Lisboa

Lisboa

Bandeira Brasón
Localización
38°42′29″N 9°08′20″O / 38.708042, -9.139016
Estado	Portugal
Distritos	Distrito de Lisboa
Capital de	Portugal Distrito de Lisboa
Contén a división administrativa	Ajuda (pt) Alcântara Alvalade ../... 24+
Poboación
Poboación	545.923 (2021) (5.456,5 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Área metropolitana de Lisboa
Superficie	100,05 km²
Bañado por	Río Texo
Altitude	100 m
Comparte fronteira con	Oeiras Odivelas (pt) Amadora Loures
Datos históricos
Precedido por	al-Lixbûnâ
Evento clave 25 de outubro de 1147 Toma de Lisboa 3 de setembro de 1384 (Gregoriano) Cerco de Lisboa (1384) (pt) 26 de xaneiro de 1531 Sismo de Lisboa de 1531 (pt) 1 de novembro de 1755 Terremoto de Lisboa de 1755 31 de marzo de 1761 Sismo de Lisboa de 1761 (pt)
Santo padrón	Antón de Padua
Organización política
• Alcalde	Carlos Moedas (pt)
Membro de	Liga de Cidades Históricas União das Cidades Capitais Luso-Afro-Américo-Asiáticas (1985–)
Identificador descritivo
Código postal	1000–1900
Fuso horario	UTC±00:00 UTC+01:00
Outro
Irmandado con	San Francisco Dili Zagreb (1977–) ../... 27+
Páxina web	cm-lisboa.pt

Lisboa é a capital e maior cidade de Portugal, situada na foz do río Texo. Alén diso é tamén capital do distrito de Lisboa, da rexión de Lisboa, da área metropolitana de Lisboa, e é tamén o principal centro da subrexión estatística da Grande Lisboa. A cidade ten unha poboación de 545.245 habitantes (2011), mais a súa área metropolitana ten preto de 2,9 millóns, un 27% da poboación do país.

A cidade corresponde ao concello, que é pequeno cos seus 83,84 km². A densidade demográfica sobe a 6.518,1 hab./km². O concello subdivídese en 53 freguesías e está limitado ao norte polos municipios de Odivelas e Loures, ao oeste por Oeiras, ao noroeste pola Amadora e ao leste e sur polo estuario do Texo. A través do estuario, Lisboa lígase aos concellos da marxe sur: Almada, Seixal, Barreiro, Moita, Montijo e Alcochete.

Como monumentos e temas de interese turístico destacan, na Lisboa medieval:

• Castelo de San Xurxo, no outeiro máis alto do centro da cidade.
• Barrio de Alfama, de estreitas vielas e que sobreviviu ao terremoto de 1755.
• Sé de Lisboa.
• Convento do Carmo.

Da cidade da época dos descubrimentos podemos ver hoxe na zona de Belém, dúas construcións clasificadas pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade:

• O Mosteiro dos Xerónimos, mandado construír polo Rei D. Manuel I.
• A Torre de Belém, construción militar de vixía na barra do Texo.

Do comezo do século XVIII o monumento máis significativo é o Acueduto das Augas Livres. Despois do terremoto de 1755, no plano en grella aprobado polo Marqués de Pombal (Baixa Pombalina) para a zona central da cidade, construíronse as prazas do Comercio, xunto ao Texo, e maila praza do Rossio.

Nas proximidades e con interese histórico ou artístico están aínda a Praza dos Restauradores e o Elevador de Santa Justa, proxectado a fins do século XIX por Mesnier du Ponsard, un discípulo de Eiffel.

Tamén destacan os pazos reais das Necesidades e da Axuda, na parte Oeste da cidade.

A fins do século XIX os planos urbanísticos permitiron estender a cidade alén da Baixa para o val da actual Avenida da Liberdade. En 1934 é construída a Praza Marqués de Pombal, remate superior da avenida. Do século XX sobresaen os extensos planos urbanísticos das Avenidas Novas, da envolvente da Universidade de Lisboa, e da zona dos Olivais, e os máis recentes do Parque das Nacións e da Alta de Lisboa, aínda en construción. Os edificios do fin do século XX máis notábeis en termos de arquitectura inclúen, entre outros, as Torres das Amoreiras (1985, do arquitecto Tomás Taveira, o Centro Cultural de Belém (inaugurado en 1991), a Estación do Oriente (de Santiago Calatrava), a Torre Vasco da Gama e o Oceanario de Lisboa (de Peter Chermayeff), todos de 1998.

Artigo principal Historia de Lisboa

Foi fundada polos gregos e foille dado o nome de Olissipo (nome supostamente derivado de Ulises). Co paso do tempo o nome foi derivando en Olissipona, Lissapona e finalmente Lisboa. Lisboa foi tomada no século VIII polos árabes provenientes do norte de África, e reconquistada polo primeiro rei de Portugal, Afonso Henriques no século XII. De Lisboa partiron numerosas expedicións na época dos Descubrimentos (ss. XV-XVII). Foi destruída o 1 de novembro de 1755 por un gran terremoto, e reconstruída segundo os planos trazados polo Marqués de Pombal (de aí que a parte central se coñeza como Baixa Pombalina).

Como monumentos e tópicos de interese turístico destacan o Castelo de San Xurxo, no outeiro máis alto do centro da cidade, a Praça do Comércio, o Mosteiro dos Jerónimos e Torre de Belém e o barrio que sobreviviu ó terremoto, chamado Alfama. A música tradicional de Lisboa é o fado, canción nostálxica acompañada pola guitarra portuguesa.

En Lisboa ocorreron a revolta republicana do 4 e 5 de novembro de 1910 e a Revolución dos cravos do 25 de abril de 1974.

Datos climáticos de Lisboa
Mes	Xan	Feb	Mar	Abr	Mai	Xuñ	Xul	Ago	Set	Out	Nov	Dec	Ano
Temperatura máxima absoluta (°C)	22,6	24,8	29,4	32,2	34,8	41,5	40,6	41,8	37,3	32,6	25,3	23,2	41,8
Temperatura máxima media (°C)	14,8	16,2	18,8	19,8	22,1	25,7	27,9	28,3	26,5	22,5	18,2	15,3	21,5
Temperatura media diaria (°C)	11,6	12,7	14,9	15,9	18,0	21,2	23,1	23,5	22,1	18,8	15,0	12,4	17,5
Temperatura mínima media (°C)	8,3	9,1	11,0	11,9	13,9	16,6	18,2	18,6	17,6	15,1	11,8	9,4	13,5
Temperatura mínima absoluta (°C)	1,0	1,2	0,2	5,5	6,8	10,4	14,1	14,7	12,1	9,2	4,3	2,1	0,2
Precipitacións (mm)	99,9	84,9	53,2	68,1	53,6	15,9	4,2	6,2	32,9	100,8	127,6	126,7	774,0
Días de choiva medios (≥ 0.1 mm)	15	15	13	12	8	5	2	2	6	11	14	14	117
Horas de sol	142,6	156,5	207,7	234,0	291.4	303,0	353,4	344,1	261,0	213,9	156,0	142,6	2806,3
Fonte: Instituto de Meteorologia (1981-2010) e Hong Kong observatory

Está ligada á outra beira do Texo por dúas pontes: a ponte 25 de Abril, no sur, inaugurada o 6 de agosto de 1966, que liga Lisboa e Almada e a ponte Vasco da Gama, inaugurada en maio de 1998, que liga o nordeste da capital (zona do Oriente e Sacavém) coa cidade de Montijo.

O aeroporto de Lisboa (aeroporto da Portela) localízase a 7 km do centro, na zona nordeste da cidade. Aprobouse no 2005 a construción dun novo aeroporto na zona da Ota, a 40 km ao norte da cidade.

O porto de Lisboa é destino de numerosos cruceiros e un dos principais portos turísticos europeos.

• 
  Tranvía.
• 
  Parque das Nacións, creado no lugar da Expo98.
• 
  Fundación Calouste Gulbenkian, principal museo da cidade.
• 
  Fundación José Saramago.
• 
  Palácio Palhavã, embaixada de España.
• 
  Torre de Belém, de arquitectura manuelina.
• 
  Xardín de São Pedro de Alcântara.

Cidades máis poboadas de Portugal[2]
Lisboa Sintra
	Posición	Localidade	Rexión	Pob.	Posición	Localidade	Rexión	Pob.	Vila Nova de Gaia Porto
	1	Lisboa	Lisboa	555 733	11	Oeiras	Lisboa	172 120
	2	Sintra	Lisboa	377 835	12	Gondomar	Norte	168 027
	3	Vila Nova de Gaia	Norte	302 295	13	Guimarães	Norte	158 269
	4	Porto	Norte	237 591	14	Seixal	Lisboa	162 592
	5	Cascais	Lisboa	206 479	15	Odivelas	Lisboa	144 549
	6	Loures	Lisboa	205 054	16	Coímbra	Centro	143 396
	7	Braga	Norte	181 494	17	Santa Maria da Feira	Norte	139 312
	8	Matosinhos	Norte	175 478	18	Vila Franca de Xira	Lisboa	136 886
	9	Amadora	Lisboa	175 136	19	Maia	Norte	135 306
	10	Almada	Lisboa	174 030	20	Famalicão	Norte	133 832

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Lisboa

• Camarinhas, Catarina. L'urbanisme de Lisbonne. París: L'Harmattan, 2012. ISBN 978-2-296-47915-9.
• França, José Augusto. Lisboa, História física e moral. Lisboa: Livros Horizonte. ISBN 978-972-24-1612-2
• Gea, Juan Carlos. El Temblor (Lisboa, sábado de santos de 1755. 2005. ISBN 84-9704-205-0
• Varios Autores. Lisboa (time out). 2005. ISBN 84-9801-028-4
• Varios Autores. Lisboa 2006 (Guías Visuales). 2006. ISBN 84-03-50156-0
• José-Luis Sainz Guerra, (Coord.), La remodelación de la ciudad europea. Valladolid: Publicacións da Universidade de Valladolid, 2007. ISBN 978-84-8448-417-2

• Câmara Municipal de Lisboa
• Visit Portugal – www.visitportugal.com
• Galegos no Mundo, Lisboa, programa da TVG.

Predecesor: Anveres

Capital Europea da cultura 1994

Sucesor: Luxemburgo