Badalona

Badalona

Brasón
Localización
41°26′00″N 2°14′00″L / 41.4333, 2.2333
Estado	España
Comunidade autónoma	Cataluña
Provincia	provincia de Barcelona
Ámbito funcional territorial	Ámbito metropolitano de Barcelona
Comarca	Barcelonès
Capital	Badalona (en)
Poboación
Poboación	225.957 (2023) (10.658,35 hab./km²)
Número de fogares	88 (1553)
Lingua oficial	lingua catalá
Xeografía
Parte de	provincia de Barcelona Ámbito metropolitano de Barcelona
Superficie	21,2 km²
Altitude	6 m
Comparte fronteira con	Montcada i Reixac Santa Coloma de Gramenet Tiana Sant Fost de Campsentelles Sant Adrià de Besòs Montgat
Datos históricos
Precedido por	Baetulo (en)
Santo padrón	Anastasi de Lleida (en) e Asunción de María
Organización política
• Alcalde	Xavier García Albiol (2023–)
Orzamento	278.300.000 €
Identificador descritivo
Código postal	08910–08918
Fuso horario	UTC+01:00 (→ horario estándar) UTC+02:00 (→ horario de verán)
Prefixo telefónico	(+34) 934
Código INE	08015
Código territorial IDESCAT	080155
Outro
Irmandado con	Alcanar San Fernando Valparaíso
Páxina web	badalona.cat

Badalona é un concello e cidade da costa central de Cataluña, que forma parte da comarca do Barcelonès, na provincia de Barcelona. Dende 1897 está considerada cidade.

Situada na costa do mar Mediterráneo, ocupa parte do delta do río Besòs e as faldras da Serra da Marina. A cidade está rodeada polos concellos de Sant Adrià de Besòs, Santa Coloma de Gramenet, Tiana, Montgat, Sant Fost de Campsentelles e Montcada i Reixac. Está situado no extremo norte da comarca, a escasos metros ao norte de Barcelona.

Cos seus 215.848 habitantes en 2017, Badalona é a cuarta cidade máis poboada de Cataluña, tras Barcelona, L'Hospitalet de Llobregat e Terrassa, e a 23ª de España. Forma parte da área metropolitana de Barcelona.

Os restos arqueolóxicos atopados nos barrios de Llefià e de Sistrells remontan a súa historia ao Neolítico, pero a fundación da poboación produciuse ao redor do ano 100 aC, baixo o nome romano de Baetulo.

Tense constancia de presenza humana en Badalona a partir do 3500 a.C., é dicir, a época de sedentarización do Neolítico medio recente. Así como de diferentes e primixenios asentamentos iberos e laietanos. Sobre algúns deles, asentáronse con posterioridade, os romanos, creando Baetulo,^[1] no seu afán de frean aos cartaxineses, que se asentaron xa en Empúries.

A partir do século X vólvese a configurar en Badalona un núcleo urbano na antiga cidade romana, ocupando a Badalona medieval desde o río Besòs ao mar, e desde o outeiro de Montgat ata a serra Litoral. Azoutada por pragas e pestes, ademais dos ataques dos piratas tunisianos, fan que a baixa Idade Media sexa considerado para Badalona como un período de recesión, pero de consolidación como núcleo urbano que nese momento só producía para a súa propia subsistencia. O mosteiro de Sant Jeroni de la Murtra (fundado en 1416), foi moi relevante na súa época; a punto estiveron de celebrarse nel as Cortes en 1472, no marco da Guerra Civil Catalá.

Segundo o Barón de Maldá no seu Calaix de Sastre, onde explica a vida badalonesa de principios do século XIX, Badalona pasara a comerciar os seus excedentes no gran mercado emerxente barcelonés, que empezaba a mirar cara á industrialización. Administrativamente, Badalona continuou funcionando coa insaculación ata que se viu afectada polo Decreto de Nova Planta. O nivel de vida do municipio, aos poucos, foi dirixíndose cara ao inexorable proceso de industrialización que catapultou o éxodo rural e a economía catalá do século XIX.

Ata mediados do século XIX, Badalona vive un proceso de inmigración desde a Cataluña interior, debido ao éxodo rural, que fixo aumentar a poboación do municipio a 12.600 habitantes en 1860. Estes foron os que protagonizaron o crecemento demográfico, pero tamén urbanístico badalonés. A chegada do tren á cidade na mítica liña Barcelona-Mataró foi o arranque definitivo. A industria chegaba da man de Barcelona, á vez que se trasladou á cidade condal a industria alimentaria da zona. Ademais, en 1897, a raíña rexente María Cristina outorgaba o título de cidade a Badalona.

Badalona, como é lóxico, non estivo exenta de sufrir tanto a ditadura de Primo de Rivera como a Guerra civil española e a posterior ditadura de Francisco Franco. Foi a ditadura a que marcou o freo da efervescencia cultural de Badalona.

A finais dos anos 1980 inaugurouse o Paseo Marítimo, co que Badalona se abría cara ao mar. Badalona está inmersa hoxe, logo de ser subsede dos Xogos Olímpicos de 1992, nun proceso convulso de transformacións urbanísticas e a chegada dos novos inmigrantes que fan disto, un dos novos retos do século XXI. Entre esas actuacións están a recuperación da fachada marítima ou a construción do porto.

Badalona é unha cidade de mar e de montaña. A Serra de la Marina pasa pola parte norte e oeste do termo municipal. Podemos destacar as montañas da Amigó, co cerro da Coscollada, de 466 metros de altitude, o cerro de les Maleses, con 462 metros, e o de Fra Rafael, con 414 metros entre outros. Tamén a serra de Mosques d'Ase, cunha altitude de ata 131 metros, a Serra de Montigalà, preto dos 150 metros, a Serra Mediterrània cun máximo de 171 metros, a Serra d'en Boscà, ata os 206 metros e a serra d'en Caritg, con cerros de preto de 80 metros de altitude. Tamén cabe destacar as rieras, abundantes na cidade: riera de Canyet, riera de Sant Joan (ou de Sant Jeroni), riera de Canyadó e riera Matamoros son algunhas das máis importantes. As catro liñas azuis onduladas sobre fondo branco que aparecen na bandeira e no escudo de Badalona representan esas catro rieras. Ademais hai fontes na parte de montaña que regan as rieras.

Badalona é o terceiro municipio de Cataluña en número de habitantes. Dos seus 217.093 habitantes en 2008, 187.743 eran de orixe española (86,5%) e o resto do estranxeiro, sendo as comunidades de marroquís (5.048), paquistanís (4.426) e chineses (3.365) as máis importantes.^[2]

Gráfica de evolución demográfica de Badalona[3] entre 1842 e 2021

Badalona está formada por 35 barrios agrupados en 6 distritos, que son os seguintes:^[4]

Distrito 1: Canyadó, Casagemes, Centre, Coll i Pujol, Dalt de la Vila, Manresà, Progrés Distrito 2: La Pau, Lloreda, Montigalà Occidental, Nova Lloreda, Puigfred, Sant Crist de Can Cabanyes, Sistrells Distrito 3: Bonavista, Bufalà, Canyet, Les Guixeres, Mas Ram, Montigalà Oriental, Morera, Pomar, Pomar de Dalt Distrito 4: La Salut, Sant Antoni de Llefià, Sant Joan de Llefià, Sant Mori de Llefià Distrito 5: Can Claris, Congrés, El Raval, Gorg, La Mora Distrito 6: Artigues, El Remei, Sant Roc

A cidade de Badalona está perfectamente conectada cos concellos limítrofes e especialmente coa cidade de Barcelona e o aeroporto do Prat. Por estrada, os principais accesos son as autoestradas C-31 e B-20 e a estrada nacional N-II, ademais de estradas locais que unen Badalona con Mollet del Vallès e Montcada i Reixac.

Chegan á cidade dúas liñas da rede de metro de Barcelona. A L2 une a cidade co centro de Barcelona e ten cinco paradas en Badalona. Unha delas, a de Gorg, é a cabeceira da L10, que ten outras dúas estacións na cidade. Tamén chega o tranvía, coas liñas T5 e T6 do Trambesòs.

Conta tamén cunha ampla oferta de autobuses urbanos e interurbanos, diúrnos e nocturnos, operados por TUGSAL e TMB. Ademais ten dez paradas de taxi e máis de 20 km de carril bici.

Xunto á praia atópase a estación de Badalona de tren, con servizos da liña R1 de proximidades. Máis ao sur está o porto de Badalona, porto deportivo e pesqueiro da cidade.

A Festa Maior de Badalona celébrase o 15 de agosto, día da Ascensión da Virxe, na honra á Mare de Déu d'Agost. Aínda así a festividade máis celebrada en Badalona son as Festas de Maio (Les festes de Maig) celebradas en maio, o 11 de maio día do patrón da cidade e festivo, San Anastasio, quen foi martirizado na Torre Mena (edificio emblemático da cidade) no século XVII. A noite anterior, o 10 de maio, celébrase a festa da Cremada del Dimoni (queima do demo) na praia, onde se queima un demo de madeira na area, mentres se lanzan fogos artificiais.

Esta xornada está chea de actividades: correfocs, o baile do Áliga, habaneras, cremats, a sardiñada, bailes de rúa e desde a súa fundación en 1998 as actuacións dos Castellers de Badalona “els Gegants de Badalona” e "Els diables". Esta festividade de maio foi declarada Ben Cultural de Interese Turístico en 1990. Ademais parece ser que se atopan datadas en 1635; Rafael d'Amat i de Cortada (Barón de Maldá) describiunas no seu Calaix de Sastre.

Badalona dá acubillo a diversas festas que renden homenaxe a santos como San Sebastián (patrón escollido polo pobo), San Pedro (patrón dos pescadores), ou a Passada de San Antón (patrón dos animais de cuadra de pé redondo, é dicir, con pezuño). Badalona tamén celebra a procesión do Corpus, a do Carme, a Procesión dos Misterios, documentada no século XVII e caracterizada polo silencio, ademais da Noite de Reis en que estes chegan á cidade desde a praia. A estas engádenselles as festividades típicas de Cataluña como o Entroido, a Diada de Cataluña, Sant Jordi ou a Noite de San Xoán.

• O deporte máis popular da cidade é o baloncesto e o Club Joventut de Badalona o equipo máis representativo.
• O club de fútbol máis importante da cidade é o Club de Futbol Badalona, con máis de cen anos de historia, que milita na Segunda División B.
• Tamén é moi importante a natación, co Club Natació Badalona.
• O Badalona Dracs, de fútbol americano, é o equipo máis laureado de España nesta disciplina.

• Alcanar, España
• San Fernando, España
• Parla, España
• Valparaíso, Chile
• Gotemburgo, Suecia

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Badalona

• Sitio web do concello (en catalán)