Hipirtheannas

Hipirtheannas artaireach

Cineál	galar soithíoch, galar artaire, comhartha cliniciúil, hipirtheannas agus galar
Speisialtacht leighis	family medicine (en) agus hypertensiology (en)
Cóireáil chliniciúil
Cógais valsartan (en) , cyclothiazide (en) , benazepril (en) , furosemide (en) , nadolol (en) , carvedilol (en) , hydrochlorothiazide (en) , fosinopril (en) , nifedipine (en) , spironolactone (en) , bisoprolol (en) , terazosin (en) , prazosin (en) , verapamil (en) , minoxidil (en) , hydroflumethiazide (en) , penbutolol (en) , clonidine (en) , hydralazine (en) , indapamide (en) , amlodipine (en) , ramipril (en) , guanethidine (en) , propranolol (en) , diltiazem (en) , lisinopril (en) , ethacrynic acid (en) , carteolol (en) , trandolapril (en) , methyclothiazide (en) , mibefradil (en) , phentolamine (en) , irbesartan (en) , benzthiazide (en) , bumetanide (en) , atenolol (en) , metolazone (en) , bendroflumethiazide (en) , pindolol (en) , triamterene (en) , esmolol (en) , guanadrel (en) , perindopril (en) , trichlormethiazide (en) , bepridil (en) , mecamylamine (en) , amiloride (en) , labetalol (en) , nicardipine (en) , isradipine (en) , quinapril (en) , phenoxybenzamine (en) , olmesartan (en) , deserpidine (en) , methyldopa (en) , felodipine (en) , doxazosin (en) , (S)-(−)-timolol (en) , polythiazide (en) , candesartan (en) , enalapril (en) , chlorothiazide (en) , quinethazone (en) , acebutolol (en) , reiseirpín, guanfacine (en) , betaxolol (en) , (RS)-metoprolol (en) , moexipril (en) , (RS)-nisoldipine (en) , guanabenz (en) , losartan (en) , chlorthalidone (en) , eprosartan (en) , captopril (en) , telmisartan (en) , clonidine hydrochloride (en) , ubidecarenone (en) , carteolol hydrochloride (en) , torasemide (en) , ethacrynate sodium (en) , hydrochlorothiazide / spironolactone (en) , atenolol/chlorthalidone (en) , hydrochlorothiazide / triamterene (en) , Hydrochlorothiazide / Lisinopril (en) , candesartan / hydrochlorothiazide (en) , dabigatran etexilate (en) , hydrochlorothiazide / valsartan (en) , eplerenone (en) , aliskiren (en) , ezetimibe / simvastatin (en) , hydrochlorothiazide / losartan (en) , bisoprolol / hydrochlorothiazide (en) , amlodipine/benazepril (en) , amlodipine / atorvastatin (en) , rivaroxaban (en) , lisinopril dihydrate (en) , nebivolol (en) , amlodipine/valsartan (en) , telmisartan/hydrochlorothiazide (en) , irbesartan / hydrochlorothiazide (en) , Sacubitril/valsartan (en) agus enalapril / hydrochlorothiazide (en)
Pataigineas
Cúis ghéiniteach	LRRC7, MYO1D, PAX5, HFE, PLCE1, MOV10, SLC39A8, UMOD, MSRA, CACNB2, ATP2B1, ADRB1, AGTR1, CACNA1D agus ACE
Éifeacht	cliseadh croí
Aicmiú
ICD-10	I10-I1515.
ICD-9	401401-405405
CIAP	K86
Acmhainní seachtracha
Enciclopèdia Catalana	0114511
OMIM	145500
DiseasesDB	6330
MedlinePlus	000468
eMedicine	241381, 889877 agus 1952052
Patient UK	hypertension
MeSH	D006973
UMLS CUI	C0020538, C0020538 agus C0497247
DOID	DOID:10763

Is éard atá i gceist le hipirtheannas^[1] ná riocht ina mbíonn an brú fola siostólach is an brú fola diastólach ardaithe thar na leibhéil normálta. Is hipirtheannas urchóideach é nuair a bhíonn an brú diastólach os cionn 130 mmHg, agus is garbhaol báis é sin. Déanann aon leibhéal os cionn an leibhéil normálta damáiste éigin do na fuileadáin ar fud na colainne. Is iad na fuileadáin san inchinn, na súile, an croí agus na duáin is leochailí. Mar thoradh ar hipirtheannas, is féidir go bhfaighidh duine stróc, drochradharc súl, galar corónach croí, agus cliseadh na nduán. Ní fios go cruinn cad a chuireann tús le hipirtheannas in an-chuid cásanna, ach is eol go gcuireann raimhre is caitheamh toitíní leis. I gcásanna ar leith, cosúil le siondróm Cushing agus galar na nduán, mar a mbíonn tál na hormón suaite, is eol go gcuireann a leithéid tús le hipirtheannas.^[2]

Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir.

Is síol faoin galar é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.