Djibuti

 

Djibuti habitesas de Neolitiko. Segun linguistikisti, l’unesma populi qui parolis Afro-Aziana lingui arivis ibe, veninta de la valo di Nilo - lua uhreimat, segun kelka inquestisti - dum ta epoko. Proxim la lago Asa Koma trovesis ceramiko simila la de la kulturo Sabir de sudal Arabia, evanta de la 2ma yarmilo aK.

Ensemble kun la nordo di Somalia, Eritrea e la litoro di Sudan, Djibuti judikesas kom la teritorio nomizita Punt dal Anciena Egiptiani. Punt, o Ta Netjeru signifikas "lando di Deo". Dum l'epoko di la 5ma Dinastio, la habitanti de Punt havis proxima relati kun Egiptiani.

Pro lia proximeso kun Arabia, populi Somali ed Afar qui habitis la nuna Djibuti divenis l'unesma habitanti de Afrika qui adoptis islamo. Sultanio Ifat esis Mohamedana princio kun chef-urbo en Zeila, an la nuna Somalilando.

De 1517 til 1867 Djibuti esis parto dil eyalet (gubernio) Otomana en Egiptia. De 1839 til 1842, Rochet d'Hericourt exploris la regiono di Reda maro por l'interesto di Francia.

De 1862 til 1894 la teritorio norde de la gulfo di Tadjoura nomesis Obock, ed administresis da sultani del etnii Afar e Somali. En 1862 Francia kompris la teritorio de la sultano. En 1894, Francia transferis la chef-urbo di la kolonio al urbo Djibouti. En 1967 la nomo dil teritorio chanjesis a Franca Teritorio dil Afar ed Issa.

Ye la 27ma di junio 1977 Djibuti nedependanteskis de Francia, ma gardas importanta militarala bazo til nun.

 

 

La konstituco di Djibuti ratifikesis en 1992 ed emendesis en 2010.^[2] Ol influesis da Franca konstituco di 1958.^[3] Segun la konstituco, la lingui oficala de la lando esas Franca ed Araba, islamo esas la religio dil stato, la yur-egaleso esas asekurata, e la guvernerio subdividesas en tri faki: exekutiva, legifala e judiciala.

Djibuti esas prezidantala republiko. La prezidanto esas chefo di stato e chefo di guvernerio, ed elektesas dal populo por 5 yari. Por kandidatar su, lu mustas esar Djibutano ed evar adminime 40 ed admaxime 75 yari. La nuna prezidanto esas Ismail Omar Guelleh.

La parlamento havas unika chambro, l'Asemblo di Deputati, kun 65 membri, di qui 30 havas Somaliana (Issa) origino, e 25 esas Afar. Li elektesas dal populo por 5-yara periodo. Depos 2018 establisesis ke adminime 25% ek la parlamentani mustas esar mulieri.

L'unesma instanco di judiciala povo konsistas ek lokala korti. Existas apelo-korto e supra-korto. Singla ek l'administrala distrikti de la lando havas sua propra kustumala korto. Tamen, la judiciala povo ne esis komplete nedependanta del exekutiva povo.^[3]

 

 

Djibuti jacas en la nomizita korno di Afrika, apud Bab-el-Mandeb (la suda eniro di Reda maro) inter la latitudi 10°N e 13°N e la longitudi 41°N e 44°E. Ol havas 314 km di litoro e 113 km di frontiero kun Eritrea, 337 km kun Etiopia e 58 km kun Somalia.

Djibuti havas 8 montareti kun altitudi super 1.000 metri. La maxim alta punto di la lando esas monto Moussa Ali, havanta 2.021 metri di altitudo.

Granda parto di lua teritorio kovresas da midezerto, nome sude (dezerto Baadha Wayn). Nur 0,1% de tota surfaco de la lando esas kultivebla. Permananta pasturaji reprezentas 73,3% de la surfaco di la lando. Pro la poka pluvo-quanto qua falas en lua monti e la sikeso di lua klimato, ne existas importanta fluvii.

 

 

Segun statistiki de The World Factbook por 2023, Djibuti havis 976 143 habitanti. Segun etnio, esis 60% Somali, 35% Afar, e 5% de altra etnii (nome Yemenani, Arabi, Franci, Etiopiani ed Italiani).^[1] Cirkume 70% de la habitantaro vivas en urbi ed urbeti.

La linguo oficala esas Franca ed Araba. Altra lingui parolata esas Somali ed Afar.^[1]

En 2009, la guvernerio di la lando spensis 20,5% de la publika budjeto kun edkuko. La skopo di la guvernerio esas plubonigar la substrukturo por eduko, nome konstruktar nova skoli. Segun statistiki de 2012, 70% de la habitantaro savis lektar e skribar^[4].

La procento di habitantaro segun religio esas: 94% Sunni Mohamedani, nome Djibutiani, e 6% kristani (nome stranjeri).^[1]

La maxim populoza urbo esas la chef-urbo, Djibouti.

 

La vestaro uzata en Djibuti esas adequata a lua arida klimato. Viri, kande ne uzas trelichi (jeans) e kamizeti, uzas macawiis, sorto di robo uzata cirkum la tayo. Multa nomada populi uzas tobe, sorto di blanka togo. Mulieri uzas dirac, longa diafana velo.

Granda parto di la kulturo di Djibuti sequesas e prezervesas parolale, nome tra kansoni. Influi Mohamedana, Otomana e Franca trovesas en lokala edifici.

 

Somaliani havas richa tradiciono muzikala. Lia folklorala muziko ofte esas pentatonala, to esas, uzas 5 toni po oktavo, kontraste la muziko heptatonala. La tradicionala muziko del Afar similesas la muziko di Etiopia, e kontenas elementi del Araba muziko. Radio- e televiziono-stacioni transmisas festivali pri lokala muziko. Exempli pri lokala muzikisti e kantisti esas Nima Djama, Mohamed Ali Fourchette, Abdo Xamar Qoodh, Fadumo Ahmed Dhimbiil, e Xabiiba Cabdilaahi.