ჰაფიზ აჰმედ-ფაშა

მუეზინზადე ჰაფიზ აჰმედ-ფაშა (თურქ. Müezzinzade Hafız Ahmed Paşa; დ. 1564, პლოვდივი,ბულგარეთი, — გ. 10 თებერვალი,1632, სტამბოლი, ოსმალეთის იმპერია) — ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო მოღვაწე, წარმოშობით ბულგარელი. დიდი ვეზირი 1625-1626 და 1631-1632 წლებში.

15 წლის ასაკში აღმოჩნდა ოსმალეთის სულთნის, მურად III-ის კარზე. იყო თოფქაფის სასახლის ერთ-ერთი დარაჯი 1600-იანი წლების დასაწყისამდე. დაწინაურდა აჰმედ I-ის მმართველობის დროს, ერთ-ერთი აჯანყების წარმატებით ჩახშობის შემდეგ. 1609 წელს დაინიშნა დამასკოს მმართველად, 1611 წელს ვანი ჩაიბარა, 1614წელს — ერზურუმი, ხოლო 1621 წელს ოსმან II-მ დანიშნა ბაღდადის ბეგლარბეგად.

1624 წელს სეფიანები შაჰ-აბას I-ის სარდლობით შეესივნენ ოსმალების ხელში მყოფ არაბულ ერაყს და ბაღდადი დაიკავეს. ირან-ოსმალეთის მეოთხე ომის დაწყებისთანავე, ფაშა მურად IV-მ დანიშნა ოსმალეთის აღმოსავლეთის ფრონტის არმიის მეთაურად. გარკვეული წარმატებების შემდეგ, 1625 წელს ის დედაქალაქში იხმეს და ქიოსემ სულთნის ბრძანებით დიდ ვეზირის ბეჭედი უბოძეს, თუმცა 1 წლის შემდეგ თანამდებობა დაკარგა და დაინიშნა მეორე ვეზირად.

1627 წელს ის ოსმანთა დინასტიის დამატი (სიძე) გახდა. მას მიათხოვეს აიშე სულთანი, რომელთანაც 3 შვილი ეყოლა. 1630 წლამდე ჰაფიზ-აჰმედ ფაშა იმყოფებოდა მესოპოტამიაში და ირანის წინააღმდეგ იბრძოდა. 1631 წელს მურად IV-მ მექრთამეობის ბრალდებით გადაყენა დიდი ვეზირი- ექრემ ჰუსრევ ფაშა და მის ნაცვლად ვეზირობა ისევ ჰაფიზ-აჰმედს უბოძა.

იმპერიაში მძვინვარე კორუფციისა და ანარქიის გამო ჰაფიზ-ფაშამ ვერ შეაჩერა ამბოხებული ჯარისკაცები. 1632 წლის თებერვალში იანიჩრები აჯანყდნენ გასამრჯელოს დაგვიანების გამო. ამაში მათ ბრალი დასდეს სწორედ დიდ ვეზირს. 10 თებერვალს მათ თოფქაფის სასახლე აიღეს და მოკლეს ჰაფიზ-აჰმედ ფაშა. სიკვდილს ძლივს გადარჩენილი მურად IV დათმობებზე წავიდა. ამ ფაქტის გამო სულთანმა გადაწყვიტა დედის მფარველობისგან თავი დაეღწია და მმართველობის სადავეები ხელში თავად აიღო. ჰაფიზ-ფაშა სულთანმა დიდი პატივით უსქუდარში დაკრძალა და უსასტიკესი მეთოდებით შეუდგა იმპერიის მართვას.

• ოსმალეთის დიდი ვეზირების სია
• ირან-ოსმალეთის ომი (1623-1639)
• ოსმალეთის იმპერია

• İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971 (Turkish) Jump up ^
• Danişmend (1971), p. 33. (Turkish)

ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები – წარმოშობა (1299–1453) ალაედინ-ფაშა (1320–1331) ნიზამუდინ აჰმედ-ფაშა (1331–1348) ჰაჯი-ფაშა (1348–1349) სინანუდინ ფაქიჰ იუსუფ-ფაშა (1349–1364) ქარა ჰალილ-ფაშა (1364–1387) ჩანდარლი ალი-ფაშა (1387–1406) იმამზადე ჰალილ-ფაშა (1406–1413) ამასიალი ბაიაზიდ-ფაშა (1413–1421) ჩანდარლი იბრაჰიმ-ფაშა (1421–1429) ქოჯა მეჰმედ ნიზამუდინ-ფაშა (1429–1439) ჩანდარლი ჰალილ-ფაშა (1439–1453) ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები – განვითარება (1453–1606) ზაგანოს-ფაშა (1453–1456) ველი მაჰმუდ-ფაშა (1456–1466) რუმ მეჰმედ-ფაშა (1466–1469) ისჰაკ-ფაშა (1469–1472) ველი მაჰმუდ-ფაშა (1472–1474) გედიკ აჰმედ-ფაშა (1474–1477) ქარამანლი მეჰმედ-ფაშა (1477–1481) ისჰაკ-ფაშა (1481–1482) ქოჯა დავუდ-ფაშა (1482–1497) ჰერსეკზადე აჰმედ-ფაშა (1497–1498) ჩანდარლი იბრაჰიმ-ფაშა (1498–1499) მესიჰ-ფაშა (1499–1501) ჰადიმ ალი-ფაშა (1501–1503) ჰერსეკზადე აჰმედ-ფაშა (1503–1506) ჰადიმ ალი-ფაშა (1509–1511) ჰერსეკზადე აჰმედ-ფაშა (1511) ქოჯა მუსტაფა-ფაშა (1511–1512) ჰერსეკზადე აჰმედ-ფაშა (1512–1514) დუკაკინზადე აჰმედ-ფაშა (1514–1515) ჰერსეკზადე აჰმედ-ფაშა (1515–1516) ჰადიმ სინან-ფაშა (1516–1517) დევშირმე იუნუს-ფაშა (1517) ფირი მეჰმედ-ფაშა (1517–1523) პარგელი იბრაჰიმ-ფაშა (1523–1536) აიას მეჰმედ-ფაშა (1536–1539) ლიუთფი-ფაშა (1539–1541) ჰადიმ სულეიმან-ფაშა (1541–1544) დამატი რუსტემ-ფაშა (1544–1553) ქარა აჰმედ-ფაშა (1553–1555) დამატი რუსტემ-ფაშა (1555–1561) სემიზ ალი-ფაშა (1561–1565) სოკოლუ მეჰმედ-ფაშა (1565–1579) სემიზ აჰმედ-ფაშა (1579–1580) ლალა მუსტაფა-ფაშა (1580) ქოჯა სინან-ფაშა (1580–1582) ქანიჟელი სიავუშ-ფაშა (1582–1584) ოზდემიროღლუ ოსმან-ფაშა (1584–1585) ჰადიმ მესიჰ-ფაშა (1585–1586) ქანიჟელი სიავუშ-ფაშა (1586–1589) ქოჯა სინან-ფაშა (1589–1591) ფერჰად-ფაშა (1591–1592) ქანიჟელი სიავუშ-ფაშა (1592–1593) ქოჯა სინან-ფაშა (1593–1595) ფერჰად-ფაშა (1595) ქოჯა სინან-ფაშა (1595) ლალა მეჰმედ-ფაშა (1595) ქოჯა სინან-ფაშა (1595–1596) დამატი იბრაჰიმ-ფაშა (1596) ჯიგალაზადე იუსუფ სინან-ფაშა (1596) დამატი იბრაჰიმ-ფაშა (1596–1597) ჰადიმ ჰასან-ფაშა (1597–1598) ჯერაჰ მეჰმედ-ფაშა (1598–1599) დამატი იბრაჰიმ-ფაშა (1599–1601) იემიშჩი ჰასან-ფაშა (1601–1603) იავუზ ალი-ფაშა (1603–1604) სოკოლუზადე ლალა მეჰმედ-ფაშა (1604–1606) ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები – სტაგნაცია (1606–1699) დერვიშ მეჰმედ-ფაშა (1606) ქუიუჯუ მურად-ფაშა (1606–1611) ნასუჰ-ფაშა (1611–1614) ქარა მეჰმედ-ფაშა (1614–1616) დამატი ჰალილ-ფაშა (1616–1619) ქარა მეჰმედ-ფაშა (1619–1619) გიუზელჯე ალი-ფაშა (1619–1621) ოჰრილი ჰუსეინ-ფაშა (1621) დილავერ-ფაშა (1621–1622) ქარა დავუდ-ფაშა (1622) მერე ჰუსეინ-ფაშა (1622) ლეფქელი მუსტაფა-ფაშა (1622) გურჯი ჰადიმ მეჰმედ-ფაშა (1622–1623) მერე ჰუსეინ-ფაშა (1623) ქემანქეშ ქარა ალი-ფაშა (1623–1624) ჩერქეს მეჰმედ-ფაშა (1624–1625) ჰაფიზ აჰმედ-ფაშა (1625–1626) დამატი ჰალილ-ფაშა (1626–1628) ექრემ ჰუსრევ-ფაშა (1628–1631) ჰაფიზ აჰმედ-ფაშა (1631–1632) თოფალ რეჯეფ-ფაშა (1632) თაბანიასი მეჰმედ-ფაშა (1632–1637) ბაირამ-ფაშა (1637–1638) თაიარ მეჰმედ-ფაშა (1638) ქემანქეშ მუსტაფა-ფაშა (1638–1644) სულთანზადე მეჰმედ-ფაშა (1644–1645) ნევესინლი სალიჰ-ფაშა (1645–1647) ქარა მუსა-ფაშა (1647) ჰეზარფარე აჰმედ-ფაშა (1647–1648) სოფუ მეჰმედ-ფაშა (1648–1649) ქარა მურად-ფაშა (1649–1650) მელექ აჰმედ-ფაშა (1650–1651) აბაზა სიავუშ-ფაშა I (1651) გურჯი მეჰმედ-ფაშა (1651–1652) თარჰონჯუ აჰმედ-ფაშა (1652–1653) ქოჯა დერვიშ მეჰმედ-ფაშა (1653–1654) იბშირ მუსტაფა-ფაშა (1654–1655) ქარა მურად-ფაშა (1655) ერმენი სულეიმან-ფაშა (1655) გაზი ჰუსეინ-ფაშა (1656) ზურნაზენ მუსტაფა-ფაშა (1656) აბაზა სიავუშ-ფაშა I (1656) ბოინუიარალი მეჰმედ-ფაშა (1656) ქოფრიულიუ მეჰმედ-ფაშა (1656–1661) ქოფრიულიუ ფაზილ აჰმედ-ფაშა (1661–1676) ქარა მუსტაფა-ფაშა (1676–1683) ბაიბურთლუ ქარა იბრაჰიმ-ფაშა (1683–1685) სარი სულეიმან-ფაშა (1685–1687) აბაზა სიავუშ-ფაშა II (1687–1688) აიაშლი ისმაილ-ფაშა (1688) ბექრი მუსტაფა-ფაშა (1688–1689) ქოფრიულიუ ფაზილ მუსტაფა-ფაშა (1689–1691) ბაჰადირზადე არაბაჯი ალი-ფაშა (1691–1692) ჩალიქ ალი-ფაშა (1692–1693) ბოზოქლუ მუსტაფა-ფაშა (1694) სიურმელი ალი-ფაშა (1694–1695) ელმას მეჰმედ-ფაშა (1695–1697) ქოფრიულიუ ამჯაზადე ჰუსეინ-ფაშა (1697–1702) ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები – დაკნინება (1699–1792) დალთაბან მუსტაფა-ფაშა (1702–1703) რამი მეჰმედ-ფაშა (1703) სუჰრაბლი ქავანოზ ნიშანჯი აჰმედ-ფაშა (1703) დამატი ჰასან-ფაშა (1703–1704) ქალაილიქოზ ჰაჯი აჰმედ-ფაშა (1704) ბალთაჯი მეჰმეთ-ფაშა (1704–1706) ჩორლულუ ალი-ფაშა (1706–1710) ქოფრიულიუ ნუმან-ფაშა (1710) ბალთაჯი მეჰმედ-ფაშა (1710–1711) გურჯი იუსუფ-ფაშა (1711–1712) სილაჰდარ სულეიმან-ფაშა (1712–1713) ჰოჯა იბრაჰიმ-ფაშა (1713) სილაჰდარ დამატი ალი-ფაშა (1713–1716) ჰაჯი ჰალილ-ფაშა (1716–1717) თევქი ნიშანჯი მეჰმედ-ფაშა (1717–1718) ნევშეჰირლი დამატი იბრაჰიმ-ფაშა (1718–1730) სილაჰდარ დამატი მეჰმედ-ფაშა (1730–1731) ქაბაქულაქ იბრაჰიმ-ფაშა (1731) თოფალ ოსმან-ფაშა (1731–1732) ჰექიმოღლუ ალი-ფაშა (1732–1735) გურჯი ისმაილ-ფაშა (1735–1736) სილაჰდარ სეიიდ მეჰმედ-ფაშა (1736–1737) მუჰსინზადე აბდულა-ფაშა (1737) იეჟენ მეჰმედ-ფაშა (1737–1739) ივაზ მეჰმედ-ფაშა (1739–1740) ნიშანჯი აჰმედ-ფაშა (1740–1742) ჰექიმოღლუ ალი-ფაშა (1742–1743) სეიიდ ჰასან-ფაშა (1743–1746) თირიაქი ჰაჯი მეჰმედ-ფაშა (1746–1747) სეიიდ აბდულა-ფაშა (1747–1750) დივითდარ მეჰმედ ემინ-ფაშა (1750–1752) ჩორლულუ ქოსე ბაჰირ მუსტაფა-ფაშა (1752–1755) ჰექიმოღლუ ალი-ფაშა (1755) ნაილი აბდულა-ფაშა (1755) სილჰდარ ბიიქლი ალი-ფაშა (1755) ირმისექიზზადე მეჰმედ საიდ-ფაშა (1755–1756) ჩორლულუ ქოსე ბაჰირ მუსტაფა-ფაშა (1756–1757) ქოჯა რაგიპ-ფაშა (1757–1763) თევქი ჰამზა ჰამიდ-ფაშა (1763) ჩორლულუ ქოსე ბაჰირ მუსტაფა-ფაშა (1763–1765) მუჰსინზადე მეჰმედ-ფაშა (1765–1768) სილაჰდარ ჰამზა მაჰირ-ფაშა (1768) იალიქჩიზადე მეჰმედ ემინ-ფაშა (1768–1769) მოლდოვანჯი ალი-ფაშაAli Pasha (1769) ივაზადე ჰალილ-ფაშაHalil Pasha (1769–1770) სილაჰდარ მეჰმედ-ფაშა (1770–1771) მუჰსინზადე მეჰმედ-ფაშა (1771–1774) იზეთ მეჰმედ-ფაშა (1774–1775) მორალი დერვიშ მეჰმედ-ფაშა (1775–1777) დარენდელი ჯებეჯიზადე მეჰმედ-ფაშა (1777–1778) ქალაფათ მეჰმედ-ფაშა (1778–1779) სილაჰდარ ქარავეზირ სეიიდ მეჰმედ-ფაშაa (1779–1781) იზეთ მეჰმედ-ფაშა (1781–1782) იეჟენ ჰაჯი მეჰმედ-ფაშა (1782) ჰალილ ჰამიდ-ფაშა (1782–1785) ჰაზინედარ შაჰინ ალი-ფაშა (1785–1786) ქოჯა იუსუფ-ფაშა (1786–1789) ქეთიუდა მეით ჰასან-ფაშა (1789) ჯეზაირლი გაზი ჰასან-ფაშა (1789–1790) ჩელებიზადე შერიფ ჰასან-ფაშა (1790–1791) ქოჯა იუსუფ-ფაშა (1791–1792) ხ • გ • რ ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირები – დასასრული (1792–1922) დამატი მელექ მეჰმედ-ფაშა (1792–1794) საფრანბოლულუ იზეთ მეჰმეთ-ფაშა (1794–1798) ქორ იუსუფ ზიაუდინ-ფაშა (1798–1805) ჰაფიზ ისმაილ-ფაშა (1805–1806) იბრაჰიმ ჰილმი-ფაშა (1806–1807) ჩელები მუსტაფა-ფაშა (1807–1808) ალემდარ მუსტაფა-ფაშა (1808) ჩავუშბაში მემიშ-ფაშა (1808–1809) ქორ იუსუფ ზიაუდინ-ფაშა (1809–1811) ლაზი აზიზ აჰმედ-ფაშა (1811–1812) ჰურშიდ-ფაშა (1812–1815) მეჰმედ ემინ რაუფ-ფაშა (1815–1818) ბურდურლუ დერვიშ მეჰმედ-ფაშა (1818–1820) სეიდ ალი-ფაშა (1820–1821) ბენდერლი ალი-ფაშა (1821) ჰაჯი სალიჰ-ფაშა (1821–1822) დელი აბდულა-ფაშა (1822–1823) სილაჰდარ ალი-ფაშა (1823) მეჰმედ საიდ გალიფ-ფაშა (1823–1824) მეჰმედ სელიმ-ფაშა (1824–1828) თოფალ იზეთ მეჰმედ-ფაშა (1828–1829) რეშიდ მეჰმედ-ფაშა (1829–1833) მეჰმედ ემინ რაუფ-ფაშა (1833–1839) ქოჯა ჰუსრევ მეჰმედ-ფაშა (1839–1840) მეჰმედ ემინ რაუფ-ფაშა (1840–1841) თოფალ იზეთ მეჰმედ-ფაშა (1841–1842) მეჰმედ ემინ რაუფ-ფაშა (1842–1846) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1846–1848) იბრაჰიმ სარიმ-ფაშა (1848) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1848–1852) მეჰმედ ემინ რაუფ-ფაშა (1852) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1852) მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა (1852) დამატი მეჰმედ ალი-ფაშა (1852–1853) მუსტაფა ნაილი-ფაშა (1853–1854) ქიბრისლი მეჰმედ ემინ-ფაშა (1854) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1854–1855) მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა (1855–1856) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1856–1857) მუსტაფა ნაილი-ფაშა (1857) მუსტაფა რეშიდ-ფაშა (1857–1858) მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა (1858–1859) ქიბრისლი მეჰმედ ემინ-ფაშა (1859) მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1859–1860) ქიბრისლი მეჰმედ ემინ-ფაშა (1860–1861) მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა (1861) მეჰმედ ფუად-ფაშა (1861–1866) იუსუფ ქამილ-ფაშა (1863) მეჰმედ ფუად-ფაშა (1863–1866) მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1866–1867) მეჰმედ ემინ აალი-ფაშა (1866–1871) მაჰმუდ ნედიმ-ფაშა (1871–1872) მიდჰათ-ფაშა (1872) მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1872–1873) აჰმედ ესად-ფაშა (1873) შირვანლიზადე მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1873–1874) ჰუსეინ ავნი-ფაშა (1874–1875) აჰმედ ესად-ფაშა (1875) მაჰმუდ ნედიმ-ფაშა (1875–1876) მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1876–1876) მიდჰათ-ფაშა (1876–1877) იბრაჰიმ ედჰემ-ფაშა (1877–1878) აჰმედ ჰამდი-ფაშა (1878) აჰმედ ვეფიქ-ფაშა (1878) მეჰმედ სადიქ-ფაშა (1878) მეჰმედ რუშდი-ფაშა (1878) საფეთ-ფაშა (1878) ჰაირედინ-ფაშა (1878–1879) აჰმედ არიფი-ფაშა (1879) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1879–1880) ქადრი-ფაშა (1880) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1880–1882) აბდურაჰმან ნურედინ-ფაშა (1882) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1882) აჰმედ ვეფიქ-ფაშა (1882) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1882–1885) ქამილ-ფაშა (1885–1891) აჰმედ ჯევად-ფაშა (1891–1895) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1895) ქამილ-ფაშა (1895) ჰალილ რიფათ-ფაშა (1895–1901) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1901–1903) მეჰმედ ფერიდ-ფაშა (1903–1908) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1908) ქამილ-ფაშა (1908–1909) ჰუსეინ ჰილმი-ფაშა (1909) აჰმეთ თევფიქ-ფაშა (1909) ჰუსეინ ჰილმი-ფაშა (1909–1910) იბრაჰიმ ჰაქი-ფაშა (1910–1911) მეჰმედ საიდ-ფაშა (1911–1912) აჰმედ მუჰთარ-ფაშა (1912) ქამილ-ფაშა (1912–1913) მაჰმუდ შევქეთ-ფაშა (1913) საიდ ჰალიმ-ფაშა (1913–1917) თალაათ-ფაშა (1917–1918) აჰმედ იზეთ-ფაშა (1918) აჰმეთ თევფიქ-ფაშა (1918–1919) დამატი ფერიდ-ფაშა (1919) ალი რიზა-ფაშა (1919–1920) სალიჰ ჰულუსი-ფაშა (1920) დამატი ფერიდ-ფაშა (1920) აჰმეთ თევფიქ-ფაშა (1920–1922)