Bangladesh
| Bangladesh | ||
| গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ Gônoprojatontri Bangladesh | ||
|
| |
| Standardo di Bangladesh | Blazono di Bangladesh | |
| Nacionala himno: | ||
| Amar Shonar Bangla | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Dhaka | |
| · Habitanti: | 6 724 976 (2006) | |
| Precipua urbo: | Dhaka | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Bengalana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Shahabuddin Chuppu | |
| · Chefministro: | Sheikh Hasina Wazed | |
Surfaco: (95ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 148 460 km² | |
| · Aquo: | 6,9 % | |
Habitanti: (8ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 157 826 578[1] (2017) | |
| · Denseso di habitantaro: | 1.099,3 hab./km² | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Taka | |
| Veho-latero: | sinistre | |
| ISO: | BD
| |
BGD
| ||
050
| ||
| Reto-domeno: | .bd, .বাংলা* | |
Bangladesh, oficale Popul-Republiko Bangladesh (গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ Gônôprôjatôntri Bangladesh), esas lando jacanta an sudal Azia. Ol havas kom vicini India norde, este e weste, e Myanmar sud-este. Sude jacas Gulfo di Bengal.
Lua teritorio kreesis per la divido di Indiana subkontinento e de la divido di Bengal en 1947, kande la regiono divenis Estala Pakistan. Nacionalismo e populala deskontenteso gradope kreskis en la regiono pro ekonomiala, linguala e rasala diskriminaco, ed efektigis milito pri lua nedependo, qua eventis en 1971.
Bazala fakti pri Bangladesh.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Historio di Bangladesh |
Bangladesh esas l'anciena Estala Pakistan, qua apartenis a Pakistan de 1947 til 1971, ma l'okupo en la regiono esas plu multe anciena. Fosili trovita en la distrikto Chittagong montras l'existo di kolonieti en la regiono di Bengal dum la 3ma yarmilo aK. Dum l'antiqueso Bengal koloniigesis da populi Austroneziana, Dravidiana, Indo-Aryana e Tibeto-Burmana. La delto dil fluvio Ganga konocesis kom Gangaridai dal Greki e Romani. Ruini di Wari-Bateshwar esas la maxim anciena konocata qui montras komercala relati inter la regiono, Romana imperio, e Sud-Estal Azia.
Araba komercisti introduktis islamo en la regiono dum la 12ma yarcento. Bakhtiar Khilji, Turka generalo, vinkis lora rejulo Lakshman Sen e konquestis granda parto di Bengal en 1204. Cirkume la 16ma yarcento l'imperio Mughal dominacis la regiono.
Europana komercisti arivis dum la fino dil 16ma yarcento. Angla Est-India kompanio prenis kontrolo di la regiono en 1757, pos la batalio di Plassey.[2] Pos sangoza revolto en 1857, konocata kom "Sedicio dil Sepoy" Britaniana krono decidis administrar direte la teritorio tra vicerejo Britaniana.[3] Dum Britaniana dominaco famino eventis en diversa periodi, exemple en 1943, kande 3 milion personi mortis.[4]
Kande India e Pakistan nedependanteskis en 1947, Bangladesh divenis parto di Pakistan, kun la nomo Estala Pakistan, havanta Dhaka kom chef-urbo. Pos sangoza interna milito en Pakistan, Bangladesh nedependanteskis ye la 16ma di decembro 1971.
Pos la nedependantesko, Bangladesh divenis parlamentala republiko, kun Sheikh Mujibur Rahman kom prezidanto, e Tajuddin Ahmad kom chefministro. Quankam Sheikh Mujibur havis granda populareso, ilu havis desfacileso pri transformar lua populala suporto en politikala povo por guvernar kom chefo di stato. Ye la 15ma di agosto 1975 Mujibur ed altra membri de sua familio asasinesis.
Politiko
[redaktar | redaktar fonto]
Bangladesh esas parlamentala republiko. La prezidanto esas chefo di stato di la lando, ed elektesas da Nacional Asemblo por 5-yara periodo. La chefministro esas chefo di guvernerio, ed elektesas dal prezidanto. La konstituco di Bangladesh adpotesis ye la 16ma di decembro 1972, exakte 1 yaro pos la nedependantesko.
La singla chambrala parlamento (Jatiyo Sangshad) nun havas 350 sideyi, di qui 50 rezervesas a mulieri. La membri dil parlamento elektesas dal populo por 5 yari.
La Supra Korto esas la maxim alta korto di Bangladesh. Ol dividesas en du: la repartiso di la Supra Korto, e la repartiso di Apelo-korto.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Bangladesh dividesas geografiale en tri regioni. La delto dil fluvii Ganga e Brahmaputra okupas 79% de la surfaco di la lando. La nordwesto e la centro di Bangladesh konsistas ek du plataji, Madhupur e Barind. La nord-esto e la sud-esto konsistas ek kolini kovrata da sempreverda arbori. La maxim alta punto di Bangladesh esas la monto Saka Haphong, kun 1 052 metri adsur la marala nivelo, jacanta an la monti Mowdok, en la frontiero kun Myanmar.
La litoro di Bangladesh esas longa de 580 km. La lando havas cirkume 700 fluvii. Rivero Brahmaputra havas 292 km en Bangladesh, e de la punto ube la rivero Tista debushas an ol til l'oceano ol recevas la nomo Jamuna. La fluvio Ganga dividesas en du branchi. Un ek la branchi havas 258 km en Bangladesh, ed iras de la westala frontiero kun India til la fluvio Jamuna, cirkume 72 km weste de Dhaka. L'altra brancho havas 126 km, ed iras de la punto ube Ganga debushas an Jamuna til la punto ube ol unionas kun la fluvio Meghna. En 1998 eventis la maxim grava inundado de la historio recenta di Bangladesh: aqui de Brahmaputra, Ganga e Meghna submersis 300 000 domi, 9 700 km di chosei e 2.700 km di digi, produktis 1.000 morti, desktruktis la domi di 30 milion personi, e 135.000 bovi perisis.
Trairata dal Tropiko di Kankro, la klimato di Bangladesh esas tropikala kun influo dal musono, kun milda vintro de oktobro til marto, e varma e humida somero de marto til junio. La lando nulatempe havas temperaturi infre 0°C - la maxim basa enrejistrata esis 1.1°C en 1905, en l'urbo Dinajpur, nord-weste de la lando. Naturala kalamitati, exemple inundadi, tropikala cikloni, tornadi e mareegi eventas preske omnayare,[5] kombinita kun l'efekti di la perdajo di foresti, l'abaso dil sulo, e l'erodo.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Ekonomio di Bangladesh |
Bangladesh havas la 34ma maxim granda ekonomio del mondo. Ol kreskabas cirkume 6% omnayare depos 1996. Lua Totala nacionala produkturo esis US$ 686.5 miliardi, e lua TNP per persono esis 4.200 dolari en 2017.[1]. Lua pekunio nomizas Taka (internaciona abreviuro:BDT), kun kurso di kambio di 80,69 BDT po US$ 1 en 2017.[1]
La lando havas granda jaceyi di karbono e naturala gaso en lua subsulo. Cirkume 56% de l'elektro konsumata en la lando produktesas da turbini qui uzas naturala gaso.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]
Segun statistiki de The World Factbook por 2017, Bangladesh havis 157 826 578 habitanti. La maxim multa (98%) esas Bengalani. Segun la guvernerio, existas altra 27 etniala grupi, qui reprezentas adminime 1.1% de la habitantaro.[1] En 1951 la habitantaro esis 44 milioni.[6] Bangladesh anke havas un ek la maxim granda densesi di habitantaro dil mondo. De la yari 1960a til la yari 1970a la habitantaro augmentis de 65 milion til 110 milion habitanti. Kun l'adopto dil kontrolo di naskado la ritmo di kresko komencis diminutar. Cirkume 26% de la habitantaro transvivas sub la povreso-lineo, malgre la rapida ekonomiala kresko.
L'oficala linguo di la lando esas Bengalana, parolata da 98,8% de la habitantaro. Altra lingui parolesas da 1,2% de la habitantaro.
La religio kun maxim granda nombro di adepti esas Islamo (89,1%). Hindui esas 10%, e 0,9% praktikas altra religii.[1]
| La 10 maxim granda urbi di Bangladesh (2009) |
|---|
| Imaji | Rango | Nomo | Habitantaro |
|---|---|---|---|
 Dhaka  Chittagong | |||
| 1ma | Dhaka | 10 468 510 | |
| 2ma | Chittagong | 3 761 337 | |
| 3ma | Narayanganj | 1 448 975 | |
| 4ma | Khulna | 1 406 963 | |
| 5ma | Rajshahi | 791 051 | |
| 6ma | Sylhet | 445 798 | |
| 7ma | Mymensingh | 388 598 | |
| 8ma | Comilla | 337 854 | |
| 9ma | Rangpur | 323 001 | |
| 10ma | Barisal | 267 423 | |
| Fonto: [7] | |||
Kulturo
[redaktar | redaktar fonto]
Bengal havas richa literaturala heredo. L'unesma literaturala texto en la Bengalana evas de la 8ma yarcento. Inter lua nacionala poeti esas Kazi Nazrul Islam, Rabindranath Tagore, Sarat Chandra, Jasim Uddin, Jibanananda Das, Shamsur Rahman, Al Mahmud, Sukanta Bhattacharya, Ishwar Chandra Vidyasagar, Michael Madhusudan Dutt e, plu recente, Humayun Ahmed e Muhammed Zafar Iqbal. Plua kam 200 jurnali publikesas en la lando.
La muziko tradicionala havas poka instrumenti ed esas precipue kantata. Inter la tradicionala instrumenti esas ek tara, qua havas unika kordo. Altra tradicionala instrumento esas dotara, qua havas 1 til 3 pari di silka kordi. Rabindranath Tagore, ultre skriptisto esis anke kompozisto. Ilu kompozis cirkume 2.230 muziki, qui formacas dicernebla jenro en la muziki di Bengal, konocata kom Rabindra Sangeet.[8] L'unesma kantisti di rock de Bangladesh, exemple Azam Khan e Pilu Momtaz, aparis dum la yari 1960a. La grupo Feedback, fondita en 1976, esis l'unesma bando di heavy metal de la lando. Rock-muzikisto Ayub Bachchu komencis lua kariero en 1977 kun lua bando LRB, e duras sucesar.
En multa rurala regioni, tradicionala sporti, exemple Kabaddi (sorto di kontakto-sporto inter grupi di individui), Boli Khela, Lathi Khela e Nouka Baich duras praktikesar ed esar populara. Tamen, pro Britanian influo, kriketo e futbalo esas la du maxim populara sporti en Bangladesh. La nacionala kriketo-esquado di Bangladesh partoprenis unesmafoye la Mondala Kupo pri Kriketo en 1999, e trifoye partoprenis la finala konkurso che Asia Cup. En 2018, la homina kriketo-esquado di Bangladesh vinkis la championkonkurso Women's Asia Cup.
Futbalo-turniri organizesas en Dhaka ed en altra urbi, e dum singla Mondala Kupo pri Futbalo multa personi asistas la partii per televiziono. La nacionala futbalo-esquado di Bangladesh partoprenis unesmafoye la championkonkurso AFC Asian Cup en 1980.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 The World Factbook - Publikigita da CIA. URL vidita ye 17ma di junio 2018.
- ↑ Bangladesh, from a Nation to a State. Publikigita da Westview Press. Loko di publikigo: Anglia. Dato di publikigo: 1997.
- ↑ Baxter, pp.30-32
- ↑ Poverty and Famines. Publikigita da Oxford University Press. Loko di publikigo: =Anglia. Dato di publikigo: 1973. Idiomo: Angla.
- ↑ Natural Disasters Publikigita da Kluwer Academic Publishers. Loko di publikigo: =Dordrecht. Dato di publikigo: 1999. URL vidita ye 2ma di mayo 2008.
- ↑ "Bangladesh - population". Library of Congress Country Studies.
- ↑ Bangladesh - las ciudades más importantes - Autoro: Google. Publikigita da World Gazetteer.com. URL vidita ye 27ma di marto 2010.
- ↑ Tagore-At Home in the World Publikigita da SAGE Publications. Dato di publikigo: 2013.
