Kolda milito
| Historio di Usa |
|
Tale dicita Kolda Milito signifikis la tensi inter la westala bloko e socialista landi duktata da Sovietia. On komencis uzar la vorto cirkume 1947 pos la duesma mondomilito, kande la relati inter l'antea federiti divenabis tense. Komunismo expansis su en estal Europa helpita da Soviet-Uniono. Westala federiti, Usa, Unionita Rejio, Francia, pozis su defensar demokratio.
L'unesma deskonkordo inter westala federiti e Sovietia eventis en julio 1945 en Potsdam, kande la vinkinti kunvenis por decidar pri la futuro di Europa.
Germania ed Austria dividesis en okupo-zoni qui administresis dal federiti (Usa, Unionita Rejio, Francia e Sovietia). Tamen, la rekupero ekonomiala di la zoni kontrolita da Usa, Unionita Rejio e Francia esis plu rapida kam l'estal Europa, e la deziro dil estal Europani pri migrar od obtenar la sama developo kam l'ocidentala landi efektigis l'augmento di tensi, qui duktis a konflikto ideologiala, kreinta tale nomizita "fera kurteno" inter la du sistemi.
La komunisti konquestis la povo sen extera helpo en Albania ed Yugoslavia. Altraloke en estal Europa esis cirkume milion Sovietiana soldati, e Sovietia profitis la situaciono. Ol aranjis la komunisti a povo en 1946 en Bulgaria e Rumania, en 1947 en Polonia e Hungaria. En Chekoslovakia la komunisti kaptis povo en februaro 1948.
La westa stati fondis en aprilo 1949 Nord-Atlantikal Uniono, (ONAT) (Angle: The North Atlantic Treaty Organization). En 1949 en septembro fondesis West-Germania (BRD, Germane: Bundesrepublik Deutschland) e en oktobro Est-Germania (DDR, Germane: Deutsche Demokratische Republik). En mayo 1955 l' esta bloko fondis la militala organizuro pakto di Warszawa.
Usa donis a westal ekonomii t.d. projeto Marshall, per quo stati qui restis destruktita en 1945 rezurektis balde pos la milito. En estal Europa la rezurekto esis plu tarda.
Dum la yari esis granda tensi inter la du bloki. Armizo-konkurso esis un rezulto de to. La milito di Korea, la konstrukto de la Muro di Berlin (1961) e la Kuba-krizo esis altra direta rezulto di la Kolda Milito.
Kolda Milito duris til 1989, kun la prezidanteso di Mihail Gorbachev en la Soviet-Uniono en 1985, e la desmunto di la Pakto di Warszawa, la komunista rejimi di estal Europa krulis, e ta landi komencis transformar lia ekonomii.