داست)
- بەنگالی: হাত → بن (هات)، দস্ত → بن (دôśت)
- بەربەری:
- بەختیاری: دست (داست)
- بەزهتایی: ко
- بۆرۆرۆیی: کەرا
- برەتۆنی: دۆرن → بر
- بولگاری: ръка́ م (رǎکá)
- بورمایی: လက် → می (لاک)
- بوریاتی: гар (گار)
- جا-جایی: لما
- جۆنخایی: ལགཔ (لاگپ)
- چامجورۆیی: سهژپا
- چامیا رۆژهلاتی: ꨓꨊꨪꩆ (تانگن)
- چەچەنی: ка (کا)
- چەکی: روکا → جس م
- چەرۆکی: ᎤᏬᏰᏂ (ووۆیەن)
- چیچەوایی: دزانژا
- چیکاساوی: لباک
- چینی:
- چوڤاشی: алӑ (الă)
- داکۆتایی: ناپە
- دالماتی: مون ن
- دانمارکی: هåند → دا گ
- دارکنژونگی: بررل
- دڤەهی: އަތްތިލަ (ات̊تلا)
- دۆلگانی: илии
- ئەندۆنەزیایی: تانگان → د، یاد → د
- ئەرەبیا باشووری یا کەڤن: 𐩺𐩵
- ئەرەبی: يَد → ار م (یاد)
- ئەرمەنی: ձեռք → هی (ژەṙکʻ)
- ئەرزایی: кедь (کەدʹ)
- ئەسپەرانتۆیی: مانۆ → ەۆ
- ئەستۆنی: کäس → ەت
- ئەتیۆپیا کلاسیک: እድ (ʾəد)
- ئەڤەنی: ӈал (ŋال)، ӈа̄л (ŋāل)
- ئەڤەنکی: ңалэ (ңالə)، ӈалэ (ŋالə)
- ئەوەیی: اس
- فارسی: دَست (داست)، دَس (داس)
- فاتالوکویی: تانا
- فەنیکی: 𐤉𐤃 (ید)
- فەری: هۆند → فۆ م
- فینی: کäس → ف
- فرانسی: مان → فر م، مانس → فر م پژ، مەنۆتتە → فر م، مەنۆتتەس م پژ
- فریۆلی: مان
- فریسیا باکور: هöنژ م، هون م
- فریسیا کەڤن: هاند، هۆند
- فریسی: هâن → فی گ
- گاەلیکا سکۆتی: لàمه م
- گالیسی: مان → گل م، ماۆ → گل م
- گامیلاراایی: مارا
- گۆتی: 𐌷𐌰𐌽𐌳𐌿𐍃 م (هاندوس)
- گوژاراتی: હાથ → گو (هāته)
- گورجی: ხელი → کا (خەل)، მტევანი → کا (مṭەڤان)
- گورجیا کەڤن: ხელი (خەل)
- گووارانی: پۆ → گن
- حادایی: ستلáای
- حایتی: مەن
- حاوایی: لما
- حاوسایی: هاننū → ها ن
- حگاۆنۆنی: الما
- حندی: हाथ → ه ن (هāته)
- حنوکهی: квезей
- حیلیگاینۆنی: لما، کامۆت
- حمۆنگیا هێشین: تەگ
- حمۆنگی: تەس
- حۆلەندی: هاند → نل م
- حونزبی: коро (کۆرۆ)
- ئیبالۆیی: تاکدای
- ئیبانی: تانگان
- ئیبرانی: יָד م (یاد)
- ئیدۆیی: مانوۆ → ۆ
- ئیگبۆیی: áکá
- ئیلۆکانۆیی: ما
- ئینگلیزیا کەڤن: هاند → انگ م
- ئینگلیزی: هاند → ەن
- ئینگریی: کäس
- ئینگووشی: кулг (کولگ)
- ئینتەرلینگوا: مانۆ
- ئینویتی: ᐊᒡᒐᒃ
- ئینوپیاکی: ارگاک
- ئیرانونی: باروکان
- ئیرلەندی: لáمه → گا م
- ئیستریۆتی: مان ن
- ئیتالی: مانۆ → ت م
- ئیو مەنی: بوۆز
- ئیزلەندی: هöند → س م، موند → س م
- ژاپۆنی: 手 → ژا (て، تە)
- ژاڤایی: تانگان → ژڤ، استا
- کابیەیی: نانداکا
- کابیلی: افوس
- کالالیسووتی: اسساک
- کالنگاییا باشووری: اگپار، ما
- کالمیکی: һар (هار)
- کامبااتایی: انگا
- کانکاناییا باکوری: لەدەنگ
- کاننادایی: ಕೈ → کن (کا)
- کانوریی: مúسکò
- کاپامپانگانی: کاماو، گامات
- کاپڤەردی: مۆن
- کارەلی: کäز
- کاشووبی: رãکا م
- کاتالانی: مà → جا م
- کاورنایی: مارا
- کەچوایی: ماک → قو
- کەشمیری: अथु (اتهو)
- کهاسیی: کت
- کهنالوگی: кул (کول)
- کنارای-ایی: الما
- کرگزی: кол → کی (کۆل)
- کیکوویوویی: گوۆکۆ
- کیماراگانگی: لۆنگۆن
- کینگالی: අත → س (اتا)
- کینیارواندایی: کگانزا → رو 7ئا ن 8، بگانزا پژ
- کۆهۆیی: ت
- کۆکبۆرۆکی: یاک
- کۆنکانی: हाथु (هāتهو)
- کۆرەیی: 손 → کۆ (سۆن)
- کۆرنی: دۆرن
- کۆرسیکایی: مانو → جۆ م
- کری: ᒥᑎᐦᒌ (متهج)
- کومکی: къол (قۆل)
- لاداکهیی: ལག་པ (لاگ پا)
- لادینی: مان ن
- لادینۆیی: مانۆ
- لاکی: ка (کا)
- لاتگالی: رūکا م، پلاوکستس
- لاتینی: مانوس → لا م
- لاتڤیایی: رۆکا → لڤ م، پلاوکستا → لڤ م
- لاوسی: ມື → لۆ (مư̄)
- لازی: خە
- لەزگینی: гъил (ġل)
- لنگالایی: لکانزا
- لیگووری: مان م
- لیتوانی: رانکا → لت م، پلاšتاکا → لت م
- لۆمباردی: مان م
- لۆتودی: لۆنگۆن
- لوەیی: ᦙᦹ (موە)
- لوسەñۆیی: مáت
- لوکسەمبوورگی: حاند → لب م
- مòچەنۆیی: هòنت م
- ماگونداناۆیی: لما
- ماکاساەیی: تانا
- ماکەدۆنی: рака → مک م (راکا)
- ماکیانیا رۆژاڤا: ا
- مالاگاسی: تانانا → مگ
- مالایالامی: കൈ → مل (کا)
- مالەزی: تانگان → مس، یاد
- مالتایی: د م
- مانچوویی: ᡤᠠᠯᠠ (گالا)
- ماندنکایی: بولۆۆ
- مانسی: ка̄т (کāت)
- ماۆری: رنگا
- ماراناۆیی: لما
- ماراتی: हात (هāت)
- ماریکۆپایی: سهاالی
- مایاییا یوکاتەکی: ک'اب
- مازاهواییا ناڤەندی: دیە'ە
- مبابارامی: مارا
- مەجاری: کéز → هو
- مەگلەنۆ-رۆمانیایی: مǫنă م
- مەگرەلی: ხე (خە)
- مەلاناوییا ناڤەندی: پاا
- مناەانی: 𐩺𐩵 (ید)
- مزۆیی: کوت
- مینانگکاباوی: تانگان
- منۆنگیا رۆژهلاتی: ت
- مۆنگۆلی:
- مۆنی: တဲ
- مولامی: نژا²
- موۆنگی: تهای
- ناهواتلی: ماتل → ناه
- نامایی: ǁکهôاب
- نانایی: нгала
- ناڤاژۆیی: áلاʼ
- نەدەرساکسی: حاند → ندس م
- نەپالی: हात → نە (هāت)
- نەواری: ल्हा: (لهā:)
- نگاناسانی: дютү
- نگاررندژەری: مار
- نیڤخی: тымк (تəمک)
- نۆرماندی: مان م، مان م، مôن م
- نۆرسیا کەڤن: هǫند م، لáمر ن
- نۆروەجی:
- نوەری: پäتەت
- ئۆژبوەیی: نننژ
- ئۆکیناوانی: でぃ
- ئۆکسیتانیا کەڤن: مان، ما
- ئۆکسیتانی: مان → ۆج
- ئۆریایی: ହାତ → ۆر (هاتô)
- ئۆرۆمۆیی: هارکا
- ئۆرۆقەنی: ŋا꞉لا
- ئۆسەتی: арм (ارم)، къух (ک’وخ)
- ئۆسمانی: ال (ەل)، دست (دەست)، كف (کەف)، ید (یەد)
- ئۆیگوری: قول → وگ (قۆل)
- ئۆزبەکی: قۆʻل → وز
- پاپیامەنتۆیی: مان
- پەلایی: لاʔ³¹
- پەشتوویی: لاس → پس ن (لāس)
- پەدمۆنتیسی: مان م
- پژینی: هان
- پیپیلی: -مەی
- پیتتجانتجاتجارایی: ماṟا
- پلۆدیشی: حاونت م
- پۆلابی: رǫکă م
- پۆلۆنی: رęکا → پل م، دłۆń → پل م
- پۆرتوگالی: مãۆ → پت م
- پۆوهاتانی: مەتەنجه
- پونجابی: ਹਸਤ (هاسات)
- پورەپەچایی: ژاژک، ژáژک
- قاتابانی: 𐩺𐩵 (ید)
- قازاخی: қол → کک (قۆل)
- قپتی:
- رۆهنگیایی: هáت
- رۆماگنۆلی: مâن م
- رۆمانجی: ماون ن
- رۆمانی: ڤاست ن
- رۆمانیایی: مâنă → رۆ م
- رونگوسی: لۆنگۆن
- روسی: рука́ م (روکá)، кисть руки́ م (کستʹ روکí)
- ساباەانی: 𐩺𐩵 (ید)
- ساباه بسایایی: لۆنگۆن، کارام
- ساهۆیی: گابا
- سامی:
- سانسکریتی: हस्त → سا ن (هاستا)، पाणि → سا ن (پāṇ)
- سانتالی: ᱛᱤ (ت)
- ساردینی: مانو م
- سەبۆپی: اگەم
- سەبوانۆیی: کامۆت
- سجیلی: مانو → سجن
- سدامۆیی: انگا
- سندهی: ھَٿُ → سد (هاتهو)
- سرانانی: انو
- سربۆخرواتی:
- سکۆتی: هاوند
- سلاڤیا کەڤن:
- سلاڤیا رۆژاڤایی یا کەڤن: рука م (روکا)
- سلۆڤاکی: روکا → سک م
- سلۆڤەنی: رۆکا → سل م
- سۆمالی: گاجان → سۆ
- سۆربی:
- سۆتۆییا باشوور: لەتسۆهۆ
- سپانی: مانۆ → ەس م
- سپانیا کەڤن: مانۆ
- سوندانی: پانانگان → سو، لەونگەون → سو
- سوومەری: 𒋗 (Šئو)
- سڤانی: ში (š)
- سواهیلی: مکۆنۆ → سو
- سوێدی: هاند → سڤ گ
- شانی: မိုဝ်း (مúە)
- شەرپایی: ལག་པ (لاکپا)
- تاباسارانی: хил (χل)
- تاجکی: даст → تگ (داست)
- تاگال موروتی: لۆنگۆن
- تاگالۆگی: کامای → تل
- تالشی: دست (داست)
- تامبونان دوسونی: لۆنگۆن
- تامیلی: கை → تا (کا)
- تانگوتی: 𗁅، 𗁃، 𗃑
- تاۆسی: مą̏نéنەمą
- تارانتنۆیی: مانە م
- تارفتی: افوس ن
- تاوسوگی: لما
- تایی: มือ → ته (مʉʉ)
- تەدم چنی: کهوت
- تەلووگوویی: చెయ్యి → تە (جەیی)
- تەمازیختیائا تلاسا ناڤەندی: ⴰⴼⵓⵙ ن (افوس)
- تەرناتەیی: گا
- تەتەریا کریمی: قۆل
- تەتەری: кул → تت (قول)
- تەتوومی: لمان
- تدۆرەیی: گا
- تگرەیی: እዴ (ʾəدە)
- تگرینی: ኢድ → ت (ʾد)
- تموگۆن موروتی: لۆنگۆن
- ترکیا کەڤن: 𐰠𐰏 (ل²گ)
- ترکی: ەل → تر
- تیبەتی: ལག (لاگ)، ལག་པ (لاگ پا)، ཕྱག (پهیاگ)
- تلنگتی: ژíن
- تۆکپسنی: هان → تپ
- تۆخاریئا : تسار
- تۆخاری ب: ṣار
- توارەگی: ăفوس ن
- توپینامبایی: پó
- توڤانی: хол (خۆل)
- تزۆتزیلی: ک'ۆبۆل
- ئودی: кул (کول)
- ئودمورتی: ки (ک)
- ئوگاریتی: 𐎊𐎄 (ید)
- ئونامی: نàخک
- ئوردوویی: ہاتھ ن (هāته)، دَسْت (داست)
- ئووکراینی: рука́ م (روکá)
- ڤەنیسی: مان → ڤەج ن
- ڤیەتنامی: تای → ڤ
- ڤۆلاپووکی: نام → ڤۆ
- ڤۆتی: تšäس
- والۆنی: مون → وا م
- وارایی: کا-مۆت
- واخیی: داست
- وەیلسی: للاو → جی م
- ویلامۆوی: هاۆند
- ویننەباگۆیی: نąąپ
- وۆلۆفی: لۆخۆ
- خاکاسی: хол (خۆل)
- خمێری: ដៃ → کم (دای)
- خۆسایی: ساندلا
- یاگنۆبی: даст
- یاکوتی: илии (ل)
- یامانایی: یاس
- یدیشی: האַנט م (هانت)
- یییا سچووایی: ꇇ
- یۆروبایی: ọوọ́
- یوپیکیا ناڤەندی: ونان
- یوونانیا ماروپۆل: пала́м
- یوونانی: χέρι → ەل نت (جهéر)
- کەڤن: χείρ م (کهەíر)
- زێلاندی: 'اند م
- زهوانگی: موز
- زولویی: ساندلا → زو 7ئا ن 8
- ǃخóõ: ǀکخʼàا
کورتەناڤ
[دەستکاری]دەست