Musaeum hermeticum reformatum et amplificatum omnes Sopho-spagyricae artis discipulos fidelissime erudiens ... continens [...

]
Source gallica.bnf.fr / Bibliothque nationale de France

Musaeum hermeticum reformatum et amplificatum omnes Sopho-spagyricae artis discipulos fidelissime erudiens ... continens tractatus chimicos XXI praestantissimes... ingratiam filiorum doctrinae, quibus germanicum idioma ignotum est latina lingua ornatum. 1678.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numriques d'oeuvres tombes dans le domaine public provenant des collections de la BnF.Leur rutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n78-753 du 17 juillet 1978 : *La rutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la lgislation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source. *La rutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par rutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits labors ou de fourniture de service. Cliquer ici pour accder aux tarifs et la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la proprit de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code gnral de la proprit des personnes publiques. 3/ Quelques contenus sont soumis un rgime de rutilisation particulier. Il s'agit : *des reproductions de documents protgs par un droit d'auteur appartenant un tiers. Ces documents ne peuvent tre rutiliss, sauf dans le cadre de la copie prive, sans l'autorisation pralable du titulaire des droits. *des reproductions de documents conservs dans les bibliothques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signals par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothque municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invit s'informer auprs de ces bibliothques de leurs conditions de rutilisation.

4/ Gallica constitue une base de donnes, dont la BnF est le producteur, protge au sens des articles L341-1 et suivants du code de la proprit intellectuelle. 5/ Les prsentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont rgies par la loi franaise. En cas de rutilisation prvue dans un autre pays, il appartient chaque utilisateur de vrifier la conformit de son projet avec le droit de ce pays. 6/ L'utilisateur s'engage respecter les prsentes conditions d'utilisation ainsi que la lgislation en vigueur, notamment en matire de proprit intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prvue par la loi du 17 juillet 1978. 7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute dfinition, contacter reutilisation@bnf.fr.

h%citJe.ii.orit)usinffunL-: 1'iQi^Ju.ntinjuyerii, freauinter S^uoa- m.ottflmp codurit7iti!.rrit ctfluiitcms lqnis,j\qudchwjunt . T!pMaJiiuuqis:JittibiJcireJnti4,! U3nWa,rui,:fuiy*}

ka.bet.

'"'','"..

-----V^

:-i,M.aCJ;PX.C.

MUS.EUM

HERMETICUM
REF.O
AMPLIFIC

RM

ATU
ATUM,

OMNES ARTIS DISCISOPHO-SPAGYRICiE pulos fideliflime erudiens,quo pa&o Summa illa veraMedicina , qua res omnes que LAPIDIS PHILOSOPHiCI qualemcunquedefecumpatientes>inftaurantur, inveniri &haberiqueac.

Qonttmns

TRACTATUS
Praeftantiffimos, ln gratiam filiorum

CHIMICOS
quorum Nomina 6c Se-

XXP.

riemverfapagella indicabit.

ldiomaignotumefl,Latim Lingua. ormtum,

dotrin& , quibus Germanicum

^^l^<f^

VI

FRANCQFURTI,
SANDl LXXVHL cb bc

Apud HERMANNtJHa

GontinenturhocLibro
I. II. III. IV. V. VI VII. VIII. IX. X. XI. Tratlatus x^fureus

~
verd tamenpag-t 53. ?$. 145^ iyu 181.

de Lspide Philofophico ah Anonymo Lapidts PoJftJ/oreConfcriptus. Aureum Seculum Redivivum Henrici Madatham.

Hydrolithus SophicusfeuAquariumfapientum. DemonftraiioNatur<,IoannisdeMebung. NicolaiFlamelM, StimmariumPhilofophicum Via Veritatis Vnicx. Gloria MundhfeuTabtilaParadifi. 2,05. Traflatm de Generatione Metallorum. 3 s j-. nomen Alze* AutborLibri3cujus 32,3. 7(obilis Germani deLapide Philofophorum Figur& & Lambjpringii Emblemata. 337. Tripus Aurem Michaelis Majeri, Hoc efi Tres Tra&atm Chimici Sekctiffimi ^nempe Baftlsi Valentini Benediclim Ordinis Monachi Germani PracHca una cum XII. Clavibm & appendice, ex Germanico. 373. ThomdtNortoni,

XII.

mihiftu Ordinale, exAn~ AngliPhilofophi^Crede glicano Cfytanufcripto in Latinum translatum. 433. XIII. Cremeri cujmdam Abbatis "W'eftmonaficrienfis Angli TES7AUMENTVM nationum Gratiam edtti Cy-ftguris , in Diverfarnm cupro affabre incifis-ornati. <tf3. XIV. Chemicum, eNatura Fonte xMichaelkSendivogiiNovumLumen ejr manuali Expertentia. depromptum. 5:4j XV. NoviLuminisChemkiTractattis Alter deSttlphure 601. XVl,Pbilalcth& lntroituS ^Aperttnad Qcclufum Repis Palatinm nunc 6^7. verjeCWamtfcriptoCorrecJioreditus. XVII.Suh)( 3

XVII. XIIX. XIX. XX.

Subtilis

MhhatBs AUegorta fuper Secreta Chymia Authore UMejeri. 7or MetaUomm Metamorphofts. Phihlethx 74i, ejufdem Brevis ManuducJio adRubinum Cseleflem, 77 5:. Xtem FonsChymica Veritatis. 795,. Vitulm Aureus quem OMundm ado~ lohannh Friderki Helvetii, de Rarijfimo Natur<s Miracttl& , mquotraclatur rat&orat transmutandiCMetalla,&c. SIJ,. lanitor Panfophus Jeu Figttra JEnea quadripavtita cunciir Mujeum hoc tntroeuniibm,Superjprum ac InferiorumfckntiamMs^ exhibens* jSako. Hermttkam^andytkc S64,

XXI.

CAND^

CA N DID

O LE CTORI.

Lchemiam in (humaniflimeLec1:or) omniumearum ratio quas hominum ad ufum vitx adinvenit,artium varietate, nobilitate & dignitate excellere, n.eImonifi injuria in dubium vocaverit: 'omnibus Philofophis uno quafi ore artem hanc (quanquam linguis diveriis)clamantibus: non modo effe veram , verum etiam nihilpoftleeft falus anima?,a fummo Deo divinam , inqua gem .mhocniundo,hominumgeneritributumfuifle,nec nec fublimius: & propterea iummo magnificentius ftudio inveftigandam omniq-, labore quasrendam eiTe eft fu prasdicantibus.Sed utvinogenerofononopus penfa hedera, itanec huic arti prarconio , cujusnon modoindubitata veritas ?verum fumma quoque atqs dirTufa hominurn vitam loiigelateque peromnium in hacarte fpeclatur, tam iii unlitas, qux potiffimum Medieina quam arte pharmaceutica & aliis multis fcicntiis, praefertim in transmutatione metalloru, ita claornamenta fermonisaut oraraata^ue perfpicuafit,ut Ne lionis lumeo nequaquani defiderare videatur*

TRjEFATtO.
necefTaria,ad varios ufus quidnuncdicamdemaxime elaboratiovitae iTjirieraliu^ venarumqj metallicarum commodis, ne,aliisqjinnumerishujusartis qiisebrecum fignificare fatis evitatis-ftudio prastermitto: nimium foret. Diverfiseam rit, quodarhplificare finibus diverfi. Philofophus amoreftuaggrediuntur notitia dioque fapientias confequendadmpellitur3ipfa gaudens,& elegante copioiaquedemiraculisiri-natucreatoris differtaradiyinisad gloriam omnipotentis tione. HicfmcTusfatis eftliberalis,faecundusque-viro etiam ad opes confequendas non dePhilofopho,cui funt rationes expeditiflimas ,fi ut.i irs vellet, & non povacare cseriusPhilofophi^amoreinflammatusjhuic teris fortunac ludibriis fponte negleclis/ibi propoluifvidemusjSaracenorum fet. Quamentefuifle 3.gyptiorum, Arabumque & Perfarum fapientes, qui ciim truculentia opprimerentur, & pailim feTyrannorum dibusfuisextorres agerentur,.remedioartisluse, pra> & vicTumnontantumfufconfuluerunt, fidioquefibi ficientem inventa transmutatione metaljica , fed & honeftum, regiumqi fibicomparaverunt Qupcunqj poffet & argento, enimauroperveniri eopatere fibi demonftraverunt fat.o, Dehac quoqueviamipfo metallorum vera transmutatione , quasfolo Elixire hicnobis potiffeulapidephilofophorumperficitur, fimum fermoeft , de quo etfi multorum authomm hermeticum libri exftant, ut hicipfe liber Mufxum nuncupa-

PRJ5FAT10.
siuncupatum, qui jam aliquot abhinc arinisin lucena prodiit, attamen curii haudparva authorumchemieorumfit copia,magnaque fcriptorum diverfitas 6c varietas,ita ut unus altero clarius & apertius fcribat, aliusq^ alium expticetjautores mihi fuerurit quidam ex amieis, hac in arte verfatiffimi, ut huic ipfo libro Mufaeohermctico5non nulla ad remfacientia,& huic arti maxime rieceffariaadjicerem,qui etfiut fupra dicTum? ex feIee~torurri &: iri hae arte perkiflirnorum virorum fcriptis , jam alicjuot ab hinc annis compofitus eratj, nbn tamen onrriibus fuis partibus fic integer aut omnibus if a numeris abfolutus 1 reperiebatur, utfperatum legentium iftudiis fr u6tUm3Miscumulatc afferrc Huie igitur honeftiflimaj ahiicorum vopotuiffefc Iuntati , qua5p6tiifimumadcomriiUnerii hujusartis ftudioforurriUtilitate fererreturjltberiter conceffimus* variisfelecTiiffimisauthon-. 6dntegrumhuric^hbrum bus augmeritatum , multisque figuris a;neis exornatum typis exfcriBendum curavimus/praefertim curn nobiscum perpenderemus , multbs adulterinos libros , falfaque utvocant alchemiftarum receptaimpoftoruni fraude & avaritia compofita*inquibusne fcintilla quidem veritatis elucetjinter natriralium, occultarumqueartium indagatores verfari , quibuscV quam plurimideceptifunt, &adhucdecipiuntur, qui lecTo hoc libro in quo clarisfime & planisfime Lapidis snagifterium expreffum eft: nullus error pofitus, nulla falfL

PRJEFATIO.
falfitas jun&a, bacrationeafcelerata Fumi vcndulorum turba, cui dulce eft decipere,tuti fint. Hic quippe omneserrores elucidantur & eliduntur. Quamobrem prsefentem hune librum fcientiae filiis offero ut dum omni cogitatione, motuq; animiin naturaeoccultis operationibus inquirendis verfantur,ex eo rerum veritatem, ipfamque naturam cognofcant&perfpicjr ARTIS philoioant.In quaRe folatoriusfan&iffimae via Regia,quam natuphicae perfectio confiftit,modo , progredianrainomnibusoperationibusprasfcribit tur. Quod reliquum eft, filios artis unice rogo, ut meumhocbene de ipfis merendi ftudiumbenevoloanimo accipiant, 6ccumDeinutu,conftantilaboreinoappulcrint , philofoptatum portum philolbphicum phicomoreomnes indignosab hacarte excludant>amorisque erga proximum egenum in timore DEI, poftpofitavana oftentatione, memores, Optimo Ter hoc munerejfine Maximo,pro fingulariccdivino abufu in tacito & pie gaudenti finu fempiternas laudes decan-

tcnu

AUREUS RUM

TRACTATUS
DE

PHILOSOPHOAB
v; v-

LAPIDE.
, SED ANQin luce?nemijfm>

AVHVC

VIVENTE

^m^PhilofiphoGermanice

* '>, mnc autemLaunitatc donatm.

FRANGOFURTI,
"

Apud
1 nrill

HERMANNUM
I ! l I iii r -i

a SANDE.'
1.LI.Pr ! '

M DC

LXXFU,

O)

AUTOKIS

AD

TECHNOPHILUM Le&orem

PRiEFAtl

O.

&rverenaturalium EmirerisbenigneLe&or, fecretomm indagator^ quare in ifta hujus mundi cymbahabet feneBa, ubiaitsrumjampedemin Charontis, traBatalum hunc fcribereanimum induxerimi cum omnes ferme bibliothecft iibris de hacmateriaconfcriptisfnt adimpleu, quorumtammmaximaparsfatfafucataquephilofophia, ejufdemquefarintz reccptisreferta efl. Non in mei gratiam Jed tuum emolumentum hoc> quicquid ejljonfcripfi, quo veritatis bajin demonjlrahdo a deviis te m 'verum tramitem reducam-ftn quoeqmdemhaud parumtua interefl. Adme quodrefert^jampridemwviyquicqmdin hoc hegotio noviffe debebam, neque libromm copia opus habeO) cumintra rvigintiduosannostotlibros, quotadmanm measperveneruntjegerimiperlegerim^atquerelegerimiinquo. mmnmnero , qui equidem magnusfuit, tammanufcripta^ quamtypisdefcriptafueruntplurima. In hocmeo traBatu materiam cumfolutione theorice adumbratatn} uti & pratlwam aUegoricedelineatam claris acplanis A z wr-

AUTORTS

ANONYMI

verbisreperieSjMtalimodovixapudullum-pbilofophuminvenire queas. Operam infuper dedi, ut cum philofophis hquerers quofvis locos , ubi hanc vet illamfententiam quo nomine^ inqul. imnediumproferunhdiligenterannotarvi^quoipfusinibi rere 0mea\ aUegatapenfttare, ingeniumquetuumindeacuere qucas. Equidem minori opera allegatis ifiispr&termifps huncce traBatumconcinnare mecj^ auretecrucisfratribusnotumfacerepotuiJJem}mftcommodi ^ff emolumenti tuigratia aliudconNec mirum tibi videbitur,quodfneum nomeriocfiliumfmjjet. cultare, nieque tibi oflendere pmfens recufem. Non etenim uanamin hocnegotio ?neamgloriolam,utve corammundo maInfuper^prxceptores gnvfiam^ qmroifedtibiutprofimjludeo. ut njeiiVerinimirumphilofophiihaudmibiauthoresfuemnt, fuperciliofa authoritatis caufa 'vitam meam 'vihpendere, avaris pr&donibus 'venundare, fjffecretijfimi hujusarcaniprofiitutione plurimorum peccatorumperpetrandomm anfam pr<%~ bere deberem.Non dubito^quin aquus leBor ex Sendvvogio didiceritJUumjquotiesfeJemagnatibusmanifeflarcvoluerit^femper in difcrimen ff detrimentum incidijfe. Experientia tefiaah tury plurimosphilofophosincircumfpe&efefcnegtigentes, 5 animam mtnimifacientibus avaris&fuperbispmdonibus fuam, c&fostin&uraque fua depmdatosfuiffe: ratio confirmatt quemlibet thefaurum aliquem magnum manibm circmngepr&d& copiammonflrare. fiantemlatrombus, Sendivogtus abhinc Sic&bwvi fuumnomen anagrammatifmotexerat: elapfo tempore atius philofophus \ aureaque crucis jrater3 mihi innotuit , fub anagrammamjus nomenjampridem tes

P-RjFAT.IO.

Quare igttm ego te , Efr &nigmatefuis fe manifefiavit. in hoc amice , acimmundo huic me mundo profiituerem\ me oflendert?, nomenquemeum quiefcas, quod fapientibm demonflrare 'vokerim $ fieuti abundefa&um efi , yctiqua t>eo ter optimo maximo reiinquens , qui, fi in fui nominis gioriam ff mei tuique emoiumentum hoccedere noverit, Nottinmeumnomenaccuratim fatcito metibinotumfaciet. enim etfiforte noveris^aut meipfum cognoveris inqmrere. Hoc cogeris. furavicumBerattameninhoctra&atutoacqmefcere nardoComite clrefnenfe ff Neigenfe phitofophis^'<tquitati, merenuilibomi?mm"viteriusquidpiamquamhicfa&umefi, Noli etiamfottcitus efJe}numpretiofum huncthevetaturum. faurum in manibus habeam; inquire potius an 'viderim, quomodo mundus creatusfit ? Cjhomodo tenebrd Aegyptife habuerint>.lu<zfitcaufa indis ?Quamfaciem ab unvverfalirefurreBione clarificata habiturafint corpora? Quinam confiantijpmm cotor ?Sed a vobisyqui huncce meum UbeUumprobe inteUigitis, qmro an videritis magnum iUud, ff faifum mare, fine omni corrofione^quodfatis efi omnin rerum Hn&uras adaitiffimos etiam montes etevare* Dicite mihi ubiptfutphur exfulphure3 ff'exmercuriomercurius^Velubtfitexmercuriofuiphur, ff exfuiphure mercurius viciftm ? Gfuando oculis 'vejlrisfubje&afuitidea ardentijfimi amorisyubi mafcutus ff fametta tam ar&e fe compie&untur, utetiam inpofierum nunquam dvveUi queantfidpm imperfcrutabtii amore una resfiunt^ Si inteUexeritis quidhocfit^quoddico, idque ipfum manibus 'vefiris operati efiis ff ochs'vefiris videritis> vefirum fumfocim, certioresq^
e/f $ <V06

AUTORIS

ANONYMI

'vosfacio,^ mebocipfum novifje^nhili^^qmmtacitcvefirct , magismihi in "votiseffe, quo nomine ff frui familiaritate hunc tra&atuium tn iucem emittere 'volui. , is Siquis autemde hujusartis dtfficultatcconquerfvetit fore, imb ctrtopbiperfuadeat^eamin^perfehauddifficilem i(tisyqui Deum diligunt, fffhacfcientia ab eodignatifunt >perfacilem eJJe.Sinquis 'vero,} quodnimis ctare ff aperteiltius artificium tn mediumprotulerim, ut etiam quvvis adejus notitiampervenire queat }me arguere pmfUmpferit\ishocamereff a Deopr&deftinatisfatisquidem fponfumferat^medignk, ciareeamdefcrippfje , indignos veronec minimum indeemolumentum reportaturos ejje. Nafutulis ff nimis altumfapienttbus nonnultis haudfemeiomnem hanc artem deverbo adverbum declaravijedalto iftudfupercitio ridentes, haudfidem habuerunt mihi} dupiicem in nojlro opereeffemortuorum refurreBionem. Quamobrem h<ecnojlra ars tam in theoria , quam tribuitcui, pra%tmerum donumDeiefi.quiillam ^quando <vuit,nec efi uolentis, aut currentis , fedfoltus miferentis Dei Cum omnibus circumfiantiis ff x"z adfeptendecim "veto&odecim annos itlam abunde novi, attamenprczfioiandum mibifmtiiiud tempus , quo eamtargirimibiDeusdignatuseJl. Necfcdeveritate aut certitudine ejus ullus dubitabit^ ftquidem itta tam efi vera ., tamo^ indubitate dDeo in natura ordinata} quam 'verefot lucet interdiu , Lunaq^ no&uffilendoremfuum emittit. Sedhifceprafationemhancconcludendoadtra&atum ipfumpervoiendumme accingam. Posvero aureczcrucisfratres dtk&ijfvmi, qui hinc inde clanculum latitantespretiopjftmo
hoe

PRJEFATJO. hocDei dom in ejus timore ittimmifrmminunolite

7 vosmet me *f

celare^fimepariimnoveritisifciatispercmcemfidetesprobatumiri seorumqtfefidemittnotefcereffecmitatemvero, +/3men <votuptatesWamQbfitfcare<Demfitnobifeum^

TRA~

cs;

TRACTATUS

AUREUS,

PHILOSOPHORVM
LAPIDE.
Amveteres,
le&iffime miciflime Le&or , ver#quefapientia;perfcrutatora3poftea quam Dei nutu metam fui defiderii collegisin omni mundo hincinde adeptifuerunt,fuis llatitantibus fe patefacere fcriptis fuis in ufu femperhabuerunt;eo non mpdo fine ut illos voluerint reddere certioresDeum ter OptirnumMaximum &fuumintelle&um illuftrafTe , laboribus ac maximum terfuarum manuum benedixiffe , fecretidimumque rena? hujus fapientiae arcanum fibi demonftraffe , pro quoquidem beneficio merita; laudes_,_honos, & gloria ipfi debeantur; fed etiam ut proximo, atque technophilo difcipulo anfam praeberent, Deo ita annuentead facrofanclamhanc artemejufquenotitiam perveniendi. Hujusgenerishominesinomnibusnationibusextiterunf, ^EgyptiijinterquosHermesTrismegiftusuniceeminet^Chaldaei^Grseci, Arabesjtali, Galli,Angli,Batavl,Hifpani,Germani,Poloni,Ungari, Hebrad&alii complures, Mirum tamen quodprajfatifapientesm, diverfis linguis diverfo tempore fcribentes tanta harmonia adeo beconfcntiant jn libris fuis ,ut etiam cuivis.vero philofopho,Deum nedidto hoc lapide eorum mentes exhilarafTe, fefeque fuis hoc opus Sicuti autemexejufmodi manibusperfecifTe, facilefitdignofcere. &c confenfu veritas elucefcit ,ita ex diflenfu pfeudophilofophaftri fophiftJc

quam moderniphilofbphi,

di-

De Lapide Philofophomm.
fophiftse notantur. crnorantesjex fiioq;

Illi etenim fundamentum hujus fnclytae artis icerebro quxlibet fingentes, cun&is erroresfuos

aperiunt. materia: , ejufcpgnitione Harmoniaautemdictacumprimisin ,ignis regimine & augmentationccondemquefolutionejpondere fxftit. eft,omniain Admatemmquodattinet,unicailla fehabens,qui=. vs nimiartifex,quidquidvu!t,pr3eparat,Nis busindiget,&exqua ait: Nthilefi tiAnaftratus inTurba ruminAB.ENA, philofophus lumini jungipretioftus arenamaris rubeayejr eft/putum Lun,quodfolis ibiQuodautemunicahaecmateriarequiratur, turf&congelatur. hocmtum capiatis dicit: Scitote,niftcorpus dem Agadmon teftatur,ubi confequimini,eo quod alienttm quidquodvultisminime sarensfpiritu, >nec qMppiamynifiquodeft Jguare fyncerum. quamopusnoningreditur dimittite. Ncttura enim una re eft contenta, & qui vmnempluralitatem tamignoratperibit* in Florc fuo florum fcriEodem modo Arnoldus Villanovanus Similiter biv.Lapis nofierfit ex unare &cumunare. loquituradRe: Omne,quodinlapidenofiro eft }einece(fariumeft, gemNeapolitanum nec alieno indiget-.fiquidem lapis nofier unius natura ,&ttnares Et efi. Rofinus zit: S&tasunicamefle rem,ex quaomniaftuxt,qu<e deftderas.Ez una re, quctinquolibetgradu Lilium iNonopushabesnifi noflrioperism aliam naturam mutatur.ltzSc Geber in fua fumma dicit: Ldpis nofter, unus efl, una medkina, ctii nihiladdimus, necquicquam minuimusjanEtScitesinTurba -.Rujus artisfttndatummodofuperfluaremovemus. mtntum, unum quideft, quodomnibm rebusfortim &fitblimiu-s eft, & acetum acerrimumappettatur,quodfetit aurum merttm effejpiritum ,fine quo nec albedojiec nigredo, nee rubedo confiftit. Et cum corpsri mifcetttr continetur, & unttmfit cum eo _,ejr revertit ipftim infpiritum, &fpitincturam accipit , rurfus atinfh ritmlitwgittiftfluratimjariabilife corpordem,qu& deleri nonpotefl. Etficorpits abffo acetofupsr ignepoftteSed ex his Scitis verbis quifpiam ritis,comburetur,ejr corrttmpetur. eoncludensinferre pofTet,ndn unam, fed duas res, corpus nimirum, &ace= B

10

^TraBatm <zAweiu9

&c neceiTariohumidumcum & acetum , (ut ipfe vocat) requiri, ne ficcum ab igne eomburatur,fed ab huiicco effe conjungendum, Huic equidemconclufioni mido,atali.combuftione prsefervetur. interim praecitatas dextre acceptse lubens fubfcribo , philofophicas Certo certius etenim fententias in fuo valore & veritate aflervans. benedicti noftri lapidis eft materiam, ac fapienribus plueft,unicam rimis nominatam nominibus, quam artifici Natura jam pridem pra> & nullaminomni mundo aliamnoftri paravit, uniceq; illam folam, effevoluit. Harccemateria cuiufvisoculisfubjecra tapidismateriam efb totuseam mundus intueturtangit,amat,nec tamenipfamnovit* Nobiliseft , &ubiquereperitur. &vilis,pretiofa &parvimomenti Paracelfus in fuo de Tincuraphyficorumlibro LE oTheophraftus NEMRUBEUM , fed apauciscogniappellat,amultisnominatum vivum inintimisthahmis tum. Hermes i.cap.fuitraclatus^r^;^ In philofophorum coagulattim vocat. InTurbahincindesesdicitur. nomine indigitatur. hecnoftra RofarioSalis Sed,ut brevis fim,tot res funt in mundo> inde eft, quod ab inmateria habet nomina,quot minus nofcatur. Infipientes illos voco, qui abfque przevia fipientibus natura? ,. ejufdemqueproprietatisaccedunt adartem, cognitione uti ficuti afinus ad prazfepe ,.nefciens ad quid roftrum fuumporrigat, : uiinfe Arnoldusait. VndebelleGeberinSummaperfe^Iiohis illejam multum remotus eft ab hac arte. jpfoprincipia natttratia ignorat, adinvenienEt Rofarius dicit: Confulo ut, nemofe arti huic intromittat dttm ntfi principium verce natura, & ejus regimen cognofcat,qua cognita magnas reqttirit expenfas, qttanpluribus non indiget rebus,nifiuna,nec do unus efilapis>unamcdicina,unu.mvas.)unum regimen, unaque difpofttio. Attamenunicaifthascmateriaoperanatura2,artificisqueexpeut inalbamillam arientiaitafeparatur,uti Theophraftusloquitur, nec folis fplendor radiis fuis fpagir urn amplius quilam transmutetur, ficuti Bafilius. Valentinus illuminet:five ait, utinde fiat lpiritus candidusinftarniviSjitemquealius.fpiritus rubeusinftarfanguinis, qui bini fpiritus; tertium in fefe occukum Unde haud male. continent. cxditobtts nnweffentia Aros.rex:. Nofiramedicinafit 3 viddicet.ex.it-

nime

*De Lapide*Philofoj?homm.

& corperalis}frigi& nonfixanatura,JJ>iritualis mone menurialifixa Et Rid$ &'humid<e, calids & ftccx,& ex alio nequaquamfieripoteft. chardus Anghcus ait: Lapiseftunus,una medicina,qttafecundumphilebina re,fcilicet ex corpore &fpiritu albo vel Jbpbos dicitttr REBlS,ideft,ex erraverunt,diverfimode rttbeo,in quo multifatui exponentes illud: Eft RE B i s in ditis recHflima forma figuris. ideft, dtm res: & h<* in duxresfunt unaresjd eft,aqua conjuncia corpori, qua corpus folvitur aquam minerakm, ex quafaclum eftab initio: Etfic ex fpiritum,ideft,in tma aquamincralts ,qu& dicitur Elixtr ,id eft fermencorpore &fiirituftt tum: quia tunc aqtta &Jpiritus eft una res, ex quaftt tintlura, & medicina Igitttr exunarc,qu&efi aqtta corporis omniumcorporumpurgandorum. habemus naEtficfecnndumphilofophos &Jbiritus,medicimperftcitur. tttram (uiphuris & mercurii fuper tcrra , ex quibus attrttm & argentum Et Bernardus Comes Trefnae & Marchias ait: 0factum efifub terra. crudis, unaradice&duabusfubfjantiismercurialibus pmnofirumftex ajfumptis,&ex minera traclis,puris & mundis,igne conjunclis amicitia, itt exigit ipfa materia, ajfiduc codlis, u/que dum ex duobus unumfiat, &c. EtBafil. Valent. inlib.naturalium c.4. diciv.lno&fupernaturalium hoc tibiinfuperrevelabo, radicemfulphuris tnniveritateperDciamorem & hyperphyftci philoJophici,quicccleftu eft(f>iritus,cum radicefpirituatis in uno effe atqm in unica materia, mercurii, acprincipiofalisjpiritualis, & nonex pCuribus: licet reperiri,ex qua lapis, qui ante mefuit,conficitur, ab omnibus phtlofophis mercuriusperfe,fulphurperfe,&Jalperfepetuliariter allegetur, quafivero mercurius in uno,fulphur in altero, &falin autem tibi dico,quodhac ita ex eorum abundantia tertio inveniatur.Ego multis prolata monftrent,tn quibus copiofe reperiantur, &particuUriter medis commode adhiberi, &praparari queant ,tam adcorpora humana niSeduniverfaleillud,thefaurHs fananda,quam metalla tranfmtitanda. mirumfitmmus terrenajapientice hujus,triumquc rerttm emniumprinci& extrahuntur> piajwica quczdam resefi,& in una refimulinveniuntur, qu&omniametalla in minm convertere potisefi: Etftint verus mercurii anima,nna cumfaleJJirituaUfimultmita, &fub uno JpirituSf&fulphuris cxio conclufa,nec non in uno corpore habitantia yfuntque draco, & aquila, rex& leofjiritus & corpui^mri corpus in veram tingens mcdicinam, &c.

Hoc

is
Hoc

^TraBatmAurem

noftra prseparata vocatur mas & fceetiam modomateria rnina, agens & patiens; ficuti Zimon ait in Turba: Scitote quodfecrelum operis ex mare&foemina conftat,hoc eft,agcnte &patiente. lnplumbo eftmafiulus,inanripigmentofcemina. Mafculusgaudetfufccptafcemia mafculo (perma tingens, & coloab ea, &ftosminafitjcipit na &jttvatur dicit: Conjungite mafculumfervi ratttrex eo. EtDiomedes rubeifinoliintroduliumfuum odoriferat uxori, & juncliartem gignent,quibus &fufficiet vobisconceptio,& eerealtenum,necpulverem}necaliamrem, verusftlitts nafcetur. OquamprecioftJJima eft fervi ijlus rubei natura, Alii appellant illam argentum fine qua regimen confiare non poteft. ficuti Rogerius vivum , five mercurium , & fulphur feu ignem, Baco in fpeculi cap.3. ait: Exftdphure & mercuriofttmt metalla cuncia, nec eis conjungitttr;nec eatranfmutat, &nibi/eisadh<eret, nifiquodex laillis eft. Etftc dejure oportet nos accipere mercurium &fulphurpro Et Menabadus: Jgui argentum vivum corporijungit pidis materia. natttram extrahit occttltam, perqttam viro, magnefia, & faminam LulliusinCodicilloait-.Proprietas noftrimercu corporacolorantttr. rii cft, quod ajtto fulphurecoagtdetur. >,Et in pratica fui teftamenti dicit .*Argentum vivum eftfupernatans &fluens humiditas a eombuftianeprafervans. Ita dicit Arnoldus in Aliivocant corpus, fpiritum & animam. Floreflorum: Dtxerunt Philofophi,quodlapisnofter componiturex cor& -verum dixerunt. T^am corpm imperfepore^&anima&^piritu, cium corpcri comparaverunt propter hoc, quiaeft infirmum. Aquam Fermentum animam difpiritum dixeru nt, & vere, qttia Jpiritus eft. tribuit ,quam priusnon habebatj xerunt, quia corporiimperfecJovitam \ & melioremformamprodmit. Et paulo fuperius aif.Spiritus non conjtmgiturcorporiniftanima mediante./inima enim efi medium inter corpus& (piritum,ipfafimulconfi'alieno jungens.HLt Morienus:vf nima citbfuum corpus ingreditur,quam corpori conjungtreftudes incsjfum laborabis.HLtLilium:Anima,corpus,& & uareseft,qstte ommainfehAbet}&cuinihiUdjunjpiritusfimulfunt, gitur.

*De Lapide Philojophorum.

f?

indiSedin quem finem omnia nomina,quibus h^cnoftramateria entatur,in medium proferemus & explicabimusJlnhifcejUtfrequetioribus & noftrae intentionipropinquioribusacquiefcemus, &poft materia? noftra:, ubi nimirum illa Iateat, & unde proindagationem utrei capite,nonnihilvidebimus,illiufque defoiutione, midebeat, tratatione noftrum ingenium acuemus. illa fit, & ubi Ad confiderationemigitur noftraemateriaesquxnam indagari debeat, quod attinet, albo ealculo, quod aj unt, notandum cft,quod omnipotens Creator, cujus fapientia asqueinfrnita, atque icum nihil nifi ipfe eflet, duo crearit, ccelepfe eft,in principio rerum, ca> ftia nimirum,& ea,quse fub cadis continentur. Caeleftiafuntipfi Ji, & cxiicola?, de quibus hoc loco fubtilius, & uberius loqui aut phi~ Sedfub cselo quse extant,ex quatuor Eleiofophari fuperfedebimus. &intria mentiscreataeres, numerotresreperiuntur, genera vulgo difpertiri folent, Quorum illa quae vivunt & fentiunt primum locum tenent,& animalianuncupantur.Secundum genus tenent, quaecun& non fentiunt, atque vegetabilia appelque ex terraproducuntur, terra prodeuntin tertio generenulantur. Demum quaecunquefub vocantur mineralia. Haec itaque rerum creatarum tria merantur,& fub Lunae globo ex elementis produgeneracomprelunturcunla nec pauciorareperiuntur, modoa ta,nequeillisplura, atquetali fummoDeo eft, ut quodvis in fuo genere & fpecie fua confirmatum ' tranfilire illis fit impoflibile. degenereingenus Utfiquiscxlapide' hominem vel arborem fabrioare conaretur, five cx herba fkniam quampiamvelplumbum,velex plumbo animal aliquod velherbam ex Summiregis ordinationeimpoffifaceretentaret.Hoc,inquam, bile eft.Etenim fi in natura rerum hoc eilet concefTbm,qua;dam iftoSed quiaindeoram,imdcuntagenerain unumconvertipoffent. dominatium Dominus ejufmoditranfinutationem mniacorruerent, in concederenoluit;imo,quod magis eft, non modo unumquodque fuogenere cofervari voluit,fed etiam cuique creaturarumfuum proprium femen, quoid in fua fpecie augeri, & in fuo genere perfiftere,, nec hujus fpecies in Ut.fi ipfus indidit. alteriuspermutariqueat, Iaclucae, adamantis ,vel ^uisfpeciernhominisinequi, velpomiin B z akerius

"i4
akerius

UraEbatm Aureus

toto ille caelo erraret; vellet, lapidis in aurum permutare : Et natura ifthochaud licitumeft quandoquideminfublunarium in princiiicut a principio fuit, ita erit& in fine,nbi cuntipotens,qui Sedinterifta, quorumuna dicebat,inquiet,PEREAT. pioriAT communis materia, femen, & Elementornm eft, facile compofitio &exaltatio fecundummateriaefuse melioratio puritatem,&perfefieri & perfici poteft. hominemfubtili tionem Lltpotevidemus & peripicaci ingenio prseditum ad altiorem dignitatis (ux gradum evehi,quam alios,qui talis ingenii non funt, quod ex puritate & fub& bene conftituto tilitate fpirituum, corporenaquia re&ificato Ita confpicimushuncequumfua nobilifcuntur,ortumfuuniducit. tate alium longe antecellere , quod & in omnibus animantium fpevidemus, ita xiebusadoculum patet. Sicuti igiturin animalibushsec advertere licet. In arboriinherbis &arboribus multomagisifta & alia hortulanis cognita meinfitiones, bus per tranfplantationes, docemur experientia dia: in herbis autem quotidiana , quomodo altero fua nobilitate , pulherbae&fioresunius fpe<:ieialterumab chritudine,odore,fbporeqtiediflerat. Exemplo nobis caryophylli Deus tulipanae,ut alios taceam. (quos flores tunicae vocant)fint,& bone, in quotfpecies hae exteufx funt? In innumerabilesinquam. cura de diein diem nobiliores fiunt,& rariores,ita qui etiam diligenti etiam,ut tam fragrantes, & elegantes flores antidhac non extitiffe in Sed de metallis, quorum una communis materia eft confeffo fit. nimirum vivumvi & coagulatum, fulphuris digeftum argojjtum materia Richard. Anglicusita infit: quid dicam? Deiftacommuni Rerum natura omnittm liqttabilium genera naturaliter operata efi ex co quodproprium eft argenti vivi, mercurio, & fttifulphurisfubfiantia, ex cdore fttlphuris albi velrubeinon exvapore,Jicut qttodcoagtdatur Et Arnold. part. i. c. z. Argentum vivum urentis. eft Elementum omnia liquabilia,curn liqttanturjn idcenomnittm liquabiliumsquoniam & commiftetur cum ipfis,quiaeftdeJubfiantiaeorum:licet vertuntur, ifta corpora differant in compofitione fua ab argento vivo,eomodo,quo velimpurum kfulphure immundo ftbi extraneo. Ro ipftimfuitpurum finus

De Lapide Philojophorum.

i$

Omniummetallorum materia digefltm & tmperfinus ad Saratantam: vivum eftin ventreterrat calore fulphureo decoquenfcctumargentum varietatem in terra diverfagenerantur me~ te,&ftcundumfulphuream una &eadem,JoUac7ionematalk, cumfttcorumprimordUlismateria adveniente. Quare jori vel minori,cttm temperantia advenientevelnon uatura continuo de eorundem quotidie videmus , quomodoipfa donec inaurum,quodnamortificatione&perfeclionefitfoliicita, Omnia etenim metalla turae finalis eft intentio, perficiantur. vernaturaminiisnonnihil oftendunt, adulterioremperfe&ionem nec ullum reperitur metallurn a gendo fuifle operatam; fiquidem diminutum conti, quin auri aut argentigranum perfetioneadeo neat. Et quidem cum metallis ita comparatum eft,ut natura ex arfulphur fecumhabentepropediem aurumgignere gentovivofuum extraneii aliquodimpedimentuminrcrfatagat&potisetiamfit,nifi &adurens f ulphur,f Ictiti in plunimirum,fo2tens, veniat,imundum &obrizum erui aurum^abfq; aliorimis videmus locis purum,putum rum metalloru commixtione. Quia autemin mineris argento vivo uc externum commifcetur &a plurimum fulphur , illud hoc inficit, fecundum iftius fulphuris varietatem , varia? perfetione impedit: ficuti Ariftoteles 4.meteor. etiammetallorumfpeciesgenerantur; dicit: Sifiterit argentum vivttm bonafubftantia, &Julphurnon pttrum adurens, convertit ipfum argentum vivttm inczs. K^Argentum ctiam vivum Jifuerit petrojitm, immundum, terreum, & fu/phurnon mttndum., vivttm,. fietex eoferrttm -.fiannum verbvideturhaberebonumargentttm lHumbum autem &purum; fulphur autem malum & nonbene mixtum. groffum argentum vivum, &maLum,mali faporis &fatidiittndenon bene coaguUtur. & fcetens autem illud fulphur,non eft ignis flImpediens,adurens ieverusmetalladigerens> fedargentumvivumfuuminfeproprium fulphur continet, quodfibi digerendo fufficiens eft, ficuti Bernardus Comes.Trefnenfis. in procreatione ait: Nonnutti perperam cxiftimant metallorum interveniremateriam Jedcontra maaliquamfulphureamy %*** pattt ,in mercuriofu/phur inclufum eJJe,quando: naturaoperatur. Verum

j6

^TraEbatm oAuveus,

Verum non dominatur in eo, nifipcr motum calidum, quo diclum fidphttr alteratur,& unafimulaliiz dua mercurii qualitates. \^ddhunc itaque modidum naturaper hocfutphur in terra venis gencrat metallorumformas In metal/is etenim fecunverfas,pro diverfitate graduum alterationum, dum ArnoldLmiparteprima,capitetertio,^/&/^//'f?y?/^ eftx una in principtofucz miflionisfuquidem in profunditate argentiviviinclttfa : fuperveniens : altera verb extranaturam fuc&natura, & corruptibilis vcro nti/lo artificis ingenio tollipoquarurn ifta cum Ubore tol/itur; a/tera Ghtarefulphureitas aduflibi/is ca/cinatione ignis tol/itur, ve/d corfeft. vivum tenet, & ab adufiionepraporibus de/etur, &idco, quia argentum natura, eft,a/terum refpttit, igniexponens, quiipfttm fervat i/hd,quod[u& fuum argenfum vivum digeSedinternumilludfulphur, inficit. itidem purum vel impurum, maturans, rens, & a.dperfetionem eft. velincombuftibile combuftibile, Impurum fulphur impedit eo minus in aurum tranf ire queat,doaro-enti vivi digeftionem,quod eo feparatumfuerit, necillud demumexomniparteab purumau& fixum illud alterum cum eo remanferit; & tem,incombuftibile, ex eo fit, fecundum quod illud tunc demum aurum velargentum Internum autem hoc fulphur album vel rubeum fuerit. fulphur nihil aliud eft,quam maturus mercurius,feu praematura,& magis di, quonomine &argentumvivumiiludaded oeftaargehtivivipars ficuti Richardus amicefufcipit,alienumverorefpuit. Anglicus cain tantum magis ait: ln quantum fu/phur ftt magis fimpltx, pite nono unttm cum a/io gattdet & cohctretmercurio fimp/ici acmundo,utfortius metalla. Ta/eauftcpefeclioratuncex ipfisgenerantur conjungatur,& fententia , nonreperitur Jupraterram, nift temfit/phur eyi Avicennae In fole autem perfequantum in iftis corporibus fole & tttna exiflit. eft digeftum & decoclum. Siquidem fecundum tius,quiamagis rttbeum exiftit Richardum ca.$izeduodecimo,Su/phurPbilofophorum a/bumin lunaper minorem &fu/phur injoleper majorem digeftionem, digeftionem. unica & communis Haec omnia cum ita fint,quod nimirum,una materia exftat, quse vi innati fiii fulphuris aut confeftfm, metallorum aue

^De Lapide Philojophomm.

17

&malum metaliomrh reliquorum fulphur autpoftquamexternum in aurum abeat fucceflu fepofuit, per digeftionem temporis finis , & vera naturse intentio eft : fated quod metallorum & in hoc genere aeque ac in natiiram utique & dicere cogimur, & fubtilitatem & animali regno fecundum puritatem vegetabili & perfedtioneni fuae naturse quarrere & fubje&i emendationem depofcere. amicenaturse hsec perfequivoindagator, Pauloprolixius, lui, qu.o tanto facilius noftri lapidis materiam novifle, & in ufum Si etenim ex convertere lapidem hunc noftrum potis fiesanimali materia producere velles, obftat quod bina ifta in dimineralis verfis fundata fint generibus. eft, Lapis fiquidem Sed nihil animalem ex re aiiautem materiam requireres. autor nofter capite primo dicit , e/ici potqtta, uti Richardus Ideo omnk (peciesin fua Jpecie, & omne tft, quod in ea non efi. in fuanatura natura/itervirgenus in fuo genere , & omnis natura tutis affcffat augmtntum , &fru5ittmaffert juxta natttram fttam, & non in a/tanaturafibi contraria: cuon omnefemtnatttm fito fimini correJpondeat. Et Bafilius Valentinus ait: Conftdera & inxetiige, amke mi, quodanimalis anima ad banc tuam intentionem tibi nonftt eligenda. Ca~ anima/ibus a Creatore comejjifunt, ita etiam roftquidem &Jimguisficuii Nonfafuntanima/ia. undeformata&nata propriifuntanima/ium> & volunt, tisigitur mirari pofliim illos, qui magniartificesvideri nihilominus iu muliebribus menftruis, fpermate , ovis, capillis, urinis, aliifque ejus farinie rebus lapidis materiam inquirere, nonvetotque libros vanis & inanibus fuis receptis complere ut & alios minus prudentes futilibus & inurentur, ftultis, tilibus hifce rebus fallere & feducere queant. Rogerius in fpeculi fui capite tertio vanitates haud fatis ejufmodi* hominum mirari poteft, infit : )uare mirandum efi, qttod a/iquando quis prudens fitam (undat intentionem fitper animalia five vegtfcum inveniantur mineralia fatisprotabilia, qu& va/dt remota funt; pinqtta. Nec credendum eft omnino, qmdaliquisphUofophorum pofuerit arttm C

i8

^TraBatusAurem,

arteminpYttdiffUremctk,nififimilitudinaric. Lapkenimnofter (inquit Bafilius) #0 ex adufiibitibus crefcit. Lapisfiquidem ifie, & materia ejus ab omni vio/entiafatk JOuaredeftne in animaiibus illum in-. tutifttnt. reperire. dagare; (iquidem natura, non conceffum eft,ipfitminibi Si quis autem in vegetabilibus,utpote arboribus, herbis,rloribus is, ex fupraditis rationilapidemnoftruminvenirefibiperfuaferit, bus, haud minus errabit, quarnille, qui ex animali faxum conficere Omnes fiquidem herbse & arbores, cum animum inducere volet. omnibus inde produftis rebus comburuntur, nihilque poft fe relin quam ipfum falem cum terra fua, quem falem in prima fuas quunt, a.natura accepk. Necfeducife quifqttam pafpeciei compofitione extritico nonnulli philofophicum lapidem producipoftiatur,quod funtil>i, Neque magisaudiendi quiexvino, ejufque fegloriantur. Quum etenim partibus lapidem noftrum confi cere fibi perfuadent. mentem in fuis fcriptis declaratam minus afleLullii Raymundi demonftrantfane quod nimium fapiendo prorfus nihil faquuntur, , quod inde Nonquideminficiasiero piant,feque ac alios fallant, finequibus nequeinmedicina, menftruaprceftantiflima, nequein . chvmiafolidi quidfieri poteft,parentur,&couficiantur:quodautem aut ejus ex illis femen elici queat, lapis inde parari, philofbphorum omniumrerum creatore ita jubente,quodvisin totusnego,quando, ,uti ditumeft,perfifterefasfit, illudque tranfilirenullo fuogenere Hinc quilibet,verse modo poflit. fapientia: deditus,facere colligeex animare poteft,quod lapis nofter neqrxe ex vegetabilibus,neque combuftibilibus ratio depromi queatsunde concludere libus,utpote nimirum minerali illumfoluminiubet,in.incombuftibilibus,regno Quia igitur lapis fapientum mineradagandum & parandum efle. le quiddam eft,& mineralium plurimaefuntfpecies, utpote lapides> inter quos & argilla,ac variae terraerecenfentur, falia, mediamineralia,& metalla, haud inconcinne quseritur, ex quonam Ulorum compararidebeat? Refpondeo,exlapidibusillumfieri,impoflibi'Ieefle; ratio eft, quodin illisfufibilis eft, neque &liquabilismercuriusnon &adhierentis terreftris propriefundi,folvi,autobexternifulphuris, tatis ab undantiam in primam fuam materiam reduci poffunt. Prudens

*De Lapide^PhiloJophorum.

19

fecretoram Prudens etiam naturalium indagator lapidis benedi& ejufmodi rebus inquirere futi materiam infalibus,aluminibus, & corr umpenln his fiquidem acutum, corrodentem, perfedebit. autem atquefulphur mercurium ex philoforeperiet, temfpiritum hinc nunquam adipifcetur. Infuper ex hismedia phorum fenteneia &c.multo ficu.ti fuut magnefia, marcafita, antimonium, mineralia, minus metallum aliquod unquam fieri queuntjquo pacto igitur lapi& minedis materia, qure finis & perfedio eft omnium metallorum erui poflet ? Addo quod cum metallis nihil cemmune ralium,inde fed ea adurunt, & corrumpunt; corrodunt, habeant & familiare, infervire poterunt ? eorum meliorationi quomodd itaque de hocnegotio Audi Richardum Anglicum capite decimoloquentem: Minora mineraLiamnpoJfuntfierimctalU,primb;qttiadeprinon funt generata. ma metaliorum materia, qu&eft argentum vivnm, eorumcumgencratione mercuriiprimo dijferat in Curnautemgeneratio ideo etiam metatlafieri nonpoffunt, forma & matetia & compofitione , una efi materiaprima, Sed &fperma ex quogeneratur. quia uniusfpeciei qttia minora minera/ianonfunt generatct primapars antecedentispatet, Arifiote/em & Avicennam. ldeofidebercntfieri exmercurio,utpatetper metaliorum. meta/U,oportet ut tranfirent in materiamprimam Sedqttia ideometallaminimeemnt, & perconfeartificialiteridfierinonpoteft, Sicfecundapars antecedentkfufqucnsftapidk materia ejfe nonpojfunt. Secundb; qttia minora mineratia principium artk artificienterpatet. eft mercttritts, ideo etiam ad medlum &fificcittterfieri nonpojjunt,qttod Sed quia minora minem nonpertingum, qua fitnt metatla & tinciura. , qjtamvk in aliqua vi minera/i neraiiaametal/kextraneczfuntnatnrx ldeo natttra virttttk, & aduftibilia. participent, tamen debitiorisfunt metallica de ipfis nongwdetftedea refpuit, confervat autem ea,qukfit<e natot, & tam diverfa negotia&fophiftitmttfitnt. J>)uarefatuifttnt,qui tationes ad decipiendum^ homines adducunt ,fiiiicetres improportionabiHsc ille. les,qu& nec natttram dant,ncc eam recipittnt. Verumsnimvero,nemo fapientia? noftrse ftudioformn per philode falibus interdumlodieta, fophantiumfupra citata^fimiliaque C 2, quqn-

io

Traffatm

^Aurem3

feducidebet. quentium, Utpote, quando in allegoriis myftiois mortua corpedicitur: Jguifine fale operatur, fapientumjioftrorum ra non fufcitabit. Et quod in Iibro Soliloquiis legimus: jfhtifine fale Nam fciendum heiceft, ditos Uborat, arcum tendit fine chorda. minerales funt, refapienteslongealiumfalem, quamhivulgares Sicuti in Rofario philofophorum quirere. patet, ubi dicitur: Sal metallorum efl lapkphilofophorttm: tapk enim nofter eft aqua congetata in auro & argento, & repugnat igni,& refotviturin aquafua,ex qua compomtur in genere ftto. Quodautem aqua congelata philofophorum non fit aqua mineralis, docet Geber librifornacum cap. ip. dicens: Studeas Jotem & tunam refolver.einaquamfuam ficcam'', quam vttlgm mercurium vocat. Philofophi ctiam terram fuam falis nomine indibuccinae apparet, ubi dicitur:^^ gitarunt, ficutiinclangore funde cucurbita manet retiquum: noftrum eftfal, hoc efi, nofira terra. Et in allegoriis fapicntum in hsec verba prorumpitur: Nota,quod h$c corInterporaalumina &(a/iafunt, qttczex noftrk corporibus promanant, in Scala dicitur: dumquoque ipfammedicinamfalappellant,ficuti Opusjecunda aqua eft > ut terram exa/tet infttum mineraiemftt/em, tan~ Et Arnoldus in libro 3. de confervatiaattrahentet tumfacultatefua Sedillud ,cuinoneftpar > (inconfervanda nejuventutisait: juventuca/ori te) efifatde minera, Sapientes affimi/averunt ipfumpraparatum naturaltflana adolefcentia. uftfunt fapienPropter hanc ftmiiitudinem alii chifir minetes, & appellaverunt ipfitm lapidem nomine animalk, rale ,.&a quibusjam vocatus eft.medicina perennk, aqua vit&. lotum efi, utin aquam purijfimam &potabikm reducaingeniumprceparationk tur cum rebus,qu<ecum eoeandem hahentproprietatcm. Ex prgmiflis itaque clare patet,quod nequefecundum doctrinam philofophorum, nequeipfiusnaturse lapis ex minoriproprictatem bus mineralibus fieri poflit. ut paullum cireumfpiciamus, num lapiModorequiritordo, iis noftri magni materia ex mediis mineralibus, videlicet ex marcafiita ,antimonio, magnefia, & aliis educi queat, prsefertim, cum phiSicuti S enior,. lofophi eorundem fr equentem faciant mentionem,. quando

De Lapide Philofophomm.

11

mercrtrium, nocnando ait: Nifi in auripigmento ejfet vhcoagtdandi duceretur. Et Thomas de Aquiftrum magifterium nunquam adfinem &c. no: Accipe noftrum antimonium, Jive terram nigram ocuUtam, EtParmenidesinTurba: Accipite argentum vivumy &coagulateilVeruntamen lud in corpore magnefice, velinjuiphure combuftibili. notandum eft, quod philofophi haud ejufmodifermones proferant, exhifce rebus lapidemilluromagnum fieri utdemonftrare velint, & figurate italoquantur.' Philofophorum poffe, fed parabolice & magnefia longe alia res eft,.quam auripigmentum fiquidem nimirum alibi agens, leoilla vulgaris , materia ipfa, quam nem, regem , fulphur , aliis nominibus compluribus appellare Et quidem folent. vocant, auripigmentum quia facultatem & exuberantem colorem & tincluram. habet auro fuperfluum vero dicitur ratione infitse fiise virtutis & tribuendi; Magnefia & promanac. autem Quod quse inde derivatur prxftantise, antimonium illam vocare voluerit, factum Thomas Aquinas id eft propter fuam nigredinem , ad quam folufplendentem tione tranfata perducitur. Lapidem enim ad nigredinem perdutum omnibus rebus atris aflimilaverunt. Verum mihi quifpiam mediorum horum inferens, objiciet nonnulla haud modo ex mercurio mineralium & fulphure eflenareduci poffe, videmus magnefiam ficuti ta, fed etiam metalla cum plumbo & ftanno in fluxu coire, & antimonmm non modo cum metallis fed etiam plumbum a haturali haud mifceri, alienum inde fieri : Infuper tam heroici, quam ' plcplurimos beii ftatus, non femel inde aurum factu.ni effe vidifle. Quia & mercurio igitur ex fulphure Q in quae etiam artis beneficioreduci & ideo ctrm metallis ejufdem origiqueant) generata, nis fint; inde prolici. Sed poffe etiam lapidis noftri materiam huic ita refponfum effe volo , qusedam quod inprimisdifferentia interhsecmineralia fit facienda; inter illa nimirum, quse mercurium in fehabent,& illa,que eo plurimum qua* mercarent.Prima,utpote urio referta funt,merito mermajoris faciendafunt,utpote,quorum cnrius C 5

2,1

Tratfatus Aureus

curius per noftram medicinam in aurum & argentum transformari nonimmento poteft, &hocnominemeaquidemfententia, profemimetallis, haquse nimirum difpofita funt ad naturam metalticam, benda; reliquavero, nihiladhoc quibus nullus ineft mercurius, facienda. & adurens fulphur Aft, quiapermalum magifteritim Iicer, quod in iis eft, illis ejufmodifinemattingerenon pro lapidis etiamnoftrimateria agnofcinon pofiunt, qure purus, perfectufque & incombuftibile mercurius, purumque,fubtilc, fulphur effe debet. Quod autem ifta admodum impura, a fuoque fulphure plane infecta oculis nofint, facilein eorum examine, ubi, quid poffint,tentatur, Videmus etenim in Zineto, ftris fubjicitur. quod ab imprudenti& pondere merus eflemercurius bus exfplendore judicabitur, quoillud ignis apprehendit, ad externam faciem; fed quamprimum proaufugit, Marcafitse autem, vi ignis pediem in modum fulphureifumi fundi nequeunt. propter terrenam & groffam fuam immunditiem nimia fuafpurcitie Antimoniumvero,quoddotaencheirefia quodammodo purgari, &ir>candidiflimumacpulcherrimum regulum egregii quippiam inde ferri perduci poceft, facile nobis perfuadebit, & plurimi, fibiipfis plurimum tribuentes,philofophicum pofle,ficuti utut fit, antimoAttamen, lapidem ex eo parari pofle autumant. nium hoc quocunque etiam modo & ingenio a fua nigredine purge& duram, fulphuris qualitatem aflervat, quodindelitur,malitiem, quet, quodfubmalleodiftendi3autmalleabilefieri nequeat,quod quidem cujufvis metalli proprium eft,undc, f ecundum alias proprietates,metallumefleju'dicatur. Taceo,quodgrofliim,immundum~ itemque quod femper fugiens fulphurfequehabeatmercurium;. cumr.etineat. vobisVosigitur,quimagniefle vultisPhilofophi, & copiofis fcriptis plurimosfeducitis, cumque veftrislibris, opinanhoc ipfum efle fundamentum tes .yeftri univerfalis , etiam atque etiam oratos volo,ut,qtiod veftre. opinioni minus fubfcribere queam, re, quodinilla ftulteenim.quseriturin sequiboniconfulerevelitis, Etin exercitationeinTurbam non eft,ait Arnoldus. dicitur: Lapk materia : Lulliufqne in teftamentoukimodiphi/ofophorum pttra eft cit:

De Lapide Philojophomm.

2$

Vade mecum ait: Taneft,nift purus ignk.lLtm cit. Noftratinffiuranon mundat corpora dfitis teproflt&tibus. tum(piritusfubtilkeft,qttitingit,ac Sed hoc minerale, fictiti & reliqua ad unum omnia, adeo groffum & mediante tincturailla modo, nifinoftra impurumeft,utetianinullo Ergo lapidis noftri magni matcimpuritas inde fequeftrari queat; eo non eft,educi pofria ex eO elici non poteft; cum exnulio,quodin 1. fitjfecundumRichardumcap. fuis qualitaSed de victriolo quid dicemus, quod etiammirandis tibus plurimosinerroremducit.,prsefertim, quia aliquaejusparticuDe hoc lain cuprum abit,illudque ipfum ferrum in cuprum vertit, & matebrevibtis fciendtim, illud nihil efle aliud ,-quam principium ubi in mineris & terrse venis vapor miheralis, vaporalif-. riam cupri, aue mercuriuSjUt ita dicam, locum quendam offendit, in quo ejuf& venereum fulph.ur copiose lamodi amarum,acidum, ponticum, fufcepit, in eoque, utmetallumfieret, quidemconfeftim tuit,quod Sed quia natura, purum ab impuro feparandum, coagulatum eft. ab incombuftibilifegregando ofrlcio.fuo & combuftibile fatisfecit, mercurii longe fuperavit, quantitatem copiaautemdictifulphuris, neceflario feparatus in venemercurius etiam in tali fequeftratione Hoc ipfum demonftrat abire coaetus eft. ream illam viriditatem quando cupro conjtinhujuscorruptioniscaufla: fulphurvulgare, ( ars enim brevi temporis fpacio forti gitur , & igni admovetur, leni calore longo temporis intervallo per-. igne pcragit, quodnatura ficere nequibat,) cuprum brevi penitus adurit, & vulgari encheirefi naturam reducit,acfecundumfulphuris invitrioIi copiamvictrioium colore ditefcit,atit vitriolum vilefcit, indefit, quodunum plus Et quia in fsrro quoque groflhm cupri contineat, reliqua minus. continetur fulphur, corrodit illudfua acrimoniavictriolum,& quserit ejus mercurium,a cuniillo fuo haudmultuni alienum,& conjuntione ejus fulphurisjnercurium ' vincentis in pururn puttim redigi.. , turcuprum. Sed hoc &albo, quod acidus ille quod ajunt, calculo notandum, vicrrioli fpiritus a fulphure ortum fuum trahat,ficuti & ej ufmodi fpirittis,

i4
ritus,&

^TraBatmAurem
'

non alienusab i-lo cx fulphurc prolicitunftquiderri&fulphu-. : addo, quod&fulphuris reusilleodorinvicttiolifpiritupercipitur victrioli fpiritus in vidtriolum vertit. Cum igitur fulfpiritus seque ac in vitriolo delicefcat,& mercuphur tale corrumpens & fuperfltium rii nondum mundificati penuria tanta fit, facile ab illo excufabimur, &,quia haud magis,quam ex reliquis,inde haurire poterimus, Alphi<iii fententiam in his fequemur, qui dicit: Ctve,mi fili, &fuge mortua eorum(iquidem quiainitlknu/Uviaambulandieft: corpora, &Upides, wtanonconfervatfedcorrumpit^ftcutifuntfdia^atiripigmenta.cirfeni(imtlia.lLt Arnoldus in Flore fiorum cttm,magnefta,marca(ita,thutia,& s\t:Cau(Jaeoritmerrorumeft,quiaqttatuorJpirittes,videlicetauripigmentum, fal armoniacum, mercurius &futphur >nonfuntfperma metaliorum excepto mercurio &Julphure, quodesi necimperfefforum, perfcftorum, fftts coagu/um. Arnoldiverbis coucludens quifpiaminferre Sedexultimishifce & argentum vivum vulgi materiam fore lapidis, quod pofletjfulphur & fulphur mercurium coagulet. referantur, illaad quatuorfpiritus , num Ctxi cum Pdchardo Anglico capite undecimointerrogante mercurium coagulet, refpondeo quod non. fulphur quodlibet enim vulgare fulphur metallis inimicum eft,uti philoQuodcunque eft > quod fulphur ex pinguedine terfophus ait. Sciendum fiquidem decoctionem InfpifTata, quore_proveniat,in minera per temperatam &fpiffafiat:Ettandemcumindurataeft, fulphur ufqueinduretur, vocattir. eft fulphur; vivum &adurens. Vivum eftpars agens Dtiplcxautc inmetallis , quodabomnibusfordibusdepuratum anaturalapidi* noftri materia eft : Adurens vero & vulgare metallorum autlapidis &combtimaterianoneft,fedillisinimicumexiftit, Vulgareenim, docent Avicenna magifterium, rensfulphurnonintraremnoftrum &Richardus Anglicus, quiaexiisnoneftortum, fedfemperdenietiam artificio prseparetur atque corrumpit,<]Uocunque grat,inficit Corrumpens namq;eft,undefufionemimpedit,quadofigitur;ficuti imundum habeat;fed in ferro vidlemus,qu.od fulphur fixu,groffum& quando

DeLapide

Philojophorum.

2f

fecedetinfubftantiamterream ,inftarequandoilltidcomburitur, iftud aliis vitam tribuere poterit? mortui pulveris. Qtiomodoigittir caufas , puta, inflammabilem fubHabet etenim duas corruptionis His ita prsemiflis, confidera vulftantiam & terream fseculentiam. cft ignis fimplex, vivus,anon philofophorum,quod gare fulphur,& lia corpora rnor tua vivificans, & ea maturans, & csetera. Quo n'6miue & commune fulphur lapidis materia efle non poterit. Sed quid de mcrcurio vulgari inferemus , cum omnes philofophi dicant ,materiam noftri lapidis effe fubftantiam quandam mercuria, qua?noftro etiammercuri lem, & illudplureshabeatqualitates ? Eflenim attribuuntur omniumliquabiliumelementum,utdicit Arnoldus Rofarij parte prima,cap.fecundo. Jguoniam omniatiqttabi& commijcetur cum ipfis, quia eji lia, cum iiquantur,in idconvertuntur, : licetifta eorporadifferantincompofitioncfuaabardefubftantiaeorttm gentovivoeomodo,quoipfumfuitpurttmvelimpuruafuiphureimmundoftbi extraneo. Et cap. 4.ait: Me rcurius vivtts in omnibusfuis operationibus cft manifefte perfcciiffimum ,& probati(Jimtim;quoniam adufttonis ejfectivum cttm figitttr. efifaivativum,fufionis EtefitincJurarttbedi, & non recedetd commifto, nis,uberrimaperJccfionis ,fu/gidifttlgoris doneceft; Et eft amicabile , &pietatisp/acabi/e,acmediumconjttngendi tinciuras , quoniam commijcetur per minima cum ipfis , & etiam in efide naturaipforum' lpfumfo/um profttndonatura/iteradh<eret;quia eonon fuperaturfedin eo amicabiliter quieefi,quodignemfitperat,&ab Et Bernardusinquit : Naturam exaclifiimeimitamur, fcensgaudet. ,a/iamnon habet materiamjn quainfkismineris quam operetur,pratermercuria/em. quam puramformam Mcrctiriohtitcinefifulphurfixtim, & incombuftibile,quodnoftrum opusperftcit abfque atia(ubftantia,quam purafubftantia mercuriali. Qtiando igiturin mercurio tam egregise , neceflario fequitur illum noftrilapidiseflematefuntqualitates riam. Refpondeo; Sicuti duplex eftfulphur,ita etiam & mercurius duplexeft ,vulgarisnimirum, &philofbphicus. Vulgaris illemer curius adhuc crudum ,immaturum , & apertum eft corpus in igne no.n perfeveransjficuti f ed levi igne urgentein fumi philofophorum, D forma

2-S

Tractatm

Aurem

Vnde & generalisphilofophorum forma aufugiens & -difcedens. : Nofirumargentnm vivum ,non efiargentumviregulaconftitutaeft vum vulgi. Et Lullius in Claviculse capite primo: Nos dicimus, quod , nonpotefi effeargentumvivumphflofophoargentumvivumvutgare qttia vttigare nonpoteftinignedetirum,quoutntfeartificiopr&paretttr: neri, nifiperaliud argentum vivum cOrporeum, quodfitcalidum &(ic~ Sedmajorphilofophantiumparsexubertate cttm,&magisdigeftum. & aliis ejus prseparationibus lofua de mercurij vulgi fublimatione, cuta eft, unde tam varij & mirabiles operandi modi excogitati funt, quo hujus fubjeti proprietates eofatius enucleatse fuerunt: metam autem ipfam, quam tantopere petierunt, thefaurum nempe terrense huj us fapientise, haten9in hoc fubjedo attingere nequiverunt,cum locarit. Veruntamen infua operatione, tam naturaillamineonon miruseftjUt quife efle ducunt, quandoquefeetiamfapientiores olimnotiffimus ducat. Exemplonobisfit,mihi quidam familiaris, qtu auro illum amalgamatum,uti loquuncur, tam fiibtiliter & accurate tratavit , vtetiam peromnes colores tranfeundo demum in citrinitatem abierit; vltra quemtamencoloremnullomodoafcenboimsille chymicus motus audiorem ignis graderevoluit;unde eundemjamfixiflimum dtimfubminiftravit,plane fibiperfuadens, , inignis regimine deinceps errari fore,& fecundum philofophos fruftratus , vitrum inplures Sedfpe&perfuafionefua nonpoffe. redatum eft,volatiliadhuc innihilum particulas difliliit,opufque elemercurio aurumfecum in caminum (quod probe notandum) vante ,. illumque propemodum deaurante ; undepofteaplurimum adhuc auri corrafu m in priftinam fuam formam , aut corpus,uti vo cant,redutum eft. In hoc apparuit ,mercurium>quiipfi corpus eft, aurumita folverepottiifleper minima,utintinturam abiret,etiam il plures colores,calore inhumldumagente,apparuerunt. Si vero bonusillevir , & oum eo plures alii ,verba ArnoldiinFloreflorum advertifTetjCa fane methodominus proceflifTet. Itanamque Arnoldusi, de ejufmodi laborantibus loquens,, dicit:: ,, confidtrmerumrmercuriumejjemetallorum .GHfifubtilwsintuentes principium

DeLapidePhiloJophorum.

27

, & eommoriginem, calorejulphureo decequentejublimctprincipium ve~ runt perfe mercurium,pofteaeumfixarunt,Joluerunt,&coaguUrunt; nihilinverierunt&c. Quocirca &arnientes autemadprojeclionem efTemateriam,nobisperfuaderenon oentumvivumvulgarelapidis tamen inficias imus,fine hujusadminiculonequein poffumus. Non medica fblidi quidpiam fieri poffe. chymia philofophica,neque in animalibus, in vegetabilibus, Maieriamnoftrilapidishatenus mediis, & majoribus mineraiibus' anxie in lapidibus, in minoribus, illis eam reperire nondum potuimus; quare ulteqtisefivimus; fed in ,&fiinillis ritiscircumfpiciendtimnobiserit,numinmetallislateat fimul in omnibus, anvero in nonnullis > &in quibus illa fuerit,num tandem indagari debeat. Nottim fiquidem eft, & Rogerius teftatut quod cunta metallaexfulphure&argentovivogenefpec.cap3. adhiberi queat,aut ea mutet, retur,& quodiis nihil adhsereat,neque : cjtm cujufuis reiemendatio ex ipfis fumpfit originem nifi illud,quod iUiusrei naturamemendet.;cujusf\f/,utRichardu8 cap. i. loquitur. Non dicam, quod Sumus opifexinomninatura itacomparatum , ut quselibet res fuum fimile generet, & producat, nc effe voluerit Et qttemadmodum bruta anima/iafuum ex homine equus provcniat. medio mu/tiplicare non poffunt , niftnaturst fimilis ftmi/egenerationis (aitBafil.Valent.) beneficio-.ltalapidembenedifium haudaliundepraeB. fumas qucerere,quam exfttofemine ,ex quo Upis nofter ab initiofaclus , tecumtutoprobereputabisinquemftncm Vtautemfemenadinvenias , & ipfecotligerepoteris , illudhaud Upidemnottrumqu&rereintendas radice ex qua&metaffa aliorumortum , -qudmexmetatiica ipfidfieri d peo ordinatafunt, haberepoffe. K^iddo quod& magnafit,inter metaUorum &Upidis generationem conformitas. Inutroque enimjulphur, & , qttczfal,ceu nobilem animam infefe comprehendunt, argentumvivum neceffario, requirumur; necpofiibileeB uiilitatisfpecieminformametallicapercipere,denec hcectria,ex metafiicafubftantia defumpta, in uno conveniant ; quandoqtiidem metaliis, nihil adjungidebet'., quodexiis ortumfuummndttxit. Etapertefatisnofcisretinquitur, inquitDraco, , quc?ex his duohus ,fulpbure & mercurio,non qttodnulUrcsextranea, D fumpfit

2$

\Trdtatus Aureus

fitmp(it origincm,potens eft, &fujficiens ipfaperficere ,velipforum tranfnovam* JQuare necejfiirib ad lapidis genrationem mutationemfacere metatiica materia erit eligenda. Num vero illa in metallis imperfeclis exftanjateat,brevibus nobisindagandu erit.Multireperiuntur,qui no vel plumbo ad album; ad rubeum vero ex cupro vel ferro,aut ex remoto duambobus lapidis materiam elici poffe fibi imaginantur, bioab ipfis philofophis finiftre intelleftis , feduti.Itan.Geberlib. vt pturimum ex imperfeclk forn.c. 9.inquit:Paftamfermentandam , qttod corporibusextrahimus. Etideogeneralemregulamtibidamus pafta alba ex love '& Saturno , rubea vere ex Venere , Saturno, Et Bafilitis Valentinus in libro ftio de phy& tJMarte extrahatttr. Martis & Vpneris tincluficis &hyperphyficis ', cx conjundione in hsec verba Idem in Triumph. antimonii ram parari docet. : Hanc tincluram Solis & Ltinse feqttitttr porro tinclura, prorumpit vtclrioli, ftve Veneris ,it'em tincJura Martis , qttce dttx, & Solis tincittram infe comprehenduni , qttandoprim adfixationcm plufqttampertinliura Jovis& Saturnipro coagulationemercuJiciuntttr\Hasfequitur Sed naturse indagator novifle rii, & demttmipfiimercuriitincittra. debet, hancnunquamfuifle mentem, aneque Gebri ,nequeBafilii effenon poteft,fiquidem philofoliasfibiipfiscontradicerent,quod mentiuntnr, et.fi Veritatem parabolicis phiin fuisfcriptisnunquam Nulla enim ex imperfecris metallisfivefoiis, five verbis involvant. invicem mixtis perfetio,Vnde vel minimum hieliorari queant, oriri Exfe fblis hseceflenequit, poteft. cumadnoftrilapidismateriam fubftantia requiratur , fi.cuti Clangorbuccinse, puriflimamercurii & plserique Omnes philofophi teftantur>dicentes: Avicenna,Lullius Innoftrooperepwifiimamercuriifiibftantidnobk efteligenda : Sedilla puriflimamercurilfubftantiain imperfectis rhetallis non reperitur, cumillaabimmnndo&alieno fuo fulphure ita inqtiinata fint , vt etiam inftar leprofbrum corporum , ad intimam & perfetam depurationem, etiamadhibeaturartificium,pervenireneqnodcunque ih ignernintis perfiftant, quse proprietas.innoqueant. Addo,quod ftra materia mter alias. fummopere 'rfequiritur* Audiamiis Gebrurn

De Lapide Philofophorum.

2$

dehac imperfecforum metallortlm immuninSummaefufecap.63. mercurii proprietatibus Perhocvera loquentem. ditie,perfetique Vnum indagatione mirum genus dttorum fecretorumadinvenimus. quidem quod dupiex caufa corruptionis cujm/ibet [imperfecli) metalli , qttodaduflibihfulphur tninteriorifka per igncmfit; qtiarumprimaeft corignem accenditttr, totamfubftantiam fttbftantia inctufumperfortem vertit ,ac demttmconfumit , nihtiobftante porum annihitat,infumum Secunda caufa, quodflamma externa per ca argenti vivi eorum bonitate. eB, refolvit,quam etiamftxafitnt.Tertia augetttr,i/Upenetrat,infumttm cdcinationem aperiuntur, Tunc enirn ignisftamqttodcorpora eorumper vertsre poteft, qttam Jixaetiam ftterint. ma eapenetrare,& infumum fguando aittem omnis corruptionis, cauffk conveniunt, corpora neceffdrib vero nonconctirrunt, vetocitas annihiUntttr-.quande corrumpuntttr\& corrttptionk torporttmnonnihilremittit. Secundumhujusfccretigenus eftbonitas,qua ratione argenti vivi in corporibus confideratitr,. Nam ar, cumnui/aaiiacauffacorruptionis--, &propuifiontsineo gentitmvivum ,Jedinfitbftantiafitatononpatitttr (itjnpartescompofitionkdividife tapermanet m igne;unde caufafita perfettionis cogncfii poteft Jsaudetur illudcreavit j/liquefubfiantiam, igitur Dcus benedic~iut,&fiimmus,qtii fitbftantice autemproprietatem tribuit ,qttdm in nulta rc naturati inveniripotefl, vt hacper ullum artificittm, in eam intrudt qtteat , qud in hoc potcniiapropinqua rcperitur. Hoc cnim cB it/ttd, quod ignem vincit, ab in eoamicabiliter qtiiefcit, & eo gaudet. In his igne nen vinciturjed metallis lapidis vetbis Geber clare demonftrat , in imperfectis ab igne, noftri materiam eife non poffe : quia per fe immunda : noftrum vero merqtiando illa purificare vellemus , aufugiunt in igne iine omni noxa pcrfiftcrc eurium ratione fuse puntatis Sicuti ergo imperfecta nietalla fola lapidis noftri materia poffe. nonfunt , ita etiam invicem mixta, illam minus promere poffunt, ciirn fua commixtione haud ptiripra fiant ,.. quam prius erant, contaceo quod nova hic fiat confufio , noftrseintentioniplane ut fupra dictum eft ,- materiam requirebat. traria, qusc unicam,

Hoc

jo

^TraBatusAurem

HocclareHalylibrl fecretorumcap.tf.teftantur, diccm:Vnuseftia&ex pis,cuinu/Umaliamremcommifceto,cumhocoperanturfapientes, hoc manet, quo medemur. Nihilaliudcum eo,nefe in toto , ne^ tnfuk patribus commifcetur.ex unaradiceproveEtMorienusait: Hocmagifteriuminprincipio remconvertitur. nit;quctpofteainplurespartesdifpergitur,&inunam Si itaque metalla imperfe&a lapidis materia eifenequeunt, qua? Refpondeo. in illis operariprseceperunt Quando rephilofophi , pereamhaudcuphilofophiimmundacorporaacciperejufferunt ,ftannum &c.intellexerunt,fedfuum corprum, ferrum ,plumbum pus, fivc fuam terram ; ficuti Arnoldus in Flore florum dicit: Merctirius terra conjungitur;hoc efi,imperfecJo corpori.Nzm etfieorum terra & puritatis eft, atq; natura quidpiam in fefe tantse perfectionis perfi&imrefpetu phyfici lapidis adhticimperfeta cerepotLiit;tamen munda eft: Et in hoe ars fupcrat naturam, quia perficit,quod natura autem terraanteplenariamdepuratione non potuit.Quod &rege,inde patet, quod tunc temporis nondu tinneratione imperfeftafit eft , neq; plus habet,quam gere &plusquaperficerepotis quantum nuiltum poteft.Impuritas naturaei tribtiit:fed poft regenerationem ; quandonimiveroejusinnoftro opere luculentiflime percipitur , & plumbo aflimilatur rumnigraeft; velantimonio;poftgrifea,& , velftannum, Iupiterappellatur autmagnefia,&hocquidemante autem Mars & Venus vocatur,antealbedinem ; poftalbedinem rubedinem. Quod autem Bafilitis quam & perfectam deducatur Valentinus aliter fentiat, , &longe ejufdem mecum fit fententise , teftatur in tratatu fuo de lapiquam In didto libro fcriptis reliquit , vbilapidismateriam dixerat, inveftigans demagno quodinfble donum omnium triumperfecfionum conveniat, indeq; facultatem in igneperfiftendihabeat ratione fui fixi merej-ii , &quodLuna non facile ab ighe recedat, & examen fuum ferat , tande:ann hsec Nobiiis itia meretrix verbaprorumpit, Venusfuperabundantecotore tinclura veftita > & dmicla eft, maximaqut ejuscorpark parsuberrima , & tatis eficotor, qui & in optimometallo habitat,&propter refertaefi fitam

De Lapide Philojophorum.

jr

Sed quia illius corpus leprojum adruborcm vergit. faam abundantiam non poteft,Jed cum corporeftto evaesl, ftxailUtincJuraineopermanerc ^uando enim corpusper mortiftcationem corrumpitur,anima nefcit. etiam manere nequit, fe.d cedere & aufugere cogitur. Habitaculumfiigne crematttm efl, itaetiam, ut ejuslocus neficiaquidem corruptum,& tur,nec quifpiam inpofterum ibi habitare pofjit. Sedin fixo corpore tttbtns Fixum fdlforti Marti durum, firenuum & groffitm corpus permanet. dux hicce attribuit &reliquit , undefortitudo animifui dignofcitur,& hattd facile vincitur. Corpusftquidem ejtts durum eft, quoddififtcile vulmratur. Veneris fulphur exBafilii quodfixumillud Sinveroquisinfefat, in tinturam doctrina , cum fpiritumercurii perfeti conjuntum : Sciat ille & colligat, qtiod antea fsepius repetitumeffc abirepoflit noftram non ex pluribus dependere; materiam nimirum quod & Bafilius annuit docens, univerfiaie unicam efferem, & inttnica refimul , & animam fiutphuris, vna reperiri& educi,effeque mercuriifpiritum , fimut vnita & eonctufafub vno coslo, & habitantia cumfate(pirituali invno corpore ;&proculdubioexerroribus fuis inverum tramitem reductus imperfectis metallis atergorelitisadperfetiora animum illud Platonis ditum quart.a. Quafhum convertere,confiderando re calcinatis & foivitts alia corpora magno labore, cum in Aw (perfecfis) ea necejfe cfi,vtpriui inveniatisquod quceritis. Si vero illis vti velitis, Quocirca,amicjflime convertatisinnaturamcorporumperfeclorttmt naturalium fecretorum,indagator, linque qusevis animalia & vegetabilia, cuntafalia, alumina, vitriolata ,marcafitas ,magnefias,antimonium & impura mctalla , & inquire lapi, omnia imperfeta demtuumcum Arnoldode Villa novapart.i. cap.7. in mercttrio inmercurio etLunaaaiLunam; etfoleadfolem,et quoniam totumbeneSicut enim ignifican diprincificium hujm artk confiBit in ipfistantum. piumigniseft,vtRiplseus porta 1.afferit,^aurueBprincipiumauriftsandi. Situigiturftudes conficereaurum.&argentumartephilbfophica^adid nec ova, necfanginem accipias,fed aurtim & argentum,, &nonmanualiter ,. novami calcinata, qtisenaturaliter&prudenter generatronena

$2

^TraBatusAunm

augentiafuum genus,vtomnes'res generationemforasproducunt, aurum naturales.QuareRichardus cap.io. autor cCtnohisftminare & argentum ., vtajferantfrucjum citmUborcnoftro,mcdiantenatura\ Et &nuilaaliaresmundi. ,&eBilludquodqu&ris, quinipjiimbabet quare illa non eligerem , cum atupurum &perfetummercurium & albo contineant, cum fulphurerubeo ficutiRicharduscap.iz.teftatur.Et Avieennadocet ,op.odomni argento ineftfulphuraibumficutomniauro inefifulphurrubeum.fedtaleftdphurnonreperiturfiipra Et ideo ifta duo corpcra terram, nifiquod in iftis corporibus exiftit. , vtfulphitr & argentum, vivum de illa matcria fubtilitetpraparamus & argentum efficiebanturfub tcrhabe,ammfuperterram,dcquaaurum ra. Jpfa nam^ corpora lucentiafunt, quibus injunt radti tingentes ccetera corpora albedine & rubedine vera ,fecundum quodipfafueruntpraparata. Nam noftrummagifterium, inquit Arnoldus Rofar.part.i.c.^.cw"attcrius. &imperfecJumpcrftcitfineadmtftioncrei poraperfecJajuvat, omnibus metatik, efttincjura rubedinis, AurumitacjfCumfitpretiojius Argentum verbeft tincJuraalbetingens & transjormansomnecorpus. Noverit tamen benitifigensccetera corpora. dinkperfecJaatbedine inmetallina ftia ,videlicetaurum&argentum gnusletor,meralla forma lapidis noftri materiam non effe: Sed meditim inter ea,& im, fictiti materia nofka medium eft inter illa & perfecfa metalla Audi quidBarnard.Comes Trefhse & magnnm noftrumlapidem. fui tradatus dicat: Taceant quoiquot atiam tincJuram Naiga* i.part. , &aliud affirmant ,qttamnoftram (falfamapparentemnecvtilem) ftdphur quam noftrum occttltum in magnefia-.item ilti,qui aliud'argentum vivumextrahere,praterquamexjervorubeo, &aliamaquamdnofira, nulii conjttngitur ,nifipropria fu& natur a ,& nihil quapermanenseB,& A/iitd madefacitaliud,praterid\quodeftttnitatis propriafuA natura. tnimacetum non eft , pr&ternoftrum ,non aliudregimen ,ncque aliitolpltcm non a/iafolutio ,fublimatio jongelatio res. ,putrefacJio,&c.quam noBra. Suadeoigitur vt aiiimina,vicJriola,falia, & omtiia alta atramenta.,boraces,aquasfortes,herbas,animaiia,befiiasi& omnequod ab eisprovenit., capitios ,finguimm ,vrinam ,humanumfperma, carnem,&'va ,& mineratta

De Lapide Philojbphomm.
mmeralia

33

metallajola. ^uanquamenim quaque reHnquas pariter,& comexipfiseftintroitus,&materianoftra,utajferunt'omnesphitofophi, & hoc attbinonreperitur ,quamwmetattk> ponidebetexargentovivo, dum informa atteftante hoc Gebro&c. tamenipfa nonfunt tapk nofier, Nam impoffibile eft unam eandemque mateHam haberc ftmt metailica. & medidm rationepofJinteffelapk,quiformamdignam duasformas.^ua & mercurium, nifiprius habet inter-metailum corrumpatur &aufera~ Lullius cap.5-6.fui ? Quare etiam Raymuudus mrejujmedijorma teftamenti ait: Et ideo bonus artifta capit metathpro medik in opere maduo venerunt in CGA & lunam,ideo ifta qttia fifterti, &fpecialiterfo/em & muttum depurata de fidphurk & argenti vivi emaiitate temperata, natura :ad quam proportiofubftantia cocJa,pura,& benedigefta ingenio d principik reaitbm naturahbusfine nemartifta in vanum fevexaret,fi faciendi velit incipere.Et in Codicillo: Sineifiis medikprointentione dttobusfei/icet auro & argento, ars ifta integrari nonpoterit, curn in ittts ingenio natura perfccJe depurata, ad cufttpurijfimafulphurkfubftantia nec eam confequi valet,tijus depuratiomm debiiior efi ars,quam natura, vel cet multum in ea Uboret. Ex itik duobus corporibuscumfuofttlphure haberi nequit. &finehk elicimedicinapoterit, arftnicopraparatknoflra Etin prsemiofuse Claviculse ait: Cenfitlo vobk, bamicimei,quodnon &lunam, materiam, reducendoeosinprimam operemini,niftcircafolem Ab iiik igitttrcorporibus,ixiop.it fitlpbur&argentumvivumnoftrum. nimium aibum & rubeum, cum Amoldus ^att.i.cy.extrahiturfutphur in ipfisfitpurtjftmafitlphurk naturxjumme fubftantiaingenio depurata. Ita Nicarus in Turba dicit: Iubeopofteres aurum accipere, quod volunt deinde in dttaspartes aquam dividere, attera muttiplicare, & renovare, as incidens in illam aquam dicequidem ac ipfum comprimere. lilndenim hic aquamfuam auri. Sed qiia fronte philofophus ttirfermentum appellat aurum , quando dicit: sesincidens inillam aquam aurifernaturse inmentum dicetur ? In hujus fcrupuli enodationemfedulus aurum non effe aurum vulgi, ut Senior dagator fciat, philofophorum dicitur: docet. Etinexercitationeinturham Vtmercuriuseftprincifium omnium metallornm, iia &fot efiftnk ac uitimum metaliorum, & emntA

$4*

^TraBatm Aurem

Sed omniametatlttmunda&immuttdafuntintuifol,luna,&mercurius. alium folem, anuseflverusJot,quiabfirahiturabiftk.It'A^ct:ci^islongb illud vulgare, etiamfi inde orilive aurum effe philofophorum,atque Exhoc ginem ducit.Sic enim dicitur inaurorse confurgentis cap. 16. nec in patet,quod aurumphilofophicum non eft aurttm vtdgi, nec in colore, EB &rubeatincJura. fubftantia-.Sedilludquodextrahiturexek,eftatba autemphilofophorum.aurum, quodparvo emiturprctio,xxt Alphidius lomendax quitur; & Morienus ait: Omnk res, qua magno emiturpretio, efl.Pauxitlo enimhujusgumma,& paucuto auro muttum emimus.lnCupez noitrumvivu.m &noftrumaurum , vivumaLirumeft, &argentum afferre poffunt: argentum, qucenihil prseter vitam &augmentum mortuafunt, qusehaud amplius perfiVLilgariaaurum&argsntum donec .afapienteartificea cerepoffunt, qLiam natura iis conceffit, tunc fiquidem vivunt,& mortuis f ufcitata vitam fuam adipifcuntur; fui generismukum in propagatione ac multiplicatione prseftare poffunt. De vulgarium & noftrorum metallorum vita prseftaiitiflimusnofter Michael Sendivogius, Philofbphus prsecellentiflimus', qui adhuc fpiritum trahit, ita loquitur tra&atu II. fui libelli de philone accipias aurum & argentum vulgi % x^dmonitusfis, fophicolapide.' nam hacfitnt mortua. i^fccipe nofira quafunt viva. Pofteapone in igncm terra ixt aquam, noftrum, &fiet inde iiquorficcus. Primttmrefotvetur & HU aqua refolvit iiia corpora qua mercurius philofophorumdicitur, & confitmit ea, ut non remaneat nifi pars decima cnm nntt folis &luna, Ethocerithumidumradicalemetafiorum. parte. Seduberius de philofophorum auro traofando, notandum efr, quodphilofophiinterdumfuam quandoaquamaurumappellant, De primo modo jam pridem Niearum que etiam fuam terrani. : qui cum facit Rofarii philofophorum audivimus diauthor, ccns : Sed quid dicitk de hoc, quod phitojophi dicuni : aurum noJlrum noneft aurum vulgi,& argentnm noftrum non efi argentum vutgii Dko, quodipfidicnntaquamaurnm, idquodvirtHteignkadfuperi&ra Et vereiftudaurum non efl aurum vulgi: putgm namqnenon afiendit. &rederetipjumpejfeafcend$readjuperhrapr0pter

Quod

De Lapide Philofbphomm,

j/

fuam terram etiam aurumfuum nomiQuod autem philofophi idem author teftatur i Scias quod as, quodefi philo. nare volucrint, aurum eorum: Terra hsec aes, fermentum & tinfophorum aurum, efi Unfoliataappellaturterra, cturadicitur,ficuteorumaquaalba& fic infit: Vnde buccinse in capite de folutione de author Clangoris Seminateaurum Hermesdicit: veftrum in terramalbam fotiatam, qu<t aerea, vidclicet tantum :femiper cakinationem facJa efi ignea ,fubtitk, nare aurum,id efl,animam & virtutem tingentem in terram albam, qutt Ex hk patett cfi alba & mnnda,in qua nonfintfordes. praparationcfacJa imo aurum philofophorum efl non materia fermenti, quod aurum natura dicitur: TerraeoScalaphilofoph.gr.7. ipfumfermentumtingensiEtin eorum efi aurum;Et rum efi alba,tn quafeminatur attrnm eorum,&anima iliud corpus eft locut fcientia, congregans illam, & manJiotincJurarum. Jguare dicit Hercules: fundite rurfum, Etpaulo poftaitidemauthor: hoc eftfotvite corpus magne(ia,quodalbumfacJumcft,&Jimilefolikrubi. in optimum, & aurum, quodab eoextrahiturt Eft enim illud,qttodfugit & eft tincJura qttaeflanima. Cum aurumphi/o(ophorumappettatur, afcendit aerem;& corpus hocalfpiritus in fuperiorem aquanamque bum,quandoaurumfatumfueritalbum,illudpoftnigredinemnoSenior: Mijce aurum cum auroftoc ftrum aurum nominaverunt,Unde EtHermcs;Seminateaurumin terramaibamfoefi,aquam &cinerem. um noftrum non efliteris prodiderunt,aur tiatam. Quare philofophi feaurumvulgi. autem quifpiam inferre & quzerere poffet, Ad ditam fententiam per fuum aurum modo aquam, modo terram intelquare philofophi aut fibiipfiscontradicere,& difcordeseffe:autoligant;videriillos mniac6fundere,&difcipu!os dataopera feducere voluifle.Refponveritatcm ipfam pandunt, deo,quod omnes& finguli philofophi,ubi nec tamen fibi contradiillamtectis&ajllegoricisverbisinvoivant, etiam ut quafi ex uno ore cant, fed miro modo coveniant,ita : locuti efle videantur nihil confundunt, neque imiinfuper tatorem fed clarc&aperanimuminducunt, dignum feducere exeorumoculis tamen veritatem te, myfticis locutionibus, &abillisabfconponunt, quse tamenindignos&impioscelant, 2 dunt,

36"

Traffiatus Aurem.

licet,ne margaritse porcis, qui quidem per Deigratiam dunt,quatum & voluptatibus fuis tantumcupiditatibus indulgere faragunt, proji& inhac quseciantur,fantimeniumque pedibus conculcetur,ficuti ftione res ipfa teftatur.Benigno fiquidem indagatori noftrse artis non demonftratum eft, nonmodoundematerianofemel, fedrepetito flra defumi,fed etiam quod unica effe debeat,quse artificis prudentia & fulphur difterram & ignem,feu mercurium induas resjVidelicct fblveuda. aquam aut terram fuam aurum appelQuando igitur philofophi lant,haud male faciunt, & penesillos eft, quo nomine eas nominare aururn plufquam perfe& fuum lapidemaLirum ftium, velint;cum indi, & multisaliisejufmodinominibus ctum,aurumregeneratum eorum fententiaquovis care non fintveriti. Qupdverb primo intuiill ud fuse potius ignorantise, quam philofophorum intu mtelligatur, eft. vidise adfcribendum hu&copiose technophilus indagatorinclyti Atqueitaabunde erit, qtiod nimirum ex jus arcani, de noftri lapidis materiainftrtitus autquodabiisprocedit,ex nullovegetabilium,exnulIoanimalium, ex nullo imperfetorum metail6rum,fed ex aunullo mineralium,& ro &argento aurum, &argentum extrahidebeat,quodqLienoftrum noftrum non fint vulgaria & mortua anrum & argentum, fed 1apienrci cardine,& tum & viva: Reftat modo ut de folutione,utpote arcano maximo quaedam in medium proferamus. Fit autem folutio quanex dura mollem, & ex occulta manifeftam do exre ficca humidam, facimusjhoc eft,quando res dura in aquam vertitur,non quidem yul& Agadmonin Turba docent3 dicengarem aquam(ut Parmenides tes t ^uidam quando audiunt defoltttione corporjt,ptitant eam effe aquam nubiumiSedfinofiros libroslegiffent-, & intetlexi(Jent,fcirentetia aquam fed in aquam philofophorum, hoc eftin nofiram effe.permanentem,) ficut ArnoldusRofar. i. 09.ait: materiam primam, Opusphilofephorum efi, diffolvere Upidem infitum mercurium, ut in primam reducatur materiamiEt Avicenna dicit: Indiges tu,qui vk operari, quodinjotutioduornm luminarium ne &fttbiimatione laboresprimo,qniprimus gradus

operk

*De Lafiide Philojbphomm.

37

etiam Arnoldus Quapropter cperk eft,uftat argentumvivumexipfis. i.Solutionem dcCcdhit,quod(itdivi(io corporum,& Rofar.i.cap.i.& \ Et Richardus Anglicus c. 18. fic materiafeu naturapr.imapraparatio {cvhit-.Primum incipere efifolvere tapidem infuam primam materiamt , utex ikfiatuna &Jpiritus aquamercuriatk. (tyeftconjttncJiocorpork &fummeneceffariuseftlaborinnoftra Sicutautemfolutioprimus, ita etiam difEcillimus exiftit, teftante Eobaldb Vogelio oueratione; avi eioperam dededicente: Jguam difficilts rcsfttjolutio teftaripojfunt, Boytfi?.EtBernardus Trefhe. Comesin libeMofuoadThomamde nonia fcribit: JHui novit artem,.&fecretum diffotutionk, pervenit quidern adartk fecretttm, qttodeB fpeciespermifcers; & natttras ex naturk cxtrahere qu<ein ipfis Utent eftecJuefe.Solutio fiquidem aquisacutis & fortibus fieri non debet, cum omnes acutse & fortes aquse corrodant &meliorationem & corrumpant corptis ad folutionem perducenditum eft,nulla fit fblutioin aquam que manus madum. Deinde,ut fedetiam defacit, fedinaquamficcam, qusenonmodomercurius, Zeumonein teratk,dirua~ Tiivha-.Nificerpus fulphur dicitur,teftante extrahatk & tk,imbuatk,ac diligenter regatk, donec fuampinguedinem faciatk fpiritum impa/pabilem in vanum laboratk. EtRicliardusAnglicusviamAvicennanionftrantecap.ii.ait:P^*funt imaginati, quomodo ex iftk corporibus perfecJioriiofophifubtiiiter per arbusfulphura ilU elicipojfent, & ipfbrum quatitates meiiuspurgari tem,ut bocfferet in arte mediante natura, quodantea in ipfts non apparuit, occutte habuerint.quamvkplenarie Ethocnequaquamfiericonce& ih primam materiam redutione, dunt fine corporis folutione, quod eft argentum vivum,ex quo facta fuht, ab initio, & hoc fine ulla cum extranese naturse lapidem no^admixtione rerum extranearum: Nam corpora noftra nulla folvit aqua,nifi illa ftfum 11011 emendent, dicit quaefueritgenerisfui, &quse a corporibus poteritinfpiffari, Bernardus in epiftola ad Thomam de Bononia; Et paullo ante in eadem epiftola Ccdhit\Solutiorequiritpermanentiamfimul,fciiicetfotventk &fotuti,utex &fosmininofeminenovafpeutroquenempemafculino des refhitet. Amen tibidico, quodnufiaaqua naturaii reducJionefpeciem metalE z

$8

^TraBatus Aureus

& &forma, wetaliicnmdifjopvitynifiilU>qtt*pcrmtmeteUinmateria EtMorfoleus inTurba: quammetalU ipfa folutapoJfuntrectngeUre. commixtumeB, &prt>cutdubio Omnecorpus dijfotviturcumjpiritucui d corporibm alteratur & cotoraomnkjpiritm ftmUiterfit(pirituale.Et tur, cnifpiritui color tingens,ac contra ignem confians mifcetur. Hsec igitur cum ita fint, tcchnophilus difcipulus diligentiffimc illa aqua. Nam csgnitio menfirui, ait inquirere debet, qusenam fit eB una de rebut, fine Raymtindus in compendii animi parteprima, Ntttiaenimreseft, qua qua nihilfieripoteflinmagifieriohujusartk. ipfaefl conjungat metallornmdi(folutimes,ni(inoftrummcnfiruum,quia mctaUoritm diffoiittio, cum earum (peeierum confervaaqua,cum qu* (it Codicillo. eftarcanum, tione,dicitm Quiaitaqueifthocmaxinium etiamcelavephilofophi etiamatque quodnonmodoinfuisfcriptis ? attamen, fed etiam revelare interdixerunt runt, quantummiditis inverum tramitem terehilicitumeftj^bisjis philofophorum Primum didtumin Rofario abbreviato reperitur his fere ducam. verbis : Prima praparatio & fundamentum hujus artu eftfotutio,hoc itt argentum vivum. Et hoc efl, reducJio corpork inaquam, heceftt in corpore mafolutionem vocaverunt, quandodixerunt:Solvaturaurum materiam redtttatur,ut inde fiat fulgneftaoecuttttm, utinprimamfuam ut denuo in aquam redtgatnr. Noftrafiphur, & argentum vivum,non nihit efl aliud', niftutcorpus humidumfiat, &in natuquidem folutio & falfedo fttifulphurk minuatur, ram argenti vivi refolvatur, quod d duobus fulphuribus abftracJumfit, quandofpiritus fulphur divinum Secundum ditum Riplseus ih fuo prooemio corpori obviamftt. duodecim portarum profert: EgoprofecJo te docebo, ut inteliigas quifunt claves fcitntia \ quos Raymundus fuamenmerfurioseftetres, Seddttoifiorumfunt fuperfictales: ftrua vocat, finequibus mihirecJefit: tertius efteftentialisfolk & tuna, quorum proprietates tibifyncere mon atioru metaitorum e(fentialk,eft neftritapidkprafirabo.Nam mercurius ittnanoftra menflrua nonfuntconfpicua vifiti, (ipuummateriateJnfole& ejfecJum. Hic eftillelapk, quem tnteltigimusfiquk necapparentnifiper & Efi anima&(ubfiantiafpletididafolk nofirafcriptareftemtlligat. lum\

<De Lapide^PhiloJbphomm.

$$-.

eorum infiuentiaper quam tcrra recepit fplendorem. Nam lunsfttbtilifque Avicenn) quamtcrramunda, auidaliudeft aurum & argentumQnquit Tolle ab eaprafatumfplendorcm, &tuncterraerit alba & rubea. parvi momenti. Totum compofltum apellamus noflrnmpiumbum. ^ualitas &/unaprovenit. Ethacinfummafunt noftramenfirua. fptendorkdfole naturaliter cumprimo calcinamusfednullum corpus imCorporaperfecJa mundumingreditnrexceptQuno,quodvulgariterdphilofopbkleoviridk conjungendi tincJuras interfolem & lunam aptlUtur, quodefimedium cum perfecJione. Cumfecundo, quodefihttmiditas vegetabitk revivifierat mortuum;amboprimipia materiatia debentfolvi, & cans,quodprius effent momenti. Cu tcrtio,quodeft httmiditas maformalid,alioquinparvi ar& uncJuofa infua natttra.Hermetk ximepermanens,incombuftibilk, bor in cineres comburetur. Hic eft nofter natttratk ignis certififimus, nofter noftra tincJura munda, noftra anima,nofter lapis e/emercuriusjulphur, vatus cttm ventofin terrageneratus. Hac animo reconde tuo. Hiclapis,audeo tibi dicere,eB vaporpotentialis metath\hunc quopacJo acquiras,opormenftruum ,quanquam NaminvifibileprofecJoefihoc tetteejfecautum. perfeparationem elementorum potefl appacumfecundaaquaphilofophica rere ad vifltm in forma aqua clara. Ex hoc menftrtto iabore exuberato,at& circulaquecum eopotefi fterifutphur naturafifttnaturaliteracnatum tum eum eodtffotverepoteris tuahaftn aut mafifam* tum infpiritupurum: Hsec funt iftorumphilofophorum verba, in quibus totum folutioSi igitur facultates & vkes naturse probe nis myfterium revela.tur. cuni his verbis contulerisjomnefque na~ probeque confideraveris,& ttir^operationesannihilaveriSjh.e.reduxeriSjinftarqueglomifiladeadveritatem in illis plane & fundamentaliter glomeraveris,omnem ^ivenies. Sin vero exiis haudpoteris colligere, tibi portsefunt oppefadcufulataeuieque materiam, nequenatursevires quoquenoveris: jtis cognitionem neque perfpiciila neque nauci pLitamina, fed arden,tiflimse preccscumindefeffo ftudio& eonfiderationeimpoflibilita!tisnaturse conducent. unice & maximi Dei revelationem, Equidem fecundumfummi & folum amduisftudiis, vigiliis, &frequentiiterataqheletione authen.-

\tfo

TraSiatm

<*Aurem,
fum affecutus.

authenticorumlibrorumhanc

non quidemi fed. quam exfolius DEirevelationenoviffeccepi, quoadmateriam, didici, inde confirmavi &contormavi, folutionemetiam illudquod una unica eft, & fine qua neque antiphilofophos (quse apudomnes philofophi quicquam proficere potuerunt, qui, neque recentiores unde & fecretum artis & arcanum philofbphorum, quod nemo nifi DELISrevelaredebet)&omneslaboresaddidici,pro Creatorirerumore&cordeimmortales agogratias AMEN. feculum. tibi cauffa de me Ut autTem,amieeletor,omnis quo beneficio ab hocufquein

artsm

conquerendiprgcidatur, & unumadhuctibimyfteriumperDEiamorem pandam, illa tamen fecundum prius & noveris, quod etiamfi unaeftfblutio, eftilla, pofterius,utinfcho]isloquifolent,diftinguatur,Primafolutio de qua,ut ftipra ditum eft, Arnoldus Videlicet, redutio in loquitur, & fpkitusfimuifoprimammateriani:akeraeftperfetaillacorporis lutio , ubifblvens&fblvendumfemperfimulmanent, &cumhac fpiritus coagulatioperficitur. corporisfokitionepariter Hicclare &dilucideoculistuisviderepoteris, qLiicquid noviffe, & eft nihilominus & vidiffe dudtim defiderafti; & opus mulierum, Riteenim dequouberiuslaqtiiftiperfedebimus. puerortimludus; etiam divino afliftente numine fequetur, cognitum,finis prhicipium caducam hanc inquam, & aeternam illam, ubi ubi omnem gloriam, DEUM videbimus de facie ad faciem, clarificatisnoftris eorporibus omnes mundanas voluptates contemnentes,hancque a'ternam,infiunice defiderantes, nitam, & ineffabilcm noftris apertis &ipfiflimis oculisadipifcemur. Hifce tra.tatulo huic meo finem imponam, quicquid tibi ukerius novifle reftat,infequentem fimul omnem parabolam relegando,ubi & praticam clare demonftratam adinveni es. Eam,fi operationem ritefLieris fecLitus, nondubito ,quinipfead perfetum finem, &veram fapientiam perventurus fis, quem tibi & omnibus bonis demonftrarevelitDEusPater,DEUsFiLius,DEusSpiritusSantus,beneditusin omniafecula* Res

DeLapidePhiloJophorum, M. S.
eft numero,res efleffentia & ttna, RESutftt jj}uamnaturafiudetvertere,atartis0pev In duo,bifque duo,tria ceu msfcripta docebunt, dant alimentafibi. tMercuriusJittphur Spiritus,atque anima, & corpus quatuorfo etementa, fQuintumquodpraflantphilofophumlapisefi. Mdteriemfinefraudetuamcapeifitqueeadupiex, mernm. Sptendeat ejfefimutmercuriate ab omni Eligitopura mperegrinofittphnre Ignis & adfurnum deflruitopenitus. Pondere adaquato rurfits componito, Sic te lngreffumartisiter,mjfteriiquepttto. & ifihac Pofiquamjolvifti,moxfubiimabis; Conterefiillandimltibtcejjetamor. PoflcongeUndoinfiftas,pergafquecoqnendtfi Pofihcecincipias ttngere Urgtficus: lunc medictna tibiefthom/num.quoquefummametaftisi SanareadpUcitumquosmodocunquevotes,

^j

IN PA%ABOLA SEQVITV% totimnegotiimyjteriumdeclaratur.

QVA

& elegantiffima in virguko fylvulaobamaliquando & fimul quod per hujus vitse confiderarem, QVUMbulans,miferiam noftrorum miferandum parentum lapfum indeploranprimorum hunc ftatum dedudti eflemus ,deploraremr dum ,. & miferrimum in devium itaprogrediendo incidi , & in femitam aliquamafperam, infolitam&inviam, ,utfacile plurimifquevepribusobfitam conjetari liceret illam raro frequentari Hoc cum animadver, deveni. fuiffet tiffem, ho.rrorepercitus,lubens pedem retraxiffem,fiinmeis de, utfacilius viribussfedventusvehementiQritamefequebatur F cem

j.2

Trattatm

Aurem

ferre poffem. cem gradus illorfum, qCiam unum retrorfum Quafemitseque afperifas fufque deqLie fapropter mihi properandum, cienda erat. Quum itaque aliquantifper inpratum procefliffem, circi arboribus denuo peramoenum promovi , qiiod in modum loci ac decoratum , ab incolifque frLigiferis quafi circumfeptum erat ,ubiincatervam felicitatispratumnominatum decrepitorum, hominum deveni, inter qups LUIUSmeeanifque barbis ornatorum diasaJtatis barbaprolixafubnigraerat ,quem quidemnominetenus _-Hominesiftidifleilliusnohdumvideram. noVeram,faciemvero rebant de variis rebus,de bonitate ,& fapientia Dei,de cunctis iiaturalibus, inprimis de magno & recondito quodam myfterio in nattira latitante, quod D E v s omnem fere mundtim celaret, & paticis tanLongo temporis tum,qtii illum vero amore profequuntur,aperiret. tratu illis aufcukabam, (hic enim difcLufus mihi admodum arride, non quidem quoad materiam &operationem, bat^donec nonnulli fed parabolas , fimilitudines,& parerga quod attinet, latitis & finiftre vagari mihi videbantur,Plinij, Ariftotelis, aliorumque figmenta Audiens igiturhsec, diutius fecuti,quse alter abaltero excerpferatv & me "continere nequibam ,, atque inftar Sauli inter prophetas, exmeum finapi,vt dicitur, intermifcebam, refutas ejufmodifutilia Quodcum nonnulliaudifIent,mihiadiftipulaperientia,&ratione. tentabant infuafabantLir,- mequeexaminandoetiamatqueetiam eultate. Sed tamfundamenta meafolide utomnium, erantjata, mimese notitise foliditatem applaLifu in examine perfifterem,illique r arentur effe affeve, uno ore me in fuum collegium fufcipiendum rantes; quse verba hatid minimo gaudiomeafficiebant: fedcolleeffe poffe dicebant , donec leonem fuum. ganifutimnondumme Quaejufquefacukatesinternas externafque abunde pernoviffem: mihieffe nitendumutillum te,omniftudio ,afrlrmihifubjicerem Mihi quidem probe fidens illis recipiebam mahant. , me nullum in. hoc non lapidem moturum effe. Illorum fiquidem familiaritas adeo. meafliciebatjiit prse mundi htijtis divitiis illos non deferuiflbm.Quaenufropteradleonemmeperducebaht, ejusnaturammihiprobe ' ' cleante^

De Lapide Philojophorum.

<fj

eleantes, quomodo vero in principidcum illo agere deberem, nullus rriihi declarare volebat, nonnulli quidemnihil non de hoc negotio balbutiebant, fed tam confufe, intricateque, ut millefimus quifautem illum vinxiflem, que vixillos perciperepoffet ,quam primum mihi cavifab illiufque iinguibus prseacutis , dentibufquehorrendis fem,nihil deinceps mihi ignotum effe volebant. Leo hic vettis erat, ferox & magnusjcinni ejus flavi de collo procedebant,invicibiIifque videbatur,adeo,ut de mea temeritate non parum folicitus effem-, linifivotum meum,fenefquecircumbenfque pedem retraxiffem , contiftantes, quidqueacfurus eflem prseftolantes,nieinpropofito Prsefenti igitur providoque animo ad leonisfoffamdcnuiffent. , fedrutilantibusfuisoculis fcendebam > & blandiriipfitentabam me ita territebat, ut vix loco confiftere poffem, adurumque acfum Sed in memoriam revo cans,quod a fene quodam, mecum fuiffet. inter eundum ad foveam, audiffem; plure quidem domandi leovero adfinem fuum propofitum nemprsefLimpfiffe , pauciflimos &ne pudorimihieffem,variasarguperduxiffe;me confirmabam , hac athletica didiceram, tafque en cheirefes ,quas indefeffo ftudio in tentabam,addo quodnaturalismagise non eram imperitus; &blanditiis, a tergo relicfis, fiiaviter, artificiofe, & fubtiliter illum appreomnem fere fanguinem cx hcndebam,tit, priufquamilludfentiret, ejtis corpoie, imo cx ipfisintimis fui.cbrdis vifceribus extraxeram, quidem , fedcholericus;fecando pergequi erat rubicundiffimus bam , & inveniebam ,quod fatis mirari non poteram; inprimis offa , quse etiam quantitate fanguiejusinftarniviserantcandidiflima nem excedebant. Quum hsec fenes noftri foffahi ex alto circumacerrima difpuftantes,noftrumque prselium obfervantesvidiffent, tationefeinvicem , quantum ex eorum commotionibus colligere mihi licebat, agitabant, verba eorum, ut pote inima foffa agens ,peracrius fibi contradicerent, audiebam ciperenonpoteram;fedcum & revivificandus erit,ficoiunum inhsecverbaprorLimpentem;ipfi Gmnes igitur ambages relegando ex fofla leganofter effe voler. meinmagnamareamconferens deveni>quomodo , adhucnefcio,. in F %

jfi^

TraffiatusAurem

ulnas akitudine fuaverfus , quiukracentum inprsealtummurum non excedenubes v^gebat > fed in fummo apice pedem latitudine , ubiafcenderam , ufqueadfinemloricaeratferrea bat,&abinitio in medio muri,fuis anteridibus probe firmata.In hunc murum devemihi quidam haud longe me prseceniebam, inqLiam, & videbatur Hunc CLim aliquantifper effem fecutus, dere ad dextram loricse. ex alio latere fequentem confpicor (an vir fecundum mequempiam , referebat inifto autmulierfueritadliLichsereo:)qLiimeappellans fatiuseffeambLilare,quameo,quo ego procedebam: quod quidem Nam lorica ,quae in medio erat,viamque admofacile credebam. reddebat , rsedinicilem intanta alitudine faciebat dumanguftam ambulationem , fiquidem & nonnullos me fequentes prolabi conQuocirca maiiibus etiam complicatis fub lorica ad akefpiciebarn. admuri finemdefrumlatusmeconferebam , &ita progrediendo ,Libitsedebat , quod cenfiiperdifficilem&pericLilofLimveniebam deferuiflem , prsefertim cum fubrepere priorem meam ftationem facukas mihi daretur; amplius non poffem , neque retrocedendi quare,inmemoriamrecolligens,quodaudacesfortunajuvet,extremanibus pedibufque meis,fineomninoxa dcCma tentavi,fidenfque ccndi; & cum paulo ukerius progrcflus effem , de nuljo amplius periculomihiconftabat me ,quidvedemuro,autloricafaiumeffet, Quumigiturin eumlocumdevenilfem,reperirofasalbas fugiebat. & rubeas,fed rubese numero albas excedebant, earumque quafdam decerptas pileolomeo afEgebam Pulcherrimse illic erant fceminse, vicinum cingebat, adolefcentes alifed murus quidam ,quihortum , ab eis detinebat, (libentes fiquidem cum quosin illo ambulantes hortum circumire, portamque ejtis quserere, eis non illis fuiffent,fed mifericordia Quapropter eratintegrum. erga eos motussea via,qua v:eneram , fedplano tramite,recedebam,&admodumproperans, , ubihortulanise-desadinvebreviadqusedamdeveniebamsedificia inibi reperiebam homines, quorum nire fatagebam. Sedplurimos raro duo cohabitabant,qui ftudiofinguli fua habebant diverticula, felaborabant Labores autemifti ,fingulifuoslaboresperagentes. vide-

DeLapidePhiloJophomm.

efle ante id temporis, &mihinoti&elaborati Videbantur mihique innotuiffe , mecum onines eorum labores fatis fuperque prseciEcce, num tot alii homines tam forditos &nauci puefic reputans: , at labores, qui apparentiam quandam, pro cujufuis imaginatione in natura habent , perpetrant? & tibiignonullum fundamentum me haudvanein hifce futilitatibus,quod fcirem fcetur. Qusipropter cum fumo evanefcere, detinere volens, propofitum ejufniodiaiceni nonnulli meum iter perrexi; & cum portse horti approquinquarem, in meomepro, utetiamvererer,ne obtortovultumeintuebantur alii vero murmurantes dicebant: En ifte bdhus pofito impedireht; vir horti januse appropinquare prsefumit,& nos,qui tot annos in hortaceis hifcelaboribnsinfumpfimus , nunquam in illuni incromifli ii repulfam fuerit funius ; quo Sardonio illum rifu profequemtir parvifaciens,(notioretenimillius paflus?Ego autem hofcefermones horticonditiomihierat, quam illis, etfinnnquamin eofueramjper anticumetiam , ut &foramenabextranon prsecluftim atqueetiam tamen foramen extaret , quoclavisintromittipotuiflet;fentiebam , quodvulgaribus oculisnonoccurrebat, inanticoeffe, quoddam loco effe adaperiendum & mecum colligebam,hoc ,quare omnicluadukerinam vocari v olunt ,jam priforia mea clavi, quam nonnulli dem fedulo artificio prseparata me accingebam , feram recludebam, vero per hanc j anuam introiiffem,reperi& alias & introibam.QuLini tamen f.icili negotio apertii. Erat atitem portas oppefliilatasqtias inceffus , qualesinbeneinftrucfissedificiisviderelicet , continens veroad 20. pedesJaqueari inlatum6.inlongum egregio coaffatus:: erant, per eas tamenseEtiamfiveroreliquaeportseadhucocclufa? Ntimine ,inhortumintrofpicerepoteram. que,acfiapertsefuiffent in cu jus medio repeigitur divino annuente,in hortum ingrediebar, alium quadratum, riebam hortulum &fex perticas; compre.hende^ > rofseqLie egregise florebam, quirofeisarbuftiscircumfeptuserat bant, &quiararapluvia decidebat,.fblarefqueradijillampenetrabantjfuaviflimaapparebatiris. QuunngiturhunChorttilumprseteriens, ad illum locum ,; ubi virginibus fubvenire volebam,properaw F x rem;/

4-S

TraBatusAurem

irem,Ecce,perfpieiolocomurihumilesgerras,procederequevirginum omnium formbfiflimam , holoferico Isevi ae nitente^Germ. decoratam , cum juvene ^it>|tl/ GalliveroSatinvocant)candido omnium formofiflimo, coccyneaque vefte induto, ac rofarium CcCe fuaveolentes rofas manibus ulnis invicem ducentes , plurimafque Saluteimpertiebam ipfos,& quomodo fsepe geftantes,prsetergredi. Hic meus diletifIimus,fponfus (ait_jmihi tranfcendiffetinterrogo. fubfidio fuit, & nos hunc hortum peramcenum relinquentes, ad noamori noftro fatisfaciamus.' ftrum cubiculum properamtis,ut Gra, qLiodfineLikerioremeamoIeftiaveftrisvotulorinirii, inquam luntatibus fatisfatum eft. Videtistamen quantam impenderimotemporis fpacio tantum peramin veftris officiis , ubiintambrevi Pofthsec deveni in hydromylam loci circumiverim. lapidibus intusexftrutam , ubinullaerantfarina; , alia^eresad reccptacula fed permurumtympanaaquacircumvoluta niolendumrequifitse, ? ReInterrogabam ego, qua hoc fieretratione confpiciebantur. , ex altera parte operam fieri decrepitus molitor fpondebatmihi molitoriam molitorem aliquem per pontictilum claufinr.eoqueipfo introireconfpicor,quemprotintisfequebar. Cumigiturponticu& niiralum,cui tympana erant a finjftra, tranfiiffem, confiftebam, In momento etenim tympana fupra pontibar ea, quse videbam. culum erannaquse pernigrse, cum guttis albis apparebant; ponticuli tamen manifuperficies 3. digitos latos non excedebannihilominus comitahtes firmiter bus afferes , ponticulum comprehendens, dubitabam , atque ira nullo humore adfperfus a;retrogredinon quiserebamque exfene, quotfibi eflentrotae ? Dequam tranfibam, miraculum iftud , quod mihi acciderat, moleftum cem,refpondit , fed perpendensi erat, & lubensnoviffem ejus interpretationem Erat qtiod ex molitore nihil horum refcifcere poflem > difcedebam, autem ante moletrinam area qtiaedam elevata, in qua nonnulli prseditorumfenumadfolisradios (quitum temporis calidiores eranp) &denonnullisliteris ambulabant, , quas univerfitas facukatis ad illos dederat, confukabant, . Ego facile conjiciens liferarum tenorrem,

DeLapidePhilofophomm.

^.7

conveniebam dicens : Doattingerent,ilIos jrem,quo'dmenimirum uxor ,quam minimei de mene hic agitur? Maxime,refpondeban't: fin minus; noftro perpetuum" tibi eft retinenda: jam pridem duxifti, Inhoc negotio nullainquaopuseftmoleftia; principiindicandum. , femeldu,&apueriseducatus namquecumillaquafiprognatus halituin colam, imo ipfa tam nunquam deferam , f ed ad extremum nosmors non fejunget.De qtio igittir conquerimur.?ajnnt:ipfaetiam eftis. Contentus fum inquam. fponfa in hoc acquiefcit; copulandi Itaenim Ieoftiam recipiet qtiidam. Beneigittirhabet,refpondebat & vividior eric , quam antea fuit. Tuncin mevitam, potentiorque moriam peracfos-meos labores revocabam , & mecum ex certis ra, hoc negotiumnonme,{edaliumqtiempiam tionibus colligebam Dum hsec mecum ita reputo, video mihi probe nottim attingere. veftibus anoftrum fponftim cum fpofafua diletiflima fupraditis rnicfum, ad coptilatioliem paratiflimtim prodire , qtiod ex Iseto laeme tiflimum mefaciebat. Sempcr enimtimueram,hocnegotiumad eoccineofuo' eft>fponfusnofter, pertinere. Qutimitaque;,utdiftum & diletiflima cum fuaviflima nitente veftimento, fJDonfa, ctijus holofericea ftola nitentes de fe emittebat radios,ad ditos fenes perveconfeftim. Mirabar autem ego plurimum, niffet,eonjungebantur vividse qLiodifthsecvirgo,qLixfpoiififLiimatereffeperhibebatLir,ta etiam modonatavideri Sediiefcio, effetaetatis,ut potuiflet. quid^acforortamardenci nifi quodtrater anamabillispeccatumeffet, pofterum ntillopato fepararipoflenc, nurei, locorhalami, pompofarumque atqueitacriminisincefttis progeptiarum , ad carceres perpetuos, qui tamen (rationeinclytse niei,prsece lentifque profapise,& ne in pofterum taeite obfceni quid obfervari eorumopera peragere , fedabexcubiisordinatisomnia & clari, inftar cryftalli, rqtundique poffent)tranfparentes,perfpicui in modum globi cceleftis formati erant, condemnabantur, rncludeut ibicontinuis bahturque lacrymisveraque poenitentia pro pecomnis amidus ac muiidus alienus, catis commiflis fatisfacerent.Sed cjua decorandifui gratia veftiti erant, a-dimebatur, quo in tali cubiculo morefefeeonuinxerant,utin

jfB

'

TraffiatusAureus

: neque quifquam ipfis qui eos culo nudi concumbere poffent in carcerem tuhc fuiffet comitatus ipfifve inferuiviffet adjungebatur ,Ted poftquam copiam cibi ac pottis , e dila aqua haufti, facul,cubiculijanuaoccludebatur,oppefTuiabatur, fti,acoepiffeiit ut illos obfervarem ,inftanteque tatis figillum apponebatur,mihique , ita ut neque plus sequo calefierent, hyeme cubicLiium calfacerem atit aufugerent, in manneque algerent,nec ullo modo-difcederent datis dabatur ? fin vero prseter fpem & opinionem ulla accideret noxa,in me graviter advertendum fore. ,/Egre hoc ferebam , timor & providentia anxium fatis me reddebant; Et mecum reputans, rem momenti, haud collegiumquefapientisemendaciis magnihanceffe affuevifle,fed ditis ftiis femper ftare,paulo eram timidior.Sed quan> cubiculum infuperforti do ferendaerant, quse mutari nequibant at; aliis adhucpropugnaculis, turri inclufum, mu&prarakismuris nittunerat , fedcontinuoigneomnecubiculum ,ubileniquidem calfieri poterat ,me lubens ad hoc officium accingebam , & pofteainitium calfaciendi cubiculum, quam ntimen divinum invocaflem, Sed quid conjuges afrigore defendendi faciebam. incarceratofque vel mihimum fenferant calorem, CcCc ami ciflime fit? Quamprimum , utfimilishuiccomplexui,nunquam acompletebantLir,itaetiam litisvifusfic , donec jpermanebantqueinhacfuiamorisflagrantia seftucor liquefceret, corrueret. fponfoexnimioamoris fruftimque Illa,eum haud minus aman.s,quam ab illo adamata,hsec confpiciens, lacrymis in definentibus eum deploravit, & quafi tumulavit, ufque ab omnium obtuitu abfcondidit. omniainundans,eum Amplius eSed querelse & lacrymseiftse haud fuerunt tenim non apparebat. diuturnse; fiquidem ex nimiatriftitiaulteriusviyere recufans, ultio Vse mihi, quotanguftiis morti fefededidit. circumfeptus, angori, quandoambos terroribufqueinterturbatuseram buspertubatus, mihi demandatos , inquaquafiliquefacfos , mortuofqueantemc Interitus mcus indubitatus prae ocLilis meis confpicere conrigebat, moleftius accidebatmihi, erat,&qupd,longe prsevi:fasirrifiones,dedamnum. In his fbectus,&afpernationespotiusmetuebam,quam igitur

T>eLapidtiPhiloJopBorum.

jfp

jdies terens, Sc quomodo rebus meis Igitur :fQllicitu.dini.b.us ||tures .coiiiciditraihitandem, quodMedea^Efo,cpnfalcrem,reputans, uisemo.rtu.um co.rpHS!yitse.reft'ituiftet:, & .mecum ita :tatiocinabaq tibi.noneritimp.oifibile. Cosplugiiihiedeaiisecpotuit<perficere,& .effe.dum :tedderem. :Sedineliorem turcQiifiderarcquom.odoillud rnoniiuyeniebam .methodum ,^}uam, "fi.eo.utinuum calorem foveemortua .reni,do.nec.aquaje.yaiiefcerent,,amahtiumqueinoftrorum ma.corp.ora rurfuro apparerent.; tuncenim xjinniaeffugerepericuTa Continnatofgi^ gnom.eoemolumento&;ho.noEe,-non,dubi.taham. ad quadraginta ufquedies , iblanimadvertettircalQreipergeb.am jbamaquas dejdiejii.diemco.nfum^ nificuhiculum Citiusfat.um.fuiffet, ;d.enu.o.apparere,quod.quidem :fuiffe.t (quod tamen nullo paelo inimis arte.occurtum.&.figillatum mihi etat adaperiend.um.) Advertcbam namque quod aquse afbendentes, ;nubib.usque .app.rppinquantes jq eacumihe ciibiculi cof.oniniiio decedere iban.t ., ,&ihftar pluyise;decideb.ant ., niliilque fpQiifuscum fpohfa fua dilecciflimamor^. .pot.e.rat.,, donecmofter Interltn ;tuus .putruerat, jnd.eque fupra modum graviter.oilebat. ,in .eubiculo.ex radiis .falarib.us inli.umiditatem agentib.us. prsepuU ., quseme .chrayifeb.atur.iris , <piil.cherrimls :deeorata,colQribus poft .tot exahtlatas mseftitias :iion :pary.afaetitia afEcie-bat-., Inpriimis.gaudeham., quo.d meos amances coram me jaceutes confpicabar. .Sjcu.ti.autem.nulla.tamioiIida^ftlxtitk^MaeiiQnaliqua.ad-. verfitat.e:turb.e.tur.: ita&ego-inmeohocgaudio.contriftabar, quia yltaeffe anl,&.fine.omni niihi demandatos;hos;adhuc.mo.rtuos, mum.induceh.am; fedunum iioc mefolahatur, quodeorum chbi.cuiumfQlidiffime occlufuhi:fuas;ariimas.& fpiritusiion emittat , fed dito:meocaloreeos probeafleryato.sadhucretinebat:quapropter abunde fungendo pergebam, foye.ndo ..demandatoque meoofficio quamdiu planemihi perfuadens,cos.ad fLiacorporanon reverfuros, Iiumiditatesillse durarent., (qLiando^uideininhumidisiiaturlsifti Namcirciter deIecl:antur),quo.dita quoque reipfaeveniflecomperi. terra vi folis plurimos exhalare vapo^efperam animadyer.tebami
G res,

jo

TraStatus Aurem

elevari quo aquse a fole attrahuntunqui noctu CPSU res,eoquemodo terram irrigabant, inftar roris foeeundiflimi gulati primo crepufculo cadavera abluebant,. qusede die in diem ,.quo fa^pius hxc noftraque reddebancur. Sed candidioraque pulchriora ablutioperficiebatLir, humiditates unnuebantur, tantomagis quantbmagisaibefcebant, douec tandem nebulis, humidioiibufque rempeftatibus pulfis in aefefe contirierehaudpotis animaukerius renudofudoquefpiritus& effent,fed in, clarificatum reginae corpus regredi copluriflimumqne boe fentiret, in momento qtiafivitam gerentur;quse,quamprimum exquo maximo , uti conjicere facile poteftis , gaudio recipiebat; vefte,, prsefertim cumlautiflima fuinptuofiflimaque perfundebar, mortalibus vifse funt,indutam, prseftantiflimaquales apaucifliniis meris concinnata decoratam illam reque cprona, ex adamantibus Audite mortalesiurgereconfpicabar,inbaecverbaprorumpentem: quodSummusDeusfbluseft, qui poteftatem &probeattendite, & deponendi. Ule facit divites & habet reges conftituendi pauperes. exfLiavoluntatetOeeidit,&vitamreftituit. Hujusreiegoipfafufficientiftim exemplo. Magna eram, &reddebarliumilis).nuncver6.J, humiliata, iiireginamplurimorum Poft. regnorum funi conftituta: reddita: rnihi pauperi thefauri fapientum morteni vita mihieft & concrediti& traditifunt. Quoeirca &mihifacukas, ex potentium fapaupere divitem faeiendi, humilibus gratiamtribuendi,a?grifque conceffaeft. Sed nitatemreftituendi diletiflimomeofratri,potentiflimo nondum regi a mortuis adhtic refufcitando par fum:Sedi qtiando is venerit,- reapfe meos fermones veros effe demohftrabitv illuininaQuum haec dixiffet, fblclariflimofuQfplendoreomnia ealor intendebatur, bat,:dieique &canictilaresappropinquabant. in reginss noftramuptias Quia verojamdudum & fumptuofiffima veftimenta exferico vilofo nigro,. cinereo damafceprseftantiflima mofericocsefio, candidobombycinoraro, niveoqueholoferieonitente,. & aEgento,pr;etipfis adamantiinargaritis,fplendentibufque , erantparata;ita etiam busphrygiaoperapretiofiffinieintertexta Mihonoremnovinoftri regis diverfse veftes,exincarnata,citrina,croceaque

De Lapide Philofophorum.

ji

ceaque pretiofa materia , &:tandeni coccyneo rutilantequeferieo cafbunculifquemagna copia intertexta conprseftantiffimisrubinis conficiebant indumenta ad vificiebantur. Sartoresautem.quiifta ut etiam mirarer,quando ftolam vel togam nofumnonapparebant, vam paratameffevidebam,quomodo hocfieripottiiflet,prsefertim, cum noffern neminem prseter fponfum cum fua fponfa thalamum introiifle; Sedhoc magis me admiratione capiebat, quod quam priutetiam asum aIiquatogaeratparata,ftatini prioresevanefcebant, nefcirem,quid deillis actLim effet,aut quis eas repofuiffet. Quum igieffeta eflet, magnus &potens turpretiofiflimaillacoccyneaveftis ille rcxmagno fplcndore& magnificentia, cui nulla par eft, apparebat, & quiafe introckifum effe 1entiebat, fuaviffimis & difrertiffiniis utfibi januam aperirem atqueecubieuverbisaniecontendebat, lo prodire perme liceret,in meum enini id emolumentura ceffurum effe. Etfi igitur cubiculum aperire mihietiam atque etiam erat intermeterreditum magiiificentiatainen , &fuaviseloquentiaregis tam bant,ut aperire non recufarem; & cum exiret, tam liumanum, benignum,& tam humilcm fe prsebeat, ut reapfe teftimonium exhiberet, magnates nihil adeo, quamhafce virtutes deccre&ornarc. seftudegerat, magna fitiseftuQuiaveropercanicularesinmagno abat,fummeque laffus fefftisque erat, qtiare mihi dabat in mandatis, ut defluente, torrenteve fub tympanis aquam haurire, fibiq; afferre lubens feciffem , magnumhauftum dedignarinollem;quodcum fununo eVolvebat appetitu,ac in cubiculum fuum redibat, mihi madans,utoftiiim probe occluderem , ne qtiis illum turbaret,aut e fomno fufcitaret.Paucis hic quiefcebat diebus, meque ut aperirem,re& vocabat.Videbatur autem mihi longe pulchrior,faiiguinolentior, njagnificentior, quod & ipfe animadvertebat, hancque aquam pretiofam & fanam effe judicabat, confeftimque plus aquse petebat, eJLifmodimajoremhauriebatcopiam quamantea , itaetiamutcurex ille nobiculum extendere animum inducerem. Cumigitur , ex , quemtamenignarinihilfaciunt fterpotumhuncpretiofum fententia bibiffet , in eiufmodi pulchritudinem & magnificenG % tiam

f2

Tra$.Aurem,DeLapidePhiloJophorum:

vitse' tempus^ nequeprse-" magnifieentiamdeyeni,ucperomnemese ftantiorem perfonam, neque prseffantiora facinora viderememine" rim.In fuum enim me r egnum ducebat, & omnesthefauros divitias-demonftrabat; utetiamnolens volens confiquetotiusmundimihi modo Reginam dixifle,quod ipfaresef,fedeeianT tericogar,non defcriberereliimajorem partemillis, qiri lxgem noftiaimnovertmt, erat nobiliumqae carburicuiorumibfnallus quiffe* A uri fiquidem, & reftauratio juventutis, iinis,renovatio> natLiraliumquefacukacunctorum morbotum, & amiffse varetudinis reftitutio',abfatioqiie rum familiare illic erat. Hocautem prsecseteris mihiadmodum arriregni creatorem fuum noverunt, metu'debatquodhominesillius ab eoque fapientiam, intellrgentiam,. unt & honore profeqtiuntur, &demum, gloriam seternam beatitudinem poft hanctemporalem & adipifcuntur >quam nobis- tribuere velit Deus Pater petunt, Deus Filius, & Deus SpmrasSancTtus, triunitas Iaude & honore pr ofequchda in^fl^iil^fecu Jor uma

- AmenJ' ^

'^

AttREUM

AUREUM
QgOD fkaviterjloruit, NVNC

SECULUM
ITERVM APPARV1% & odoriferum aureumcjue Jemenpepetit. illud femen omnibus
& Do<Sfcrinas Fiiiis mon-

REDIVIVUM,

Carum pretiolumque
/vi-Y

: ^jeSapientia:
, "'Y'\

ftrat&relevat

l^TOirouS

MADATHANUS.

fRANGOFURTI,
Apud HEKMANNUMa SANDE.

C54)

lacob, in Epift. i. v.j. Si quis inter vos fapientiam defiderat,petat illam a nemini ex prp Deo,qui dat fimpliciter,8c bratj & tunc ipil dabitun Symbolum Autoris.

Centrum

mundi,granum

fundi.

PRiEFA^

(55)

PRfiFA.T
AD

I O

CHRISTIANUM DIGNUMque Le6torem.

Eramice,pieque LeBor 3pmfertim 'vosfapiendoBrim filij) poftquam aliquoiante antU^ noSyDem omnipotens, adcottidianas ardentif pmasquemeaspreces, oculosmeos->perillumu SanBi (auo ex omnem nationem fbiritusfui Japientiam accipimus , nobijqueper Chriftum hpatremiffim ejl) tam late aperuit^ut verum (entrum m ^lrigono centrit uniPhilofophici laptdis agnofcecamveramquemateriamnobitis rem , atque efjentialiter inmanibm habcreminihilominustamenfermeper quinquennium ignorabam, quomodo videlicet , reBe^ffdecenterrubrittonisjanguinem, $alba aquikgtuten ex illo feparandi, multo mtnus ilia naturct, admodum arBe & opjuxtaproportionatumpondus tume mifcendi-ftncludenc\i,obfgnandharcanoque igni committendijmihiprocedendum ejjet, idquodnon abfque pngulari raEthcet infcriptisfpationeexercitata<foprudentiafierioporfet. raboiis, ^tvariisPhiiofophorumfiguris3finguiaricumindu}mirabiliaf$ffpartim firiaindagaverim^ atqueadmultifiaria exprocumilloconducibititer

PRlFATlO. 5S ex proprio ipforum cerehellonata tznigmatafoivsnda, ut plmi mum defudaverim ' nihilominustamen~r.eipfa deprehe.n.di, inepttczj^ vani0maph.antasmaquodomniaiftamemejjent ta, quemadmodum illudipfum Phikfophomm 9A0Bor.es fide militertejlantur.nempe quodomneis praparMion.es, quihus Geber,Albertus Adagnus, ^idgenus aiij ^c.eommiemve purgationeSjfiuHimationeSiCemmtationesfdiftillationes^reBification.es >cir.cul.ationes,pwtrefaBiones\ConjunBioft.es,fo,l0iones, aJJention.es, coagulationes , paieinationes, incinerationes, morttficationes^remfic.ationes 0.e. Similiter gf ipforumiripodeSiJithamorialemUcosreverheratorio.sJi^uefaBorhs^fim^m equariumicineremi.aren.amsCueurhiUmiPdiican-vio.ijam,r.etorU fixatorimn 0e. mer&fiQpbifticas,fedttBm\as inntiksque res ejfe}iquemadmodum0\ego ipfe iitudin ipfarti veritatefateri necejjum hab.eo..Nobt/isfiquidem Nat.ur.a,qua pyopriajua Jubjlantia libenter dekB.atWydefutilttate ifta mhilnovit, Vnde Iheophraftusjn Spcreto Magico de Lap. PhiioJbpHco, de iilis, qui materiam iapidis in vinojmperfeBis.corporibusJangmne, A/larcafitiSiMercurioifulph^re.iurmaJ.morei.auripigmmtoi ff in herbi.s0pote:Q)elidoniaJiyJ$opOyHedera ^ffcqmrunt, reBeaiU Omnia mmdaciis 0furtis refiertaejje, qui.bm.hominesfedmantjmmenas ipforptm emulgeant ,tempus temereinuttiiterque confumunt, gff dunt^xatfipiha .ipfiorumpapitafequuntur,.quo.d anteanihi/poteft.efficere quodaHatwa requiritur. Eja, qmfojicas nune mihiquis m in term tZMineraltbus, aquarum dtftiilationibus ffc, juveHan in ijsdem forfitan e~ vetwinam tiamhominesreperwntur, quivinumrenovant} infan-

PRF

A..T..I

O.

75

minguntjex qmbm metaUa confieiuntur: aut pharmacopolas intm efijeautuma$>qui fic omnia vendant, quibm metaUa connon inteUigis^quoderres, quodque nihiiib ficerepoJ?ts;Stuttesan larumrerumadnaturampertineati ^AnDeumfeparareco-> naris 3quodex fanguine metaUa adtentasi Fac igitur exequo hominemyvet exmurevaccam, qucztumtibi bonum lac largiFitautem minime,^ tunhocitemejlmultiplicatio quammu tamminm etiam ex.antedtBisremedih nm iUudficripotefi, metaUafacerepoterisArsenimnmex naturaeft^ quodiUa creavitytbi ars nuliamoperationemhaberepoteft Stfismina i?i~ fantem mafculumpeperiuex eotum natura pueUulamaiiquam Ex formare non potis eft: quczres etiam aditlam applicentur. poteft, quomodo, ff quibmqmvkfanczmentisfiacilecolligere qua ratione videticet, ff quibus etiam in rebm, benedtBa maNemo autemfibiforfitan teria qmrenda, ff repertendafiet. imagtnetur , multo minmaquoquam artifice fibi perfuaderi pdtiaturyquodjicet etiamvere veram matenam,autper arcanam Dei revelationem, vettltorum, qui iltam cognofcunt3etia in manibm habedUtumpari modo illam referan* fciat,norit$ ff puripcandiy dhpwum ab impuroadfummumfeparandi omnino inteiiigat.Ah,mi laborator nimis muitum erras. Cank mmcprimuminmofcofepultmlatitat^tamars, quameruditmanimmadremrequiritur. PidSiexemplig^atia^ quidab mitio ame audtveris,quodnimtrum^ ipfe per integmquintoto quennium veram lapidis materiamnoverim, ^tamtn3 %fto temppre, modum cttm iUaprocedendi ignoraverim, dones tandemypoftanmmfextum, potentics ctavi$pperareanamreli velatio

F A T I O. PRiE 58 velationem, ab omnipotente Deofuk concredita, Eamdem iftam clavemveroveteres Patriarchcz, PropheU,^Philofophifemper,omnibufque temporibm ut arcanam ff occuitatam cujlodiverunt: Si enim,ait Adonarchaioco diBoMiudmanifefio fcriptitajfent,ut quilibet cerdo, vetcircumforamusidintcUigerepotuiffet, idmagum ejjetfurtum, nullumvero mjfleriumi magndquemala extnde oriri poffent.quodfanecontramanifefiamDeivotwntatemfieret,$ffc. Hifceexcauffis,atiisque,quas ff ne commifjum mihi aDeotapartiminEpitogoattegavi, lentumfepelire videar: idcirco in meo hocceAureofeculo redivivo, quantum equidem a Natura ff Deomihi concejjum eft, magnum fapientum myflerium, quale a propriis meis oculis confheBumefi,manusmeas operi admovere,^\perdivinam gratiam, jufiotemporemagna virtute {ffgiorta iterumfufceptumfuit,manifeftare volui, Pietatisprobitatififc amans teBor itiudmeumpropofitum non inmaiamfed bonampartem interpretabitur, necin erroremfife pmcipitari patietur^ quod interdwmcontrariafimutintercurrant:per T.heoriamadPraxinfiquidem aliter procedi non potuit ,nec etiam decuit: quum manifeftim clariufque hac de profeffione fcribere in Repubtica chymicafierio interdiBum fiet :firmafifiefretm,omneis illos,Opufculum hoccevera mfiducia, internisanimi oeulis, quibus nthil omninonegatumeft, injfiicientes, manu diurna noBumaque intimis cordis vijceribusimpioverfuros, ^fimulTJieumex raturos, atque ita,unamecumy occuttosmirabilefquefruBus PhUofi)phicos,juxtadtvinamvotuntatempereepturos &ffe.Atvem aure<$crmisfiatres, que hae rationefunt ^permment &ek

PRi-

FATI

O.

S9

in conf&deratio ff eleBa tnembra communionisPhilofophicfi neperpetua, Epilogtioco,uteUam Qhriftianm iVerum peritus dignufque LeBor, tam proprium; quam etiamcognomen fictat: Idcirco tam ero candidm,iUudque(ne quis merito in me aiiquidcutpare in modumrevelatum voio. Seiantita) fequentem poffit quod nominis mei numerm ftet que omneis gff finguii, M.DQXllL quoinnumero totummeumnomen,perllmory.vivas perfeBe iibro Natum tnfcriptum eft, fuxta tuas^ iilud titeraS- quinta pars B, ff r^. iterum quinta pars 12. efl Datum in monte Abiegno, die 23. liifice contentm efto. 1622. Martii-,*Anno

Ad fapientia: Scdo&rina:
inveni :purgavijapiw: tttque Conjunxi: maturavi: TincJura/ecuta ejl QVdJtvi: Attrea: Naturce centrum qtta dicitur: inde 7otfenJus,totJcriptavirum,varUquefigurx. Ommbutjngenuefateor,CMEDICINA Infirmijquefimuhpunjtiumdwinitmortum.

filios,.

metattUi

HERMANNUS DATICHIIIS, Auth.famulus.

H x

Poft-

L*o)

3ftquam miracula Altiflimi, myfteria occlufas Naturas,&:ignitum ardentemque proximi amoremmihi revocaflem in memoriam : tunc meflis triticeaj reinvenit cordabar,in qua Ruben,Leae filius,Dudaim, incampo, quas Lea Rachaeli pro concubitu apud Coeitationes mex Patriarcham Tacobum dedit. vero.admodum profundaserant, Moyfen deducemequeporroad videficet ille ab Aarone fufum folarem vitulum pobant,quomodo tabilemreddiderit,dnmigneilluminpulveremredegit,aquxinfpcrfit,& filiis Ifrael ad potandum porrexit: adeo ut commodam.artifiDeideftrucTionem fummopere admiratus fueciofamqueviriillius rim. Verum cum cogitationes meas rete comprehenderem, veritatem denique agnofeebam , oculique mei non aliter aperti erant, qui dominum fuum in fracTione paquamapuddifeipulosEmaufii, nis agnofcebant: Et cor ia me ardebat, fed ad fpeculationem ulterierem me quieti dabam, & fomno corripicbar: Et, ecCe,Rex Salomon infonanio mihi adparebatcumomniluapotentia, divitiis, &;gloria, eGynecxum atquefecumuniverfumfuum adducebat:Sexaginta rant Reginae, &o&uagintaconcubina:,virginmriveronullus omninoeratnumerus:Unatamen & ipfius erat columba, pulcherrima, chariflimaincordeipfius. Juxta Catholicumritumiftasfplendidam folemnemqueproceflioneminftituebant, quain Centrumfummopere commendabatur amabaturque,. cujus nomen erat veluti eftufumunguentum,cujusodoromniaaromatafuperabat,&c, &igneus Sanilliusfpiritusclavisad aperisn.dum templum,& ingrediendum tum Sanclorum,&: ad apprehendenda cornua altaris. Peratamodo diftaiftaProceflione, monftrabatmihiSalomon tinicum centrum in Trigono Centri, intelligentianique meam referabat; animadvertebam deJn,quod nulla fcemina a tergo meo ftaret, quas

aAureiflife SeculumJJRiedieuivttm.

<Tr

vulnere pectus fuum renudabat, quo ex quas fanguine commaculato lunukrr effluebant.LumbiilIius,inftarduarum fanguis &aquafimul ejus eratrorum,aMagiftrofataruni,conjuntierant:Umbilicus fimilis: veluti acervus , triticeus, alicui tundo venter, fcypho hinnuloundique rofis circumfept.us:Ubera,'quemadmodumduo veluti eburina turris: oculi, ut vivaria in Hefrum gemini: collum, Libabona ad portam Bathrabbim: nafus, quemadmodum-turrisin verfus fpetat: non, quasDamafcum Caput inilla confpiciebatur, &crines Carmeliinftar, incapitefuo, quemadmodum Regis rugis implicata purpura : Veftes abjeche illius ad pedes illius jacebant rancidse,fcetida;,venenofe,&c, atque tamdem hunc erantquenimis Stolam tneam exui, in modum loqui incipiebat: quomodo eandem itePedes meoslavi, ? rttminduam? quomodoeofdemiterttmcommaculabo & Vigiles, in urbe hinc inde obambttlantes, me invenerttnt ,vulnerarunt, Quo fato, nimia prse formidine, peplum meum mihi abripuerunt.. humum decidebam. Salomon vero merurfum renec cognitione,in & dicebat: Ne extimefcas: Renudatam fiquidem furgerejubebat, naturam cernis,&arcanorum arcaniflimum, quod fub ccelo terraq, Hierueft,veluti reperitur:Elegans Thirtza,fuavis,quemadmodum eft pura mueronuCaftrenfium:&nihiIominus ialem:terribilis,inftar Obfignatus caftaquevirgo,quadeAdamusrormatus&creatusfuit. ingrefliis eft: In hortis fiquidem habitat)& quidem illius tabernacuh in agro Hebron dormit, & palatium illius in duplici fpecu Abrahami maris rubri eft, atque inperfpetibilibusfpecubus j inprofunditate Idcirco terrae regina eft, aer illam peperit,& ignis eandem educavit: inftardeftilinuberibusfuishabetiimmo labiailliusfunt lae,&mel & veftium ejus odorfalantis favi: mel, & lac funtfub illiuslingua, a Libanon: Et ignaris vero abominatio. pientibus eft inftar odoris Expergifcito, &fpetatointegrummeum porro ajebat Salomon: uniGynecasum atque ejufdem quasrito fimilem: &quamprimum autem verfum Gynecaeum civiliterfefe denudabat. Cogitationibus meis intentus, nihil reperire vel j udicare poteram, & oculi mei,ne illud agnofcerem,occluiierant. Dum H ?

$2

Aureum Seculum'Reemivum.

meam dcpr ehenderet, Gyn eDum autem Salomoirinfirmitatem C2euma.nudaiftafcemina feparabat, & ajebat: Cogitationes-tuafunt dSole combuftmeft : memoria tua nebulofa atra tvcina,'&intelleclmtttus rebus tuis prope invigiles, & Ji,adeout wihirecJijudicarepojJts.SedG. hujus nudce virginis fanguinononnegligas, prasfentemoccafionem inte!letum lentus fudor,& nivese lacrumae te recreare,atque & meut oculi tui mymoriam ruam clarificare & reftituerepoterunt,adeo & altitudinem fteria Altiflimi agnofcant,quemadmodum fuperioru, inferiorum, toxius naturae, elementorumque vires & profunditatem : Intellectus tuusargenoperationemquoqueaccurareexplorabis teus, & memoria tua aurea erunt: Omnium pretiofbrum lapillorum colores pras oculis tuis apparebunt .eorundemve partus fcies, fepara& hircos ab ovibus: Vita tua. quies erit,fed Abisque bonum amalo, te a fomno excitabunt, & cythara Davidis,parenronis tintinnabula Ob hunc Salomonis fermonem adhuc vehetis mei,a fomnolentia. & fupramodum mentius ego terrebar, exhorr.efcebam, partim ob verbaifta emphatica, partim ob prsefentis GyneczeiRegii fplendoRex Salomo autem, adprehenfa mea dexrera, per . rem & gloriam. vinariam, inarcanum cellamaliquam elegantiffimumc|; aliquod Paus fenelatium deducebat,in quo me recreabat floribus,&pomis,cuj confectse erant, ftra: aperfpetibilibus Chryftallfs eafdemq; perfpiQuid vides?Speto, ciebam. Ajebatautemille: refpondebam,ex hoc,inconclaveprius,undeegrefli!sfum,&RegiumtuuGynec^um ftat a finiftro,ac nudse virgines a dextero latere: rubriores earundem oculi vino,& denses illarum late candidiores funfcveftes ipfaru vero rivus Kiante pedes deformiores, nigriores, & obfccenioresquam Salomon. exomnibus unam tibiin Amafiam. Ego dron.Eligcinquit pari seftimo. Et quanto magis Virginum ipfas & Gynecarummeum tantominus earundem obfccenje mearum Amabilitasmedeletar, Rex fefe vertebat, veftes deterrent;& quamprimum humaniflimeq; f uarum alloqu ebatur. Erat inibi centum annorum unam Reginarum ftola amidta^iigramq; virtam in capiaule, Magiftra quedam,cinerca e geftitansjcandidiflimarum gemmarum numero pitam, atque iti% trinfecus

Aureum SeculumT^edivivum.

tfj

fulvo cceruleoq; ferico artificiotrinfecus rubro ferico fubdutam,& fe intertextam: pallium omnis generis Turcicis Indianifqjcoloribus &figuris elevatu erat. Cana ifta mulier clanculo aliquo nutu mihi dafante jurabat,feefle matrem nuda: iftius virginis, ilbat indicium,& &abcaftam,mundam lamqueex corpore fuo cflenatam,Virginem ditam,quat harenus nullius viri cofpetum,velintuitum, pati voluerit: &quamvis undique inter populos in plateis rem cum virishatamen antchac nullum virum ipfam confpexifle buerit, nihilominus nudam, nec quemquam illam attigifle : Virginem efle,qua de Pro~ clandeftinum natum habemus filium-, qui, juxta pheta ait: Ecce, alios,commutatus eft:Ecce,virgo peperit,virgo,que; appellatur Ap- dorofla,hoc eft,arcana,qua: alios non patitur. Quia vero hxcipfius filiaadhuc efletinnupta, dotem,ob przefentis belli pericuium,recondidifle fub pedes ejus,ne forfitan ab hincinde graflante cohorte fpofuis divitiis privari poflit: ego vero,ob obfcceliari,& locupletifliniis veftium abominationem, me non terreri panarum obfoletarumque inmeiamafiamdiletifliterer , fedilliusfiliamprseomnibusaliis, mam,vita:que mesevoluptatem, eligerem: Quo fato mihi lixivium illa dare & manifeftare promittebat, quo illius veftes mundarem:. oleumincombuftibilead Tuncfalfluens,& Oeconomiammeam,ac me confecuturum dexteram illius, thefauruminaeftimabilem pne, & lcevam aflidue fub capite meo terea,me cortidiedelectaturam vero categorice me explicare conarer, quieturam efle. Poftquam Salomofefeiterumconvertebat, itaajebat:. torveque meinfpiciens delectabile meu Gyneceum, Omniumfapientiffimusinterrafum,& ex Ophirfupepra:ftantia & gloriaaurum Reginarumquemearum rat: Concubinarum mearu ornatus fblis radios obumbrat,mearumq; virginum decus fplendorem luna?: adeo cosleftes funt meaevirgines, mea fapientia,& mea intelligentia.. inexplorabilis imperfcrutabilis Ecce,fi Adhaecrefpondebamjfemiqueterrefad-usnieflectebam: gratiam,coram te,inveni,quum egenus fiem,dato mihi ifta-m nudam ad vitaemeaeconfervationem, virginem, quam exomnibus, elegi. quidem illius veftes funt: purgabo ObfccenaejinquinataSiObfoletajq; tamen

64*

Aureum Seeulum ^JcXedhivum.

?, tamen illas & ex cordeillam amabo: Sitque mea foror,fponfa mea* ,, quum uno oculorum fuorum,& torque inihi cor meum abftulit5ar,-,dere mefecit, utprasamorenimio, aeger decumbere neceflum habeam.Quibus fic dictis illam quamprimum milii tradebat Salomon. adeo utexinde expergifceOriebatur autemin Gynecasotumultus, tamen illud pro rer,nee,quid mihi fatum eflet,fciebam:nihilominus & hac de re ufque adfequentem lucem fomnio aliquo habebam, fubtiles cogitationes cbncipiebam. Cum vero furgerem, fufis precibus: Ecce nudas virginis veftes ante letum meum jacentesconfpiciebam,illam vero videbam, arretasque horrore comas, adeo ut frirefumpto animo, gido fudore totum corpus perfunderetur:attamen, timore Dominii,ilud probe repeteibmnium meum repetebam,&,in Exmobam: cogitationes tamenmeasilludminimeadfequebantur. do ditis cauflis veftesintueri mihineutiquam licebat, multo niinus : Sedcubiculummeummu inillisaliquidrecognofcereaudebam tansjfat longo tempore,mera tamen ex ignorantia,veftes illinc j acentes relinquebam, exiftimans, fi forfitan illas-attingerem, aut vertemihi poffet contingere, Verem,quod tum memorabile quiddam rLuninfomnoanimioveftiumfcetorevenenofovehementerinfetus & inflammatus eram, adeout oculi mei tempus gratias itueri haud poterant, fcebat. nequecor meumingentemSalomonis fapientiam cogno-

veftes per 5. annos in cubiculo faepius nunc di<5tas Poftquamvero illas meo jacuiflent, nec, ad quid prodefTent illas,nofcerem,tamdem Vulcano confecraredomiciliumquepermutare cogitabam. Ulisigitur cogitationibus intentus: infequente notecentum annorum vein modum, afperis vertulamihi in fomnio adparebati&,fequentem bis me increpabat: Ingratiflime mortalium,nunc per integrum quinillius Clinodialatiquenniumfiliaemeaeveftesjfubquibusprascipua tarunt, tibi concredidi: nec tamen toto ifto tempore illas purgafti, & tamen fuper hasc omnia eafex iifdem fuftulifti, necvermiculos meditaris: nec tibi fuflicit, demnunccomburere quod cauflamortis&mteritusfiesmeasfilias? eideminflammabar, Tunc&egoira que

!:;,

<*Aureum Sectdmn cJP\edivivum.

<ff

verba ift atuainterpretabor: an nunc Quomodo 'qite r efpondebanir iatrbnem. me facere conaris, quumtamen quinque annorum curriculo filiam "tuam minime confpexerim ., nec gry quidem de illa illius mortis caufiaeflepotero ? Serinatidierim ? qua rationeigitur iila .: Oninia veira monem meumvero interrumpens pergebat etiamftlia mea ftmtt In DEUM tamen graviter peccafti:.quocirca nec a me promifltnii lixiyiumPhilofbphicumadabulendas potiri, illius veftes, impetrare potuifti; Qtmm enim ab initi.o , quo Saiftius veftes exhor.relomon tibi ftliani mearri benivole tradebat, fceres, Saturnus planeta_,avusillius,iraaccenfus, eamdem,meraex commutabat:atfuariifuetac.kertmi ka,in id,quod antenativkatem ofFendifti, atque ad. illius quehac ratione Saturnum excontempm & finalem demqueinc.erkuni, anfam dedinior.tem, corruptionem, Illa ipfa.fiquidemeft,quadeSeiiioritaait: fti, V<e>v<zmihit adferto ' . niihsnudamjceminam, dumcorpmmeuminvifibile,.&non-dumegomaomnium herbacearum raterfacJa eJfem,donecfecttnda vice naferer,tunc dicum virespariebam,ineJJentiame.aviBcrlareportabam,&c,. Ifta emverba admodura phatica corque penetrantia peregrina niihi videZelum pro virili reprimebam,& contra illa foleninibantur,attanaeii ter proteftabar, quod de iliius filia rhihi nihil omnino coftaret, niultb &interitum niinusaqVejufdemmorteni., anfamprascorruptionem, buiflem:illius veftes quidem mtegrum per quinquennium in cubiculo meo adfervafFem,prasnimia ccecitate.tamenillasnondum cognoviffem.,necillarumutilitateexcogitare.potuifl*em:atque,eadecaufla, hominibusefleniinnocens. Legkima betamcoramipfoDeo,quam nefundataifta mea excufatio vetulas m.atercuiae fumopere arridebat, & colligoex Animadverto rneque intuens dicebat % fyncera tua conf ies innocens, atque, oh iftam tuani innocentiam, loco fciehtia,quod Quocirca fideli ex corde,in' mercedisjgrande prasmiuni reportabis. filia mea fingulariexaarcanotamen,tibirevelabo: quod nimirum veftibus canammorremanfisillius morei&.ergate^adfeclionejfub maliatam ciftulam poft fein hasreditatem tibi "reliquerit, quas craflb, nigro, &rancidopanaoobdutaeft, (intereavitrum, I lixiviopleHtim,

*f<f

AureumSecuhm^B^edivivum,

a. num, mihi pbrrigebat, &ulteriiis Ioqtii pergebat) rftampftulam fcetore&fordibus, quasaveftibusnataeft.,benepurgabis,&tunc nulla clave indigebis, fed feipfam illa referabit, in qua duplicfa inveplenam egregiorum & nies:albam,videlicet,argenteampyxidem dein veftem Attalicam plumbo politorum celerium adamantum: Et hic thefaurus, & Intertextam. pretiofiflimis jafpidibus folaribus tota reiitarum divkiarum fubftantia beatas meas filiaseft, qtiasotibilijeredkario irineis, ant(#tranfmutationemdifceflumquefuum, Sinitaquenuncthefaurumiftumartificiofetranfpopoftfereliquit. nere, fummo ftudio purificare, & tacite,magna tamen cnm patientia, incalidam, occultam,vaporofam rperfpectivam, humidamque & aliquam cellam fepofiieris -, afrrgoris injuna,ventb,grandine,pernici fulgure, ejufdemque fervidis iftibus, omnique adeo externa de-; tunc deftrutione, ad meflem triticeam ufque, probecuftodiveris: ac prasfiantiam reperies, Sc mumingentemhasreditatistuasgloriam percipies. Quibusfic ditis, denuo evigilabam, Deumque anxius fnvocabam, ut nimirum intellectum meu revelare dignaretur ,ut in fbmnio mihii promiflam ciftulam quzererem,& invenirem.Peradisprecibus, fummo ftudioac defiderio in veftibus quasrebam,illamque reperiebam. Pannusfubdutitius autem tam erat durus, undique circumabilla feparare haud pofiem: IIclufus,& anatura concretus,utilIum le enim neque Iixivio fcfe purgari, aut ferro, ehaly be,vel aliis metallis illo relicio, intra coelum terfefe findi patiebatur. Quocirca,iterum dubiushasrebam: Veneficium ramque, quidmihifaciendumfbret, illud efle credebam,& diti Prophetici recordabar:Et Iicerte Iava res lixivio, & multum fmigmatis adplicares, tamen vitia tua magis corammecorufcant,aitDQminus,Dominus, Et annus iterum tranfiebat,nec tamen fpecuIando,diIigentiffimaque inquifitione pannum fubdutitium iftum remoyere poteram, donec tamdem3ad abigendas cogitationesMeIancholicas,in hortum aliquem exfpaciarer r poft longam denique deambulationem,fuper iilicem confidebam,ubiprofundofomnocorripiebar. Dormiebams eor

aAureumScculum^edivivum.

tf?

Tunc turfum ceHtumannoruni cor tamen meum vigilabat. MagiAn filiasmeashasredkatem &ajebar: ftrailiaaulicamihiadparebat, voce tum ego negando rcfpoiidebam; relitam adeptuscs ? Trifti Ciftulam removere equidem inveni, verumpannumlpbdutitium atemihi fubdutitium iixivium, tradkum, iftum omninonequeo, meum fer Adiftumfimpiicem pannum tangere acfolverenequit. An tu nunccochleas, nionem ridereiiicipiebat vetulaifta,&ajebat: a vetuftiflimo velcancros cum reftis devorare niteris ? Annonprius illos oportet? Dixitibij &prasparari eoquo maturari, planetarum cunrdonato ciftuiam, lixivio,exilloorto,fumquo.deanamiftam iftum pannum fubdumo ftudio, non autem externum crudumque fedillum priuscum fapientum igne comburerc ctitiumpurificare, &adhase quafdam neceflumhabeas, &tuiicrespro{bereiiiccedet: ulteriorecium prunasmihi tradehat ,candido femiferico obyolutas, ut exiifdem Philofophicum, & omninoartificiofum, informatione, comburere debeam, atignemexckare,& parinum fubductitium foret. Hifce fic ditis, mihireperienda que tuncillicocanajcifiula & Aufter confeftim exurgebant, qui fimuJ hottum iftum Aquiio, afomno purExindeiterumevigilabam,aculosmeos perflabant. quod prunas iftas involutas ante pedes gabam, & animadvertebam, meos fitas eflent. Illasitaquequamprimumarripiebam, lastufque ftudiis ,noturnodiurnoque Deuminvocabam, tempore,incumbcditi Philofophici dum bam, & prasftantiffimi tamdemrecordabar, ET Azom, TIBI SUFFICIUNT, Quadere itainquiunt:lGNis etiam Efdra lib. 4. ait: Et porrigehat mihi igne tefenttm fcypbum,,, Et Detts Iargitm quem ebibebam, atqtteMnc xnme cre/cebatjapienfia.. inmemoriaconftzrvabatur ,#fque mettm,, additum eft. Elapfis autem quadraginta funt duceuti quatuor libri: ^'eptuaginta , quidem profolis fapientiflimis,letttciignil1imi ,buxoqueinfcripri. Procedebanihocmodoinfilentio&lpe,velutivetulaiftamatercula mihireYelaverat, donectamdem, poft longum temporis tractuni} meus intelleetus, Salomonis, argenteus, & mejuxtapromiflionem nioriameaaureafiebat. 1 2, Pofteft inielleStum,&ffiritmmsm apertum,necaliudquiddam notibus , tunc abfoluti

$%

AureumSeculum^Kedivivum.

& doctrinam vetulas illitts vero, juxta informationem Poftquam & artificiofe admodum thefaurum fil.ias Magiftras aulicas, decenter _, & oeclufiflem, iftos Lunares iilius repofuiflem, utpote fplendentes ex-> adamantes, &fblaresrubinos,exunaciftula,&unaexprovincia vocem Salomonis, Amicm meus ortas, percipiebam italoquentis: inter tot millia: Antiailliuscrifpa^tra, &fuber eandidui, eft,ekBus octtli adrivutosJaBe corvi inftar.oculirfuemadmodumcolttmbarum leti, Bucca,veluti Aromatarh'hortuli ftantes inplenitudine: Pharmacopolarui inftarftuentibus Labia,rofarum myrrh.k deft'illantinm:<JM._anm,quemadBorek exomati: Corpm,velutiebur modttmaurei annuli, laffidibm Sapphirk decoratttm: Pedes,quemadmodum coltimncz marmorea, aurekpediLtbanon,eleBa,cedrorttm inftar: Gttttnr bmftdti:Species,quemadmodum tjusfitave, & dulcc:ta(k amicm metts eft, amicm meus talk eft, ofiiice Hierufalem. Gonftrvabkitaqueipfum,neccitiusdimittesillum^donecipfum inm atrk <edek adferasjnque malrkftts. cubiculum. Hifce fic a Salomone ditis, refponfum nullum ad ifta dare pote& tamen inelufum iftum thefaurumreferaram,fed obmutefcebam, in pace & tranquillomanere re ftatueram,ut poflem: tuncalio e loco vos fittdf lerufakm apudcaprea*cervaftalemvocem audiebam;Adjttro eue in campojte videlicet amicam meam exjitfcitetk, neque moveatk,donec illudipfifibiplaceat: Conclufmenim hortm eft: conclttfafcaturigo:fons : Vinea efl adBaalhamon: Vinea obfignatm Engeddi: Nuck raromatumque hortulm: almaMonsmyrrhinm:7hurkcoll'u:LeBm:LeBica:C0rona:P & LorirumpomwMosin Saron:Sapphirm:laJJkBorea:Murm:Turrk, Fons aquarum ca: Viridarium:Hortifons: viventium:Principum.filice,& amor Salomonk in voluptatibm-.Matrk & eleBa matrk eflamantiffima, noclurnk refertttfunt. rork, & antiaguttk fitce, caput illimveroplenum ; Iftum per fermonem revelationemque tam late informatus eram, ocdufum theQuocirca utetiamfapientumfcopumcognofcerem. donec Dei mifencordia faurum intaetum relinqtiebarri, Nobiliflimae ac laboremearum manuum omnia feliciter abNattirasoperatione folutaeflent. Brevi temporepoft,in die Novilunii, Sole confpiciebaEclipfisin tur.

Aureum
tur,horrendo

Seculum cR,ediruivum.

tfp

afpetu:ab initiofo caliginofis viridibus, mixtifque alidonectariidemomnino ,coloribus, quantulum atrafieretjccelumq; cerramq; obfcurabat: Homines erant anxii,ego autem le,tabar,ingen& Regenerationis mihi in temque Dei mifericordiam Myfterium etiam granum tritici nobis ab memoriam revocans, quemadmodum injectum putrefcat, inntiit,quod,nifiterrae ipfb Chrifto propofitum nullos profert fructus.Et accidit ut Eclipfis ifta nubibus obtegeretur, tamen tres partes adhuc valde & fol micare inciperet: nihilominus caliginofas erant, Et ecce: Brachium nubespenetrabat,& corpus meum, in. obfJeBaculnm iftud, tremebatjitteras, quatttor dependentibmfigillis manu habebat^quibm infcri^tum erat: Ater, aftfuavk admodumfum,b ftabernaculum Kcdar, & tapetes Salomonk: T{on me li& Hierufklem,i>eluti a Solecombuftmfum. itanigerftem,itaenim intueminiquod Quamprimum vero fixtim in humidtim ageret, Iris fefe extendebat, eramque mei Doctoris atque informamemcr fccderis Altiffimijfidelicatifque tamdem toris; & Ecce: Ope Planetarum., fixarunlqueftelIarum,Sol & vallibus, diesadmodum omnibufqjmontibus Eclipfilnfuperabat, tunc omnis formido terrorq; ceflabant:omneisferenus illucefcebat: in Domino cxultabant, & dicebant: que, qui diem iftumviderant, HjemstranJiit,pluviaceJJavit:Fioresinterraprovenerupt:VeracceJJiti& turtur in terrk exauditur. Ficm, vitefquepalmites recup.erarunt,& graCito igitttr vulpes capiamm ,vulpeculas,in' tum defe odorem ffargunt. vinopoquam,vineam corrumpentes, ut maturas uvascolligamusfaBo iemur, &jufto tempore laBejnellifquefavo cibemurfaturicj, atque ebrii ccefiamm. Poftquam vero dies inclinaffet,& advefperaflet,totum & vergilias ftilvis radiis exortas, nalum colorem fuum immutabat, turalem fuum curfum pernoctem abfolvebant, ufque dum mane, Et ecce in Rubedine Solis fuparatas obumbrarentur fapientes, a fbmno expergifcebantur, ccelum irituebantur, terra habitantes, & dicebant: gualk eft, qu<e,inftar aurora,prorumpit, elegans ut luna, eleBa, veluti Sol, & nulla illic reperitur macula:ignitus eft iiliusJervQr,& fiamma Domini, adeout etiam mtiltcz aqm amoreextinguere nequefluvii iiiam 1 l

yo

Aureum

Seculum ^Kedivivum.

deferemm,noftrafororiltaeft^ illamfuffocarepofjint ^uociraillaminime illamtamenin mtttrkjiitt etiamfiparvafaBafuerif.nuliahabensubera: adekreducemm:inpalatiumperfpeBivum,ubifuit antea,adjugendama~ trkftta ubera yatque iunc eminebtt velutt Turris Davidu, munitapropugnacuik,inqua millependtnt clypei, omniaque arma fprtium. Egredientemillamfiiiafe.licempradica.bant, Regina &concubwataudabantitiam, Ego veroproftratushumiingenuaDeogratesdebkasperfoivebar, illius nomen celebrabara. fanctiflimumque

E P I L 0 G V S.
nunc,dileti uterque fapientias & dotrinas filii mei,omniin po^ ET tentia & gloria, ingens myfterium fapientum, & Spiritus revelain Atio abfoluta eft, de QucrPrinceps & MonarehaTheophraftus, Eflenumen unicum; divinum,mirabile, pocalypfi HermetiSjinquit; & fanctum munus, tot um mundum continens, in ipfo efle, fimul veEflentiam. Nulrum fieri,&vere fuperare elementa,Qujntamque lum infuper oculum confpexifle, auremnullam audiviffe, necad ulliushominiscordefceiidifTeid, quod .ccelum luiic Spiritui veriratis undeetiam naturalirer infinuaverk; ineofoloverkatemconfiftere, vocem veritatis nuncupari, cujus exviribus Adamum, casterofque, Patriarchas, Abrabamum, Ifaacum, & Jaeobum, corporum fiiorum fanitatem longasvamque vitam adeptos efle, & tamdem fub eo mafpiritum Pliilofophi VH.artes invegnis in divkiis floruiffe.Huncper nerunt,& divkias fuas confequuti fiuit.Noahum arcam.,Salomonenr templum, Moyfem tabernaculum cum eo exftruxifle, &,perhunc, aureavafaa puro auro templointulifle: atqueipfumetiamSalomonem ejufdem beneficiomuita egregia opera, in lionorem Dei perfecifle , multaqueingentiaquefactapereundem efrecifle. Efdram fororem liberalitaLeges cum eo iterum inftkuifle: Mariam,Moyfis tem ex eo exercuifle; atque illumipfumipirkumapud Veteris Te^ ftamejiJ^prophetas frequenter in ufu venilTe. Item, efle illumipfum omniumrerumSanctificationem ultimam explora1&Medicinam, tionem,

AureumSeculumlkfdivivum.
tionem,ultimum

71

fummumquenaturasmyfterium,hoceft,rpiritum aquis,abinitio, fupernataDomini,quiorbemterrarumimpleverk, arcana Spiritus S..infpiratione* abfqueclemente ritjquemmundus, eorum, qul ipfum norunt,.comprefieriaiit line arcanainformatione &dmundo asftimarifatisnequeat,quemqueuniderenonpotuetit, verfus mundus , obviresfuasdefideret, qtiemque Santi abinitio & videre ardenter geftierint. Intrare mundi conditi quasfierint, in VII. Pkrietas, elevarenubes,depellere nebulas,re~ namqueillum bus omnibus Iucem prasbere,omniain aurum argentumque conver& thefauros, Iepram fatere,omnem largiri fanitatem.abundantiam nare,Hy tropifin curare & ipfam Podagram,faciem clarificare,vitam triftes,a?gros fanos reddere, omneifque defeprolongare,confortare ctus tollere: immo efle omnfum myfteriorum myfterium, exarcanis rebusomnibusarcanum quiddam, omniumque rerum fanationem Item efleillum defideratamfcientiam,remque atqueMedicinam. quacum quasfubLunae Circulofunt* gratiffiniamrerumomnium, Natura confortetur, & cor,una cum membris fuis,renovetur,florida fenectus propellatur, morbi deftruantur, & totus jetas conferverur, & manere illum imperveftigabilis terrarum Orbis renovetur:efle infinitas potentias, & infuperabilis prasftantias & alicujus Naturas, glorias. Item effe fpiritum iftum fupra omneis res cceleftes, vel Spiritum, electum fpiritum,qui largiatur fanitatem,fortunam,la;titiam, pacem amorem, in genere omne malum depellere, deftruere egeftatem & miferiam, efficere quod aliquis malum neque loqui, neque cogitare & piis trihumanorum cordiumdefideria, poflit, explere omnium malisvero, illo abutentibus, pcenam buerehonoremtemporalem, asternam. iftis verbismagnum innomineSS.Trinkatis,paucis Atquefic, Nobiliflimi Lapidis Philofbphici myfterium, & fummum f apientum tamdem conclufum volumus. Eefttim magnafblemnitate Altiflimo, artishujus Creatori,cui omnipotentiflimoqueDeo, propter facrofanctum placuit, ut miferrimo mihi homkiipeccatori, aliquod

7,2

;. Aureum Seculum^edivivum.

aliquod votum, ifta cognitio reveiaretur, asterna fiet laus, gIoria,horio'r,&gratiarumatio,cumadnexahumi!Iima,ardentiffimaqueorati6'ne,ut cor',fenfum, animumque meum, per fpiritum fuum ita diriuthoc demyfterio eoram nemineloquatymilto migeredignecur, nus impiis communicem,neque ulli alicui Creaturas revelem,ne voti AURE JE acjuramentiimmemor Eftraetorcceleftisfigilli,&perjurus CRUCIS ERA.TER exiftam >diviiiam Majeftatem fumme violeni,' infcitiscomatqueeoipfbcertiffimum,inSpiritumS.peccatumnou ' Id mittam. iaquod Deus Pater, Filitis, & Spiritus S. laudatiffima, conftaritifdividuaqueTrinitas clementiflinieprascaveat, fimeqtiemecufto.diat^ ' " ' /W:'A'&E
' ' /<": :': y&\

AMEN.AMEN, $i.

'

HYDRO

HYDROLITHUS
SOPHICUS
, SJEV

AQ

V ARIUM
SAPIENTUM,
HOCEST:

OPVSCVLVM

CHTMICVM,

IN

Materia nominatur, & Troquo via monftratur, cejfm defcvibitur, qwmodo uidelicet admherfalem
TinBuramperveniendumyhaffenmtiMdum vifum.

Fubliciemolumenti
/ffP^Vf " /,;"-'.

& utilitatis

univerfalis

"eaufa typis publicis fubjectum. '1'\

FRANCOFURTI, Apud HERMAKNUM

a SANDE.

M DC hxxriu

(7S.)

AQLIARIUM
BREVIS EXPLICATIO

SAPIENTUM.
Hoceft:

ADMIRANDI
quod alias

prasftantiffimique

AquafiiSapientiam,

Lapis Philofopliorumappellatur. Am ab initio mundi omnibus temporibus multi & & experientiffimi -fingulares a Deb furne illuminati, & fapientes Gentiles extkerunt & jPhilofophi, reper, ti funt, qui naturam & vires inferiorum creaturarum exate difcerecona"(diligeiitiffime confiderarunt,& 'ti fuiit. Ex quibus omnibus masno defiderio & labnnatura foret reperibile re indagarunt , num aliquidinrerum qtiod terrenum hominis corpus, a deftrulione & mortalitate tueri,&in confervare poffet. Ex fingulari perpetuo vigore atqueftatu integro enim,divina influentia, & naturae lumine, viderunt atque cognove, &mirandumquiddamhoccein runt , quodfingularearcanum DEVS omnipotensinb.umani mundo efleoporteat,quod generis -, ut omne illud, quod in univermolumentum conftituiflet,nimirum mancum, corruptumque eflet, itefo terrarumorbeimperfetum, renovaretur, inftatum rumper fingularemarcanamqueiftamrem integrum perfete reftitueretur. autem exadiflimaque ifta fua indagatione tamDiligentiflima demhocexplorarunt atque didicerunt, quomodo videlicet nihil omnino inhoe mundorepenendum effet, quod terrenum corruptibileque corpus a morte liberarepoiTet(utpote Protoplaftis,Adamo & Evae , in pcenam conftituta impofitaque eflet, atque ab ipforum K 2. pofte-

7<f

AquariumSapientum.

rem hanc unicam,qU3c pofteris numquam fefe feparari pateretur)nifi in feipfa a natura incorruptibilis,& in emolumentum, aDeo,homfnis omnia imperfera corpora ordinataeft, utcorruptionemauferret, vitam brevem, quemiterumfaiiarepoflet,fenetutem purgaret,& admodum in Patriarchis primsevis,prolongaret. Admirandum & fecretum hoc fubjetum probi peritique Phi&ftttdio tam diu inveftigarunt, donecillofophifummadiligentia lud,illiusq; nobilemufuminvenerunt,quo,peromnevit2efuetem& confervaruntidem hoc myfterium pus fefe recrcarunt magnum ante ipfos, omnes quoque S.Patri& fubjetum qmnis mirabilitatis archa? verefciverunt abfque omni dubio,Ada&habuerunt,atque, abfnitio revelatum monftraturiinioparentitrismegiftoaDeoipfo Patriarchseab ipfo fAdamo^haequefuk,idquepoftmodumomnes redkario jure acceperunr, & ex illiusviribus, corporis fiiivaletudivitam,ac fimul ingentes divitias impetrarmit atnemjongarvamque imo admirandam iftam rem ante Divinam, que confequtiti funt. diti Gentiles poftquam illam adepti fuiflent, pro fingulari Dei doarte habuerunt, no,fummaquearcaniffimaque atque nihilominus fimul jtixtaviderunt,quod illa,per divinam providentiam, pauciori &majori hujusmundi hominumpartirevelata, parti occulrarafiet & maneat:eapropteretiam eamdemomni fumtempore provirili,; mo ftudio celarunt. Ne tamenpoftipforum obkum oblivioni denuo traderetur, fed & adpofteros porro propagaretur idcirco ilatque confervaretur: Iam librisfuisinferuerunt, fuis difciatque hac tatione fideliffimis inftrutiones & dotrinas de ejufpulis multas prseclarifllmas modi fcriptis communicarunt, : id.oatque poft fe reliquerunt mne tamen verbis allegoricis ita occultarunt atque implicarunt, ut etiamnum , qui fufficiens certumque funpauci reperiantur damentum exinde haurire Illud autem certis d.e poffint. eauffis nec temere ab ipfis fatum eft , "ut ij , qui. fapientiaiii- lianc quserunt, Deum (in cujus 'manu omnia fita fty.it), eo eitius ardentiufque illam , mvocewt, , ad impetrandsm &, poft-

Aquarium

Sapientum,

77

, ipfi foligloriamhonoremque &poftquameaipfisrevelataftierit attribuant, gratesque debitas perfblvaiit: ne prarterea quoqueniarSi enimillud impio mundo projiciantur. garitar nobiliflimaeporcis nimiam fuam avaritiam, nihil aliud,nifi hoc manifeftaretur,tunc,ob diliunicum, defideraret, & tamdem , negIetoomnilaboreatque gentia,difiblutaferinaquevkafubfequeretur. totiesditi philofophi deprarftantiffimaiftaarte Etiamfivero d~ etiam, modo ditam iftam verfimodemukumq; difputarint,illamq-, nominibus , paraobcaufam, multis peculiaribus fingularibusque nibolis,mirabilibus,peregrinis fophifticifque verbisindigitaverint.iftis locutionibus, conhilominus commutatitiis unanimiomnium fenfuadunicum fcopum unicamque materiam in arte neceflariam ducere &monftrare voluerunt.QuampIurimitamen artisindagatores a fecretaifta materia fsepiffime aberrartmt & limites eo ipfo tranfOmnibus enim temporibus in hodiernum ufquedieirij, greflifunr. verum etiam alij muki exknij & phiiofbphias non duntaxatplebeij, perkiflimi Viri reperti funt,qui fapientiam illam anhelarunt: Eanique non folummodo fummo ftudio, fed etiam magno labore & fumtu qti3efiverunt,& impetrare defiderarunt: numqtiam tame adillan* minus illius participesfieri potuerunt. Immout pervenire,multo plurimi,aureo hamo pifcaturi , faepenumero in irreparabilia damna fe ipfos praecipitaru nt, & tandem fummo cum ludibrio ab illius indaNetamendearcanse hujusartisfungationeabftinerecoaolifunt. darnentali certkudine aliquis dubkare queat, illamque ex inipij hujus mundi more atque confuetudine, pro mero figmento forfitan , quoruminipfa SS^fcriptura exceptisnunciis habeat:eapropter, , una cum aliis ipforum fitmentio, faltim authenticosPhilofophos ' habuerunt , illiufque verenorunt, Succeflbribus,quiartemiftam participes fati funt, heic ordine & nominetenus in medium adfes ram, qualesfunt: Pythagoras,Beneditti HermesTrismegiftus, lefuAlexander magnus, Plato, Theophraftus, Avicenna,Galelaus Hippocrates,Lucianus,Longanus,Rafis, Archelausj Rupefcifla,. " Audoc* K \

?S

Aquarium

Sapientum.

Autor Rofarii majoris, Maria ProphecifTa, Dionyfius Zachar. HaCalid, Conftantius, Serapion, AlbertusMagnus,Ely,Motieiies, ftrod,ArnoldusdeVillanova,Geber,ReinmundusLuIlius,RogeriiisBaco,Alanus,Thomas Palingenius: &illi qui Aqumas,MarceIlus Bernarneotericij&hodierriisnoftris temporibus vixerunt,utpote: Fr. Bafilius Valentinus, Philippus TheodusTrevifanusComes, omninoeft Quemadmodumnullum phraftus,&plureisadhucalii. dubium,quodadhuchodiernalucealiqui,qui,perDeigratiam,illius etiam cottidie fruuntur, illaque arcanofubfilentio, funtparticipes, inveniri poflent. Cum itaque ordine nunc commemorati Plulofbphi de fummo ifto Magifterio vere, & abfqtie omni fuco, fcripferint, atftiam ex verofundamento, & reta que infuper demonftrationem didicerint: reperiuntur, viceverfa, multipfeufcaturigineNaturse, dophilofopi & impoftores, qui de artis illius fcientia falfbgloriantur, &fimili mododeeademdocereconantur,ftipraditorumPhilofophdrlxm f criptis, pro doli fui operculo, turpitcr nefarieque abutunfalivam movent, iisdemturhominumoculisglaucomaobjiciunt, imponunt. Quqcircaramipfiimpoftores qtie,prolubkufuo :quam admonitionen probeperpendere necefiiim falfb deceptifequentem habent. Alfha; Chymifta nota; Gracorum quodtibi betn Literutam.nmonftrat,fertur&hacalibi. Hanc memora,reBip ratextufaliito nttliitm^ Etfac,ne claudas voce gemente diem.

ITEM.
T^onfidasChymicoquidiftiltaveritarct Excifta,fttttcautuses,ergocave. SinonvisdamnumJannaJentirenefandumt Aufuge tunc tantos improbitate viros^ Simplicisingenijfequere &pietatemodeftos3 Nonttimidos-.kuseft^ojfejbono^uefrui. Tales

Aquarium
Gware tamen caros,befiehaudcecidere

Sapientum.
perannumhunc.

-pp
-

Tales die modo ubi inveniesf

PraceUuntreliquispondere,requeopere.

fideles diligentesque laboratores& Cumitaqueadhuc difcipuli arcanse huj us artis phiIofophica2,qui libenter reta certaque via, abfque multis aliis ambagibus, ad illam proficifci conarentur, muitis in locis reperiantur, qui tameper ditosante homines improbos fophifticosque impoftores, eorundemq; nullius pretij latratus atque pra^ucmulti tenfionespartimitapertutbantur, errorique implicantur, recrocedere peiienefciant,anineadem(arte^)ulceriusprogredi,vel debeanc Idcireo de arreifta pauca equidem,-vera camen, & furidamentofuofulta,inlucem conftitui.Etiamproferreatqtieexplicare fivero meindignum tratare , vel judicem, quidetantomyfterio fcribere debeam : nihilomiiius tamen cum per DEI TER OPT. MAX.gratiam,(utfine gloria? cupidkate heic loquar) eo ufque prone etiam grelTus flm, quo patici, imp tot mille minime pertingunt, praeterea talentum, indigno , ab.omiiipotenteDominofeudatario clementiflime conceffum apud me fepultum latitet: ea propter omnibus philo chemicis exfideli corde (quantum decebit) Epitomen & Declaracionem cotius iftius artis,ac fimul etiam,qua ratione videlicet ad ipfam pervenire poflint retam ac infallibilem immo certifliforte per divinam gratiam quorundam mamviampramionftrabofi a praeconcepta fua falfa opiuioneadretamfemitamoculiaperiri, deduciatque porro magnalia Dei eb magis manifeftari contingat: Pro memoria autem ac faciliori intelletu tratatum iftum in quatuor partes diftribuam. InPrimaindicabo: & quoprincipium&inrroitumartishujus, modo quisadiftamfefepraspararedebeat. In Secunda,per philofophicam defcriptionem & inftrutionem materiae qualitas conditio ac cognitio, totus ibidem praeparationis _ modus acregimen indicabitur. In Tertia de uberrima artis utilitate,ineffabili efficacia & virtute, ipfi conceflajdicetur.

In

go

AquariumSapientum.

cumtoto hocce Magila Quartafpiritualis Allegoriafequetur, celeftis fempkerni benedidique lapidis fterio,quodyeraideaveri, anoxilaris AltiiTimi eft,per omnia conformis,ubi fimul vera & neceffarTa manualis operandi praxis breviter ac fimplicker (fpeciofisflhaud deledor^ defcribetur. quidem ambagibus

PR.IMA

PARS*

Pfal.XXV.

Htis ejl qui Domimm timet ?In via ' optima ipfitm
informabit*

iftius omnispius DeumquetimensChymicus,artisque omnia hoc confiderec, quod nimirumiftiusPRimo, Philofophusance modi arcanum, non dumcaxat pro fumma atque maxima , verum etiam pro fanta arte f quum fumum ccelefteq; bonum,& Santiffimu habenda , & depingatur)& omnipoten.tis inea imprimaturatque cenfenda fiet. Idcirco fi quis adfummum &in eftabile illud myfterium pervenire cogkat,is f ciat,quod talis ars non in hominis potefta" Deivoluntateconfiftat, quoquenon VELtejfediiiclementiffima ad illam promovel defideriunijfed MISERERE LE, omniporenris " vear. Quapropter ante omnia te pium efle, cor tuum ad eumfolum minus dubia precatione, ab eo folo doelevare, vera,ardentiffima, Ab eo folo fiquidem dattir atque impenurii illud rogare oportet. tratur. omniumcordiumScrutatoreft Siitaque Deus oninipotens^qui cer tiflimus) in te r etum ,fidelem, minufque dolof um animum cerquod nimirum illud ad nullum finemalium, nitatquedeprehendit, laudem atque gloriam, rimari & difcere conequam ad folam ipfius te quoqtie riSjtunc, procul omni duhio, juxta illius promiflionem, exaudiet, teque, per fpiritum ftium Santum , ita ducet, ut per media ad aliquod initium commode petvenire poflis , de quo farie ne unquam tibi cogitandum fuiflet , adeo in corde tuo ipfe fen-

AquariumSapientum.

81

fenties, quomodo nimirum Deus clementiflimus orationcm tuam ad felicem ingrefTurn, tibi quafi clementiflime etiam exaudiverit,& jam jam revelationem exhibuerit & monftraverit. corde ipfi, Poftha2c>proftratus ingenuatua,humilicontritoque proprecum tuarum axauditione,gratesdebitas,Iaudem,gloriam, honoremque perfolvas,fimulq; iterum etiam acque eciam roges, ut iiiehoatamiftam graciam, quamjam modoincordecuopercepifti, porro perfpiritum fuum fantum propagare, teque ita regere dignepoftquamplenarie acperfecte tibi tur,.utproftuidohocmyfterio, revelatum fiierk,rete uti,illudqueita tratarequeas, utid adfolam fantifllmi ipfius nominis gloriam & honorem, indigentisque proximi commodum & utiikatem dirigatur. zeterna: tujefaltitis.atqtiebeaMementppreterea,nefubjatura illtidindignoyel tkudinis,fbrfitanmyfterium impioalicui reveles, multo miiius communices, aut, illius participem ipfum facias, in ifto abutaris,fed,utimodo diximus,adfolam Dei fummaneutiquam gloriam ,non vero ad propriam tuam laudem convertas, memineris etiam, nifiid feceris fed cum periculo transgreffus fueris,te poenam melius fuiflet utnumquam deeo Deihaudevafurum , &fielonge aliquid fcivifles, aut cognovifles. , teDeo (qui rideri fefe non patitur) Sijamhifcebeneperpenfis qiiafi devovifti,& tibiipfi,hac ratione, metam fcopumqtie pra^fixifti: ab tunctamdem primum difcere incipcquomodoDEVSjTriuntis, initio univerfalem naturamordinaverit, quid illa fiet,quid poflit, & rebusin omnibus, invifibili quodam modo cottidie quomodoilla, operetur, & fola in DEI volunrate confiftat, habkationemque ftiam inibihabeat. illud, abfque Sinenamquenatua:vetaagnitioiieopus Naturaj qualitas & temeritate & periculo, segre inchoare poteris. proprietas autem eft,ut videlicet unica,vera, fImplex, in effentia fua Si itaque perfeta, & occultus infuper fpiritus in ea conclufus fit. seqtieac naturaipfateverum, fimpliillamveliscognofcere,tunc, &in &proximoinnoxiuni, cem,patientem, conftantem,imopium, fumma,regeneratum novumque homjnem efle oportec. L Si

8z

[Aquarmm Sapientum.
Siteitaconftitutumefle

fefc agnoveris ,tuncnaturaadnaturam , &juxta fimul in effabilistam moxadaptabk,atqueconformabit corporis,quam anima?,utilkas in te fiet confpicua. Indagatio & fpeculatio enim iftius artis tam ftimme utilis conduin ea rete cognoveris, te qtiafi vioeibilisque tibi erit,ut,fiprincipia lenteradmiraculorumdivinorum adeo cognitionem duturafint, quod temporale, & corammundo in fummo uteoipfo omneillud, Viceverfa vero qui per habetur pretio nullius pretij seftumaveris. ad mundi hujus divitiasad artem iftam anhelare nitkur,illamque fuperbiam vanitatemque convertere conatur,is quod ad exoptatuni fibi perfuadeat. finem perventurus fiet,numquam Quocirca animus,arque,adeo omneis t\xx cogkationes ab omnibus rebus rerrenis ali ense,de novo qtiafi creatse,& Soli DEO dedicaz>funto. Probe enim illtid notandum eft,quodhssc tria: corpus nimirum,anima, & fpiritus,conformia efle,atque una fimtil operari neceffum habeanti Nifi enimhominis cor & anknuseodem modoquototumopus elaboraabarte errabis. tuni eft,regatur,omnino ttiasomneis conformarlpoteris. ArItaque juxtailludationes tifex enim heic nihil agit amplius,. nifi quodferat, plantet, & irriget, dat. Qiiockca cuiDeus adverfatur, Deus autem folusincrementum eft: Qtu vero,DEI amicus, illi illi quoque & univeifanatutainimica quoq; ccelum & rerra,atque adeo omnia elementa auxilio fubvenire cogunturaSi igitur illud exate confideraveris, & vera? primse mate-. habueris (quadepoftmodtim ditnri ricecognkionemprasmanibus fumus)tunc adPraxin accedere & laboris initium facere poceris.Ubi teiterum Omnipotetis gratIam&diretioneminomni tuopropofioportet, & opus tuum non tantum facile fuccedet, veto,implorare rum etiam f elicem,,fortunatum,exoptatumque exitum fortietur ECCLESIAST. XL

Jguiquetimore Dei manet & verboftto adharet^ Ofifi,cinmexpeBans^nigranec&lbamovet. Argenz

Aquarium

Sapimtum.

83

irgentmnexcuprohic&ftannoxondet&aummf Atquejuvante Deo pluraparabit ope Hrafertim cumlovafavetfibijauftiterattrum Exccenoquelutotuncbeneconficiet.

SECUNDA

PARV

Efai.cap. XXVIII.

Jdeoait Dominus : Ecceponein Sionfundamentalem lapidews probatum lapidem, pretiofum lapidem angularem}qmbenefundatusejl.^uii(tum babet3nonconfundttur.
artem Philofonon fatis Iaudare, TOtiesnuncdi&amfuriimamNobilifftmamque phi in fcriptis fuis,ante, & poft perfedionem, titulis non condigne fatis eamdemque fummis prseftantiflimifque extollcre potuerunt .Idcirco illam ita indigitarunt, atqtie in genere PHILOSOPHORUM LAPIDEM , velvetuftiffimum, occulimmo cceleftem, incomprehenfibilem, tum,ignotum, naturalem,& triunum univerfalem lapidem Sapienbeneditum, beatificatum,& Cauflavero , curvidelicethancrem , lapidem tumappellarunt. nominarint , vel lapidi sequiparaveriiit, exaliisprsecipuehseceft, ex terra, vere lapis fic, quod illius materia ab inkio,camquam'minera & deinde, quoniam dura atque ficca eft, quss ceu lapis contundi ac in tria principia (quse natura ipfa conjunxit) refoluta teri,&,poftquam novo in fixum adfnftar cerse fufibilem Iapidem fuerk,exiisdemde artificiofe fecuridumlegemnaturse coagulari ac digeri neceflumha' beat. interfitartis Quantumverd cognofcere primam, indagatoribus alias fecundam materiam lapidis philofophici commemorati ifti philofophinon fatisinculcare,atque adhortaripotuerunt, tamenfaltimunicares,exqua hiclapisunice&folus L 2. qusemateria , abfqueufk pere-v-

%4

Aquarium

Sapientum.

mille nominibus additamento (etiamfi nuncupetur,) peregrino habet: cujus qualitatem, fpeciem, atq; proprieprsepararinecefTum tatem ctiam mirabilker defcripferuiit,&fequentemfereinmoduni & ab initio ex tribus conjtincla, Quod videlicetilla indigitarunt. tamen dumtaxat unum fiet. Item, ex uno, dtiobus, tribus, quatuor, & quinque procreftta & fata,etiam in uno,& duobus,ubique repevel fperma mundi nomiriatur. Magnefiam quoqtie Catholicam, nant,ex quo omneis r.esnaturales originem fuam fortiuntur. Item, habens imperveftinaturse&formse niirabilis&fingularis quodfit notam qtialkatem,quaz nec calida autficcaficut gabilemacminus fieut Aqua, nec etiam frigida & ficca ignis, nec frigida aut humida, fed omnium elementorum ficutTerra, perfe&a aliqua cpmparatio corporis, quod a nullo elemento defit=eftequoqueincorruptibilis veluti ccelum & ftrui poflit, fed cum omnibus fuis proprietatibus, Quinta Eflcntia quatuor elementa & quatuor qualitates, longeftiperet. Item efle quoad extcrntim corporalem adfpetum, figuram, , &nonLapidem , accaiidido formam,atquefpeciem,lapidem gummi aut aqua: albse magis fimilem efle , noniinant quoque aquam Oceani, aquam vitse, immo puriffimam beneditiflimamque vel vulgaris alicujusfcaturiaquam, nec tamcn elTe aquam nubium, , prodiverfa ginisjfedcraflam,permanentem,&faIinofam,atque confiderationcjficcam , qusemanusnoiihumetet , pitukofamaItem, duplicem quam,duse e falinofaterras pinguedine exoriatur. Mercurium & Azoth , qui fuperioris acinferioris Cceleftis atque Globi vapore ceu fudore putritus Terreftris & fuftentatus nullo igne confumitur. Ipfe enim univerfalis ac fcintillans Luminis naturse Ignis eft, qui CceleftemSpirkuminfehabet, quo abinkioa Deo animatus fuit, qui Omniapenetrans ab A vicenna Anima mundi appellatur. Quemadmodum anima in omnibus humani corporis membrisinvenkur &movetfefeetiam , & fefe movet :ka invenkur creaturis, qui prsetereaindiffpiritus ifte in omnibus Elementaribus folubilis Copula eft corporis&anima2,atqueadeopuriffima&NobiIiflimaEflentia_,in quaetiam omnia myfteria latitaiw mirabilis ef-

Aquariu

Sapientum.

%$

Illi porro infinitam ficacise & virtutispleniffima. potentiam dividtim inquiunt: Efle illum fpiritum namquevirturenVadtribuunt, Domini, qui terrarum Orbem impleat, & ab initio aquis fupernatamundo abfcondirit. Spiritumveritatis quoqtieilltim appellant,qui tus,abfque infpiratione Spiritus Santi, velinformatione eorum,qui illum norunt,comprehendi nequeat. Qtu quidem in quovis loco ex re quavis potentialker , in unico vero hoc fubjeto perfete ac reperiatur. Infumnla Efiefpiritualemfubftantiam, plenarietantum nequeinfernalisfit, fedaereum,purum,prsequseneqtiecceleftis, inter fummum & infimum, eletiflimum ftansque corpus,medium item & pretiofiffimum fub toto ccelo. Viceverfa quoque abiis, qui rem non intelligant,vel pro re viliffima,& primum difcereincipiant, seftumari : quum tamem amtiltisprudentibus quafiabjetiflima, e longinquo confideqtiseratur quidem, a paucis tamen inveniatur, adhsec ab omnibus videattir,a pau~ retur.in propinqtio accipiatur,& illud ex fubfequente cioribtistamen cognofcatur, quemadmodum adnexo carmine videre eft Iri triagrande bonum divifum,eftattamen unum. JPuodcurat mundus nilqueparumquerefert. Fert pra oculis;manibus gerit,aft ignorat id Orbis, Transcurritfubito nejcius artepede. . Hacfuntdivitiafumma-.quimveritartem Verbum & habens medium,haud ditior ulius erit*

Aznigma Philofophicum.
artis qttod Phcenix Philofophoram: quo primateriale fubjedum Ter Trinum invenitur. IN dickur,divifum

Z,

Aemgmd

Aquarium Sapientum. AznigmaPhilofophieum.

rei tresparticulastibidico,. tibi verafero, Non eft,quodquereris:nam S2cujufqite Iehovam; Gramineeges,precibus,trifolino,invife unum aderit. jDuare un umin tribtts & de tribus & corpus quoque Spiritus extant, CWilleforent-.Anima Splendent Sal,Sulphur,Mercuriusquegravis. juconfidemihi,triJoiinuminteliigegramen, Scis vocem& cantum,tunc Sophus arte ctues.

^ ""

ALIUD
CMFLTO EXPLICATIFS. & hocfit

una hoc mundo eft,pafim reperitur:

REs Cafufortuito,fedulitatecarens. mirabite numenl Caftus & viridis;diBu ineft. Huicce rei rttbidusparcoloralbus & ceuflumina vadit, Sicut aqua hucfttbitofluit Non madidat ,magno ponderefitqtte ievi. Nominamitie darem,aft hacignorant quoquemille. iamem artegrave. Vtdgare tfl viju, cum qui tertio & inde )ui mediofotvetjapiens ClaudetfubjeBttmhicnobilereBushabet.

JEnlgma aliud.
ejus fitin inferno,parhujus genusundique eft:conceptio LApidis in tempore, & demum tus in terra,vitam invenit in ccelo,moritur azternar impetrat. beatkudinem Si igitur indigitata ifta virtute prsedita materia (quse partim ccemera confufio feu confufum chaos leftis,partimterrena,&abinkio aut coloris)Prsefto eft,nullius certinominis eft,ipfaque bene cognofcitur

AquariumSapientum.

#7

etiam philofophi, fcitur ^quam cognitionem omriibus temporibus membro habuerunt) tunc illi omnia reproprincipalioperishujus quifita,& quse porroillius prseparatio poftulare videtur ,*fummo ftudio prseftanda funt. Priusquam tamen unicus manuum-Iabor cum illa fufeipiatur, necefTario quilibet piusartifexantedatamdotrinam fibi fedulo in memoriam dentio revocer,atque fitriul fideliter fiet admonitusjiie prius cumarcano ifto opere, & imperfcrutabili, qui fub ifto occultatus latitat,fpiritu,fefe fortaflis implicet, nifi illum in profundis fuis qualitatibus atque proprietatibus,atque pro exigente na~ turse conformkate, PhilofbQuemadmodum pritis exploraverit. eaderemonet,& phorumaliquis inquk : Ctimhocfpiritunihiltibi exa&fcientiamillius intercedatcommercij,nifipriuscognitionem te noveris. Mirabilis enim Detis eft in operibus ftiis, & fapientia illius caret mimero,quiqne,uti fupra ditum,fefe rideri non patitur. Cuinmedium jtisrei fanealiquotexemplaheic profertipoflent, qtiomodo videlicet multi, fatis lcviteroperi jata ifti.fefeimplicaverint, aute alea res ipfis adeo male ceflerit,ut qtiidam partim in laboratoria enecati vel alio infortunato cafu gravker lsefi fuerint. Non enini levis fibi fiiigunt, & exeo,quod philofophi eft,utnonntilli momentiopus & labori mulierum illud luftiLpuerili , tam parvi sefticomparant niant. Aliaphilofophorumftiitopinio ,quifecundtim operis hujus illaborem per fe fat facilem,&nttllius fere momenti intellexerunt, ditalumq; duntaxat iis, quosDeus dignatus eft &cognitioneejus Cave igitur, cave, invit,adeo fimpliciter leviterque indigitarunt. te ipftim periculoquam, & profpice tibi ne heic nimis tempeftive fufis ad Deum precibus,, involvas,fed potitis omne ttium propofitum divinoque auxilio, tit ab initio fideliter montiimus_, inchoes, & tuni. nihil omnino.timebis,nec tilli forfitan periculo ftibjacebis. & Si itaque ntinc te in oratorio tuo fummo ctim fttidio exerctiifti, dimateriam ad manus habes , tunc in. laboratorio cognitam convenittiuni cbmmode ligentiam ftuditimque applicare entem laborem ' ad manus fumere , & ita initiu m facere potens Primo

88

Aquarium

Sapientum,

Primo autem fsepius nuc ditam primam materiam , vel piimum etiam fummum Naturse Bonum appellarunt, ^Ens, quodPhilofophi & terreaiiteomniadiflblverenecefltimhabes: Deinabaqtiofitate acinftar ftritace(_primoenimterreftregrave,crafium,pkukofum, alicujus nebulse,aquofum corpus intueritibus adparet) purificanda, crafTenebulofaumbra, quaobumbrata, tibi adiilliufquecaliginofa, menda eft,uthac ratione, per ulteriorem fubiknationem, ipficcr & interior anima,quse in ea occukata latitanr, exinde etiam dividatur, & in ftiavem eflentiam reducatur. Omnia hasc perfici poffunt aqtia. noftra Pontica ac catholica, univerfum terrarum orbemirriquseperctirftimfuumreciprocum clara,limpida&fplendida o;at&foecundat,qusequedulcis,pulchra, ac adamantis fplendorem mieftjomnem auri ac argenti,carbunculi i-efuperans. Beneditam hancaquametiammaterianoftraantedita fibi inclufam fervat & continet. cum proprioftio Extratum illudCor, Animam &Spiritum,poftea Sale (qtiod prseditse materise in fpecie infertuin interioriftio coloris fanguineo-rubci cft,poft prseparationem vero albtim candidum,clarum ac diaphanum evadit,a Philofophis Sal fapientisenunctipatuni) in rem unicam reiternm deftillari ac congelarioportet,utrurfus Atqueadeo,pertiiumhatentis ufurpatum procefllim, digatur. primo faltim ptirum ab impuro, (qui labor anterior nuncupatur) invifibile iterum vifibile, five {eparafti,&vifibileinvifibile,&dein palpabile tecifti, quod jam non amplius tam grave groflum ac inodoris etiam cultum eft , tit erat ab initio , fed" lucidiflimum fuaviflinii, Saporis vero penetrantis , natura^ infuper ftibtiliffimse ac aerese ita, ut-fi aeri permkteretur , de feipfb (quamvis in inibi fit) evolaret ac evancfceret : qua de caufa Safeipfo fixum velMercurium Solis, & futun quopientes Aquam Mercurialem, nominarunt fubjetum vero hoc , quamdiu in que Mercurium prsedicta forma manferit, abfqtie ulteriori prseparatione fi in medjcina uti volueris , parum utile , fed venenum potius tibi erit. QS9-

QAquariumSapientum.

<8p

Quocircafi locupletiflimb illicis dono, & raultifaiioufufruiye'lis,rulterius procedere.,&_peraIiaiInguIarda media &laboresi_plurataitare teoportet. Intereatameniieceflario^dfligenter-fies:pra;moriitus,mHatura5 exereet.probe obferves,eafquc 0.perationes,quas fuccefliiteniporis iin omnilabore tuo semuleris. lllud fi nofti, tunc .fupraditse prseparatse aquofse materiei duas partesfemito , <& Iteruni tres diverfaspartes; Duas iftas priores partes ferva. Tribus verb partibus aliam fciliceta Creatore fumme dotatnm materiani adde, Nobiliffimum Atiri Corpus, quod primatiuateiise,affinkate:prop'iuquiflimum eiadduodecimam Hujuspartemunamiiipondere queamicumeft.. Utrttmque 'enim,-fpiritua!isxiemproprimaFeimentationeaddko; pe,ac cceleftis prseparataaquea Mateiia,&terrenurii:hocSoliscorpus con_jungi,arque inunum corpus coagulari debent. Notandum tamen heic eft,quod vulgare auruni rei hiiic non inLA- , ferviat,fed pro minusidoneo &mortuo quafi habendtimfiet. omniummetallorum cet enim illud ab OmnipQtenteDeo pulcerrimum &pretiofiflimum declaratum fuerit, iiihilominus tamenydum adhuc in serifodinislatitavit,in perfectione crefcendiimpeditum fuit. Per qtiotidianum prsscerea uium, interiores ejusvires,hoce'ft,SuI-' debilkantur, & feroper adhucindies rebus phur feu Aiiima,nimkum aliis illicitis,quse ipfiminime coiiveniunt,mifcetur, uiiktiiyatqueinininttsidoiieumreddi quinatur. Etficmagismagifqueadremhaiic ttir. Stiriimo igitur fttidio tibidepurojvivumfpirkumhabenteau* ro profpicito , quod in fuphure ftio, veluti antediximus, nondum fit,fedomnino (fi per Antimonitim debiIkatum,necfopliifticatum velperccelum & Sphseram Sattirni tranfiit, & inibi fefeaftiisfordi' btis purificavit)purum Matcria altera cum deprehendatur,alias fpiHoc enimoptisperorktij&virtuteftiainhocingrediiionporeft. mniapuruni corpus requirit,'" nec penes, apud, & circum fe impnri / qtiiddam unquam tolerare poteft. SiigituTiiunc cam aqtise, quamatiri, partes insequales,(quse duo mulnondumtaxat,QUALITATE,fedetiam QUANTITATE tum M

pe

Aq&arium Sapientum.

tum differuntt primum fiquidem ,poft prseparatioiiem_facile, tenuev, fubcile, atque molle, altera autem grave admodum, firmum atque conumtse, & inficcum quafiliquodurumeft) ilipaterafolutoria vel feptem rem, vel amalguma redadfce funt, tunc primumfex, diebus in leni calbre , qui faltim tepkius fit, relinquas: tunc iterum de prioiibus tribus aquae partibus unam partem detrahe, illamque rotundo vitreo vafculo , phiolse vel ovo fimili ,, infunde,, illius pone, & tunc iterumfex, inmedium temperatumliquorem & Corpus Solis per aquam fen^ vel feptem diebtis ita relinquko, fim, diflblvecur - quo facto amborum horum conjuntio fuum fu~ mit irikitim ,.' & unum in altero tam fuaviter & eleganter . veluti Idque Philofophi diverfimode glacies in aqua calida, mifcetur* etiani atqtie, Sponfo & Sponfse ( quemadmodum indigkatunt, Hoc fi Salomon rn Cantico Canticorum fuo ait) compararunt. fatum, tunc primam aflervatam tertiam partem quoque aliis fuattamen non in uno , vel ad unum diem, Ted diverperaddko,. enim eorpus alias nimis humifis feptem yicibus., intropofitum dum fieret.,. & candem-immerfum omnino corrumperetur enim femen > dum terrse injetum ab iniQuemadmodum tio nimiam aquam,, pluviam, vel humidkatem habet, nuliosfrutus profert ,,fed fuffocatur &perit agricolse feges; Itaetiam cum Hoc itidem perato, vitrum,. opere hoc noftro comparatum eft. ne compofttum odoobfignato,, velconglutinato, diligentiflime Pone dein in furnum tuum, eire, fuo. deftituatur ,, vel avolet: aereum, vaporofum & unius gradus _>. continuum, que levenr, qui calori gaHinse ovis- incubantis aajimiignem fubminiftra, ietur..

tt

T A.

multa fcripferunt de vaporofo igne, quemignem PHilofophi Sapientias appellarunt,, illumque noa elementarem & matemlen&

Aquarium

Sapkntum.

pf.

rialem , fed efTentialem , vd prseteraararalem , ignem efte dixerunt, qui etiaro dlvinus ignis , nominatur, hoc eft , aqua Mer~ curii, quss vulgari cum igne , auxilio & arte, inckacur} Abkiitio lenitet digeriro & coquko , cave , ne de eo aliquid fublimec* uxorviro imperet, aut vel, veltitiPhilofophiparaboliceloqtmntur, maritias imperio fuo erga coftam fuam abutatur , &c. idque tum proceflkm ftium ordine continuo , abfque ullo alio labore , ( foJius ignis cura & adminiftratione cxceptis) a fe ipfo perficit: Utpote primo terrenum adjuncfum Cbrpus Solis totaliter folvkur , & putrefck , atque adeoomnibus viticonteritur , deftrukut, bus fpoljatur ( ubi fane ab initio caliginofum , poftmodum vero om&ino atcum nigrumque colorem parit, idque Philofophi caput & pleruiique quadragtrita dierum ipatio fiecorvi nuncuparuiit, ri folet) ka ut tandem Aninia eidem qubque exuatur ,in altum ducatur, &prorius feparetur, hinc aliquandiu, abfque uliis viriin fundo vitri > veluticinis, hserebit. bus, mortuiinftar, Poftea vero , fi auto igne, indefinenter dirigitur , fenfim ac guttatim iterum defcendit, imbibk, humetat,potat atque confervat Cor,Denuodcptis fuum, neomririino contabefeat & comburatur. inde afeendit ac defcendit, idque feptem fere vicibus. Lfbi ignis kerum uno graduintendidebet, non tamen euminfinem, quafi tibi cum eo properandum fier : Medium & regimen ignis fiquidem , in quo plurimum ficum eft , fumma cura & diligentia adminiftrandum eft. Interim vero , in vitro , vel vafculo, varia figna & colores , ( qui obfervandi, & bene norandi funt) apparebunt. His igittir ordine confpetis, bonum eftindicium, quod feliciflimus evencus fubfequuturus fiet. Primum fefeoftentantgranainftar pifcium oculomm, dein circu. lusckca iilam materiam, qusejam ftibrubra, jamalbida,tandem viri. dis & flaya fit inftar caud^ pavonis,poftea candidiffimaac tandem ru. bicundiffima, donec, adhibito ultimo ignis gradu,anima & fpirittiSj M z cum

jta.

nAquariumSapientum..

f tindb jaeet,iniridifFolubilem ac fixifllmarre cum fiio corpore,!qtioditi uriio & Gonj,untib,propterineftabilem adEflentiamuniunturjquss fiiie horrore atque rormidine, viderLatq.ue confidemiratibneni,non rari poteft :.Sicque refufeicatum,,vivuni> pe.rretiim,.atqiie glbrificatum corptis. videtur & irivenkur, quodeicgaiitiflimam purpurei eoIbrisrubedineiiiiriuftaralicu^usCoccini:, dein.omniaimperfetacorporaimmutat,; in.fehabet,cu_iustintura tangk,,fanatque quodc

. poftmodumplura.dicturifumuso. TER. OVX. M;AX.ope &auxil'ib, felickerOpereitaqttcDEi nuiic ad firiem perdutoi &.Sapientum Ph.cenicereperta', iterum flexis genibus& corde devoto,,Omnipotenti Deojquiprsecipuus-,totius; ftiis exhifeitis benefieiis &gratiaj liujtis operis Retor fuk.,praexiraiis tamdem illiid,adill'ius laudeni; atque glbriamjinvemogratias ages,& membrorum & benecollocabis-, nec male: Itimentum iiidigenciuni,. veram totitis> Proceflusirifbrmatlbufurpabis.. . Habesitaquehic. lisec ars,& fummumopus, ovum nempePhinem,quo cumNobilis & PhilbfophoruniLapis, referari, prseparari,,&abfolv Ibfophicum,, poterit-o. & liocrqrioque ficco pede miniriieprsetereundum. Epilbgilbco, eft, quodl, fifortuit^.saliqtiiserror,vel:minusconveniensoperatiO' (quodfacilefieri;poteft,&perfetionemvehem-enterimped'itj:commktatur,. tempeftiveremedium quserendum, &mai'omed'endtmi\ flet.. Siitaquepririiovideris-, qtiodante.dilToltitibnem, &nigredinem,. aliquid fefe f ublimet,. & afcendat: ve! qtiafi rubrum:oleurrii '(quod:maltim.eftiridiciuni)"materiam,fupcrnatet... albcdiriem jufto citiirs rubefcere iricipiat;. II." Si velanteyverpofi III.. Siirifinefefenon.accommodarevei;coagtiI'ari:velit* IV.. Simateriaperssftum.itamutata&invsrTaftet,ut etiam.,diim ferro non illico, vgxiinitur^riCandente mftarcerscliquefcat/errniiiq;; tingataccolbret,. neGpoftmodrim-etiamiriigii^fixunT.permaneat.. Omniahsec ceitiffimafiniftee aut NegliDifpofitibnis,,Regiminis r geritiajfignafUnr.: Qriibus defetibus,ac erroiibus^nifiiiivaruerint^&matttrelifdem! grofpetum!

oAquarium

Sapientum,

faeileoceurri,. illsequeadhuccorrigipoterunr.. Hrofpetumfuerit, Summaautem Induftria, fingularia itidem ftratagemata & artifieiox mariiium operatioiTes hicrequiruntur, quas quilibet peritus artifex omnino nofle debet^ Verum- enimvero, in Tyronum, ac difcipurorum gratiam media. :: Si igiturdItorum errorum uiftaquam breviflime hic recenfebo tunc totumcompofituiTK nus, veletiaraplureis-deprebenderentur, illuddenuo folvere,- & ctrmantedita aqua exvitro keriimfumere, Mereurii (quam Pliilofbphi etiam lacvkginis, velprknss materise,. fontem:,. vel Lac, Sariguinem, & ftidorem: Item.,irideftrutibilem aquam vitar,que, tameii etiam maximuxn venenuminfe contkiet,no& efficaeem reddere,& tumkerum minarunt)imbibere,humetaTe tamdiucoquere poteris ,. donec nihilamplius fublimet,. vel furfurr afcendat, aut congelatib & fixatio in ipfb opere perfete, quemadDefubfe&reetefefe reprsefentet: modumanteairidigkatumeft, atquemultiplicationein terciapatte,deilqtiente fitafermentatione lius utilkate pluradlcentur.. & quamdiuj. De tempore,prseterea,quod:adid'reqtii'titur,quando, videlicecad quemlibet Atum ifia expedkio fiat, lieic aliquando fuiiilbco nttllbcerta> id quodtamenhoc fitis aliquid. dicendumefiet, termino'defcribi poterit. Ditienim ifti Philbfbphidiverfsefiiiitopinionis, cumquemadmodum eoipforum. Scriptis videreeft,, femper Verum antehac unus prasaitero',erTeturotai'dius confecutusfuk. iisomnibus natura/quaratibneiladmonuimus,& dixinius,quodiri obfervandaiiet. Quodfii iarebusinbmnibusfefereprsefentat)bene qtiis facit, illud fedtilo obfervat, & incomni re fimurretum medium> tenet, turic ekius tali cum opere adperfeclionempervenire poterit. Sed ahortor firriul & informo te hac iri re, ne fub ingreffu anteriocumcalctiilo ruo, hunc: charaterem X,, ris,.verpofteriorislaboris cum. mediura, vel puntum tranfcendere,fed juftedividere_,&porro dimidiahtij;usXcharaterisparte(lioceft,V".)irioperiscompofItions: retrOcedere debeas. Qrio lato-,tum.poftea",fi.illuditeruni conjunnumeres, inifto numero> ltini,recoll'igas. &XX.ipfiusparcemrete M- 5; (riifi

#4-

sAquarium Sapientum.

(nifialiudintercidat obftaculum) vel tempore,cum opere tuo etiam ad finempervenire poteris.Talitempore contentus efto.Si enim terminum aliquanto propius qu^rere velis,illud temerarium eft,& mox heic erratur. Unica fiquidem etiam horate totum menfem retardat,aut, fifcoptvm adtingas, tantundem promovet.Probe tamen notandum cibi eft, ne calculum nimis tenacitcr contrahas, vel, utiditum, illum omnino tranfcendas. Illudfiquidem fifieret,aboitum produceres. Multi fiquidem, per putatitiam fuam feftinacioncm,vel ex fperaco fuo ELIXIR NiHILIXIR imperkiam, qtioddamadcpci func. Echoc(cum Magicahsec fciencia non adeo levisficmomenti)filiis fapienciae,uc de co altius cogkent atque judicent, paucisduntaxat, fignificare volui.

AE

A.
'

Septemfunt Vrbes, feptem pro more metalla, Suntque diesfleptem, feptimus cBnumeruvt Septem iiterula, feptem fitnt ordine verba, Tempora funtftptem ,funt tofidemque loca \ Herba feptemyartes ftptem, feptemque lapilli, Septem cumque tribm divide, cautus eris. Dimidium nemo tunc pracipitare petefcet: Summa; hocinnttmerocunBaqitietevalent. PROCESSUS totius operis breviter hic indicatur. SIVE LABOR PRIMUS PRIOR, UWatcriem diffotve tuam, putrefacque perinde, Poft diftitietur, res facque congula fiat. LABOR SECUNDUS VEL pofterior. Res conjunge duas,putrefac,nigrato fubinde, Digere,dealbefcat donec ab artetaa,

Tandem

sAquariumSapientum.
Tandem adfupremum rubifacque,c&agula profit Res arti , hoc faBo, fige, vir amptus erk. orbi. Et fi tu pofthac hoc fermemaverk, Tatum abfoivifti faufiiter artk opus. lunc tantam partem tangas Jbtenniter, & quce OMitie tibijubit.0 opes. multiplicabit VEL quod SIC, brevius.

p?

f%uare tria inque uno, rurfum quare in tribus tmtms Solve & conclude & certior artk eru.

JE..N I G M A,
Inquo etiamProceffiis indicatui", Spirittts ipfe datttr pro tempore Corpori,atille Exhiiarans Animam Spiritus arte cluet. Spirttus ille animam fubito fi contrahit adfer Nultumfe abjungit fegregat aquejuo. lunc tria confiftunt &> in unafede morantur? D*onecfoivatur,nobile corpus,opus. iftk: futrefcat nec non moriatur,feparat Tempore at elapfo Spiritus atque' Anima eatore, iASftu conveniunt extremoftve Jjtuifque fitam fedem cttm gravitate tenet, Megritas prafto eft, nulla & PerfeBto defit> Amptk latitik giorificatur opus. Proverb. XXIII. Cap.

Da mihkmifiJi,

cor tuum, & plaeeauc oeulis tiiis vias mcaev

TERTIA

$jf

Aquarium TEEtlA.
Sjracfa

Sapientum. FAR$,
XLUl.

tam a\te pradicdre psteft? quam dtm ille efl^ QmiUum Operum fuorysm minimum vidernm. Multo majora namquenobisfunt abfcondita. Qmneenimquodejffidfeciir Dominm7 ^ fcitumJatDeum iimenubm*
dita arte, vclingeriiofo Philofo& de illius iatidc, DE phorum lapide,ad optatum finem perduto, eriam utilkate non fufficienter virtute & efficacia,inefFablli fcribere, enim vel condigne fatis prsedicare potuerunt. Philofophi primo f elicitate in hac terra seftimarunt atquc cepro fumma & maxuma inmundo lebrarunt, pervenke adperfetionem iinequonemohoc fumma hacce ,toties nunc habet lapidem,is habetomne, Morienes enim ait: Quiiiunc poteft, In eo enim eft omnis temporalis fe& nulloalienoauxilio indiget. licitas,corporalisvaletudo,&omnisforttina. Eumdemilltim quod fpirilapidem & porro ita commendarunt, tus & efiVacia ejus,quse in illo latet, fiet fpiritus qttintse Eflenrise, qtii ftib circulo fplendoris Lunaris eft , immo efle illum coeli fultorem, Eflb, prseterea, illum, prse cseteris cceleftibus marifque motorem, fubtiliflimum, oninibtis,eletum Nobiliffimum,. fpiritum, fpiritibus cuicseteri omneis, tamquam fpirkum, Regi bbediant, puriffimum omnem falutem profperitatemque conferat, qui etiam honiinibus viomneis morbos fanet, piistemporalemhonorem longsevamque tam largiatuiMualos vero,qui ipfo abuttintur,xternse pcene; fubjiciat: Et in iis omnibus probatum,perfetum, illum inveninfallibilemqtie Hermes & Ariftoteles tum efle.Quocircaillum verum, finemendadividaciis,certum,omnis cerciflimi,arcanum,ar<;anornmomnium, Virtutem nominant. In Summa,ultimum occtilcatam, nam,ftulcis &fummum>quod fub ccelo videripoiTit,& mirabilem conclufionem five

^Aquarium

Sapientum.

flve epilogum omnium philofophicorum operum eumdemnuncuomnino ftatu.erunjt, Quocirca etiam aliquot pii Philofophi partuit. & dein ab efupernisilludrevelatum, quod Adarooprimohomini} omnibus SS.Patrlarcliis fingulari defiderio expetkum 'f uerit. Noahtis eriim ,/arcse exftrutor, & Moyfes, qui tabernaculum,& aureaiaeovafa., eti.am Salomon-in Iioiiorem Dei quemadmodtim mtilta alia prseciara opera, & oninis generis ornamenta, templLUII,& & ingcntia alia rata perfeck, longam ftiam vitam ingentefqu e dividicitur. tias,eo ipfbimpetraffe QuemadiiiodtimeriamPhilofophifatentur, quod per illud fe& fiifteiitationemfuamexinde & ptem artes liberales Inveneriiit, & corifequutietlamfuerint. Ethoc Deusinipforum quazfierint, neinfuisftudiis, emolumentumillisfargkuseft, &Indagatioiiefaa divitibus & catifla,forfitan pientise,paupertatis impedirentur,nec & atimpiishtijusmundi, adadiilandum,Telpecunlse gratia,artem eana ifta ipfis revelandum,ipfi ,una ctim ftia fapientia^ob mendickatcmfuam,contemnerentur &ludibrioliaberentur. & occulta miractilorum divinorum Magnairifuper myfteria,'atexinde cognovertint & didicequcingentesGlorisedivinsedivitias rtint. Et eo ipfo qusedam corda a D E O excitata ac Iiiflammata dedticliftierint. funt, Perillum utulteriusadipfiuscognkioiiem vel temporanamqtie thefauruni non magnas divkias, mundanani, Jem voluptatem & ftiperbiam qusefiei-tuit, vel confequi conctipivefuam voluptatem runt, fedmulto potiusomnem atquelsetkiamex In creaturis abfconditorum contemplationemiraculorum conceperunt: quse prseclara opera & creaturas Omnipotentisfaneillilonge aliter confiderarunt dolor \ amoderatqueinfpexerunt,quam,proh nifeculihominibus. fieri folet, quieafdemhatid mtilto alker, quam vaccse & vkuli,intueri hancce artem, folent, & fimul Nobiliflimam luxuriam, fuperbiam,iiQnorem propter,avarkiam, temporalem,& DEUSenim voltiptatemqusertuit, in-quolonge^UiiJEin|a.tur. iftiufmodi dona non impiis,&.verife , fed duntaxat piis, qtii, in malo & immundo laoifccd ibttedq foneftam quietam1 ^NV^/ \%' que x-- V -d - /

cfS

oAquarium

Sapientum.
ma-

honefte fefe fnftentant,indigenti proximo que vitam tranfigunt, nus auxiliatriees juxta Pocta? verficulos: porrigunt,communica"c hanc fattem dat Deus artem, Jngenuifque probk Attro quarn mundusfolvere forte nequit, ordine vtttgus. De quasnonoptts eft_.atiquidjciat hic quaritat hic lapidem.., Impius cftflrttftra J$ui tcnet hunc tscite, reftdet quocunqtte locooptat. Non cajkm aut flurem, nec timet ilie matttm. Hac vicefunt pauci, quibus hacjacra munera dentur, Fert Deus in manibm3 qui pl&cet, huicce dabit.

& utilitate varia virtute, Etiamfiverodeartishujusoperatione, & per alios luce publica donata fueriht: quomodo videlifcripta, faclus, prseparatus tamen & plus quam perfeclus cethiclapis, omneis medicinasfiet, fummamedicinainter quolionfolummodo fed etiam, a dewineis morbi, utpote Podagra, & lepra, curentur, eosdem juvenefcere iterum faciat, iifdemque ufurpatus, crepitis robur reftituat, & femimortuos amiffas fuas vires, priftinumqtle nihilominus hoc in loco & meo in Tratatu, reereet ac vivificet: fim Medicus, ficco pede tranfibo ne tali quum nullus elogio ipfis facultati aliquid hic prsefcribere videar:Sed quiillum jpforumque commode ufurpare novit ,illi, judicium perDeigratiam^Tiabet,& De aliis tamen illius qualitatibus & utili & elogium ejus relinquo. divina favente cleufu,ex cottidiana-GCUlari experientia (cujtisipfe, jnentia,parcimparticepsfatusfum)paucahicfubjiciani. Primo,ad etiani ipfanaturse miagnkionem Dei,quemadmodum racula, fuerunt, quod attinet, quse artis iftitis bcneficio manifeftata fua dignitate, non fufficienter defcribere, vel eloqui pofpro ftimma fum : in hoc enim homo imaginem SS.Trinkatis,inunadivinain&tamen unictis fakim diflblubili.effentia, &quomodoiiladifferat, de humanse carnis Deus fiet, ac fimul in fectinda perfona divinkatis, morte & refurrectione : exaltanativitate, paflione, aiTumptione, tione

oAquarium

Sapientum.

pp

creaturis fuis,morte fua liierica Eione fua itidem. & nobis hominibus, Porro etiamde purificatione seternabea^ludine: peccati Originalis, confilia &atioquibus omnium hominum mediisimp.eraiidis,fine nes, omniaque ejufdem opera fruftra & nihil func: In fumma omneis Chriftianse fidei articulos, proceftiim, totumque quem homo, per & anguftias,:perficereneceffum varias tribulationes habet, donec caodeni keruni ad novam vkam refurgat,elegantiffinie, tamquam irji fpeculo depitum,videre.poteritj raditurifumus. Secundo, Corporalem qtise inde exoritur,quomodo quo depofteain Quarta parteplu-

utilkatem naturalemque concernens, nimiruiu, fuam, omnia per Tincturam inclarum purumqtieaurumimmuimperfetametalla,perfeta,& meis fidem tit faciam, etiam hic brevker indttentur, ilIud,promiflis caturtisfum. eo ufque dicttislapisvelElixir,fiadeffetum Totieskaquenunc dito ufui infervke & tingere debet:% fiet, & modo peiducTus eft: alias , neceflum cunculteriusutfermenteturaugtiienteturque nullam commodam eninicuniTincltirafua, obfubtilitatemfuam, projetionemiiialiisimperfetismetaI,lis ' ' ppterit. &corporibus ajgrehabere

cui pars totiesditsemedicinsefumatur, Qtiocircaprimumuna adde tres partes Aurioptimi per Antimonium fufi&purificati,acin laminas deducii. Fluant fimulin tenuiflimas utmocrucibulo, ris eft. etiam In puram Quo fato totum compofitum efficacemque ut cumunica Tinturam cranfmutabkur,adeo Tiiiturseillitisparmetallorum te, dein etiam mille fimplicium parte^ tingere, & ad purum atirum redigere ttinc potis fit. & : Quq Nota puriora la funt , eo facilius Tinclura tio eo altior & quoque metaL propinquiora ipfa recipit , & Mtiltiplicacommodior ,fefe reprsefentat, N2, Omne materise

JTOQ
Omne

Aquarium

Sapientum..

eiiim impurum minufque idoneuirr,. quicquid hie reperkurj fcoria; omniino abjicitur. Siliiliquoque feparatup, &, tamquam metallis & Vkiofis kpiilis pje.tiofis gramodo & cum imperfetis ka tingi poteft, ut etia-m fieri, & Chryftallum datio & tranfriititatio ctim Nobiliflimis lapillis arquiparetur , & multar pretiofiflimisqtie mtindo neutiquam revelaudse, irifupec res adhuc alise-, quse iinpio. ."Tales _>" & id genus alias res prseftantiflleo ipfo perfici poterunt. eciam. mas fsepius anobis commemorati Philofbphi3queniadmodum a DEO omneis veri Chriftianr, adhuchodie qtii arte & clinodiolfto MAXLIMO OPTIMO TER donatidotatiquefunc, pro.viIifhabuerunt:; illse fiquidemrefimo & minimoinhocceMagifterib rerum cceleftkim cognitionis pro nihifpectti piibris praxiarifiimse 10 habendse funr. donum illtid Et in ipfa rei veritate fcias, quod iile, cuf Altifliiiius omnera peeuniam atqtie divitias liacirr conceflit,, clementiflmie nonfecum accanitim inplaterra, cceleftiumbonorumrefpetu, Cor, omneque illius defideritim enim eo falciriitenteis ftumet., lieic terreno figuratoque dumtadk>. utiri seterna vita.illud,.quod xat modb confpexir, etiam ccelefti modb & ipfain rei veritate intue etiam illtid;Sapientiflimorum ri, eoque frtii qtieat: quemadmodum Rex. Salbmon, lib.Sap. cap.7.teftatur, dtim Regunas Sapientifiimus & carius liabebam SapientianT, quam regna inquk:.Majori:pretio & .princlpatus, cliarior mihi erat quam divkise, nec comparavi illi la> omne Aurtim iri comparatione illltis arepidespretiofos,,quoniam & tanquam luttim seftimavlargentuni refpetti illkis. iiaeftexigua:, 11 li imqa&y qui artem iftam adlionorem temporarem, voluptatem & ftultioribtis divitias confequendas, expetunt,proftulto cenfeiidi,atmagno fiimptu,. que seftumandi funt, qtiibus numquam hocVquod & corda,anim.um, labore& moieftiatamdiuquserunt, omnefque obvenke pcteft.. Qua decauflk cogkation.es fuas ita excruciant, quod per fe malse fient,Genef Phiibfophi temporales divkias,,(non SSi Scriptursepluribus, tamquam eap.xenim aMbyfsvaliifquelbeis DEI donum,. fummopere commendansespretiofa, &prxclanuri turj

Aquarium

Sapientum.

ior

caufTa, kacontemptimhabuerunt^urremy tar)fed mrpiflimlabufus, magnam quse, adreclum verumque bontiniperveniendi,hominibns remoram.injiciat,atque omne reIiquum,quod alias in hocmundb reconvertat: quemadmodumetiaro ctuminperverfamconfufionem celeberrimus ille Marcellus Palingenius Stellatus i'n fuoPoemate,. vkse appellavk ) fub figno Sagktarii, illtid eleganfquod Zodiacum ter defcripfit, & deteftandam avarkiam graphice depinxir, ad-quemt etiam Letorem benevoltim ntinc ablegatum volumus* Ex quibus videre & coliigere eft quomodo nimiruni vir ille ClavelutiexNaturseZodiacofliodcrifiimus,quiverehaiicceartem,, habuitaurum &argentum, tamquam bona tempora prelienditur, lia,vktutis refpeu,tam nauci ssftkna verit atque contenipferk. reQuocirea etIamomneis,ve!utiaiiteamonuimus,Sapientiam, , terrenis caducisquerebuslonge rumquecceleftiumcognkionem In totafua vita, omnibtifqne adeo, fuis-ationibus fbprastulerunt,& lum eventum ftneinqiie refpexertint, ut liac raribne immorcale no~ men, laudemqtte perpecuam exinde reportare pofllnt; id quod Sairi Proverbiis fiiis cap.XVI. etiamdocet, pientiflimusilleSalbmon, melior enim eft illa quam atirum, & inqtiiens J Accepta fapientiam, Bbna faEt porro cap. 22..idemille _s inteiletus pretiofior argentov ma iiomenque,ait, pretiofior eft ingentibus divkii's,& ars auro argenexSyracides', vrrillefapiens, itidem cap. XXIV.ka toque melior. liortatur, iriquiens: Vide ut bonumnomeri retlneas, certior enirii ille nianet,quam mille auri tliefauriv Ob has & alias viittites, qtia? ex iffia Lapidis Philofbphia promanantr, eumdem iftum. Lapidem, uti ditumfsepius,Philofophinoni fufficiencer laudare atqtie celebrare potuerunt; quocirca etiamfni ars ifta tiloinne ,ut fttis ftudiumoperamqueeoicontuierunt Scriptis vira denique jnxca illam coixteritis propagari,fapientiaacceptarI,& fonnari iiiftktiique queat Jnfipientibus tamen omne obfctirum,cali,m Proverbiis ftiis ginofum,& iiitelletu diflrcile eft,vertitiSalbmon, abinitib ufque_ad cap. Vr.fummopere id conqueritur, fummoque feT:andam_,liominesadhortatur, & Ectudioj adill^riif^ajiienclam) elefiaffc. N /./?" 3; ",:o\

io2

Aquatium

Sapientum.

clefiaft.c3i.ita inquit: Mi fili,humili ftatti contentus efto, melius id fiQuo riiajor es, eo qtiidem ,quam oiiine,. quod mundtis concupifck. magis te humilies, & Domintis tibi ttim favebit: Dbminus namque altiffimus,& magna facit per humiles.

Q U.ART

P A R S*
'

Vfal.LXWlU.&UMatth.XM.

oAperiam os meum in paraholis, ff eloquar arcana a mundi initio.

divinam fuam vocemhtimano omnipotensper & fingulare quiddam,de admirandis, alris, ccegeneri ardtium QtlandoDEVJS id fecit pavoluititunc myfteriis,revelare leftibufquefuis plerumque rabolice , quse parabolse nobis in terrena hacce vita nota:, cottidie noftris obfervantur oculis , nobifqtie pcopofitse atque depidisc Genef. cap. Iil.AdamoinPafunt. Exempli gratia cum DELIS radyfo, pcenam ftiam mortalitatem poftlapfum, corporalemque mortem videlicet,ind.icare vellet, illud fequentem in modum ipfiiniiuere & fignificare voluit, quod, cum terra per fe ipfam nullatn 0111nino vitam habeat, ille vero de terrafumptus eafiet, formatufqtie Item GenXV. & propter etiam terrse rurfus fimilis fieri deberet. DumDetis Abrahamo XXIII.cap. feminisfamiliseque fuiaugmentationem iliumftellas in cceloiarenaminmari,& voltiit, indigkare terrse ad typtim intueri jtiffit.Iftiufiiiodi pulverem diverfas,peramcenas, fuavefque Prsefigurationes typicas etiam DEUS in Prophetis , fifingulare poptilo fuo Ifraelitico quiddam ipfi denunciare voluit, & monftrarijuflit. Idqtie poftmodum proponi& Chriftusipfe,os fuo Teftamento f ecit, atqtie adeo res omttuidamenttim veritatis,in neis per parabolas,qtiomelius ejus dotrinaintelligeretur, propofuit: fuuiu divinum & utpote dum nobis ftimmam beatkudiiieni,verbum Evangelium inntiit, tum protypo utitur bono maloque femine, five ziza-

Aquarium
iiizania,

Sapientwm.

103

Item occultato thefauro & quam hoftis in agrtim fererat: trkiceo,grano niargarita.granulo fynapis,fermento,&e. 8. Matth.ij & z5.Luc.19. & Matth.zo-cc.) [VidedehifceLuc. ccelorum Dum prseterea Regntim nobis paraboprsefigurat, larn, demagna Ccena&nuptiisRegis, proponit: quemadmodtim Ecclefiam Chriftianam, etiamuniverfam ejufdemqueftatum,cum rationem exigente comparat Jtem ea quovinea, & Rege aminiftro utitur deNobiliDomino, fuis bonafua quifamulis quefimilitudine conceditN, de perdita bove & ove,filio perdito,. & id geiius parabolis aliis. Vide UMatih. 18. Luc. 16. UMatth. 2.5. Luc.ift, UWarc.iz.Lttc.
\%.Luc. 10.

unice & Qutim itaque nobis iftiufmodi exempla & fimilitudines ideo datse fuerint, ut illud, folummodo quod ccelefte, & humanse imbecillkatis , e.o faciliusintelligere, ergo, difficile comprehcndi.tur quanto potitis. igittir seternus DEUS nobifqueimagiriaripoffimiis: Dominum &Servatoremnoftrum fummum bonum, Filiumfuum, videlicet, qui totum humanum genus,obe~ JESUM CHRISTUM ccelodientia&meriroftiOjde morteseternaliberavit, regnumque in corporali aliqtia figura proponere debuifTet ? rurri reparavit,nobis difficillimc ab Illud fiquidem fummum myfterkim Deiomnipotentis hominibus comprehenditur. ( Ephcf 3. Coi. 1. J5/S.45. Ccetiroremdemittant,& nubespluantjuftk: Saivatorem.) Ttrrafefe-aperiattvirefcatt&proferat Veteri Teftamento, & aliasetiam in aliis Etlicctilltidnobisin &_JacobiScatypisfignificatumfueritjinIfaaciSacrificiovidelicet, Sratu, ferpente aene.o, Samfone, la,. Jofephi venditionemirabilique DEU S omnipotens tam altum Davide & Jona: nihilominustamen & ccelefte bontim, ex abundantia,alia qtiadam, mirabili & arcana re tanien, nobishominibus admagntimNaturse librtimpra^monftravit &mlucetn hacratione, protulit,ut juxtaalia,etiamcorporalem ideam cceleftium iftorum vifibilem, apprehenfibilenique aliquam, kabere poflimus, bonorum & donorum Qtiam terrenam corporalem-

to4
ralemque

Aquarium

^apientum.
dum apuI SionangulaQtti credk,

rem ille ipfe in verbo fuo nobis ita propofuit, XXVIII.ficait.Jefaiamcap. Ecceponoin Prophetam rem lapidem, beueqtie fundatum probatum lapidem:

nonfugk. Similker&RegiusProphetaDavidperDeiSpirkum,in CXVIII.Pfal.ita rejecei-tint, angulainqtiit; Lapis, qtiem archketi eft bculis noftris.. ris lapis fatu.sf Id a Domj.no facltim & mirabile modo dicitis angulaetiam iftam pra^figwrationem Quemadmodum Anntiniris Lapis Chriftus ipfe Matth. nad.fe derivar, inquiens; ? Lapis, qtiem rejecerunt aixlikecli, iapis quam in Scriptura legiftis id fatum &mirabile eftoculisnoftris: ansularis facltis , aDomino rlle cecideiit3is inquematitem qui inillumincideritconquaflabitur, Id quod S.Petrus At. c. 4 .& infua epift.quemadmoconteremrc Paultisad dtimetiam que defcribunt. Rom. IX cap. verbisfermeiifdemrcpetuntac-

&cceleftem Illumprobatum,beneditum, lapidem JESLIM CHRlSTiJM ( Luc. 10. v. 2.3.2,4.) jam ab initia mundi omneis Arillos,omneis SS.Patriarch,quemadmodum etiam.poft chipatres,& aDeoilluminatihomines, magno defiderio expeclarunt,&fummis Chriftum etiara utipfis,juxtapromiffiones precibusconteiiderunr, Quoincorporalivifibiliquefpecieintueriliceat, {Rom.io.v.izx.i>.) & confeqtiuti circa fi illnm in Spiritu rete agiioycrunt, funt, ttuic ilvita deletati ftint,atqueadeo in omni perictilo ipfo in notaipfbrum ifto fulcro nixi funt.lo,ufque ad finem vitse fuse,invifibili Quamvis vero cceleftis & beneditus ifte Lapis a Deo toti humatam divitibus 110 generi, qtiam pauperibiisabfqtieomnimerito& nihilomigratis omnino in genere datus fuerit 1 (UMattb.n.*v.6.) ntistamenabinitioin hodiernum ufqtie diempaticihomiiieshocki niundo reperke , & comprehenderepotuerunt: hoimmomajori oninibus temporibus & grave offendicuoccultatus, minumparti ltim fcandaltimque femperextitic,qtiemadmoduniEfa.8cap.deeo : Erit lapis offenfionis, etiam ante vaticinatus eft, dum inqtiit & Item lapfus & iaqueus,ubi multi impingent, cadent, rupes fcandali. coiifringanttir $ illaqueentur, atque capientur. Queai Senex ille Simeon

AquariumSapientum*

ioy

Simeon Luc. a* eap. etiam in fpiritu vidit, dum ad Mariam, coeleftisdicit: Ecce, Eccehic,locabitur in lamatrem,ita angularislapidis & refurretionemmultorumiriIfraer&in contrafignum,cui pfum Simili quoquemodo&S.PaulusadRom.^.idemteftatur, dicitur. , &rupemfcandali: lapidem inctirfionis inquiens : ImpQgeruntad inillum credit, non confundetur. Item S.Paulus in i.fua' Quienim epift.2,. Hiclapis fionis &incurfionis, credenribuspretiofus,incredulisverolapisoffeii&ki &rupesfcaudali,quiinverbo impingunt, locati iwnt-^Ecclef.^.) Quarationemodo eumnoncredunt,inquo cceleftis lapis, ctimcobeneditus,& commemoratusillepretiofus, ties ante dito terreno,corporali Philofophicoque lapide tam arrifihic exipfo fundamento, & titritisque ciofe conveniat,id defcriptioalter cuni altero comparabitur. Ex quo cone dem'onftrabitiir,& , quomodo videlicet terrenus philofbphicus gnofcetur & videbkur & cceleftis lapis vera quasdam harmonia & typus fiet veri,fpiritualis, CHRlSTIinquonobis aDeoetiamcorporalimodp lapidisJEStl proponittir,&fpecieinvifibiliprsemonftrattiro in veraagnicione primx matePrimuniigittir,quemadmodum antc diti terreni Philofophici rise [i.Cor.x.Loqttimur dearcana&c.) habenprincipalimembro,&ftimmo'myfterio lapidis(idquodprb dum) illis,qui illum prseparanr (/tow.n. 0 qttamprofunda &c.) & eo iomnem felickarem(qua2aDEO nobisin pfo,inhactemporalivita, ssvkernkatem eonanttir , & fimul in agnkione parata eft)confequi cceli & vivi DEI,creatoris eceleftissEterni lapidis (hoceftreti,veri, acterrse,indiflbltibilis triunicseeflentise)occupatiftint,adhucmtilto magisintereft,&plura infuper fcire necefliim habenc: idcirco etiuna cum proprieuniverfalemNacuram, amfupra,inprimaparte, ante omnia bene tatibus fuis^fine qtia opusillud fruftra inftkukur, Si enim homo ad difceiidam atque cognofcendam efle monuimus. fIlmmum bontim pervenire cupit,tunc, prse cseteris,rebus omnibus, dein feipfum rete agnofcere illum oportet (AB.17. primo Deum, Nam in ipfo ww/j^.)DEUMfiquidem, &feipfum.agnofcere fi quisdifcit(hoceft,fcireqtiinoshominesfimus,unde fortiamuroO riginemsf,

lod

AquariumSapientum.

&quamproxime Deoadfinesfimus/pro riginem,adquidcreati, ad fupra ditam felickatem , fine qua diflicillime fummafapientia &.haberi & celebrari debet. ,haud immerito pervenitur & tibi vero talis agnitio fummi & cceleftis illius boni Quomodo 3.utdi{cenda.ict:(Ecc2ef^4..Egoflumubique agiiofcenda, reperienda, &terrenus , quemadmodum <_5(7.)fciendumeft , quodillam lapis ftiam in uno & duobus, quae defcriptionem Philofbphictis,qtifjuxta in uno, & ramen duobus,eft,qtiseri comubique reperta f unt,fakim seternum DEI quod nihil aliud,quam pararive debeat & oporteatud verbum, VertisNovumqueTeftamentum &SS.divinaScriprura, tegem)eft.,m quibus retus cceleftis,ftindamen(Eja.S. Immojuxta quserendtis atqtie inlapis unice & folummodo talisangularisque ipfa, inmonte quireiidiiseft.quemadmodumetiamDetisPaterfub adhoc ftitim verbum digito quafi Taborenfifacfa, glorificatione^, dum Marci 9-Ltic. 9. itaait: Hic eft filius meus, dilecius, monftrat, & seternum DEI hunc audiatis &c. Similker & Chriftus,efientiale , illtid adfederivar, (P/2/.ir9.)Ioan.i4.ficinqtiieiist verbumipfum vita \ Nemo venit ad patrem, nifi per me, ad Ego ftim via,verkas,& divini verbi teftimonium SS. divinam fcripturam , velinfallibile Et Chriftus, di(yQ.54.)Efa.8-ak:AdLegem,atqueteftimoniuni. ttisille etiampartim requirit, &poftuIat, angularisipfeloh.j.illud vos habere vidtun.inquk:Scrntaminifcripturas,putatisnamque tamin UndeDavid ea, & illa eft , quse de me teftatur. quoquc in Pfal.119.iUud ipftim longe ante coiifefltis e'ft,inquiens:Dcletor, tuis , mei enim fuiit, confiliariij Domine Lucerna , iiiteftimoniis verbum tuumtmagis gaudeo de.via teftipedibus meis, Domine, tuorum , quani de omnibus divkiis. moniorum Itcm.,. confidero vias tuas, & ambulo in tuis teftimoniis. (Vide Gen,i$.
i.Or.j.)

Pfat.^.

Efa.j.^.

ler.$z,

loh.10.14.

Rom.y.

Porro, ubi, & quo in loco SS.fcripturse (Ecclef.z^.a mundi inimateria , vel efientia , fundata tio~) coeleftis hujus lapidis prima &ob oculos expreffe demonftracus ilet, multis in locis, hincinde pofitus

Aquarium

Sapientum.

107

vero Mich.cap.5.Iegkur; Cujtis egrefliis ab pofitus eft, prssfcrtim initio & seternitate ftiit. Ipfe lapis angularis quoqtie illud ipfiim reteftatur Ioh.8. ctim Itidssi illum, quis eflet, interrogarent, Primtim ille, qui vobifcum Et porro ita Iuloquitur. fpondkj Amen dico vobis , antequam Abraham dseos compellat: Amen, Ex qtiibus ceftimoniis effet, ego eram. fequktir, quod nuilum & imicitim, fed ab omni azcernitate primum fiium Ens habuerit, etiam manfurus eft. abfquc omni fine in omnem seternkatem Et quamVis illa agnitio nullibi, nifiin DEI verbo,veteri, atquc & ex illa ipfa impetrari Novo Teftamento, confiftit, poteft: nihilominus tamen illi, qui eam inquirit, (z.Ttm. 3. Et cum_tuapuerifiet. Si equod fumma hic diligentia impendenda tiajmdicaho erraret, vel finiftre rem rannim aliquis ab initio ifta in agnkione laborem fruftra imo-eret, is tum omnem ftium fubfequentem Omneis idcirco fefe rectc probare , retamque penfurtis effet. in verbi feparatione heic rete addifcere,, atiream apprehenfionem, animi & animse) bene ac recie aperire , idque inoctilos(intelIige terno lumine, i.Iohan. 5-(quod DEUS ab initio in natura & corintueri & agnofcere debents Qui enim de noftro accendit)acute interno oexternis corpOralibus dumtaxat J (literali modo)abfque eulo& divino lumine illam impetrare nititur , is equidem tamcito intueri,&,loco recli, fibiviam erroneam ,autfiniSattlum^xoPaulo exinde eligere,& haurire poterk:quemadmodum ftrumintellettim hoenim I10C in terreno lapideipfius juxta,multis defcriptionem minum millibus obtigitritaetiamin hujtis cceleftis notitiacottidie, parte (efc repraefeiitatjid qtiod proh dolor , in majore potioreque bene ftindatamen rion verbo, aut lkerse, (illudenim utrimqne Oculo , qui inhominefalfus foeft,unice& tum^ftd0111^ 0 potius etiam Chriftus J quemadmodum lummodo ipfe, imputandum octilus ttitis Luc.ii.&i.Cor.3.ait:Oculuslumen.corporis,fiatitem eft,. nequam eft,vel et it,tunc & corptis tuum bbfcuru caliginofumq; eflicit.Item vellumenintenebras cap.17. EcceRegnumDei,ait,intrinfecuseftinvobis; Exquo elariifime apparet , quodluminisia O z honaine

IOS

Aquarium

Sapientum.

homine agnitio, primum ex intrinfeco, & non ab extrinfecojntroquemadmodum jd SSiScriptura multisin locishinc ferrioporteat, inde teftatur. Quod externum obj etum,uti loqui folent, vel litera imbecillkaimplantato & conceflb grarisnoftrsecauflafcripta,internoaDeo tiseLuminj,faltim pro teftimonio Matth. 2,4. quemadmodum etiam &auxiIiomediato , vel oraleperceptumverbum,proinckatioiie, sefttimandum eft. Exempli promotibne ad illud & habendum & gratia:Sitibialba&iiigratabulaproponeretur3&interrogareris,utra illarum pro nigra, aut alba, habenda eflet. Sin vero agnitio duortim iftorum diverforurn colorum non antea in te efTet,tunc propofitam tibi quseftionem,ex ntidis mtitisqtie tabularu objeciis tarde mihi Illudautem vebisftripfide iis,qui vosjeducunt) diflblvere pofles:(^.^. Agnitio fiquidem non exiftistabulis,qusemutsefunt&mortuse,& ex tuis tibi innatis,& cottidie exerciipfx non agnofcere pofliint,fed tatis fcientiis, fuamtrahit originem, Objeto quidem, velutietiam antea ditum movelit fenfus,& ad agnitionem anfam prsebent,ipfam vero agnitionem neutiquam illa largiuntur, fed ab extrinfeco, ex acolortim fcientiarum jtidicante proferriognofcente,&iftiufmodi a te materialeniexternumque iportet.Similiquoquenmdofiquis vel lumen, occultatum pyrite, inquqignis,, gnem, vellumenex & arcanum illud lumen non in eft,a teexpeteret,tuncoccultatum fed mttlto potius, per adpertinenteni Chalyiapidemintroferre, beni, qui neceflario adefle ~, &occultatumigneminlapidemovere habes: &exGicareoporcec,exlapideelicere&manifeftarenecefliim bonoeam adrem beneprsepaquicamenignisetiamanteomnia,in rato foriike,nifi ignis ifte cico icerum excingui & evanefcere debeat, excipiendus & adflandus eft. Quo fato rete fplendeiitem ignem diu etindem foveris atque confervaveris, prolubitu habere,&,quam volueris, cum eo efticere potet is. Quemadmodum tuo,quicquid etiam fimili modo in homine coelcfte & divinum illud lumen occultatum, &, veluti antea ditum,non ab extrinfeco in homiiiem intro,fed ab intrinfeco provenire necefliim habet. Qupdfi ab initio a Deo

AquariumSapientum.

top

Deo per veram fidem,& cum porro per media,auxilia, leium,auditum,concionatum,&poftmodum quoqueperfpiritum S.quemno& dare promifit, (loh.14,. Nemo venit adpabis Chriftus reparavk, attamen candente corde, trem^nifiper me)'m obfcuro,caliginofoque, fomite,'iterumrete tamquaminaliquo infpirari, accendi & fplendens fieri poteft, in quo noftro corde tum Deus poftmodum & labocredentium fiquidemcordibus,&iniuceinrare &operarihabet:In acceffa habitationem fuam habere expetit. Etiamfi enim nulltis homo corporalibus externisque fttis oculis Detim unqnam vidk,nequc etiam videre poteft, nihilominus tamen cordis oculis inrernis videri, diciumilltidclarumlu-judicarij&agnofcipoteft. Licetquoque& men in totum mundtim fplendorem fuum immiferit,omneisque homines,abfque ulla aliqua differentia adhuc cottidie eluminetaiihilominus tamen mundus , j tixta corruptam depravacamque nacuram fuam illud neque recie videre,mulco minus vtilc agnofcere:quocirca etiam coctantaeque viseerronese , & pernitiofje opiniones de eo auId qtiod hac in re bene confiderandum, diuntur. notandum,atque obfervaridum eft: quodvidelicetDEUS homini in fumma corporis ftii parte nonfruftra & fortuito duos oculos, auresque totidem communicaverit. Eoipfb eniminnuerevoIuit,quodvidelicethomo duplicem vifum & auditum,internumatque externumnempe, difcere atqueobfervareneceflumhabeat:adeoutinternorcs fpirituales judicare , externumvero&fussquoqueparti 1. Cor z. dareatque adtribuere debeat: Qua:diftintioetiaminverboSpiritiis,&porro quoque Literse,fiimma diligentia obfervanda eft: cuj tis gratia & ego ad meliorem commodioremque qtioque fimplicioribus,quofacilius triunius lapidis, inquofummareifitaeft, agnitionem informeritur atque perveniant, illud paucis faltim innuere & quafi admonkionis loco heic obiter indicare volui. Quemadmodum autem materia terreni Philofophici Iapidis corammundo nauci,nulliufquepretiiseftumatur, immo quafi omnino & fimiliquoquemodo seternum Patris verrejicituruta, Chriftus, &cceleftis probatusque triunuslabum,clenodiumNobililTmum,

PS

iio

Aquarium

Sapientum.

hominum parte in hoc mundo vilipenditur,exoculis pisa potiore ut in ipfa rei veritate ita loquamtir, noftrisdimktkur , & kajam, fere nihil indignius,vilius,atque abjeclius, quam ipfum Dei verbum Vnde etiam i. Cor.z. prsefetim a mundi hujus fapientifalvificum. immonondumtaxatnauci seftumatur,atbusSttiltitiaappellatur; vertimetiam adhuc, tamquam aliqtia hserefis quefloccipenditur, adtantam profcribitut: idquodpiohomini, damnatur,bannoque fumnium eft cordolium. Verum enim audiendam, blafphemiam retecredenteseo vero ntutfit probari,&ance allegaca ceftimonia recic impleri oportet: Id qtiod etiam loannes fubfequenteradhuc Erat (intellige mundo , & verbum)in inquit: cap.i.teftaturdum Item t Veniebat in proprietatem fumundtis illtid non agnofcebat. am,&tamenaftiisnonrecipiebatur. etiam corporale Quemadmodum Arerrenumque fapientum una cummaimperfcrutabilis qtiarium)cujusvirtusatquee.fTicacia etiam NUteriafuamulrifarianominaaPhilofbphisfortituseft,ita virttis atqtie omnipotcntia MEN &LVMENillud unicum,cujus multos variosque titufimilimodoindagarinequk inSS.Scriptura nos ordilos atqtienominahabet, quorum prseciptiautrimqueheic ne recenfebimus. vetuftiffimus, Appellatur Lapis philofophorum occultus vel igiiottis,naturalis^neompreheiifibilis, co^leftis, benedicius__confecrarusqueLapisSapietittim:noniinaturverusfiiiemenarcanus omnium arcanorum', divina, certiffimorum, daciis,certus & ultimum, ftultisoccultata,virtusatq;efficacia,fummiim quod fub ccelo vivendum,mirabilis epilogus,vel conclufio omnium Philoiridem idonea & perfeciaomniNuncupattir fophicorumoperum: , corpus incbrruptibile umelementorunicomparatio quod a nullo tangi queat: yivificansMercurius,qui elemento Vocatur,prseterea,quinra efientia,duplex& omnium,xcceleftemfpkkuminfehabet, oseternumltimen, grorumimperfetorumq;metallortimfanatio, Nomnium morborumfummaMedicina.Phoenixnobilis,ftiminus fummum Naturse bonum,univerfalis tritibi3iflimusq;thefaurus,vel &nihilominus tamen conjuncius, quianaturaextribus nuslapis, unicus

Aquarium Sapientum,

tn

imicus eft,immo exuno,dtiobus:,tribus,quatuor,& quinque generavel fpermamundi Item Magnefi.a Catholica, tuc & efEcitur. ctijus: o-erieris & pluraalia nbmina & titulos apud Philofophos reperire liomneis haud incommode in fummo perfeciiflicet, qui univerfim atque comprehendi poterunt. moque iiumero(millenario)enunciari hicce lapis Quemadmodtim inquam, terrenus Philofophicusque unacum fuamateria, vci multadiverfimodaqtieimmomillepene, inde qtioque niirabijis appellatur: ita etdicitim eft,nominahabet, tituii atque nomina iam hi, & id genus alij fupra commemorari infummo & Summtiko potius,immo gradti a DEO omnipotente poteruiit. moBonoprsedicari seternus illius filius, recius, DELISfiquidem,immoDeiverbum, 3eternus,pretiofus,&probatusanguIarejecerunt, lapis eft , quem archkecii risfundamentalifque atque {Efa.zl. Pflu%. Matt.zu AB^. Rom.9. i.Pet.z.)Vcms> profc.ripferunt. eft, qui ante pofita mundi fundamenta, & vetus, imo vetuftiflimus Recius , occulcus, ab^terno,ftik. Efa^.Dan/.Efa^.Pfal.po. coeleftis, eft,fuper naruralis,incomprehenfibilis, i^notufque DEIJS Marc.Kj. Solusfalvificus benedicius , &fummelaudatus , atque 10. Certus, & veraxeft, Deorum DEUS,Deut. adeo omnitim qtii mentiri nequk,Num.z3. Rom.3. Omniumcertiffimus, qui.prolupotens Gen.i^.Ephef 3. Arcaniflibkufuo5fackquodvult,velfblus mus&seternus,inquoomniamyfteria&thefatirifapientiseoccultati'' Rom.16. Colof.2,.. S.ola divina virtus & omnipotentia, latkant, & ignota funt. htijtis mtindi occultata qtise ftultis , vel fapientibus Recia unica, &jperfetaomniumelementorumeft a comparatio, omnia ftint & proveniuiit, Rom.n. & Jac. r. quo,per quem,& in quo eflentise, quseanulloelementodiflblvi incorruptibilis velfeparari eft eflentia,immo omnitim efpotuit Pfal.16. At.z.i3.Quintaitidem feiitiarumeffentia,&proprietamennulla eflentia.Verusreciusque geminse fubftantiasMatth.ztJ. duplexMercuriuSjVelGigas qyemadmodum Hymnus de eo canit, Detis a natura.homo heros &c. qtii ccelefte fpirirum infe habet,qui omnia vivificatimmo vita ipfaSap 7. Ef.44. joh.14. Unicus perfetusq; Salvator omnium imperfetorum corporam

112

Aquarium Sapkntum.

., severuscoeleftisqueaHiriiaemedicus corporum &hominumeft, omneis homines illuminatEfa.6b. lohan.i.oterriumlumenquod ~mnium morborumfummaMedicina,reta fpirkualis Panacsea Sap. 16. NobilisPhcenixquifuos, Diabolum, perveteremferpentem, vulneratos necatosque pullos, fanguine fuo iterum recreat & vivifi. eat,immofummus thefaurus, vel fummum bonum in coelo & in terraPfal.83.Sap.7.Triunauniverfaliseflentia,quseJEHOVAappellaex uno,divina eflentia,dein ex dtiobus, Deo & homitur Deut.6.& tie,ex tribus, perfonis videlicet,ex quatuor,ut pote cribus perfonis, & una divina eflentia, quemadmodum ecianrex quinque tribtis perfonis,& duabus effentiis nimirum, divinus & fiiriul htimanus eft. Eft, velfperma mundiCaprsetereaDEUSreciaMagnefiaCatholica, , perquem , &inquoomnes tholicumloh.i.aqiio cseleftesatque terrense creaturse eflentiam , motum,& originem fuamfortiuntur initium& Gen.i.Ioh.i. &inftimma&, Aci.17. Rom.n.Heb.i. finis', inquit Dommus , qui eft, qui erat, & qui venit, omnipotens Apoc.i. Verum enimvero quemadmodum in fupra commemorato opere rantum materise cognkionem haPhiIofophicononfufiick,fiquis beat camdemque pro triuna eflentia agnpfcat , atqne qualitatem : Sed infuper fcitu neceflarium illius didicerk proprietatemqtie eft , quomodo videiicet illa adquiri , illinsqtie utilitatis particeps ille fieri queat : id quod nullo alio modo fieri poteft, tresiftse respriusfolvantur , atquam ut , velutifupradiximus, qtieputrefiantjquo ipfi caliginofafua umbra,& hirfuta eflentia, qua &exindein deformi in humanaquefpeciefpeprimumobumbrata, ^tatafukjkerumdetrahituridein^perulterioremfublimationem^cor & anima illitis interior,qusein ea occtiltata, per catholicam dulcem ex illadeducia , &incor&ignisinftarlucentem aquammarinam & multo minus nos triuporalem aliquam eflentiam redatafuit:ita "namillamdivinameflentiam , qtlse JEHOVA dicitur, agnofcere noftri)etiam priusilla('refpetu pofliimus,riifi quafi dilTbluta, purificata,,velameritumqubMbyfis'atqueiraeurid:afpecies, qusenobisa atura

AquariumSapimtum.
pturaimpedimento terriculamentoqueeft^^ cor & interha ulteriorem divinamilluminationem

nj

anima,quas in illa latet,hoceftjfiliuseju"s,qui'eft-.Chriftus,op.e'&aiixilio Spiritus San^ inftar alicujus purae aqua: &i, qui fimiliter, oordanoftrapurificat Efcck.36.Efa.44.immo tanquam divinus ignis iiluminat Ierem.2.3. &: fua-vi dulcique folatio implet atque recreat Joh .16. Matth.3. , difcatur. Ephef. 4,ex ea producatur Adeoque Deus iratus,poftea tibi appareat. placatus autem in opere Philofophico materia, intres Quemadmodum fuas partesvel principia diflbluta proprio fuo fale porro congelari & in unicam eflentiam reduci oportet,id Sal fapiquod poftmoduni entise appellatur:ita cor ejus,hoc cft,filius. parenquoque DEUS,& proprium, quod Deo itidem eflentialiter ti,perfal'ipforum lmplanduobusaut tribusDiis tatum,uniri,prounoDeo agnofci,&nonpro & eflentiis haberi & Credi debet. Si itaque hac ratiorie Deum per e- jus filium agnovifti, & quafi feparafti, & tamen divinse fapientias fpiiterum copulafti atque conjunxifti: Ecce ritu,&charitatisvinculo tunc tibiiuvifibilis ignotusque DEUS Efa.45. Jam viiibilis , agnofcibilis,& intelligibiliSjFaclus eft;qui tibi etiamnon amplius, quemadmodum antea,itairacundus &inhumanus,fedhumaniffimusadpacum tamen DEUS , anteret,fequeatepalpari,&videripatitur, , innobis formatus imaginatusque fuit,, filiusejus quam Chriftus, imo ignis confuGalat.4n0bisp0tiusterribil.is DEUS,Deut.7.i8. lfta tamen triunius divinas eflentiae agnitio mens eft &appellatur. nifiinukerioreilhus tibinondumfufficit, agnitione (praefertini eoradcrefcas. enim fupra Quemadmodum disillius)progredkris,& di&um&haclenus prseparatum.fubjeclumin opere Philofophico, admedicinam abfque ulteriore praeparatione, corporalemtibiplus :itaetiam 1Joh.4.nifi illum melius Chriftus, obeft,quamprodeft animae tuae medicinam, ti-bi p.erfecliusqueaghofcas,adfpiritualem fcd multo potius ad damnationem adhuc parumconducibilis, tibi illius donorum vergeret. Quroeirca etiam tu,fiipfius, cceleftiumque beate uti fruique velis,, thefaiirorumqueparticipesfieri^iisdemque in P

ii ^.
inperfonaliillius quam purum

Aquarium Sapientum.

non, tam~ illumque agnitione & porro progredi, fed merumqueDeum, tibiproponere &imaginari> adiddeftinatum, Gal.4. inquoadimpletionemtemporis.aDEO fimulDeus & homo, hominis hoceft, ditamentumfuumaccepit, filius fadus eft, probe obfervare neceflum habebis. iterum didtum eft, opere Philofophico Nam,quemadmOdumin effectum fuum deduci,& tin&ura, ad caequbd -piimae materiae(fiad debeat,) aliud quoddam corterafimpliciametallaperficienda,fieri nobIiffimum,& primae materiae adfine, gratiflimum pus metallicum unum corpus uniri,&in porroadponi,cumilla acceptiffimumque divinae naheic,inopereTheologico redio-ioporteat.Itaquoque& aliud turaefiliiDei (fiillautifrui,illiusque participesfieri volumus) vel humahumanitas, corpus,h.e.caro &fanguis, quafi metallicum & divinar natura: nanatura(quaeomniumCreaturarumdigniffima uniri atque ad illius imaginem creataeft)adjungi, propinquifilma & in indiflblubile corpus fimul redigi neceflum fuit. autem in praefigurato operc Philofophico cumQuemadmodum , notandum obfervandumquefuit, quod , vulgare primiSjdiximus minime conveniens,fedpropter imperfeauricorpusadopusillud defedhis, elionem fuam , aliosque mukifarios (quibus eft obnoximortuum cenfendum fit, aeftumandumque um) inutile , & quafi de caufaCorpus purum clarumque(quod abfque omni atque,ea ipfa dolo adukeratum aut interno fuo , &nullo impuritateacdefe&u Ita etiam muko debilitatum mifiet) accipi debeat. miphure eficntiae non humana nanus heic divinae filij Dei vulgaris tura , utpote quae in peccatis concepta, peccato originali in, & adhuc cottidie , & praeternapeccatis atualibus quinata omneis in genere hpmines fiibinfirmitatibus turalibus fquibus debuk, fedmera adjungi & incqrporari jacent) contaminatafuiffet &perfetahumanitas. pura , peccatiexpers, erea(Si enim terrenus Adam , ante lapfiim) qui tamen fkttim omni peccatpjmmo & perfetifyts fanclus homo-.fuit tura)abfym r quanto

Aquarium

Sapientum.

uy

ille Adam^ttem vnigenitits in fc habeU Deifdiuj qtianto magis ccelefiis taliseffc debuit. Quocirca cceleftis aeternus fundamentalis, lapis Jeangularisque eodem modo defcriptus fus Chriftus eft) (veluti Philofophicus & orinaturam admirandae fecundum utramque generationis eftac manet. imperfcrutabilisnaturae&proprietatis ginisadeoque Secundum divinam enim naturam ab aeterno , exfbla divina effentia coeleftis aeternique fui Patris.verus Deus, immo Dei filius eftp de re loquimur) abinitio &arcujus egreffus fveluti Scripturaea ternofuit: Matth.iG. humaniColofi) Secundum (Mich.^.Pfal.z. & defectu tatemfuamverointemporisimpletioneabfquepeccato homo cum cor(Efa.53.Joh.8.Scripturatefte,)verus perfectusquc adeo ut nunc indifpore fimul & anima, (Matth.2.'6.),.natusfuit, folubilis , perfonalis , & Theandricae eflentiae , hoc eft , verus aeterniDeus, verusque homo ,in una unica , atque in omnem tatem indiflblubili perfona fiet , atque hoc modo ut Deus omnipotens agnof cendus & colendus maneat. do&oheic eflet, majori parti putaticiorum Exoptandum rum oculi melius aperirentur , & caliginofa perfpeipforum cilla , vel larvae fophifticae detraherentur , atque oculati fierent. vero omneis Ariftotelici , & in divinis oLue.ro.Cumprimis caecutientes , apud fbphifta: quqs tot diverfimodae peribus divinis , moadhnc die , in rebus , hodierno difputationes diftinChriftiano re minus , & mukifariarum , agitantur finis ftionum nullusomnino , divifiOnum , & permixtionum in SS. Scriptura cft de Arduo , i. Tim. 3. bene tundato fumme venerabili articulo de unione Naturarum , & coraIdiomatum Sin jam Deo , ejusmunicatione in Chrifto. ex fardemve divino verbo , credere nollent, tunc attamen pius nunc diti Chymicioperis(velutifupracommemoravimus) & Solis. fafta conjuncl:ione,& unitione duarum aquarum, Mercurij videlieet PJ

u6
videlicet

Aquarium

Sapientum.

rem agnofcere,ipfumque digitis quafi palpare pofrent: Sed ars ScholafticaPhilofophiae Ethnicae, & in SS. Scriipforum fumma minusfundata yaloris nulliusque Theologia ptura , vel Chriftiana de fubftantia-& & praecepta Ariftotelica, acci& pretij fundamenta dum parum dentibus, aliaque plura omnem aditum praecludunt, Tertulliani: confideraruntillud Philofophos Patriarchas effe hareticoea dere copiofius heic differamus >operae pretium rum* Verumut minime cenfemus. Et quemadmodum,praeterea,in illud operc PhiIofophico,ditum porroinignemcolCompofitum,conjun6tisnuncduabuseffentiis, qua in putrefalocatur,putrefcere,conteri,benequecoquioportet, d\ione &cotioneinterim(donec plusquam perfetumfiat)mukifarijaduscumeointercidunt,&,(veiutiin'defcriptioneterreniopecolores fefe repraefentant :ita haec ris plura reperirelicet)diverfimodi divina , &humano Deb-humana perfona Chriftus Jefus.hoein in igneam tribulatiomundo,aDeocaeleftifuopatre,itaordinatus, eft, in varia moleftia, nis fornacem conj etus,in ea bene cotus,hoc tribulatione in diverfimodam circumatus,& icrnominia,cruce,atq; mutatus eft,utpote:inediam ,'mox pafliis eft, Matth,4.dum fpeciem verbi divini minipoftquam S.praedicandi abacceptobaptifmo,& a Safterio fefe devoviflet,impulfu fpiritus S.in defertumveniens eo triplex certamen fubire nethanatentatusfuit,atqueinibicum omnium Chriftianorum ceffumhabuit,inteftimonium BaptizatoChriftum confefhvetiam a Diarum qui,Chriftianifmumingrefli,& ad defetionem follicibolo tentabuntur,&, per varias tentationes, tabuntur.Item,dumlaffusfatusJoh.4.dum lacrymatuscftLuc.i?, morte confiixit,fanguineum fudorem .fudacontremuit Luc.14.cum z6. a Summi Sacerdotis vit, captusetiam atque vintus eft Matth. ludibrio habitus, irrifus, confpurcatus, famulo in faciem percuflus, ad mortem condemnatus &tamdem eoronatus, cruci, flagellatus, duos latrones adfixus, felle & aceto qu am ipfe geftavit, Joh. i9.inter voce exclamavit, fpiriturn fu-um inDEIpatris potatus,Pfal.<?9.clara fui manus commendavit, exfpiravit, atque in cruce tamdem mortuus

AquariumSapientum.

uy

tuuseft: & quasidgenus aliasanguftiastribulatfonesquejillejinvita acmorte fua, quibus de ulterius SS. EvangeliftaeIegendi funt, fuftinere oportuit. Et quemadmodum fcribunt, Philofophi quod ifta cotio & pu, plerumqueintra trefatiO;, in fupracommemoratoterrenoopere ita fimili modo per eunadem quadraginta dies fiat atque perficiatuf: iftum numerumin miracula & SS.Scripturamulta,diverfimodaque fatanobisa Deo. defcripta & confignatafunt, litpote dumpopulus annos integrosin deferto perlfraeliticus,Pfal.59.perquadraginta manfit, atque durum exilium experiri neceffum habuit Deut. 8. Item dum Moyfes in monte Sinai,Exodi 34. Elias in fuga prae Achano~ bo.i.Reg. 19. Chriftus in defcrto quadraginta diebtfs totidemque etiam per quadfaginta menfesm ctibusjejunavit,quemadmodum edidit: terra concionatus eft, &miracula horasin perquadraginta & fepulcrojacuit:quadragintadies,interrcfurretionemamortuis, adfccnfionem fuam ad coelos,cum difcipulis converfatus vivum fefc At 1. Item dum urbs Hierofolymitana ipfis repraefentavit quadraa Romanis deftruta gefimo abafcenfioneDomini,anno, fbloquc aequata fuit. vero heic quoque notandum eft quod philofophi Cumprimis puob nigrum (cant.i.Niger trefationemiftam, egofum) fuum colorem, Chriftus ipfe (/S. 53. 2S(uL Itafiquidem corruiCaputappellaverint. Umomnino h&beatffeciem'., neque ejrc.^dcformis 6omninofpeciei, mniurri viliffimus, , atque adeo plenus dolorum aegritudinlimque & nauci omnino fpretus fuit, ut etiam vultus prae ipfo abfcoderetur, aeftumaretur. Immb,quemadmodum ipfe PfaLiz.ea de re conque& contemptus hominum; ritur, vermis, & nullus homo, ludibrium Etiam illudhaudinconcinnecum Chrifto comparatur, populifuit: illud Solis corpus aliquandiu, cineris inftar, in vitri ubi putrefatuni jacet, donec, ab igne fortiori, fundo,abfque ulla efiicacia mortuum iterura demittit, & tabidum ipfiusanimaguttatimfenfimque Je/e a totaquafi eorpus f urfus imbibit,humetat,pOtat,& mortuumque H deftrutione & ipfi Chriftoaccidit,dum in mdrite confervat,idem P 3 olivarum

nS*

AquariumSapicntum.

olivarum,&cruce, per divinae irse ignem aflatus, Matth.z6.z7.fe defertum dPatrefuocceleftiomnino eft, & nihilomiconqueftus aflidua cura atque recreationusfemper(velutiterreno corpori Matth. 4. Luc.zz. ne etiam fieri fblet) refetus corroboratusque humetatus , atquc potaquafi imbutus, atque divino Netare in fantiflima fua paffione , & tus fuit: immo dum ipfi denique morte media, virvi-s, una cum ipfo fpiritu, omnino fubtrac~tae funt, terrae loca pervenit At.i. & plane ad inferiora profundiffimaque confervatus,recreatus, &virtute& Eph.i. i.Pet.3. & tamenadhuc & glorificatus eretus,vivificatus, potentia aeternae Deitatis,rurfum. cft Rom. 14. ubi demum fpiritus, cum fuo, in fepulchro demortuo, adeptusperlcetiflicorpore,perfetam,indifiblubilemqucunionem ccelos adfcenfioneminDomamrefurretionem,&vitoriofamad Matt. 2.8. &ad dexteram PatrisfuiMarc.K?. minum & Chriftum eflicaciam exaltatusfuit:cumquonunc:per virtutemque fpiritusS. homo pari potentia & glo.ria, fuper omnia tamquam verus DEUS & fuo verboomnia Pf 8.efficaciflimo confervat regnat atq; dominatur omneis vivificat At. 17. Quae mirabilis geftatqueHeb.i.immores ab angelis & hominibus, in ccelo & in Vnio,ut & divina Exakatio, fub terra Philip. z. i.Pet.i.abf que horrore & tremorc vix terra,immo Cujus Virtus.potentia,&rofei capimukominusconfideraripoteft: nos homines atque peccatores nunc coloris Tintura imperfetos etiam in corpore & anima immutare, tingere, & plusquam pefete dicturifumus. eurare atque fanare poteft,de quo paulo poft.plura unicum , cceleftem fundamentalem Cumigitur angularemque nunc breviter & fimpliciter confideralapidem Jefum Chriftum cum terreno verimus, Qua ratione videlicet Philofophico Sapiuniatur: & Praeentum Lapide compareturatque cujus Materia eximius typus & vivalncarnationis Chrifti paratio: uti audivimus, fore aeftumamus 3 ut illius Itaque porro neceflarium imago eft. ut & Fermentationem &: &Tinturam, Efficaciam, Virtutem, &miferis hominibus, Mukiplicationeminnobisvitiofis tamquam metallis imperfectis, intueamur atque.addifcamus. Etian>

AquariumSapientum.

up

Etiamfi enim Deus hominem ab initio prae reliquis omnicreaturam , & ad fuam bits, ad Nobiliffimam perfe&iffimamque immortaipfique vivum fpiritum, ipfius imaginem creaverit, : nihilominus poft lapfum , ia lemque ariimam , infpiraverit transmudeformem , contrariam , pernitiofamque effigiem tatusfuit. creatura priftino fuo nitori & Ut autem tam nobiliflima , Deus omnipotens ex mera mifericordia perfectioni reftitueretur talemedium conftituit , per quodillud fequentem in modum, ita fieri- oportet l nimirum , veluti plusquam perfetus Lapis, vel Tintura , poft iftam fuam perfetionem , adhuc ulterius debet nmltiplicem fermentari , augmentari , vjel mukiplicari fortiri velit ipfiusqitfe efficacia & operatio conduciutilitatem bilis efle debeat: ita quoque Chriftus , cceleftis BenedituSque fuam perfetionem , nobifcum, ille lapis, poft Deo-humanam tamquam membris fuis , ukerius fermentari atque multiplicari debet, hoc eft , nos, cum ipfo , per rofei coloris falvificamquc uniri , & ad purum coelefteque fuam Tinturam , purificari Paulo corpus conformari praepararique oportet : llle fiquidem, eft inter multos fratres, immo ad Rom.8. tefte , primogenitus primogenitus ante omries Creaturas Colof i.per quem omnia in ccelo & in terra creata & cum Deo reconciliata fimt. Si enim nos, qui a natura impuri, mortales , & imperfeti fumus , iteimmortales , & perfeti fieri volumus: rum puri regeherati, tunc equidem illud per nullum aliud medium , {Heb. 13,) quam per unicum illum cceleftem , fundamentalem, angularemque , tamquam folum fantum , immo lapidem Iefiim Chriftum Daniel. 9. recens natum refufcitatum , glorificafantiffimum tumque cceleftem Regem, qui Deus & liomo una in perfbna eft,& in aeternum manet,fieri poterit. enim Philofophoruiri Quemadmodum lapis& Chimicus Rex, tintura fua hanc utilitatem cofert, etiam hanc efficaciam, & virtutem,per perfcdum fuum proceffum,in fe compIetitur,ut alia imperfeta,

120

AquariumSapientum.

feta &viliariietalla^tirigere&inpurumaurufntransmutarepotens fit: Ita quoque,& adhucmulto potius Cosleftis ille Rex,fundametaeft, Lapis Jefus Chriftus bene dita fua tintura,hoc lis,angularisque homines rofei coloris fuo fanguiiie rios peccatores imperfetosque ab innatis noftris Adamicis fordibus & faecibus fblus & unus purificatjimmoplusquam perfete curat fanatque i. Joh. i. extra quem, autinterra SeripturaTefte,nuIlaaliafalus,nequemediumincoelo., cft, quo aeternam beatitudinem confequipoffiperfetionemqiie mus,nifi in folo nomine Jefu At. 4. &illufiLicet enim ccecusinfanusque mundus, per inipofturam onem Sathanae, mukifaria diverfaquemedia, vias, modosque aeternam beatitudinem eonfequendi, quaefivit,~ & veperfeclionemque tamenfakimunicusSalvator hementer in eolaboravitmihilominus & manet,in quo,& per quem,coram & Mediatorjefus Chriftus,eft iterum puriDeo jufti& beatifumus,arque afpiritualipeccatilepra Salvator ficamur:quemadmodumetiamunicusdumtaxatterrenus omnia imperfeta metalla perfetio& Chymicus Rex,perquem nem fuam irnpetrant atque confequun tur, & iufuper omneis morbi, cumprimis vero incurabilis corporalisque lepra fanantur, reperitur. media , &abipfishominibusexcogitatae Suntigituromniareliqua inmedium Ethnicis, aliisquehaereticis, artes,quae a Judaeis,Turcis, adlatae, & adhuc tamquam neceffaria media , defenduntur, multo Spiritu vacua, falfa, & Sophiftica potius (proprie ut de re loquamur) Alchymia. (CoLi.videtenequisvss&c.) perquam nos hominesnon imfed impedimur:. non vivificamur, fed debilitamur: purificamur, mo tamdem omnino mortificamur: eriam pfeudo quemadmodum dicenda, mukas diverfimodasAlchymia quae melms malchymia quibus homines non dumtaxat que tinturas & colores invenit, cottidiana experientia tefte , inbonorum, decepti, verumetiam, immo vitae corporisque difcrimen faepiflime conjecti funt. fordibus & faecibus (AdaSiveronoshommesabimpurisnoftris uriiverfa natura humamicofcilicetpeccatooriginali, quoabinitio sa, tanquam pernitiofo veneno Protoplaftis noftris a Cacodaemone infpira-

^Aquarium

Sapientum.

tzt

concepti atque nati furhus, nofqueomneisineo infpiratocorrupta, & beati Pfal.51.J0b. 1 j .)iterum purificari,(/i?^.3,)rurfufqueperfeti, novam regenerationem Spiritus S.imfierivelimusttuncilludper veluti RexChymicus etiamperaquam& moaquam&Spiritum.( fuani confequitur ) fierl perfetionemque Spiritum regeneratur, quae e fuperfpirituali regeneratione(P^.3.) oportet:: in quanova,& cum nis in S. baptifmo per aquam & fpiritum peragitur, nos, Chrifti &c purificari, atqueadeo unum, cum illo, corpus fieri, fanguineablui a-d Coloff. 3.&r Ephef ^.aitjinveftis inftar ( velutiPaulus jllumque, Nam quemadmodum duere oportet. lapis Philofophicus perfuam unire fblet, &, una cum tinturam poftea caeteris cum nTetallisfefe ita quoque indiflolubileque corpusredigitur: lpfis , inperfetum Chriftus, ^.nobifcum, tamquamnoftrorumomniumcaput,i.Cor. fefe etiam venit, &in coloristinoturamfuam, membrisfuisjperrofei Rom. 11.1. Cor. 1z. Ephef 5.quod fe, perfetum corpus ejdificiumque cundum Deum creatum(/<?.3.)in reta veraque Juftitia & SantitaIftafiquidemhominisregenerateEphef 4.redigitatqueperficit. , proprie nihil eft tio, quae in S. baptifmo per Spiritum S.peragitur renovatio lapfi hominis (r. Cor. aliud,quam interna fpiritualis aliqua nos, dum anteaper earnalem n.cum Deo & Chrifto, ita quidem,ut generationemeX'parentibus,inimiciDei,&ir3efiliianatura(/?i?/.2,,) S.baptiEpheC z. effemus: nuncper fpiritualemregenerationem,in & cohaeredes Chrifti & filii QHeb.%.)immohaeredesDei, fmoamici, & revixit Rom. Ideo enim Chriftus mortuus eft,refurrexit, fimus. hoc eft,'per paflionem, mortem, 14. ut per huncce fuum proceffum, faadfeenfionem,in refurretionem,& Santum,quodmanibusnon viam ad aeternam Patriampraepararet. tum,ingrederetur,nobifque fratres & forores Matth. iz. Quocirca etiam &nos, tamquamillius EpheC^.&Pfal.zz.ipfuminpaflionefequijMatth.S.incharahumilicrefcere &adcrefcere, tateLuc. iz. aliifquevirtutibus immoipfius tandem etiam & nos, conformes nos fierioportet,ut corporiomnino fequuti & in eo mortui fumus, cum quiheicipfuminregeneratione gloriam mgredi queamus. ipfb vivere,ejufque

tzz

Aquarium

Sapientum.

imitatio in vita & & Chriftiana exhortatio, Quae tamen fpiritualis nonexnoftra vel nverito, a^tioneceeleftisnoftriRegis, dignkate, homo, qmnibus fuiscum viri( naturalis fiquidem propria voluntate eoecus, fur dus, atque mortuus eftyfed unibus,iri rebus fpiritualibiis, ex efficacia& operatione SpiritusS. ee, &foluramodo(i./^^.s.) in nobis, perbeatumregenerationis& baptifmi lavacrum., fluit,qui etiam minerae& metalla, potenseftiquemadmodum cfRcaxatque mortua (He^.ip.)rubiginofa,feipfaneutiquampiir quae infeipfis quafi & auxiliofpagiricifpiritiis rificare neque eorrigere pofiiint^fficacia Si atque perficiuntur. quoquepurifieanfur,renovantur,folvuntur, audivimus, per aquam & fpiritum (z. Cor. 5., )iteitaque nunc, veluti Chrirubrum,a rumregenerati,hoceft,perbeatumbaptifmum,& 1 .C^r.^OcoekftinoftroReDomino,( fto tindumifluentumjChrifto haereditariis.ablusi incorporatijCum apeccatisnoftris fanguinefbo facti Spiritus S. ita capaces participefque primitiorum ti,purificati,& tuncnosab fuerimus: initiofenfim,juxtaD. Petriditum,purofanari,.immo infantes iii tamquam tamquamrecens lutariquela&e,. dpnectamdem, Chrifto cibaripotariqueoportetj tamquamvifummumdomum, lapides, ad fpiritualem adukique vi(Apoc.i.) ad facrificanda aedificati & idoneifiaums fpirique Sacerdotium, SUM CHRItualiafacrificia, quae Deogrataacceptaquefuntper.jE STUM.: Chriftianus psr.aquarn fiquidem, &fpirit.um regeneratus firaul omnia , vel apprehendere homo , non comprehendit de die in dieminagnitioneDei & Chrifti, fed fenfim, etiampoteft, crefcer e & adcrefcere neceffum'habet. iterum in opere Philofophlco videre .eft, Nam,quemadmodum duarum Effcnriaram, conjuntio (Cant.y Cumpauh quamprimuni &ccelefti e^c.)terreniaurividelicet, modopreipfoseffemantegreffm ab initio inpatera aliqua folutoria, par atae aquofae materie;,poftquam in ficcum quafi liquorem.& amalgama redate. fuerint,fata,compofitc non omne, & unavice fimul, fed una pars poft alteram, &pede&adponitentimquidem?accertisdiverfifqiTetemporib'iSyadditur, mt uta, & adhueimikomagis jilludinopereTheolGgicofieriopor----__ tgU

oAquarkimSapientum.
tet. Quamprimum niiriis cum Chrifto

123

, & fpiritualis-Unlo honamque conjuntio in fan&o baptifnjo ata , nofqueitacumipfo, qiiemadmoditmantea quoque diximus,unumincorpus redati fuiiius: tamcitoetiamhomotalis fenfim fidem Chriftianam addifeearticulum necefrumhare,&unum,poftalterum, comprehendere bet 5 donec tarndem omriino in iifdemconfirmemr, atque adperfetam agnitionem pervemat. Cumigitur &Chriftianaquoquefides,('PM.3.)inftar praeparata? terrense aquofae materiae, in. ( veluti fuo loco ordine recenfuirnus) duodecim particulas, vel parvos articulos , juxta duodecirn Apodeinautemrurfusintres articulos principales, ftoloriimiuimerum, lII.fantificatione ritpote I. de noftra creatione , Il.redemptione, diftinta &diftributa fiet: exquibus,ut diximus, homounum poft alterum , addifcendumfibi proponere& adponerequafioportet: Senfim tamen & diverfis id fiat temporibus,ne nimium, &plusjufto, ex quoipfe facilionerctur, atque difcendo omnino quafi obruatur, metaedium &naufea rnoveri, atquedfideplane abalieiiaripoffet. Gujas rei gratia etiam & tertius,de Santificatione,articulusinfepte cliverfa membra, vel particuias (iri comunicatione infallibilis epilogi AMEN)diftribui,&hominibusdiverfisfeptemvicibus(juxtainfor' mationemin terreno opere datam)inculcari fipoterit.Quofato,& de ab 'hominesa partead partem plenarie comprehcnfa, tuncfumme eidem neceflarium, ut femeLper divina gratiam, cbprehenfam illam. fidei agnkioile fecii diligentiffime abi llius corruptione, cuftodiat,& vel amiffione,fibi Et quemadmodu in faepius nunc fedulopraecavcat. dito opere philofophico ad jam ante indicavimus, quod nimirum, iftam fermentationern & mukiplicationem unici teireniRegis, vel merae puraeq-, Tinturae;tres fingulares partes,vel particulae, optumi, auri, per Antimonium fufi, non quidem puri, perpurificatiflimique ex lapidis defetu, vel imperfetione tinturae fuae, fed ex impotentia &imbecillitate ipforum rnetallorum,acceptari projiciq; oporte.at.Et ut fententiam rtiea melius & Tintura aut expr?effius fignificem.licet tamen craffa lapis in feipfo perfete praeparatus fuerit: nihilominus Q^ imper-

124

AquariumSapientum.

uiam infirmitatem obnaturalem imperfetaquemetalla, atqrreimbeciilitatem,iftaiuJapidis.,velTintur^(utitaioquar)an ad fe pertrahere atque appreheudere nefetlonem & fubtilitatem: illaeo queunt,nificommoda requifitio etiam ad manusiumatur,& facillus tranfmutentur Quemadmod fit3, umigitur illud nunc fn opere Chimico,iriquam, & fierioportet:itaviciffim.& lieic iiiTheolbgieo noftro opere (PhiL z.^fpiritualisrenovationisj&coeleftis.regeiierationishominisfedulamcuramhaberequfeoporteti Etiamfienim&nofterquoque cceleftis Jefus Chriffusnos,perplenariam fuam obed ientiam, Rex quam

eodeftlftiopatri,.noftrilora^ feeerit tnihilominus tameniftam bsraveiir,&filio&haeredesqueDei & reipfius falvificam,. & divinam plane Tintura:(qucmadmodum liquos fuos tliefauros, atque bona , (z.Cor 4.) ob innatam nobis infirmitatem imbeeillitatemque^non peromnia comprehendere & aceeptare, aut eamdem nobis firmiter applicare poflumus, nifi pertria haeemedia aiDeoipfoofdinata qualiafunt ~ I.Santum ejus Verterreno bunT,quod'piTrumpuriufque,quamaurumargentumquei'n iinmo fupra aliq uot maflarum aulebete fepties probatum PfaL 1z 18;. IL Salvificafides,quaefingularc -rearummilIi'adilige.nd'umPfal;ii9v D EI donum eft Joh.6. z.Theff. 3.& per ver bum Dei oritur Rom. 10. cordahaminumetlamunit Act.^.&inignetribuIatibnis^Ga/^.JproEt III. mirilme fucata diletio erga Deum atque proxirnunr,, batur. Rom. 13, lmmo Deus ipfeLegisimpletio quae itidem Dei donum,& eftj&appellaturiJoh.^.perqiTasfingularesfparteSjVerbumjfidemy & charitatem.vidclieet (Ephefj.) fi ordinariomore modbque exer, GhriftusDomirius tumdivina fuacurni" ceanturatqueufurpentur tinetura, cceleftique untione, primum reteopejrari,:fuarn innobis5i fimplicibiis&imperfeclismetaIlis,^elhominibus,proj;etionem',& falvificum ingr effum exereere & p erficere poteft, quo fine ilitim difficillime appEehendere,veI ipfius tiricturae participes fieri poflumus IllicenimillicoterribilisSathan&Pfeudo-Chymicusfeferepraeient>, quinovisregerieratifquehomiriibus?: filiifcLueDciCpraefeftiriiii i pacfc

Aquarium

Sapientum.

12f

cum Chrifto in baptifmo fcederi fatisfaciant, &, quemadmopato dum S.Paulusipflsimperat,bonum certanienexerceant,fidembocottidie & clanculum infidiatuf-j narnque confcientiam retineant,) &,pe'r fideles fuos Coadjutores^/./V/.j.) quales funt,peccatis obnoxiacaronoftra(lacob. mundus, in pernicibfam 3.) &impiusfeductor dare conatunatque fuam naflam pertrahere, etiam, &prsecipitio proh doIor:fgpiffime,Deopermittente,(namvelJuftusindiefepties eadit Prov. z.4. )mukos in lapiiim praecipitat. Quemadmodum enim ChriftoDomino, capiti & Duce noftrq, infidiasftruere, fpfumque, mox a firo baptifino,fub teningreffu S.ipfius minifterii,vehementer tare molitus eft: ita, & fimili quoque rabdo, clandeftinas fuas techadeo temponas,verfutias,& fallacias etiamnum hodie,ornnibufque ribusjin Chriftiana Ecclefia exponit: Chriftumprimb per penuriam., tribulationes,variafque anguftias eo commovere&impellereftude& clementiffima bat,utvidelicecdeverboDei, ejufdem promilfiodum prartendit, Deum ipfius amicum haud efTe, quod ne,dubitaret, Sinautem iftatenjllumtamdiuindeferto-farriempatipateretur. exakero latere hoftis hotatio apud Chriftianos nihil operaturrtunc mines alia tentatione adoritur, malletque ut Deo magis (Deut. 10.) flio eft pollicitus, confiderent: quemadmodum quani ipfisinverbo nimirum fefe de fummo temetiam Chrifto perfuadere conabatur,ut fiquidem illumbene plifaftigio(^^,4.)praecipitemdaret,Deum efle. Sin & hocipfi nori procedft, & tertia itidem viprotectufum ce aliquid tentare minime erubefcit: idquedivitiarum promiffione, bonorum gratia,a DEO, temporaliumque quod videlicet,pecuniae, verborecedere, idololatrafieri, ipfumque(Sathadivinoqueipfius veluti ideab ipfb Detfm,coleredebeat: nam) invocare,&,tamquam Chriftolibereextorquere, eumdeniqueadlapfum impellere mini& Pater in Ccelo meeft veritus. Idquod equidem fidelis DEUS certafqueobcauffas, quandoque perQob. z.) exfingulariconfilia, recta veraque Dei invocamittitjUt hac ratione in fide,fpe,patientla, five crucis tionecrefcant, adcrefcant, &periftiufmodi Tyrocinia, xerGitia,ad ultimum mortis certamen, quod vetus homo fubirene(5 5 ceffarrs

iz6

Aqtiavium

rapientum.

necefliirh habetjfibiviambenepraeparare^atquehGcmodoaTte.rnarii victoriam : idquodfiet,u obtinere contrahoftem illum, poffint infidias prius bene norint',& omneisipfiustechnas,verfutiflimafque divinam gratiam obviandum fiet,did icerint. qua r#tioneipfi,per came &fanguine,fed,veluti Cumenimnoncum S.Paulus inquit, videcum hujus mundi primoribus cum Principibus & potentibus, licet, malifque fub ccelo qui in mundi hujus tenebris dominantur, : eapropter fpiritibus, pugriare atque eertare neceflumhabeamus tentationibus, fpiritualibus propriis exviribus ipfis, eorumdemve minime refiftere poffumus, fedhic, juxta AntefignaninoftrijEsu &cumiiffpiritualiaarmaapprehendenda, CHRISTIexemplum, dem,&verbo fpiritus gladio Ephef. 6,in fidefpirituaDei,tamquam & vincendi funt. Ubi necefle erit., les ifti noftri hoftes percutiendi utnosadmandatumPauli Ephef <>.exarmamentario Spiritus Santi Dei ferreum arripiamus atqueinduamus: adeo utlumbi thoracem fimus petprali juftitix, in penoftriadcintifient veritate, &induti dibus ocreati, tamquam in procintu agitemus pacis Evangelium, fpiritufquegladium,quieft,utanteaditum,verbumDei:anteomnia omnia ignita Diaboli tela devero fidei fcutum apprehendamus,quo : Fides fiquidem in JESUM Cbriftum lere&exftinguerepoterifnus idem ille Cacodaemon neutiquam perclypeus eft firmiffimus,qtiem cor vulnerarepotis eft. forare,neque & ignisregimen fumquoquein opere Philofophico Cumigitur ma diligentia obfervari, illudque (in materiae coctionej abfque ullo & debeat, etiam taedio adminiftrari &oporteat, quemadmodum de Philofbphico igne,(quo praecipue totum negotium perficiendum eflentialis videlicet, eft,) diximus, quidproprieflet &appelletur, & divinus ignis, quiin compofitolatitet, cui cum praetern^turalis (i. Tim. i.) auxilium &incitatiopraeftari terrenbignemateriali oporteat: ita quoque & cumprimis vel, quod idem purum Deiverbum, eft, Dei Spiritus, qui etiam cum.igne Jerem, 13. comparatur, , in nobis hominibus occultatum eft, utpoatque ita appellatur te quod quidem nobis a natura implantatum, per ejufdemcorrupti-

oAquarium

Sapientum.

12j

vero iterum deletum & caliginofuinfatum eft (PhiL^ ruptionem & pari modoperalium Inibifiqnidem quendam externum ignem, hoceft ,per co'_ttidianam afliduamque virpietatis, Chriftianarum tutum exercitationem,in profperis & adverfis, ut & perfedulam conftderationemr nobis conpuri divini verbi, ( fi alias internum in nobis operari & non plaeefliim lumen gratiae, Deique fpiritus, auxilium ne extinguidebeat,)(fc/^/Tio.) fubfiduumque pnaeftanfine ullo taedia,atqueindefinenterexcitariatdum eft,eoqueipfb, enim & in terrenis etiam r.eQuemadmodum que inflari oportet. busfieri folet, ut, fi opifexferrum, quod in feipfofrigidumeft,faecontinuumiftum motum calefiat, lupiuslimaexpoliatjilludper men &c lampas itidem; (Coloff. 3. ) nifi continuo oleo foveatur, tamita etiam & homo nifi in fuo indem deficit & omnino excinguitur: terno igne, abfque taedio & molcftia, exerceatur, fenfim decrefcit, donec t-amdem eoplane privetur. nunc Quocirca(quemadmodum idemque etiam fumma efHagitare neceffitas faepiilimemonuimus, videtur ) verbum Dei diligenter audiendum,bene confiderandum, exercendum eft. indefmenterque Quod autem antea de vifu,, qui non tantum externis corpo-' ilralibus, fedinternisanirnioculis(i.Tim. 1.) fieri debet,diximus, eft. Loquor lud quoque pari modo & de auditu hic intelligendum mea intelligaturfententia) vero (quomelius derectopuroqueDei verbo, non autem gloflis humanis, vel veterum, aut Neotericorum Scribariimfermento(/ftf?./(3.)Pharifaico, quodhodierno,prohdoadminimum,inftarmurini lor,tempore,verbodivinopraefertur,vel divini verbiconcioneauexcrementi, quodpiperiimmifcetur,pro diri & haberi volunt.Minime gentium, De iftiufmodi nugis verba hic Dei verbo loquor Pfal .19.119. nonfaeio: fed, de vero clarificatoque 8. Matth.4. &adhuc per Spiritum S. quod per os DeitranfitDeut. {i.Cor. 1.) praedicatur: quod non dumtaxatinanis vacuufque fonus, fed fpiritus & ignominiofc quidam de eo loquuntur, quemadmodum Joh. 6. omnibusyidelicetiis, vita,&falvificaDeieftpotentia, quiin iMud credunt. Quo de auditu etiam regius Propheta Dayid(ty2/.<54.) quidDominus Exquo inmeloquuturusfiet. italoquitur:Audiam inter.

12S

oAquarium

Sapientum.

interno&dlvinoDeiverbi-auditUjtamquamex aliqua fcaturigine, efficax Galat. 5. fua-m fumit reta vivificafides, quae per charitatem Rom. 10. ait: Ftdesexaudiitt Nam, utiPaulus efi,auiitui originem. veroperverbumDet(z.Pet.z.) Siitaque verbum Dei purum & clarum', tunc quoque &auditns itactiam & ipfa fides, quae ex (Luc.zi.) purusclarufque effepoteft: iftoauditu & per charitatem quafi promanat, pura & incorrupta, humili obfequio fancli illius efficaxeft, quidemin ergaDEUM Item inorando, & gratias laudando, praecepti atque voluntatis. veroin benefica exhibitione diverfimodoageiido. Erga proximum utDiletionon minima, fed, veluti rumbonorumoperum;adeo, Paulus ait,fummapmniumreliquarum virtusfiet. Quemadmodum etiamadillam m longafua charitatisexercitationemnosChriftus, & tum concionevaleditoriaJohan,ij.fummoftudioexhortatur, valedictionis Boc eB temporis quafi loco poft fereliquic,inquiens; pr&ceptum meum,ut vos invicem diligatis, quemadmodum& egodilexi vosjta enim,vos meoseffedifcipulos,(ingulicogno(cent.ltem 1. Joh. t.Jgui dicitfe noffe Deum, ejr tamenpr&cept* ejus nofcrvat>is mendax tfi,d? nulUineoveritas: Dei >uiautemverhumiMmfervat,ineocertocharitas efi charitas, ejr quiinilla manet,tlle in perfecla efi. Et porro 1.Joh.^.Deits Ex quibus omnibus videre eft, Deo, & Detts in illo manet (Coloff. ij) incorquod charitasperfetionisverumfitvincrilum, quoChrifto inillofumus adeoutilleinnobis,nos poramur: (zJohan.$.)i\\&m patre fuo, & pater in illo: id quod Chriftus commemorato ifto in loco & porro teftatur, Si quisfermonem meum fervabit, dum inquit; it eft, ^& habitatioqui me diligit ,& ego illum diligam,atque adeumveniemw nem apudeufaciemut, in chariJoh, 5-ait; Si prxcepta meafervaveritti, tatem ea manetis. Qua de & ipfum noftru proxicharitate,qugeporro rnum concernit,i Joh4.etiam eleganter fcribitur;S/ quu dicitfc amare Deum: Et tamen fratrem fuum oiio habet\, mendax e(i. ^ui enim fratrem (uum,quem coramvidet, nondiligit,quomodoDeum, quemnon videtfts diliget ? Et hoc praeceptum ab eo habemus. ut, qui DEU M diligit,etiamfratremfuumdiligat. Qiiajautemdilectionisilliusfiet proprietas

AquariumSdpientum.

izp

verbis exprimit: DileproprietaSjidS.Paulus i.Corvij.fequentibus i7io,mcm\t,longanima ejr humana,onZelo 4gitatur,nullampetulantiam exercet, non inflatur, nec, in operando, ergaproximum, bono, Uffatur. Facillime igitut exindevidereatquecolligereeft, quod nulla vera rectaque dilectio effe poflit, quae per diletioriem bonis cum operibus proximo non inferviat: de (Coloff^) qua tamen multi ex ChriftiaExeodemvcroquoqueefleadparet, nistemeregloriantur. quod bona opera,quae Deo placent, non fidem antccedant,fed, tamqu ara frutus,ftif pem & ar borem fequantur,quae, fi bona fiet, etiam bonos de caufa non operafidemj^e^/.^fed frutusprofert:atquehac facit:adeo ut hac ratione,quod fidesoperabona,grata,&accepta fidem juftificemur, heiceftpraecipuum,perfolam aeternamque vitam confequamur. regeneratus, fupra commemorato modo,fe-Siitaquenunchomo feinvita, omnibusque adeo actionibusfuis, tam Chriftiane & pic fefeexhjbeat,tunc & fuo fructu minime carebit.lftiusmodi fiquidem homo,aDeo in fornacem ttibulationis collocatur, &ad inftarComdiu omnis generis anguftiis,diverfimodisq; capofiti Hermetici tam vcteri Adamo& carni lamitatibus& anxietatibuspremitur,donec vere novus homo,qui fecundum (Ephef.^jCiet. mortuus,& tamquam Deumcreatuseft,inreta veraqtie juftitia atque Santitate iterum dum inquit: refurgat, quemadmodom S.Paulus adRom.6.teftatur, Vt quemadNos,um cum Cbrifio,per baptifmum in mortefepultiftmus. modum enim Chriftus k mortuis reftfcitatuj eji,ita & nos in novitate viU ambulemns. Id fi fatum, & homo cottidie peccare defuiat ut hac rationepeccatumeiampliusnonimperetjtunc apud eumficut in cerreno opere adjuncti auri folutio fuam fumit originem,&, veluri fpirituali morc omnino folvatur; contefupra ditum,putrefactio,ut , &putrefaiio ratur, deftruatur, &putrefcat: quaetamenfolutio apud unum citius , quam apud alterum , fieri fblet , attamen Hoc eft : Talishointemporali hacce vita adhuc fieri oportet: mo igne tribulationis '(i. Pet. 4) tam bene digeritur , coquitur, atque mollificatur, uc etiam de omnibus fuis viribus defperet, atque R in

i^o

AquariumSapientum.

fuum quaerat folatimifericordiaDei(z.C<?r.4.)unicum ingratia& durante igne,homo,inftar terreniauri, um:quaincrucisfornace,& hoc eft, omnino de formis fit, rectum nigrum corrui caput fortitur, irridetur: idque non dumtaxat atque coram mundo,Sap. 5. (lob, j o.) dies ac notes,vel annos,fed faepenumero etiam per per quadraginta plus cordolij,quamfolatij * omnevitaefuaetempus,adeout neceflum plus maer oris,quam gaudij in vita fua experiri mortem ,anima deniqueipfijperfpiritualemiftamfuam &laetitiae, habeat: ubi fua omniuo fuo quidem eximitur, &inakumquafideducitur,hoceft,corpore adhuc in terra eft,cum fpiritu & corde fuo tamen f^qui n unc non amfed Deo vivit,necin terrenis, (z.Cor.4.) fed fpiritualiplius mundo, furftim ad aeternam vitam & Patriam bus fummum capit folatiuuf) vergit,arqueomneisfuasationesinftituit,ut hocce tempore quidem quahtum fecundum quodquejamnonamplius illaenon fieri potefl, carnem , fed juxtafpiritum, non in operibusinfrugiferistenebrarum,fedtamquamindie lucis, in operibus, , vivat. patiuntur Quae corpoquae probationem Quemadrisanimaequefeparatioperagiturfpiritualitermoriendo. animaein regenerato Auro fefegemodumenimfolutiocorporis& nihilrit,ubi corpus & anima quidem a fe invicem quafi feparantur, ominus tamen in vitro arctiffime cohaerent,& manent, acojunctim & afinali deftructioneconfernimainfuper corpuscottidierecreat, ita quoque tabe vat, ufque ad determinatum (i.Cor.s.) tempus; hominis corpus in(i.ZV*.3.)ifta fua crucofetum>& quafi mortuum animaetiam fed aflidue,fi eisSchola,ab noiiiomnino deferitur, tribulationis aeftus modum excedat, e fupernis cceper fpiritum lefti rore ,& divino Nectare, irrigatur, potatur, atque confervaturt & recreatio demortui terreni corporis qtiodceeleflerefrigerium enim noftra mors , quse peccati ftiiu hominibus. (Temporalis Rom.6.non recta mors , fed naturalis corfolutio pendium, poris & animae & multo potius lenis quidamque tfomnus eft) indiffolubilisconjunctio vcre eft & raanet. & animse, (in piisintellige) SpiritusDei, af:.& defcenQuae praeterea , cnm mirabili fione terrenae, fed, cceleftes fientt

""

.AquariumSapientum.
fionemtcrrenoopere namque etiam fex

x$i

etiam convenit. Ulic (quaefeptiesfierifolet) annorum millia tribulationum, & moleftiamundus duraturus rtim- temporalium eft) (quam diu videlicet In quo, per Dei fpiritum, folatij expertes homincs oreperiuntur. in cruce , calamitatibus & anxietatibus mnibus temporibus ubertim iterum ereti , confolati, diverfimodis, atque confirfit adhuceottidic, matifuefunt:Idque (Deo laus &gloria) atque otiam tam diu fiet, donec magnum univerfale Sabbatum , & dies fuum fumpturus eft initium,: ubi fpiquietis annimillefimifeptimi etiam vice ceflabit,diu ritualis ifta recreatio,fiverefrigeriumjUnica exoptatumfinemfimmconfequetur,&,ilIiusloco(cumDeus,(z.T/ aeternumduraturalaetitiainchoabitur. 4.) omneeritinomnibus) Durante vero etiamnum digeftione & coctione.lpiritualis mortui modo fvcluti mterrenooperevicorporisinhominefefeetiampari dereeft)muki diverfimodiquecolores &fignajioc eft,omnisgenctribulationes eftanrismiferiae,anxietates,atque (quarumpraecipua tecommemorata Diabolo,mundo$&carnenoiftatentatio,quaja ftra fit,atque cauffatur) repraefentabunt: quae tamen bmnia bonum videlicet tam benevexatushomo tanpraenunciantindicium.-qiiod beatum exoptatumque exituna confecuturus dem aliquando fiet: etiam & ipfa SS. fcriptura teftis eft, in quaQzTim. quemadmodum Chrifto Jefu 3.) (/&?.4.)legitur,quod yidelicetomneis,quibeatein vivere velint>perfequutionempati nos, per mulcogantur,quodque & anguftias,regnum ccelorum ingredi neceffum tas tribulationes habeamus.QueminfinemetiamD.Auguftinusitainquit:i\T(?>wwm, Chriflianusfattusfueris) fraterjite(cum undique mille etiam tribulationesvexent. NoHrafiquidemfidci caput Chrifius eft, nosipfius membra fumus: Jgupcirca nonfolummodo iltumfed & vitam illiusfequi ejr imitari debemus. Vita Chrifii atttem omtzis generis tribulatione , extrea Scribis ejr PhariJ&is irrifa , & deniquepro ma egefiate circumdata, miferis nobis peccatoribus contumeliofiffim& morti tradita eft : Vnde faciilime colligendum, quod, fi te Deus tali vita dignatur, ejr pari te perfequutione cafiigat ,in ElecJorum Juorum numerttm tereferre cogiSine ifttusmodi perfequutionibus tet. & tribulationibus namque ad R z Deum

ij2

AqudriumSapientum.

Namqui ParAdifum ingrediconanDeumpervemreminimepojfumus. turyper ignem tyaquam illi ambulare nectffum h&bent, five lllefiet Petrus,cuitradit<efitnt claves coslorum: velPaulus,eleclumvas ejr armaturaDei: autloanes,cui omniaarcana Deirevelatafunt: Omneis namqtte Per varias tribulationes regnum ccelorumnos infratrineceffitm habent .* gredioportet. HucusqueD.Augufiinus. Praeterea & illud quoque probe notandumeft, quodnimirum (per quod (velutiantea in praePhilofophi Chimici Antimonium, fieri oportet paratione Chimica ditum eft) Auri fermentatio aut Chimico Regi adponatur, vel cum vetere antequam Elixiri, eodem hoccano Saturno balneum Sudatorium fubire velit,) Id quod pro miraculo, & myfterio ce charactere 5 fignaverint. eft:quemadmodum etiam forma quafihabendum,atqueintuendum fivefpecies iftaapud nos Chriftianos quoque reperienda, & ferme in pari occultatione ufurpatur atque proponitur, dum fummo capiti cum fuper emi& imperatori totius Chriftianitatis ImperijPomum, nente crucieuia, in manus traditur, eoqueinnuitur, quod ille, antequam adpacificam quietamque pofleflionem perveniat, priushujus mundi crucem ,aerumnas,aliasque calamitates probe experiri, neceflum habeatjcujus praefixisdemagitari,&pereasdemprobari typicam dictidfti Philofophi,qui gurationem fignificationemque viditarunt, fortaffis iftiusmodi figno non teprifcisiftistemporibus mere&fortuito, &quidem in ipfblabore chimico(quitalem proQuaeomniahauclinceflumetiamrequirit fignificarevoluerunt. concinne ad comemoratam Scholam crucis,Chriftianorumque trividelicet antequam fempibulationesatque perfequutiones(quod ternamlaetitiam & quietemingrediantur, per onerofum difficilemque mundi curfiim ambulare, vel cum.hoftili cano Saturno ,'hoc eft, certaminis balneumque fudavetereAdamo,&Sathana,Scholam torium fubire cogantur(7c^. z<J.)referripoterunt. Juxta commemoratas iftas tribulationes & calamitates etiami multadiverfimodaquefignaatquemiracula,ingentes quoque mumundo probeobfervandae, diligenterque contationeshincindein fide-

AquariumSapientum.

tjj

fiderandae atque perpendendae funt. Si audiuntur fcillcet bella, rumores bellici,variae fetae,peftis & annonae charitas, quae omnia proximeinftantisnoftraeredemptionisveri praecurfores funt& nunci). In furha quando univerfalis mortuorum refurrectio fieri debet, tune enim nova,in S.baprimii horiiines per agni fanguinem vituri(prior oprifirio fata,regencratio, hujusrecundae, rectae, & nuncprimum inaeterna vitafakimeftini-: mnino perfectae novae regenerationis anima & fpiritu cum tiufn)ad novam,numquam tranfituram,vitam, aeternum durantem corpore iterum fic unitis, &in indiflblubilem ita quidem, ut, vircopulationem rurfum redactis,refurreturifunt: tuteatque efficacia omnipotentis cceleftis Regis Chrifti(quoeum omnium hominum raperfidemrealiter,vere,&efficaciter,contra virtute robore,& tionemcopulabimur)pura,fpirituali,mirabilique pellucidi, praeftantes, agiIitate,gloria & praeftantia glorificatidmmo (Z^lz6.)rfieridebeamus. Quae admiran&plusquamperfetebeati da,corporis,animae & fpiritus copulatio, five. unio,divina itidem gloelectorum , veluti in terreno opere, abfque rificatioj&exakeratio trepidatione in haca nobis non confiderari, multo ftupore,atque minusvideripoteft: quemadmodumetiam,ejusreicaufla,&ipfian-.Ubi omniavideregeftiunt geliinadmirationemrapiuntur,illaque tum cum Chrifto,aeternonoftro cceliprincipe,unacumomnibus in aeterna laetitia, atque gloria miniftrantibus, angelis, &fpiritibus omnia dominaturi, & regnaturi fumus in fempiMajeftaticafuper ternafecula (Gat.6.^) Et quemadmodum,ut tandem cocludamus,in Chimico-Philofbtamen corretio negleti corruptique phico opere,brevis,neceflaria videlicet eidem in tempore commode fubvecompofiti(quomodo ad illu.m etiam totus procefliis, una cum ordinariis, niripoflit,ubi ab initio fuitadditarita pertinentibus,mediisinvenienduseft)mox quoque & heicin opere Theologico miferi alieujus peccatoris fpiriconfideranda eft, tualis corretio & reftitutio bene diligenterque ubi fotaflis unus, vel alter, defectus in aliquo homine fefe repraefentamundi, &carnis ret,&,Deopermittente,horribiIisSathanae,impij
R J fu32

^4

AquariumSapientum.

&vel per fuperbiafn & arrogasj fuaeimpulfu, in peccatainoideret, innata cum pernitiofa fublimatione, vel tiam,(quaenobisomnibus & fecundo defetu, in terrepraematura rubedine,tamquamprimo perpetrata enormia ,-graniioregnocomparantur)laberetur,vclob de Dei mifericbrdia defperaret,aut, dia,& carnaliapeccata,tamdem tribulationum obnimium aeftum,contra Deum creatorem fuum,induodefecfus cum terimpatienterferret:(qui furgeret,crucemque erroribus conveniunt) tuncmifer iftitio&quarto contagiofusque usmodi homo adinftar Compofitiphilofophicidenuo folui,hoceft}^ clavem folutoriam fanctae Abfblutipoft agnitionem exceflus f ui,per cottidianis fiiis delictis tarnonJs,quotiesillaindigebit,apeccatis,& dein in SS. Ccena dominica puro demiterumabfolui&purificari: i. Cor.3. yeroque ceeleftis agni iiidovc (i./oh.s.) tamcoelefiilacte quam fanguine & aqua,immo aqua &frontevitae:quemadmodum etiam cum pingui convivio ex puro vino & medulla Efa. Z5.(Apoc.19) & publico gratiaeFontc,Zach.i3. qui,inftar Mercurialis aquae in ope& impiis fummum vcnenum eft, cibari, potari, re Chimicojindignis veluti terrerecreari, &confortari neceflumhabet,donecetiam, finalem congelationem fixationem, numcorpus,ad plenariamque beatitudinis perfetionem h.e.ad perfectam conftantemqueaeternae curationis &fanationis miperveniat. Quaeduofaluberrimamedia & ccenam videlicet) fidelis oferi peccatoris ( SS. abfolutionem hominis in emolumentum inflituit, mnipotensqueDEUS illaque neceflltatis ad miniftranda comdilectiflimae fuae Ecclefiae,tempore Illic fiquidem,per dictam municandaque,tradidit,&concredidit. , vel clavium Minifterium )am modo abfolutionem praevia. vera liberi & immunes pronunciamur , vel, fi impoenipcenitentia, tentes permanemus , & in pcccatis petulanter perfeveramus, & excommunicationis clavem, quae etiam per Chriftianambanni illud ad officium , in peccatis noftns ligamiir , & pertinet 1. Coiv$.tradimur,-utSpiritusin Sathanae,adcarnisinteritum, die Dominifalvificctur.

EPILO-

AquariumSapientuwL EP ILOGV
benevole

ijf S.

HAbesitaquenunc,amice& cemquedemonftrationematque compafationemque quoqueTypum & veri cceleftislapidisJefuChrifti, dumtaxat nem & perfetionem,non Licet autem illud utrimquein tetna etiam via, pervenire poteris. rectius & copiofius tractari Theologico,aliquanto praemiflbopere eft,me non effe Scriptnrae Profef|b~ potuiffet,fciendumtamentibi fed civem mundi morc, Ariftotelico-Theologum, rem,vel,hodierni lllam namque aDecmihiconceffam & perfonam prrvatam efle. fcientiam nuila in celebri Academia ftudiis adfequutus fum.,fed in ulibro (in niverfali S chola naturae, (lob.iz."] & ex magno miraculotum didici. quo omneis Dei doti multa arite fecula icih exercuerunt) Quocirca etiam iftam meam defcription em non ad decoram fefquidirexi: quemditum,adfimplicitatem pedalemque literam,fed,uti admodum etiam haud eft mei muneris, ut videlicet de rebus Theo: i'e& tratationem heic inftituam Ipgicis uberiorem copiofioremque tantos quicquidfeci,illud,meaquidemexparte,iUis, quifortaffis nondum fecereprogreffus,brevem praefcrialiquam delineationem fiberevolui.utvidelicet Rem akius indagare valeant: Unicuique ut miracula Dei ficco. videtur, quidem amanti veritatis convenire utilla pede neutiquam praetereatjriecperpetuoinvolvatfilentio,fed flmui confeflicelebret,amplificet,atq; glorificet.Iuxtailludetiam one meam,& quid deChriftianae religionis articulis. fenteritiam crenunc volui: Cumproh. dolor,ita damque ,publice teftatamfacere fiet,ut multi piiGhtiftiani(/y2/. 11>6.) comparatum per mendaciflimorum calumniatorum in tempeftiva judieia (ni cantilenam ipfbrum, habequis cantare velit) a tergo haereticiproclamentur, &fufpecti antur. judicia verum Quaeimpiaemundiblafphemiaetemerariaque minime offendat:. calumniis profcinditur, Chriftianu,'quiiftiusmodi Diabo-

Lector,brevem flmpliinfallibilem declarationem, terreno chimici, allegoricam certambeatitudiperquemad heic,in hac terrena, f ed & in ae-

i%6

AquariumSapientum.

inmore fempec Diabolusfiquidem,ejusdemquefquamofifilij,iIlud exhihabuerunt, &idem Chrifto, omnibusquefuis imitatoribus, buerunt, (P/S/.94. lir.n.) atque etiamnum faciunt. Dequo tamen nunc nulla amplius verba facio,fed illud fupremo omnium judicium Lydius eft, commendatum judici,qui verusomniumcordiumlapis vo\Q.(\.Chron.\$.Deusomniacordaperfcrutatur.) Ad praecedentem, praererea, toties nunc a nobis commemorati tcrreni lapidis Tractationem quod attinet, hocce in Epilogo, artis Chimicae amatorem,pro fuperfluo,ad priorem a me datam informationem ablegatum,eamdemque illi fidelitcr denuo inculcatam volo. enim in eximia cantione bona aliqua claufula Quemadmodum it a quoque in hocce puntoidem plus una dumtaxat vice,repetitur: a nobis fierifolet:quod nimirum ille propofitum & cogitationes fiias ad terrenuin lapidem Philofophicum non prius dirigere, vel iftiufmodilaborisinitiumfacere debeat,nifi cceleftem(_cujus gratiaterrenus aDeo datus eft)rete cognoverit, praeparaverit, vel, ad mini? mum,ambos,fpiritualemcorporalemquevidelicet(cc/f/ri.)fummo fato praeparare inceperit. ftudio fimul conjunctimipfo Ego enim, abfquenaturae agnitiocumprimis hacinparte, quomodonimirum, omnibus ne,tam altum opus temere inchoetur & laboretur,cum confentio,immo etiam quod abfque vera agnitioverisPhilofophis ne cceleftis lapidis angularis Chrifti,utpote inquo totanatura perfete confiftit , non dumtaxat difficile, verum etiam, impoflibile fit Lapidem philofophicum praepararc,mea pro perfona diligenter heic adnoto & fateor: Quocirca etiam hoc puntum pr obe confidefieri folet,tam avide, & inconfiderate ad randum,nec,utamultis fummam iftam artem (cum tamen faepenumero aliquis ad illam artem minime aptus & idoneus, nec in faepius dita agnitione aliillius quantulum exercitatus fiet) anhelandum, nifi ignominiofum rei exitum: quis expcriri defideret: Quale fiquidem initium,talem ctiam plerumque finem fortitur, veluti, proh dolor, apud m ultos res quod tamen unice immaturas intentioni & ignoranipfa loquitur.Id tiae imputandumeft, Verum

AquaritymSapientum.

tj?

Yerum enimverq adhucma_gis mirandum eft,qu6daliquihomines nondumtaxat inreperiantur, quifummamiftamavtcm^Ecciefi?.) etiam illam tractare & exercere conantur, & nihilomiquirunt,fed nus tamen (annaturalis,vel recte magica, an vero praeternaturalis & fpiritus illcgitimaque pr/ohibinigromanticaarsfiet,quaefal.timper tamedia adquiratur)dubitant. Neutiquam,mi bonevir,DiaboIus omneisque adeo impij abfque divinapermiflione, poteftatemillarri inarte contretent,multo nonhabent,ut &minimumquidemhac minusfuijurisfaciant,illamque prolubitu fuo exerceant. Minime & poteftate confiftit, quiilgentium,inquam,folaillainDeimanu Ad iftam namlam,cui vult,& impertit, & fimul iterum adimit. fuam ftimit originem, nullioriinino voque artem,quae a,& exDeo luptuarij,multo minus diri infernalesque Spiritus,fed talis,verfa vioe, fpiritus,qui fimpl ex,retus,verus> conftans, & puraepiaeque effentiae hodiernus mundus fecurus fiet,admittuntur.QuQm tamenfpiritum impius non agnofcit,ideoque etiam ejufdcm efTentiam,fummumquc enim aliquid de illo Quafnprimum myfteriumin multis ignorat. auribus p ercipit,nec cito tameri illud comprehenderepotis eft, tunc mundani ifti focii (Japien.i.) ftukitiam illud appellantrideoque etiam,ob ccecitatem fuam, fpiritus ille ipfis perpetuo occultabitur, & tamdem omnino ab iifdem adimetur. Ne autem commemoratione ifta a meo propofito fbrfitan plus jufed illuditerum fto longiusprogrediar, adtingam, & denique ad fipiis artificibus &hoc,amicaeexhortatinemperducam:eapropter onisloco, probeinculcatumvolo: Quatenusvidelicet,ergaDeurn vitam, & actiones fuas quis (Ecclefit. ejr z9)cor,animumque,immo iriftituetteatenus in lapidis,ac laboris fui progreffu cottidie omnibusque etiam horis infignem utilitatem percepturus erit: id quod & ipfe omnibus diebus fumma diligentia, &f magna devotione obfervavi, & . Quamobrem omneis moxabinitioactiitaipfofactoexpertusfum. onesfuas eodirigere, feque itapraepararedebet, utpoftmodumin finem confequivaleat. Utroqueopereeofeliciorem HeiciQrfitanquispofljetobijcere,, quodnimirum aliqui repeS rian-

i$8
riantur',

Aquarium Sapientum.

iftum Philofophicum , vel Tincturam , qua quilapidem mctalla in aurum argentumqueimmutaverint,verehafimplicia cceleftem fimul buerints&nihilominus parum idonei fuerint,nec tam bene agnoverint: (Ecclef. 19.)immo adhuc in vitae vanitate atque eosdem quilevitate ambulaverint. (Jap.i) Qulbus refpondeo,quod fuani Tintudem fuo in ftatu relinquam,&,ubi,& quomodo,iftam heic difputationem inftituani. An vero veram nati fuerint,nuliam de in toto hocce meo Tractatu egi, ram rectamqueTintarum,qua vere nemo mihi perfuadeatque praeparaverint,id ipficonfecerint induci potero :quemadmodum etiam minus,utcredam, bit,muko iftiufmodi hominum tragicus exitus, in quem,fua cum levifllmorum faepenumero teftatur atqueeT!ntura,feipfospraecipitarunt,illud dolor, ejusrei exempla minime defunt: Ut tiamnumhodie,proh nunc taceam, quod ars Chimica, una.cum requifitis fuis, non unica, enim aliis in facukatibus diverfi fed diverfa fiet. Quemadmodum autem fumebat &verficulores Sectariiinveniunturi^AW.^o./^^ hacinarte idemfif: ita quoque& Itlifibacillos.five fcipiones&c.) nontamen ad uniappellantur, quidemomneisingenereChimici informati atquedirectifunt. cam intentionem ' de vera,naturae conveniente, & artificiofa AlLoquor hicfakim ehimia,quae cumprimis inter alia, malum & impurum a bono &puro difcernendum quam ( Proverb. z) cognofcendumque,docet,per imbecillitati &reta atque corruptionifubveniri, poftquamnaturae metallorum promotio exhiberi poteft: quae tum. in augmentatione fimilimodoprocedit^acfialicuifrucfuijqui^accidentaliquodameafii j uftam pervenire haud potuerit,auxilium impeditus ad maturitatem augmentatiopraeftare,vcl ex uno granulo, vel femine, mukifariam riem cbnfequi coneris, quod exiguo furriptulaborari atqixe perfTci miriimeinAkeramSophifticampfeudo-ehimicamartem peteft.. telligo nec etiam illam difcere cupio:(Ecclef.$. ^ui ad periculum ejrc) incurvatas, &meros aureos riiontes, quiaipfiusmagiftriviasnimis . adhaec, fruftra poliicentur (qui fprtaffisnimisprQCuldifllrifunt,) ialfaiftaars nihiIomrii^oconftahslafgitttr,'& dumtaxatingehtes. " ; fiimptusa

Aquarium-Safientum.

jjp

denique etiam faepenumero ipfum futnptus' temerarioslabores,& infumerefblet.QuocircafitibiiftiusmodiChimicocorpusvitamq; xum unusvelplures naturaiiArteChioccurrerent,( quidevera& mica gloriarentur,illamque,pecuniae caufla, te, vel otiam akeruni aquodfumptus, &quae requiruntUL' liquem,docereconarentur:vel, tunc fideliter efto impenfas, erogarehaudpoffent, praetenderent:) admonitus,nenimiumipfisfidas. AnguisenimapudipfosplefumMich.zfifpirituserroneus ejfem &c.) quein herba latitat.c^ Praeterea vere etiam affirmare , quod fumptus , qui poflum toti Univerfalique vitu, & fueft,(cotridiano operi impendendus ftentatione ignis exceptis)per omnia trium floreiiorum pretium non Materia etiam excedat. , veluti namque. fupra audivimus, fatis fuperque, eft&undique,proexigenteneceflitate, partimvelis facilis &(Implex* &abfquemagnamoleftia,invenitur:laboritidem a pijs,& a Deo ad id eletis (P(il.n2.(limtotaiftaars In fumitia, malis vero diflicillime &facillime:abimpiis& &impofpliciflime fibile quafi comprehenditur. (Prov j.) Ut autem tamdem epiloabfblvam,idcirco,valeditionisloco, pro additamengummeum Deus omnipoto & hoctibicommunicarevokii:quodnimirtim,fi tens tibi gratiam fuam (in piae & fanctae illius artis revelationej lartum recte uti,filentium tibi commendatum habegitus fuerit,illa feram ori admovere,(a/^z3.0 utinam re,& ,ejus rei gratia,firmam obferare debeas,ne forfitan arrogantia poffemferam &c.) illudque & fuperbia,tamapud homines in periculum & daDeum,quam mnum, temporalemque aeternamquepernitiem eft. Quocirca etiam caute tibi profpiciendum Divitias qu&rit facramham quicunqueper Sitpius ejrfimplexjit tacitusqueprobus. Hoc qui non agit&t,potius contrariafieciit, artem^ praecipitarepoflit:

Paupcr,inops,nudus,cogitureffemiJer. Haec omnia,amice Letor,tam adrhonitionis,quam Ioco,telaterenolui,indubiafpefretus,teinomnibus S z

valeditionis (nifi Deus tibi oculos

i^o

AquariumSapkntum.

fufficienter intellexifie : Iludfiquioculos auresqueoecmferit)me dem fidelius & expreflius (quantum quidem bona confcientia fieri etiam manifeftius defcribere potupotuit)non prxmonftrare,neque iflem. Sinitaqueex eo non intelligere vel difcere potueris, tunc rem conv equidem metuo,te,pcr Alterius inftitutionem,difHcillime prehenfurum eflc.

APPEND2X.
quoque, o.b illud aDeo tibiconceffum donum, fortaflis firperfubpraetextu Oeconomicae alicujus prudenSln bire,velavaritiam, tiae &parfimoniae,tecumfovere,&,eoipfo,tefenfimaDeoaveftere cvanefcet, adeouticoneris:tunc,vereloquor,arsiftafubmanibus fcire haud poffis. Id quodfanc pfe,quomodo tibi factumfuerit, & expetationem,contigit. pluribus,praeter omnem fpem

'

InSummaSummamm.

Siquemeamhancfequeris dbclrinam ejrfipiusexias Materiemjumcns,quam retuliante tibix Sipariter talemjolitofro mereparabisy Omnesdivitus totius orbishabes. Adquamilfam mnipotenstibi tiffimelargiatur. precatumvolo. tuatn intehtionem(fialiasres tibiciiraefie$ Deus fuamgratiam & divinam benedictionem clemen cordismei penetralibustibiapIdquodexintimis

QRA120.
aquoetiana omniabona& OMnipotens,3eternepeus,patercoeIeftis perfecta dona proveniunt: rogamus infinitam jmrnmifeiicordiamjUtnosaetemamtuarB fapientiam, quas continu luminis,

AquariumSapientum,

14.1

no circa tuum thronum eft,& per quam omnia creata factaqs fimt atqueetiamnumreguntur,&eonfervantur,reteagaofcerepariaris tuOccelo,& exthronotuaegloria?,utujnitteillamnobisdefaneto na nobifcum fit,& fimul Iaboret,quoniam magiftra eft omnium cceleftium occukarumqtie artium ,etiam omnia fcit & intclltgit. Fac moderatenoscomiteturinomnibusrioftrisoperibus,uperilliusfpiritum verum intellectum, infallibilemque proceffum Nobiiiflimae miraculofum lapidem, quem mundo hujusartis,hoceft,fapientum occultafti,& faltim eledis tuis revelare foles,certo, & fine ullo erronobis peragendum eft, re,difcamus,& itafummumopus,quodheic erimum recte, & bene inchoemus, in eo, ejusdemqucTabore contamdem etiam beate abfolvamus, illoque ftanter progrediamur,& aeternum cum gaudio f r uamur,per cceleftem illum & ab aeterno fundatumangularemmiraculofumque lapidem Jefum Chriftum, qui inunaimtecum, bDeuspater,unacumfpiritufanto,verusDeus, diflblubili divina effentia,imperat & regnat,triunicus Deus, fumroe laudatus in fempiterna fecula A men. 2ofm21.U.44.4$. MtitadabatDominus Jfrael omnemterram yquam ipforum patrihus iari Promiferat, ntc in omni bonp aliquiddeerat, quod ad domum lfraet Dominusloquutuseratjmnia inprompiuerant*

Deut.jz. DATE NOSTRO DEO AMEN.

v.3. SOLI GLORIAML:

$ 3-

MPh

i^2

AquariumSapimtum. EPIGRA^MMA

A^Vrum^res^ilisfoYnacepararemetaUis. Interdumefl aliquis poliet ff arte creat.: ^uarehicnondjvves^ caufaefi^resdeficituna^ Qmartelatet^multosanxiacurapremit. Scihcet hocaurum quod nonfix> quando probatur, Sedfuhtoceleransaufugitatqmperit. QM uero hocnouitfixque omni tempore conjlans Quomamatjotodifpereatquenihil: t/lrtisbiceftveraPojJeJjQrydicitMrille Philofopkus,Chymicus9Pra8icusat(febonus, ALIUD yheiofophia viretfic comieniente Chymia, Nonfecus ut corpus nobile dextera eget. Idgraphice pr&fens docet ff demonflrat imago Ncmpequidojlendahfigmficandonotet. ln primis galeam.galeamtfo duabus ff alis InfpiciaSyperquaspofcitur artis amor. sAd Sophiamquenotant.greffuproperantefiauorem^ Quafulget^ficut Phwbusm arcepoliCorpore quod nuda eJl,fignaUquiafedulo amatur> Caufa animt.ante omnes totius orbis opes. Ghtifemelhanc cernitpmfertim corporenudot Difficile eJlpUtfequisqm Dea abflmeau Bfi

Aquarium

Sapientum. .

142

Btfitalisamorquafipartimabfcondituritfte Attameneftconftarisjdquoquelarvadoctt. PeBoris omnmofincerieflfverba modejla ff ReBagradumfifiuntjraudedoloquecarent. \ndicatillejlatusvaddusquodmentis aperta $itJicetadfj?icitur,jamquafitotacadat. ]dfignat,mundusquodquehamignobilisodity Deijcereinterrammenstruculentapetit. jdttamenaffidw^fubitobenefurgitinaltum, Eft conjians, nulio credit honoregradu, Grata1)eoatquchomimefl:iliufiopenditurilii, In vejie utftgnant cjmbala cum crotalis: Ndtamen idcurat.magish^c fapientia adh&ret, Adquamfert ocuios,dirigit atquegradum. PrAcunBisoperibusfcitveramhanceffefalutem, aBaJua. Riccumquavit&tranfigit Non cupida eftlaudismundanajnaudcuratiniquum Aut animum arverfumjfertqueparumqm Cruxfvariaanxietasfcelerofohuic Orbeparatur, PeBorefertfortujudicatomnelcve. Hocfacitjltatenetthefaurumiporrigitomne G>uodpetit>admittit non locum awaritia. Ghiagaudetmundusjalcatifortunarotunda Cumquefit fffubitoconficiatque dolum. Propterea intenditcorpusfkpe immergerefpinis^ Dmec dtfcedemorbequiefcathuma.

nihit.

'Junc

t4-4Sapientum. AquariUm ^Euncanhrim reBafuftolietadathera mitw, Prodote^dabiturjujlacoronapoli, Pcft obitum in mundofacraiam ^fama nitefcet EjuSjCeuSolislumina clara nitent* $onervanefcet,magis& magis crefcetadannos lnnumeros,perftam nontiiubantepede.

N O ST #i^js

O LI G L O RIA,

DEMON*

DEMONSTRATIO
NATORiE,
ERRANTIBVS CHTMICIS QVAM . facit5 dum de Sophifia &Jiolido Spratore
arhonario conqueriiur.

DESCRIPTA Per

JOAMNEM

A MEHUNG*

'^B

mANCOFVRTl,
ANNO M. DQ LXXViL

ApudHERMANNUMiSAND^,

t-**73

3SC A T V R A
immortalem^ qtiamcontriftatusfurnffi , quod Deusadimagi* diumanumgenusconfidero 4iemfuam,&perfetum opus, creavit, quodfupra osnneis caeteras creatutas, abfquere&oufu temporis, & rationc, tam procul-a rae (Namta) reoedit. Lo quor heic cecum ,ramquam ftolido Philofbphaftro, 4um te Chimicum Praticumybonumque Philofophum nominas,& tamen arte,teta materia,Theoria, fcientia,meique agnitione omnino deftitutus es. Stupide af Ine frangis vitra,& comburis carbones, utex vaporibuscaputtuum infaniatxoquis alumen,fal,auripigment-um, nigredinem-, & metalla fundis, pai-vas,magnafque fornaces fatamen me tuae pudet vafaufurpas : nihiloininus tis,multifariaque ftultitiae, &, quod magis eft, cum tcetido tuo fumo fulphureo me antu-um ignem argentum vivum figere conagis. Per intenfifllmum ris:cumtamenfakirn vulgarevolatile, &nonilludfiet,quoex ego metalla facio,& ita hac via,niper aliam.incedas,nihilomnino efficis: uteris , nec artificiurn meum intelligis* meisnamqueviisnonrecte Meliustibi eflet,ut remtuamcurares, quam tot frivoladiflblveresj, diftillares, dein per alembicos, cucurhitas, diftillatoria, & pelecanos congelares. Numquam hac ratione argentum vivum congelatura Ad vivatioriem tuam igne reverberatorio uteris, idque tam, facies. fluat: & tali modo opus tuum perficis; in fine tacalide,doneqomne men& teipfum,atquealioscumteipfo perdis. Numquam etiant. hocmodo aliquid invenies, nifi meam officinam ferrariam ingredia ris, in qua ego in terrae interioribus vifceribus indefinenter metalla cudo.- in illa fiquidem materiam,qua cum laboro,laborifque mei ipecimeninvenies. RdhDeum

Ne

14$

'Demonfiratio 3^Cafur,

nifi crefcens Ne cogites,quodmeum tibirevelenimyfieriunt, granumm. animalium & vegetabilium rqua? quaeras metaHorun* omnia rriea irr poteftate', & in terra adfervata funt : LTnum, quanturrs adgeneratfonem,akerura,qnantumadiiutririonemattinet. T^etaliafal,timESSE,vegeta'hiliaV,IVERE.,&'CRESCERE, animalia veroSENSIBILITATEM, quarpms eft quam crefcerc, Metalla, habentiaprdes, &attramentaexelementisfacroy quae & compofitionem in mixtionem aliquam redigo : atque iri ventre habes : Vegetabilig terrar,, nec allis" jn Tocis illaquaerere'necellum Simill quoque modo & femen fpeciemque fuarn irirlio adfervant. ex quoipfis fimilegeneretur. animalia femen fuum largiuntur, Et, fatisfacit: Ectu,fcelebreviter, quodIibctmuneri'fuo,abfquefuco, creaturse ftehomo;qui:meoofrfcibfungiconaris, plusquamomneis caetci ae,anie,Naxura,recedis. Metallanullam.vi'tam,velunicum crefcendf, viiefcendi, angalimentum habent, cumparturicnte femine deftkuta rneritandique Priuram ex fient, quocirca etiam ipfis fimile minime generant* erementorurnnoverndiebus:Lunaduodeeimfi fubftantiaquatuor f-na cceleftiavigintinovem^&dimidiodiebusperambufat. aeftas &liyemsexoPerjammodddiclumdiverfumquecurfiim &in terris rerumgeneraelemeritorum riunrar,mutationesitidem invifibile illudfier, tioncsratquenihil;,fiveperceptibiIe,vifibiIe,aut 1ta coell fme me,, fine Deo & Ccelis effe vel fubfiftere poteft. inffuentiamomneis resoperantur, quaefubLuna c.omplectunmr,& rnateriei tribuunt? quae, non fecus, ac fcemina ex que ftiam virtuti Omnibus ftellis, quaeinriumeviro,formamconciperedefiderat.-. labiles, materiae" diverfoinnumero, fnbjectseilTarumque quaedam res miracurofaeft. ctarae,nonnu!lae caliginofaefunt:Idquod Operantut ita res diverfas, quatenus peculiarem curfum habent-. Primo' fupraiu-co^lb^pofteainfrajjnxtavntutemfuarn^rnelemenus^&exiiide fpecies & individua fiunr.. infTuentlaenon fruftra deor Scitoitaque,quodramiTiuItifaria; modoidfiac,&s Jbmia terrae elementtuixfiuanty quamvis invifibili ance-

cDe'monflratioNatur&.

j^p'

fefe demfttanc , tam- ar.tein felpfis conciufae gntequam fn terram vioienter ingrediantur, funt. ut eriam alternatim atqiie eo modo tanidiverfbmodojUtetiam inmineraediverfas centrirmirrumpant, & inferiores fugenerationes, pef peculiares impreffionesfaciant? Et ita terra cceabfque errore viaque devia, fequantur. pcriores, & ab iifdem mfluentiam, liscircumdataornataqueeftj optumamfortimr. Quocirca etiam quaelibec Sphaera qtie fuam fubftantiam fuam veritatem, & centrum fuum ut perrneets ad communicandam motum & aeftum in" ter raadfurgentes vaparata effc. Per iftiufmodi eft oores, quaeprimaefuiiE fubftantiae, generantur. Vaporfrigidus ut hac ratione rurfiis deorfum fefe demittat',atquein &humidus> Sin vero innubilofaaliquanube tune & terca adfervatuf; verfetur, Illud, quodde eo terrenum, htunidus, &fifflul caliJuseffepoterit. & in terra occlufum manet, longitudine temporis, infulphuream vivum, quod patiens eft, redimateriam,qu33 agens, & inargentum mlxtio. Totum PO. Et tum illud a.Itera, de prima coropofitione,eft velutiancsadixielemcntis, quaemunammaflarn, veroexquatuor eft. Illud vero, tui in gratiam, tomus,ame redacta, defumptum nequenimis tempeftive praxinipfams modo,incrpias.. praepofteroprorfus Poft putrefationemfit ipfagencratio, idque per internuni incalorem adargenti vivifrigiditatem comburibilem calefaciendam,, uttamdem cum fulphure fuo uniaquodtanmraequidempatitur,. Omne illud uno in vafe complexum tur eft, ignis, aer & aqus videlicet, qua?in terreno firo vafe accipio, eademque unoinalembi: & tunrcoquo, & fublimo,: abfque malleo, diffolvo, corelinquo fine carbonibus, vapore, igne aut Mariae-balforpice, vellima, : coeleftem namque meum ignem neo, & Sophiftarumalembicis elemcntalem , prout maceriamidoneamdecentemque foabea.qui Ec hoc modo argentnm meum formam habere defidefat,excitat. ex elementis, eorumdemve vivum quatuor materia, extrahov lllud fimul, quafi unum idemque effet fulphur fuum fequitur. Ec tunc juod fenfim, leniter, & pro app etitu fuo illud caiefacit. T frigidurra 3 tiesrepeto 3 nefbrfitanerres,

r^o

'Demonftratio ^(atura.

Nofrigidum calidum, & ficcum humidum unctuofumque fit non abfque fuo ficco, netandumtamentibieft, quodhumidum alteroinpriina queficcum fine fuo hufflidofietiUnumnamqueab fua eflentia confervatur, quae in eflentia elementativa eft fpiritus, & quinta eflentia, a qua infans nofter partum ftium adipifcitur. virginalipuIgnisparit & nutrit illum inaere, anteatameninterra trefcif.dein aqua promanat, quam quaerere neceflum habemus, quaeprima eft materia, qua de mineram meam incipio. Contrarium cnim contrario violenter refiftit, & in tali fpecie Cefcfortificat, ne ab forma operanteforfitan auferatur: & tunc patiens tranfmutatum,& fua denudatum eftper materiae concupifcentiam, quae indefinenter govam formam attrahit. manus meae funt Per Sapientiam meamprimummobilerego: mallei mei feptem otava Sphaera , veluti pater meus conftituit: Materiam , qua planetae, quibuscum tam eiegantes res cudo. de mea opera, utpote lapicles, mecalla, arbores, herbas.,rationalia, & irrationalia animalia, atque adeoingenere res omneis, quae fub Chaos , vel coelofunt, facio, exfolis quatuor elementis defumo. Ilia dominatrix quae Regem, Reginam, Hyle, prima eft materia. & omnem familiam aulicam fuftentat. Eques omni tempore, ad & virgo acubiculismandato praeftanda illi officia^n procinctuftat, fuo munere fungitur. Quo praeftantior forma eft, tanto praeftanSciaspraeterea quod poteftatem tioremegomc inillarepraefento. habeam omnibus effentiis eflentiam fuarn tribuendi, illas conftantes Praeterea & tres confervandi, & in materiis formam excitandi. partes probe obfervato, inquasDELTS ab initioprimammateriam diftribuit. Cherubin, Seraphin, Deprima&puriffimapartecreavit Exakera, non itapuArchangelos, & omneis caeteros Angelps. de tertia&imra parteccelos,eorumdemveconclufionemcreavit: Etpripura parte vero elementa, cum proprietatibus fuis creavit. mo quidem ignem, qui virtute refiqua anteceliit, quem in altum, & Nullam (ignis) corruptionem, & puriorem fub luna collocavit. fehabet Dein, ab illo, fubtilem rempartemdequiritaeffentiain aerem

DemonftratioNatur&.

i$t

aerem facit, & de quinta eflentia etiam partem, non tantum tamenv eidem attribuiupoft iliam namquam vifibile cjuantuminignem, eft, quae tantum habet a quinta efaquaeelementum fubfequutum fentia , quantumilla opus habet: &, poft illam, denique terram, Ornnia ifta vero, atque adeo univerfam naturam, unicoin momento & caliginofam, fcecundam attamen,fecit> creavit. Terrameraffam de quinta effentiapartem in fe complectitur. Et priquxminimam mo quidem ipfa elementa fakim fimplicia in fphaeris fuis conftitueItaaer proprie folummodo humiduseft,appropriate vero il~ runt. Aqua propriecalida,, appropriate vero humilumignis adjuvat. Terra proprie ficca, da eft, quam huroiditatem ab aer e mutuatur. ob ingentem quoque ficcitatemfuairs vero frigidaeft, appropriate Ignisveropraecipuumelementumeft>vivificat,&; igni vieinaeft. ealore fuo cr efeere eauflaturv te' informandum operaepfetiutti jttdico,nuINuncporroetiam adeokrm videlieet. elementum efle,. quod non in aliud operetur, imum operans akernna patiens fiet. Exempli gratia;Ignisopera~ fi ignis operationem excitac, Terramaturin aerem, &terram, ferum omniumiomniafiquidemyqua&fubcGeloj ter & fuftentatfix calorem in ventrem immit&: putrefationi funt obnoxia,eidemque Deus apartufuftentat. Tantumpoteftatis rant,ea,inquam,omnia mihi conceflk, utnimirum quatuor elementa iterumin quintameffentiam retroducam ildque tum primamateriaappellatur,,quaeiii; Artis meae beneficio imo quolibet elemento generiee mixta eft. redueo, unde generationes exiftunt, & redutae iftaefpecies in redtita mafla.comprehenfaefunto. Quocircaille, qui duriflimo laborer > fic rnein primamt atque cruciatu elementaita reducereconetur elementaeofnateriam referse" minirnepoterit: Solafiquidemegp is feirundemve fpecies tranfmutare poffum,. aliter qui judieat, Numquam enim alicuifubftantiae propriam fuanrn pfum decipit. influentiam adtribues, neque elementa proportionare vel in formam aliquam, prout materia illud requirit, redigere poteris,. Sola, fofmat,: ipfifque naturam, proiuquam,. ege fum,.quascreaturas prietatema,

i$2

T)emonftmtio Js(atum.

priecatem, &matcriamattribuit.. _Per.CGeleftianieamyfteria9pefv feta' oper a facio, quae hau d immerito pro miraculis habentur,veluti videre eft, cnjus virjn Elixire, a quotam infiriita bonapromananf, cutes & qualitates ego conclufi. 'Nullainf iiperars in terra eft, quae & tam praeftantia opera perficere poflit, quam aliquidaugmentare, quodxddelicetiftiusego. Quilibetfanae tnentis igiturceitoftatuat, modi opera & fcientia, fine coeleftium corporum intelligentia, ad finem perducantur, yel, abf que illortim efficacia, perficiantur.: reliSin vero quis he.ic aliquid aggrequa omnia abufus & errores funt. di & tentare conetur, ubi, obfecro, is inflnentiam fuam defumeret, &fubftantiae illam sribueret 2 Quomodo5 quaefo9 elementa re.te mifcere, & proportionare poflet|Imp.offibiIeid.eftomnibus,quemadmodum Avicenna, in fuo, de viribu.s cordis,libro cap.%.teftatur, ctiamfi ille , ad illud confequendum impetrandumve, longaeva Ulud fecretum fiquidem diimtaxat mihi, & nimis vita frueremr. Virtute & cfficacia mea imperfenulli alias hofnini dacum eft. ctum perfetum reddo, five merallum five humanum fiet corpus, illud, inquam, ego fano & perficio: Temperamentum largior,atqtiG quatuor elementa comparo; contrar ia concilio, ne ampliu.s fiant dif cordia. Haec aurea catena eft> quam circumquaque cceleftibus meis virexornavi. tutibus, & form.is fubftantialibus Opera me tanto fludio perficio, nt in iifdem omneis meae vires iri lucem proferantur; quam alias nulli homini, quamprudensreidquetameleganter, rumqtie peritus etiam ill fiet, nulliqtre etiam ar<ti eft poflibile. Exitoitaque, teque inqu.am, fiftito, quite tam artificiofum gloria& Maris, & juxta meam Tcientiam , per ignem carbonarium, meis in alembicis aurum potabile facere eonaris, riae-balneum, & fcito me , ob errorem ttium, exhorrefcere. Ari non te pudet, fi opera mea confideras, & fimul rancidam tuam cotionem in tincfis pitifque tuis phioiis ex adverfo ponis,ubi fimul & tempus& fumptus quid cogites ? Miferere tui ipfius, & roperdis ? Nefcio,inquam, Rete igitur nunc intelligas, quae dico tibi., go ut me confideres.
BOll

D^mmftrath
aon scibl mentiar.

Ndtum

Mf$

sCorifidera quomodo praeftantjffimum auram & bonamfuam mareriam de terra eximiamfuamCpeciemdecfflelo, pretiofus, ntpote CarIdemiacitfirianiiapiliHsaliquis acceperit. buncMlus, .amethyftizon,adamas, ,&c, Adipfam n^ateriamquanAdformam quod sumat.cinecllia ex quatuor elementispfogreditur. in eleinentocomar.tirie.t9c<Elum qualitaeinan&rnrat;quaejam|am tempore, &perdepurationem prehenfa eft,per quodformalongoin fitnohilis. Illud.autempermefolampercitur. go Archiceera Nifi .enimnafiitukisfciverit vitamnovit. {um,&nullusahushomo quid agere, quomodo elementis proportionern tribuerequantum rafione resconabigne,aere,aqua,& terr a,&-ubi,illafumere,acqua qua-mfubftantias, adtrahant, recre mifce;trarias,utnihilamplius, re, & quomodo eflenriis iftis influentiam dare debeat -tunc equidemnondumtaxatnullum ferrum, vel plumbum, fed ctiamviiius quemadmodum igitur anrum illefacfualiquidjnonfacerepoterit: Noninmanuumfuarum ru.seft,niii.thefaurumi,neumriiihifuretur:? apprehenfione, velarte fitum eft, fed meam artem noffe illum oportet,quaenatura'iiscft,&araanibushominumperagineqiiit. Verum enim vero etiamfi aurum ab omni mundopropraeftaiitiffimo metallo (quale equidem eft) habeatur: nihilominus tamea curat, velfanatnequemetallorumimpuricacem nequemorbos, Simili quoque neutrum fiquidemin purum tranfmutat aurum. modo & ne vitrum quiddam adeo mollificare poteft, ut cudi fefe Solum(aupatiatur, quod.alias Philofbphorum lapis facere queat. Sin igirum)omnibus exmetallis optumum & perfectiffimum eft. tur,meo exemplo,non parum plurribi facere potes, aut mintita granula, velexaliquaherba&ucrum quemdam, aut mukominusferpraeftantius, exquo rum;quomodo,obfecro,illud,quodmukocft facere conabe& Ducati,aiiaeque monetarum fortes', conficiuntur, ris ? Sin iniquias quodfakim Chimicialiquid, non veroaurum,facerevelis: tunc,temuko,quamanteaftukiorem effe refpondeo. Annon enim intellexifti,quod dixerim,mea tnyfteriaribi denegataefle. haud peroperari debet,illudpercreaturas Quodfiquidemnatura LX ficitnr

jj4ficitur: Et,

DemonftratioU^atur&..

fiaurum ex feptem metailis in perfeti quod magis eft> qtto paeto illudfacere &tuoperameanonintelligas: fimumredegi, & in quodvirtutem collocavi, conaris > quod imperfetum perficit, eflentiam in purum aurtim tranfut nimirum univerfam metallorum thefauro habeo, qucm Deus. mibi mutet, quod pro chariffimomeo ? Rudis, inquam, rerumqueimperituses, finonagnolargkus eft hoece bonum , quod quaeris , ad creaturam fcis, quod fummum fummumnaturae myfterium fiet ,five idinmetalquantumattinet, a ccelefti vircutc animalibus idfiat>quod lis,lapidibus,herbis,aut & fanat naroquc hominem, ab omnifuam fortitur originem-.Liberat bus morbis, & nntrit illum: imperfecta metailaperfeta facit,idque virmtem efficaciamque, quam eidem meoex per in^entem fuam thefauro}:UXCafapJenciammeam,tradidi.Siitaqueinfeipfoadeoperfectum eft, flt ejusfimile non reperiatur: dicas igitur mihi nunc,an curn nonneceffariO' talis fcientiaa fumma intelligentia promanet, thefaurus omnium thefauronemo aliasaurumqueatfacere,&hoc erroreft. Nifi enimdecem librasferrepotis rumfiet? Irreparabilis es, & centum tamen portare fatagis, tunc vitae jacturam facere ce portet. Sciasigitnrnuncintentionemtiiam. Omnem,. fili mi, roearn fenrenciam, virmtem atque efficaciam quidem a quatuor elefiropliciter de ccelo accipio,& fimpliciffimum Illud incipiens eft,& quinta in elementis eftentia,quam efmentiscirculationes, dum inferiusinfupeficio per redutioues,tempus,& & calidum, atque rkis cranfmuto, frigidum &ficcuminhumidum Id confervo. adeo & lapides, & mecalla, in nacuralifua.huroidkate moturn fit.. Elementa fiquidem exindereguntur, atper ccelorum & conventum aliquem,huicinfluentiae obtemque,per acceffionem Quopurioreciammeaeftmaceriajtantopraeftantiora quoperant. ccelos duco. An igitur nunc exiftimas, quod tuoin que opera per ..alefflbico, inquo terram&aquam tuamhabes,per ignem & ealorem tu'im,atque per album rubrumque colorem tuum, egotuo pro tuumad defidebeneplacito & lubitu, temecumcolluderepatiar, civim ut perveniam ?. An ccelos te moverej.eorumdemveinfluentiam nauci

^Demonftmth

Natura.

if/

nauci tuo operiinfundere pofTe autumas? An illud inftrunaenaim folo digitorum tatu faltim fuaviflimse organicum efle putas,quod Nimium tibiafino vanetribuis. melodiaefonitumexcitat? Anignoras, quodin ceelorum motumagnus fiedntelletus, qui deorfuminteni^entiamfuamimperritj&^perinfljjentiamfuamji^busomiiibus . effentiam fumminiftrat. -Obfecrote utagnof eas, quod resaltae etiam ab alto pf oveniant, artificiofusmartuum. ame,& DEO videlicet: nequeexiftimes,quod labortam perfectus fiet, quam naturalis.; nimis fiquidem nudus eft, An eciam pucas &, Simiaeinftar, meinomnibus ifflitari conatur. diffolverej & congelare materiae cuaein-vafe quodtuumdeftillare, Minimc tiio,autaquam ex oleojelicer-e,i-eclta,mefequendi, via fiet. Si enirn tempus variis cum nlmium heic erras. filimi, gentitim, mixtionibus & diftblutionibus elementorum, ole-i tui, aquae & terrae tranfegeris, nihiiominUs tanaen noridum aliquid perfecifti, nifi e Materia tua non femihorarn quod erres. Aii cauflam fcir dcfidefas ? tolerare poterit, fedomne cum fumoevanefcet, velin aeftum ignis Illa vero materia,qua in ego laboro,in oitini proicrneconfumetur. idonea & jufta invenietur. batione,quantus quantus etiamignis fiet, Immoih igneadhucfitmelior, Aqua aficca quadam ftirpevenit, non evanefcit quoqu e,neqtie retrorquicquid tangit non humetat: fumcadit,& oleumejus noncomburitur: itaperfectameaelementa funt: cum tuis vero mtilto aliter comparatum eft : quemadmodum eftofficii. etiam,ut meofungaris artificio,& munere,nontui tuum ignem,cceEpiiogilococibidicO,quod,perarcificiofum leftem calorem non pOffis infundere : iccirco eciam de ttra aqita poceris, quae influentiam oleo, &terranultammateriamadquirere illi retam fubftanciam tribuat.. Donum Dei concipere valeat ,'quae eftdare ex ccelis elementis, & quidemuni niagis^quam alteri, corime nemo,agnicionem fervaturque fimpliciin eflentia, cujus ptaeter ver us eft Philofophus. habecquam folus ilie,qui mihi concredicus,& tibi commemoraboveriverbium,nimirum Mi filiadhucunum quod tocum opus de una unica aliqua, ilmplici, cum.fe ipfa corijuncta LT a . . materia,

g$$

jDemonftratfo\/\atur/is.

snateriarItt:\liMCo'bene Omni-ainfe compIe^^ Confidera fgiturnunc que per unfeurrs ignis regimen elaburareur, partum, perfectionemque homihis y irc c|uem omnem meam aDeo acceptamfapientianiconvertojHumanamfiquidemfpeciemex;nulSol3egoeorpustarafabtJiefbrmo,ntnelamateriafacerepoterris,, ea derefcrque PiatOi,neque etiamTpfe Ariftoteles mmimlquiddam carnem Ofla dura facio & dentes ad mandendurn,jecur,& veririt. xnoliem y nervos frigldbs, cerebrum hiimfdum>cor,, cuiDeus vitamj venasrnbro fanguineirnpIeQ. Et,ut brevf. infundir,caIidum,omneis bus meara abfofvam fententiamy deuno unicoargento vivoy&opesante viriil fulphure,unu'm unrcurn maremumvas @fficio,cujus venYerum equidem eft,quod videiicethomoartefua tereftalembicus. meplurfmum jiuvef, dum, perexternum calrem,rnatrici materiara Infundit, magis autem heic praeftare nequit: Ita igitur nunc cura Quii enim relam maceriam eiigere opere tuo comparatiim eft, In benc oceiufo aiiquo vafe etiara bene praepanOvicearrjdemque bene inftituit,is: opusamplius differrernrrat, &ornniaiHalembico siime neceflimi habet t Tu & ego fiquidem illud perftcfmus, dum tu a Philofophra requiritur.' Cer to ignem confers*quemadmOdum nimfcidS, quodomniairteofitafient., Probeitaquereheicvidere c$tzmeffefin,pepfin r ppmjin, &aptefin Cogitainignem, oportet. & roinus naturalerq! appellanty naturalemetiam,praeternaturalem, Item in calidum & ficcum, hiimiduro frigiagnem,, quinon urit. dumque rgnem,qaem recte conficias* Abfque reclamateria^&igne pervenies Materiam tif>raprfo nnmquam adpropofitumfcopum Heicautem bitradc*: fbrmam ordine collocare necefium habes. forma tecum loquor t fed de reta nondelubflantiaKvel!accidentali & utalembicurntuum reotepra?fpeeie, aut rnagnitudine vafis tni, pares.Pmdenteragas,&opus,vellutinaturae'convenlt,arcificfofeadsniniftra:mejuvato, &egotejuvabo; quicquid mihi fecerrs, idems accaeteris meisfiliis feci, quibus & ego tibifactums"fiim,HGnfecuS3 laffieicnteromereedeiB ciadidi, iis- cumpfihiis de caufliSs, quodin, culpabifcs

^DemonftrdtioNatum.

rfy

meitque praeceptis moculpafeiles patti &matri obtemperaverint in Romante Joannis tem geflerincjquemadmodum viderepoteris Idem deMefung,qaiadprobat,&,viceverfa,Sophiftasreprobat. Morienus Romanusj Reymundus, quoque faciunt Villanovanits, Patrem noEnlnant, & cui nemo alius eft fimilis. &iHermes3quem veItem G eber, & alii, qui hac de icientia fcriptitarunc,aque,arcem ram efle,ipfo fato experti fiint. Sinf caquenuric,mifilf, opus aggredi conaris, mnc ad illtid non : Sufticic enim tibi, ut liberi va^ adeo Ingentes fumptus requiriinrar ubinemodelaboretuo cuique animi, & in fecuro.alIqiiolocofies, LTnicam raam materiam in pulverem redige in aliquid refcifcat beneecclufb vafe unico, una cum ilirus aqua, eamdemque leni aliHiimor vero putrefationem quocaloreregcquaetumoperabitur: confert. Propter nimiarn humiditatem fiquidcmfiecicasoperanci per ordinariam cbmixargenmmvivum nonitarefifterepotiseft,ut connexronem, conformehomogeneum tionem,& fubjectumfiat, ingrediatur: Sin proprie matren* quodprimammaterianireductam Velis,in qua te ratro confervare, & Philofbphia tuam,Naturam,fequi fecerfs y tunccefto certius tibi polliceDutrlx tua effepoterit.Idfi Inbor,quod materia potiri,& ad exoptatum finem pervenirepoflls. modo dcs peram, ut mea gentesjiiti diximus, fumptus nonrequirir, Meum faborem probe obferva: & rete comprehemdas principia. dicat.-difce animadverce quid AriftoteIes3fH 3. & 4. Meteororarn, diligenterlege. Phyficam,& librumdeGeneratione&corruptione materiam elegantem puramIcem,iibrum decceIo,&mundo,quoin facies* Qua dere que invenies:Nifi enim illam agnoveris,jacturam deMineralibus. Sin fgitur nunc tibi oculi vide AlbertumMagnum tuiapertifient,rancinminerismyfteriameadeprehendes&videbis, qttod nimiram omneis lapides ex elementis crefeant. te Magiftrumnominesa Meprimumagnofceredifcas,antequarn omnium creaturarum exiftentium, unamque efMefequere,quse fentiam habentiuro,mater fum.quaeque abfque cceIo,& ElementatiSiitaque ?anoncrefcere,neque fenfibilemanimamcbfequipoffunt, ieduk XX }

1^8.
fedula exercitatione

*Demonftratio

ftatur#.

tantum difeisyut coelorum virmtes,ingentefque & cur elementorum quoquepaflionesfcias-, operationesagnofcas, tantas operationes nirnirum quae media tanfmutatioconcipiant: num fient : quae putrefactionis, generationis , alimentationisqtie effentia & fubftantia fiet, tunc elementorum caufla,&deniquequid alias ingeniofiffimus inadeptuses.-quamvis jam artis agnitionem Illtrd Dei tellectus ad meorum operum confiderationes reqtnratur. hon omneis fapientes a fua fcientia & propria ratione donurnvero fortiti funt, fed benevoli, qui cum ratione. mefequuti funtlongo a poft Iongam patientiam, illud impeego conftituo,& tempore,quod Sihoc thefauro potirivelis, trarunt. Quocircafacquoddicotibi: Talis Philofophihabuertmr. quemetiamveri.phyficiveteresque eft, cujus fimilem namque thefaurus tantae vircutis altitudinifque nullus homo inter ccxlum terramque arte confequi potis eft. Media & Metallum,quodfumo,quoexartetua res eft intec Mercuritim Purum potampraeftantiffima effentiaperficitur: meaquefcientia, humiditas: Summa Medicina eft, &radicesagens tabilequeaurum a Salomone,Ecclefiaft,cap.38.defcribitur:a tereft,quemadmodum radefurnitur, &virfapiensnoncontemniteam.DeusilIainintermea & fapientibus eamdem impertit, quamvis illam myfteria locavit, multi Oratores, & qui Theologiae & Phiiofophiae eximios Doctores irrideant: etiam Alchifefe effe autumant,omnino quemadmodum mia aMedicis ludibrio habetur; Verum menon agnofcunt, artifque veluti Avicenna, Villanovanus ,niultiqueadpenitusimperitifunt, veteres Medici. Infiliucalii praeftantiffimi Phyfici,probatiffimique qui retam Medicorum pientes tamen dumtaxat illam defpiciunt, iftiufmodi fufficiente cerebeiviamnumquamingrefIifunt.Irrifores uttalem radicem , & Medicinam lo deftituti funt, nobiliffimam, omneis in genere morbos fanantem, agnofcant. Fortunatusillehoutad tam fummam cflenmo eft,cui a Deo tempus & vita tribuitur, fenectute gravetur.Geber enim ait,quamtiam perveniat,licet.nunc vis Philofophi,dono ifto donati dotatique,fenes fuerint,niliilominus tamen infumma fenectute eodem fefe obletarunt. ''" Hlud

DemonftratioNatura.
Illud

i$p

divitias igitur qui nunc habec, is omnia bona ingeritefque affidue dives & fanus eflepoterit, poffidet: Unafiqnidemdeuncia taffldem mori, fequc in Deo& nacura exfatiare Creaturamattamen LTnum cordis robur refrigeriumque, & plus quam aurea oportet Tintura eft. Elixir, &aqua vitae eft, fub quibus omniaopera refque fulphur, & in thefauro meo occomplexae funt. Argentumvivum, fufibileculcacum aurum eft,oleum incomburibile, album,conftans, quinulloniodo ,nifipernaturalem queSal, Lapis Philofbphorum, fcientiam, quae heic auxilium praeftat/inveniri artem, humananique Libere nunc tibi edico, quod tu Laborator, fine me opus poterit. miniftro meo.in haud poffis perficere,quodqueabfquete,tamquarn eonihil & ego quoque queam efhcere: Per me,& te vero,opus brevi tempore lucrabcris. fallacia opera: miflbs fac di~ Miflbs fac Sophiftas,eorumdemve & vafa: mifluni quoque fac fimum equiverfos ipforum alembicos, num, totqueignescarbonarios, quae omnianihilomnino profunt, Relinque metalla aliaqtie: tranfmuta mukopotiuselenienta infpeeft materia, ciem mutabilem, quaePhilofophorum praeftantiffima Juxtafubftantiamfuamauro quamtamenrerumimperitirejiciunt. eflentiam vero,diffimilis, Tranfmuta elemenefc fimilis,fecundum Mea autem eft fententiaut infimum ta, & quod quaeris,invenias. fublimes,& fuperius inferius facias. Recipe igkur argentum vivuro, quod operante cum fuofulphuremixtunieft:illudinbeneobferato vafe,unicoque alembico,ad partem* tertiam inhtimato, igni Philofocuftodito. &, nefumofumfiatjbene Hocfac, phorumadponito, mihi confide. Relinquas etiam, mi fili obfecro,omneis reliquasfpeinitium. cies, nonveromateriamfume, aquamineraefuumfumunt Pluratibi nuncnonimpero, fedadjurote,quodme, . Naturam feqni neceffum habeas;

CHI-

160 CHIMICI

Demonftratio RESPONSIO,
fuos fatetuf

tH^aturA. IN QUA'ERRORES

, & eonjmdem deprecatione, Naturae agit gratias* (chtmictps,)

Chariflima mater Natura,&,poft angelos,a Deo perfecriflims creata Creamra, tibinunchonoremgloriamqueexhibeo;ag;noico imperatricem efle magni mundi, iiquidem & fateor, te matrem& Alteinprinium quiprohomine,tamquamparvomundocondi.tu.s. mobile collocata es,ut manibus tuis circurovolute.s, &,pedibus infetjus tranfmutes,idque, five.illud.exam.ore,veleconrra, fiat,ufque adterraelocainfima; qu^omn.jaexroand.atoDominimifacis, qiu indefinenter generando tam fumroas operationesperficispeialtas & indeftrutibile.s fubftantias codoram, iftellatuas intelligentias, rum, atque planetaruro: tlnde tam pure res formantur, quod haud immeritoomni teropore, rnatris & magiftrae alicujus inftar, colenda&amandafies. Equiderofa.te.or, quodnib.il, fine.anima,vivat, & quod iiltid, quod exiftit, & eflentiam habet, a te,& virmce tua,reNon eo fpetu a Deo accept.ae poteftatis ordinationifque,provsniat. inficias, quod totam ma.ffaro regas, & elementoruro maceria cuo fub Deiljis namque primamfumis materiam, &ex imperio ducatur. ccciijformamJ quamvi.silj.amateria modo abinit.iodifllmiliprorfus commixta eft,donec a te qua.lifice.ttir & fpec.ificetur, Et tunc fubftantialero,' quemadroodum eria.ro poftea accidentalem for roam induis.Tam es fapiens,ut etiaro orri.nia maopera per vittute cceleftem, formas, raro perfeclto juftoqj ordine perficias, ftimmeque ope.r.abile.s utetiarTianeniineroor.taliuxBmorti.fIcentir, VidcoteaDeoitadotatamefle., uteriamoronia,quibus roanibustuis IiGminesindigent, ex quibus primusfalfubjecerit.Quamo.r per te gradus fieripeiraifit, timESSE,& ES.SENTIAMhabet,quaIesfuntlapides&metalla: alter vegetabilia compleet.irar, quae eflentiam & crefcentiani babent; Tertius perceptibilitatem .fenfihil.itatemquehabet,utpoteferas,volucres, Quartus &pifces,quomniatriplicisfuntgeneris.: omniura

Demonftratio Natura.
omniutn Nobiliflimus

/<#

& perfectiffimus eft, quemadmodum id ita homo confiftit, &tres reliqui graDeovifumfuir&pIacuit,inquo dusperficiuntur.PIusautem Deus,quam tu,tum temporis operatus cft,dum homini imrnortalem,ratione indidic, praeditam,animam quaenon paflionibus noftri in cercos modos collocaci corporis fubjemaluro & peccactaeft: Sedpercepcibilicacemfenfualicacemquead tmn acceflionem facere permific,idque per corpus,quod immoderata volupcace concaminacum eft: Unde condemnatio fubfequuta, nifi gratia,quae a Deo venit, & cumprimis, ob aeternam hancce animam,non vero corporis gratia,data eft,impetretur. Qupcirca magna hominis perfectio non a te fuam fumit originem, fed 3quemadmohumanitatem minime conferas,tamen humanovadum dixiftijlicet fineminemmanusadmovere, effentia praeterte,quodperfetiflima tui operis,& magna efticacia, efficit. Equidem fummopere mirandum eft,fi quis rete confideret,quomodo videlicet corpus noftrum divifiim, & membris undique exornatum fiet,adeo ut per obj ectum voluntas ita praeparetur,pro lubitu, qtiodlibct membrum movere poflit:Et quamvis voluntas a te minitamen eft miraculum,quod me proficifcatur,magnum corpus, tameft, quani fubjetum,animae gratia,ita defudet. Et itafierineceflum fuam,fed peccati faepiustamenheic magifterfit,non obdigniatem cauffa,quo anima laeditur. Ne icaque tantopere exultes de perfetinobilis, quam anima, one,&egregiohominisornarnento,qui,tam contra rationem tam diverfimodc mutat. De tuis formae,refiftit,& operibus dumtaxat fies follicita,non autem de noftris defectibus & fiagitiis. Licet namque teopera tua bene inchoafle,exiftumes,nihilominus tamen in fine aliud nihil,quam, abortus,reperiri licuit. Eft ne illud tuiintelletus,velfapientiae,defetus,aut non aliter fortaffispotuifti i Ignofce niihi,quaefo,fi de tua fcientia aliquanto duriora verba proferammon enim teoccidereinanimuminduxi meum,fedfolumniodo rigidiorem exhortationem,mihi,ob ignorantiam meam, a te illatam nunc percipio. Nulla fiquidem hora praeterit, in qua non tam altas res,quarum me certiorem reddidifti, confiderem i idque X cotti-

i6z

DemonftratioNatura.

die eo magis magisque,dum fimul perpendo,quanta mihf expofueris Sive) aceam, ammyfteria,& fimulerrores meos demonftraveris. illud oeulis meis obverfatur. In fumma,non obulem,velftem,tunc videlicet materiam & formam ab rnniacogitarepotisfum,qualem Graviter meobjurgafti,quod initiofunierenecefrunihabeam. nors tuam viam fequar,cum tame minime ignores,.quod ad id intelletus riieus neutiquara fufficiat: hac fiquidem in arte nihil aliud , quam contrarium , efticere potero , nifi, refpetu tuae fcientiae, auxilio Recte quidem ais,quod myfteria,& aka opera tua tnihi fubvenias. ad hominis fcitum non data fient: quos igitur in tanto onere progreffus faceremequeipfumducerepotero ,nifi me auxiliotuo fublevafacere cupio :aft quibus veris ?Meais,tefequidebere,&idquidem mediis,& libris,id efficere poffini,mihi dieito?Hic,aceipe hoc, & iicontrarium, & u't ceffem,ait: verba ipforum diverfilud,inquit,alter mode inverfa,& in parabolicas fententias funt difpofita. Tamdem Quocirca ad video,quod ex iisdem nihil omniiio difcere poffim. temeum fumorefugitim,&,utmihiconfulas, opemqueferas, quid tam arduo negotio mihi faciundumfiet, nimirumin obnixe teroEx intimis igitur cordis mei penecralibus ce obftor,uc, gatum volo. confcientiatuatefte , mihi commemores Rationem & modum in metalprofunditatem tcrrae perveniedi, &,fiibtiliftudio,perfeetum loruniMercuritifn quaerendi. Si quis igitur aut hunc, vel ad minisnum auri Mercurium inveniffet,is eumdcm,thefauri alicujus inftar, Ibene confervare poflet.Dubito tamen, etiamfi aliquis ilkim haberet,an exiilo metallum facere potis eflet:vix enim credo,qiiod homo aliquis tam artificiofus aftutusque fiet, vtaurum conficere valeat. eft,quemadmodum Tuum,inquam,inquam,opus experientiateftatur,& tu etiam dum de hominis partu verba fecifti,fatis fuperque illud demonftrafti. Videmus Mercurius equidem quod frigidus humidusque fuum inauxilium defideret , quod eft conforme femen, fulphur exiftit. Sin velfpermahomogeneum,aquocreatura,laboreperato mnia perpendam,tunc tanttxm deprehendo, quod propriam fumas, Hiateriam3

DemonftratioNaturfi.

itfg

vas, propriam mineram, prQpriumlocum,& snateriam,proprium dandam formam , fpeciem, & colorem , viproprium ignem ,ad cam itidem & crefcere , ctijus quaelibet res impleta eft. Nofti, materiae: Operans fiquidem dignitatem tamquam Architecta, in fe recipit, quam dumtaxat in difpofito nuliamoperationem Nofti fubtiliter mifcere calidum & frigidum : ficcum patiente. .,& humidum: & contrarij qualitatem induere, quae tu primani forforrriam recipiat: Obje. mamtransmutas,utmateriatumnovam & potentiam , fubjecturo eft , quod dum enim,juxta virtutern fubftantiam continuo in atu & cooperatione confervat, quae antea Dere bene diflerentem falcimin potentiafuk. cequidem audivi,fi modo & fententiam opinionemque tuam ordine corrimemovirtutcm efficaciamque tuam, proprie de iisdemlorare,&,juxta Intellexi fiquidem, quod Elixir, uti dixi, a quatuor quipoffem. contrariae fefe iterum uniant elementis fuum fortiaturinitium,res Id quod fane nullius quodque elementa transmutari oporteat. hominis labor manuum eft. Qtiis enim fciat, quomodo terrena qualitas eflentiam ftiam cum aere communem habeat , ctim fri> hoc eft , contrarium gore correfpondeat , & in htimiditatem elefiium , transmutetur ?Nam humiditas a frigido humidoque mento non vult recedere , quamvis ab igne > quae omnia co.mEft & magis auxilii accipiat. pofita corrigendo meliora facit, hoc quoque naturale opus , quod nigram , albam , & rtibram fefe faciat: qui tres vilibiles colores tribus cum eleraentis , igne, &abaerepenetrantur. aqua , & terraconfentiunt, Dein.etiam afiirmas, quod res ifta de una unica aliquareconficiatur, in uno unico vafe, de una aliqua fubftantia: Quatuor enim unicam dumtaxat conftituunteffentiam , inquaunum eftquod perficit:riihil, praeter exiguumaliipfoineffetuopus&inchoat& mediquem calorem,ipfi deeft,quemhomoadminiftrat,&exindc, ante tua fapientia & arte,omnia neceffaria elicit. Omneillud,praeterea,quo quis indiget,hacce in materia fufficiete in perfeti6e,adprineoque ferme comparatum eft,ac cipiumjmedium,& - fine,reperitur; cum X z ,

164

<Demonftratio Natum.

In hum^no enim k: bellariis. eurnhomine,equo,.&umento,atque mine eciam humana fpecies cornprehenfa eft, utpote os, caro, faninfemine ejufdem fimile, guis,crinis&c.itaquoquequolibetetiam a frutu, animal ab aniDe homine homo venit,frutus & fpecies. rotundo terrarum orbe obfervatur, & a maliiquiordoinuniverfo itaobfervari vult,ejusquereietiam Deifapientia,quiordinemifttim fi femen tibi poteftatemfecit,proficifcitur. Nuncautemfcio,quod, in muliebri vafe occlufum fiet, illudque non amplius apetiacur, nulIatunchumanamleftia,vellabor amplius requirantur, neque minimo,aut opusfiet, quemadmagnoadditamento,velablatione modum etiamnulla referatione, occluflone, vel tatu: omne fiquieft. Pari quoque modoais, dem,ad perfetionemnecefLarium,intus effe , ut quis nihil amplius, cum lapide Philofophorum comparatuni quam una unica,in puiverem redata, materia indigeat, quae aerera, omneillud quodad operis hujus aquam,& ignem in fe habeat,immo minime etiamneceffumefle,uttangatur, perfetioitemrequiritur: interntim calorem excitet, non quodque exiguus ignis fufficiat,qui f ecus ac infans utero in raaterno calore namrali fovetur. Praeterea quoquefignificasjquodhaecmateriafnamperfecfioneminfehabeat, nimirum operationem fuam fine huunico faltim hoc excepto,quod non depromat: cujus artis auxilium de Phimana arte & adniiniculo & prudentia intelligOjVcluti per manum operatiolofophicafcientia de illa feparandi, hanc tunc nes materiam praeparandi, fuperfluum fua unitaeft, occluterramfimplicem,quaecumaqua compofitam caiori adponendi.Etillud alembico idoneo lenialicui todendij&in effe cenfeo,nec aliud quiddam hemo, quicquid etum artificium addere poterit. Si operationis tuae facis initiam ille contradicat,heic rium,& quando in pulverinam effentiam ingreffa eft,tunc ,a peracta ficcum aquofum reddisrilludperfublimapraeparatione,diflbluis,& aerem ufque furfiim ducis,& detionem dein,magna intelligentia,in facis,quod resalias imperfetas perficit. Qponique fola illudunum circa.m Natura,prima genitrix es, dum quatuor elementa conjunnemomortalium,.nifi dimunamaliqtiajiiineiTentiamnaifces,cujus ta

cDemonftratioNatum.

16$

tu fola,agnitionem,habere poterit.Et huncin modum illud intellexi, Deo tibique placuerit, idem oculis meis fuo tempore atque etiam,fi me vifurum nullus omnino defpero. Nun c vero temporis terminos fuo loco relict0s,volo, & noffe fufficit,quomodo videlicec maceria haberi poflit,quam praeftans & bonaillafiet,&quantam,inperficiendisixbusimperfecl;is,virtuteiriil. iaconferat. Aurum itaque ex mineralibus optumum efle, mihi haud ignotum eftaiihilominus tamenneqtiein forma,neque materiaad perfecfionem fuara transgrediendam, ullam aliquam habet efficaciam. Ntillam fiquidem majorem operationem habet, ut amplius aliquid, qualem etiam artem homo heic adqtiam feipf um,perficiat,qualeni Si qtiis enim affirmare conaretur, quod referandum, & in hibeat. illudeffecus liacinre pius,juftoftul-' argentumvivumredigendum tefceretjCtim ex auro nihil amplius,quam quod in eo eft, elicere pofrninimum fit.Quidigiturineodemhomo quaerere fatagit,quamad eo reperiendumfiet?Praepoeft, &nihilmagisin ilIud,quodintus fteraefttcmeritas.Nihilominustamenut Philofbphaftri illiftultitifuaebenefieio,corpus retroramfuam prodant,inquiunt,quod,artis fum,primamque in materiam reduci oporteat, verum ex inftitutione tua me non latet,quod videlicet redutio non fiat per res', quaead certaaIiquamfpeciemvelindividtium,fataefunt3iiifiiftitifmodifpeNihilominus tamen poft corriiptioneni icies ante corrumpatur. ftamnullafimilis alicujus fpecieifitgeneratio,iiifi fpecies prius in geImrno adhuc amplius affirmo, quod denus fuum retrogrediatur. ftruere conficiendi anri,minime via fiet: Sin enim femel fpeciem fuaniamittatjtunchomoillameidem neutiquam reftiraere potis eftj ars requireretur,!! quis illud in rectum &fubtilis,praeterea,adhuc Si quis autem illud ita refolvere, fipulverem redigere conaretur. , iri primam utilliuscompofItum,velcofpus biforfitanproponat, mixtionem, quaeilli ab elementisfactaeffi , feparare velit isnumquam,quicquid etiam dicat, illud ad finem perducere poterit %x.~ Ituniyfrigusque enimpatitur,&inigne magis magisque puriusredU X % ditus^

%66

Demonftratio

Natur^,

ditur,adeo innaturafua perfecfum eft. elememAdpropinquans itorum creamra eft,quae femine & grano deftituta eft,quo redudioa fuam fpeciem itertim redigereputrefationefieret,&inpriftinam mors ipfaillius eft efcraffa,morma,& tufimateriaejtiseninininiis nullum aliudmetailum, vel argenfentia:quocircaetiamexeodem tuni vivum crefcere poterit. In genereitaquenemo affirmare poteft,quod fimile quodlibet fiextra vegetabilia,& niilefibigenerecjllludnanique, perceptibilia, fenfibiliaque , ad ipfa mineralia quantum attinet non accurate ditum eft. Illa enim alimentationem vitamque aecipiunt , & fe ipfafeminant atque plantanrdiaec vero nihil percipiunt, & in primo, Ex,elementis aequeacinukimo,anno,ejtifdemfuntmagniradinis. per te effentiam ftiam in terra forciuntur,id quod finb fatione,plantaEx dotrina tua porro cognitum tione , alioque cultu peragitur. ditis,per falcompermmque habeo,quod veterum Philofophortim laceni praxin,minime obtemperandum, fed dumtaxat vera & eflenfiet: lnilla fitialis Theorica,in quaeffentialis eftnatura,obfervanda confiftunt. Nunc au> quidem omnis eflentia,materia,&fubftantia tera in memoriam mihi revoco,quod aliquando deceptor feductortamenpro magno Philofopho habebatur, mihi quefbphifticus,qui reta materia aliud nihii fumenperfuadere conabatur,iiiquiens:pro dum effe, quam puttim crudumque argenmm vivum, attamen ue enim bene conjuntis fieri auro bene antea mixtunifiet:exduobus illa conjundtione uiium akertim pecfealiquodeximium,atquein ctumreddere: facerem,tuncmeEliSi,pergebatimpoftorille,hoc xir confequuturumefle: elemencaa cumprimis vero quatuormixta fe invicemfeparanda.quodlibec purificandum, deinicerum conjunin graflum inferengenda,magnum'cumparvouniendum,fubtile Verum non dumefle:&hocmodofierilapidem Philofophicum. fum nefciusdelifamentaiftiufmodimerasefleimpofturas ,& quod tales homines intelletu deftimti fient, atque adeo rion dumtaxat aiios homines,ve'r um etiam feipfos decipiant,five euim Philofophi, fiye Medici illi fient?nihil tamen hac in re intelligunt. SimiO

Demonftratio

Natum*

jtfy

&me minime latet,quod Simili quoquemodo dixeris,quodfolus Deus altiflimus ex elementis aliquid creare poffit, cum naturam ille Ille juxta quantitatem elemeta mffcere,qualitatesrete produxerit. , elementa rite conjuhgere , atque mifcere novit,, proportionare Nemo hoc repericun quiaut quemadmodumillimodovifumeft. Soltxs namque ille creator,. jdemfacere,velillud negare audeat. eft, nec inmundo bonorumque omnium produtor quicq.Uam eft,, illo factum fit. Omneis idcirco jactabundiGhimici.. quodabfque , ubi non fefperent Sophiftae nunc taceant , neque colligere diftillationes> runt:qui per falfas ftias calcinationes,fubIimationes, fuas coagulationes fpiritus per fumtim abigunt &, per fophifticas rertim imperitis perfuadere conantur, immo; atque congelationes , quod argenetiamapud iilos,qui opus perfecerunc,praetendunt rete feparatum fiet, id q.uod. tamen tivivi aurique elementum Verum enim elf ,resomneis, ineventu fineque nihil eft. quae fub. ha^coslofunt,a quatuor elementis fatas efle,retaui quantitatem naturam, bere,atque adeo,fuam juxtafpeciem,per iurcdtaproportionemixtas efle:nontamenita,ucomneis proprie unitae,fedki.virvero Philofophicilapidis materia fienc. tute diftincfae.cumprimis vivo,. & perfeto corHifcefimulincelligo,quoinrubroargenco pore,quodSolapellacur,quatuor elementa,fingulaincerfeinvicem; media niixta fient, adeo ut,. peculiarimodounita,&per fingularia huriianae artis beneficio,iion feparari poflinc: Onineis namquevetefcribunt, res&veriPhilofophi ignem & aerem aquae terraeque inclufos effe,in quibtis virtutem ftiam exerceant, & in diflbktbili prorfus modo inter fe invicem vehementer adeo tit nemo? dimicent, vinculuro iftud fblvere queat. Vere id afRrmanifi Deus &Nattira, demonftrare re,& philofophiceetiam pofluni: Ignis enim nobiseft aer in comprehenfibilis: Si quis vero dicat,quod fingula invifibilis,& : exirrcfurabilibus fundamencis fiquivideripoflirtt,isimpoftoreft demelementafunt infeparabilia. QuamvisecianiSophiftae prartendant,& pro certoaffirniare velint, quod aurum, ar gentumq; vivuni in quatuor elementa feparent,. tamen mendaces funt;, nihilorninus Sva

16B

DemonftratioNatum.

Sinenimdti6elementa,ignis&aer,ita feparataelTent, tunc quodiibet evanefcere neceflum haberet. Licet etiam affirment, quod iila, neretineantmihilominus tamen,quo perveniant,penitus ignorant . Si qnoque aer neqiieignis fiquidem videriatque percipipoterunt. praetenfionem ,illa extraxerint,tamen illud,quod qtie,juxtaipforum humidum faciunt,id quod neque aeris,neque ignis, attingunt,faltim eftproprietas. Praeterea, quemadmodum tu naturaitidem dixifti, idem quod & Doctoretiamilleefinlibrisdepreliendi,nemoeft,quantusquantus fe velit,qui fcire poffit, quantu videlicet in re qualibet naturali a finNec Deusnamqueilludtibifolitradidk. gulo elementoeflepoflit. ullus Philofophus tam eftfapiens,quielementa cbponere, & mif cere,vel quantum ad rem aliquam naturalem, five illa fpiritualis, five ordinandum applielemento,neceflario corporalis fiet,aquolibet Sin igitur nunc illa feparare candtimqueeflet,compertunihabeat. unittim comconjungct,ut conetur,quomodo,obfecro,illaiterum efficiat,fi elementorum quaupofitum verumquefubjetum,iterum titatem, & qualitatem, rectaeque unitionis niodtim, penitus ignoret? nifi riteitemm conjungantur: Separari itaque illaminimeoportec, committendum Tibi,Naturae,illud eft,quae artem bene difponendi, retae elementorum, abfque fePhilofophici lapidis componendi,& faciundae, probe nofti. Satis fuperque mihi diparatione,mixtionis conjunxifti,quod elementorum feparatio, eorumdemqueitterata ars impetranda, cfio minusfiet neceflariamtillafiqtiidemiftiufmodi a Deo concreditum conftitutumque &dumtaxattibi eft-myfteriuiti. Abfque omnidubio tamenlapis,vel Elixir,ate proficifcitur.abfqtie tamen elementorum feparatione,nec fine tuis inftrumentis, vel Ariftoteles auxilio fapientis reique iftitis periti alicujus hominis. Medicus. Quocirca etiamAlait:LIbidefinitphyficus,ibiincipit naturam &.fcientiam fuam fequiturrid chimiattimincipit,quando quod cuilibet Philofopho ac Medico probe obfervandum eft. Siemncnatura illam proferet. nim Alchimiare.cteducatur, Neqnis autemheicerret, idcircoomneillud, quodnatura parit & profert, quae-

DemonftratioNatura.

i6p

quemadmodumcu, quaedam,ad Alchimiarnpertinens,eftmateria, qtioque vita mea infervire paraNatura,qui tibi &corpore,&ipfa usfum,muko,quaniego,noftimelius.Sciendttm quoqueeft praetetres res perficiat: Primodum riietairea ,quod videlicet Alchimia lum aliquod perfectum vivumque facitjejufdemque fpiritum digerit,utnihilineoamktatur,quemadmodumejusrei ipfa experientia, teftiseft.Secundo,tnateriaminvafculoaliquoitacoquitacquedige& fpiritum in urit,uc,abfque tinicae alterius rei additamento,corpus eft: num transmucec: eapropcer de novo etiam ei nihil addendum lllam adminiftrent ficrnixcio,nifiNaturaePrincipia uecuilaquoquc enimadhocparic,nobisque relinqtiic, id atquelargianturjquicquid nimirum realiter ipfoprobat,quod abarceadopusfumicur.Tertio fiac feparatio faciundi elementorum lapidis, que fato,nulla quatuor 11aurumappellatur. inargentovivo&Sole,quialtunirtibtumque nobili Alchimiae, fundamentalilud enim cogitare ingens error,& omnino eft contrarium. que Philofbphia* elemenEquidemverum,certoqiiccertiuseftquodquaelibetres taris etiam exipfis e.lementisalimentemrfivenutriattir. Sinitaque in tinuro fhbjectum, Natura nunc bene difpcfita,& quemadmodum lllud ica proculit,compofIta,atque jam feparata fient,tunc fubjeclum praeftans vfncukim, depravatum,ejufdemve quod illudcorruptum nulla amplius eft perelementaconjuntimadfervavit,ruptum,& elementis ad aiiquid res per feparationem in mixtiojfedaquatuor Nam fi pater filium gignere debet,tunc nihiium iterum redigitur. eft,fed fiifficit tit cum ipfo femine fjpiprius ille.minime deftruendus in calore ita ricus generans exeat,quem muliebre femem concipit,& Iftiufmodi confervat. ejufdemve membrorum fpiritus infantem, . fpeciem Avicenna ftio loco id teftatur. Simigignit,quemadmodum li quoque modocum qtiod lapidis Philofbpuro auro comparatum, &inftituit: pater eft, qui omnia inftruit phiciveraeftmateria:Nam deftruendns ,aut corrumpendtis, neque quocirca etiam ille minime Sol pater, qui fpiriabelementisfuis feparandtiseft,fedfnfficit,uc & tum futim inflat,virtutem, atque erficaciam, per illum, invirtute Y efficacia

"

ijo

Demonftratio Natura.

efticaciaad fluenterivfpirimm, (quiverus Philofophorum lapis eft, filio infundat,& iftiufmodi qui ex.terra defumitur) per parturientem fpiritum filius fit fubftantialis. A te,natura,igitur nunc tantum didici, quod Alchimiae ars"vera fiet fcientia, & ideo etiam affirmo akumrubrum aurum, Solquod parentem efle, quo ex tam inappellatur,lapidisvelElixirisverum gens,magniquepretij,thefaurusegreditur:quicalefacit,inferit,figit, & ullaunica cordigerit, atque tingit per artem, fine diminutione, tam praeclaros quod pater eft,aquofilius ruptione , aurum illtid, itaque nobis,nec neceflarium, Impoffibile progreffus facit. neque elementa fepareetianiconceffum , utmixtionem adteramus,vel & pari quinius,quaenatura,inargentovivo,tamex:quaminterne, dem modo in perfecto Solis corpore , intam decente quantitate, complexione,& qualitate bene proportionata,conjunxit atque conftituit. natUrae fcieatiam ignoremus, Sinigiturnunc nullamqtie qtiatuor elementorum cognitiouem promixtionum habeamus,quid ? Summeicaqueneceflarium eft, deeorumdemfeparationefciemus ucnacuram imicemur,ejusdenive inftrumenca, quomodo elementa fine qua adminiftratione nos alias in edtiefione facit,ufurpemus: huc fpetantium mediorum,non lapidis Iiujus formae,& inquifitione reti imitatofes erimus:per quae mediaad inftrumenta pervenitur, quibus natura in mineralibus.,dum argento vivo forroam f uam tribuicutitur. Sin autemfecus faciamus,tuncilliusdeftructoresftimus, & difpofuit, dum mixtionem, quod natura ad malum compofiiit eontra ma,Natura.,mandata,ad;eo Nihilomiturpiter feparamus. elcmencacransniutare nustamen, quemadmoduni Ariftotelesaic, debemiiSjUt inveniamus quod quaerimus. Et hac ratione,6 Natura,me ad viam tuam fapienter duxifti, pro quo beneficio ingeiites & ago, & habeo, gratias:a te enim tantum eomnia mea opera nullius fient pretij. quidero didici,ut Magnam efle fateor,quodque in fine fumma,cum ftultitiam planctu & triftitia circa mukifarios aconjuntaperniciesplerumque fequatur,fiquis krobicos, argenturo.vivum , aquas fortes.,. vulgares. diflbltitiones,. omn.e&

Demonftratio Natum.

lyi

carfeonarios, plus orrineis res minera!es,fimum equarium,ignesque nihil omnino proftirit. jufto occupams fiec: omnia fiquidem ifta diiigencius llbros veftros infpeConciudoigicurmeimpofterum effe. Haec enim via, virili,obtemperacuruni cturum,&tibi,pro fecuriffima, & certum poterit,mriflima quamhomoperambulare fortiaturinitium, quamvisres,ob thefauri efl,quodarsiilafuuniate Ne auhujus dignitatem , & miraculum , fatis tarde procedat. tem tempus temere teram,vel amitcam prorfus:eapropcer, cuo jufTu, & aequeluce hodierna, quam craftina, me adoperi cempeftivefacis, vi agentis fui, ecingamcprimurnque de materia cogitabo,quae mihi, ximium argenturn vivum datura eft. Illud in bene obferatumraundiimque quoddam vas recondam, & muro circundato alembico detuum decente more modoque facies infubponam:&tunc,natura, Ex omnibus meis viribus itaque nunc tibi denuo gratias offieium. dedignata fueris, atque tarn agomaxumas,quod,mevifitare,haud fummibonihaeredeminfiittieris: pro quo ftimmo mihi praeftito beDoneficio tibi ad vitae m eaedies obftrictus obligatusque maneo. ctrinae igitur ttiae nunC mortem geram, fummamque dabo operam, Elementis, Tinturam,volenut Nobiliffimamhancce,de te & auxiliante Deo ter Optumo Maxumo, tamdeni adipifcar.

Tz

<IRA~

(I7l)

TRACTATVS
five

BREVISy

SVMMARIVM
SOPHICUM,
NICOLAI

PHILOFLAMELLL

Metallorum cognitionem,certamqu.e fcientiam,quomodo transmutetur, impetrare fatagit: is QUi videlicet interfe iiiyicein ante omnia fcireneceflum habet, qua ex rnateria proveniant,& qtioriiodo.fimtil etiamin mineralibus fuis formentur. Ne itaqtie heic f orfitan erretur,transmutationes veltitiin terrae venis undique fiunt, etiam Qtiocirca extramiueralia fpeclandae atque obfervandaefunt. transmutari fulefficiantur, tit videlicetin poffunt,fiancefpiritualia Omnia aatura faeit,perveniant. phur & argentumvivum'fuum,quae fiquidemmetalla exfulphure & argento vivo, oinnium metallorum duobus iftis fpernjatibus,formata.funt:quo.rum unum virilis,alterum fceminini fexus & complexionis eft. Illa atitem duo fpermata ex ele* mentis funt eompofita. Etprimum quidem, virile fcilicet, quod & aer: juftuniqtie fulphur dicitur,nihileft aliud,quamignis fulphur vulmetallicanatura,nonautem eft,ignisinftar,abfque,mu.cabili& nullius eft mecallicae fubftanciae. Alcerum fceminigare illud,quod num fperma, quod argenmni vivum nuncupatur., nihileft alitid, quam terra & aqua.Dicta ifta duo fpermata veteres fapientes duos perDraconesvelferpentes pf aefigurarunt, quortim untis alas, alter Draco fine alis fulphur eft , numquam ab autem nullas habuit.. ignc

SummariumPhUofiphicmn.
joue ayolans. Alatus

J73

vivum eft, quod a veuto ferpens argeiitum aqua & terra factuni: quocirca ettransportatur,nmliebrefemen,ab . Sin Vero avolat,& ineo inconftanseft. .iamcertaftiahoraabigne iterum in unum redata, &, ifta duo,a fe invicem feparata,fpermata Mercurij libro, qui primum racfalpertriumphantemnaturam,in vo]timmetallorumquemacereft,unitafi-ent,tuncillud Philofophi fiio accenfus, iantemDraconemappellant,eoquod Draeo,abigne fubvolatufenfimignem venenofumque vaporem inacrem fjSargat: idem quoque facit & Mercurius,qui,f upra exceriorem ignem fuo lorete inftittico,incernum co in vafe confiftens,igne nacurale, quod in : &cunc aliquis-videre pocerit, profundoocculcacumeft,accendic Mercurij quomodo externus ille ignis qui vegetabilis nominatur, autem is in aere venenofum anaturale inflammet: Paulo vigilantior videbit, qui talis erit faetoris, vaporem,exhalare Iiqtiem fumum,vel aliud nihil eft, quam Dr acoatque venentim pernitiofiflimurn,quod nis capucquod celerrimee Babylone,quae dtiobus ,vel tribus, milianbus circumdata, egreditur. Mercurium Alii vero Philofbphi huncce volante cum leone q.uod leo multifaria compararunt eumdemveideoitanuncuparunt, lubitu fuo,recreet atque voret animalia,feque ifta fua voracitate,pro illius furoriviolenterpofruntrefiftere. Ita. . exhilaret,exceptisiis,quae talem infe operacionem habet,ut etqtioque facit & Mercurius,qui iam quodlibet metaliumillicofpeciefiiafpoliet,.abfiiiiiac, atque deaurum & argenvoret. Duo tamenmetalla efle vobis fignifico, tumvidelicet,quaeipfiobviare poffunc : quamvis notum fiec, quod duo ifta metalla devoret.atMercurius,nimiuniinflammatus,etiani qtte inventrefuoabfcondat.-UtrumhorumtamenilludfietjCertum; eftilltidiu Mercurij ventre non confumi: In fua namquenatura pertne-

feta,& magis,quam ille,induratafunt,utpotequi imperfectum tallum ,& nihilominus tamen in eo fubftantia per f etionis eft. V tilgaeft metallum,. argencum quoqtie, &oreauram,quodpcrfettiro ex MerCurio proveiiiunc: ltaque veceres; rHniaimperfectafnetalla, exinde fequicur,, nominant:& Philofophi illum matrem nietallortroi Y 3. quod,,

ij4

Summanumrmlojopmcum.

fubftantiam mequod,cum &ipfe ad aliquid formatus fiet,duplicem Et primo quideni fubftantiam tallicaminfeContineat. interioris diffimile. DeduaIunae,deiheriamfplis,quqdm:ecallumalcerieft busiftisfubftantiisMercuritisforraacus eft, quae fpirituali modoin ilhus corpore fo vencur. igitur Natura Mercurium Quamprimum iftis duobus fpirinbus formaveric, tunc eofillura de commemoracis adlaborat. Cum vero duo demperfectoscorporaiesquereddere duo fpermata evigilaverint, tunc propria iftifpiritusadoleverint,& Mercurius,ipfb niater, fuacorporaafliimeredefiderant,quofato tunc fefe non morineceffum mortificatus, habet:Qui,naturaliterita amplius,velutiantefuit,vivificai'epotiseft. obfcuris verbis affirlactabundiarrogantesquequidamChimici mare conantur,quod quis perfeta & imperfecta corpora in currentransmutare debeacverum doltis anguisque in hertem Mercurium Verum equidem eft, quod Mercurius aiibalatet. imperfectum vel ftannum, confumat, &, abfplumbtim, quod metallum,utpote aft eo ipfo perfectionem fuam que labore,in quantitate niukiplicet: : Sin veroper arMercurius amittit,utnonampliushacrationefiet non magis fefe vivificum tem mortificaretur,ut facerepoffet, cunc in in Cinnabarf, vel fublirem aliam crasmUcarerar, quemadmodum roaco fieri folec. nunc illud tarQuando enim arce coagulatur,five adfudius,vel citius fiat,tunc duo ipfius corpora fixatum corptisnon in tereflent, quemadmodnro munt, neque etiam illud confervatura heic erret, tunaAaeque tam raemeatibusvidereeft. Nequistamen coagulari poteft,nefixatum granum proparumanaturafubterra verum aliquod germen profeveniat,& aduobus fpermatibus,non Nulla fiquidemipltimbi venis confpicitur: racquemadmodumin fixatnm aliquod granum adpareat,aiiri&: ftiufmodi vena eft,ubinon in fubftantia & alimentatione. Prima Merar^enti videlicet,idque & quidemfumme idonea commocurij coagulatio mineraplumbi, eft,illumad perfectionem fixationemque perducendi. diffiroaque enimanteaditum,mineraplumbirion abfque fiQuemadmodum & argentieft,quae grana natura illuc fumminiftrac: xatogranoauri ' ' . ita

SummariumPpiloJophicum.

"

1?$

ita fefe multiplicari poteft, qtio melius ad perfectionemplenariamq; virtutemperveniatjvelutiipfe expertus fum,atque pro ccrto illud confirraare potero. &; affirmare,& Quam diti etiam fuo in Merfed bene cuftoditum curio ,hoc eft , afua mineranon feparatum, adhuc in fua minera, illud eft eft,(omne fiquidemmetallum,quod modo fi a Mercurio fuo Mercurius)tuncfefe mukiplicarepoteft., & a Sin vero fixatum granumablatum, fubftantiam haberequeac. fuerit, tunc fimilis erit fuoMercuricqui ipfitis eft miiiera,feparatum virefcentiimmaturoalicuifrucruiin arbore, qui,fiore fublato, fruillum & ex eo pomum fit. Sin autem immaturnm cfus forraattir, formatio corruperetur: frtitum aliquisdecerperet,tunc primaillius veiraatuut fubftantiam, nullamhabetfcientiam, Homoflquidem natura interior, dum frutus adritatemiargiatur,quemadmodum fuama. fbbftantiani alimentationemque hucpendet de arbore,& natura haberepoteft.. Quamdiu; igitur ntinc maturitas expetatur,tam diu etiarii frubtus faporeni liquorenique adtrahit, idque tani ad perfecrani niacuricatem alimentando,donee augmentando,qtiam perveniat. Simili etiam modo ctiro auro comparatum Sin eim a natu*eft. ra granum fatum,& ad Mcrcurium fuum redatum fuerit, ttinc etiam ab eadem illa cottidieinceflabilique modo fuftentatur, in perfe: cxpecttim ftiumMercurium , quoroodoin feipfo eft, redigitur ftandum dein eft,donec a Mercurio fuo fubftantiarn aliquam. ibrtiam etur,non fecus ac ab arboruro frutibus fieri folet. QuemadjTiodu nim Mercurius tam perfetorum ,. quam etiani imperfectorum-,. metallorum arbor eft: ita qtioque etiam illa nullam aliunde alimentationem habere poffuiit,quam afolofuo Mercurio. Siitaq; fortaflis: aMercuriofTtitumcolligerevoI'ueris, quicft fplendens lucensque Sol & Luna,fi fiat,vtforfitam fe invice fe juntae fient,ita; noproeula tamen vt id abfq; longiore mora fiat Jtunc ne cogites,vt,velu-ti Naturaab initip fecit, illaiterum fine imconjungerc,,mukiplicare,atqne, mutatione,augmentare poffis. Si enim metalla a roinera fua fepanon fecus ae minores nimis rnature. decerpti! ratafiint,. tuncilla',. arbo>-

i/d'

N SummariumPhUofophicum.

:arborumfruSus,quintiinquamadjuftamfuam magnicudinemperSimiliter, &pernafetionemqucperveniunt,deprehendurittir. de arborum fructibus nocum eft, turam jipfamque experientiam, abarbore decerpamr, magna tum quodfimalum,velpirum,femel inferere, &hoc modo fructus fietftukitia,fiquisilluddenuparbori illius maturitacem exfpetare conetur. Quo magis enim,uti fimiliter circumvolvitur,tanto teftatur,manibus magis citiusque experientia Eteodem modo etiam res ctim metallis icfe habet. Nara marceffit. & argentum fumere , atque ambo fi qtiis vulgare aururn metallicurn isomnino ftukefceconaretur, iftaiiietallainMercuriumredigere Heic enim nulla ars fubtilis reperienda effet, qtia quis feipfum ret. non deciperet, licet etiam multifariis aquis, caementis, aut id genus commemorari uteretui: infinitisrebusaliis,qtiaefingulae nequeunt, , qui aflIdueafcopoaberraret,ipfiqueidemcontingeret,quodillis iterum ad ftirpem , eosdemquedeiii immamrosfructusdecerpere di-. allio-arevelint. Quamvisverialiquot Philofophi redeberieque retum Mercurium rite conjungantur, xerint,fi Sol,atqueLuna,per metalla perfecta reddanttciuataomnia alia imperfccta qtiodmiii men in re ut plurimi honiines a fcopo aberrant,qui nihil aliud in tertria ifta,vegetabilia,animalia,vel mineralia, q.uaeurahabent,quam Phina in re conjun ta funr.Non enim curae fibi efle patitintur,quod Mercurio loqtiantur, quae olofophi non de vulgariauro,argento,& nullam amplitis fubftaiitiam fed in mniamortuafunt,& recipiunt, alterum ad perfecfionem iuo ESSE pei:manent,nullumque jtivare funt,qtiiante Equidemreverafructus temptis ab arbopotis eft. idcirco nauci etiam aeftumanttir: Iniilis fiquiribus decerpuntur,& invenitur:non amplius habent,nifi quidem,quod qtiaeritur,minime bus indigent. Quocirca fcuctus in arbore quaerendi, quae ad ipfos Sc retaducit,& cujusfrutuscottidiecomagis raagisque majoffit diuatbor Ethoc quidem opus vifum porrigiti augmeritatur,quam collectiofumniaeftlaeticia.Pcrhocmediuni quisarborifta,abfqiie , & meliora nefLriduum,plaiitari,&inaliahuniidiora,frtituofiora loca transporcari pocericjquae fane forcaflis uno in die'fructui pkis alimcn-

Summarium
iimentationis conferre

Phikfophicum.

IJJ

poteft, quam alias etiam centum annoriinv' accepiflet. fpacioabaliaterraminus eft, quod quis Mercurium,qui Eo ipfo igitur intelligendum fumeft,fumere debeat,qui firouf penes fe, &jndiflblumelaudataarbor & Lunam habet:atque dein in aliam, Soli alibiliter quidem,Solem transferamr,uthacratione mirabilem uquantovicinorum,terram rosabundefufficit. Ubienim antea tilitatemconfequatur,quainre agitatus debilitatusque fuit, a^cnto & frigore,ita plantatus fuit,illic inloco eciam diu ut exiguus fane fructus de eo expectaretur:qtio permanfit,& nullos omiiino fructus protuiit. , in quo Soi tani VerumenimveroPhilofophishortusaliquiseft matatinis,quam vefpertinis horis, de die atqtie note ,-iiidefinencer, a qtio beneinfpergitur atcommoratur,idquecum.dulciiTimorore, terraarboresfructusque producic, qui iliinc quehtimetatur,cujus etiam decentem alimencationem a gratifllmo plantati func , qui Id autem fitindies, illicque & corroborantur, pafcuo percipiunt. minimum minime marcefcunt,ad ferme uno in anno vivificaiitiir,& etiam mille anhis,ita ut loquamur,alio in loco, umagis,quam antea fecilTent. Sumantur itaqtie, & nobi a frigore infeftabantur,haud alembico foveantur. Non affiduefupraignemin ctujinterditique e ligno confetus,fed clarus pellucidusautemignis carbonarius,vel Solipfe,qui numquam plus jufto calidus queignis fiet nonfectisac namardensque,fed omni tempore ejufdem caloris effe debet:vapor omnium metallorum eft, qtiem non akerari oque ros & femen frutibus videre eft, fi nimio calore abtinIn crefcentibus portet. & in ramufculis fuis imniomaneant, denc,fine rore modico,ut.ficci riantur , atque ad nullaro denique perfectionemperveniant: Sin humiditatem in- afbore fuftenveroper calorem , vel mediocrem Calor namque & htimitentur,tunc elegentes & foecundi fiunt. rerum alimentum ditas omnitim terrenarum eft, utpote aniiiialium, mineralium. Qucirca carbonaf ii,, & e lignis exvegetabilium,& aignes illi funt,quinon citatiignes ipfis minime conducuntjviolenti folis calor facere folet, qui etiam omneis limentant,quemadmodum Z res

tyS

SummariumPpiloJophicum.
nacuralis ille fiet. Quem in fincm

res corporales confervac,eo,quod ciamveri Philofophinullumaliuni

ignem elegerunt,quamnaturaquod natura faPhilofophusfaciat, lem,quemfequntur,nonquod mineralia & eit: Nattira fiquidem res omneis, titpote vegetabilia, in fuojCjuo imperat, gradu creavit. & animalia,quodlibet homines Simili quoquemodonuncnondicam, quod videlicet res iftiufmodiperficiat Sin veronatura arte fua resnaturalesfaciant: tunc htimana arteillae perfectioref*, quama natura faopereturve, Ethoc modo Philofophi Veteres, adnos omneis tum,efficiuntur. cura Luna, & naturaliter nihil iaborarunt,quam informandos,aliud de Mercurium fecePhilofophorum veramatreMercurio,quibus Mercuriusnaturunt,qui,inoperationefua,mulLoeftfortior,quani ralis. Hic enira faltim ad fimplicia,perfeta,&imperfeta, frigida vei PhilofophieusveroLapisetiarn calidametallaoperaniftiampraeftat utilla cito perfi. imperfetisjnietallisinferuit, plus qtiam perfetis,& autimciat&reficiatidqueabfqueulladiminutione,additamento, anatura creata funt,in eodem etiam iftoftatu routarioiie.Quomodo Non idem heic nunc dinec tamen aliquid riegiigit. illarelinquit, ilia tria conjungant, quo melins Mercam,quodPhilbfophiomnia curium ftiumperficiant,ve3uriquidanireruminiperiti'honiines,iiivulgare aurum,argentum,&Merctirifaciunt,qui dotiqueChiniici tam male tratant,.donec per furaum evaneurn,fumunt,.iilaque fcant , acque eo modo Mercurium Philofophorum perfic.ere co: ad illum tamen niininie. , qtii prima lapinantur perveniunt & Sin autem ad illurn pervenire, dis eft materia, & vera. minera. ubi nulla boni aliquid. reperire velint,cune ad riioncem fepcimorunv, fexcum incuefi necefcftplani.c.ies,fefecouferre,&exakodeorfum alrituIn montisiftius confpicient. funihabent,quemelonginqiio Regaiem .herbam,qu'am quidamPliilofophimidinetriumphantem & Saturnialis-nominaneraIem,nonnullivegetabiienyippel:iarunt, jufculu puttirn mtinduOflatamen..relinquanfur,& tur,,cogiiofcec hee rriodo potior operis parsfieri poterit.Et qtie exinde fumatur,atq; hicrecl:usfubtilisqu.eMeixuiiusPhilofbphorueft,quefumere.debes.

Summarium Phiiofophicum. .

iyp

Et primo quidem opus album,dein etiam rubrum faciet,fi fermoenim nihil eft alitid, quam nem meumbeneinteilexeris: Utrumque Sol & Luna uno eodemque modo praeparantur, uti vocant,pratica: & practica provenit ,quaeadeofimpIex uiidealbumrubrumquein coium impedite perficere poffit, vel levis eft,ut etiamfceminajuxta fi gallinae hyemali tempore ova,ad incubandum, fubponat, &illa tamennonlavet.Ova enim,adincubandum fubpofita,non lota, fed nullusque in eo amplius labor reprout funt,gallinaefubponuntur.: quiritur, quam ut cottidie ova ifta invercancur,quo melius ciciusque declaratum eft. ExIdqyodnuncfatisfuperque pulli egrediantur. Merctirium tuum non Iavare,fed emplum vero tit deducatur,primo illum fumere,& ftio cum fimili,quod ignis eft, in cinerem, qui ftrameneft.vitrumqueunicumjqtiodniduseft^collocabis, abfque realia,in idoneo aliquo alembico, qui domus eft: & tunc exinde egreab omnibus morbis liberadieturpullusaliquis, quifanguinefuote bit,& de carne fua te cibabit, atque de plumis fuis te veftiet, atque a frigore cuftodiet. Quem in finemfunimumreramomniumcreatoremoro&obteftor,titoninibusfidelibusChimicis,adinveniendutti fuam clementiflime iftiusmodi pulluro,quo de Ihfe fuftentent,gtatia ut egomodicum illud,quod largiri ne de dignetur: quemadmodum heic deciaravi,efiipernisaDeoPatreaccepi, quietiam illud ex amore &juxta bonitatem fuam, mihi largitus eft.. Vobis itaquc majori cum defideriinquiratis,& praefensconfcripfiopufculum,ut rectam viam ingrediamini:Opufculum iilud vero inSuntmario comjuxta Philofophorum dita, p lexus ideo fum , quo melitis, etius intelleturos vos eflfe mihi quae impofterumr comprehendere y^\^elfe^eo,opus ^,. 'f%\ valeatis. /fSi*

'

VIA

VIA

VERITATIS
UNICiE,
HOC EST:

ELEGANS,
ET

TERVTILE
PRJEST4NS

OPUSCULUM,
VIAM VERITATIS APERIENS*

FRANCOFVRVI,
Apud HERMANNUM
M DG LXXFlh

a SANDE,

(%>

Oftquam hactenus,per dilecre amice & frater,multae fedutiones fimplicioribus,in celebri arteChimica,perpfeudo-chimicos quosda propofitae fuerint,. aliud nihilfunt, quam merse quorum fcriptatamen dicli niodo fimpliimpofturae & mendacia,quanivis cij,qui magntim id effe aeftumant, mendaciis iftis ipfo tarrien progrediantur,eo plusjuftocredant,inlaboi'e:ukerius Ex fimoleftias fe ipfos co.nijciant: in difticiles labpres,fngentesque riirtro maloqueincellectu fiquidem quod incepcum eft,id numquarii Quocircamajorem adlaudabilemaliqueni finceiiiperduci poteric. noftro tcmporead exiroiamifanehomintim partem, quihodierno ftamartemChimicam feie conferunt,falfos proceffus Chimicosvefefeillic veram rectamque arnarifpetas,certofibiperfuadences, tem inveniffe,quae tamen non fine parabolis in libris defcribitur: fed, vice verfa,.'multae falfae R. fatis ftiperque inveniuntur, quas etiam falfi homines"nequam excogitaruncqui ipfi de veritate nihil praefciea veri nihil fcribere potuerunr, & tam Leveruntddeoqueetiamdc fimulintellexerunt,quidvitor,quamScriptor3aequetammuktim Sienim Scriptores,naturae requifita delicetadnaturampertiiieret. R. fcribere, informes confufiones"ar.que refciviflent,numquamtam fbiuveleafdem-falfafua calcinatione, diftillatione-,. fublimatione, tione , coagulatione , fictaque putrefadtione acque Corfuptione tueri conati fuiffent.- quemadmodum illu.d'. ap.ud rerum impericos;" cottidie videre eft, quifalfa fua inquinatione omriia fuabonadilachiroicos fic , quf de: pidanc : id quod omne per pfeudo-Iibros falfis fegiminibus,.naturae.ndinime faifb docerefoconformibus.', liexiL.

i$4

VtaVeritatis.

in utilibus ,miriusque neceflariis cum Proceffibusveris lftiufmodi omnino quicquam intercedit Giimicisnib.il eommercij,fedreveeaillud in terrx fendam illiNaturam fequuntur, quemadmodtim venis comparat, idque abfque folutione, eoagulatione,putrefatioConfidera- enim ne,quod tamen in fe ipfo admodum fimplex eft. & petpende cecum,ohfecro,miamice, tocinftmmeiica,alembicos, RecorcnraSjVitra circularia & fublimatoria,diverfimpdosignes,vari. videlicet in terrae venisrepefiantur, in quaxneasquematerias,num an naturain ipfis,jam mododictis, tcrcrefcunt,& tallavirentatquerae venis tot diverfosque alembicos,vel vitra totque materias,utpote atramenttim ftitorium, fal,arfenicum, Mercuritim,fulphur, aliafq; ridiculas ineptias,quae heic fttidio ficco pedepraeteretincur, ufurpet, Chimici iifdero utuntur, quibus & tempus, & forquemadmodtim tunas fuas praepoftero prorfus modo turpiter amittunt: eaproptcr etia hatid immerito rertim imperiti illi apellandi funt,cuin cottidieiu tamen turpibus fnis folutioChimica fefe exerceant,&nihiloroinus &aliis diftillationibus, nibus, coagulationibtis, putrefactionibus, ita tempus forttinulliuspretijfrivoIisquerebusperfeverent,atque tam fimplex diximus,temere infiimant,cumnatura nasquefuas,uti itidem fimpliciter abfolvat. . Quid prodeft fietjlaboremquefuum fceda defrauddrio, &laborlaigiturnobistantapfeudochimicorum meraftukitia boriofiflimtis, quaetamen omnia a veris artificibtispro immo cottidie ab iisdem ludibrio habentur, quod ocuaeftumantur: los fuos meliusnon aperiant, fed in Sophismatibus iftis pertinaciter immorari& denique etiam omnino mori perieverent3inqui'bus& fophifticos ift.iufmodi libros, ipfpsoportet,cumnihilaniplitis,quam Omneis igitur ipfbrum acrionesfbinquirere & legere fatagunt, ftuit, eapropter etiamad nullam arteiii phifticae,nonPhilofophicae vel veritatem pervenire poffunt. affirmatura volo quamdiumendacia, Hocautcmnuncvereribi amaveris,tam diu etiam tibi veritas non autem artemphilofophicam non revelabitur :quamvis etiam & ipfe in Sophjftieis iftiufmodi regi& in fiiblimando, roinibus pe.rfeveraverim, calcinando, diftillando, circu-

ViaVeritatis.

j$$

eircuiando laboraverim , nec quibufdam etiam fubftantiis, utpoteurinae.faiiatramentofutorio,alumini &c.peperceriro. In crine^vi-. ao,ovis,oflibus,& omxiis generis herbis quoque vario labore me exMercurium cum fulphure tentavi,omnia cruciavi,& Arfenicum,& mineralia & metalla probavi,per fortes aquas,& Iixivia,illa attigi, id~ & praecipicand quefolvendo atque coagulandoiin amalgamando tamen nullam exinde volupcacem & meexeircuij&nihilominus kciciam caephQuintae effentiae multum fideram,verum &heic quo~ quemedecepcum deprehendu Quamobcem, dilecte frater,te diligentifllme moneo, ut, fi in tana recipere velis,in fophifticum eximiamartem,aliquidinquirendi,te inordinarium regimen fublimationis Sulphuris & Mercurij ,'vej fo>te minime intru-lutionem corporum,aut.coagulationemfpirituum das,nec pretiofos ipforum ctrres alembicos, cum ad rectam artera veracem naturae eflentiam tninusfientidonei. Quam diuetiamnon itidagaverisjtam diu quoque, crede mihi, abfquefolatxo manebis, & tamdem,artemiftamnullam,fitam, atque mendacem effe deprcquaerere defideres,eapropterfub~ liendes.Siitaqueemoltimentum limationi,calcinacioni,folutioni,& coagulationi,una cum ipfa putrefatione,rentinciare te oportet,& econtra difcipulus fies,. ad verttra quodfecundu genuinum Philofophiae fundamentuminquirendum: fenfumaliatnfolutionem& coagulacionem, aliudicidern regiroen, quod naturalc eft,& cum ipfa etiam natura conveniunt tibi monftr are poterit. Quemadmodum enim illud a natura in terrae venis,ubi heic naturam fequi necefmetallacrefcunt,elaborat,itaquoque& fumhabes. Corniscnim,quodnaturanonmagis, quamunamunicamfubftantiamineflentiafua fubftaritia ufurpet, &inditamodo Haec autem fubftantia nullo alio Iaomneis res occultatas vides. bore indiget,quam coctionc,perquam eo magis magisque, ufque ad Ex fimplici ifta codtione f ummum illius gradum,furfum elevatur. & gradatione verfuti fophiftae folutionis,Coagulationis,Calcinatiophantafmatum nomina exnis,putrefationis,fublimationis,aliaque cogitarunt,ex verafimplici effentia,vel codtione tota aliam eflentiam Aa efrin-

iS6

ViaVeritatis.

difcffinxerunt,&hocmodofimplicem veramqs arteminfummam tot molcftiae, tantique iaficultatempraecipitarunt,nonfecus,acfi id quod tamen falfo, ex bores, & furnptus, ad illam requirerentur: mero odio & invidia,ab ipfis excogitatum eft,ut hac ratione imiraco-. rcs a veraafCededucerenCj&cxcremaeinopiaeinvolverenc. Idqtiod coram Deo difficillime excufabunc, dum parnm eonfiderarunt, AC TE PROXIMUMTUUM, quidChriftusdicat-.DILIGAS IPSUM.Veritacem pedibus fuis conculcarunt,eidemquemendacia mirum in modum cxornarunt,ingentesque de ilfuppofuerunt,quae metallorum correctio opus eflet tara ialibrosconfcripferunt,quafi laboriofum ac difficile, cum tamen dumtaxat firoplex aliqtia fiet codtio* diu etiamputrificas,&fubftantia Quam diunamquecoquls,tam ,quod terrae injectum, putrefationifitobnoxia,inftarfrumenti per confervatur, calorcmSolisinipfaterra perque naturalem pluviam habet, antequam deeo novi aliquid primum putrefeereneceflum folutionem crefcat: llludputrefationem& Ita & tu appellarunt. Codtione fublimas: Correctionemfiquidemfubftantiae quoquein & multipiicationem, fublimationem melius fallequo fimpliciores f encnominarunt.Pari qtioque modo etiam coagulas: Nam d um huadeo tit igni queat refiftere, miditas innaturamignis commutatur, per ftimum evanefcit, id tunc coagulatineque aut confumitur,vel ih ea enim ignis onem nominant. In codfione circulant Philofophi, omnino comburattir, cum aqua unitur,neignis veluti cotcidie videmus,quod videlicec aqua res omneis, quam diu aqua in promptu eft, cotione ignis curamhabet abincendiotueacur.Similiter &aquain feque cum igne unit,ut omnino purus ignis fiat, & ita a veteribus circulatio vel conjuntio dita fuit. de fimpliciifta Et hac ratione vides,quomodo codtione tot nomina excogitaverint & tot falfa regimina,ad feducendos homines, indiverfimodanomina vero unieae huic fubftantiae ideo ftituerint.llla impofueruntjneqtiisquamanimaadverteret,quidtameneflet, x (per divinam gratiam} tot eximiae praeftaiitesque quo res compararea-

ViaVeritatis.

iBy

rarentur.PrimoiliudMerc.noftrumnuncupant, per quemnihil aliud inteilexerunt,quam humiditatem, quaepauluium fefe cum igne Et fiilphur noftrum unire ceepit,& ita ctim Mer o.comparata ftiit. tamen aliud nihil eft,quam ipfe ignis, qui quoque appeilarunt,quod lacicant, &abaqua,ad fummum mbaqua,velhumidicace,occuicus Praeterea etiam illud Hyle, hoc efts ejusgradum quoque,coquitur. dicfum ideo fuit, quod res omneis prirerum omniuniprincipium, mum exaqua&ignegenerentur.Adatianomina,Auripigmeiitums Arfenicum, Marcafita. &cquod attinet,iilanon a Philefophisfedab itnperitis verberonibus & fophiftis, quiipfam veritatem ignoraruiiCj impofterum faexcogicacafunc.Miflbs icaqueiftiufmodiimpoftores imiteris, quae fimplicem dumtaxat,cotiopito,&fakirnnaturam nem requirit: & hoc modo nullus te decipiet. altius perSinitaque nuncnonadeo decepms, &nattirampaulo pendere velis, abfque omni dtibio ttim tibi facile revocabis in mc.moriam,quid illa materia fit ex qtta creaturae metallicae progenerenttir. Ante omnia tamen naturam metallicam,cur Sol, Luna, Venus, Saturnus,metallafint&qualiseorudem Mars,Iupiter,& origo fiet, cedtecognofcere te oportet.Indubitato quoqi noffe neceflumhabess quod omneis res creataetria in Regna diftrfbuta fient, utpote vegeiftis rcs omneis comtabilia,animalia,& mineralia, &quodtribus prehenfaefient:Omneis namque herbae,omnia ligna, & arbores veaut quicqilid fub getabilesniincupantur:deiiiomniavivaanimalia, animale : tamdem etiam ocarne &fanguinecomprehenfumeft, quaenullam de fe flammatn emniametalla,&lapides,aliaequeres, dunt minerales funt, atquefub natura minerali coxnprehenduntut. omneis in tres diverfas Naturas Videsitaque,fratermi,quodres divifae, fub iifdemque complexae fient.Etiamfi vero in tria peculiaria nihilominus tamen omnia unum dumtaxat Regnadiftributafunt., habent principium,a quo animantur, vel nafcuntur:Per diverfam fiquidem cotionem prima ifta materia tres in vias transmutatur,&, unica ifta atque vulgaris fubftantia juxta codtionis qualitatem, diverfas Aa z

tS

ViaVeritatis.

& adiverfas naturas Iargitur. Quocircaitemm5qucmadmodum utnimirum omneis fophifticas Chimicotea,tibifideliterconfulo, rum fublimationes,coagulationes,& putrefadtiones, una cum ridiculis fabulis anilibus,quibus etiamnum hodie operam dant,deferas, & folummodo fimplici naturalique codtioni redtarum verarnmque fubftantiarum adhaereas,id quod,certo hoc tibi aftirmo, ad veNatura enirn ram naturarum fubftantiam ducet,atque coaiitabitur. aliam aut exakaturvel corrigitur,nififolumper nullamrem viamq; modoper naturalem Eflentiarum codtionem. Eft namque, frater rni,Eflentia res praecipua,cujus gratia fponfa choreas dticit (id eft ex fbphiftici Chimicitam quaTotumpendetnegotium.)Nihilominus fuo fenfu comprehenrudes,rerumqueimperitifunt,utilludftolido fedde diein diem tot diverfis, Naturae contrariis, derenequeant, fubftantiisfefecxcruciant, quaetametiad artemminus funtidoneae, non fecus ac fi cornu,lignum,vel lapidem ferere conar er, & exmeffe naturale frumentum fperarem: cum tamen fieri omnino nequeat ut quotquot excogitari poflint, fblem & exomnisgenerisfubftantiis, Lunamfacere queat, fed ex fbla naturamm Eflentia, a quares omneis originem fuam fortiuntur,&poftmodum per diverfas codtioEthoc modo res quaelines in diverfas fubftantias fefe diftribuunt. in naturis cotionem habet. bet etiampeculiaremfuam Qupcirca, fi ad veram Chimiae arrem pervenire velimus,. laborandum nointerrae venis laboremfuum fois eft, nonfecusac naturaipfa perfeeic coloremmentionem fecerunt, utVeteres,pr3eterea,multorum denique rubri , viridis aliorumque eopote nigri , albi citrini, lorum, quodtamemaliudnihil, eft, quate quammeraimpoftura feducunt, uc ad alias vias naturales te conferre, atque in ignorantia haerere neceflum habeas. Veterum enim quidam fubtiles admodum fuertmt, fermones fententias&uniceineoadlaborarunt,ut ^ue fpastotverbisallegoricisexornarepoflent, antentionesnoixtamfacilepoflentcomprehendere. quoplebei ipfbruffi Quam-

ViaVeritatis.

iBp

tamqttam fidelis amicus, Quamobremteiterumatque^iterum, exhortor,ne tefeduci patiaris,cum denigro coloredicant, tu itidern nigram fubftantiam haberevelfumete neceflum habcas, vel utmaSedideo nigri rtientioteriaipfoinlaborenigra,albaj&rabrafiat. nemfecerunt, qtiod EiTentia, primofubinitio,Candente corporali aliquo cum igne fefe mifceat,quo facto Iiquor abEflentia,nigri alicujus f umi inftar feparacur.Et illum nigrtim f timum Veteres nigru cor vtim,effentiamvero corvinum caput apellarunt. Didtarn icaqueiobfervare oportet: exillafiquidem Veftamfeparationemprobete uttres naturas, utteresfapientes^anfam occafionemquefumferunt, minerales inquifierint, &tantum ex potevegetabi!es,animales,& nihilaliud, cadidiceririt,quodnaturarumfeparatio quam cotionis in natura defettis,exftkerit. Rem dein aliquando altius perpendecoctis per vtil-_ rtuit,quomodovideIicetiftiseffentiis>anaturaminus effentiae, qnae jam garem ignem,modonaturalifubveniripoflit,ut fiint eomburibiles, earumque liquores (quos Veteres ex invidiav Mercuriumnominarunt) quinigriab Efientia.feparancur, arteperfici queant,ut Effentiae per Liquorem a combuftionetutae cuftodii lllud Vetetaequemaneant,& liquor fefe ab Eflentia non feparet. Poft hanc namqu e praeparatioresfulphur noftrum appellarunt. nemEffentianon ampliusvegetabilisnequeanimalis, fecl Codtione* Mineralis Effentia fata eft,&' ideo ftilphur dicitur: Eflentia nihil eft aliud,quam ignis aliquis elementaris,& liquor ejus,qui a eombuftioelementaris aer eft, adeo ut, ctim aer a namra. necuftoditur,verus ealidus & huniidus,abinvidis Mercurius appelletur. Aer fiquideras naturam ignisinfe cbmpledtitur, &iteruni elementarisignis namrarn aeris infe habet,adeo ut, additione fuorum firailium, vera con>Ultid corporales materiae funt. }untio a duobtis iftis fieri oporteat. Suntautem cprporautpote ignis,&aqua,quaenobisfuntvifibiles. Iia ifta elementa nihil aliud,quam effentiis elementoruro coadjutorsunijquibus naturaliter ad fummum eoramdem gradtiro reduci pofceraiat Et haec gradatio r e&a veraque Alchimia, & praeter illarra, Aa 3 nulTai

ipo

ViaVeritatis.

ars pfeudo-chimica nulla eft alia. Hodiernorum in mefophiftarum rapecuniae & temporis jattira,confiftic. aliquem incelleNeqtie, praeterea cogites, uc fundamencalem etum exPhilofophpr.um fententiis cOmprehendere queas. Tales efalrim monftranc, & veram incernimift.i fuer,unt,quiribiexternum tibi furfur porrigunt, & de pura nafflque eflenciam occukant.Immo quid nunc craflb de furfure facere poflis, farinapanesfibipinfunt, Idem cum ipforum fententiis comparatum tuum eft videre. eft, tamen ipfimet fugiunt. & tibi vias praemonftrant,quas Quaproter ifto fundamento iterum tibi confiilo,uta pernitiofiffimo tempeftive fatis abftineas, alias pharmacQpolas locupletabis, teque tuosque in extremam praecipitabis inopiafn: immo per venenofos tuos nigros Salivapores fulphuris argentique vivi, & fcetorem Marcafitarum, morbos tibi ipfi procuumque,circaquaeoccupatuses,periculofos res verae artie diamecroadverfanrabis:omneis namqueiftiufmodi
ttir.

eft, quod omneis tam alti divini doni Summe,porro,mirandum indagatores illiingentes ejus rei caufla labores fiibeant, & nihilomifuriofa ifta ftukitia, nustamenadeoinduraci permaneant,atquein cum tamen ipfo fadto videant quod eo nihil poffint efficere,tam per, tot hominum Quidenim,obfecro millia, tinaciterperfeverenc. Solu. Coagul. Putrefadt. Amalg. Circtil. tantopere quifefefubliro. ?Quid,quaefo,cum excruciarunt,effecerunt aquis fuis, metallorum crine ovis, lacte, melle, faccharo, variis herbis in fo!utione,fanguine, metallorum nullius pretij, ac nultraiismutatione,obtinuerunt?Res las pene Quocirca a prioribus iftis tibi exemplum fumito, cum nunc ab annis, frivolis fuis illi,mukis ipfbfatodeprehendas,quod i>ophis'matibus,ad verani redtamque Alchimiam, quantum ad corelementaris ignis exaltationem attinet,non retionem,vel pervenire fine quo, propriofuolumine&liqtiore a primoadukipotuerint, ,exaltatur acque corrigitur, quo etiam iroperfe mumfuumgradum tanietallaexaltantur,adeouteorundemigniselenientarisiioiiperfedteper liquorem fuum coquatur,neque conjungatur. Ec ea ipfa de

ViaVeritatis.

i$i

confiftere enim illius decauffa ignis elementaris nequit: Liquor ab elemencari ifto igne , per vulgaris ignis calorem , feparaciir,. Viceverfa &in albo quodam fumo evanefcic. ignis eiemencaris , & cum illa comburi non evolat , fed penes terram remanet ncceffum habet eo, quod ipfius potedtor in albo fumo evanuerit. de Vetcres fcripferunt , quod Et fumus ille albedo ifta eft,qua illa veniac Unde etiam dicere funt foliti: Nipoft nigredinem . antequam velis albefcere. Anioportet primum grefcerete noftrum fumum , & nigrum (rredine fiquidem capimus initium non autem , ut nigrum iftum ftimum tua fumas transmutamus, albtim facere debeas ,& illud fiquidem impro materia,illumque vere tibi aflirmo Quamobrem quod philofophopoftura eflet. rum dita aegre ab illis intelligantur, qui in naturae operatione funt : quani diu etiam tu ibene informati non ex fundamento metallorum fiet mecallitas , &,quae , non pfenaturaeignaruses habeas , tam diti etiamad veram Alchimiam. redte compercum pervenire minimepoteris. rrii , ignoro Non praeterea,frater , me fcripto meo te neutieffed multo potitis cor tutim contriftaturum quam exhilaraturum fe, eo qtiod falfum fophifticum regimen cancopere pedibus contit te magntun ingensculcem, quo in cam alcas radices egifti, fcire autumes , curo tameu nihil fcias : magna fique myfterium naturamm , quae non ad metallicarum quidem eft ftukitia & ipfis corretionem tonforibus , fed dumtaxat , balneacoribtis, iftiusmodilufum relinquas,. quoqueMedicisinfernit. Ipfisicaque : quemadex eo utilitatera qui quandoque percipiunt aliquam modum etiam Adamus aBodenfteininfignis iftorum fbpbirrnatumr rnagiftef fuit, generis raro.s qui, fub praetextuTheofophi3e,omnis libros confcripfit, & de Alchimia eft, qtiafiftimm-opere gloriatus Inremexadte noviflet,cum tamena fcopo longe abcrraverit. fuiffe faceor in omnibus fignem illum fophiftam fiquidemi fuis adtionibus de meris reginiinibus agjc ,, quofbphifticis ram beneficio effieacia , praeparariones , & vulgans ignis quafdaro

t$2

ViaVeritatis.

ad remfuam,Medicinam puta, ipfi inferviequafdam adinvenit,qu3e minime pertinet, fedillio,. rant. Idquod tamen ad Alchimiam mninoadverfaturdiodierno namqueadhuc die multi homines Bodenfteinio veraeAlchimiae cognitionem adtribuunt, &, ipftiro multa Sed,uti diximus,a fcopo multum aberravit, arcana fciviffe,credunt: rerum imperitis,& indodtis glaucomaobjecit, quafi roagna fub reiapudrerum peritos certo fundamento ftalatitarint,quaetameiifes coram ccecis bene glafonatproverbium, caret:Sedvelutivulgare diandum eft. Itaque etiam fuo loco,id relinquo, cum Bodenfteicalumniabor illum mulniusillenon ampliusinvivisfiet,necetiaro Sed hoc de illo tutn:De mortuis drabfentibns enim niljiifi bonum. fuiffe, veaftirmatuiTivolo,ipfunimedicum,boiiumqueSophiftam SecretanonriteinAIchimiaeartem,&Naturarum rumnaturalem ipfius Scripta teftantur : quamvis res me tellexit,quemadmodum Nullum non adeo multum tangat, ut aliquem nimium extollam. inferent:Sed in fimpliciorum homihidamnumdetrimentumque minuro gratiam, qui ipfis confidunt, & nihilominus ab iifdem in prsilla fcribo, ut, a quibus fibi cavere debeant, eipitium adducuntur, norint,fedutio enim ingens,aft veritas fimplex eft. Sin itaque veritas tibi arrideat,tunc fophifmata,una cum omni ii& illum fakim lorumlabore,quohatenustefatigafti,poftponere, Natura fungitur, & quomodo adEflenperpendere te oportet,quo Idfifeceris,minime tuncerrabis, tiamlaboret. fedquicquidmonec etiam muk dodefideraveris,abfqueomnimoleftiafpetabis, labore & fumptibus indigebis. Simplici namque aliqua codtionc iftarafiatfolutio&coaguotaresperagitur,adeoutpercotionem latio corporum, atque adeo ipfa fublimatio & ptitrefadtio eo ipfo finiatur,vekiti in fapientum fcriptis videre eft. Nonnulli tamen, loco Effentiam inftimerunt,qua limplicis veraeque Effentiae,alia aliquam univerfum mundum deceperunt, multosq; homines fummo detrimento affecerunt. An autem redte beneque illi fecerint,id Deo,jufto omnium judici,relinquo.Multo fiquidem eflet melius, ne totfcripca ede-

J^ia Veritatis.

jpj

ccdcrentur, quibnsjtot^honiines ixi moerorem coiijicitintur, qui foiis proceflibusiinriituntur, quosiii mendacibus fophifticis.iftiufmodi Nifienini iftiufmoliiScriptisdidiceruntj&itaturpitef.dec.ipiunttir. a Nade Alchimia to.tiScfiptafuifTent edita ,-nequeetiamnunihodie tui-aeimpericis tanttim fcrlberetur,ieffenc prfeto tot hominum miliia hodiernonbftrotempore, qui ,veram Artemiiweftigarceamquc cumjam, fiiiultis nunc abannis, :fuapte.EOiiiprjshenderepotuiflenc: omneis ferme Philo-viximus adveritatem perveiiirepoflit,eo,quod & labore fqpliifticoinriitantur;, fophiae amacoresfoluBimodolibris, pucentque quod etiam Veteres tanto labore artem confequuti fue,rinc ld quod tamen ptiblice repr.ehendo, &,rem fefeitahabere,netitivillitio niinime.indigeat,quod'hodierveraiftiufmodi o-Q,e-umai's adminiftra,ni laborantesutunttir: Veteres^fapientes ipfi illamaonita runt,licec.a-liquanto prolixitis inlibf is fuis, quo meliusreru m imperi:tosfallerent^;de.illaicripfefiiit. CQuo.aequenon'tam|prudenter'fecerunt, cuni.&ii,'^tii.viam';fe eonjici poffencnifialicerper vivosPraeceptores docgrentur. yerum.eriimverocum.&-ipfisvivisMagiftrisc videlicet arcanam iftam artern revelare fcripti.fient,quamlateV&.cui ^eheant ;vei etiampoflInt,ne figilli myfteriorum divlnorum Corruftihjacereveptores fieri, &Philofophorumomnium.'maleditioni lint: iccirco melius ut, pOftpofitisnunc libris omriibus,liumanifquc didafcalis,'fbla'Nattu-a,-ejufdemvemirabilisoperatio,norifblui^ -doin nietailorum produdf ione,fed eriam omnium terrae frugum progeimiinatione,confid.eraretuf,atqiie.eiixttlatiofuatame'ftivo,iquam die,ac no.dte,aefcti,& etiamhy.emali tempore ,vere, &auramao,de & perpenderetur. 'Si namque caloreafliduoob oculosponererar, & quornodoyNamra tibiexipfofundamento noturo.effet,exquibus florem/frudturo finguiainadcretionem, ,;pef fedtionemquefuamreferret: tunc quoqueliaudaegre manus terfae germinibus adjiceres, & ex matefia,qtianaturaiirterfaeeaYeMiisaddiv.erfagermina utitiir, tiam &tuam intentionem inerTetnm,;pro tuo ltibituideduceres. mi frater,.aterum atque iterum te launcrogatum. Quamobrem, 'Bb voio,

124
^,ol0-,-ne

^ia Veritatis:

in malam, fed bonara partem, milii interpreceris , qvo$ ate peradtum,, laborem, quem eotcidie adhuc in A lchiipriftinum, concemnam &rejiciam:incuigraciam raiafufcipecefblesj.omnino eumnienonlaceac, q'iodnuHus,.JH eiiioluroencnmqueilludfacio, ifto cum labore, cireat quem tuocuriiverioteiTarumorbe,.h.omo vel ad veram mecallortun cranfiniieupatus es, auc aikpidefficere, Abftineas icaque, intacionem, quamaifedtas,. pervenire queat.. & mihi obcemperes,. qui tibi; quatri tibi pro fupeffkio., labore iftor, Deo-Ter Optumo Maxivquam erianicoram veritacempraefciibo*, eft, utmundum novis mendaciis. motuebor, neque iiiihineceflurii repleam, quiantea iifdem plus jufto refertus eft, idque areruniini;. Naturae ceecis hominibus, qui per faifbs Ihperitis, & naturalibus feros fete -ita feduei paffi fiuit, & ad fophifticos labores fefecontulenectaniea dilapidarunt, ruiit.eequeipfoonTniafiiabonafortunafq; adveraniartemc6dueibileqiiiddam.periicerep.octierunt:,.fediiiulto &in artis veritateremanferunc, quafiimplicati potius inlabyrintlio llli ,-praeterea-, homines-uIt.eriusprogr;effi.lt omnino defperamnt. nen fecusacfirem perbelle intclligerent,, brosfcribereinGeperunc, velforfitan magnura cxinde emolumen.tum eepiflenc,- tinde eriara Tam diuenimlblv.er tamdem m mifelks dccodtores redadti func. runt, donec omneis ipforum fortunae atque bona liqu.efata', &infa,& tam diu quoque fubliniaruntydoncc villas redadtafuerint: olla? &: acquecam din pucrifecenuai:, done.G" ahenaperfuiiiariumevolarint, & ipfis etiamincorporibus,pucrifadtafuerint, ipforum veftimenta, donec oinnia.eorumligna&carbones tam diudenique caleinarhnt, in cinereseommutacifuerinc. Echssc, ffacernii-, ipfor-um eft uciiitas & lucrum, quod magno> adhue femekibiexlabore & rooleftia eorifecutffunt :Quapropcer eniplo fient, & abftineas,. quaefo,.- aiabore ifto fbphiftico: non enim. rectaviasad:veram--'Akhiimae:a.rK.m-.,aut.ad've.rarii:iiiecaHorumtranffolummodo,.veluti'&ancea mucacionem,:eft,fed dixinius, viaad fbtonfbres balneacorefque medicaniencafua phifmata eft, quibus prx|arar.e, &iuee]luiii:exindeaiiquodcapcare.pofItint. Deprehendis; infupec

Via Veritatk.

10

ad Alohimlam fefe coriferant, jflfaper quot rerumImperitihomines Sartores , aliique, fidero qui fefellePelliones, tpote Sutores, annisin ftmt, roercatores., cerevifiarii, quiraagnairn,peritia,aliquoc & ad metalloram tranfmutacionem nicarbonariafefe exeruciant, hil couducibile reperiunt: ideoque rnagaos fefe medicos teniereproverbis , atque aureos fitentur gloriofifque iefquipedalibus iiiontes, mukoruniquemorborum ouration.espollicentar, quos taVEpro QIJO, menipfimini'nieintelligun.t;:iroprudenterC^ID NEN A pro ME.DICAMENTISporrigunt, quibus mukoshominesad orcurm rnic-cuut,-& coram DEO illtid exettfare neutiquani poillos gravicer terunt, quiipfos etiara, nifi in teropor-e abftintierint., Sed dehis nuncfatis, cumresadme vifitaturus & punicuruseft. fedaPolitico uon mukurafpecter, MagiftratuarrogantesgloriofiIn tui admoiiitionem quefocii ftio ten.ipo.re coercebuncur. fiquidem ifta faltim fcribo , wt.vid.ea-s T quani imperite atque irnprudenter Medicinamillicradtent, quarn non inteltigunt. Idero^quoarte Alchimiafaciunt, quaminquirerequidenaeoqtiectini celebri liantut, & tamennepuridlulum fient, & velguttulara, quidfnetalla tinde p.r.oveniaiit, quomodo igitur, quaefo, naifelli & intelligunt: homines ifti boni aliquid efficient^ id quodtamen reruinimperiri, eftimpofllbile? ribivereaffirmo, metallicatu Quocirca quamditi non Naturam cam diu etiara fieri iiequit, cx ipfo fundamento intellexeris, ut vevel ad rebtam, veram, naturaleniram Alcliimiaeartemintelligas', pervenias: latelledtus fiquidem omnitim prique tranfmutationem mo adfit: antequam res redte experiri velis; Onine enim ,.quod, fine invia adveramartem intelledfu, arripis, dolus & fophifmata funt, a quibus tefideliffime dehortatusfum, &, interaliaaffirniavi,quod. viae ad fedudtionein roukae variaeque, ad verani redtamque artero non mukaramriianuuni vero unica & folitaria fiec,ubi labores& amice & framoleftia Quamobrem, requiruntur. perdiledte nodtu interdiuque, ter, fummam, dabis, operam, ut naturani me & in ea tempus utiliter tallicam redte difcas cognofcere, colloca, Bb i tune

$$&

Via Vcritatis:.

mnc.adlveram artem jamaptuses>, &.a:te:ipfbdifciss quid-videliicer materia verufque laborfient, poteris', & fi,. iriquibus cutoconfidere iriutileslabores fiiftinuerisuibi mul videbis^quamiiiultos rnagna cceConfitie-adrnirationemrapieti" citas',e.uijteipfuniimplicafti-5,teiri raCo-icaque,&quidemfiiimadiligencia>quidNaturafiet,metallica:i, & quibusde caufiis metalia fadta fuerint,aeque enimilla,rerum crea? fuanifortiuntur,,, tarumaliaramlnftacoriginero virili fpermatem: Parem-quoque iri: modura quemadniodumex utero niaterno, codtionis beneficio, infiins generacur, & ex Ovo, per nacuralemgallinarumirieubationempullusgallinaccuspraeparatur:. aliqtiam habenc,ex'quanacafunc,fubica.quoque&mecall'a-feeuram velin fufpicione" Non camen ita, frater mi,utintelligere, ftanciam;. riaercre,debeas',veltiti falfi nebulones te dbcuerunt, quod MercuritiS'. &. Sulpliur priina: metallbrunr materia fiet: in terrae venis fiquidem;, iibimecallacrefcunr,neque.Mercuriusnequefiilgliuririvenitiiiccir,. ad feductiOnenT aliquam:effihxerunr, quemadriio-quod firiipliciter elementarem, fulphurdidtunr, dumetianiignem &lfquorem-MerSimili itidemroodo elementarem ignem Solem noftfunv. curium... & liquorem noftraro Luiiam, acqtie eo ipfo homines fe appellarunt?, duxeruntiEt fpiritum-, & animaro? quoque illum nominarunt. Ignem: dementarem, veroanimami &.Iiquorem elementaremideofpiritum; ihvifibiles,.. Sicetiainanima&: y.oearunr,quodreselementaresfient Nam anima invifibilis ignis, & Ibiritus non aliter fefe habent; fpiri-' liumidkas eff: Exteriitinv efFentialem ignem&aquam' tusinvifibilis ex: quodVifiBiles & palpabilesiftaefienr, ideocorgoraappellarnnr, &alictii foiquibus xCaboratores-metallicacorporaftibintelligunr, vendagropnunt5idquodtamenfalfumefk. Ideofiquidemcorpovifibilis hicignis & aqua palpabiles fient, elementaradixeruntiquo fis aittem ignis fpiritualis &invifibilis, N'eigicur aiiafutulis iffis Vefiint, & nifi tibiab ipfis cafceribus fe feducipatiaris-, fubtilernaipque veas-,. irilaqueosnurtcceconjicitinr,adnietaliicacorporatefemic-efreiiciam incelligtint^ amc,& camenfolumniodbmecallicam Ad multif arias diverfimodafque materias & fubftantias viam premonfttantj,

VmVeritatis-.-

igy

gvonftEtn>eum-.tameauniea allqna & veravia veritatifufticiat.Mtififasdiverfafque folutiones*^ coagulationes, fublimationes^Garcinatioonineis nullius flint moiiienci-i &. nes, &putrefa<3:iones'rqu3Staraen quibiisNattu-ainterraevenisinq.uibusnieallacrefctuit,nonHit'itunKeverendanarnqneNtui:a'aihil agic amgliusv qu-aro uc eiementaconfirmatur per liq.uorem fiium,. rem ignem coquat,quiexakatuf-& commutat, per. conftanteni; queni jam deunainaiteram-Naturam velutiantea didfum eft",, omneis resin: aliquamcodtionem',adeout,, tres naturas diftribtitas fuerinc: & qtramvis tresiftae nactirarcoxporain vegerabileravidelicef, liter diftifidtaefienr, animalern^ & minerajbm, nihilbminuscaraen elcmeiicaressVel^in oeculto", unaaliquaex. Ohineisur.icam unam radicemha&"ent,exqua. fubftanriaortaefunt: virefcunt & erefcunr,quam,Vcteres', fedudiionis-ergoprirnaminaceNihil autem eftaliud", quaffi' occulcus: riamvelHyle appellarunf. igniseleniencarisy cumliquore fiio?, quem etiam Vbteres radicalemi liurnoremnuneuparuiit,&non imgeriteloquutffunt: Liqtior enira; emnitim rertim creatarum radix eft',Quod autem ifta liumiditas,una cum igne fuo,iri diverfas Naturas: vehitf di~ dividatur, idnuiramaliam per viamfit, quanrdumtaxar, uimefi,ger varias codtiones,quaein natura fiuntrUha fiquidem Nafuam, codtaperhumidkatem uirani'agis:cum:elementarifuoigne", eff, qu-amait'era,, ex>quibns: Nattira vegetabilis irt coeiionceftminimaveo-,quodillius effentia faeile comburatur, &liqito!retiam.facilime, vulgaris ignis beneficiojab elementari igne fepat etur;i Natura"animalis iircodtibnepribrinon ctims iongeeftdiflimilis',, ejiifdeiiTeflentiaitidemfaciie comburatur:ideoqiie'natura'miii'era"lis iir coctione ftiprema' eff ,.quod liqtiormetaliicus magis melitifque per coctioneiTicuni elementari unims: fiey quani- duae'caeteraeiftae,, antea dicl;ae,naturae:;-Quaroobrem etiam roeralla:vulgarfignfmelius: namra.cbmrefiftunr,quamres cr eataejquaefub vegetabili&anifnali gretienfae fiuir: quemadmodum:videre eft^qtiod in ignem' pofita metalla-, noiiiftiufimodiflammamquam iigna, cdantvejuseniriieflentia ftonitacumliqtiorey quemadmodum: metaliicaliirmiditas:cumfua effentia Bb ;

t$t

Via Veritatk.

eftentia non meta11icas fTentiajCoctaeftj&confuiiclioliquoriseutn , exticit. icAfiropliciter vegetabilis., quaeinfumo nigro confuiiikur in codtioiiem pcrveiierit,cunc poftquam vero effencia perinamram non vegetabilis permanfit, fed nunc nietallica fadta eft, & nunc a fecus ac, uti vides, imperT vulgari ignein albo furoo confumitur,non fcdla metaila , quandoin igne liquefiunt, furoum defealbuni f pargunt Quemadmodumigitur vegetabili-sefleiitia per nactiralero co& exnigroinalburo etienempurificatur, aliquemfuroumcomrnav tatur:Pari Vecercs Sapientes eriammodo, &eademfaned.eeaufla, dixerunt: Nigrareprimum ceoporcet, ancequam dealbes.- dein prius Rubrefadtio autero iiieelligenda eft, deaibesjpriufquamrubrefacias. ambo ifta Sol&Luna., ple:iiarie.&perfedtefacere, quemadmoduai praeftantia metalia, per codtioneni, perfedta redditai illof uro effentia &fimuiornniameri eumliquoreomninounita, ignesreddita, atque a Veteribusrubrei acfiones appellataefuerunr Ec ea ipfadeeaufa ,diledte amice,atquefratcr,ne Veterumfattorrtipte fcripti libri te in errorem corijicianc, fed flmplieiter metailicam nacuramfundanientalicer cogaofeere difcko, & cune Veceruro ferChimicis,hine monesacphrafesfaciliiniein;CeIliges,nec,cumceceris ex Veternm fencentiis intellig-unt,vel inde circumfpicies,qtti fibifaltim perfuadent, quod fubftantia fumenda, qtiae tam eiiia pu crefaciendaatque diflblvenda Quo fadtoeainfiet,donecmaterianigrefcat: dero denuo abluendani, & elaborandam effedonee ealcinandam, nigredo evanefcat, & albefcere incipiat, igiiifque taro longoitidem laborandumve donec tempore augendus, ac tamdiu calcinanduni, roateria rubrefcat i qui tamen omnino falfus, non Philofophieus,fed roere fophiftictis labor eft.Itantineomneis VeterumPhilofophorum fententiaeproordinefophifticoarertim imperitishabentur: idqtiod faneVeteres haud illibenter viderunt, & ea ipfa de eauffa adeo occtil&ioeutifunc, tefcripferunt ucquifquarn jpforum veram mentem vix aflequi pocu eric. Oroneis equidem ad metalla uosablegant, 6C Mercurii atq| Sulphuris crebraro rrientioiieni faeiunc, fed illa omnia Ec quamvis eciam metalliea effentia vera, falcero fedudtionisgratia. fiet

ViaVeritatis.
fiet rnateria*

ipj?

infimo,ad; quam, pernacuralera aliquani eodlionem,ab fun-imumafquegracium,.exakai-ioporcet,&pro virisperitis,remque nihiloroinus tamen renieliusintel!igen.tibusJhaudfinifttexiixerinc: , eumexVecerumlibris riun ignaris illud eftfedudtio conjedlando dein vero tantum aflequuti fuerint ,;qtiod ex metallis fumi oporteat: necefium habeat,. donec ad tamdiu quis fefe excru-ciare &laborare Ilkid veroaequefophifticmn,.&in viis; perfectioneroftiara.'perveniac Metalliea erroneis arafeukreeft. fiq.uideni eflentia aperfedtis mefalfi per ignem fepapcteft, utpote, lisabfque darn-no roinimefeparari effenria,cum randa.eflet tunc Ikinor evoiacet,& ipfa cerra,,comburemecallorum i:etur..Sin etiarolroperfeclorum eflentiamper aquasfortcs, arfenicum,aquamvitae,.vel.li.xivium,fepaEareconaretur,tuiic.efilkid minime humidiEatem,, fentiacura liqtiorefiio, perperegrinam toicratu-raefleclitfcoirHmpeEetin-rmetalli.eaeniniinaturaperegriiii nihil afFedtat.ueque etiam illud fuftinere poteft, fed fi forfitan aliquid curo rae caliico liquor e fefe conj ungac ,tunc jaro jam ex grapetegrini Ordu fuoreeecBc , ex lnetalliea eflentia evanuic, & ih Sophifticuro :.Id quod ribifummopere dinem collocata;eft praecaveiidumerit. Si praeterea,- metallicaro quoque eflentiani per ullani iinicams tibi foretlmpoffiviam aperfcdlismetallis feparatevolueris,idaeque cobile : curolfquareumelementarifuoigneperfedtecotus,&per clionera cum cerraica unious fiec,uc neq.ue ab igne,-, vel aqua, fepararf! Ec licet qtioque eamdeni effentiam per aquani fejungere" queac. tanien effentiacum & dein terrafblveretur, conareris, nihilominus neculla q.uaanteaexftitit., .eademinfpecieicerumGoagularetur,:iii mecalloruiii itidembunaiditaseum humiditate,velIiperfedtorum poffet,, qtiore , eonjungi poteft, ut illis noeere, vel iila Gorrumpere Miin perfedtorum raetallorm folet. liquojje,fieri quemadmoduin uc cantum defudes, teque tancopere ex*~ nime igitur eft neeeffarium, cflencia ctimfuo liquorenulla inrecodtionivieinior,, crucies,eriamfi quam aeque inmetallis. ih iiulla re fiilphur eflet, quam in Unde ciani Veceres dixere,quod metailis,.& iceirco liquorern metallicum argenturn vivurn nuncupa^ Kunc;

201)

VtaVeritatM.

parumintereft,quaIiacumqneietIam.ilIi:nonikm srant:fdquod.fane amper,tiantmihiliiquidemeft4iud,qu.am:;extenfaaquila,v.el.elemen. ctun fuoigne ,-quiyu.ti4itunr, vtaris.ignis ciim elementatifuqliquore .eoiijunge4iduseft,,douecamba per nat.uralenicoefioiie.mneeeflario jndivifibiiesffient&io^ everent. ;Et illud V-ete;bo.cQriftan.C.es:maneant,& invuigariigne^p.erf eft, qti.anttiffl:eodtus ,ld quodtantum vresEiixir-noroinaftuic aliquis re.dtumnomenindiigiiisjin quoicidem,.bene.Ioquuti:ftiiit,eidemqiie ,:& plarte coquitur, quod def Unt :'per.eotionem fiquideroperfickiir Hoc omuinoeoctuffl aiit.ea adhuc.erudum atc_ue jncodtum.-e-rat. i&ideo denudac, quodeoillud eft,quodlmperfeta;metaIlaTrangit, ramlgne^Qnfifterjenjeo,ueant. In.codtione igitnr'operaroadhibere.teneutIquam 'poertiteat, etim omneisiftilabbres^citca quos Chimici occupati funt, per foJam.fimper codljqiaem puf ificatui-, plieemque.iftamco^dl-ioneiii.perfieiarttur: eodtionem Tubiimatur,, ;&..fblvitur,, atque. a.deores orniieisperfblam fitint. :Suadendum.fitibiitaqiie,tunceriam;juyanduses,;&.o folutiQiies ,.eoagtilationes, &ealcinationes..vel aliasptitf efadtiones, -.ntillum eiiimcemolunientum,,;fed.damiffasfaeko,,. fublimarioiies mnum pariunt, rntikofqueinperniciempraecipicaxit;:;^ qua.ribiimofpi.eefe:&e.ayere|ioreris, ,quunidSmplieem,,exfipofterum.bene.pf .deli:tamencordeprofe.itam,ro.eaminforroa,rio.neni.infcripferim,,indubia fpefretris ,reMtam>meam,fid,elem ad-roonit.ioneuis-^&^quidporroe.tianiltimeredeboas., quo.opuspefficere^^naturaxiiinco.cliQiie 'Tibi liaroqueiclarioeommode feqtiip.pftis.,vb.en.eInt.eliedturuni. ixm.niaiiIfeftore.ro..que,5i^^^ ritatem', :ab'fque.,uliis f^bnliS:&^ara'boliS',d4iter;expofui,atque,ita tejcum fentio* me D.eus juvet,be,ne.fideliterque Nihilominustamcnlegendo diiigentertemquireis.nt-q-,perpender.c.o,portet,quidrvideiicctkeicri^:p^^ a communi.erroneacui.e via',omnino avocem: alia;enim via iucedereneeeifum Ivabesvfi ad.-naturalemjveritatemip.ei-VienkeiVolueiis. Quapropter*D.F.iiM TES. OPT.-MAx/fuppliciterfid.eliter:g;oi-ar,eteoportet,uttibisveEum:Phoio cum fpiriturn larguiclementiiTime dignetur.qui te lumen nature. rectecogno' fcete doceacquo tamdem ad defideratum exoptatum q; fine r ' i3eivenire.queas. GLOFINIS,

(2.01 )

Cc

GLO-

GLORIA
PARADYSI
VERA PRISC&

MVNDI,
Alias,

TABULA,
Hoceft:

SCIENTIiE
AB IPSODEO

DESCRIDIDICIT:

PTIO,QUA.M'ADAM
NOE, ABRAHAM divinorum donorum tempoiibus,

ET SALOMO SUMMORUM , TAMQUAM unum , ufurparunt,omneis Sapientes.orrmibus Thefaurohabueiunt,cV prototiusMundi folis piis poft fefe reliquerunt, Nimirum

DE

LAPIDE

PHILOSOPHICO.
2.Pet.$.v.$.

Verum nequitu ergoignorare volunt^uedc(elurH olim etlamfmrit quodque terra ex: & in aqua. perDei verbumcenfliterit.

FRANCOFVRTl,

Apud

HERMANNUM
M DC LXXFU.

SANDE.

f>5j

GLORIA PARADYSI

MUNDI. TABULA:

Hoc eft,

ELECTVS

LIBER

ARTIFtClOSVS.CV-

\m fimilis interra neque experiri^el inueniri neqmt: qui vemvera Philofopbia> acfmulNobthfiim<s Adedicina^fumma HnBwafententiaSyCum diverfo aliisprobatis artibmrfammdemve necejjariis inflmmentis, Bdeliterindieat.
Une,irjnomine Creatoris,&SerDei,Omnipotentis vatoris, occulta Naturse myfteria perficereaggredior,qua: Naturze a Deo implantata,& humanogeneri in agnitionem data funt,ut hac ratione homines agnofcant, quam mirabili modo res creenttir, & omnia terrenarum rerum genera nafeanturudqtie in tgftimonium omnium Chriftianorani credentium hominum, & folatium omnium adfilctoruni perturbatorumque cordium: Omnia fiquidem ereata intereunt, & putref cuut, ut (quod futurum eft) denuo renoventurimultiplicentur,exhiiarenttir,& de fuo femine gentis & fpeciemfuam perficiant,Nam omne natuni, five creatum, quiete caret,fed Natura cottidie operatur ad augendum. mukiplicandum humani generis emolumenrum.Greatumorveid,adquodintotius diaatumque eft Quocirea heic difcito,& Deum,ad confequendam fapientiam 5 intelliglhtiam, rogato, uttibi, ad artis hujus initium.,. Cc auxiliura j

206

Qloria

Mundi

auxiliurjLifuumdivinurnlargiatur, quoillwd inipfiuslaudem,corrctui,feliciter,cum divinaftiabenedictione, clionemqueproximi pro-. movere,& perficete queas. a Deoimpetrarevelueris, Sinigitur nunc fapientiam confequi, & tunc, inftar miferialietijus peccatoris, divinam illius benedi&ionem divina ifta dona tanto dignius accipere-queas, non tamen implora,ut beneficium, quod tibi Deus ad fuperbiam,neacceptam gratiamatq; non ex tuo merito,fed mera ex gratia largitus eft, amittas, &graviffiseternamque condemnationemincidas: indignationem mamipfius Seddivintimbenedicfumqueillud opusinDeiOmnipotentisnomiomnium piorum & fervitium ne, adcommodum Chriftianorum, Chriftiane Religionis,inchoato: confervationem a^dificationemque infideles, neq;in Coneftoeques,&ptigil,fivefortisathlethacontra hominum dele6rator,nequejufto filio, & Communioneimpiorum & indigenti contr adicito: Sed extendito manum tuam, ad porrigenbonitate, adeo ut poft hanc vitam coronam dtim panem tuum,cum Hicenim aDeodajeternjelattitae&beatitudinisimpetrarevaleas. ttis & benedicf tis thefaurus, donum, & gaza eftfupra omnejs terrenifi qui rebus in omninos tbefauros, quos nemo a Deo confequitur, manfuetum, difidelemque fefe exhibet,& bus,humilem,probum, vina przecepta, quantum equidem exhumanse naturadmbecillitate fieripoteft,perDeilargitionenibenedicI:ionemq;,fervet:Deusnamiftum thefaurtim nulliriiortalium que,perfpiritumfuum,fummum tam ftimlarsituf,nifi fimplicibtis,benevolis,probifq; hominibus,qui ma pretiofaq; dona divina vere agnofcunt, & iifdem, contra ipforum abuttinttir:Illud , atqtie beatitudinemminime animarumfalutem enim donum,uti dicfum, omneis terrenos thefauros f tiperat, S. Spiri& perfectum Dei beneficium eft, quod a Patte Iuminis tus donum, Et quiartem iftam confequutus eft, is fapientiam a Deo promanat: no dumtaxat au rum,ar gen tum,& munrogavit,quod impetravit,& etiam plenariam valetudinem,vitam di hujtis gazas impetraverit,fed &,quod mtilto magis eft, ut ipfa veritate fefefoletur, anilongxvam, vificam fnam fuam confbletur ,ver e eo ipfo depingat,&prsefiguret,fal acerbam

GioriaMunii.

207

acerbam paffionem & mortem Domini atque Servatorisflofki JE Sti C H s.1sT i,ej ufdem defcenftim ad inferos, tertii diei clarificationem fandifiima:refurrecfionis,vicl:ofia^&tnumphifuicontraomniapeccata,mortem,Diabolum,& infernu,cujus vi&orie; ergo etiam omne, qtiod fpiritum habet,exultare, & exinde folatium capere debet. Verum enimveronunctibi Jefu Chrifti exernplumprsefigurabo, fc quomodo videlicet humanitas, & divinitas, tam mirabiliterinter Anima & corpus Chrifti, invicem incorporatse conclufa:qtiefuerint. ac divinitas tam mirabili modo unita;,'& conjunche erant,ut etiam in atternufh, nunc & femper, feparari nequeant, nihiiomintis tamen Chriftum mori, & animam a corpore fblutam effe, &i die tertio, aniita tit corpus antea mamiterumcumcorporeconjungioportebat, g,lorificaretur,& tam fubtile redderetur, quantum anima ae fpiritus, duni Chrifti corpuspoftulatum conceptumq; effet, atq; iftam fuam poftulationem & nutrimentum exnobiliffimo D.Marie fanguine accepiffet:& ideo Chriftus ab anima & fpiritus a corpore cedere neceffum habebant,ut ita corpus ad perfecfionem fuam perveniret: nihilominus tamen divinitas a corpore minime feparata,fed cum corpore & anima Chrifti,una in effentia ita unita erat, ut ntimquam afe invicem feparari potuerit.Iccirco divinitas cum cor pore Cnrifti infepulPatrumfuit. chrOj&divinitascumChriftiafiimainlimbo Et por ro quoque obfervato, qtiod corptis & animam Chrifti fepacorpus ad fummamfuam virtutemfubtilitatemrarioportuit,fialias autem nunc Chrifto, &animacorquepervenirevoIuerit:mortuo utinasrpori illius iterum incorporata, tuncdivinaitacopulatafuit, & Chrifti anima corpufque ternum, ntinc & numquamfeparetur, wnafkbtilitas facfa eft,per quam concepta furit,utpote: Omnipotentia a Deo,eceIefti fuo Patre, una cum Spiritti S. imperat ftiper omnia, quK in ccelo atque terra funt,ab asterno in ajterhum perfecfa eft, cuv jus perfectionis cauffa,qtiam Chriftus Jefus,per paflionem,mortem> refurrectionem , &afcenfionem fuam , a coelefti fuo Patre recuperavit, tanta perfecTrio, & dominans gioria exorta, quasnumquam, nunc & femper,eeffatura eft.. Quam-

20%

Gloria Mundi

Deo Omnipotenti, pro ipfius opeccatorhomo, Quamobrem, sratia, & paterno, tibi exhibito beneficio,grates agito: heic enim de' Chriftus confequutus eft, neutiquam dutaHtagIotificatione,quam bites multominus defperes,eodemnamquemodoclarificaberis:ie& tibi, ad coeleftem circo etianV Chriftus JESUS primus extitit, Similiter autem & tu quoque, per fuum Patrem, viaro aperuit. multas anguftias, tribulationes, atque anxietates hoc in mundo cruautem fcias, quid,ad clarificationem novi purique cifigi oportet. Ut eapropter bene conalicujtis corporis,xternaequeglori3e,pertineat: fiderare difcito, quanta benivolentia & mifericordia Deus miferum hominem tam paterne profequatur: Certo namq; fcias,quo<fomnia, Cave itaque, nc dona bona perfectaque fient. ab eoprovenientia, & mif ericordia, a tam fummis donis, quas fine jactura, ex mera gratia abutaris: fedin omniDeo accipis,ad aninwe tuas perniciem,turpiter ServatoCreatorematque bustuisaclionibus,amatimeqtieDeum, & tunc tibi ubique profperefuccerem tutim, abfque intermiffione, dentomnia, atque tamdemoperis tui inititim, medium &finem, feCuram itaqtie ttiam tunc Deo liciter &cum gaudio,adfequeris. verboillius fidito, &fancfa praecepta ejus fervato, tttnc committito, & omnia tua daoperituobenedicet, Detistibiinomnibtisaderit, Ex divina enim illa arte mna atque incommoda paterne prascavebit: omnibus tuis ante ver e confolar i, omnem egeftatem antevertere,in omnibus egentibus fuccurrere, atque adeo tam tui guftiis recreare, etiam tuorum Chriftianornm credentium,gloipfius,quam omiiuim riofa: refurrectionis fblatium haurirepoteris,adeoquod,exhacterfeua,roortaliquc vita, in aeternum gaudium, gloriamque fempiterna: nos oporteat. vitje^ubi nuila erit corruptio,ingredi artis amator, & diligens imitator effe Quamobrem, fi verus hujus Parenti Adamo, in pavolueris, iccirco fcias quod illapriroonoftro nama Deo.tradita fuerit:veiidica radifo, poft creationem illius, hue eft multarum rerum arcanaiauu, &myfteriorum,quartibicoridqtie iterum in xternse Doris vitseque tuae vanitatem indicavit, tam mirabilia dona fblatium:Deus fiquidem faluris Omnipotens tux N-aturse

Gloria Mundi.

20$

credere illud valeat: Nam NaturscindiditjUthomovix beneplaci& quamlibet, tum habet in creaturis irrationabilibus, juxta fbeciem virtutibus fuam,immarceffibilibus viribusq; exornavit, quanto ma(TisautemnobiSjVifu^auditu^ratione, miracula & &cogitationibus, te inommbus tuis fflyfteria divina cognofcendadedit?Rogoigitur ulli mortalium a6tionibusprudenteragas,nonproperes,nec arcana &mifericors fyncerus, cuareveles,nifiiIlefidelisamator,pius, fiecs a Veteribus Philofophis idem fa&um quemadmodum eft,qui artem &jfapientiamhacce,infpirationefpiritusS.agnoverunt,&poffibileiB , quicredere nolunt, illameffecredas,eorumgratia quodiESUS nofter ab omnipotente CHIUSTUS,redemptor Patrefuoccelefti fuerit. Iuxta illud Deum, ob exierit,&apuraMariavirginenatus te illuminet,intellectum tuum afpiritus fui S,largitionem,t-ogato,ut cuat,oculos tuos aperiat,ut interno corde agnofcere atque inteliiTeqtiarin idoneaifta requeasingentemiftamfapientiam, artelatitat, bcinxzetnum a nullo artificein Scriptis fuis exprimi potuit. Multa omnia humano intelleoecultatafiint,qua;non namqueinNatura Efto itaque doctrinsemearmori&u coprehenfa vel intellecfafunt. tunc in Dei lauimplorato, gerus& divinam gratiam clementiamq; tui corretionem,lcetum dem,tui,proximique principiumjfelicemq; confequeris. exoptatumque finem,heic,&zeternum Infuper:Cibaveftitonudos: tofamelicos: potato fitibundos: confolato perturbatos: vifitato aegros: & captivos: &habebis>quod defideraveris.

RobertmFattenfaRugl.
talem accipejtamque Spiritus efl intusfubito dividere artepotes. Nonproperansjorpus Simpliciterfeces terra difiunge vapore HocfacJoiaddatttrfrigidafontisaqua. Taliconfpergashasfedulitatefrequentiy totius artis habes. TuncverumElixir

Dd

EX-

2io EXHORTATIO

GloriaMundi. ET INFORMATIO

omneis artis hmm amatores, qua infcfe, tamquam infycculo,

quidinfundamento artu ufurpatum, &ejfentiak,s,n inttteripoterunt, ut ddveram artemperveniaquoqm pofflbile, nec ne, fiet, tur , ejr quompdo cum ea resfefe habeant,

vero per dilc&os meosliberos nuncheic,abfq; omni fuco, fideliter Volo admonitos,utivideQMneis&fingulos,pra!fertini iicetab omnibus phantasmatibus abftineant,& eofdem, iilarum rerum gratiajauxiliante divina gratia,diligenter inforrnabo. Primo, vos rogatos, & fideliter admonitos volo, ut cumprimis Tantum fiquidem vobis a vttlgari plebeiorum Alchimia caveatis. expertusfum^utmeminivelimconfulere^utoperiiftimanumadmoveat , eoquod hxc. ars adeo occultata fiet, utnemomortalium in terris illam reperire queat,nift Sol & Luna congrediantur. Meifilij artem pervenirepoteritis,finmiintelligitis necifta,tuncadveram nus,numquam vobis ad illam dabitur acceffio. Adhsec fciatis,quod non magis quam una res in toto mundo fiet, qua ex ars noftra conficiturteapropter omnia particularia, pars cum parte coagulationes, augme.ntationes,& id genus alia,omnino falfce, mentitse, & perdits: res funt: & fi inaite lal?orare,foIvere,coagulare,putrefacere, deftilcorrtimpere &c.omneisq; fpecies prxlare,augmentare,albificarei rem ignorares, tunc pararenoffes,& tamen artemlaboris,recfamq; pervenires ::arsenimifta tam eft bonaatnumquamadartemiftam Deo detur, velaperiqtie nobilis,utnemoilliusfiatpa'rticeps,nifia monftretur atque; doceatur, &tantus thefaurus eft, tomagiftro filij,ne vos quem totus mundus perfolvere nequit;Qnamobrem,mei feduci aut decipi patiaminiutartemlaboretis , priusquam fciatis, quid ilitid fiet, inquo laborare velitis. Etiamfi quoque rem rectatn eognofceretis, &tamen prseparatisnem illius ignoraretis, nihilominus. tamen illius, cognitio- vobiseft inutilis: resifta,praeterea, in uni-

GlonaMundi..

211

univerfo terrarumorbcjin velftiperterramJreperirineqtiit,quamvis velcrefcitnmeninveniri queatnecinullo aliquo metallo,terrenis, bilibus rebus,ita perceptibilis eft:in nullo qtioque argentovel auro melior fieri poteft, eft,fed eftprxparata,quambenefieri,iiectamen Ad tincturam quoqiiamquomodoaDeopernaturamcreataeft. ideoars quepr*epararinequit, fed tincUiram iftamillidariopoftet, noftra non deilla eft,nec de ea egreditur,nam res eft alia.In nuIio3uti anteadixinius,metallo eft: Si enim in metallo aliquo eflet, tunc haud immerito aut iivSole, vel Luna effet: cum autem Ltina non bona fidc fe boni parer e poterit ?Nec in et,quomodo igitur,obfecro,aliquid Merctirio,atit fulphure aliquo,vel Sale,nullis in herbis, vel id genus aliisrebuseft, quemadmodumilliusrei poftmodum cetriores fietis. Hifce exhortationem noftram conclufam volumus, & nunc res ipf as entunerabimus.

SEQVVNTVR
P R

NVNC
I M A.

ALIQVOT

iapidis nojlri cognitiones.

lapis unus fiet, & haud" immerito SCias,mifili,quodlapisrtofter lapis appellari poterit:Lapis enim eft,qui a Naturaaliternomina: xiecaliud ei rinonpoteft5quam LAPIS PHILOSOPHORUM nomen competit, nomen illtid fiquidem cum natura convenit. Loquor ifta,revera namqlie lapis eft, nec unus quidem lapis eft, fed, ob fimilitudinem, lapidem appellamus. Lapis enim ita CQmparatus eft, utquatuorin eo elementa lateant: quocirca etiam diverfimoda nofimul fpecies habet, & tamen faltim una ' mina illi funt indita,& varias reseft,necilli fimilis in terra reperitur. Vnus lapis, & nullus iapis eft,neculliuslapidis fpeciem atque naturam habet, &tamen lapis &tameniefttlgnis eft,& xiullamignisfpeciem&natur.amhabet, gnis eft: Aer etiam.eft,nee ullius aeris formam naturamque habet,& tamen aer eft. Aqua, nec aqua eft, neque etiam aqux fpecieni vel Dd a natu-

2\2
naturamhabet,& ciem vel naturam tamen

Gloria Mmdi.
aqua eft. habet, nec tamen Terra eft, nullamque terra,fed res feparata terrje fpc. eft.

ALIA

REVERENDI
lapidiscognitb,

N0S1RI

nofter facra r upes nominatur fenior inquit:Lapis ,& eft.Primo in terram:SectinPHilofopbus digefta,vel fignificata quadrifariam do,in accretionem foanvTertiOjper ignem: Quarto per ignis flamillius extrahere, inam feparata eft.Si quisigitur fbiutionem,&falem, illius coagulationemnoritris & perfedam arcana Philofophorum fi fal albefcat, & pingue appareat, tunc tingit. novit... Quocirca Tres funt res in atcano Philofophoru m, vei in arte noflra. Primo, transmutatiototiusrciinfalunumeft. corpora fubtilia incomprehenfibiiia Secundo,iiltTdeft,quodtria reddantur: tius folutiTertio,to

onis repetitiototiusrei. Mifili,firesiftasnofti,tuncdiligenterlabomantim detrahe: non eft enim rnarato: Si atitem non intelligis,tunc millia ea de re gis, quam res una, etiamfi centum librorum fcripta fuerint,idep ipfi tiniverquod ars ifta iftitifmo di thefaurus fiet,quem &tamenfaltim res una eft, qua cx fus mundus compenfarenequit, Ideo occultefcripta eft, quamvis publice nominetur, ars laboratur. nota eft.Si autem in mundo ad omnium ma& omnibus hominibus tantietiam Btis pervenir et,turtc nemo laboraturus,n.ec aeftumaturus tantum bontim effet: Necprseterea concedit,ut ipfe DEUS finguli habeant: quocirca etiam minime convenit, occultando, ut,abfqtie alicui gratiam illam dedbnominetur,velfcribatur.SiigitUirDEUS & revera illud mundo videttir rit,is eam etiam intelligat: impoffibi& verberonibus le,qui vero iliud amant,illi pr o homiriibusnequam, xftumantur:quodque plerumque &otes, & alij,reperirenequeant, rem iftamintenti fientquamvis feeant,nihilominus:tamen idem Doviri,Docl;ifiimi,utpote incanffa ad eft, quod numqtiam eamdem cottidie prae oculis fuis hanullam tribuunt, quod videlicet jantam.

illifidem

Gloria Mundi.

273

tantam infe virtutem habeat: Ipfis quoqueriemo, illud perfuadere fuum' fequuntur: ideircoetpoteft,dum naturam,intelledumque iam illud,nimia praefapientia,reperire non poffunt, quum captum iopus fiet,& natura fiet,& per naturam opepforum tranfcendatjDei retur. Qnocirca rertim imperiti permanent.

.ALIA

BENEDICTI
lapidiscognitio.

NOSTRl

& lapidem noftrnmaquam nucupat, in quo fane nullum fcripfit mendacium: 6 aquam in acerba fpcPHilofophusMorienusait, vicinftatis, quae tti natucie,qusetuelementa confervaslonaturam rarnfblvisid naturam optumam,qux tnnaturam ipfam fuperasio naturamniaxumam,qua? tu purificationem conjungis! 6 flexibilemnaturam,quse tu naturam exaltas! cum Itimine coronata & nata es, & tu quatuor elementain te ipfa confervas,& qtiinta effentia ex te quae orta eft:illiusfimpliees fimplicitatis gaudent,quod natura concepta3 hominum popofito,pofiaccumulatio ante accumulationem,ignota to,quamvis ipfa tamen nebulam parias,& bona mater fies i nulla tu aliena ope indigesndcirco natura naturam confervat, adeo ut nattira abopere natttraznon feparetur J Facilis eft res, facilis cognirio, & omnino vilis,multis tamen eft miraculo: tua quoque fblutio magna eft Et hoc valexornatio,omnesque tuiamatores fupra nominantur. dearcanum>. obfcurumque eft,. atque unicuique videtur impoffirbile.

EXFLICAIIO.
fcito,quod lapis nofter talis res fiet, ntnon tantum de eo> & aqua^ in fe habeat. Lapisenimeft, Mlfili fcribere poffit,quanuim per vaporem fit,& camen nullus lapis eft, & fi in aquofam fpeciem alabore venerit,quando illtim primo accipimus,vel adferimus,tuneacenuis,, afpeciefluens& ^uaeftinftaraliarumfluviarumaquarum, jtnavDd |

2i 4-

(jloria Mundi.

a natura tamen nulla ill-xaquain toto niundo fimiiis: Vnus fiquiderr adfertur:fons ille in Iu_ dumtaxatfonsirtterraeft,quoexaquaifta da eftifons falvator is,vel beatitudinis appellatur ,& Philofophi magno labore,per fingularern Dei gratiam.nobilem illum fontem invenerunt,qui admodum in arcano loco.fitus eft,magnnmqtte effluxum totum mundum fitiat,omnibns ille habet,adeotitilliusaqnafuper notus eft,nemo tamen verum fundamentumiiovit, nequeratione, aut viam,qua quis adfontemillum pervenire queat, p-auci.etiamaquarillius fcaturiginem norunt,viamin Iuda:am,ad r eperiendum nobilemifttimfontem,ignorant: fequi rectum fontem non novit, is numquamad veram artem pervenit. Eapropter Philofophus ille bene exclamare potuit:o aquam in amara acerbaque fpecie 1Durum illtim inveniatj Qtiiautemilenimdiffidlequecuivisfit,utfonteiii lum novit,is faciie,abfque omni fumptu,labore,& moleftiaillum reAqua illa anatura fuaamaraatqueacerba perire poterit. eft,adeo ut eadem illa nemo frui qtieat: idcirco etiam parvusillius ufus eftj itaq.ue Philofophus benedicere potuitjo vilem ab omnibus seftuma6am aquam,ob cuj tis vilitatem cur vitatemque, a qua detinetur, nerno ad artem pervenir e,vel ingentem ejufdem virtuteni animadverterepotis eft Jomnia fiquidem quattror elementa in illa qtiafi occulnaturam illa folvit, & confervat conjungitque itatafuntjldcirco terra illud facerepoflit , quamquajaDeo pfam,adeoutnullaresin creataeftiutquelapidisilliusiiaturamfpeciemq;, &quidillefiet,cognofcere poffis,eapropterobfervato,quodilleaquofafietfpecies,&: tamdem medicina exinexaqualapis,exlapide iterumaqua,atque vero illius prseparationem hoveris, defiat :licetetiamlapidem,non non fecus acfi rectum labotuiicilliuscognitiotibiniliilproderit, tuanulla & arem,nectameriverumlapidemrioffes,ttiricfapientia miffa eflet Jidcir co Deum,pr o ifta experientia5& laudabimus,eidemquegrates debitas perfolvemus.

2)5

(jioria Mundi. DE TRESAVRO E1 11NC1VRJ.

21y

tantos in labore tuo progr effus feceris, &rubrum confethefaurum habeas Slitaque quuttisfueris, fciendum tibi porroeft,qtiod Illud namque omnia perfolvere non poterit. quemtotusniundus aurum transmutat, quod multo eft melius quam metallainvertim illud,quod per prseparationem Solis factum eft: idcirco etiam in meantecellit: omnia enim carnalia cordicinaomnereliqutimaurum deilla tincturapauperisgrani xnagnitudoinvinoimbipora fanatjfi bartir, & teliquae ipfius virtutes non omneis commeniorari poteSin itaqtie tincf uram ad Lunam habere velis, ttinc rv&ri runt. bene uftti&quingentisferaunciisLune quinquefemuciasfumito, latarinijcito: Quse tamdem liquefacla, omnia ttim ita tinclurara & Illius tunc femtinciam recipe, & qtiinmedicinam convertuntur. velaliortim tum ia nietalloruminijce,id gentisfemunciisVeneris, : rubrivero laborafti ,uveram Lunam commutatur quodnimium nam partem ad mille partes Solis ftimito, tunc id in tixicTttram atqtic medicinam convertitur: De illaiterum unampartem ad mille partes &tuncin Venerisvel aliorum metallortim,addito, verum Solem convertitur. Ad haee atitem nullum Solem,vel Lunam emere neceffumhabes: Primamfiquidem adpofitionemctimDrachma perficis,, & eomagismagisquefemper tingis artem iftam dtiae dtimtaxat res: Noffe quoqueoportet,quodad vero fpiritus, ex qtiibus pertineant,urtumquidemcorpus,alterum tinnm conftans, alterum ftigax, five inconftans eft,, quse duo interfe hoc eft, corpus aqtia, & aqua corpus. invicem viceverfa commutaii, deiri iterumaquain fe ipfb fit,& duo illa. fieri neceffum habetxorpus videhcet cum huniido,adeo ut: interfeiiivicemunirioportet,ficctim Sin vero conjtingeiidafunt., ttinc dereuna illud fepararineqtieant: fierioportet:qua^libetenimresiiihil>quan,ipropriamfuaniHaturam,. affumit. efttibimateria Itaqtioqueeumartenoftracemparatum dehominum. manibus, facTa eft. llla im per naturam conjunda.non dtias;

zi6

Cjloria.Mundi.

facfamentio dividitur: Exemplf duaspartes>quemadmoduminfra eft & tunc eorpus,mortu, gratia: Aquila eft aqua,quae detracla aqua tunc illiiis fpiriSinviverenuncdebeat, uindeftrucftimquemanet: tus eliterum addendus eft, idque modo unico, quemadmodum vides qtiod aquilarum unam poft alteram fenfim iteruni devoret: Sin. tuncomnemfuam revivifcat, impuritatem amittit, &ptirum nofpiritusque numqtiam morivtimque corpiisreaffumit,corpusque untur,fed,femper conftanterque permanent, veluti corpus & anima in dienoviilimo etiam faceredebent.

ALIA

LAFIDIS
cognitio.

NOS1RL

& radix totius ar tis,& ad illam claetiam itertim claudit, id quod nevis eft,quajtamreferat,quam SMig.mafapieiitum,(Lapis)Sal mo nequc aperire,vel claudere,potis eft,nifi didfaifta ciavisin promeft,qui ad perfecTum intellecTumperptufietjnemoqueinmundo venire pofIit,nifi quiSalagnofcit,&illius prseparatioriem norit, quae in commodo loco fit,qui humidus & calidus eft, atque ubi illitis humanet. Humiditasrefolvipoffit,tuncejufdemfubftantiaperfeda cusque dictum Gebri.

EXPLICA^IO.
Geber loquitur, Sal fiet,velutiPhilofophusille SCiasquodillud quamvisab initio nullam Salis fpeciem habeat, nihilominus tamen Sal appellatur,& etiam Saleft, nigrum ferme ac fcetidum, (in labore enim inftar cruoris fit) & per diuturnitatem albu, ptirum, clarumque redditur:& hoc eft bonum nobileque Sal, per fe ipftim vero impurum,&purumfit:Solvit,coaguIatquefe,hoceft,velutiPhilofodum fe coagulat,artem claudit: phus ait, feipfum referat clatiditque: dum fe folvit, artem referat, nullum enim Sal aliud illud facere poSal &arbor fieripoteftin teft,quam fblum hocce Philofophorum: loco, ubiveluti opinaturPhilofophus humidocommodoquealiquo in

GloriaMundi.

ziy

inB.M.ipfius humiditas fefe-refolvere poffit. Quo innuit,quod calidum effe debeat,ut aqua fua exihde deftillafi poffit, ncc tament calidius,quam vetus equi fimus efrepoffit.

LJPIDIS

NOSTRl
cognitio.

ALIA

Magnus, Macedoniae Rex, ad nos, inPhilofophia fua,itaait: Sciatis ita,quod Salfiet ignis, atqueficcitas:Ignis ALexander ' coagulat,ejufquenatura,calida,ficca>adfundumufquepenetrans,& utalbefcat quodSol, &Lunacum proprietas ejufdemeft, ignis vehementia, & illitis temperantia, naturalis illiusignis, duin Sol rubedinem, & Luna aibedinem corporaad fpiritualem naturamadigit, Illa corporibtifque omnem nigredinem & mala fulphura adimit. & hatid aliter, vel cum rebus aliis, jucumre corporacalcionantur, ftumque eft Elixir ad albtim & rubrum, ipfumque fundamentum & radix rebusin omnibus,fummumitidem bonum,quod Deus altiffimus Nullus enim,in toto tercreavit, fola anima rationali excepta. raruiii Orbe,Lapis invenitur, qui majorem habeat efficaciam, quatn tcrrxfilins veram artemreperire asqtiehiccenofterLapis,&nullus BenedidfusDeusinccelo fiet, quiartem poteft,abfqueiftolapide. hancin Sale creavit, omnefque res fluxibiles libenter tranfeunt: Quinta eft eflentiafuprares omneis,&in creaturis omnibus. SummusDEUS a ccelo nondumtaxat benedipt creaturis hac ratione, fedlaus,pr3eftantia,' potentia, atqtiefapientia in Sale etiamcognofcendse funt: Qui folvere & coagulare poteft, is arcanaartishujus bene novit." Sal autem reperitur in nobili quodam Sale, & in rebus omnibus: Quocirca veteres Philofophi illud vulgarem Lunam ap&fiditepellartint: Omnesnaniqtiehominesillitisindigentesfunt: Si fpiritus inilloco-. fcerevolueris, tuncpraeparato Saltjtdulcefiat: & nullum aliud Sal tam conftans quantur,tunc exindejuftificantur, eft,qttod animam magis figat,& non igne fugax fiet: Sal terrae eft aniterra eft,deftrticTa terra, ma,omneis res fiquidemlcoagulac,demedia Ee &nulla

2iS

GloriaMundi.

Saln. & nulla res in terra eft tindurae fimilis. fluxibile,fefe,pro cujtxs"vis lubitu, tra&ari patitur, Rebis appellatur,lapis,Sal,iinu corpus,^ res vilis proj ectaque eft, & tamen purificat corpora, eadem reftituit, omaieis, quae de terras rebus finelavis aduniverfam arteniiatqueres modo quod illitis ingreffum ignoregulis expetis,in illo inveniuntur, & prse Omnibus prudentibus tis, qui tam altus magnufque, fapienti: Sicorporaingrediattir,tuncillaperfecI:etm.. bufqueoccultatuseft falhoc ctim ingreflii fiio. Deo defideres,quam git.Quidigitufa in Sale iftomiraculumanimadvertitur: adbucmajus Equidem Licet enimhomo ioooooo.annQs viverct, nihilominustamenfatis mirari&initium, quomodoidaccidat, fatisperpendere nonpoffet, thefaurus ex cinef,e uratur, & qtia ratione videlicet tam nobiiiffimus In Ifto cinere eft Sal, & quanto rurfus in cinerem redigatur: magis einis uratur,tanto magis cineris prsebet: Hoc obfervato, quod illud ex igneproveniat, . Et &inignemredeat, quodextetraprovenit. duo Sales fient, fateiiomneisneceffumhabent, quodinSale qui eft Stilphur, Mercuriumoccident:hicfermo fubtiliffimus,hoc &; nafcitur in terra fubtiliffima, & exinde fit Philoradicofahumiditas, &'infcribtint, lapis, qtii resxnnnes facit, dum Philofophi fophornm fieriex unaqtiadam &nullam rem perere, tinaexnatura, quiunt, grinamadillamaccedere. Illanuncresomnitemporereperitnrrebus in omnibus apud omneis homines inuniverfo mtmdo, &infe Orern complscfitur, quatuorelementa haeinartefacillimam,quod & abjecfam remtotquaerantliomihes, necillamtaadeo..ftupidam Fublice inlibrisinvenitur, men pauci reperiant. quodarsjufta,&; Pro quobeneveraxfietinre,&fal,fuumqueingreffumpriebeat. ficio & creatione Deo laus & gloria, in fempiterna fecula. Mtilta multa de fale indigijuxta fapientiam dicfa,qui infuperhacdere, tant/cribendaefrent.-Sedheicunicuiquejquicquid legeritjftiumrefolummodo fcribam de illius linquam j udicium,fed ingreflti ,'fructUj hortus aperiendus, & rofae nobiles in vita,quomodo agro fuo confpiciendx fient, qua ratione videlicet fefe augeant, & milleplum frucTuni ferant^ & cadaveriterum manifeftum immorreddatufjadque talem

i Gioria Mundi.

sip

utimperfe&a corpora ingredi, illa purifitalemvitamrefufcitetur, Gare, &adplenariampefe&iorieroreduce.reatque intingere queat, quotamdem fimul conftantia permaneant. Nunc de illius ingreffu fcribam, quatuor res relinqtiam,illumqtie (Lapidem) atribus dumtaxat rebus nominabo: Lapidem vegetaeorundent bilem, Animalem, Mineralem, &quemlibetinfpecie, cum mtiltis rebus aliis: tres etiam res nunc reoperationem quoque, linquam, & de tina faltim retractabo, cui qtiatuor eleftiertta infuntj, exortifumtis. Illam rem unicani bene tindi quibus de vivimus, & &,quemadmoqueferruminato obfervatoquealembicoimpofito, diunmoris eft, ita& tu quoqiieheicfacito rebusinbmmbus, quas in quareperitur, fumcreconarisadamabilemiftamartem, acquomodo in Aquafort. invenitur, quae itidem eft terra remanens. Et tumfatio in agro fieri poteft, & ille Lapis Mineralis & Leo viridis aptam multa devorat: &tum ipfius pellatuseft, qui fuiipfius fpiritus . fpirituiperalemhicumvitaredit, ia &cadaveriiivitrifundoha^ret, quOduo adhtic elementa funt, qux ignis feparare nequit, cititis enim cinis combureturin ipfo igne, & eo ipfo Sal fortius fit: terra tam diu calcinanda eft, donec albefcat, ttinc terra libenter fefe fegregat& cumterra fua unit: Quodlibet enim fibi fimile premit, quorum terra &fcias quod5vivificetur;frigidotamavidefititadid, quodvidifti, luimidum elementum illi potandum por rige,ut culmi latitudine terutbeiie interfeinviramregat, &pero.cfidtitimitaftarereIinquito, Tum eo te intentum effe oportet, quidnimirum cem uniantur. ulterius tibi agendum fiet r plura fiquidem hucnfque tibi minime inftarvifi, Sol&Luna, &-fteminae., convenirenefumpoilicittis. Omneisiccircoalia: ceffumhabent,aliasarsperfe6tafierineqiiit. peregrinse opiniones falfai func & erroneaj: cogitate de vero hocce uindamento,Sal enim tale eft, ctijus pretium univerftis mtindus perfolvere non poteft .nec adtindturam prseparatur, fcd tincl:ufaUlidanda, nec in tillis metallis ars iftalnveniendaeft.
" Ee a Ex

220

Gloria Mundi. EX SENIORE, DE MJ1ER1J, forma, aliacognitio.

ET

res naturales ifbaefunt,qu3e ex naturali origine, Uxta Philofophum 1 innatae& &formavidelicet, j Materia, pernaturam operataefunt, quevnadmodum lapis eft de arbore, Materia & Forma, per naturam, & quiddehifce aliterfunt,quamproprienatura: duobttsconjungitur,id naturaliternaturalapidisnoftri appellatur. Inprimafuaparte Lunariapotenter provenit ex alba quadafn coagulata terra,veltiti videtc noftrum Solem in alba noftra terra, inloquitur: Philofophus fit aqua bis', aut terper ftrumentum vero, quo ars-noftra conjuncfa, & proximum B. M. rectificata, noftri cujus vapor apingui natura, hac pinquedine, eft occcultatafubftantia , &permeans lapidisin & hac cumaqua ultimaque htimani corporis confolatio: pinguedo, niercurius exuendus eft. ConcltiditurergOj metallortiminternus ex elementis duoruni luminum fiat, appellaturque quod lapis nofter , anima &lumen argentumnoftriimviv'im,&oleumincombuftile i mortuis. & imperfeclis. unietim, corporibus fiquidem corporum arternum Iumen & vitam largitiir.Quoeirca,mi fili,te diligenter oro, vivum ex lapide noftro exprimas, & obteftor, ut noftruro argcntuni idquemagna cumintelligentia,&agi!itate.

PVRIFICJTIO

TERRM perfluafuaTerra*.
vel materiam

*A

S'v-

ANtedicfamiftamterram, ealcirtes,utejusaquam&fpiritum cludas,&vtilgaremaquam:vitaefnperinfiindas,uttrium,velquatuor latitudine materiam fupernatet: digitorum per horam dein calori calcines, sdmoveas,& per balneum. deftilles.: feces poftea iterum extrahas velutianteafecifti, & cumaq.uafua donecnihiLamplitisin cuftodias: omneis quoqtie terrareperias:IIlamadalterumIaborera extraftas iftas aquas cuftodiasJ; & per M.B leni aliquo igne deftilles, atqtia

teras,vel yimniinuas, tunc vitroinexcipias.Illuni

GioriaMumli.

221

atquein fundo cucurbitae elegantem aliquarn materiam reperies, laomni terrenitate ptuificatam , quam pidisCIiriftalliniinftar,&ab terram noftram nuncupamus: terram iftam vitreae cuctirbitse immittas & in M. B. tam diucalcines,donec ficca, albaque fiat, & fluat. Ethac ratione huj tis mundi thefaurum confequtittis es. Hac in opi& purificantur: quilibet lapis, nioneomneis res temecalcinantur, animalis,mineralis,& vegetabilis ante dicf am iftam terram tam facilcingreditur, prqprio fuo lact e & fiidore cibat: & quodquaeris invenies,qtiando fal fixatum, vel conftans, a Mercurio aut corpore nutritur: & tindf tira eftimperfeclorumnaetallorum,materiam ejusfiquidem exficcat,& aliamafiumit.

ALIA

LJPIDIS
cognitio.

NOS1RI

filii,fcitote,quod lapis,quo ex ars noftra elaboratur,non ter~ Si enim terram teMEi ram terra?,fed antequam nafcitur,tetigerit: tigit,tunc ad artem noftram amplius nihil prodeft, quamvis in primo fuopartu per Solem & Lunam generatus, & de terra in accretione fuapoftulatus fiet: Primtim namqtie fuum partum in terraaccepit,& tamen frangitur,deftruitur,& vero filius temporato mortificatur,foi aliqtio calore, per vaporem generattir, & denuo nafcitur, cum vento in marevenit, illic jacentatquecumventoex mariinterram venit, & cito iteruni evanefcit. Sin vero illum eiaborare volueris, tunc curh illo ambulare, illumque in aere capere te oportet, antequam ad terram perveniat,alias evaporat: quamprimum. vero ex mari in terram fefeconfert,tunc mox adefto,illumque vitro tuo inckidito,& cum iluteumdem recfe agnofcas, cum lolabora, quemadmodumnoftl, vento,phwiaj& conitru venit, tunc illum probe obferva, elabi enim , tibinequit. Etquamviscottidiedenuonafcatnr,nihilomintistamen abinitio mundi ille fuit, qrijjmppppum autem in terram cadit, tunc arti noftrse nihil amplius infervl^r E'e 3; Nafcittw

222

GioriaMundi.
ex noflra terra fwcundafc&tebra, Tyjfiitur duo. Vndefluunt lapideseximitate Solis tranfcurrit adOrtum Trimuseovadens Aiterad'Occefum deproperanter abit. Ex ijli* volitant AquiU duo, tradere fiarnmk Pergunt,in terramfic iterand.&cadunt. iflis ffubmergitur Ambopennat&fiunt

EtSolcumLunafubditmampltaavet. aquse ex fontepromanent..PrimafIuitverSciaspra2terea,quod Secunda, verfus Solis Occafum,& fusSolis Orientem,&eftfpiritus: eft corpus: &qtiamvisiftae pro duabtis aquis habeantur, nihilomintis tamen non magis, qtiam una clara, & admodum amara aqua eft, adeoutillanemoffuiqueat: &pro tempore,aliarum, aquarum inftar, eft , ut totum fuper mundum clara & tam magna quandoadnihilattamen conducit, qtiam adhancartem: Sxpius que fluat, ab illis,qui eadem indigent. Ulum ignem fiiroito, & tamenufurpatur alias in univerfb terrarum &ntillibi in iilo lapidem noftruminvenies, tam junioribus, orbe: Norisquoquequodilleomnibushominibus, fiveSenioribusnotusfietin campis ,pagis,urbibus,oqtiamadultis, creavit,&nemo tamen illius mnibtis in montibus & rebus,quasDeus curamhabet:Divites,equeacpauperes,illumhabent,&fepiflIme,&: ut plurimum a fceminis, & ancillis in viam projicitur, etia.pi circailSCN plateis cumillolndunt. ltimoccupataefunt:Similiter&libetiin tote etiam quod haec res, poft hominis animam, omnitim fiet prerio: elegantiffimaresin tetris eft: Reges &Prinfiflima & nobiliffima res in muuviliffima&abjecriflima cipesdepellerepoteft:omnium & rejicitur,lapis do eft:ab omnibus excluditur, eft, quem Salomonis seftumatus, architccrirejecerunt. Etquam abjectefpretus,naucique & a populo Ifraelitico rejecf tis fuit, nihlominus tamen, fi elaborctur, bonus eft,adeo ut totius mundi pretittrn fuperet: Vero namque lapidi divinitate,cuinulla angulari Chrifto,innatura &fpeg|^^bi.liffima humanitatem & naturam: res jeqtiaiis eft, exeepta) fimilis eftff|l$?a Chriftus pro viliflimo hoccein Et qtiernadmpdum abjecfiffimoque, mundo

GioridMundL

22J
.

fuit habitus rejecfusve, Ifraelitico tanihilominus mundo,apopulo & terfaperfolvere nien tam erat bonus, quodilliuspretiumcoelum modo cuin lapide iioftro,& cura rebus, hoc ixinionon poflet.Simili eft: Fonsenim quoinlapisnofterrepedo;naturalibus,comparatum enim per Naturaai ritbr,fons naturae appellattir. Quemadmodum Solis calorem generantur: ita quoque Laomneis res crefcentes,per eflet. pisuofter per natujram Hafcitur,poftquarrigeneratus Accips igitur hanc aquam In qtia lapis nofter eft, qualictinque modo iilam reperias, & haud aiiter eft: nihil illi detrahas, nec qufddamilliaddas^cumpropriaenimfuanatura prjeparare illam teopora f icco detrahe,tunc tet:dein aquam in alembico fepara, humidumq; invitro remanet,&aquainprofternium fefe demittit: corpusfolum ttium' illamiterum tunclaborem conjungas quemadmodumnofti,& perfecifti. Scias etiam quod aqtia,in qualapis nofter eft,concorditer modo temperattis fiet: terram fiquidem, quatuor elementis fimili olettm, & aquam in laboreinve;nies,hoc eft,corpusr, fpititum,&anieft corpust oletim apud terraeft anima,& mamutpote terrainfundo Jllic dtios colores principales reaqua,de illo deftillata,fpirituseft. alterum, hoceft,Solem, &Lunam,, peries, albtim unum, rubrum oleuro ab initio laboris pro igne,tamquam quemadmodam proSolc, k veluti aqua.prO aere & Luna, atirum & argentum, etiam pro Sole & Luna, fuerunt habita: iccirco Sol & Luna conjunguntur. Sed de hifce fatis. hac ex epi&fiilliim Lapidem igitur bene noffedifcito, ftolanoffe nonpoteris,tunenumquam.illum Hifce efto cognofces. artis amator, & Deo omnipotentiin Eeterntim comraendatus. Datum,Acl:umque,apartiiVirgineo,M.D.XXVL deduabus dutnItaferibunt Philofophi aqtiis,qusetamenunica taxataquafunt,iiiqualapideminvenis,&aliasnulli'bi.Notabisetiamv quod tevvx deeft,id ccelum abunde largiri poteft, neque hoe a natuetiam hocce noftro cumlapide raeft, quodnobisheicimpertitrita ficca corporahtimida,, omnia frigida comparatum,omniaarida& corpora calida,& omniaimpuracorporamunda atque puraefficit,, tamen lapis. adeoque pltis, quam fcribere potero : nihilominus HOfteE"

224-

Gioria

Mmdi

nofter non dcqmnibus hifcenararis eft, quemadmodum perpettio duraturum coelum idemfacit: omnis fiquidem potentiailli imprefla eftjidqtie per Magiftrum divina aliqua arteignifque beneficio & auEft illumque complexa eft. xilio,qtio potentia ifta illiimprimitur, gratus omiii teiupore. ergaDEUM

60L '-'-

ILLIVS

P J<IER,LVNJ 'vero mater ejl.

duo iftifpiritus funt,ttinclapidem pariunt: Sol efi fulphur,& Ltu SI na Merctirius,& exinde lapis fapientum coxificitur,fac ab tina parte fulphuris,&.quatuor partibus Mefcurii: Illud ftilphur animamei altertim calidtim, ficcumque fiilphur frigiexprimit, ita detineto Mercurium: recfe meintelligas & obferves, dum humidtimque veluti ntiterum in aquamfblvItur,quod aqua antea exftitit,ita etiam in Mer curium,qui anteafuit Mercurius. corpus folvittir

DE

VEL SEMl PRIMJ MJ1ER1J, nemetallowm^quacmlibetfeminiinclufaeflf dttofmf: Vir ff Vxor videlicet.

Etalla res creatae, & itidem terraefemina funt, aeque ac castera M~ herbarumfemina:iccifcoetianiinterrafuamoveriillaoportets :Nifi in qtia generant, frticfiifqueferunt^velutietiamrescretsealix cnim illnd fieri debeat, tunc nulltim metallum cf eviffet,& femen eft eft : & fi femen in terram jametalium , quod exterraliquefactum ctuni fiet, tunc aeque accretionem fuam habet, quam res crefcentes aliae: Quocircanobis terrapraeparanda,prima fcil.materia,&femen noftrum in illam projiciendum eft^&tuncfrucf us ftios proferet,juxta ad generationem ex una unica re motus hic rcfpeciem fuam.Itaque . quiritur,h.e.exprimaniateria,quodterracreavit,&non homo,idfiet lapis,& fixatum,five conftans,five fugax,atque,verfa Vice,fiat fixatii h.e.corpus fit fpiritus, & fpiritus corpus: & tum exinde medicina fit,
qu3

(jioriaMundi.

22J

uno colore inalium transmutat: &quod inalbocolore qux fe ex fit album, & quodin rubro,ru"brum. Pritna mateqtm'itur,illud primamfuam materiam redacla riaunafitres,quxa.rebusmultisin hominum manibus facfa: per foeft,percreationemDei,&nonab efTentiam fuam transmutata lamfiquidem naturam conjunta,&iii itertim dein eft.Illud tum fumimus,feparamus,& conjungimus,prout rubrum fiat: Et priafua aqua lavimus,ut albefcat?& poftmodum hoc tamdem noftra terra eft,qtia in Solem, & Ltinani noftram com- . eft; Sol enim omnium metallomodeintuemur,purifiimumfaclum iiimpater,Lunaveromatereft:ideo conjuncLaamboiftaefleoportewamquarri maritus,ejusque uxor,Sol, & Luna, alias partus nuilus neaderit:.Unumfoltimfiquidem generare, neque frticfusproferre illa effeoportet, tamin rtibro, quam in quit,conjuncl:a,uti dicrum, albo. Sol, veluti itidem dicluro, pater, & Luna metallorum mater nihilominus clt. Et licet etiam mille libri eaderefcriptifuerint, tamenfaltitnrestma eft,utpote prima materia.: qtia ex ars pra^para& Ltinam videlicet, contur,iiiquamfrumentumnoftrum,Solem jicimus,qua2juxta fpeciem fuam fructus proferunt: Si metallis inijci& Lunam nimirum. Id amr,tuncin optumum transmutatur,Solem gratias. quodeft veriflimum.Deo

ELEGANS

FERJE
tisinformatio,

AR-

fit corporisfolutio, abfque ItlxtaPhilofopliorum enimfpiritus in corpus trasmucoagulatione fpiritus:Quamprimu Scias tamen quouiam fpiritus fuam habet. tatur,tuncpotentiam fixatus five conftans eft,ideo etiam operari adhtic fugaxj&iioxidum fixatusftet,tam cito etiamoperattir.Curn nondumuequit:Sitamen illo itaque agendum eft,tamquam Piftor cum pane agit: timc a fpiritu patilulum fumito, illudque corpori tribuito-, veluti piftor fermen&tunc fermentum totam fubftantiamin tumadfarinamcoxifert, Idem quoque facit noft er fpir itns, hdc eft, fermenttim convertit.

fententiamnulla

Ff

fer-

226

Gloria Mundi.

contintiofermentandum fermentum noftrum.Etita eft, donecmiiverfafubftantiafermeiitetur: Itafpiritus corpus purificat, ut fiatfpi, rittis,& itailla duo inunum tr ansmutetur: atque hac ratione onineis res quibus inijcitintur, fuamin riattifam transmutant: Id verum eft. Etduo iftaleni quodamigne uniri oportet, idqueaflidueleni calore, non caliditis,acgallina ovisincnbat. Illtid tum in M.B. ponito, qtiod Siccum & humidum non nimiscalidum nequenimisfrigidumeft: vero afe invicemfeparari,rtirfumque conjungi, atque uniri neceffum habent quse tum nobis Mercutium in purtim aurum argentumNullam igitur amplius egeftatem pari vos quse comniutant. oporgratias landesque dicere debetis , qu$ tet,fedDeoprodonisfuis Deus namqtie prudentibus artem hanc fane multis oceultata funt. ideo revelavit:ut altiffimum ejus nomen & gloria agnofcantur, & ftiiseo ipfo fublevetur : Duabus namquede proximus in anguftiis catiffis Principalibus Deushominem creavit ut nimirumper iftam &illa proximo, tempore fuamcreattiraincoleretur,celebrarctur, neceflitatis,fubvertiret. Quocirca beue tibi profpicito, ne commiffumtibitalerttumftiffofTum maneat, fedfcenerare cum eo in honoOnuiis enim homo homini in remDei, & emolumenttimproximi: auxilium datus eft,ut ille hac ratione fublevetur,& pler umqtie Deus hominem,pcr alios homines confolatur: Exempia ejus rei,irt ipfaSSo aljis. Scriptura,habemtis iiilofepho. Abacuco,Sufanria,&

SEQVITVR

NVNC

TESTAMENTVM

meum, qwdvohis, perdifeBis meisfiliis, ex intimk

cordii meipenetralibm, defcripfi. &Liberimea^famiMEiartislitijusamatores,pediIecfimeifilii, lix,vobis,inqtiam,.docl:rinje,admonitiortis,experientia2,&informationis gratia,hocce meuniTeftamentum, ex charitate, converitatis, &a fcriptum volo,. ut quilibetfciat teftimoniaartishujus qtiibns Vobis cavere,quid fumere,& qtiomodo laborare debeatis,at. que quo pacfo omneis Philofophortim fententias xntelligere queatis. Quem*

(jioria Mundi.

22J

res omneis exficcitate, enimDeus omnipotens & Qoemadmodum quoquchaecGe noftra ars per divinam illius hurruditatecreavit.ita &'curftim natura: <rratiam,nafcetur.Si quis igittir nunc primordium artis noftrse jamhabet. Qtu vero illud ignorat, novit,is intelledum veluti pinfere illiarsiftavidetufimpoffibilis,quamvistainfietfaciIis ftiitab teftimouium, &cerevifiam coquere.Ita,juxtaSS.Scriptura; ccelum & terram, initiojtibi Deus per divinam fuam providentiam, voluitmihil atitem in promptu fecundumfapientiam,fieri erat,quocL materia: ,c[uam tinica dtirataxat finrrularealiquodnomenhaberet ffonerat terra, illanoneratficca,nequehumida: nonaer,nonignis, non lux,neque etiam tenebrae,fed una materia, vapori vel nebuke fivocabatur Hyie, five' auttangi pottieritrilla milis,utnequevideri, materia: Ubi enim res dentio ex nihilo fieri debet, tunc illud prima matenihilumunirij&remunamfieri oportet,exre unicapalpabilis anima datur,a qtia, ria,& ex palpabiii materia tinum corpus,cui,viva fibi fimilem fuam fortitur. Ita etiam noperDei gratiam,fpeciem tandum eft, dum Deus materiam fieri curavit ,tunc illa erat ficca, & humide coar&ata.Sin igittur ex ea htimidi aliquid crefcere debuiffet, timc a ficco illud feparari oportuit,utpoteignis pro fe, & terra etiam huiieceHurnhabu.it, fialiquid profe;terraquoqueaquaconfpergi cnim crefcere nihil midiexeacrefceredebuit: abfque huroiditate nihil crefcit, nifi terra adfit, in poteft.Similiquoquernodoinaqua aqtia terram. irrorare debet, tunc materiam quaconfiftat.Siitaque aqtiam ftipernatet. Exempli gratia , ventus illicadefleoportet,quae creaturis aqua largitur :nifi enim ille fpiraret, vel effet, tunc aqua ipfi terraminundandoin mare aqua etiamunavice fiibvenirenequiret, fuum habent, & recurreret, ubi omneis aqtiae rectirfum influxumq; Omneis indentimquarevertuntur. terrainhabitantes,quoque,prae cotabefcere cogerentur. ficcitate,& arriditate, petireatq; Quaproalterius adminiculo, frucf us nullos propter unu elementum,abfq; ferre potis eft,nulla etiamres adeflet,quae venttim cogeret,atquead laborandum inpromptu quiefceret: impelleret,aliasenimfemper Itaqueignis eft, qui illnmadlaboremmotumque cogit &impellit,

Ff

quem-

22%

Gloria Mundi.

ad ignem eoquis, ttinc ftimus illiccqtiemadmodum vides,fi aquam o-reditur3qui aereft,cum aqua coagulatus aerfiet,& aerab aqua,per calorem Solis,fuamfu mat originemjSoI enim fplendorem fuum per. adeo ut vapor illic fefe confpiaquamlargitur,aquarnquecalefacit, Ille tum ventus fit,&,propter aeris copiam, humidietium faciat. tas,& pluviaexiftunt,adeontars &aeritertiminaquam, velpluviam convertantur aut coagulentur,acque per pluviam in terram incidunt,quo deomneis fructus ftium ct'efcere,Euripi, omneisque adeo non fecusac ingrediuntur, aquaealia;fluentafuaaccipiunt,&mare homo,qui etiam pro parvo tntindo habetur, utpote dum omneis venseexaliquo vapore,mediante calore, ductmtur,implentur,atque in unum alterum perfequitur* veficam fefe immittunt,& Pari quoque modo cum lapide noftro comparatum eft, qui cotvaporemaliqtiemaSole& Lunageneratur, tidieabaereper &per fluentamareque Erythrseum: in Euriposnattirse in Itidsea illabittir, ubi illuni adferre nos oportet:quem fi csepimtis,tunc illtim nianibus tamdem etiam caputipfiavellimus{ Qiio pedibusquetrtincamus,& fa6to,illum adrtibrum dticimus, & fi quid nigredinis in-illo reperimus,illud una ctim inteftiuis & feetore abijcimus: Si purificatiis eft, tunc illitis partes fumimtis, eafdem iterum conjungimus, & tnnc Rexnofter revivifcit,numquam moritur, & adeo clarificatus &fubtilisfactus eft,utoniniadura corporapertranfeat&: feipfo ilkfiibtiPorro fci.as,dumDetis omnipotens Adamtim formaliorareddit. vit,& iii Patadyfum locavit,tunc dtio ipfiprsemonftravit, idque verAdam heie duo funt, fixatum, five conftans ubisfequentibusjEcce ntim, fygax alterum ; eorumdem occultam virtutem omnibus tuis filiisnonreveles., Mi frater terra fixata,aqna ftigax eft,quemadmodtim vidcs, fires maavolat, &conftansjacere aliqua comburatur, tuiicinconftans namciadfundas,tunc exindefitlixivium, net,utcineres:Siaquam xierum efficacia in aqtiam tranfitj Si nunc lixivium clarifices, in ahenummittas,&adignem evaporarefinis, tunc materiaminfundoreeft, Sal materxse, qua de einis uftus peris,quse ante fuit inlixivio,hoc cft

GioriaMundi.

22$

eft & Sal haud immeritolapis Philofophor um appellari poffet, poftfimilis videtur,fed illud ad artem noftram niquam ille neftro lapidi fnnt," qno melius lapidem nohilfacit:Hsecenim ideo.amefcripta Materiaenim,quain ftrumcognofceredifceres. lapis nofter, Iixicinere,& aqua, fed, per vium eft,non tamenhominummanibus,ex Dei ordinationem & creationem, per naturam conjunftus, atque quatuor elementis fimilis temperatus eft,omnia,qua; habere debet, ei detrahitur,fednosillumfuhabet,nullareindiget,necquicquam mimtis. & laboramus, quomodo eft,& requiritur , ideo quod lixivio fietfimilis. Lixivium igiturideo pofui, ut ad vertim intellectum pervenire poffes: & quando materiam,quo in lapis nofter eft,ftimis & in alembico in Maf iasbalneum immittis,atque deftillas, tunc aqtia ftirfum in antifternium fefe demittit,& Sal, quod pro terra habetur, in fundo hseret,atqueitaficcattir, tuncquehumidum aficcofeparafti, &tamdiuin caB.M.imponito, &corpustumteniiiterterito,illud fadfo aquam fuam ipfi iterura lorerelinquito,donecfolvatur:Quo &fucceffivo tempore, donecclapotandanipraebeto,omnialente, refcatjSeipfum fiqtiidem coagulat,fblvit,& aqua purificatjdeftillata enim eftfpiritus, qtii corpori vitam fuam confert, qusetinicaillius znimadvertito: Aqua ventus,& ventus vita eft,ttique vides quod ventus vivat,& vita eft aniraa: Idcirco in ifto labore aquam & oletim invenis,oleum tamen femper penes corpus remanet, & quafi combtifttis fangtiis eft:deinjcum corporein calore, juxta temporislongiture femper edocfus fuifti: dinem,purificatur,quemadraodumhacin Icicircointegram,tibipfsefcriptanifummani,adfinenihujusTfatatus ufque,pro Teftamento datara,teque,atqtie adeo vos fingulos,fideliter admonitos volo, ut cumprimis caveatis, ue hac iiv arte qtiicqtiam attentetis.iiifi prius res bene intelligatis, qtias vObis prsefcripfi. Nulla enim res in toto terrarum orbe eft, qtia ex ars elaboratur, nifi reshsec uniea:Illam qui ignorat,numquam ad ar tem pervenit: Unicaficiuidera res eft qusenon ex.niontibus, vel terrse cavernis eruitur &c.Sed quomodo illam DEUS creautpote Sol,Lnna,Stilphur,Sal vit. Illudomnenihileftjfedhoc reseft,quodexnimiumaliginofo - Ff aere 3: .

2%o

GloriaMundL

aere publice ad lueem venit,& quamprimum de ter ra ftia decidit,tu-' fefemanifefto facitconfpicuum,quamcito etiamterjmultuatur,& ram tetigerit,tam cito quoque iterum evanefcit,nec timquam rurfiis fed in acre, antequam lapfti fuo terram videtur , velinvenitur, undique fermefcripfi. Ec tangat,capitur,&elaboratur,veltuiantea tribuerim, nihilominus tamea quamvis abinitiodiverfanomihaiili euncnoitaappellatur/: titque ad verumftindamentumpervenias, men illitis tibi denuo inculcabo, illumque piimo HYLE,hoc eft,t erumomnium piincipiu,appellabo,nomirtatur quoq; Sancf us unicns, intellige ex r epugnantibus elementis, qtise in ilio ftint, lapis Philofbphoru, Solis, metalloru, fervtis fugitivus, sereuslapis, Thirnius lapis, Lapis liMagnefia, five corporalislapis, Marccafites,Lapisgemmse, berorum,aureus lapis, origo rerum mundanarum,Xelis quoque.per Petra , Atrop, inverfionem Silex,Xidar, eademinverfione,radix, per inverfionem porta, & quotquot etiam alia nomina habet, tamenunica faltim res eft: Cumqtie res vulgaris fiet, eapropter vos omneis fideliter admonitos volo , uta cseteris Sophifticis technis vereenim Alchimiftse il-li nominari omnibtisvobisfedulocaveatis, male mifcuerint & errarint, &adScopoterunt, cum OMNEIS pumminiinecollimaverintjncatifafuitquodneclapidemnoftrum, neqtie virtutem,neque prseparationem illius recfe cognoverint. Teftamenti, Ofilimi,mementohujusmei quodex fideli corde, & condolentia,efrantiumiaboratorum gratia,& charitatis ergofcrieffet: Eximia tapfi & largitus fua^quamvisjtireilludoccultandum erga artis illius difcipulos ge-rp, cogit mc me.ncondolentia,quam quafi utillud amplius occultare nequeam. Rogo igitur, per paffione Domini & Servatoris noftri Iefu Chrifti,ut dichim ifttid meum Teftamentum iiiiperitis,indignis, impiisque homininibus neutiquam commuiiicetur,ne juftum Dei judicium nos forfltan cum furore obruat & corripiat, atqtie tamdem in seternum seternsecondemnatioid quodtamen idemDeusiiofter.clemennisbarathrumeonijciat, rifllmus clementiflime pr secavere ne dedignetur, Ncc equidemres levismomenti eft,fiquis,quidHylefiet,affirmare

CjioriaMundi.

2ji

Eft igitttr ( Hyle) prima materia, fal Phiiofophorum tnare velit. Azoth, & femen omnitim metallorum,. quod e corpore Magnefise & Lunarise extrahitur. ab initio fuit materia : illst Hyle eft rerum omnium principium,& non erat liumida,xiec ficca,non ter ra,non-aqua,non erat lucida, neq;etiam tenebrofa,fed confufa erat commixtio,quse eft HYLE.

SEQVITVR.NVNC
hujuslthri,par$.

ALTERA

: \ i \ \

fcieiidum eft,poftquam Deus omnipotens ab initio, primtim noftrtim genitorem Adamum,una cum omnibus cceleftiPRimo iuParadifum bus terrenisqueeorporibtis, collocaffec, &defructu arboris fcientiseBoni & Malifub seternse mortis pcena, vefci prohidivinum prseceptum buiffet, quodillo tempore,antequamAdam eo quod prorfusre adhue indiguerit, transgfefluseffet,horoonulla vero aprohibito fi:u&-u,parciimortalis adhuc eflet :Quamprimum cipaffetjillico etiam ornniu mtindi r eruindigens facfus eft, dtim juffu mundivino,per Angeltim exParadyfoin exiliu,immundtim,htincce du fugatus & nihil nifi egeftatem::calamitatem,niorbum, tribulationem anxietateriique, & tamderaetiam amaram acerbamquiiortem portavit.Sin auteradivino praecepto morigerus fuiffet, ttinc tempus: iuum,unum videlicet annorum mille,in Paradyfo vixiffet,atque tum etiam omneis fuii exindeinccelumfu.blatusftiiflet, quemadrnodiim generishomines. Vertim ob in obedientiam fuam, Dei incleraentiam erge fe, pofterosq.uefuos,,atque adeo emneis totiusterrarumorbiscreaturas, concitavit, qui omnis generis morbis ipfumy clemens & mifericors DEUS, fubindevifitavit:attamen,tamquam aiias-res nobiliflimas , pro miferoiterummedicinam,&idgenus ram hominum diverfimodis defecf ibus, ex mera gratia & clemenrtia ereavit , quibus fefe miferi ifti mortales quandoque a rnort*is fublevare &^ famem necefutatem ,. aliasque oorporisque calatnicates. & anguftias prbpellere poffent , quemadmodura
cr,:~

2%2

CjioriaMtindL

etiam manifefta Itice clarius, quod cbrporali cibo potuque homo confervetur. Dum igitur nunc homo,omnis generis oiieribus,miferiis, & angu, iliis,ob innatum Adamo & Evse peccatum origiuale, onuftus fiet,idAdamus unus annorum mille vivendo adcircoetiampaternofter artes,quibus tum a Deo dotatus erat,pro leqiiiiiori potuit,licetmille reriim vittutes,herbas,& medicinam fapientia fua noviffet.Nifi vero perDei gratiam cognovit.) Non quadringentis, cognoviflet(veluri Cum autem pomulto minus nongentis annis, & tiltra, victitaflet. ftremoper ftiam medicinaraarte fefediutius fuftinerenonpotuifiet: advitse lignum adfeeaproprer filiumfuumSethanteParadyfiim, rendum,mifIt,quodillicetiaiiiiioncofporali,fedfpiritualimodonadtis eft.Ultimo oleum mifericordise petiit, quo facLo, ipfi per Angeolei promifliofacta &mox Olivalumjuffu divinoimpetrandiillius fui morte, poftin rtimnucleimiffifuertint,quosdeinSeth,apatris Patriam reditum,ad parentis fui tumulum plantavit, ex quibtis poftmodum benediaum S. Crucis lignum crevit,in qtio Dominus & fervator nofter lefus Chriftus miferos nos homines, per mortem atque ab seterna morte omnibtisque peccatis lib eravit, qui paflionem ftiam Chriftus,inS.fuahumanitateipfearbor& lignum vitsefuit, nobisfrucfum olei mifericordise,tamquam clemens,boque riobiliffinium Adam, atqueariUS&mifericotsDeusadquifivit,qtioPaternofter fidem& confidentiam deouniverfnmgenushuniartum^quimodo ftiamin Chriftidigitos colloc"at,Deoquepro acceptis beneficiisgraCtim itaqtie per Adce tus eft) ad vitam seternain pervenire poterit. hominibus, qtiam lapfum tantsemifeiise,ineftabilesmorbi,taiiiipfis terrse frticfus cxftiterint: etiam pecoribus,circaomneis eapropteri&divinam permiflionem Dei oninipotentis, terumperbonadona, medicinse,remedia, Elixir, & Tincturse reperta?., & cogitatse fimt, humana,fed etiara impnra terrena metallica cornondumtaxatad una alteram femper porapurificanda,exquibusomnibusmcdicinis Sol fplendore fuo omneis cseterasftellas anteceliit, quefnadmodtim ad inulti homines, ab Adamitempore, longefuperat:Quapropter quartam

GloriaMundi.

233

am Monar chiani ufquejongo tempore, unica ifta Nobiliffima qtiart Medicina,lapidequebenedicl:o,vitamftianibonafalubriqueinva.letudinefartam tectamqtieconfervarunt,&amortcprsefervarunt.II3i autqui tata divina dona,prse cseteris,aliquanto melius cognoverunt, illorum, inquam, quidam trecexitosannosvixerunt,nonnuliiquadringcntos,aliqui quingentos,utpote Adam,& quidam ex illius filiis, ,Noa, &ultra aliquidejufdemlibenougentosvelutiMathafalem Albanus, Ortulari,utpoteBachani,Ilrehur,Kalix,Hermes,Geber, nuSjMorienus, Alexander inMacedonia, Anaxagoras, Py thagoras, & nobilemiftam benedicfilapidis medicinam hapluresadhucalii,qui buetunt,ufurparunt,&fummofubfilentioadfefvaruiit,necindignis revelartint,qui ad malitiam ftiam illa abuterentur, qtiemadmodum Deusomnibus temporibus,petulantibus, audacibus, malis, improbisquehominibus femper viam prsecludere novit.Ne idcirco mireris quodDeus omnipotens tam nobilem artem mundo largitus fiet,qua non dumtaxat Corpora Animalia fanare fed & metallorum corSolem & Lunam transmu-. porapuiificare,figere,&innbiIiflimum tarepoteft,idque adhuc magis,& facilius fieri poterit, quam anima& tummanifefto vertim eft, quemadmoliacarnaliumcorportira: GLORIAMUNDI dumextribushifcepartibus meilibelli,quem infcripfi,fatisfuperqueintelligere&difcerepoteris,quemadmodiim etiam,juxta hujtis mesedoctrinse informationem, quam in dictis iftis meisopufculis defcripfi,ipfb facloperficere!, & comprobare poteris, finalias docliinam-meam fcqui velis,quam tibi, abfque ullo dolo, ex & tradidi CaveauChriftiana charitate,& condolentia,prsefcripfi temne talentum ttium abfconditnm maneat,fed,ad miferorum indiScholarum& Ecgentiurn folatiurn sedificatioiiern Chriftianarum clefiarum,atque ad Dei latidem gloriam que, ufurpari qtieat, ne divinaseterna:condemnationis ira animamttiam obruat: id qtiodtaraen Deus clementiflime avertere, tiosquc in verbofuo confervare di" gnetur.

G$

\AD-

2$4 JD

(jioria Mundi. LECTOREM.

ftindamenLector,diudetinearis,fedopiiiionem & certiflime intelligere NE,pcramice quam commodiffime tumquemeum funv poflis, nec lecf io forfitan tibi molefta atque tsediofafietddcirco madiligentiaobferves, quse abinitio,medio, &finehujusmei-opuf. ifta tibi nullum tsediculi,tibi revelavi,& nominavi,lectiofiquidem omnipotens, cujus -um,fedgaudiumexcitabit.Cuniitaq;mihiDeus fand iffimumnomen celebrare,eidemque omnib.temporibus grates debiras perfolvere obligatus ftim per divinam fuam gratiam ,res iftas, nobilis versequeiftius artismagifterium, inteliigentiam ,atque expeex charitate verarientiamconceflerit,nihilominustamenfraterna ifttim thefaurum, qtiemper que fidelitate moveor, ut nobiliffimum Dei gratiam,niultifariis fiim ,in fumptibus,& molefiiis,confequutus fenfus corrigantur, Iticem proferam, ut hac ratione caltimniatorum tibi cavere poffis, &neego tiiabaliis,minusneceffariis,ftimptibus defalfus,invidiofus, malivolus^&avarushomo quoque,tamqtiam loeupletiffimum prehendar. ltaqtte" nobilem huncce thefaurtim,& nolo, Deidonumapudmemori,autrubigineobduci, &putrefcere arcanum, quod Deusiprsesertim tam inefFabile confblatoriumque tempore conpfe coluit,fofeo fanguine fuo profudit, inmaterialifuo reveletur ,mandavit: imperitis infipientibusque fperfit, &nererum haud immerito oleum miferi.quocircaetiamnobilishsecmedicina multis fane de cauffis,quasintellectus cordise appellaripoterit,idq; tuustibi ipfi fumminiftrabit. Minime igiturnecefium,utpluraeadc renuncloquar,autfcribam,juxta decentemmoduro,pfoutreqtiirirevelabo,ut,nemo, tur,explicabo,docebo,& qui impofterumlaboraturus eftdn Philofbphia amplius errare vei feduci queat, fed multo & hilareni accefftim ad artis hujus opepotius certtim , verum, rationem habere poflit. & Communicator Itaque poffeflbr ego hujtis libri , per Chriftianam charitatem admonitos & rogatos , Vos fideliter volo , ut hancce rnearo TABULAM PARADYSIACAM, GLORIA injuftos MUNDIinfcriptam,contraomneisfaftuofos, mifero-

GloriaMundi.
miferorumhominuxiioppreiTores,

2.%$

elatos , nafutos,irrifores,eongenusalios impios homines defentemptores,calumniatores,&id dere,coramillisocculfare, &adipfof ura manus pervenire nepatia& animarum veftrarum conmini,idque fub pcena seterni crutiatus, demnationis,quod judicium Deus contra transgreflbresiftosjam Id vohis fummopere curse cordique fiet: prsefertim auantetulit. temtabulam iftammeamverisamatoribus, indigentibus, piis,probis, beneficisque hominibtis, quiiftiufmodi Deidonapromeiito, venerahtur reveletis & communicetis,atque quiifta dona Dei & reSinvero hicmeus liber ad cteufurpare,& recfe occukare poffunt. tameriillos Deiis ccecitaimpiorum manusperveniret,nihilominus te& ftultitiapercuflurtis effet^ne illam intelligere, vel comprehendere,multominus laborare & ad utilitatem referre poflentata Deus impiosprsecipitare, eorumdemve nequitiam cohibere novit, quemadmodum etiam Rex David in Pfalroo fiio ait;

Hoflestua manutems, Horumque cogitatus&c. Ita,mei filij doctrinam obfervetis,& tunc heic tcmporaliter in valetudine&lsetitiavjtam tranflgetis, & dein vobis Dominus fempiId quod faxit SS, Trinitas, Deus paternum gaudium largietur. : ter,filius,&fpiritusfaiictus.

VERJE JRHIS

INPORMJriO,

; I i

attis htijus amatoribus notum facio, quod Philofophi ftib dicto comple.tantur: veriveritatem,& mendacium,tino OMnibus tatemvidelicet ipforum liberis,& difcipulis: mendacium veroftupidis,rerum imperxtis, & infipientibus, qui mendacium ad veritatem referunt, & ecoritra: Philofophi enim numqtiam in mcndacio dcEt qua de cauffa?Res artis noftrse recte appelkrunt, prehenfi funt* & iaborem vere indicarunt, infipientes autem fcripturam rioii intellexerunt, & res incertas acceperunt, utpote dum operantes aquas fu.mere Gg i

2%6

Cjforia Mmdi.

fumere debebant,ibi pyritem, fulphur,fal,metallum, diverfasquea. lias materias fumpferunt,in quibus nulla eft operatio, & ex officinis tamen res caras,fed in labore nullius omnino funt pretij. Noftra vero cottidie invenitur, & materiaexnullaofficinaemitur,inillatamen Sufficit itaque ut gratias reperiainftitores in plateas proijciunt. omnibusiisrebus, tur:Sedmaterianoftrilapidis quibus in artifices fiquidem lapis eft,fal noftrum,Mercu. laborant,comparatur:Nofter rius nofter,erugo,halonitrum,falmiacum, Mars, fulphur, & infinita id genus alia,non tamen ex fylveftribus campeftribusquemontibus malleis, aliisque inftrumentis, effofiaj Sed folummodo noftris ex inSalis-fonte noftro Sal montibus,&fontibus,lapisnoftereruitur; terranoftrummetallum,Mercurius,& noftrumreperiturjexnoftra fulphur funditur,& non ex fylveftribus, peregrinis, campeftribusq; montibus quasomnia artifices non intelligunt,nec credere,nec com&obtuipfisfenfusobfcuravit, prehenderepolTuntjDomiuusenim ravit,qua de re res iftas aliter,quam fieri oportebat,ufurparunt>&ad fcopum minime collimarunt, nihilominus tamen in contrario ifto fenfu perrexerunt,pertinacibusquefuis capitibus obfecundaruntjutfublimarunt,aibifortiigne pote dumleniter.deftillaredebebant, resillico operationemnaturaj,ejufdenique quasfortes uftularunt,& combufTerunt,& innihilum redegerunt. Dum etiam folueredebuerunt,illic coagularunt>& iterum, tamquam rerum imperiti, rem etdubium inciderunt, mendacibusquc iam imperite tradaruntjinque verbis artem non veram,,fed fralfam ene,dic~titarunt,in quo tamen ipfi rneritamentiunturjpropria namque ipforum ignoratia turpiter ipfos decepitjidquodproprijeipforumobfcurse caliginofse aftutia? imputandum eft,dumJ:UXtaobfcuriuiiipforum intelleclum, verbaaliter, Exqhipli gratia dum Philofophi quam fonabant,intexpretatifunt. irnde calcionando (quodilliterere appellant) verbafecerunt,tunc intellexerunt, & res omnino in peritiPhilofophaftriillicomburere Quanto cineresredegerunt,adeoutnihiiexiifdemconficipotuerit. etiam Philofophifolvunt, tuncnafutuli velinaquamtransmutant, iili forti aqua naturam combufferunt>& eadem aqua ,quas nullam in

fe;

Cjloria JMundi.

237

folverunt: id quod tamea feoperationemhabet,combuftacorpora in feipfo, &jn naturafua propria,&no per peregrinam aliquam addiridiculofas ineptias multas edi* tionemfierioportet,atqueidgenus derunt. Quaz ad artem noftram collatse funt inftar caliginofiforaetiam omneis infipientes raaminis,refpetu alicujus cryftalli.Itaque nere neceffum habent, & ad artem iftam numquam perveniunt. Poftquam igitur tam imprudenter,minusque Philofbphice multumj tamennihilinvenerint, tuncipfisarsnonvephilofophatifuerint,& ra& impoffibilis videtur} tunc calumniariatque convitiariincipiunt. Adhasc fi quis contrarium, artcmque veram effe, dicat, tunc illum mendacij arguunt,dicentes: Si ars ifta interris effet, tuncdiu tantum fapientiae &intelillammveniffemusprsecseterisomnibus, iedtuscnim habemus,tantosinftudiis progreffus fecimus, multaletamen nihil umquam invenimus aut degimus,& laboravimus,& ndmium gloprehendimus:Hinc de fuaftultitia,&magnafapientia riantur,& tame ingentes fiias aures afininas non tangunt,nec omneisvitas (ux dies artis noftrae materiam cognoverunt: nihilominus tamencottidie circaillamfedulo habentillam pra?ocuoccupatifunt, lis fuis, & licet omneis mundi divitias.impenderent, nihilominus tafenfum, illamnoninvemen,juxtacaliginofumnafutulumipfbrum niunt & ita divinorum donoruxn calumniatores, & convitiatores; manere coguntur. Omneis idcirco, & unumquemque etiamin fpecie,fideliter volo admonitos, firerum operationem non intelligant,noftramatura? materiam exfundamento non cognofcant, ipfiusqnepra!parationem,ab initio,ufque ad finem non nofcant, ut tum manum ab opere amovere debeant,ni,uti cseteris fadtum ftulti & calumniatoresfieri malint. beQuiEbetitaquehujus librlpoffeffor fine' neinanimumfibiinducat,&intelligat,quidabinitio,.medio& luijusTracl:atusfcripfenm:&tum,Lecl;or,fiescertior,numarsvera,. &imponeredebevelfalfafiet,quidvefumere,prxparare,ufurpare, intellias,utabfqueomnipericulo,ad veram.artempervenires,heic ges:quibus taceto, animum tuum placato,&nemo aliquid detuaintime deniq; Dominum>quiomnium tuorum tentioneexperietur: SE~ votorumtecompotenireddituruseft. Gg 3,..

2g$_

GlmaMundL

NFNC P^OTRIA SEQVITVR -meafententia,^ diSumPhibfofhicum,

"T7Undamentalis loco praefationis,& libri, atque ha&emis &antequamadhoc X. amefignificatajinformationis, Philofophia; meam fententiam, fundatam initiumtranfcendam, ut primobene libri hujus poffeffor eo citius ad turbam infra fcriptorum quilibet Si vero iftam meam pervenire queat, declarabo. Philofophorum & intelligere non fufficienterpercipere fubfententiam poteritjtunc illa meafententia,cum confulat,ubi rebus ante fequens Philofophus Epilogi commemoratisfinguliSjfufficienterexplicatur. materiam naCum itaque benedi&am veramque artemnorim,& Dominus : idcirco conceffit, agnoverim turamque,quantumfane cum libro fatis dilucide commueamdem tibicx condolentiahocce &verbis Cancelliftico, fed fefquipedalibus, nicavi,atquenonftylo modo & fpeciefimplici inlucem rete & fimpliciter., protuli. Quo& lecirca quilibet admodum prsemeditate eo citius animadvertat, meam intelliget. Verum certus fum, o-at, ac tum bene fententiam multos conficiis & calumniis me necaturos effe,cum ars nondum , a condito mundojita plane manifeftatafiet, quam egoillam nunc publicijurisfeei,quaeomnibusmundihujusfapientibus-,&nafutulisocin cultata eftt& qui libr um huncce meum legerint,illis inquam,mire tinniet. Concludo orationem mea.m ad ipfum fenipforum auribus / tentiaemeazinitiumaccedens. Chriftiana charitate & fidelitate Filij&difcipulihujusartis,ex arma& operatiories vobis notumfacio',quamverenunc lapidis nofcire poteftis & debetis.: Sciatis ftri reperire intelligereque igitur, noftris in arboribus, etiam in arboribus quod lapis Philofophorum, in creaturis, animalibus, iii aere,omnibus omnibus rcbiis pomariis habent, cr efcens, & non c'refcens, cr efcentibus,qua2 vegetabilitatem Per afcenfionem fua reperiatur. enim fuam,fia in..operatione Sole

GloriaMundi.

23p

fua commoveatur, Sole & Lunain deftillatione omnibus ercfcenrrbus animatisquerebusuriicuiquepeculiarem &s fpeciem,naturam, fuam largitur, per divinam gratiam, efficaciam & virtutem quemfufadmodum etiam fioribus omnem formam,fiveille niger,rubeus, & cujuscunque etiam coloris fiet, cus,caefius,viridis,fulvus,albus, metallis & confert,omnibusitidem mineraliis:omniailIa,inquam, elegantiam formamquefuamavirtutelapidisnoftrifortiuntur>cum conjuncTione Solis & Lunae: Solfiquidem pater, & Luna lapidis etiam hujus mater eft: ideo noftri liberi S ol & Luna, & operationem Solis&Lunajhabent. noftri eft proprietas, juxta Ethaectotalapidis hanc operationem,quam illum cognofere poteritis. Sinigiturnunc formam & effentiam illius lapidis fcitis,tunc bene beati,& veri artificeseftis \ Sin autem illtxd non inteiligitis, & opera tionem, na turam, vobis nihil dixi,fed a laboejufdem ignoratis,'tunc acprxparationem rererum iftarumcavetote,idfidelemeum confilium,fiinitium,medium & finem ignoretis. etiam prseterea, qitamprimum Sciatis, & animadvertatis femen rerum crefcentium,utpote & id genus aliotritici,frumenti,hordei, tumfrutuum,inaccretionefua,operationenoftrilapidis, per maturitalem Solis & Luna?,exterra in altum,tamquaminaerem,afceniterum frucrus proferre. derit^&matimimfactumfuerit, &eoipfo debeat,quodtunc,inquam,innaturalefuum prasparatum folumfe"in &ftercoratusfiet, minarioporteat:anteatamenagerbenearatus, confuquofimus putrefoere neceffum habet: Terra namquefimum mit.non fecus ac homines cibos,fubtile a craffo feparat, animam rei crefcentis adtrahit terra nutrimentum fuum , veluti accipit, & femini reftituit , qupd jam,io- terram rurfus feminatum eft, fuis lacTat, quemadmodumnutrixinfantescumuberibus per efficaciam accepti cibi fui:Et hoc modo terra bonum a malo fegregat,&" aliasrescrefcentescibatfUNlUS ALENIMDESTRUCTIQ, TERIUS EST GENERATIO)aeq; in.hac arte,qua in hocnatura, atque modo humiditas alimenta fua ex terra capit, velut j infans lac a aaatre,vel nutrice fua. Quapropter omniu terra fliftetatrix velnutrix rerura

24-0

Gloria Mundi.

xerum crefcentium, fi Sol & Luna, tamquam pater & mater, fient & fubtilem l illam ftercorari.arari, occari,inverti, liumidi-.quocirca crefceoportet,utinjecl;umfrumentumprselolio doneamquereddi vel femen re,nec ab eodem fupprimi vel impediri poflitjFrumentum Solis & Lunaj humiditatis,e terra exoriiquidem per deftillationem fuam idoneam feminari, &, per tunieft,eapropteretiaminterram necefium habet, fi alias geneSolem & Lunam ad fruftummoveri & Luna matereft rare&frudumproferredebear.SolenimPater, rerum mnium crefcentium. Ita &fimiliquoquemodonoftro noftroinfo. exfrumento,atque Solis, & Lunse: mnc ex terlo Lapis nofter crefcit per deftillationem in aerem & radirain accretione fuain altum fefe adtollit,veluti Verum etiam aliterde eo quis loqui cem fuamin terra cofifervat. Idem tafuaminaerehabeat,& caputinterra: poffet,quafiradicem men & unum id eft,nullum errorem parit: Nam quod furfum, idem Nihilominus tamen quemadmodum nobilifliquoddeorfumeft. flores, quae ex terra crefcunt. mi flores,rofse,arbprum,herbarumque in altum fefe elevarunt,&frucTumprotulerunt:fimiliquoquemofurfum elevatur,&florefcit, maturos fuos donoftrumfrumentum e paleis purgatur ,.& iterum in idoneam fru&us profert,trituratur, fuam terram mittitur, quae tamen antea bene ftcrcorata, occata, & in naturale, ac idoneu fuum perprxparataeft.Quamprimuautem venerit, atq; rore autpluvia,cceli humiditate irroratur,atq; confpercaloreSolis &Lunas movetur, tunc generat& frugitur,ac fimul per ctus.quemlibet juxta fingularem fuam fpeciem,fimilem illi, quo terEt harc negotio,vel Satio,in utrisque ra noftra feminata eft,profert. de prima Satione ufqueadalteram.Sol noftra artis eftindiciu,utpote & Luna namque noftrum eftfrumentum, quod folo noftroimmittimus,verum in principio,ut fpiritus & anima: atque tum quales pat.er &tales quoque liberi futuri fun.t. Quamobrem, &materfuerint, nunc quid nofter meifi.Hj,amatores,imitatoresquehujusartis,fcitis farina, noftrum fermenIapis,noftra terra,noftru framentummoftra noftra aerugo, Sol,&Lunafient,tuncuniverfum uini,nofterfimus, intel-

(jforia Mundi.

241

merito,prai cseteris ccecis dolofisque Alintelligitis magifterium,& exultare atquegloriaripoteritisjpro diimiftisomnibus, quo igitur laudamus & gratias debitas perfoluimus Creatori creaturarum omnium,per Chriftum Dominum noftrum. AMEN.

SEQVITVR

NVNC
gmemetaUomm.

T>E ORU

tibi fignificabo & monftrabo metallorum originem, undevidelicet primordium & fpeciem fuam fortitafuerint.Dein Fllimihifce nimirum metalla, ita exipfofundamento percipies,quemadmodum noftra fefe ordinatjquomodo auinomniforma&fpecieetiamars temilludformam atque effentiam habeat,id,pro tenui ingenij intelgratiseDeusmihiclementiffileftusque meimodulo,quantumque melargitus eft,proponam & docebo. Quo melius citiusque vero, Le&or,adipf um verse artis fundamentum pervenir e poffis, idcirco vifibile,mutabile,vel immutabile habes,utpote:animalia ,.arbores, herrem manualem, mineralia, qua:adnullam bas,lapides,metalla& operatioriisque perfectionem pervenire poterunt, nifiperfolaelevides, fiSol ad femeninclimentaignis,openaturae,velutipublice nettuncomneis fruotits erumpunt: Crefcunt tum flores & herbse, juxtafuam fpeciem genusque; & quanto magis res crefcenfmgulas & cum tesdedieindiem inaccretionefuaaugmentantunparimodo metallis comparatum eft, quoniam in naturalibus fuis lapidibus ipfis diuetiam perfectamfuinmontiumterraquamdiuconfiftunt,tam a quatuor elementis ignis,a Solis Lunajque amadcretionemhabent fplendorem Solisinfe concipit, & ab eo fplendore XTerrafiquidem calefiuntdein de caa:quetambene,quamvulgaribusincampis, loreifto vapor velfpiritusinterraexoritur, {c{c elevat quifurfum id quod haud inaltum, &fecum etiam celerrimaelementafumit, immerito quintum elementum nominari poffet;Eft namque Quinta a quatnor elementis feparata: effentia , tamqnam fubtiliffima & ex vapore humiditas exiftit, & e fuperiori montium avolare Hh nititur.

242

Cjloria Mundi.

ut vaporille nititur,fed montiumfaftigialapidibus praemunitafunt, exinde queat egredi,fi namque ad fuperiores lapides pertingit, tunc deorfum rurfus defcendere neceffum habet, iropulfus namque temperatusque Solis jeftus,a quo vapor ille exortus eft, eo vaporem iterum adigit utaut defcendatyvel decidat: in defcendendoautem vafit fulphur & Mercuriusj aliquam trasmutatur, por in humiditatem furfuni cujusutriusquepars aliqua retromanet, &quodfugaxeft, &dedeorfumque defcendit,&per multiplicemiftamafcenfionem fcenfionem illar,tamdem fuccefiu temporisfiguntur:atquein metalla transmutantur, quae dein tam arcte terrae & lapidibus adhcerent, utper fortem ignis fufionem inde elicienda fint, & quanto magis montescraffioreslapides,autterrashabent,itaquoquemetallacomejufdem generis fient, paratafuirt:Sienimfblumfubtile,&.lapides tunc etiam fubtilis vapor exinde egreditur & fubtile fit fulphur& Mercurius:qu2eduo fipura mundaque, per temperatum calorem furfum deorfumque agitata,& fixa fient,tunc metalla itidem munda Sin vero montes groffis lapidibus, & puraque,& conftantia fiunt. pari terra,mixti fient, tunc etiam Sulphur & Mercurius per groffitatem iftam impediunturadeo utadperfeclam operationem pervenir e nequeant:Idcirco etiam m etalla diverfo more modoque transmutantur.& quodlibet quidem juxtafuam fpeciem: utpote veluti campi arbor quaelibet proprium fuum odorem, faporem, & fpeciem habet: ita etiam mons quilibet peculfare fuum xs in fe crefcens habet, ex naturaliumillorum lapidibus, non fecus ac frondes arborum, 0mnium rerum adcretio fieri folent: idque juxta operationem Planetanto tartimca^iiquovicinioresnamquemontes Planetisadjacet, fumum faporemquefuum exinmagisiniisdemmetallacrefcunr,& de fbrtiuntur: Sin vero montes Solem verfus fiti fient ,& tam eornmdem lapides,quam terras fubtiles fient,tunc metalla omnia in aurum Sin etiam Lunze, tamquam Luna;, ad transmutantur: operationem fuam viciniores adjaceant, tunc metalla in argentum convertuntur. Omnia namque metalla iftam in fe prpprietatem habent, attamdem iti Solem & Lunara transmutentur, per longam Solis &Lit:

GloriaMundi.

24.3

:Luna* operationem: Sol enim pater, & Luna mater metallorutn Vides enim quodaurum,Soomniumque irerum crefcentium eft. Luna. Quamobrem liberi paHsinftar,fplendeat,& argentum,veluti metallicse , increfcenrentibus exiftuntfimiles:&ideoomneisres nihilominus tamen Solis do,juxtafuamfpeciemtransmutantur,& enim amplius deeft, & Lunse proprietatem in fe complectuntur.-nihil laborant, vides, diim quemadmodum quamignis,cujuspaucitate tunc campi flores moriuntur, Sohadventante hyeme retrogreditur, elementum foliacaduntde arboribus, omneis herbse marcefcunt, qua nihil poteft namqueab iifdem recedit propter frigiditatem,prae crefcere,& prarnimio calore res & natura; fructus marcefcunt: Duo itaqueifta,utpote Sol & Luna, fimul conjuncTimque operari necefr fumhabent,adeo quodSol calefacit,illudLunafrigefacit: &quod Lunaplusjufto frigefacit, illud Sol recalefacitt Quocirca diver.fimodasres crefcentesignis,hoc eft, Solisfplendoris fuftentaut, &eo Imperfecla vero ipfoperf e&se fiunt,quadibet, j uxta fuam fpeciem. metalla nondum matura fada funt,idco quod per adcretionem fuam fient. imperfecTra Quamobrem,per fingularem Dei creatoris gratiam,fumma nobinaturalis tam in arte, cujusbeneficioignis lisqueiftaarsinventaeft, quamin natura prseparari poteft, qui in momento omnia imperfecra annis perfiquod Soletiammille corpora &metallafigerepotiseft, Ita quoque eadem illa materia omnes res crefcentes, cerenequit. , curare vel fanare poteft, quamlibet fecundum fuamfpeciem fi ipfis adjungatur : Materia noftri operis fiquidem , tam,quam arsnoftra,a quatuor elementis conjungitur, unanimiterqueunitur, atque copulatur,adco utnumquam feparari queant: Quocirca hajc unica res difcordantia clementa placat in omnis generis metallis, reddit uuanimes: adeo ut omnis rebusque crefcentibus,easdemque omnium enim rerum morbus & in illarummorbusab illisavolet, conftantianonaliundevcnit, quam quod elementum Unum alteri imperetjunumque altertim obprimat, undehomines tum asgrotant, & metalla funt impura atque inconftantia , in eaque de caufla, > Hh 1 rubigine

2^-4-

(jloria Mundi.

igne,aere & terra pereunt. Quampri. rubigine obdu&a,facillime,in mum vero benedicta noftra Medicina accefferit, illico elementa purificantur, &amiceiterum conjunguntur:Itanamque corporametallica durantur,carnalia quoque, & crefcentia corpora fana fiunt, & abomnibus fuismorbiscurantur,exceptis gemmis, lapillisqueprefbrtiuntur, & ad inconftantiaoriginem tiofis,qui finguliabipforum perfectionem fuam r evertuntur. Scias prjetereaquod etiam omnis generis lapidese fulphure exiftant,& a fugace Mercurio,Sole & Lunaitidem,generentur: Quod id groffitiei, eorumdem imputanverinmetallarediginequeant, resodum eft. Sciatisquoque,quodcrefcentes,fivevegetabiles, mneis,utpote gramina& frondesafulphure&Mercurio generentur,idque per calorem Solis & Lunas: Sol & Luna enim eft Mercurius in materia.utpote:Sol calidus,& ficcus,Luna vero calida & humidaeft:Nam in terra ignisoccultatus,calidus,& ficcuseft,atqueinillo igne aerhabitat,qui eft calidus & humidus. Quapropter dusepartes principales cernuntur,utpote humidum,& ficcum,hoc eft, Terra,Ventus,& Aqua,in quibus mercurius conjungitur, qui calidus & humidus eft.Mercurius,fulphur,in materia, & res omneis adcretionem fuam habent ab humido & ficco,atque ficcum humidumquea & fublimetur, atqucresocalorefblismovetur,adeoutdeftilletut Et hac ratiofpeciem. mneisfierioporteat,quaelibet)uxtafuam ne Mercurius nofter lapiseft, quiaficco & humido temperatur: SedMercurius inneutroeft: adlaborem huncce fiquidem non eft conducibi!is:Nofter namque Mercurius fixatus atque conftans, fed fylveftris in tabernis fugax eft :.Eapropter huncnegligito, &proprium noftrum Mercurium fumitoquo de omnia humana & fubtilia originem adcretionemq; fuam omneisqjflores odorem coloreq; fuum Sole & Lunamixtum, & ibrtiunturjhoc eft,calidum &ficcum,cum cx quatuor elementisfimul temperatum, quibusres omneis vegetabilesnutriuntur. P^esautemiftaper vaporem aliquem tam fylveftribus,quam campeftribus inmontibus exiftit,per calorem folis: ex vaporeifto fit humiditas exhumiditate fulphur, & Mercurius.,. & ex luxta. duphusiftisfitmetallum.

GloriaMundL

24$

& promotionemmetallorumSol &Luna Juxtapuritatcmfuam, & concoquit,non fecus ac homo fplendor eft,quem fpiritus,adtrahit iftprum terram iis rebus cibum, atquefubtileduprum fplendprem lac infantibus. Et manducandumprasbet,quemadmodumnutrix ad temppra , nutriuntur, hocmpdp metallain terra, atemppribus, Idem quoque fitinnodonec perfeclam fuam xtatem adfequantur. &calore ftraarte,quse acalido &humido conjungitur, copulatur: calprem & humiditatem generata, hpc eft, quaunateriavappreper infulphur cpmmutata eft, qup in ignc & aqua lapis nofter invenitur, fumunt etiam fubtiliffi&aliasnullibi: Vaporesenimfecumfurfum mam terram,fubtiliffimum ignem,iubtiliffimam aquam,& fubtiliffimum aerem , & ita fubtiliflimis elementis fimiles temperati funt, tamquam cujuslibetrei Hoc.n.primamateriaappellatur, principium& materia feparatur tamquam terra & aqua, quo duo per temfecus ac fylveftris Merperatum calorem iterum conjunguntur,non curius in montibus,a celeriterra,& fubtili aqua per temperatum ca&fucceflu Mercurium transmutatur, loremconjungitur,in longi temporis in metallum covertitur. Simili quoque modo ars noftra ordinatur,& haud fecusjCum autem videas ,quod materia,a vaporegenerata, in duas parres, in teroculo , &terrainibi ram,&aquamvidelicet,fefe fegregaripatiatur tenusreperiatur.facileidcircointelligis ,quod ars quatuor elemcntisfimiliter temperatafiet. fiquidem nonSubtilishumidaqueterra dum Cdh furfum elevavit,& nihilominus tameninfegregatione,fixaT exta,five eonftans,invenitur, atque inconjuncTioneiteratafixatus terrananiindefitMercurius: SylveftrisveroMercurius fugaxeffi, que,una eum aqua,ab igne avoiat :ideo arti noftra; non infernit. S cias Mercurius: montibusverusfiet Ubifiquipraeterea.quodvaporin &fi calore ibi etiarn congregatur, demfumumhabetinmontibus, defcendere, nec hpcmpdp odeftruatur,ita utfurfum deorfumque calis eft Mercurius, terraremanet,& perarinonvaleat,tuncin quem etiam ibiremanet ubimanet, nemofepararepoteft:Unumnamque & alterum,velutivolans Mercuriusielem facit,iibi unum manet, ibr EE. Hh 3 quoque&alterummanet.

24-f

Cjloria

Mundi.

inftruc"fos cs," Etcommemoratohoccemodofatis nuncfuperque Mercurius fi, unde nimirum metalla originem fuam fortiuntur,quid Et hoc modo fermotransmutetur. et,&quomodoinmetallum " nem meum nunc concludam, &jin altero hujus libri Tratatu,plura ut fufficienter ad ipfum fundamentum pervenire poffis. explicabo, Solem & Lunam transNeitaquemireris,quodomniametallain mutari, atque omnia carnalia corpora ab omni morbo liberari atque curari poflint: in ipfa fiquidem rei experientia, Deum, per ejufdem & celebrare volumus. gratiamfummoperelaudare

NVNC

TE

^DOCEBO^QVOMODO

VU

delicet ignem gff aquamfacere debeas,quain AAercurius-pmparatw adveram TinBuram3albam^autmhram.

ignem,vel calcem vivam,qua de Philofophiloquuntur, REcipito quod in arboribus crefcat, in quo (igne) Deus ipfe ardet amore intellidivino:ln eo Mercurium purifices & occides ad artemiftam, in aquam,vel ignem fixare velis: fed ge vulgari cum Mercurio,quem in ifta aqua,vel igne, occultatus latitat, inibi afeille Mercurius",qui ait ad artem hanc de igne, , Naturalis Magifter ipfo fixatur.Item & fiMercurium clarificandum, putrefaciendum, cdagulandum, xandum in igue indelebili.vel vivo,quo in Deus ipfe ardeat, fed cum omnium hominum: & abfqueifto fble in amoredivino,adfolatium poterit. Item,ignis Philofophprumquem ignearsnumquamperfici fcribunt occultatum habent,dum , quod nemo iocclufumqueilli itaque in errorem inci'dunt,multiquefaspepforumverbaintelligat: moriuntur, nutneroinpaupertate eoquod Philofophorumiftuminobilifiimus gnemnonagnofcant.Item,ignis ignis eft, quem Deus in terra creavit, millenas enim virtutes habet: Ad harc refpondet tantam virtutem tribuedidafcalus quod DEUS efficaciamque ut divinitas ipfa cum hoc igne commixta fiet: rit, &tamdignus, in infernp, omneisque Ec ifteignispurificat, tamquam purgatorium homines

GloriaMundi.

24.7

N e vobis itaquc mirum moveat, homines ab eodem confortantur. llle fixet clarificetque Mercurium, & in eo omneis fcediquod ignis Item, Philofophi hunc ignem primo tates fordesque commutet. laudem glpriamque Dei omnipotentis, quife- . vivumappellant,in ipfum fcfc in vivam aquam mifcet,neque in divino igne unitur. Item ,ignisvaria habet nomina i Magnates enim dicunt effe vinum aduftum J Philofophi autem triplicia illi nomina conferunt, DEDEUSPATER, quemadmodumtribus perfonisTriunitatis, DEUS SPIRITUS US FILIUS,ET AniSANCTUS,Corpus, ma,Ignis,fpiritus fancfus. e-ftignis,& fimulaqua,unicus caItem,Philofophiinquiunt:Ignis loris & frigoris,humiditatJs & ficcitatis, & nemo ignem potcft extinPorro didafcalus aliquamipfe. guereiiequeingratiaimminuere quo de omneis Philofophi loquunquisait:Ignis eft inextinguibilis, animabus putur,quoebsontiiiuo ardeat, & in omnibusmetallorum comburat,&Mercurium rificetjjMigat,in iisdemomneisimpuritates e-mn^ole tam celerem faciat, interSolem & Mercurium, ut tum Mercurium cum Soleconjungat, adeout omneis tres, unares fiant, quasnemofeparaturusfiet. in hifce trib.fefe uniItem SS.Doctores inquiunt:Parimodo,quo unt,Deuspater,Deus filius, & Dcus fpiritusfancTus, SS. Trinitasin tresperfonas,& tamen unicus verus Dcus remanetj ita quoque ignis hoceft, Sonnithafcetresres:utpotecorpus,fpiritum,&animam, Item, ignis alit dividitque animam, lem,Mercurium,&Animam. hoceft metallum,quod duo ifta conjungit,ut omnia tria unum fiant, & xternum conjuncTim maneant,quemadmodum Ignis Deum,homines,& fanguine conjungit: & velutiignis augetur,& fupra omnes mudos ardet:ita vere haectinctura augetur,&hic ignis omnia metalducentas partesjintertiatrecenlaingredietur,adeoquodunapars, tas,inquarta quadringentas partes in nobiliffima metalla commutet. tantaeItem, Philofophi hunc ignem fpiritusS.ignemapellant, veram carnem quidemdignitate,utquemadmodum ignisinDeoin indiffolubilis fenguinemque transmutata erat , & nihilominus asternurn-

24^
raeternum manet:ita

GloriaMundi.

vere in hoc igne Sol, Luna, Mercuriusin veram conftans manetomnibus in probatiTift6turamtransmutatur,qu3e atque tindtuonibus,qui perpetuo durat,&inseternumduraturus; Deus fanmodo, quemadmodum ruseft,fed&inMerciu"io.Simili enormes peccatores cibat; ita quoque Tmctura cTa fua carnemultos inMercurio, quamvis, veluti omniagroffacraffaquemetallatingit id autem tincTurse nihil nocet,bonum, seque peccator impurafient: cum SS.Sacramento comparatur, quodnulquam malum,tingit,& lum peccatorem excludit,quam impurus etiam ille fiet. Et hoc modifferentia attamen, quamingentem, do fatis dilucide te docui,cum ifte in fe complectatur, fancTamquevirtutemvidelicerignis exquo abfque hoe enim igne nemo.ad artem tibiartespraepararepoteris; hancce pervenit. :In igni hoc invifibili artis myfterium incluItem,Philofophusait tribus inperfonis Deus Pater, Filius, & fumeft, quemadmodum re6l:a veraconcIufuseft.Hocinigne SpiritusS.inunaeffentiavere que ars tribus in rebus manuariis confiftit, & tamen omneis tres funt invifibileSj&incomprehenfibiles^inftar Spiritus S. Qua de caufTa ignem iftum excitarunt, Philofophi ignemque Spiritus S. appellarebus manuanis ars numquam runt:Sinetribusiftis perfici poterit, Prima,de tribus iftis rebus,ignis eft :altera,aqua:Tertia,terra: qus oinftar SS. Triunitatis, mneis unain effentia funt invifibiles & peromneis res perfedas operatur in hac arte, veluti Spiritus S. qui eft intamen omneis res virtuvifibilis,& incomprehenfibilisnihilominus ofas omnibusinoperibusoperatur.

NVNC

QVOQVE

DOCEB0,QVOMO-

ille Magifter Plato iiiquit: Quilibet bonum fearator,qui minare vult frumentum , is primo neeeffum habet boSApiens num agrum, bene aratum, beneque ftercoratum, qui ager valdc bonus

dotresiflAresinarteoperentur^cumomnibus tribus fimulmcipiam.

Gloria Mundi.

242

abomni frumentumeideminjiciatur, zi/^.nia bonus, &, antequam fiet: dein, antefegetem, frumentum bene purificatus quoque puHanc adrem arator quoque humiditate rumefleoportet: indiget, & iterum revivifcat: putrefcat, qua defrumentum perpluviam, Splis caIore,ut admahoceft, pofteaignefrumentumopushabet, noftraarte turitatem fuam perveniat.Idemetiamin requiritur:Prihoc eft, mumrestuas, vej femen, praspara, quod ferere volueris, te docui, & fubfetuam materiam puram facias, quemadmodum etiam docet. Dein bona terra opus habes, cui MerquensTurba bene puri^ curius & Sol tuus inferendi funt, quse ab omniimpuritate fructum ficata fiet, abfque purificata namque tuaterra, nullafeges eft: Quocirca ait Philofophus: Seminate fegetem in. proferre potis fccundum agr um,qui per ignem vivum praeparatus eft, tunc frucTus fertmultiplices. Item, hoc in igni res omneis conclufse funt, non fecus ac ardens & pertranfiit accelio defcendebat, ccelum &terram, Spiritus S.ignis omneis creaturas fcecunditate,quamli~ humectavitque purificavitq; bet,juxta fuam fpeciem, & Naturam.

VRINJ

PVERORVM

QVID

SN$

de vobis veram communicaboinformationem, UrinapueScias, quod fpiritus e metallis exHEic rorum, & Philofophorum. Urina puerorum: trahatur, hoceft, Sperma namque metallorum Certo fcitote, eft, & origo metallorum: quod abfque fpermate ar$ fit Tinctura, inxternum non reperiatur, neabfque illo.enimnulla 5c vere exSole& LunaextracTa: Nam fulquealba,nequerubra, ex auro rubra,ex argento alba: Et hic eft Mercuphur & Mercurius riusexSole&Luna, quiomnemMercuriumin imperfecTis metallis conftantem reddit: Mercufixat, & vulgarem quoque Mercurium rius enim eft Sol, & Luna femenmetallorum,imatque Mercurius cum Mercurio aurum & argentum conjunperfectorum corporum, gitur atque copulatur una-m infixationem, Ii & tumaltamtincTuram habes,

2?o

GloriaMundi.

Diofcorides,dehac habes, quamproarcanothefauroconfervabis. elegantem fcripfit fermonern, Philofophorum Urinapuerorumvel quem primam materiam metallorum appellat. CHERCVRIVS VHll OSOPHORVM Q/ID?

aliud nihileft, quam aqua & Sal: Quaj duo elementa calore concocta funt, & fimulinnaturali MErcurius tamlorigotempore duoifta conjungit atque coagulat: Quo fa&o, id tum ficcaaquaapMercurius nuncupellatur,que, non eft humida,nequehumectat,& heic non de Mercurio crudo, fed de Mercurio, patur, loquor autem terramoperantur unumcorpus, quod quo ftellae de firmamentoin vix eft comprehenfibile: Philofophi enim dicunt de quinto elemento: Hsec eft virtus rerum vegctabilium omnium, & fuprema efficacia maturitatem perfectionemque efficit: altera & infima Q;_E. quse m terra eft, & partim corporalis fadta eft in ipfa, femenauget & mul& ex terraita tiplicat, quod juxta fuam fpeciem, comprehendit, crefcit: Et tum fuprema Quinta Effentia infimaj venit auxilio, qua: terra? groffitiem amovet, dictumque iftud femen maturumreddit: hoc eft, Nam malas humiditates ex QuintaEffentiaterraeexficcat, Mercurius & Q^E. Cceli, hoc eft Sulphur Aeris r Idco dicunt Phi& hoc quidem vereitafe Mercurii, lofophi: Sulphur eftinduratio habet: Illa, prseterea, uxor & maritus eft, & heic in terramultos Sin enimforfiliberos generant. Qui homo illud non intuctur? tan exiftumas, quod veritatem tibi reticere velim, abfit inquam, illud, cujus rei nunc tibi exemplum' proponb:Vulgare habes fulphnr, coagulat Mercurium , quemadmodumilludheic, quodvulgarem & aiiis inrebus vides:Sulphur enim venenofum, & Mercurius lethalis eft. Quomodo igitur bonialiquid extraheres, quod alteri fubvenire deberet, quod nonbene poflibile: ambo fiquidem adperfeVere autem tibi dieo: Si fixatum-noctionem auxilio indigent. ftrUmfulphur conjunxifti eumfublimato noftro Mercurio, &ambo tunc illiusMercurii inignemcollocatafunt,. particula Mercurium Crudum

Gloria Mundi.

2ji

tunc tranfmutatur,fit, Crudum confpergito, &manetperfectus. Nunc ad priora verba te convertas, nuncde QJE terra?,& QJi.ftelfiiam in hyeme,dum larum:manifefto vides,quod QJi.operationem interra temQTi.ftellarum terraconclufa eft cum frigore,habeat:& &hoc porc seftivo: tuncfuprema QuintaEffentiaextrahitinfimam, tnodo^enerationem multiplicationemq; uniufcujusque,juxtafpeciemfuam, perficiunt I Itaquoque ambasQjJi. Cceli, atque terra: & in illa confervare poteris: dum autem QTL inaquam propellere, coloribus contrarii fplendoris Solis interraeft, id in multiplicibus cernis in Iride, dumSol perpluviaro co^nofcis, quemadmodurii ex parte vides colores, ex altera circulos: atfplendet: una namquc eflicacia in arte deftillationis confiqueiftius celeritatis experiunda; ftit,fuoque loco in hoc libro fatis fuperque explicatur, & defcribitur. Nullus enim lapis,nullum animal,neque herba eft,qua;non duas.Q, Iniftisenim Efupremafinfimzequeefficacisehabeant: totumMagifteriumconfiftit,ex quibus lapis fapientum conficitur. Hermes, in lapis, qui de Smaragdina fua tabula, ita inquit: Benedictusnofter bonoeft, animamque haber, de terra furfumin ccelum afcendit,& a & infuprema,infimaq; ccelointerramufquefedemifit, poteftatem inaereeft, fuamexerit: Virtusillius conjungitur Mercurio,itaque ejusPater Sol, matervero Lunaeft : ventusinuterofuoillum geterra eft, hocverum, finemendacio ftavit,ipfiufquefuftentatrix , quod inferius eft, id eft, quod fuperius eft, verum& certilfimum hoc eft , Lapis, & non lapis, conIlludque naturalis eft permixtio, ftans,& fugax eft,hoc eft,corpus & fpiritus,qui eft calx & anima,eftEtha;cdemultisaliisverbis Regina. quemaritus&marita,Rex,& &parabolis dicta funto.

COMPOSlllO.
de conjunctione Lapidis ita ait: Tam vclox vel vulgaris conjunctio fieri nequit, nullam per viam groffarum rerum, ALbertus folummodo prius folvuntur in aquam,dein fimul mifcentur,& ad ioIi z cum

2$2

Gloria Mundi.

calorem idoueo in terncum calidum collocantur ,ubi per naturalem enim &duas folutiones pore uniuntur:Elixir c6jnngendsefunt,utpote de Elixir tres partes, & a confracto corpore unam partem: ld coadonecresunafiicta Idquetam crebrorepetas, gulat & folvititerum: Illud omne bonitate Mercuriafiet, abfque ulla tranfmutatione. cum illa fiquidem corpus folvitur. hs noftras aqua: perficitur: Aqua folvens, album , rubrumqne eft purificans, faciens. conjungens, Mercurius &conillaficinquit: QuodhEecaquaflet tractaterra, Solemvel inquamH.ermesfemenfuuminjicerejubet, volunt extrahere divinamaquamfulut Seriior loquitur, Lunam, a Sole & Luna, qua? eft ignis, calefaciens, & phuris & Mercurii, & illic eft aqua,quse non huf erens cum fuo igni, hoc eft Mercurius, illi colu.erunt, amarunt,& mectat: quem Mercurium ufurparunt,idenim ipfius agnoverunt. que ad finem vitaj fuse,virtutem Ariftotelesde

IRACTAIFS^IERIIPSDE turba Philofipborum

de verbo ad verbum, cum omnibus punctis &: I.ILlos omneis, ut Leftorcs -articulis in fpecie explicabo, finguli omne illud, & eo citius fecuriufque perfentifcant3 quodPhilofbphifcriptitant, fiicere poflint. ad laborem acceffionem Hifcelaudate Dominum, divinam. gratram mihi exoptate, quo melius inchoatum illiufque mi Lector, diutius detiNeigitur, meumpropofitumabfolvam. verumintellectum nearisjfedad hujus noftra; artis pervenire poffis, iccirco fcias nunc, quod Deus tam bene quam parati ifti PhiJofophi: omnipotens ipfe hancartemprimonoftro patri Adamo inParadyfo enimillum creaffet, &inParaQuamprimum primum tradiderit.. tunc eidem hancce- artem dedit, diflim collocaffet, itainquiens: & qua? deorAdam,. ecce. heic duse funt res, quae furfum, fugax, omne myfterium laoccultatum fum, fixatum cft: & in hifceduobus & hancineolatentem titat:Ulud probeobfervato,. virtutematque efficaciam ne fiiiis,.nec pofteris tuis cuidem communicato: Illa duo, prseterea.

GloriaMundi.
fub ccelo creaturis ibi iafervient una ctim omnibus prseterea, virtutem & prseftantiam totiusmundi obedient, omnemque cummundo &minorMundus comparatus, fubjiciam:Iccirco pellatus sft,

zpg
& tibi ap-

DlQlVM

^BELIS

II,

in principio fuo ita fcripfit: Adamifilius, Poftquam Adamurti creaffet, &inParadyfum X\Deus patrem noftrum collocaffet, omneis res, herbas, montes, lapides, animalia, qux non effetDoAdamofubjecit,utomniumrerum nominata,patrinoftrp minus-.Undenaturaanfam arripuit quod homo mons omnium monA Bel, tium,lapisomniumlapidum,arboromniumarborum,radixomnium effe debeat, atque etiam ita noradicum, & terra omnium terrarum resinhomiminari ,&proiifdemhaberi poterit: quodenimomneis ei Deus largitus eft. neconfervantur,id & III. SETH,Adamifilius,itadefcribit: Scitote, liberi,quoties, in cineres redigitur,tantum totiesquantum acetiin arte coquitur,& & corpusalbum & nifacit.Td fi bene coq.uatis, que etiam extrahit, tam illud in lapidem tranfmutatur,.qui gredine fua illud privetis,tuuc donec contringitur: tunc folvite illum in diulapis albus appellatur, & fciatis, quod res totaalbedo fiet, quam aqua oris bene temperata, fieri per acetum acerrubedo fequi'tur,artem que totam fblummodo rimum, Oei potentiam,atque perfectionem operis. in principio,ita IV. ISINDRUS,fuo depingit: Ingens admodum fi craffus, vel tenuis, caiidus aut: aer eft, ideo quod aerrem corrigat, Sol occihumidus fiet. Aeris namque crafliti.es inde exiftit,quando dat, vel convertatur, aut elevetur, eftficcitas,& tenuitas,hyememque V. AN AXAGORAS,itafcribit: cipium Deusfiet, &ipfiusbonitas: hoc eft, calidumaut frigidum,& aeftatemque denotat.. Ajo quod rerumbmniumPrinetiamfub' Deilenitas Quocirca acrea& fub terra craffities: terra eraffities:lenitas. VI.SE>

terraregnat, craffitiesrerumomnium,. tione fcfe repra;fentatlenitas,& fynceritas,fub autcm non cernitur nifi in ipfo corpor e. Ii. i

2J4VI.

GloriaMundi.

ALIAS SENIOR, PANDOLPHUS,ait:Nptumfacio pofteris,qupd aeris tenuitas,five mpllities fietin aqua, & ab aliis noti {eparatur: atque ni folum fuccum effet in terra, tunc nulla illic remanerethumiditas. breviter ita inquit: Terram rotundam, nec VII. ARISTEUS fimpliciter rectam efle fcito. Si enim terra-ubique recta planaque effplenderet. fet.tuncfolubique,&undiqueinmomento VIII. PYTHAGORASnobisitafcribit:Notatoquidfiet, quod non cognofcit, quod cognofcitur,& tatangitur, & non cernitur,& men non videtur, folum ccelum & terra eft: quod non cognofcitur, illud eft in mtindo,& integritas in fenfibus, utpote in vifu, auditu, olIn vifu cognofcitur differentia albi & factu, guftu & tactu. nigri: Similiter &inolfactu integritas boni&mali: inauditucognofcitur bonus odor: in guftu amarum & dulce: in tractu groflities & fubtilitas cognofcuntur. tabula fecunda, indicat corpus, quod vobis IX. ARISTEUS,in in tenuia, five mollia folia redigit, illique aquam nomonftravi,illud ftram marinam fuperinfundit,hoc eft,aquam vitae,& in leni igniillud tamdiu eoquit, donec illius nigredo evanefcat, atque coquendo, illud tam diu fatigat donec albef cat,& potando,terendo,purificando rubefcat. : Scitote quod Philofophi X. PARMENIDES demultisaquis multis itidem de lapillis, & metallis, vofque decipere fcripferint, dumautem quaeritis: itaque edico vobis omnibus: Qui voluerint, vos artem quaeritis relinquite Solem, Lunam, Saturnum, Venerem, terra. Eccur ita ? Omne nullius eft naturxv praenoftrp aercvelnpftra XI. LUCAS. Luna, illamquenpftrum Sumitevivamaquama An non me animadcpnfuetudinemque cpagulate. juxtamprem ,juxta noftram confuetudinem?jam antecoavcrtitis,quoddicam Hoc vobis praecipio ut vivam aquam a Luna fumatis, & gulata eft. ad terram noftram trahatis, tam diu donec albefcat, &noftrafiet Magnefia, & tunc lsetanmr natura? naturarum. XII.ETHEL

GloriaMundi.
XII. ETHEL.

2ff

Coquite noftrum Iapidem tamdiu donec fplentunc magnus & arcanus lapis fitiSuIdeatvcluti fulgurans marmor: eft additum, fux confervans* proprietatifque phur fiquidem fulphuri XIIL PYTHAGORAS:Damusvobisregimenderebusillis,ut Ulius aquam fuam bibat, tamquam ignis Luna;, quem prxparafti. calcisaqua noftra, qua: coquit, ac potat, quam diu propriam fuam bibit,donecalbefcat. aquam & humiditatem XIV. PHILETUS: Philofophise filii fciatis: Fundamentum,cumulti ad inopiam rediguntur, non magis quam.una res eft jus cauffa Et illa res, quaeapudomneismfifortis naturse apud Philofophos: a nobis Philofophis, in magnopretio habepientesabjectiffimaeft, tur. Ah vos dementes, rerumque imperitos ftultos! Quam ignaRem ilritamen hujus artis cftis, ut etiam pras ftultitia moriamini. tum vobis inipfarei veritate, fi Reges,Principes, & lam fifcitis,juro illa ad vos pertingeret Res illa Proceres illam fcirent, numquam voeatur acetum acerrimum, & abfqueillo apud nos Philofophos aceto fieri nihil poteft,neque tinctura, id pronigredo,albedo,neque eft. bevobis n-otandum obf ervandumque XV. MATHUSALEM:Cumaere,vapore,&fpirituvulgarcm in tam bonam gratamque Lunam,quemadhaberemus Mercurium calore effe poterit. modum a natura mineralium,abfque XVI. filii;ad laborem illumalbum. SIXION.-VosPhilofophise fciatis, quod res nulla rubra fieri queat, nifl rubrumque faciundum, tres ifta2nature;,npn antealbafactafuerit:qupcirca amplius eft quarrt & cpquiteilalbum&rubrum,fumatis Saturnum, igitur npftrum lum in aqua viva tam diu, donec albefcat,craffus fiat, & fefe coagulet, tamdiudonecrubefcat,tunchabetis rubrumplumbum, quo de; Philofophi fcriptitarunt,& abfque hoc plumbo in lahore noftro nihil! ; fieripoteft. XVII. Scitote artis hujus.imitator,es,quod PhiMUNDINUS, nihil tamen illud eft: lofophi varia de Gummis fuis in libris fcripferint, aliud, quath viva & conftans aqua 3 qua ex nobilis ille lapis eo.nficitur. Ad quam multi Gummirllud cpasrunt, & nufquam tamen inveniwit

.2j6"

GloriaMundi.

illius gummi, & il)iUSj Do vobis cognitionem niunt vei cognofcunt. Scitote igitur quod gummimclius quodinillolatet,myfterium. & Luna: Quocirca a Philofophis in magno honore atSol fiet,quam tameu vilipretioematur, & inquiunt: quepretiohabetur,quamvis fedinlibrisfuisillud nomine fuo Cavetenegumminoftrumpereat: occultum maneat: non exprimunt,utgummi noftruminfipientibus juxtamandatumdivinum. contra illud enim eft voluntas Domini, Adamo factum. . ARD ANlUS,Scitote,filii,quod XVIII.D Philofophi vivam maautern vos, ne prius arfumant. Adhortor nentemque aqua-m fsepius in v-iva ifta aqua tem hancce inchoetis, donec potentiam&efficaciam nonnovit,nec enimillam cotiofcatis:Qui pra2parationem,autregiNam abfque manente men illius fcit,is manum ab opere detrahat, cnim potentia & efficaciafpiriaquainhac arte nihil perficiturTllius tualis fanguis eft,quemPhilofophivivam aq.uam appellarunt.Tranf, atquetunc, mutate nuncillamincorpus&fpiritum per Deigrain corpore. tiam,converfum fpiritum in fanguine,hoc eftTpiritum AS,in libro fuo fecundo, ita ait: Philofophi XIX. PYTHAGOR nominarurit, &,manentemaquamalbam&rubramfaaliquoties & nihilominus ciundam, fcripferunt, variofque modos indicarunt, inter fe convenerunt, in accumulatiotamen in veritate clanculum regimine, & clanculumita ne,ponderibus,menfuris,&etiaminfuo vulgare equidem dictum eft: Lapis, &non lapis eft, nec loquuntur: ve! naturam habet,& tamen lapis eft. Nonnulliipfi lapidis fpeciem nomenindideruntdeloco, inquo reperitur : alii vero de coloreilli nomentribuunt. honeftum, XX.NEOPHIDES ,Prazcipiovobis,utfumatisquod albam. Et cavete,nelapidem illum & areanum hoc efLMagnefiam tunc in aquofumfuum vasiftum colfumatis nifi purum &clarum: doriec nigrefcat, & ultcrius ilhun locate,&tam diulenitercoquite, iterum albefcat,6c porro,donec rubefcat,quemlibetcoquite,donec diebus perficite, unumque poft alterum. que laborem quadraginta vobis lapidis monftrat principium, qui Aetifes, Quo peracto, Deus XXI bominibus notus eft. omnibufque

Gloria Mundi.

z$y

XXI. THEOPHILUS,Sumitoa1hamMagnefiam,hoceft,argentum vivum,cum Luna mixtum: illud tam diu terito,donec tenuis aquafiat; coquito deinillamdonec quadraginta dies tranfeant, tunc fietfios Solis in fplendore fuo. Os vitri vero bene obferabitis, & quadragintadiebus coquetis,tunc ele"gantem aquam invenitis,quam ititam diu coquite, donee nigredo illius tranfeat, & affidue coquidem tedonec naturam fuam protuleritis,&nullaampliuscontaniinatio manifefta, fed pura fiet, tunc odorif cra erit, coque illam proprio fuo tegimine. XXII. BTLUS , Prascipio vobis ut fumatis Mercurium, qui eft MagnesLunae, illumque cum corpore fuo tam diu coquite donec mollis, tenuis, & aquse fluviatili fimilis fia.t: tunc illum, veluti ante dictum, tam diu coquas, donec omnis humiditas coagulata fiet, & tumlapisfiat. XXIII. BASAN, DucitefulvumadBalneum, cumuxprefua, ne ambo calidumnefaciatis, poftmatrimpnium, &balneumniiiiis ienfibusfuispriventur: balneum itaque lene efficite idque tamdiu, tuncilli fudorem fuum con(loneccorpusviri&uxorisunaresfiat: ferte.confpergite illum iterum,& in quietem fuam itcrum collocate: cavetevero ne nimio seftu illum abigatis. HonoratenuncRegem,ilNefcitis, liusqueconjugem, illofque non comburite. Eccurillud? quandoillis indigeatis,qui Regem,illiufque conj ugem meliores reddant:Coquite illos tam diu,donec nigrefcant, dein albefcant,& rubefcant. Si illud intelligitis, 6 felices tum vos artifices! Sin minus, ilimputandum eft.-quocirca non Philofbludtumignorantiajveftfa; phiam,fcdcraffam veftram imperitiam redarguite* ARISTOTELES. Scitote vos difcipuli: Philofophi IaXXIVt pidemnoftrum quandoque terram, aliquando aquam appellant. Omneisres terrenae in regimine, & labore, peraguntur,obferva naturaminiabore, in humiditate eft aqua, dein lapis,dein terra Philofophias,quamin frumentum fuum feminantjid crefcens in altum facit,quodlibet juxtafuamfpeciem, XXV. AGODIAS, ut caput fiat: Coquitenoftramterram, Kk conterite

2j%

(jloria

Mundk

& iterumin ut pulvis fiat incomprehenfibilitei', conteriteillud vas Dein humecta illud infe ipfo, tamdiu donecconfuurn collocato: illud bene: Si aquain ) (redigatur,tunc tere junctim maneat,intuere nifiillud , &coquas, inaquam redigere poffitis , tunc diligenter igitur ita ut corpusigni mopoteftis.Requiritur aquaminvenirenon in aquam redigatur.Nonitaque eft, quemadmodumnonveatur,& effe aqua,vel aliam aqnam: hoc audiunt,pluviam nulli autumant.qui tunc manens aqua eft, qua: Sin vero libri noftri legendo revideantur, quafolutumfuit, quod finemanente fmefuocorporeeffsnequic, aqua omnino npn effe,neque operari poterit. : In noftra arte multa requiruntur, SIRETUS illudfoXXVI lum noftra terra eft, noftra aqua, noftra terra nigra,alba, & rubraut Omneisres. fiat, idquemultiscoloribus,quiinillafefemanifeftant: noftram aquam.. Cur ita? Philofofiuntpermanentemvivamque rem aliam umrparunt, quam aquam vitar, in qua toplii verinullam tum arcanum opus haerecin propria natura, per multa opera, utpote deftillare, affare, fublimare,ficcare,humectare, eoquere,calefacere, alBum & rubrumfacere. Hsec,& alia adhucplura alia, nihil eft amplius,quam unum opus & regimen. artem lox XXVII. MOSINUS,Philofophimultis verbis,viifquc diiobus, quantoque tribus,quaquuti funt & nominarunt:aliquando verbis: inquibusmuki errant, qui non intelligunt tuor,velquinque ? Compofitio noftra eft intribus, utpote noftram Scripturam:Quare & rubrojfulphure,in in duplici,albo con.ftante aqua, quas appellatur aqua permanens; XXVIii PLATO, Competit vobis,uthaccumaquacorpora : lavetur cum aqua viritamdiu, ne comburantur donec folvatis, mnis ejus nigredo e vanef cat, & alba tinctura fiat.. XXIX. ORFULUS,Primomateriam eoquasienicoctione,ne quam ova fub incubantibus gallinis, ne ipfius humipllis incalefcat, ditas comburatur,& ad haec utvas fpiritus terrae noftrae deftruatur: adeo ut terra corpus noftrum tenaciteroccludatur, confringat,&. funt: itaarqua de re multiloquuti fpifittis ejus exinde extrahatur, gentu

GloriaMundi.

z$f
.

noftra* terrse tractum ,.ut putarint,aquam nof entum vivum ex flore rebus duabus extractam, &in acetum ftriignis..& igniter venofam,a : attamen loquantur de rebusomnibus, aut de noftmm redactam tamen non magis, quam res una eft,quara multis rebus, nihilominus aauapermancns,qunoftrumeftacetum. &co^XXX. BATHONjSimaterialapidisnoftri cognofcitur, in coloribus fuis, iqui-fefe manifeftant,quafi didionis regimen,atque tam multa nomina, in prima coctio_ quot colores habet,& cat,quod illicnofter &fi lapis nafcitur planeniger: neputrefattioappellacur, ad artem in promtu effej fcias,clavem illum ita nigrum invenias,cnnc confiftit: tunc inquiunt in quaalbum & rubrum omnino occultum in feipfum coagulet, occiPhilofophi quodin feipfum fefe diffolvat, dit, & fitvivuminfeipfb, feipfum nigrum facit, album & rubrum in veritate. fundamentali Chriftiana charitate,& XXXI. BLODIUS, Accipelapidem,quilocisreperituromni&falbus, &appellaturRebis, atqueinduobuscrefcitmontibus, fumite cum propio fuo fanguine, & illius timillum recentem, augetiam in carne, cibufque illius eftin mentatio eft in cute, fanguine, fumas igitur de eo quantum volueris, & adduatque in aerehabitat, citoillum ad Balneum. verbisnobis ita fcribit: XXXII. LEA, VaticinatriXjbrevibus Tu illum aliquot diebus fitlapis:Quocirca Nathanfcias,quodflosauri marmoris. aflato,donecfiatinftarfuJgurantis Omnibusdiebusmontes XXXIII. ALKTUS, Lfxorem,it.e ergo ad ipforum mini,hoc eft, virum& tranfeat. vateipforum terram,antequam XXXIV. BONELLUS,Omneisartis vobis dico:Relinquite ritate & fidelitate praevobisintuefoveas, & exca-

exchahujus Imitatores, mukorum operum labores, noftranamqueresunicareseft, atque viva permanenfque aqua apis experietur,aquipellatur. Curillud? Quiexmultisverbiserrat, bus fibi cavere debeat. Ofores artem XXXV. HIERONYMUS, mnt3& multis cum verbis depravarunt,toturnque Kk % noftramdeftruxeadeoopus veneno infecerunt,

zdo

GloriaMundi.

& Solem vel aurnm noftrajterra;, infeceruntj&dicuntdenummis multis verbisiiominarunt. denurflmis noftris faciundi,quod Sumo fublimandum, crefcendum, igitur res iftas ad faliendum,folvendum, album fulphur redigendum, igneum vapoterendum,inacetum,& in rubrum rem fecurefufiicienterque coquendum, coagulandum, omnia ipfo afpectu non magis quamufulphur tranfmutandum,quse & indena res eft,utpote primum in albo fulphureincomburibiliter, ftructibiliter. HERMES: Ni terram noftrse rei in igni nonbene conXXXVI. verteritis,tuncacetumnpftrumnpnafcendit. PYTH AG OR AS,in quarta fua tabula, Quam miraXXXVII. in differentia, dumlobiliterfapiens eft cpmmunipPhilpfophorum dicunt quod ex vihflimo abjectiffimoque adlapilquutifunt,dum Et fi privati rem iftam viliffimam, tam lum pretiofum purificaverint: jeftumatam cognofcerent &fcirent, tuncpromaparvamnaucique virtutem efficaciamgnishaberentmendaciis:Sinveroreiviliffime rem minime contemnerent. Quamque noffentjtunc nobiliffimam obrem Deusillam prae iftis ftibpreffit,ut ofores,vel indigeni,impiique fisam malitiam non cognofcehomines nequam,. ad confirmandarii rent XXXVIII. HAGIENUSjLapisnofteromnibusmontibuscomarboribus, omnibus herbis & animalibus, reperitur paratur,omnibus multiplicis eft coloris, quatuor elementain apudomneishomines, & minor mundus. appellatus eft. fe complectitur, Gaudete igitur debevos imperiti,.quiunocumlapide,. unaeumterray&fulphure tis3 cum alumine ,.calce, halo nitro, &c,cum veritate veftra, &viz ciiebusquajrere & nihil invenire :annonenim quKfitione,omnibus cottidie montes prae oculis veftris cernitis, ubilapides haberevel Gaudete igitur, inquam, monftrabo vobisloeonfequi poteritis, cum in qup invenietis.. Primus(lpcus) reperitur in fummitate duorum mcntium: alter,in qupdam monte: tertius, ad viam in ftercore: quartus,in arboribus,& aere,cujus liquor eft Sol & Luna,Mercurius atquedumtaxatYasunumeft,uniislabor,unus Saturnus,&Jupiter, finis,&unumintermedium., XXXIX.

GloriaMundi.

ztt

: Scitote quod res npftra non amplius MORIENES XXXIX. coveniat cum humana natura, quam ulla res in creatione,ideo quod Et fi tibi tranfmutationem,accreverit: natum poft putrefactionem,& tunc nihil exinde fieri poffet.-omnifquelaboris non putrefceret, magifterium ,dum primo confuetudo fcfe in eo non repraefentat, fruftra eft & nullius pretii. Scias itaque,poftquam res omneis videris,& tnnc tibi adhuc impoflibile ut ad artem hanc ptiblice cogrtoveris, pervenias, donec Sol & Luna conveiaiant, & res una fiant tamquam corpus,quod foli DEO notum eft. Verum eft abfque omni XL. TABULA SMARAGDINA, mendacio,& omnium veriflimum eftillud, quodfurfum eft,eft quoquequod deorfum eft, ad perficienda miracula alicujus rei: & velu d resommeisab uno lapide,ita etiam res omneis nata; funt ex communi aliquamaffa,quse in fe omnia quatuor elementa cpmplectitur, quae a Deo creata funt: & inter illa miracula lapis ifte natus eft de maffa,Pater ejus Sol, & mater Luna eft, ventus gerit illiim in utero fuo,nutrix illitis eft terra, Heic eft Pater totius mundi,potentia ipfius integra: Si a duin terram tranfmutatur, tunc terra ab igni feparat fubtiliflimum artificio : & tuncde terralapis inecelum ro,idqueleniter,&magno terram defcendit,fuperioremqueinfeafcendit, &acceloiterumin Qupfactogloriamclarioiemquepotentiamvirtutemqueaffumit. ritatemque totius mundi habes:quocirca a te aufugiet omnis egeftas, & tenebrse,fuperat enim Mercurium,qui eft fubtilis, & omnia firma duraque corpora penetratdta cum mundo comparatum eft,ita Hermesego appellatus fum,habens tres partesPhilofophi^ totius mundi. XLI. LEPRINUS ait: Extrahi lapidem oportet a duplici natUra, eft fixatum iri unaeflbntia, & antequam Elixir ex eo conficiatur,hoc exunaitidem materia, quam Deus ad id creavit, & abfque illa materianemo ad artempervenirepoteft: amba; iftae partes purificarineceffum habent,antequam iterum conjungantur: &fi vulgare corpus inakerum tranfmutetur, in fugax, ex quo medicina utpotefixatum fal fana fit,&omnia imperfedta corpora hoc coridimentum,potio,vel &perfectareddit,fiveidfalefiatinmateria,tanqiiaminfimum,quod. * Kk fixatum?. .j

2<fe

GloriaMundi.

eonftans eftV& abigni recedit.Duoifi-a fixatum,& fupremum,quod nemo feparare queat, nec ab ita arcte conjungenda funt, utihVdein rebus habeat in omnibus, igni confumi poflint: adeo tit fal potentiam etiam illud in univerfo mundo fi et. quicquid in illo funr prima eleXLIh LAMECH,Lapis Philofophorum, me.nta,& .ultimi colores rerum mineralium,calx,anirna,fpiritus,coretiam fixatum,Lapis lfte, quo infunt omnia Zibeth didipusj&fimul tur,&naturalis operatioimperfectum reliquit. rei cujuslibet XLIII. SOCPvATESjMifterium eftvita,hoceft: excitat vivum corpus in fpiritum,&~amortuis aqua,aquaenimfblvit breviter aliquem fpiritum. Mi fili Pradticam meam ne contempferis: tibi neceffum eft,nec ulla re alia innamque tibi omne revelavi,quod diges. XLIV. Minimeneceffumeft,ut ALEXANDER, bonum,maloruni cauffa,occultatummanere debeat. Deus enim fuperomnia divinarnfuam voluntatem. regnat,juxta Notatoigitur, quod Sal,ex & omnibns cxteris eft lapide, fuam fumat originem ex Mercurio, hoc illud eft,quodquaerimus: omjiiia fiquidem arcana praeftantius;& Sed dehifcefatis. Rerumperitis noftrainfecomplectitur. ihfcripto noftro fatis revelavimus, & imperitis omnino nihil: Mercurius enim lapis nofter eft, qui aficco & humido conjunctim temperatur\ atque a fe invicem per temperatu calorem ita copulatur,adeoutnumquam & parva etiamfapientia divelli queant H3ecfufficiant,nam fufficit. XLV; fler,& quod excinere Sal faciundum SENIORprxcipit, converti in Mercurium per diverfos labores , &tunc Phiiofophorum : Noftrum ex aqua noftrafit,necullarc namque magifterium aliaindiget. XLVL ROSARIUS Lapis, &nonlapiseft,eftLapisAquila', de Arrius verba facit,notusque quo ex quisloquitur,quo lapis, cujus tunc ipfiusaqua j.n ventre lapis eft, &fimovetur, veldifiblvitur, quannilloc.oaguiataerat:ita crumpit, lapis extractus fpiritus eftde noftro corpore, tenens Mercurium,hoceft,aquam indeftructibili in corpore,hoc fluxibilem eft,terra firma,cum retentione naturse.IdqueapeitefatisdictLtmeft. XLVIL

Gioria MunS.

s<f|

PAMPHILUS, Notato, nam Sal Gemmzeeft,emodm XLVII. una cum aqua fcandit fupra alembicum,& a fe"injpfius ventre ftj& atquepernaturalemcalorem iterumconjungitur, vicemfeparatur, 8iinunumredigitur,fitque verefpiritus,& corpus, quemadmodum Rex Alexander teftatur. DEMOCRITES rc , Ars noftra a ficca humidaque XLVIII. conjuncta, & per calorem iterum copulata eft, qui per vaporem, vel calorem, divifusj&inhumiditatem, tamquaminaquam,commutatuscft, qua in aqua lapis nofter invenitur: Vapor enim infubtiliflima aerem fecum rapk, &hac ratione etiam terram etiam fubtiliflimum fubtiliffimis elementis fimilis temperatus eft , atque prima materia utpotein terram, &aquam,atque appellatur, &materiafeparatur, terra oculo tenus illic reperitur: Intelligis igitur, quod vapbr quatuor clementis fimihstemperatus fiet,fubtilif q; & fugax terra fimul afcenincopulationeverofixatusexdit,&infeparationefixatainvenitur, indefit Mercurius, fiquidem fumme celebramus NosPhilofophi omnipotentem Creatorem, quod illum ejufdemque miracula agnoadvitae rioftrae finemufque verimus,ipfiusq;fructum pereeperimusSIROS: XLIX. CorpusPhilofophorumcalcinatum appellatur Eterna aqua, quas coagulat noftrum Mercurium perpetua eum coa& folutum eft, tunc tanta exiftit gulatione: & fi corpus purificatum nullus umq.uamignis feparare poterit. comixtio,vel e6junctio,quam L. NOHA vir ille Dei infua tabula ita fcribit: Miliberi & fratres. fcitote,quod liullus amplius lapis in rriundo. reperiatur, qui plus in fe mundo veram virtutis habeat, quam hic lapis: nemomortaliumin arteminvenire Deus de ccelo, poteft, fine hoclapide.Benedictusfit Gemmas.. quinaturamcreavitinSaIe,immoin.Sale LI. MENALDES: E rebus naturalibus omnibus is;nis- Philofophiseextr ahi poteft,qui quintapars eflentiae nominatut: & illa natura; &fpecies eft,ut in terra fiet,& in aqua,& in aere,& in igni:nullaprzeterea cauffam corruptionis vel cotrariam aliquam qualitatem habet. LIL HERMESjin fecundo fua tabula,ita fcribit: Cinerem in feeundo elementp diffplvite & cpagulatein Iapidem , & hoc" fepties "' -fiet;;.

itfjf.

Gloria Mundi.

enim Naeman ex Syria fefe fepties in Jordane fiet: Quemadmodum lavabat, & exindetam bene purgabatur a iepra fua, tamquam alius hacce arte noftraidemfaciunduni homo purus,itaquoquein eft,ut, & folvendo, & tunc materies colores fuos adfepote: calcionando, altius Itemaqusefimulomniaquatuor elemenquuntur,eoaltius,& &hoceftdraco, taoccultatafunt, h.e.fortitudinem quicaudam, fuam. fuam devoratjterradevorataquam NUNDINUS, Lllt. exprefle ita fcribit: triplicemeffe ignem, in quo opus Pliilofophia; comprehenfum fiet, nempe: igneum elementum : aquaeigneumclementumaeris: &igneumelementum EtcerteinhisArsconfiftit. terrxeft, LIV. ANANIAS,-ScitotevosNatura;indagatores, quodignis anima cujuslibet rei fiet,& Deus ipfe ignis eft & anima.Si igitur nunc anima in corpore unita eft,vel unietur,tunc corpus abfque igni morihabent, turj caeteranamqueelementanullamomninooperationem tam fandtus venerabilifque eft ,quodDei exceptoigni: Itaque ignis illoinSS.Trinitatem fempiternar gloaetcrnafapientiafeipfamcum grates perfolvimus. quoDeoseternas ria;vixerit,pro fonte naturae ars noftra invenitur,& nullibi LV. B ONIDUS,In alias in terra, & lapis nofter, quem cognofcimus, eft ignis, & crevit in i<mi,nectameneombuftus eftin-igni.&folummodo LVI. ROSlNUS,Duoinduobusoccultatafunt, in terra ignis, &inaquaaereft, atque lapidem noftrum denotant: terra;,& extremu aquij: nonfuntnifiduoextrema,fcilicetextremum nofter lapis eft , qui a ficco fimiil & humido fimul NamMercurius aridus & hnmidus vero eft Mercurius fua in natura? temperatur: fuam habent a ficco & humidov omneifcpe resadcretionem

COM.

BERNH4RDVS.

GEBER, Invenirenonpotuimuspermanentem,velconLVIL ftantemremin igni, quamfolairivifcofamhumiditatemnaturalem, Advenerabilem lapidem nihil qux eft radix omnium metallorum amplius

Gloria

Mundi.

2fy

Mercuriales fubftantia;,per artem bene arnpiiusrequiritur quam purificatae,penetrantes,tingentes,in igni perfeverantes, confiftentes in , fedfeipfasin acieignis, feipfas nonderelinquentesinMonarchiis Hoc res eft,quae fefe in fundaMercuriali fua effentia confervantes. mento radicis cum metallis unit, illorum imperfectam formam conjuxtavirtutemElixir,vel fringit, illaquealiaminformamreducit, Medicina;. LVIII. AROS, Noftra Medicina ex duabus rebus, & una effentia,factaeft, De unitate Mercurialis, fixata,& non fixata,fpiritualis, &abaliisrebusfefeconficecorporalis,frigida,humida,calida,ficca, renonpotiseft, fiet ad coquendamdiLIX. ARNOLDUS,Omnistuaintentio juxta dignitatem dignabirigendamque Mercurialemfubftantiam, tur corpora &c. & invenies, quod LX. ALPHiDIUS, Tranfmutatonaturam, qua:ris,hocverumeft : Nam in noftro Magifterio primum degroflb ab humidoficcu,hoceft, tenerum,hoc eft,de corporefpiritum:dein abaqua terram: & ita tranfmutamus & perficimus veram naturam, a dictum,utinafpirituali corporalem,vcluti corporali fpiritualem,& fimum in fummum,& fummum in infinium convertatur,hoc eft,fpiritusfit corpus,& corpus fit fpiritus. funtaliud quam coagulatus LXI.BERNHARDUS,Medianihil Mercurius: &primamaterianihi! eftaliud, quam duplicatus Mercurius.Noftra enim Medicina ex duabus rebus faeta eft,fixata,& micalida &ficca. nusfixata, fpirituali.&corporali, frigida&humida, debet , utficcitas ignis ItemMercuriusintriplicialiquovafecoqui circumdantis maagentisconvertat in vaporofam humiditatem,olei teriam, & ignis non digerit materiam noftram, fed calor ej us alteratusin ficcitatem,idque verus ignis eft. LXII. STEPHANUS,Demetallis:Metallafuntterrenacorpora,& in aqua generantur: aqua ex lapide vaporem extrahit, & ex humiditate terrae, per Solis operationem, Deus aurum crefcere & congregari permictituta terra& aquaadmetallicu corpus uniuntur &c. Ll LXIII.

a66

Gloria Mundi.

de Q^E.breviter ita fcribit, BONATUS GUIDO LXIII. ut de quatuor elementis,hoc eft, Q_E,quae in fe continet mundiflimum primaMateria,ubiDeusomneis omniaquatuorelementa,hoceft, confufa eft natura & adhuc creat,&haecMaffa,fol.34. res creavit, etiam illa fiet,nihi!ominus tamen natura rei,quicquid uniufcujufque fit in rebus omnibus,& appellatur Hyle,cujus fupra facta mentio. LXIV. etiaminterra ALRIDOSjUniufcujufquereiiquicquid fua QT, eflicacia, &praeftans operatio oceultatajacetin fict,virtus, vel ficcae Nature; & Compiexiofive illa fiet calida^frigidarTiuiTiidse, rei poftulat iterum praeftantiffimus, nis; & in QJL uniufcujufque U omnium nobiliflimus olfactus, qui eft, aut umquam excogitari poteneceffaria eft. rit: Ideo enim fummaperfectio laboremnobis LONGINUS defcribitita: Da operam ut LXV. vas tuum affidue conclufum fiet,& parem calorem habeat. Et porro, in ficeo cinere, occlttfb vafe, & tam diu coquiHsecaqua conficitur fiant: Et fiin horum unomixtafient, tunc cortur,dpnecduounum fortificandus eft, doncc Deinhicignis pusitifpiritumredactumeft: fuo calore & natura retineat, &fcias fixatuminfixatumcorpusin quod poftea millies millies tingat. LXVI. HERMES,infecretis fuis,ait: vulgusingratusfiet, apudignobile gimus:EtfiProceresfcirent,quantum cum particuiaSolis, &noftrilapidis jaumquam avehipaterentur-. corpora quandofeluta, philofophi gaudtntfunt Ndm emplaflrum hoc binas conficitur per aquas % Omnesexhfi depeliit corpore morbos, Siyefit humanum3Jive metalliferum. Et per noftram artem uno in menfe abfolvimus, quod natura ctiam mille annorum fpacio perficere nequit: a purificatione enim partes con'jungimus,tunc feparari pbflunt. LXVII. NERO,Scitote perpetuo conjunctar manent, & nunquam &humidunij, Scitote quod lapis nofter diliquem tamen nos Philofbphi videlicet auri confici poffit exterritoriisfuis ,.tunclapidem

Mercuriumnoftrum

effeficcum

Gloria

Mundi.

267

Et hoc eft,Sol,& Luna,in midum,& cum Sple ac Luna conjunctum: natura eft Mercurius frigidus & humidus, fulphur calidum &ficre,in natura propagata; funt. cum,atqueambo,unain

SEQVIJVR

NVNC

VERA

EXPDCAIlO
Philofophicoff arti-

<Morundamjupracommemoratommydi&omm rwmydcverbtSiadverbayadomniaptmBa culos iflarum opimonum.

,benevqle Ledtor, intelligere poflis, quid, &quo> obfcuris, & allegoricis fuis fententiis, refpexerint, Philofophi, QUomelius dicti Philofophi veri Philofophi fuerunt,& hanc arqui omneis fupra tem & fciverunt & uf urparunt: quorurri licetmulto plureis,ab Adanihilominus tamen non omneis ad manus mi temporibus, fuerint, measpervenerunt:Fieri infuper nequit,ut heic fingulos perftringam, veritas &fundamentumin dictis iftisdoceatur Sduffioit,quodartis quorum minimusetiameflbtfufficiens. Quod atque explicetur, autemtam multos ordine produxerim, id, tui emolumenti cauffafactumeft, ut eo doctiusinformareris,eofccuriuslaborares,&utajactura pecunije,inutilibufque fumptibus, tibifedulo caveres. Quoincirca,ex Chriftiana charitate,veramhancPhilofophiam,meopro telledtu , & quantum DEUS mihi conceflit, declaravi & explicui, &: rogo quemlibet artis peritum, qui illam, veluti ego, laboravit, ut me, ficubi forfitan fcribendo verbis erraverim, nbn contemriere,fed errata eorrigere velit, idque ex fideli corde, quemadmodum & a me utDei nomen glorifactum,& neminem temerefeducat, fallatqiie, Scnfiim , & opinionem ficetur, & proximi utilitas promoveatur: fcio enim quid fcripferim, meam vero mihi non immutabis, & quod divina fuerit veritas.

ElP
Adamum POftquam

LIC

AIIO

DlCll

^ADAMl.

D E U S omnipotens noftrum primum parentem tunc inibi ipfi creaffet, & in Paradifum collocaffet, Ll x duas

268

GloriaMundi.

Terra fixata, duas res prajmonftravit, utpote terram, & aquam. In duobus iftis omnis ge& conftans,aqua fugax& inconftans eft. neris res, quasDeuscreavit,occultataefi.int, utpote:inaquahabitat aer,& in terra,per creationem & ordinationem Dei, ut in terra habitantes lapides, ignis : & ex quatuoriftis elementis qmneis res exo&ordinationem Dei, riunturinccelo,atqueterra,percreationem, utpote: in terra habitant ignis,lapides, a?ra,Sal,Mercurius, &omnis generis metalla: In aqua,& in aere omnis generis viva,vifibilia,& res effentiales, videlicet: animalia, aves, pifces, caro, fanguis,offa, ligna, arbores,flores, folia, & id genus alia: atque fingulis iftis rebus DEUS adtribuit, unicuique, virtutem, efficaciam, operationemquefuam quodque omneis Adanaofubjectae eflent, ipfum iifdem Dominum illis omnibus, ad corporis fuifuftentationem atprsepofuit,ut rebus Rebus in iftis expreffe videre eft, quomoque fanitatem, uteretur. donimirum fingulae cum humana natura conycniant, dum homo rerum potentiam, per coactionem cibi, in fe fumir, quae cum hominis natura uniuntur, & convenire quafirieceffum habent: ex quibus agnitio inhominibusoccultata beneintelligis quod rerumomnium Ut hoc itafiet, fiet, juxta fa.pientiam, intellectum, &rationem. fit in Genefi cap.t. tunc obferva quomodofcriptum diesMartii,DEUS quieratXV, lnprimomundianno,diefextQ, hominem Adamum, degenererubraeterra;,inagro creavitprimum & juxta Deiimaginem: virumftaturaeleganti, propeDamafcum, cum creatus effet, tuncnudus ftabat coram Domino, elevatifq; manibus eigratias agebat, inquiens: b Domine manus tuae me effinxequod me formaveris,& runt:itaqueeftomeimemorimpofterum, me veftieris cum carne, & cum offibus eorroboraris: Concedemihi vitam & mifericordiam. Hifce fic dictis D EUS Adamum magna dotavit fapientia, ut, fine omnibus magiftris, ex fola efficacia originalis j uftitiae, perfedte norit, atque fciverit feptem artes liberales, cognitionem omnium animaEt, quod lium, herbarum, lapidum metallprum, mineraliumque. adhuc magis eft clarum intellectum habuit de SS. Trinitate , & Chnfti

GloriaMundi.

269

Et Adamus erat Dominus, Rex, & ImChrifti adventu in carne. aliarum creaturarum, quae, per Angelum, juffu diperatpr omnium utcuilibetnomen fuum imponeret, vino, ad eum adducebantur, Creatoris. Itaomneiscreaturae AdamumDomxtavoluntatemfui virtusrerumominum fuum agnofcebant, uthomini proprietas& Cum igitur primus nofter pater Adam fapienmnium revelaretur. iccircoexacte tiam,unacumrerumomniumcognitioneacceperit, obfervavit, cumprimis vero Dei natnram, illius originem,finemque verbum (dum Dominus adillum diceret:quo de fumptus es,in illud reverteris)fedulo perpendit: infpexit infuper divifionem, & deftructionem,Generatipnem & cprruptipnem pmnium rerum,qup ex vi: utppte exficcp & delicet illae priginem finemque fuumfprtiautur humidp ortum fiium habent, & in ficcum humidumque illas iterum fefe omneis tranfmutari oportet Jatque res iftas, illefAdamus)penes Qtu enim probe cognovit.praef ertim materiam,qua2 prima dicitur, novit quomodo res omneis iterurriin primam fuam materiam tranfmutentur, is interrogatione amplius nori indiget: nam mox ab initio talisrerum omnium materia fuit, dum Deus ecelum & terram creamateriebus fit res rct, tamquam ex ficcp & humido, Et exiftiufmodi antea non exftitit, nimirum nova terra, ignis, aqua,aer, Sol, una,quae nova;. Luna,Stella;,omneisfimui novse creatg funt:itaquoEt quemadmodumabinitioresomneis quecum arte noftra eomparatum eft,qua; fefe ita omni in forma,moNullum igitur omnino mirum do,& fpecie,ordinat, & haud fecus. interdixer it,ne videlicet res proeft,quod Deus omnipotensAdarno omnibus hibitas,qua;in duobus>ficco,& humido,adfervabantur,pr(g fuisfiliis occLiItaret: nihilominus tamen illud Adarnus filio fuo Seth, Abel vero artem exprofunda, quam permiffu tame divino,revelavit. Dens ipfi eoncefferat,fapientia & intellectu didicit,pernatLirae expe& infcripfitSimiliter rientiam;cognovit,eamdemquefagina?tabul3e idemille Abel Scripturam omnium primusinvenit,& excogitavit: novit quoque futuris In temporibus mundi, per dilLivium, interitum, & lapideae columnxinclufit, quasomnia ligneis tabulis infcripfit, Ll j quas

2/o

GloriaMundi.

a populi Ifraelitici liberis, a diluvio, quae longo poft tempore inventa adhodiernum fuit. Itaquearsillaabinitiomundi, ufque diem,occultata fuit, atque etiam, ad mundifinem ufque occultata manebit nec ita communis fiet. hocdictum, Quocircafinguli, ejufdemque cumprimis vero divinum vcrbum explicationemprobeobfervent, Deus cum Adamo loquurus eft.fedulo perpendant,& tunc toquod iifdem revelabitur. tum nobilis artis iftius myfterium Omnis enini in hifce manifeftatur. artis noftrae occultatio

EXPLICAIIO

D1C11

*ABELIS.

hocce ferrtie fcipfum explicat, quodque etiam fufficiendeclaratum eft. Dlctum ter in DEI verbis, & Adami fententia, P1Q & fcientia ad illudita meo tamenjudicio refpondeo,quodhomoin illarum rerum, quemadmodum feomneis vireshabeat ejusreifententia illa teftis eft, dum homo pro parvo mundo jeftumatur, atque cummundo offa enim illius fiib cute laetiam omnino comparatur, cum illis namque tentia faxofis cum montibus comparantur: corpus eft, nonfecusacterra corroboratum lapidibus, & caro pro terraa:atque vena?magna; pro magnisfluentis, parvae veropro fcfe exonerant, . exiguis fluviis, Veficamare eft, in qui inmagnos quam exigui etiam fluvii, pariter congregantur; quatammagni, Crinis, herbis crefcentibus: Ungues in manibus & pedibus,& quod in homine deprehenditur tam in: quam extrinfecus , omnia juxta , cum mundo comparantur. Intrinfecum hominis fuan\fpeciem &id genusaliamontiummetalCor.pulmo,jecur, quoque,utpote. lis funt fimilia: Hi vero crines radices func, quse fuas radices in aerc, & caputinterra, carne,habent,in tamquamin quafuasvires&adetiam Philofophi cretion.em fbrtiuntur: quemadmodum inquiunt, in acre, & eorumdem quod radix fuorum mineralium capiit in tcrra eft:in eo fiet.Hlud fiquidem, qupd per deftillationem afcendit,fugax fuos habetinaere, quodque fubtus infundohaeretfixapum,& pedes terraeft: Pedesenimcapiitgeftant, &caputpedesrecaput illiLisin Quocirca uniim abfqiie altero effe nequit, fi alias operarionem git fuam ftumatur,

GloriaMundi.

2.J1

' fiiamhabere debeat. Itaque homb inverfa aliqua cum arbore comfuas enim,crines videlicet,in aere habet,reliquae veparatur: radices roatbores crines,hoc eft,radices fuas in terra habent. Simili quoque modo cumlapidenoftrocomparatum eft:eapro, quod caput fuum in pteretiam Philofophi beneaffirmarepoffunt terra,& radicem in aere habeant. Simile itidem ab Euripis petere pomineralium, & teris: aqua fiquidem,quae ftridens fluit radixfuorum liquor caput, atque in terra eft. Quje fimilitudo duplicem inaquae Secuntellectum habet: primo, ubi materia lapidis noftriinvenitur: &iteratam conjunctionem lapidis fubintelligendo,feparationem damporrigit.Si enim lapis nofter in alembico furf tim fef e elevavcrit, ad virtutem radicemq; fuam tuncradicem fuam in aere habet,qui,fi & tunccaredirevoluerit, iteruminterramfuamreducineceflum, in terra,perfedtamque potentiam habet. Ethoc modo, rcputfuum fpectu dictorum iftorum, pro parvo mundo asftumari, & mcrito pro ex assnoeodemhaberi poterit: Quod enim ille mons montium,quo ftrumdefumimus, appellettir, illuditaintelligendumeft, poftquam labornofter pro parvp mundo cenfeatur, dummodo non degcnerer,. & veluti mundus creatus eft. I llud namque prima eft materia,fi ve re- Scito rumomnium origo, qua de res novae fingulse prasparantur. enimquod primafiet materia, dum aliquid ubique in terram defofcibusinhomiiae & famfiet,idputrefcit, quemadmodum coquitur, inputrefactione groffum a fubtili fefe feparat, tamquam fcetor a puefL ro,8cpurum prima eft materia, quod per putredinemfeparatum arrem habes. Illas tamen res affiduo te Sihaecintelligis, tuncveram arsenim illaarepenescuftodito, necmargaritamporcisprojicito: rum imperitis habetur pro ludibrio:illius illam non imperitivcro merito magnifaciunt atque venerantur.

>/CT/

SETH,

ADAMI

FILtl

Explicatio.
Seth inquit: Quantum aceti eoquitur, & in cineres; PHilofophus immutatur: deftillatae azquaeTubintelligit, Quotantum; quam in corpus aosfpermaappellamus,fiilla;,;perdiuturnam.coctionem, eonvet--

2,y;z

GloriaMundi.

cineres vocat,tantumnigredinis e corpore ex c6rivertatur,quodilIe lavesjdonecalbefcat: trahit, quodtamdiu abftrattafiquidemaqua fefe oninis gene. tranfmutat,& mediaute cotinua eoctione,in corpus risin labore elevantur, quaefcetorem nigredinemqueaterrapro^ Scias autem terranifi eflet, tunc fpiritus coagulari neutipellunt. enim aliudhabet receptaculum,in quo fefe conquam poffet,nullum tinere poffet, quemadmodum etiamin re nuila alia coagulari, quam in proprio fuo fpiritu coagulari & obligari poteft. Quocirca fpiritus Seth Philofophus corpuspurificat,quemadmodum propriumfLium ait,& corpusfacit candidum.Porro vere ait idein ille Philofbphus: Si tunc in lapidem conilludbene coquatis, & nigredinefuaprivetis, vertitur, qui albus lapidis nummus appellatur. Quo innu ere vult Philofbphus, quodillud bene, decore, tarde, nequenimium calidc in corpus, coquendum fiet,& tunc,fuccelTu temporis, commutatur : Conftans conftans permanet., & lapis nuricupatur quod in igni enim, utidictum eft, albumque colorem,& candidiflimum quidem, nummum fortitur,nummufq; appellatur:Cujuscauffahaeceft:Qui habet, pro quo quis cerevifiam panemque fibi comparare poteii, is, quicquid defiderat, pro ifto pretio confequitur, utpote fanftatem, gemmas, Uniones &c, fapientiam,long3evam vitam,Solem,Lunam, &omnia,quseproaliis Itaque haud immerito nummusnominatur, nummis,adeoquetotius mundidivitiis,comparari nequeunt, ea,inomnia, hocce pro nummo adquiruntur. Nuncupatur quoquam, ' ab ipfis Philofophis cudatunfua enim figna, que nummus ideo ,qupd non.fecus ac Reges & Princivel imagines, eidemipfiimprefferunt, curant. Iccirco e.tiamNUMM US PHIpes monetasfuas fignari & vocatur, propriaenimipforumeftpecunia, LOSOPHORUM propria,ab ipfis cufa,moneta. Coquite tamdiu lapidem donec PraJtereadumPhilofopliusait: folvite illum inaqua Lunse bene temperata. lllo innuit: confringat,& diu coquendum effe, donec in aquam converLapidem in feipfo tam Id quod perfeipfum fit: Corpusnamquevo tatur,hoc eft,fblvatur. in aquam commutatum fiet, & abftractus catur Luna,quamprimum fpiritus

Cjloria Mundu

zy^

Elementum aeris appellatur: fpititus, tamquamdeftillataaquajSol corpus in propriafua aqua confiquidemillie occultatumeftjfed in feipfb diffolui. Ethoc eft in aqua Lunaj fringi oportet, utpote eft, mturalis aliquis calor in feipfo &c. quae bene temperatafiet,hoc &tunecorpusfoluifti, laborat,&in aquam transmutatun duasque videlicet fjpiritum,& fblutum eorpus. Dua: aquashabes,deftillatum utiftx aquae leni lentaque coctione conjunguntur atque unluntur: fit corpus in folutione fit fpiritus in coagulatione pote deftillatus fit fugax,&fugaxfit fixatum,infblutione& coaguipirirus.fixatum colorem convertitur , quem rulatione, atque in candidiffimum Album &rubrum brum fequitur.Quo fignificare vultPliilofophus: fi album praeparatum eft, tuncin rubrum unain aqua elaboratur:& eft, rubrumque commutatur:rubrum namquefub albo occultatum in quo tota ars fecus ac album nigrum fequitur, album fequitur,non confiftit. HifcetamdemconcluditPhilofbphus,&ait:Haecarsfoaceto, apoteftatedivina, lummodofitcumfummo &operisperfectionejjnnuens artem dumtaxat una ex re elaborari, quae cum acer& prarparorem Philofophiae colligitur, rimo aceto comparatur,per ratur,qUod acetum,per divinam gratiam,- operisque perfectionem, ex aceto commutatur in inftitutum eft, utpote per prazparationem fummum bonum,cceli,atque terrse,quod bonum etiam ab univerfb terrarum orbe, ejufdemque omnibus Regibus & Principibus numquam perfolui poterit.

EXPLICATIO
Deum immortalem,

T)1GT1 WNDRl.

hanc quam mirabili modo Philofophi rem occultarunt:adeoutmultoeffetmelius,quodafcrib.endpbPRoh mnino ceffaviffent: Multosenimidadextremam inopiam redegit, fummam paupertatem prazcipinecpancos etiam adliuc cottidiein tat,pra;fertimorrineiseos,qiiiimprudenter3&fineuUointellectu,laborant,nec vei initium,medium,neque finem,immonequidem Mm pofterio-

274fteriorem, vel ariteriorem

GkriaMundi.
partem rerum

iftarum norunt. Verura autem intelligat sQuisillud ftve Philofpphivercreetequefcribunt. fundamentum cpmprehendat, qui rerum iftarum ignorat-. nemo effes Doctor Doctorum, & Lux. Mtmmortaliumequidem,etiamfi tamen heic ommno ccecus effet. Idcirco di,nihilominus fcripferunt, Pofteris enira fuis tantum id quod tantum eft, ac fi non fcripfifient. firriul etiaminviderunt: bonum vovemnt,ac videre quemadmodum veroIfiudri,dum poteris in arcariis iftis ipforum fententiis,cumprimis eft aer,eo quodaerrem vel inquit:Planemagnus corrigat,fitenuis, craflus,calidus,atit Quoinnuit Dumid frigidus fiat. Philofo.phus: tuncaercalidus eft ,namignis aer geftant nocumaqLiaafcendk, occultatus ,& aqua, qus ftrunilapidemveluEioeCLiltusignisrneo deterra afcendit,illa in afcenfionefi-ia aer,& tenuisfacta eft,&,in defcenfione fua.in aquam f efe demittit, & ignis illic habitat, atquefi in terra corrigitur,ignem vitrum detur,tunc enim fecum in terramabducit:ignis fiquidem anima,& Luna fpiritus eft.Itaque aer ingens eft, rebus conaquam enirn & ignem fecum cransfportat ,ornnibusque Res enim aquana ab aere defumpfefert,&tnminfe ipfb frigefcit: runt. Aer ille tunc craffus fit,quando cum igni ad corpus transmutatur,& itaaer rem in fita craflitie corrigit: Lapidem enim noftrum tam egerir,quamingerit,& tam inafcenfione, quam defcenfionefua illum eorrigit. Pari itidem modo aer omneis huj us mundi res crefcentes,fivevegetabiles corrigir,exindecibum fuumporrigit,aqLiam,&: ignem fiquidem ipfis confert, a quibus fuftentantur, quemadmodumocLilatusteftisipfees,quodnubesportet, &inrorempluviamque reducat,quo in rore,vel pluvia ignis occukatus eft,quem e terra, & fplendore Solis,in afcenfionefua,concepit,oranibusrebuscibiloco confert. Et quamvis Solis & Lunsc fplendores praeter modum fient: nihilominus tamen nofubtiles,agiles,& incomprehenfibiles ftri Solis & Luna? fplendores raulto eelefiores fubtilioresque fuut, Terraenim quamresvegetabilesinadcretionefuainfeTumpferunt: Solis & Lunas fplendores concoquit,resque vegetabiles fubtiliffime Solis& Lunae fbieiido-res omneis, irifteutantt& quajenamnumviVUK?.

GloriaMundi.

zfy

vuhfr* ereaturas alimentant : per eoctionem fplendorem fuum fuam confequuntur.aer Quamobrem concipiunt , aquovitam admodum magnus eft, magna enim,per omnipoteritis Dei gratiamoperaoperatur. ait:Siaercraffus fit, utpote fi Sol aberDum,porro,Philofophus craffities fit,dum fefe extoUit: Eo fignificat: Si ret,vel immutetur,& , adcorpus in vi~ deftillataaqua,quaeprQ Sole,velproignijfumitur tunc Sollabitrumdatumfiet,atqueunumin corpus trasmutetur: facto.aer craffus fit,nam cum tertur,&in terram fefe demittit:Quo tunc aer fittenuis, hoc raconjunctus eftf&fiSoliteruniexaltetur, eft,dumaqua per alembicum e terra extrahitur, tunc fimul igriis furfumtendit,hoc eft, Sol exaltatur,& tunc aer tenuis. Cumque,por& craffities, & tenuitas, ro,ait: Illudquoquecalidum &frigidLim, Sol.calidus, Lunafri(ivemolIitieseft,eoipfbinnuit Philofophus: gidaefbTerra namque pro Luna zeftumatur,fi foluta fiet, & aqua,in quaignis,pro Sole eibatque duo ifta uniri,& conjungi oportet, adeo E t fi hoc modo unitae funt,illico tum utamplius feparari nequeant. etiamelementaomnibusm metallisuniuntur,quibusinjiciuntur,in &fanitatem , tammetallica, perfectam puritatem, quam carnalia Dum tamdem Philofophus coneludit, & ait, quoque corpora. quod craflities,& tenuitas,3eftatemhyememque denotent,eofignificatPhilofophus,qud arsnoftrain craffitie, & tenuitate confiftat. Duoifta temperato aliquo calore conjungi oportet,non tamen nimis eft, hycalide,neque etiam nimis frigide,ne natura comburatur,hoc ems,&ftas:& quandoifta duo conveniunt, tunc.temperatus calor & temperatiiftiexindeexiftit,tamquaminnaturalialiquobalneo: usmodicalores Solem & Lunam conferunr: Quocirca Ifindrus no-. fterhancpropofuitparabolam,qua;,perdivinamgratiam,recteame explieata eft,fin modo mentem meam prudenter obfervaveris.

Mm

EX-

2?& EXPLICMIO

GioriaMundi T>1CTI ANAXAGOR^.

rerum omnium

Id vertim, Deus eft. namqne lumeiieft, fuacum DEus.abinitio tamquam ignis: Idcirco Deus inEffentia eft omnium vegetabilium Ignis enim principiurn igni comparatur:. arte habent: Priarerum, Idemfefe res cumnoftra vifibiliumque &in eipium enim ignis eft :.ealor impellit naturam ut operariiricipiat, fefe Corpus, Spiritus,& Anima, hocefh operationeiftarriianifeftant tamquam terra & aqtia J:utpote terra eft corpus, oleum eft anima, abonitatem per lenitatem,& qua eft fpiritus,idque.fit divinam,abfque ilia ftqtiidem- Nattira omnino: nihil perficere nequit,.quemadmoipfeait: DeiTenitas regit res ornneis; fe fub terrx dumPhilofbphus. revelant fefe lenitas &integritas,fub creationem, terrje eraffitie,poft eraffitiejUbiinnuit quse prpcreatione. feipfafolutaeft,.tuncoleumeftintegritas,& aqualenitas-aquaenim oleo,& eorpbri animam largitur,. & nihil amplius affumit, qnam eia & aqua fub oleo oleumque fub ecelo,hoc eft,abaquaimpertitur, terramanifeftatafunt,. Ignis, enim fubtilis , fubtilibus cum aquis, in terraoccukatus de terrafurfLim afcen.dit,& eft,oleum vero aterra cum fi.ib.labpre.nonielevatur,fedfolummodoignis,aqua&aer,.una oleo,& leumin ftattuv fpiritum purificanturtQuocircaoterra,per propriumTuLim Spiritus.lenitas, corpore eft integritas,& corpusque coanguEt quamvis fpiritus primain operatione a corpore defcenoleum fiyncerum fidat,(corpoiinamquevitamreftituit,quamvis tamen ipfi auxilio> et, & femper penes corpus remaneat)nihilominus. PhilofophusjSiterraabaqua(fub inchoatione, appellatur)fcparata,. atque inpleum.& aquamin

effe,n.6poteftfinefpiritLt:,fedcorpLis,Liti;dictu,patiturvim:, &anguftias^vi namq; TolvitLir & purificatLU-.Etdum ait,fub terPhilofophus non; ceinatur, ra; eraffitie.quamvis.lenitas, nifi in eorpore, innuitj in aquam, & oleum, Terrae;cr.affitiesinitenuem;materiam',,utpote transmucatur i & tLine.lenitas in corpore cernitur. Corpus enim in aquam, autoleum convertatur,, tam eft lene:fivemolIe;,.ivt;etiam erat. Idcirco iii terra cleum conquamvis anteapmnino.fiecum,

fict-

Cjioria Mundi.

zj?

eft pinguedo,vivum,vita vero aqiKe eft, hoc eft,ignis, fpicitur,qucd utpote triaelmenta, conjunctirn. aeti&aqua, Separato igitur nunc non amplius,quafolam aqua,, quse corpori potanda porrigitur Et quamvis tria-ifta elementa e tertunc irivitam ftiam reftituitur. veraafcenderintjriihilominustamenvirtuspenescorpusremanet, & aquam transmutatum lutivides,dum,petfolutionem,inpleum eftjSedoleum abfque fpirituoperafInequit, nequidem fpiriurs ipfe, fineoleo,& corpore,fructus proferre potis eft: itaqtie conJLingiilla in corpore cernicur, oportet, & tunc omneis lenitas & integritas rubr uiti transmutamr* quando in album,&

T>ECLARA<PtO

SENTENTl^E

Pythagom.
fiet id,quod tangatur, & tamen noix interrogat,qtiid videatur.. Eo fignificare vult Philofbphus j LTna res eft artis. PHilofopus . noftrar,qu3e exartenoftraprarparatur:& resunaeft,qua;taugitur,& noneernitur. Iditairitelligendtimeft,palpatur,.fednon confpiciillud novir,& notaeft: wr,nec operatioejus Quiautem tamenopead artem pervenit, rationem ej.usignorat,is.numquam Non enim eft, quam una, quaex ars eonficiturs, inuniverfomundoresamplius & elabpratur. Et res ifta ex caliginofb quodam loco proficifcitur, virtutes ejus a nemine ubinumquamcernitur,necoperationes,& afolis artis hujus fapientibus. & in i~ Similiter, agnofcunttir,quam aer,& ignis,pfa materia magnummyfteriLim.occultatLim eft,ntpote hoceft,Sol3Ltina,&Stella::idineaoccnltatLimeft,&tameneftinvinec cognofcicernitur, Quoclnon iriquit: fibilcvelutiPliilofophus & non confpicitur,tur,folum. cceltim eftV Quod autem tangitur, terra eft. Quo innuitPhilofophus,..Terraefl;craflities, velcorpus,, qnse in materia; fundoreperitur, quodque in materiaTefe accumuia1 Et dtim philofophus vit, id palpari,& porro- ait; cognofci poteft. Qtiodinter iamundo. ccelumterramquefiet,qupd Eo fignificat Philofophus Mm l hoceft,. noncognofcatur, in : Materia noftrilapidis -mun.de

2?S

(jioriaMundi.

mundo, &nonin Syiveflribtis Samundoi'eperitur,utpoteinparvo xofismontibus,velinterra,fedintercceIumterramque,inaere,tamDumque ulterius ait : In eo infunt fenquam in minori mundo. 01fatus, Guftus, Auditus, Tactus. Eo fus,& integritas,utpote: t In hominibuseftintegritas, innuerevultPhilofbphus utpote integraanima, & f enfus: Homo enim tria ifta cognpfcer e, tangere, fentiubivi-, indicium, Eoipfo quoquenobisdat re,&intelligerepoteft. delicet lapis nofter reperiatur,utpote:per vifum,auditum, olfactum, Per vifum, dum materia lapidis crafia, tenuis,& tactum. guftum,& modo agere poteft, clara eft , atque ordinario utque fciatis, ruber fiet,vel etit, &c. Per olfactum malus nquando niger,albus,& fuo feparatum, utpote c$i|fiido.afcetore dorcognofciturpraebono, &inclariffimam puriflimamque fpeciem transmutata cft. Per guad nobilem fuavemftum,quandoabacerbitate&amaritudinefua Pertactum^anLapisdurtiSjmollis^maturus, que gtiftum pervenit. aut grofftiSjVel fubcilis fietud quod in hac arte fieri, & fenfiis, atque intellectus adhiberi oportet, ut unum,prae aItero,cognofcatur,vide&rubrum, licetterra,&~aqua,nigrum,album, utpote deftillando, & fermentando, putrefaciendo,folvend.p,coagulando,imbibendo, tingendo, Et hac ratione per fenfus femper uiiam prae alrero, cognofcitur. Nofter enim fenfus,a fenfibusfuam habet originem, & quilibet labor intra dies quadraginta fex perficitur,

ENODAIIO

DZCTl

+4R2SZEL

corpus:quodmoftravi vobis,il!udqueintenuiafoliarediSUmite giteTnnuens.f iimmas terram, quae materiei noftrae fundo adhaefit,& ficea facta eft,qua2 nunc fefe repraefentat, & tamen antea nonId dum confpecta,neque &terra. cognita fuit:Sednunceftaqua Terra namque manifeftata, monftrare eft. partesj atqueduasin divifa eft. Terra iftafurnatur, vitrointerram & aquam videlicet, balneo calidoimponatur,utin calore ifto, vel coctione, c!udatur,& tenuia folia redigere, feipf a folvat,in feipf "a,in aqua;l'daPhilofopho,in appel-

Gioria Mu%di

27^

eft, Philofbphi Lapidern appellatur. Corpus enim,quoditafactuna de PhilofoPhilofbphorum appellant, utpote Lapis foliortim, .quo & dein, Hseceft Addede aquanoftramarina, phusloquutuseft. in aquam foluta eft,tunc aquavita;.Eo fignificat Philofbphus:Siterra eiaqua noftra marina potanda porrigenda eft, ut ctim illa fefe mifce: hsec aqua Vita: eft, nam a"t aquaenim antea de illa deftillata eft illa occultatafunt, aqua noftri maris anima&fpiritus corporis,in nuncLipatur, &nomen fuum a natura fortita eft, nam ex inviftbili tamquam exmari parvi mundi, deoccukomari:Philofophorum, fumptum eft:Labor namque nofter heic parvLis mundus nominatur, corpori addatur, &cum itaqucnoftrimarisaquaefbEtfihascaqua illa coquatur,purificettir,teratur,imbibatur&c.tunc corptis per diu ex nigerrimo fcetidiflimo coturnamco6tionempurificatur,atque colorem transmutalore,in candidiflimum benevolentiffimumque omnis iftain fermentum coagulatur,aquaverocorporiiftiaddita, &in conftantem Lapidem Philofotur,cum corpore conjungkur, utere ad honorem :illo nunc Dei, utilitatemque phorumrefertur proximi.

EXPOSlllO

DlCll

P ARMENIDIS.

multis aquis loquuti odiofi malivoliqtie Philofophide ideo, quod metallis, lapidibus &c.Idque SCitote, funt,demultisitidem vosdecipere conarentur. Illo vult Philofoplius, Quod nobis illaihominiomnia omnibus manifcftarentur deooccultaverint,neilla bus\ Nam qui ita, & fecudum literam iftam, laborare voluerint, fcripferint) feipfosilli decipient, (qLiamvisPhilofophirectevereqtie velfcientia artis deco,quodlaborare volunt,&tamenfundamento non eft, fed propria laboraritiu ftitutifunt:& culpa Philofophorum sgnorarftia.Philofophi enim fcripferunt de lapidibus,& fiintLapides, ttinc Scribuntillidemetallls, &quidemmontibLisnoftrisefToffi. deaquis,tue !etallafuntaque,fed exnoftro aereliquefa^ta.Scnbunt fiint aqu*e,fed exnoftro fbnte & mari hauftas. Scribunt de fulphute, -tunc

2#o

oft, fedex noftro aere feparatutn, tuncfLilphuralbum,velrubrum Scribunt de Sale, tunc etiam eft Sal,fed ex noftris falinis ablatum. II. Alkail noftrum lud namque nofter Sol eft,noftra aerugo,halonitrum, noftrum,medicma Arfenicum,veneuum noftra,&; Auripigmentum, totius terrarum Licet etiamomneis orbisres noid genusfimilia. tamen eft noftrares, etiamillj minarent, nihilominus &quotquot faltim res unicaeft. Philoio. Quocirca nomina impertiant,tamen fedij,quiquaerunt,&tamennoninveniunt,intelphirectefcribunt illius rei ignorant: quoque eaproligereidnequeunCoperationem ptetdicuntPhilof0phijReliiiqLiiteSolem,Lunam,Venerem,pronoInomnibus metallis, & terrenis reftroaerc: EodicatPhilofophus: eft in aete: & dum Philofophus c6cludit,& bLisnondumtaxatnoftro tamen fit natLira.Hoc qui beneininquit: Omnis labor eftnaturae,& Deo grates debitas perfolvat. telli<yit,isbeatuseftartifex,&

(jioria Mundi.

EXPLICATIO
vivam

D1C11

LVQAE.

de Luna : quo fignificat Philofophus aduas partes diftribuitur. Primum namque ACcipeaqtiam quam vivam.illain Luna ajftumaturlSol inea enim, tamquamignis, aqua deftillatapro Idcirco cum viro compaeft,& eft pater rerum omniumj pccultatus inaquaeft: Itaque aquaviva appellaturj ratur.idqueideOjquodSol Secundoileft, VitanamquemortLiicorporisinaquaoccultatum Obferva igitur vocalam Philofophus aqtiam de Luna nominat. &-Luna mater eft. biilunVLunae.Sol igitur enimpater, Utrimque exinde intelligere poteris tamquam virum & fceminam J Corpus & illa mater liac in arte eft, ac deftillata namque fumitur pro Luna, viro cenfemus,a terra furfum afcendit,ideo -etam pro aqua,quam pro enim aqua eft,tamquam Luna nominatur,Ltma; aqua corporis, qux corporefiquidem egrefla eft, itaque etam illam pro LunahabeturjE Quapropterilluii iterumingredioportetjfialiasarsperficiendafiet. Luna fignificare neceffum habes.J Sol enim vir,& bene de viro,vetde fatfs ex Luna uxor eftjTerraLuna,& aquaSol eft, quemadmodum hoc

Cjkria Mundi.

2S1

benedictum eft, hoclibroinformatusesvubiqueenim inquit: Coagulateillud,prompDumquepr3eterea,Pliilofbphus , quod dicam renoftro,vel confuetudine, quafi non animadvertatis ad potanInnuens, corpori fpiritumfuum pronoftraconfuetudine: ut videlicet tamdiubibat diimprarbeamusjidqueunicevelfenfim, de aqua,donec vitam fuam recuperet,fanitatemqtie de fpiritu,veluti & tobur adquirat,idque per calorem temperatum,quemadmodum & tamquam fructus adcrefcendo in in ftomacho concoquitur, cibus Noftraenimconfuetudo, binaturalifuaftatione, quodedanuis, &eoipfo corpus nqftrum bamus,&intemperatocalorevivamus: confervatur,& fcetor atque excrementa fucceflii temppris hominem deferunt. Juxta eamdem illam confuetudinem concoctionemque labore a cprppre fecedit. Innuit quoetiamnigredo & fcetor in An non animadvertitis dum qiieulteriLisPhiIofophus,duminqtiitt dicat: Homo loquitur,ut lioinquam:pro confuetudine noftra:quafi introducit, quod noftraopera cum moiitaque hominem.parabollce elahumananatura conveniant,&, juxta hominum confuetudinem boratur. Npri fecus enim comparatur,veluti Philofophus ipfe ait; Omnejam ante coagulatum eft: quo innuit,quod lapidis noftrimaante coagulata, per operateria,velex qLiaars noftra conficitur,jam tionemnaturae, & aquattior elementis conjunctafiet, per creationem & ordinationem Dei. Jam ante enim habet, quod habere deadimendum eft: Sedin propria beat,nihil dandum,nequealiquidei fuanaturafeparattir,& itef um conj ungitur, quemadmodum in pra:Et cum Philofbphus porro aitrPraecipio vo larationeifta doceris. a Lunadefcendit, & illarii terra; no)is,uffumatisaquamvitae,qua; Philofoftrse c.onferte, tam diu donec albefcat. Eo ipfo intelligit ficcum corpus pbus:Siaqua &terraafeinvicemfeparat2efunt,ttinc noftraterra eft, & abftracta aqua , eft aquaLunae , &appellaturaqua vitse,veluti antea dictttm eft. Id tam faepecrebroque fieri terendo, coagulando &c. donec cordebetadfLindendojficcando, incoctione albefcat,tunc noftra eft congltitinatio, pLis quae conftans eftveluti Philofophus ait, & tunc eft npftra Magnefia, atque lajtatur natuNri

z%2

(jhria Mundi.

Ita abilliusfpiritu, naturanaturarum. &corpore, resunafacta, funt enim unum,& ab unare feparata, & iterum in rem unamredueta,idcirco una natura,ob alteram,lajtatur.

EXPOSITIO

DICVI

ETHELll.

ille: Coquite tam diu noftrum lapidem, donec fplendeatinftar fulgurantis alicujus marmoris,tunc fit magnus, & lapis arcaINquit additum , ob proprietatem fuam in fe enimfulphuri nusjSulphur nofter nunc feparatus fiet, tamconfervans,ubi fubintelligit;Silapis quam humidum a ficco, tunc ficcum in ftindamerttopro noftro lapicorui,eft: Ul.e coquendus cum fua aqua, defumitur,&riiger,inftar diti done c nigtedo ej us tranfeat, & albeqnx ab eo fepat ata eft, tam , fcat,inftar candidifplendentis alicujus marmoris: Atque tunceftarcanus lapis,qui,per Dei gratiam,in coctione, in Mercurium fixatum trasmutatus eft. Porro arcanusille lapis, obfequentes duas eauffas, de quo nemofibi Una eftjquod inarcano qtiodam locoreperiatur, & furnus thecavet,utin tam re vili adeo magna virtus, myfterium, fatirus occultatus fiet,ut nemo id per rationem fuam, abfque aliquo vel firigulari DEl dono praeceptore,& magiftri alicujus inftitutione, affirmare poteft: ARCAinvenire queat.QuocircajurePhilofophus ulteriusait: NUS LAPIS EST.Dumque Sulphurfulphuriconjunkum eft,ob proprietatem fuam in fe confer vans,illic irttelligit Philo& corfophus: Quando materia feparata eft, utpote fpiritus feorfim, eft:Et quamvis ibiduaeadfint ptis etiam feorfim,tunc tamenfeparata tamen faltim una eft materia, & iterumunura materiar,nihilominus Infimtimfiquidem,tamquam corpus, eft incorpustransmutatur: fulphur,& fupremum, fpiritus,etiam eft fulphurj Atque dum fpiritus ad corptis accedit, tunc unum fulphur venit ad alterum , hoc eft, furphur fulphuri conjunctum , & illius eft proprietas : Iltpote, fpiritus pertinetad corpus,& corpus pertinetad fpiritum J Alterurn 1dcirco duo ifta fulphura in natura namque altero oarere nequit. o.ecultatafunt^tam alburn,quam, rubrum,& alburri fulphur in corpo-

GkriaMundk

2$$

vero fub albo oecultatum eft: Sique fpiritus corpori renigro,rubrum omninofefeincoraddatur ordinejdetcmporibusadtempora,dum tunc fulphur fulphuri additum, & omnino perfepuscoagulavit, & Nullares peregrinaillicintervenit, ctumeft. &haeceftilJiuspro~ fuum fpiritum, Qupcircanihilaffumir, quamproprium prietas. & quod e corpore animam corporis in fe confervavit, Corpus enim Itaquenulla extractumeft,idfemperuniceeidemreftituioportet. res magis illi tam grata, & accepta eft, qtiam anima fua propria, fua nattira , quem in finem propriumTuLim corpus,hoc eft,propria philofophusait:SiiditaaccumulattimeftjSpiritusvidelicetcorpori, ra aqu3,& omnino album factum fiet, tunc corfolphur fulphurijtet in fe detinebit,riec avolabit, ut iterum a feinvicem fepapnsfpiritum Et hoc modo terram Philofophorum, candidiflime rari poffuit, frumentum noftrum feminamus,ut infipurificatam,habes,in quam nitum,fructum proferat.

T>1CTI EXPLICATIO Pythagom.

mireris, ob terra mirabiliaque Philofophorum enim videlicet rem iftam defcripfeHAuddicta:quam multipliciter runt,tamen in re iftaunica omnino conveniunt,omnia fiquidem illorum dicta una ad rem refpiciuntjSi modo recte obfervaveris, & cerNam ubi dicit Philofbphus: Damus to veritatem deprehendes. vobisregimen de rebus iftis, quodaqua fiet, ficca, tamquam aqua auttimat Philofophus; Quando artem Luna!,quam prasparafti, illic iftamclaborare velimus, tuncproprie, juxta intellectum noftrum, nosconformare debeamus: in quo fi erremus, & ad fcbpum miniQie , culpare collimemLis, ttinc illos merito , tamquam impoftores Sin vero non collimetis, poterimus: regimenenimpublicetradunt: veftraeidadfcribendum eft, tunc faltim propriaeaftutiae,velftultitiae veftra capita, aliter injuxta infanairrequietaque d.umfcripturam, Porro du Philofbphus ait, quod propria terpretemini,quaillafonac. Nn % fuam immerito

cS*#

(jhria Mundi.

quando ficeum a humido feparaturri fuamaquambibatjeoinnuit, eft,tunc abftradta aqua corporis rect a aqua, & aqua Luna; eft, quam deftillationem. Abftradta fitu pra?parafti per putrefactionem,& quidem illa aqua pro yiro fumitur,& terra,tamquam corpus, pro uSi lgitur nuncinfeipfum aqua fuerit, tunc aquam a viro,ad axore. quamuxorisunicetransportabisjUtinmatrimoniotumfefeconjun, Quo facto corpus propriam praeparatamque fuam aquam gant. bibit,a temporibus,ad tempora,& femper fit purius, numquam tamodum fiat candidiirhjEt menbibitamplius,donecfupraomnem & aqtiam noftras calcis corporiadillud tum noftra calxappellatur, caloreillud ficcariciiraJ id quod tamcere. funde, atqueinnaturali tunc adalbro fiat,donec fefe coloret,& reddatur candidiflimum,& bum praeparatumeftpropriamquefuamhumiditatemimbibit. Sin vero illtid ad rubrum referre coneris, tunc illud iterum folvas,& coagules.non fecus, ac cum albo etiam a te factumfuit, omniin forma, nec aliter. Ethoc,amen,amen,vere eft, verum,fimplex,acrectum juxtarectum laborem Philofbphicum.

SMARAGDlNsE HERMETIS tabuUdeclaratio.

eo fignificat: fed infipientes fcripturam aliDLImigiturHermesaitjArsveraeft&veriflima, ArsrecteaPhilofopliistradita, ter intcrpretantur ,,quam fbnat,& aliud fumut, quam fumere debebant. Cum igitur errent,tunc,artem,non veram effe,& fefe a Phifct ipferint,deceptos effe,inquiunt, artemque lofophis,quimendacia J laborantes itaque etiam falfamefledicunt ipfamnonveram,fed eum ipfa arte nauci aeftumantur atque contemnuntur. Sed neminitameiictilpaimputandaeft, quam infipientibus ftultis, qtii ScriSienimartemvere pturam non intelligunt. infpexiflent, cuminconformaffent, fequejuxtaillam tellectulegiffent, &nonftupidaijforum capita,propriumque intellectum fuiim,fequuti fuiffent,tunc: aSco^

CjioriaMundi.

2%f

Scopo neutiquam aberraffentjDumvero errant,!dipforum culpa & (it , nonphilofbphorum, qui veram veritatem fcriptitarunt, Et dum prxterea aitj Quod furfum eft,id arsipfa vera,nec falfa eft. deorfum eft: Eo materiam lapidis noftri fignificat, qtioque eft, quod duas in qu res eft ab initio noftri operis, & quodres tina dividatur in terram,& aquam; tunc infurgensilla aqua fugax, & partes,utpote Sin vero iterum conjuncta hseret, fixata eft. terra, qua;infundo fueritjtunc corpus fit fpiritus, & fpiritus fit corpus, utpote terra fit &aqua transmutatLirincorpus,. fiigax,commutatureniminaquam, Nam, quemadmodum fit fixata. Philofophi loquuntur, quando fpiritus corpora fiunt, tunc in arte adftuc nihil ha corpora fpiritus,& quod furfum afcendit, cum betis,idqueideo,quodduoifta,utpote defcendit,conjungantur,uniantur eo,quoddeorfjm atque unum Idcirco Philofbphus ait,quod furfum eft, id quoque corpus fiant. remunam unamqueeffentiam fignificat,. eftquoddeorfumeftjquo rei eft perfectio,hoc non eft ariieft,Materia qmemiraculorumunius adeo arcte iterum conj unctaut. plius,quum res unica,feparata,atque virtutem pariat,. numquamfeparetur,fedtantam operationemque utin tinico etiam momento prjeftet,quodfol mille quoque annis; &ab ominibus; pra:ftarenequeat,6remmiraculofam,vilemtamen, omneis abtino fient,idcircores. rejectamlEtcum porroaitj(Cumres fuam, h, e. per; juxta ordinationem omneisetiamabunonat^ftint, creationem omnipotentis confiderantis Dei, exiitque a communi aomnia quatuor elementa complectitur liquamaffa,qua2infefe ,q,uae; eovult aDeocreatafunt, &intermiraculalapisemaflanatuseft) Hermes Philofophns,omneis res-ab una re,utpote prima eflentia,nataseffe,atque etiamnum hodie prima de materia nafcuntur, h. e. unieft,unique tam bene, quam camaffa,uniuscujusquereienimnatura alteri eft addita, & dum dies.finguliin prima-mi fuam rnateriami tuncillieo communismaffa, transmutantur, prima videlicetmateria,inpromptueft,quainomnia quatuor elementaa Deoprdineper; divinam illius cpnfideratipnem ita creata funt.. Qupd autem adcretionemfuam habere debet, id per deffiillationemi Solis, & LunaE fieE; Nn. j

286

GioriaMundi

fieri oportet: Sol & Luna n.naturalis temperatusque calor eft, qux a impellit ut operari, & quodlibet, juxtafuam. deomaflamagitat& fuftentatrix vero terra eft, oporteat.Anima,vel fpeciem,augmentare h.e.terra aflumit fplendorem Solis & Lunae, tamquam temperatum liberis porrigit,ipfbsquefuftentat veluti nutrix calorera,eundemque terra fuftentaLunaveromatereft, infanteslactat.EtitaSolpater, ttix, & maffa etiam a Deo per fingularem praemeditationem creata, inqua materia eft: Qtiique illam fumere & praeparare d ebe t, is merito fibi gratuletur & gaudeat, a Sole & Ltina fiquidem per vaporem illo in loco congregatur, ubi reperitur. Duraaliquem feparatur,& Hermes Philofophus ait: Ventus illumin utero gerit: que praeterea illius terra,illius vero totius terrarum orbis patereft. Si Suftentattix tunc potentia illius eftintegra-. quo innuere in terram transmutatur, vukPhilofophLis:Quandomaterianoftrilapidisfeparatur,tuncvenvelutiaermateriam tusillumgeritinuterofuo, transportat tamqua aqua,in quaignis,tamquamlapidisanima,occultatuslatitat,&ignis Hermes materiam, totius mundi pater eft. Innuitibi quae afcendit, tottis mundtis eft, quemadmodum etiam qua;iiifundo,remanet, nofter parvus mundus eft. Idcirco Philofbphiloquunttir:Labor Hermes ignem rotitis mundi patrem effe putatTgnis namque Sol nodtio ifta,una cum aqua, de toto mtindo, ftrae artis eft,& aer,Luna,& & terra fuftentatrix lapis eft, utpote de tota fubftantia,afcenderiirit, hoc eft quando terra fplendorem Solis & Lunas aflumit tunc novum fcetus in utero maaliquod corpus nafcitur, quemadmodumnovus & concoquit,fcetidiquc terno:& tetra Solem & Lunam inferecipit tam diu, fuo cibum porrigit de die,in diem,eo magis magisque,idque tuncfcetprem donecfortispotensquefiat,& nigredinemqueabjiciac SPI & Luna, tamunt,& de cploretinp in alterum ccnvertuntur: & a.er,inqua,fru6tum terramqueprpmpveant,hocefti quamignis tamdiu,donecadmaturitatem cibateillos aetatemque fuampervenofter lapis eft, quide niant,& filianoftraappellata eft.atquefructus Sole & Luna denuo nafcitur ,ye!utibene percipere poteris, quod fpi& indiesin sitLis,tamquamafceridensaqua corpus transmutetur, corpus

CjloriaMundi.

2B7

inutero corpusdenuo nafcitur,atque crefcit,&augeturvelutifcetus materno. Atque hac ratione lapis de maffa nafcitur, & qui omnia fe complectitur, utpote de duabus partibus, quatuor elementa in naf citur: quocirca ventus ilcorpore & fpiritu videlicet,naturaliter lumin ventre fuo poftat, lapidem namque dc terra ftirf um in ccelum iterum de ccelp in terram portat, & hoc modo 1 eumdemque geftavit, e fupernis,atque ex ccelo, & inferius de terra fiimit fpiritum atlapis fecusac omneis casteri fcetusin uqueregeneratusfriictusfit,non teromaterno generant,& omneis creatura; fructus pariunt,ita etiam aer,vel ventus,lapiden noftrurri par it,non vero fecus. Cumque por ro Hermesajat:Vis,five potentia illius integra, fi. in terram transmutetur, eoipfo putat, qtiamprimum fpiritus in corpus transmutetur, quodtum vim potentiamque fiiam habeat: animadvet tes enim cum fpiritusadhucfugax,& non fixatus, five conftans factus fiet , tunc inmomento omne,qupd pperari debet, operatur, & fi eo pervenire debeat,tunc cum illo agendum eft ,veluti piftor cum pane agit: Pau& corpori, tamquam piftor ferlulumnamqtiedefpiritufumitur, mentum farina; tribuit ,traditur, & tunc fermentum illtui totam idem quoqtie & nofter fubftantiam in fermentum transmutat, fpiritushoc eft, fermentum noftrLim,agit,atque totam fubftantiam,. &itaindefi~ hoeeft, corpus , fuam in fiibftantiamtransmutatS renenterfermentandus eft,donec totamafla inunumfermentum deat. Hocfiquidemmodo corptis fpiritum fermentat, ut etiam untim corpus fiat,& fpiritus Termentat corpus, tit quoqtie untis redeoirtvicem transmutantur, daturfpiritus:dtimqueiftadubinterfe demetiam modo res omneis transmutantur,quomodo inijciantur. Dnmqueidemille Philofophus porro dicit: fepara terram ab aqua,fubtileadtiro,idqueleniter,&magna rerrainccelumafcendit,aciterumdeccelo &ab inferiori potentiamfuamefupernis, gloriam,& ciaritatem totius mundi habes. ftas,morbi,&languoresreeedent, cumarte, &tunciapisa in terram defcendit, & facto' loco, accipitjquo Quocirca a te omnis egeMercuriu, ftibtilemnaquevincit &omnia

2$8

GioriaMundi.

Eo ipfo & omnia dura firrnaque corpora a condito mundo penetrat. autemidemilleHermesinnuitjSividelicet quis laborem inchoare humidum a ficco feparandum effe,veluti aquam a terra: ivelit,tunc cmis eriim de aqua afcendit furfum,& corpus replet, fi illi conferatur. a duro,aqua fubEthoc ignema terra feparare eft,tamquamfubtile eft J Id vero tile,& terra,veluti corpus, durum robuftumque magna arteleni erquefaciundum,h.e.inPhilofophorumfirmo,velBalneo. non nimisceleriter, temperato aliquo calore,neque i.e.tarde,inque in ccelum etiam nimium frigide, & tunclapisfurfum calide,neque ex eo iterum de ccelo in terram; Alembicutn,& afcendit,vid.elicetin invicemfeparatur, &rurfus-conjungitur, quemadh.e.corpusafe & corpus unaresfieri modum anteaamedictumeft,quodfpiritus quod fit in Ieni aliqua coctione, afliduo tamen in. calore, oporteat,id fiiis incubat, fuos excludit: &pullos noncalidus.quamgallinaovis totius mundi habes. Etha:c quo fiicto tum gloriam claritatemqtie in vafe -,quodpro toto mundp jeftumaeft hujus materix prxparatio hic labor tur,velutihicnofter Pliilofophusinquit,quodiiimirum minor Mundusappelletur. Idque fi hoc modo praeparatum fiet, turic gloriam lxtitiamque htijus habes myfterij, quam nullus homo interrahabet,nequeetiamhaberepoteft Intelliges quoque quoidin hoccelaboreintelIigere& modo mundus abinitio creatusfiet, cordifcere poteris:adha:c omneis morbos & metalla,humanumque es, nec ampliorem egeftatem pati audebis, opuspropellerepotis hujnsartis beneficio, mneisquebonascomplexiones, per divinam in intelligentia,& & agnofces. Mao-fatiam,omni fapientia,habebis Mercuriumin commupurum aurum argentumque terianamque dura firmaque corpora penetrat, tat,omniaque qualia funt lapilli a Deo, tibi exoptares, pretiofi & metalla.Et quid,obfecro,nobilius, etiam totius mundi opes non rogare, dequam hoc donum ,pro quo Hermes bene de fe affirmare, & gloriari poteftl beres. Quocirca totitis mtwdifipVocAUisfum Hermes "IrismcgifttM, habenstresfartes mti&.

ALim

GtoriaMundi. ALIFD CVMP^ oricorrefyondensjeBuque

v pemtile.

28?

OPFSCFLKM

.PR^FATIO.
immerito omneis mirari poflent, quod Philofophi, in honorem pretiofiflimae & divinse hnjus artis,qua2 SECR.ETLTM HAud PHILOSOPHORLIMdicitur,totoccultaallegorieaquedictainvenerint,uthocmodoillaindignisminimerevelaretur, idquod tamen nihi.l fructuofi apud arcanorum iftorum;difcipiilos operatur, veritatem intentiftierint. Et dum inficum eoipfo adocctiltandam pientesipforum Scipta legunt,atque audiunt, quantaj videlicet divitunc jucudum fuatise,virtutes,& efficacias ars noftraparerepoffit, vifriniLimque fonitum aurib.fuis percipiunt, adeo ut exiftument fefe chordas adfixas effe, unde etifoliisaureisinfidere,cceloquemeras Dodtores futuammagnaars& defiderium exoritur, tit,moxipfbs ros,fibi perfuadeant>& magna miracula edere conantur, nec tamen fe errare fentiunt,vel quod Philofophi ipfos decipiant, multo minus & fciuntfapientes mox ab initio artis hujus fundamentaoccultaffe, veritatem faltim ipfbrtim liberis per parabolas,& fimilitudines exin perplicafie:fieriquoquehaLidpoteft,uthomo, quamdiuetiam turbato hocce immundo mundo vivat, fenfum opinionem^tte omnium Philofpphorum librosfcriexplorarcmultominusipfbrum vero impoflibile: multomagis ptaquecumjudicioperlegerepoflit: eft, ut quis exlibris & fcriptis iftis fufnciens fundamentum atqtie defiderium plenarium hiirire qtieat, nifi Deus pmnipptens ex fingulari gratia,& commiferatione intellecttim fuum aperiat, tit videlicet naturse proprietatem agnpfcat, qtia ex de Philofophorum fcriptis & diftisjudicarevaleatjSplafiquidemriaturaeftjqusepmniapperatur rectem rei cognTr perartemin npftro Magifterio,& fola,inquam,illa tionem Oo

2po

GioriaMundi.

tionem confert,qua exnoftram artem prajparamus. SicnamqueBanatura fonait:Cavetoneperegrinialiquidadmifceas, talisfiquidem Et Bond.rem iftafn ita explicat, atque eft,quae res omneis fuperat. aquamillamnuncupatjinquiens, quod integrum negotmm,ejus demvetotumregimen uniceperaquamfiat, quasalapide proveniat, Et Alphidiuslapidemfapientum infe quatuor naturas habere affeverat,quamlibetin propria fua eflentia,& fpecie, diverfimodo vifibilique modo atqueilla virtus & efficacia in nullo alio terras eftla. Idcirco Regius Philofophus Haly ait: An nulliim aliurn pide. agnofcis^qurcumlapidecompararipoflit,qui potentiam ifta perficiendi habeat?Ad-qu'ae Morienes ita refpondet: Nullum, ait, alium agnovi lapidem,qui cum lapide comparari qtieat, neque tantam potentiam operationeq; habeat,in fe enim quatuor elemetavifibiliter etiam mtindo, eiufdemque creaturis additur, complectitur,idcirco necullusinfuper Lapis inuniverfp mundp reperirippterit, qui cum illp pperatipne & natura, cpmparari ppffit. Qtiampbrem fi quis rem aliam, vel alium etiam lapidem,quam huncce Magifterii fupradictum lapidem fumpferit , illius ppusperiit , quemadmodum etiam vetus ille Philpfbphus Arrps lpquitur:Lapis, inquit, ad laboab eo craffa terra remnpftrumminimeaptus,&idpneuseft,dpnec Similker & Morienes aif. Nifi corpus a fua craflitie feparetur. bene pttrgaveris, tunc fpiritus cum eo eonjungi unirique nequit: qnamprimum vero a craffa fua natura purifieatum eft,tunc fpiritus fefe eidem adfociat, & cum eodem fefc exhilarat, ambp namque fubtiles & puri a craffa fua natura factifunt. Et Afcanitis in Turba: cum impuris ccrppribus minime uniunttir:Sin verocorSpifitus ' ppra beneconcocta & purificata fuerint, & fpiritusillisfefeadjunxerit, tum in momento magna miracula fefe repraTentant: illic namque omneis , quiinmundoTunt,coloresapparent , &corpusimperfectum coiiftante fermenti coiore tingitur, fermentum fiquidem illius anima conjunguntur & copulantur eftanima,&fpiritusfimulcum cum ipfb corpore, ac etiam illieo cum corpore, in fermenti colorem transmutantur atque exiisdem fit res una. Qnem infinem veredicunt

CjloriaMundL

zpt

obfcuristamen yerbis, quod mariti eunt Fhi!ofophi,eum uxorisquc fiet confun&io,hoe eft,corporis,& fpiritiis,ut hac ratione ab illis ambobusfoetus nafc.atur,quaies enim parentes, tales plerumque etiara & ex metallis illorumfunt liberi: Nam hpmp generat hpminem, fimile quairit etiam ftii fimile. generantur metalla,& qupdlibet ItaquequilibetrerumNpbiliffimaeque hujusartis imperitus naetiam aeque neceffarium eft, turamimkaridebet: quemadmpdum ut naturam rei epgnpfcat,ars enim naturam fequi debet. Multi tanienreperiuntur artifices, qtiineque intelligere, nequeetiam animadverterevoluntjfineratione laborantes, &in cogitationibus fuis confufi funt,ignorantes an ipfbrum ars naturae imitatrixfiet, nec nes de celeberrimus quanitamen corrigere & augere conantur:Quibus illePhilofophus Arnoldtis ait, quod videlicet ad artem accedant, veluti afinus ad praefepe, qtii nefcit quo roftrum futim exntendat; circa qua: occupati fieut, multo minus itafimiliter&illiignorant, arte fua, imitari debenaturaeprincipium,nec quomodoillam,cum antjfciunr. Conantur equidem naturas opera perficere, fed, abfoluto Verum itaque minc opere,bene vident quid nimirum inveniant. eftProverbium:Qui fegnis eft ad evolvendos libros, is etiara dignus effenequitut rcs artis prarparet, ctim nulltim fiet dubium , divinamiliam artem verum habere naturartim principium: JEvis fiquidemnatura vera corpora in terra efricit, quaedam perfecta,utpote autum&argentum,qaa;dam imperfecta Venerem videIicet,Martem, Saturnum ,&JoVem, prout Planetarum curfus laborat & infltiit. vel nobilifliQui gitur magifterium noftrum perficere voluerit, mx iilius artis particeps fieri defiderat,is noffe neceffum habet, quo exfemineiftametallorumcorporapernaturaminterra generentur, quodfemenexnaturadefumimus,illudque perarte purificamus atqtie praparamus , utexinde multo nobilius 8C praeftantius ,achominum cipiamus , ut brevi tempore impura imperfectaque IImetallorumque cbrpora pura & perfedta reddere valeamus. lud yero femen e perfectis, pufis, maturisque corporibus extrahere Hosoportet, fi ad expptatu fine pervenire velimus atque debeamus. Oo z Quo

2$z

(jloriaMundi.

O^P melius & citius igitur omnis nobilis hujus artis indagatpj: ad na:turae eognitionem pervenire poflitt Idcirco fequentem Tractatum, de principip naturas, creaticne & generatione hominum adpofui, magifterij bene pellegere, confi. qtiem difcipulus,& imitatornpftri derare ,animcqtiediligenter evplvere & reyolvere debet,quo fatto a recta via minime tunc aberrabit.

TlMOR

DOMINI
SafientU.

INITIVM.

equidem fapientes, & delecti piaeftantesquePhilofophi nullum non moverunt lapidem,quin Deum omnipotentem oOMneis mnium primo ex mirabilibus fuis Creaturis cognofcerent, quantum fieri potukjld quidemexhumanaratione quod tamen ntillo alio medio ac via efficere,vel explorarepotuerunt, quam quod omnitim rerum naturalium initium fummo ftudio confideraverint,ex quo etIn rebus namqueiftis naiamDeum diligentiflime agnoverunt. turalibus omnipotentiam creatoris,& quam magnam virtutem ope& Secreta.natura; indidiffet :.vereperceperationemque,potentiam runt. eo adlaborarunt,, quomodoniQua decatiflaetiamfedulo mirum illa myfteria magna prudentia,in humani generis emobmen/ ttim, luce publica donare poffent. Itaque etiam omnium primo rerum naturalium principium,cumprimis vero primi hominis orttirn, manifeftarunt,. hunc in modum. ejufdemque mortem & iiiteritum dicentesj; PoftquamDeus omnipotens.mox ab initioexfubtiIiliquore;vel infenfibili nebula,cujus fpecies.non htimida, nec ficca, non ffigida, nequecalida/edfubtilisquidamvapor, quietiam nonluddtts, ne quecaIiginofus,fedconfufumchaosfuit, quemadmodum-Philofophivolunt,quodDeusinprimammateriam., h.e,inaquamcommutaverit,deina feinvicem.feparaverit,, &partem unam duram fieri & hbc eft elenientum terraj & aquze. Poftea jufferit,h.e.terram, Deus elementum aquje divifit, aerem illic creavit, & ex elemento terras

CjioriaMundi.

zpj

Et ideo etiamterrse ignem fieri curavit,hceeft, elementumignis. niimhodie videreeft, quod videlicetinprimisiftisduobuselemenultima elementa occultata fient, quze tis,terra & aqua fcilicetduo eft,& in aqua aer cpnfervatur, funt ignis & aer:in terra fiqtiidemignis cpttidiana experierttia illud fatis fuperque teftatur. quemadmpdum DELXSPateretiamfirmamentem, Solem, Lunam,& Ethocmodo collocaStellas creavit, & quadibet fuuminordinemquamprimum vit Dein jeternus Creator animal ad propriam fuam imaginem ex humida alicjuaterraformavitjquoinnuitur, creavit , illudque confervatus erat) fumterra, (inquaignis quodmajorempartemde humectarit, aqua(in qua aer conclttfus detinebatur) pferit,illamqtte Ideo dicitur qtio.d homo quatuor &hominem exillaformaverk. exelementis creatus,& parvus mundus appelbtus fiet. Poftquam modo hominem fatis perfcctum,&feautem DEUS commemorato tuncibi jainftarcadaveris conformaffet, cundumipfiusimaginem illum DELIS erexerit vivumquefpiricuit,& fcriptum exftat,quod etiam seternus DEUS homitum ejuf dem naribus infpiraverkjtinde Pari quoqtie modo nem, procul omni dubio Adam nominavit. DELIS omnipotens quatuor ex elementis omnia elementa, inter etiam & omnia vegeccelum terramque degentia, quemadmodtim Et tantum de &crefcere jnffit. tabilia,atque mineralia creavit, hominem Adamum prima creatione,quaperactaDeusomnipotens quitot inParadyfum,quem propriis manibus plantaverat,transtulit: multis elegantiffimis, fructibus, mitabihbtis, gratiffimisquefloribus, & gramine exornatus erat, in quo homo radicibus,herbis,frondibus Adam omne cordis fui defiderium Deiqtie lsetkiamqtte explevit, nomen creatoris fui omnipotentiam exinde fatis ftipetque intellexit, &oculis fuis illic vere illiuslaudibusextulk,celebravit,honoravit, fiquidem re tum indiguit, confpexk,quid cor ejus defideraret.nulla &tam omriiumanimalium, Dei cr.eaturaquamreliquarumetiam rum factus eft Dominus. aeterrttis creator fanctis fuis Quocirca omnia animalia ad Adamum ducerent,tit angelis mandavit,ut ipfiim fuo agnofcerent, &viciflim Adamus fingulispeculiaria FoDomino fa Oo j

2pjf.
fua nominatribuerit, . raret.

(jioriaMundi.
uthac ratione quodlibet ab altero rite fepg.

omnipoteris paradyfum fuum tam elegantiffi. CumigiturDeus omnia animalia, unacumijme,utidiximus,exorn3flet,atqueinillo ' par pari fimulambulate pforum Domino,Adamo,fefepafcere,alere, proctil pa-nidti(excepto AdamoJquifolusinceffit,)confpexiflet,& tamenadillius bio fingula animalia Adamus acccffiffet,(qu conneque ullam illius fociefpectum,prse nimiaformidiiie,aufugerunt, Deus aeternus Pater Gen.i. dixit: Non eft tatemexpetivit)idcirco bonum hominem effe folum &c. & profundo fomno hominem Aexillius corpore, non procul a corde, damum corripuit,coftamque cofta uxorem condidefumpfit,&proceram,elegantemqueexilla dit,quam ipfi propofuit,& dein Adamum evigilare curavit,qua conut fcifpectaprotinus,perdivinamgratiam,illamcognovk,&dixit, , illammus,&c. Detis vere fceminam iftam Evam appellavit tradidk, ut eam protegeret,illaque qtie Adamo in matrimonium viciflim Adamo obedientiam praTlaret,dein corporis fructibus illos ET MLJLTI PLlverbisjCRESCITE, dotavit,idquefequentibus . CAMlNL&c.

T>E AT>AMl

GLORIA
praftantia.

ET

futim mille annis inhabiDeusomnipotensipfisparadifum mille annos, ET tandumconceflit,quorumpoftcriomneisetiam cum omnipraeftantia& gloria, in eodemifto Paradyfb traducerent, & dein cum corpore & animain ccelum>seternamque vitain, recipcrentur ,idque eo, quod homo tum temporis omnino purus caftusque. ab omnipotente Creatore formatus, &nulla in ipfo fragilitas con~ fpecta nullisqtie febribus &morbis fubj ect tis fuerit, &,in f iimma nullosomninonevosinfehabuerit,fedtotus perfectus Deo creatoiifiio fe.curidum imaginem fuaia gratusacceptusqueexftiterit,quiillum f ructus Par adyfi,ut de iis, una cum omnibus fuis creavitjomneisque po.fteris?vefceretur,fclamcpgnitipnisarbpremperpetuamipfiintet^ ' dixit*

GloriaMuhdi.
dixit,ne fiuctus illius eommederet,

2pf

idque fub ajternse mortis pcena? quitamen , a diabpla &tamcorppris,quamanim3ecpndcmatipne: inmomento feductus,poftquam defructu prohibko commediffet, miferum , nudumque fuum omnium rerum irtdigens factuseft, fefe abfcondidk, poft arbores, Scripturatefte, corpuscognovk,& quoniam aeterni Dei pcenam jam erat promeritus, nuncquoque, exdivina comminatione,mors aeterna,hominisque coporis & anirriae Dominus-& SerDeifilius, perniciesfubfequiitafuiflet,nifia2terni vatornofter Jefus Chriftus Satisfactionem promififfet, in eanidemve confenfiffet. ItaqueDeusomnipotenshominemgravijngocaerat de miferia, calamitate, tribulatione, egeftigavit,quodfactum ftate,& morbojfub quo acerba mors dependet: illud Deuspmnipotens Adami colloinjeeitj &,fimtil cum illo, eumdem exParadyfo e~ fuapte fructus fuos profert, jecit,agroque maledixit ,neimpofterum fed meram dumtaxat zizaniam. divino, Cumque Adamus,jiiffu perAngelum ntine ex Parady fo in hofridum ineultumque mundufn colendo,fefefuftentare, atque infupropulfus,fodiendo,agrumque dore vultus panem ftitim martducare neceffum habuiffet, atque, praeterea,multas calamitates, cum cura & anxietate., fuftinuiffet, idimpatienter ferens Adamus iram Dei ferio perpendit,atque transgreffiones fuas multis cum lacrumis deploravit, Deoque fupplex clementiam implotavk, fummoque ftudio, factusilliusgratiam& &: abfque ulla intermiffione illius opem invocavk. Quo fadto Deus paternumfuum cor mkigavk ,iramque remittendo miferiut hominemab cordiarfuaeitamemorfactuseft, injecto antea jugo ifti adpenfum,vero, mors nimi^ iterumliberaverk:Centrum,jugo eumdem &tamdem ramtemporalis,ipfum femper fubfequutum, vicit atqtie interemk. V.erum enimuero Detis non dumtaxat A.damo pcenam mitigavit, & tribulationis jugumipfi depofuk,verum etiam media fumminiftravit, quibus impofterum fefe contra iminentes calamkates triQuocirca eidemiIIi:Adamo,inftinctu bilationesquetueripoflet. fpifitus fancti naturaruni proprietates revelate_ fuerut, utplenariam earun-

2$<>

GioriaMundL

&remedia, medicims, curatioearundem cognkionemhabuerit, metallis prazparare n.pverit,quibus tznesqtie ex herbis,lapidibus,& & deniqueindigens dium fuumfublevaret,mprbps afeprppelleret, integrum ad vitae f ua; ultimurn fuum corptisin mediocrijvaletudine nifi fbli Deo, notus efh finem ufque confervaret,quitamennemini, pater Adamus perfectam fapientiam Quamvisveroprimusnofter intelligentiamquehabuerit,&naturarumproprietates,velutiantea tamen fummum naturarummynihilominus diximusjintellexerit, Deus aliquandoin latuit. Quocirca Paradyfumilfterium-ipfum lumadfeaccerfivit, ipfique modo dictum illud myfterium^quod nunc Secretum Philofophorum appellatur, & folis Sapientumfiliis notum idque verbis fubfequeneft) divino fuo ore ipfe revelavit, tibus: Eu^e, Adam,dLiae heic funt res,una fixata,five conftans, alterainQuam magna vero virtus,&vifixata five inconftans & fugax eft. tuisfiliis minimerevelabis ,nihilfiresiniisdemlateantjidomnibus fingulari cauffa, a me creatum eft. Idque, pro inquidem,abfque formatione tua, te latete nolui. Poftquam igitur Adamus ab ipfb in oeeulto prasfiliisfttis, Deoilludintellexiflet,eapropter, femper illud, ante vitae fUsefihabuit,tamdemtamenaDeoimpetravit,ut & pteparationeni lapidis ipfi praemanifeftarit, nem,filiofuoSeth Et nifi mifer ifte homo Adamtis, fummtim illud mymonftraverit. habuiffet,non fteriumnaturaenoviffet,nec lapidem Philofophorum tiltra,annosvixifTet; certetrecentos.multominusnoiigentos,plus & a commiifis fuis peccatis iraque divina in Semper enim Anxius, confcientiafuaagitatusfuitjUtnocturnisdiurnisquetemporibusmanon faltim ftii, fed omnium fuoDei perpenderk,idque ledictionem mttndicauffa, rum pofterorum,atqueadeototius qtii omneisperia:ternae morti obnoxij fuiffent. Quamobrem pfum condemnati,& etiamunico noninvmerito quis miretur,quod Adamus,poftlapfum, adeout exinde.admiranda aniiP fttperftes effe potuerit, dumtaxat Dei,cceleftisnoftriPatris,bonitas,&-clementia,haudimmeritocoletiam Adamus,uti vel Tincturam dictum,Medicinam, li<?attir,Nifi lapi-

(jioriaMundi.

zpj

fieri tunc non potuiffet,ur, (humano ttiore loquilapidis,habuiiTet, miferias,tribulationes,cordolia,infbrtunia, nlur)tantasanxietates, Contra omneis tamen rnorbos,atquecalamitates,aliasfuftinuiffet. iftam ufurpavit, eadem fprmam fuam ifliufmodicafusMedicinam membraque integris viribus cpnfervavit, naturam fuam exhilaravit, animum recreavit, miferiam, tribulatiocorcorroboravk,triftem nem,anxietatemquequpdammpdpiterummitigavit,mortaIenunc &in fumma, exo~ fuumcorpuscontra omneismorbos tutatuseft, innibus fuismiferiis&anguftiis,illiusbeneficio, fefe, adextremam hpram ufque,eripuit vitsefuas Etdeniquecum Adam,medicinam ipfumnon amplius exhilaranttllam operationem, velvitse re,cognoviffet,&,ina?grkudinefua, fe ulteriorem recreationem,percepiffet: eapropter vitae fuaefinem finito nunc,temporisfui curriculo, mortemquefeduloperpedit,&, fuo acurationeabftinuk,&Deigratiam imploravit, miffoquefilio Seth(cuiomnia arcana concrediderat) anteParadyfum lignum vi. txfibidaripetikjidquodtamenipfi Revertumdenegatumfuk. denegationem iftam Angeli ipfiindicavit. fusigiturSethadpatrem Mceftusigitur Adamus, morbumque ftium remktere nollc animadvertens,iiLincmorti vicinus, filiumfuum Seth denuoad Paradyfum, ablegavit,ut exindeoleum mifericordiae rogaret, illudque ad fe deAdamus exfpiravit. Veniensautem Sethad ferret,fedinterimpie olea; Paradyfumde mifericordias oleo fbllicitavit, fedjuffudivino, fuifegranula ab Angeloreportavk,quar,domtimreverfus,parentis tamdem ex modo dictis iftis granulis Iignufn pulchro implantavit,& crevk, in quoDominus nofter Jefus Chriftus, pro miferis nobis ho^ mortem pafftis eft. Licet etiam minibuspeccatoribus,acerbam modo dattmi non fuerit, lignoque viAdamo oletim illud,corporali tsein temporali hacce vita frtii non potuerit; nihilominus tamen Deusomipotensipfum^amortefjaibeavit, atqueoleo mifericordix irrigavicid qtiod tanttim eft , Deum ajternum ipfi nunc omnia fua peccata,ex mera gratia &.mifericordia, condonafle, nec etiam in xtetmim ampliusillorum recordaturum effe. Secun# _ Pp

2pB
Seciindo Deus

CjloriaMuridi.
pmnipotens

modo etiam fpirkuali Adamolj. illumque porrexit, aquavita: gnum,velpanem,vit.aemandticadum in aeternum nunc ipfum ntilla ampliusfames fi isque prepotavit.ut mi debeatmunc primum fiquidem ad ftimmam gloriam & prazftanseternumitidemnullacalamitas^utpotefames, tiampervenit,necin id genus alia adverfa accidentia ipfi amplius mefitis,a:ftus,frigus,& tamennosmiferihominesin temporalihaccevituendafunt,quibus omnem seternitatem ipfi nulla niors ta fumus obnoxijj In fummain cotam Deo recte clarificatus,perfectus,fanctus timenda,fednunc & , & recte perpendamus juftus eft. Cogitcmus igitur , quod &fanctiusSecretum humano generi nul.luprjeftantiusjoccultius, ratione comptehendi aDeo umquam datumfuerit, quodhtimana illud mifericordiaeoleum, &lj. queat,quam arque comraemoratum gnum vite , quod nobis ad animae noftrae faltitem seternamque id quodetiam, beatkudineinferuk, pra; caeertis Secretis omnibus, Simili quoque modo nullutn eft. celebrandum laudandumque arcanum hominibusaDeourn, &fanctius prseftantiusjoccultius hoccemundo quamdatum :quo homoinpertubato indigens fuum &infirmkatibus tuttim praeftare, atque corptisab omnibusmorbis anxietate fefe erigere & recreare valeat,quam, inomnimiferia& ifto medio, quod eftSecretum poft Deum,unico Philofbphorum, vel Mec\icina Sapientum. etiam qtiivis prudens atque Quocirca conficientiam fuam amplius fapienshomonihilalitiddefiderare,vel oneraredebet, qtiam ut duobus iftis commemoratis ptinctis pro virili potiatur;omnium primo atitem ad DEUM, ipfiusqtie gratiam fefe convertat, in quo fummum praxipuumque Secretumfitumefl; eo ipfo.enim internus homo,anima videlicetdnperpetua gloriacontenuitate atque fimplicitate mea, pauca fervatur,quadenunc,pro attigi. Et hicrectusfapientum res amplius in terris eft, qutf fons,&nulla cumillo comparari poffit,quamunica quaedam aeternares,quoquis mortale corpus, inmifera hacce miferiarum valle, ab accidentali abomni egeftate liberare, claniEi ,p.urum morbotutumpraeftare,, jter-

GloriaMundi.

2pp

finem ufque,confervare, prse omnibus malis acciperfectumque,ad dentalibus cafibus cuftodire, adhsecimperfe^ametallicacorpora, terra commutare, qtiam naturain perfecteatqueinaurummelius Cum ita illtid ftimmum in mundo fecretum fiet, coquere poteft, cum creatione J idcirco comparatur quod haud inconcinne ficco heic pede praeterire noltii. hancce,de creatione,informatione meum confenfum, Nuncveroex Philofophia: fundamento pro indicabo, quod aeque cum creatione Philofophorum more,breviter teftiPhilofbphi &generati6neliominumc6venk1cujusreiomneis habent. SS.inQuocirca.innomine monitimperhibereneceffum omnium credentium ChridividuceTriados, &in emolumenrum & hinc inde difperfos fermones ftianorum, myfteria Phiiofbphoru creationis regiEtprimum quidem ita: Poftquamin cxplicabo. mini perceperitis Deum( exornato nunc omnis generis germinibus, tamqtiam vegetabiliherbis,radicibus,floribtis,frondibus,gramine, &mineralibus itidem, Paradyfb fuo) xternum bus,animalibus, omnibus ita bene creatorem beneplackum in eo habuiffe.iisdemque dixiffe,ut ftngttla,quodlibet quidem juxta fpeciem f uam, femen fruAdamo exhabuerint.folohomine chmq; fuum proferreneceflum de fe folo nullum omnino frtictum cepto,qui (Tdnoftraeftmateria) generare potetat > &fi natura cutfum fuum etiam in illo abfolverc debiiiflet,tit&ipfequoqLiefamiliamfLiampropagarepotuiffet,ttinc addi oportuit, videlicet Eva itertim ab illo feparari,eiderriqueiterum nihil alitid denotat,quam illitiSjVeluti auteaindicatum fuit,quodque craflaeft & integta, tuncram diu nulltim fiMaterianoftraadhuc dividatur , & craffum a fubtili, proferreftu6tumpoteft,donecilla vel aqua a tcrra feparetur: aqua vero pro Eva,vel fpiritu, & terra pro Et quemadmodummasin Adamo,aut corporeatftumatur. pardonec cum fcemina concumbat. tutamdiueft tamdiu mortuus, vitam confequi velit, aquailli quoque terraeftmortua^donecfi fuam iterum adipifcitur.Idaddatur,qua de terra,vel corpus,vitam Hermes antiquiflimus ille Philofophusloquiqueidemeft,dequo fanti fieri oportet. tur,mortuum, fcilicet iterum vivificari,&infirmu

Pp z

Nc-

f op

Gloria Muridi.

&ka infe. Necenum igitur eft,ut corpus& animamconjungas, riusfurfuiiiconvertitur,lioeeft, Corpus fit fpirkus , & fpiritusfic Id tameii non ita intelligendum , quodfpiritus fuaptein corpus. fed conjnngi cbrpus,& corpus fua fponte in fpirkum convertantur, aqua, corpus , veluti amboneceflumhabent,utfpiritUs,taniqu3m eft, refufcitet, & viciffim corptis fpiritum, tamterram,folvat,hoc dpnee tinaMaffafiatJ qua aqtiam,adtrahat,fefeqtietamdiuuniant, hpceftjterra abaqtia emcllitur, &aquaa terrae ficcitate induratur, veluti puerulijin plateis ludentes,teftantur,qui, fumptp ficcc pulvere,illum cum aqua confpefgtint,pultemque, velamalga, exillo confickintjLUideetiamPhilofophi inquiunt, laborem noftrum puerulorumlufum effe,quo in mors unius eft vita alterius: vel induratio unius emollit alterum,nihilqueeftaliud,quam corpus &fpiritus ,quje una de matre funt. duo tmius ejufdemqtienaturae,& Quem in finem Philofophus Hermes ita loquitur,vel exclamatpotius %6 natu& naturam exhilarantemj ram fortem ,vincentetii,tranfcendentem, aqtia namque fprtiflima eft Natnra,qua: tranfcendit ,& fixam in corpore naturam excitat,hoc eft,letificat, qua de re dein plura audietis (moramnonzegreferatis) Quemadmodumigkiir dictumquodAdam,hoc eft,corpus abfque Eva in partti fietmortuus.hoc eft,afque notandum eft, qtiando aqtia dematerianofpiritujQuocircaexinde fundo alembici mortuum& ftradeftillatafiet,quodtunccorpusin jegrtim in pat tu ftio fiet,ideo quod illi fpiritus,vel anima fubtracta, & de eo egreffa eft,corptis quoque omnino nigrtim, venenofum, & lea Philofophis defcribitur. thale eft,quemadmodum Sin qtiis igittir corpusketum refufcitare, & anigredine & fcetorefuopurificarevetunc extractusfulk,utad generationemaptlimidoneumquefiat, dor(anima])ipfi reftituendus eft,hoc eft,fpiritus Eva fua, ut corpus ain illa, tit concipiat, operetur. nimam complectatur,& Seniorait, qtiod ftipremus fumtis ad infimum fumum reduci debeat, & divina aqtia eft rex de ccelo. defcendens, redudtor anima? ad corpus fiuun Bene vero notetis quod in eft,quod demum amortefuavivificat. fiet, Tlludin eo conclucorpore fal fixum,five conftans,occultatum fura

GloriaMuhdL

1 fum eft,non fecus ac fperma mafculinum in Adamo occultatum eqttodtanrat,qubdfpirkus,tamquamEva,attrahit.&pregnansfit, fixum dictum eft, perprottimdictumeft,fperrHacorporis,quodfal de illo feparatafuit,e corpore extrahkur, ut priam fuam aquam,qtiae etiamfubtile&fugaxfiat,&cum fpiritu in ccelum afcendat, atque tunc fixatum f ugax fact um ,vel m ortttum r efufcitatum, &, veluti dictum,confeffa natura exhilarata eft, atque a fpiritu fuo vitam receetiam a Philofophis viva aqtia aviro nuncupatur, nam a pitddcirco corpore,tamquam viro extrahitur: Eo fineLucas Philofophtis prasconftietudinem &,.juxtanature coquacipitjtitvidelicetfumatur, tur. AliiPhilofophicorpusnigrumfolumappellant,idquefequentibusde cauflis,quod fal fixum,veluti fructus,in corpore invifibiliter occultatum eftj Alij nigrum cortium nuncupant,in quo alba columbaocctiltata latitet,& aquam,e corpore deftillatam, vocantlac viraliisque ginis ,quoa!ba ifta columba ex nigro corvo eliciendafiet: muitis nominibtis a Philofophis res ifta appellatur, quemadmociurn idcirco, ea de re, ipforum fcripta illud fatis fuperqtie teftantur,plura utdicanturminimenecefliimeft* Et comemoratum in modum aqua a corpore amplectitus, &fper' ma-corporis,hoceft, Salfixum,operattirin aquamnt exinde cpncienim folvit ccrptis, &in deftillando partipiat&pra;gnasfiat,aqua culamdefalefixofeeumperalembicum duck,atque,perdeftillatioriisrepetkicnem, aquakerum atqtie iterum craffipr fieri incipit. a fitumeft, Quocirca inrepetkionefivereiterationemulttimcerte ne laborifte alieui creaPhilofophis quoquelaudaturjquidicunt, retmoleftiam. Hermes,eade re,ficloquitur:Eumvidercm quod. aquafenfimcraflior,&duriorfieri,inciperet,gaudebam,eertoenim defifciebam,utinvenirem,quod qua2febam,& confequerer,quod derabam. Aquaigitur corpori afTundenda cumque eo digereniterum detrahenda,utcorpus da,utcorpusfolvatur,& coaguletur:: atquehoctnodo corpusbeneteritur ,&per lotionem purificatur: id quodfaspius fieri oportet,atque quidem tam diu affundendo, & decrahendo,donee omne fiium fal, vel potentia atque: efficacia. ecorpo^Pp j.

gor

%oz

GkridMundi.

ex eo cognofcitut,fi e corpore extradta fiet:idque aqua alba & craffiat, in ealidicoaguIata,inftar glaciei,dura fa,atque in frigiditate nihil amplius a corporefoltatevero,velutiButyrum,liquefcat,& vat,tum remanens corpus removendum, enimipars niafuperflua etiam Philofophi terieieft:LTnde rcmovedicunt:Inpra;paratione in eo reperitur,& de re unica noftrum efficimus,quod fuperfluum vel etiam detrahiaddimus, musmagifterium,ubialiasnihilaut dictum eft,fuperfluum:abundantet mus,nifi,uti namque habet, & aqua , quaralba foliataque tetra a Philofoqtiid haberedebet, Mercurio vivo inijci poflic,&tunc inbophisappellatur,fumi,& numconftansqueargentumtransmutatur.Sedmultoakiusnobiliusq; quiddam hacinaquaoccultatumeft,quod,absqueomnicura eo res redeat tunc riemo am&moleftia,extrahipoterit:Sienim aquaenim pliusdubitet,quoddefideriumfuumnonconfequatur: in titero materno, Quernerefcit,&adcrefcit,tamquaminfans admodum informaveleniminfansprimoinvafematriciscrefcit, &deinde in carnem & fanguinem utifpermaaliquandiucrefcit, in craffiorem rransmutatur, materiam, hoceft, poftea fiquidefa etiam & hsec aqua crefcit:primum, membra primum formantur:ita anaturali calore movetur, ut indies crefcat in albo fuo colore,dein fecus acinulterius,&feexunocaloreinalterumcommutet,non transmufans,a naturali calore matris fuse,in carnem & fanguinem Dein fi materia rubefcere incipiat,tunc tatur. magnum confpiciturgaudium,intelligequandoinfansmembravitamquefortitur, in natura tuncvidendumquidfietidebeat. Itaqne hoc myfterium habet. occuitatumeftj&pernaturamprogreffumfuum viri & fcemins, j\tquecpmmempratpmpdp,deccnjunctione nuncdocuijhoc eft,corporis& aqu&,8 fpiritus^deimprargnarione finis eft primajcombinationis,& albedo materia; exnigredine,hoc nifi mora, & eft.ex corpore,extractajnec amplius heicrequiritur, patientiaqtiemadmodumMorienuseadereloquitur.Hazccoagufoliataque terra eft, in quani nos Philofophus lataaquarectaalba feminare jubet, ut centum fructuum aurumargentumquenoftru.m millia

(jioria Mundi.

303

jnillia ferant,& clara Fontina,cujtis Comes Trevifanus mentionem lavandum ingtedktir, quifiin balneo fedeat, facit,inquamRexad tunc nullus minifter ad illum ingrediatur,fed Regis veftimenta interim cuftodiatjdonec Rex totam Fontinam exficcavit, & tunc rex Gmneisfuosminiftros Dominos faciet,utpotentia, poteftate, & Domino robor e & virtute iti dem ipfi Regi fimiles f uturi fient, dum prieft Vertim enimuero Rex nunc trimavice.Fontinamingreffus eft: triplex enim diadeplici dignitate magis; quam antea,exornatus colorem asquancarbunculi amethyftizontis rhagefitincapite,&, tia,veftimenta geftat,fub quibusindufium puritatis, & vinculo juftiRexvkae eft, cutam honorificentiflimus tias eftcircundatus,atque jusdominumnemo mortalium in terris ex cogitare potis eft. . Quocircaad latus i! li loeanda eft ptira caftaque fponfa,qua; ex ipfitis femiinillam opetetur, tit a duobus neprocreata fiet,titillamagnofcat,_& nobiles gignantur. Rubedo in albedine occultata illis multiliberi &;confervata eft,que non extrahenda,fed leniter coquenda eft, doDe ifta albedineTurba ita necperfedtam rtibedinem confequitur. loquitur J Sivosfcrutatorespoft nigredinem inveniatis albedinem, tunc certi eftote , qtiod poft albedinem rubedofequatur Jrubedoj enim in albedine occultata eft,quse non extrahenda, f ed, clonec rubefcat, leniter coquenda eft. Qux nunc dicta fufficlant.

HER-

go^

Gloria Mundi.

HERMES.
EST 'COGNl. NECESSARIA twPrincipij tam naturaiium, quam artificiofamm, rerum. C^ui enim vemm ignorat Prineipium9 is quoqm&finem mimme adfequitw. SCITV

DILECTIO

DEI,

ET

PROXIMI

SVI

omnis fapientiae eftperfefcio.

DILIGERE DEUM SAPIENTIA ma,& tempuspoffeflionoftra.
NVNC

SUM-

0 , ,
fr-

/CVI

'

SVMMA

GLORIA

&C.

l
I
/

S.

DB

DE LAPIDE

PHILO

SOPHICO

TRACTATUS
EXIMLUS, A GERMANICO PHILOSOPHO, QUODAM M CCCC XXIII.
A, C
TE TITULO

SUBSEQUENET FACTUS

CONSCRIPTUS.

VERA

DOCTRINA iilorum degeneratione Metailorum^eraque

/<f^j i!i~T i&me >^ce pwblicedonata.

PHILOSOPHlAB

"^

FRANCOFURTI,
a SANDE.

Apud HERMANNUM

Anno *M T>C LXXVJT~~

(S07>

CAPV1
Uumomneis

restemporales originem, ftatum,effentiamque fuamexterrafortiantur juxta otdinem temporis, quas coelorum influentiar, aftrorum, Planetarumque, quaies funt Sol, Luna, dc , czeteri, ac quatuor qualitates elementorum tam | in: quam etianVexterne abfque ulla intermiffio' ne commovent, eoipfo prodticuntur omnitim rerum fingule, peculiarsscicfceiitium,durannuiiijgenerantiumque illud abinitio quemadmodum quefpeciesinpropriafuafubftantia, hoceft, a Deocreatum conftitutumqueeft. creationisab Altiffimo, Iccirco nemo contradicere poterit, quod videlicet metalla fuani ori& propria materia collecta oinemexterrafortiaiitur,inunafingulari confluxeriiit ex quatuor qualitatibus , vel proprietatibus quatuor elementorum,ctim impreffione rrietallicarum viritim, vel fpirittium, aftrorum &planetarum,adid &hifua Univerfalitate,abinfluentiis illud egregie defcribunt iiaturales Doinfervientia:quemadmodum 4.Meteor.dumait: ftqres,pr3efertimveto Ariftoteleslib. quod armetallorum fiet materia. Vegentum vivum communisomnium mm, profe&o fciendum eft: In naturaprimumeftMateria,quadc jamdi&um eftjin unum accumulata quatuor ex elementis, idque folumodo juxta cognitionem & proprietates naturas , quasmateria a vel argentum vivum: imperfePhilofopliis appellatur Mercurius, ob fulphuream fuperfluamque terreftritaftumtameiiadhuceft, tem^qux nimium fseculenta,limofa, & comburibilis eft: &c ob fuperfluamitidem aquofitatem,quo omnia in unum colledta funt ex quaEtiftiufuioielementis,peroperationemfupremorumplanetarum. tnodi Materia a fulphurea calidiffima terra , &; aquofafubftantia 1 mixta Q^q

, j oS

TraBatus de Lapide Phi rofophico.

ifta ex caufla, noninconcinne a Philofophis

mixta eft,ut etiam,dita

fulphur appellari poflet. imperfectum Quum vero Natura omni tempore ad fummnm pervenire allabo&ad illum finem,ad quem a rerum omnitim Creatore ordibpret, nata eft:iccirco etiam minime ceflat,ut videlicet in imperf ectain tnateriam reducendi occultum , ctim hinc inde volutatione quattior omnium quatuor elemenrorum donec operationesfuas qualitatum pcrficiat: & accidentali seftu Solis, naturalique caloreante dictaifta materia movetur,una ctim fulphuteitate > adeo ut exfurgatinmeatibus, &: terraj venis in vapore & fumo. Sinigitur nunc iftiufmodivafedconcltifus.fiet: nihilominus por, vel fumusnon ertimperepoffit, terrenafque aliquas tamenfacpiuspenetrarenecefliimhabetlimofas pinguedines,&imputasfulphur'eitates,qLla^fLilntinarchivenisterre. & quanto magis autem ifta Materia fuperfluitatum, peregrinarumtanto magis etiamimpura fit. Etlibc adtrahit, queimpuritatum, etiam in caufla eft, quod tam diverfos colores lucretur, qui faltim exfuum colocogitari poflunt, antequam ad putitatem propriumque remperveniat. Natura fiquidemiisinfinibusoptumam habetmeoperationem talla& mineras perficiendi, tibi efficaces, fLilphurei, & Mercuriales tintim conclufi fimt: & quarlibetquafpiritns &: vapores3velftimiin Iitasquatuorelementoium peculiarem fuam habet operationem& immutationem in congregatione terra; aut materiae ex illis , obexternum aeftum Solis, terrajque fulphureaz, qtiaz inillis operanmr. Quocirea Materia ifta fa^piffime r efolvitnr, &: coagulatur, quatenus quodfane mtiltum temporis, autmagispurajVelimpuraafcendit^ad nec pauci anni requiranttir. Nec naturse eft impoffibile , quod omnia etiam metalla aufugiant, antequam ifta Materia ad fummum) eo beneliquet, hoceft,aurumperveniat:Idqtieex quod phira sera, vel metalla,irt tina minera,vel terras vena, reperianttir: quodfaneita velim intelligas: In afcenfione fulphureorum Mercurialiumque iftortim vaporum a praecedente Materia commifcentur, &perco& finfulphureiifti kionem uniuntur: craffi &imfpiritus terreni, puris,

TraciatmdeLapide

Philofophicd.

jcp

Solis vei miner,vero nimis fiet efficax,inateria,antequam puri,?eftus tunc cum craflaiftafulphu-acraffitiefua purificetur,atq;feparetur, reitateindutefcit, &infulphurnaturaeredigitur, quod ad metalia &fitamderii inforargentumvivumindutatumfiet,tunc pertinet: & congektio matur cum forma tinius ex metallis,fi ifta accumulatio alicuj us Planeta?, inferviatper influentiam qui in congelationeifta cum propriecate fua in mixtis qualitatibtis: praecsteris penetrat fuam perficit in conjunctioue, Naturafiquidem primooperationem vel corpus exvelunitione quattior elementorum, qua ex Materia, cum formainformatur, oritut, quod tum abfqueomnintedio, quse urtius ex Pianetis. adrnixtioiiemiftam juxta influentiam pertinet, peculiarem fuamhabetoperationem Quxlibet namque influentia dein etiam propria formafeinqnalitatibus elementorum,exquibus Ita fiunt cuprum,ftannum & argentum ,plumbum,ferrum quicur vivum: quamvis multa defcripta reperiantur, quomodo eor umetem nunc abimpuroinmixtio efle debeat', nunc ab impuro fulphure, fimioque argento vivo, ad quodlibet metallum fingularis fua forma, mixtio ifta Naturje non eft incognita;' &;oenus:nihilominustamen metalli generationem , cumprimis imperquocirca nniufcujtifque Verum,utut fiet,natura fectoruminfpecienon defcripturusfum. dtim nihilominus non defiftit in imperfe&a ifta metalla operandi, finem donec fummum optumumque adhucinterraconclufaftint, ,in metallis iftisfepara.ndi adprehendat, quiipfia Oeodeputatuseft impurum a bono argento vivo, atque a ptiro ftio fulphure, donee ad ' aurumpenetret. Sin autem iftiufmodi vapores pure & clare, cum interna, fubtili,pura, candidaque terra elevetur, abf que mixtione craflarum, terrenarum, fulphurearumque limofitatum, atque vapores ifti vi ertimpant,nec beneconclufifient, antequam in natLu-Eefolphurindurr.ci' fuerint, & calbrern velin exceflii vel defectu hab u eiint, tunc argcnexillisfitmetallum. tumvivummanent,necullum finecrafla iftiufmodi Sinveropurtim argentum vivumelevetur aliqua commixtione in pura aliqua minera, tunc in ptirtim, albumqe l Q^

JIO

Tra&atusdeLapidePhilofbphico,

que naturse fulphur induratur, poft exiguum calore, quod ad argeii. cum formaargenti informetur, quo tnmpertinet,dummodoetiam exitidem auriim fieri poteft, quamexaliismetallis,nifi seftufuodeSin autem virtus ftituatur,vel naturalis operatio illi non adimatur. majoris naturalis caloris ad argentum iftud vivum aGcedat, antefiet,in formam argenti fcilicet,adeo quam ad finem fuumformatum ut in purum rubrumque Naturse fiilphur redigatur, tunc citius ex eo aurtim, qtiam argentum fit, & in eo manet perpetuo, quam finis fiet, ad quem natura laborando tendit. Argentum vivum,cujus modo mentionem fecimus,omnium mef uam: & fi putallorum mater eft, ob frigiditatem humiditatemque tunc nullaamrum, atqtieabomnifuperfluitatemfeparatumfiet, plitis craffities eidem commifceri poteft, adeo ut iterumin impeifer retro redigatur, Nattira namquenonrectumaliquodmetallum tro laborat, nec etiam eft materia, qua: ad impuram aliquam formam Sed fulphur omnium memetalla iunt. fpec1:at,qualiaimperfe&a asftum ficcitatemque ftiam: Juxta iftamdiffetallorumpatereftjob rentiam obfervetur, quod argentum vivum infubfequente capite defcribatur.

CAPVH

11

in metallisverusMercurius,re&umquefuISakim EStitaqueomnibus phtir, aequetaminimpeffeclisjqiiampcrfectismetailis: contaminatus & impurus factus eft in imperfeetis metallis,& quajfola perfedta maturatione deftituuntur. Et ex iifdem cauflisadaurum argentumque redigi poffunt, h.e.ut ab aurea, vel argenteaiiacura,quae in illis eft.feparetur impuritas, qua cum inquinata fuerant, & forma auri, velargentiiifdemingeratur. Ideoenimanaturaavulfa fientexnaturalib. termeatibus,mineris,& ftint,quodfublataeftbfla raj venis: iccirco etiam nullam artiplius operationem in fe habere poffunt.quafi adhuc fub terra latitarent: nihilominus tamen, quantum quideminipfiseftjperficicupiunt."" Ad naturalem iftam proprietatem etiam Veritatisfpiritus, qui omnem

TraclatmdeLapidePhilofophico.

311

iftis itnperfe&is omnem veritatem artemque Philofophos docuit, metallisformam vel imedicinam faciundi monftravit, qua onanis ebvel Mercurius rundemimpuritas removeri poflit,&:perfecl:anatura, &cconftansforvelargentum,perpetuus inipfisoceultusinaurum, matus,quam in aeris terra fa&us fuerit.

CAPV1

111.

prsefcripto ifto capite forma;, vel Medicina:alicujus factamentio, quaimperfecT:ametalla impuritatem aperfe&o MercuriofeIN parare,& cum ifta forma auri, vel argenti, irt perfecta metalla redigi forma & Medicina arte fapoflint.-nunctempus monetutetiamde eiundaaliquid in medium proteramus. Omneis Philofophorumlibroseorefertosdeprehendo,dum dicunt,artemAlchimiftieam, vel ftiam artem,folam efle in auro,argenfi illa adoriginem fuamredudafuerint, to,&argentovivo, quam fortaflisante aliquot annorum millia, &c antequam metalla fata fienc. Naturalisfiquidemlaborfemperproeeditjrionautemretrocedit. Quocirca etiam varii modi tentantur, utpote: diflblutione inaquisfortibus, & amalgatiorte auri vel argenti vivi, aut argenti, &:. argenti vivi,ilkque ad principium fuum reduda efle autumant. Venimin ipfa rei veri tate longe a fcopo aberratum eft. Si enim aquaeim~ mergatur, velquis aquam exillis diftillat, aut fi argentum vivtim ex illisfublimaturj vel eidem fumuiri permittit, tunc metalltim totum iterumteperitur, quomodo illud fuit impofitum. Nihil itaque eft, qiiodfiiignlarisiftaformaeideminferatur, quum non prirnaforma naturam& fpeeiem in metallo deftruat in proprietate ftta, quomodo bene detnonftrat Ariftoteles,inquicns: quod metallarionimmutentur3nifiin priorem fuam materiam reduel:a fu erint..

CAPVT

IV

ifta prjecedentiscapitis cauflainvenirelicet,. quod ars; EXdida Alchimifticanon fiet in aurc>,argerito,vel argento vivo., Quodl veto

^i2
verolibri

*Ira&atwde

Lapide Phiiofbphico.

& loquutiones Philofophorum non,pra:mendaciis,ciiren. quomodovidelicetiuteltiir:iccircoinfequenteScriptovidereeft, fict: Ars noftra in auro,argento,& argento vivo eft: Ut au., ligendtim i.n primo ulterius loquar,& tem heic pra?-teieam,atque demonftteiri, fiet in argento vivo,aliifque imper fe&is m etallis ex ipfis quod ars non initium vel recttim perfectimiproducendiprimumPhilofophorum occultatus &: coagulaoue Mercutium, qui in iftis impurefulphure tus cft,tali videlicet modo, quomodo paullo ante diximus, per fortes velalioinmodo, quo una ex parte purificari, aquas, & amalgationes, r edigi poflint. .&: alium in fplertdorem verb tecta eft fubftanta prima originis, atit Mercurii, Neutiquam Ubi fimul obferves, an comiccirco fruftra ars in metallis quarritur: & mifceantur metallotumduo,,tria,vclquatuor, fimulfluerepermittantur:nihilbminustamenalterum alteri.opem ferrenequit,qus illiorigini,ejLifdemqueperfecl;ioniinferviret,quatenusqtiodlibetalteriusauxilio Etlicetetiamauroimperfedtum indigct. aiiquodmetamen aurtim conftantem nihilominus fiiam perfe"tallum addatur, clionem minime deferit: Ipfi enim nihil deeft,nec fuperflui quiddam aliquid communicate utimpetfectometallo poflet: penesfehabet, ut imperfccla metalla virtutemilliusaflumeEtlicetidetiameflet, tamen inconftans atque culpabile fieret. Fruftra rent,nihilominus metallis qnarritur, forma & Medicinain quas perfe&o, k lgiturifta commodaret. metallis conclufo,Mecurib operamfuam

CAPVT

etiam in Philofophorum libris fcriptum legitur , argentum vivum>& fulphur efle omnium metallorum POrro originem.Quomanifefto nomen argencirca multi, & omneis ferme Chymici,dum ti vivi reperiunt jillud vulgare argenttim vivum efle autumant, quod enim metallum,&qua|i tamcn nullo modo eflepoteft: Imperfectum a principiqexortum eft,quode aliametallafaclafunt; quamvispauca de illius generatione fcripta fient,idq; ideo,quodnomen fulphuris, vel

TrdclatmdeLapidePhiiofbphico.

JIJ

fupra ipforum reetumperfetclMercurii ,ufurpeturaPhilofophis, Etuifiillenullummetallumeflet,tunc #otummetaU.oruminirium, etiamintermetallanihilreperiretur,quodrefp6deretinfltientiePIa&ita quodlihet>netse MercuriijUtpote aumm Soli,argentumLuna;, iuxta.proprietatemfiiam9 planetasfuo^ a quoproprietatemfuamacjcepit. O^umeniniu.nummetallmfiet,eapropteretiam,&:.ca:terametal la origiiiem fuam de.eo minime confequi pofle .cmulto minus eor.urodemperfe!^iopereumdem,vel.abillofortiripotuifTet,cumta-' menperfedhis illius Mercurius abundaiitia in eofcateat, tam bene, quametiam in caeteris, Multo adhuc minus illud fieripoterit cum &: imper.comroixtionefulplitirjs ,'quod tamen contraimpuritatem, id faoilealiquis feftienemn-ietallorum eft de fuperfluafulphureitate: tueripoteft: Nam cui metallo fulphur admif cetur,illud multo,quan ratantea,i5timpurius,&;.fortaffis unainpaite,vel etiamomnino deftroitur.

CAPV1

VI

argentum viScrlptisfuis Philofophiadhuculteriusafrcverant, ,&: prqprietaINyum,-velMercurium-eflefpiritummetallica?naturze tisadcumulatum ex quatuor elenientis per Planetarum influentiam, operationemque Natura; in terra: .& ex eo fieri poteft aurum, argentum, vel aliudfeptem metallorum, quatentisipfi in coctione fua atit puri,v.elimptiriadmifeetur,juxtaPlaneta;aliciijuspr.oprietatem,qtu tuminnaturalii.fta eoetione per influentiam fuam caJterosperrumpk,quo defuprafaclamentio. Quocireainfipientes Chyiiiicidicunt.tSpitittimiftum efTeargenomneis norinthomines exrebusillis tumvivum, quodpleramque &:fuquodfefecum omnibus metalliscommifceat,quodquemolle, Namcurideonullurn gaxfie.t. Sed-&Iieic^.-veroaimisaberrant. Simili quoquomodo, eademde metallumdTet, quumfugaxfiet? caufla, ftannum, plumbum,.& csetera, nulla metalla efTent, quum etiamf orti in itentationeignis non permaiieant,quamvis untim altero fiet conftantius Anetiam,e.amdemobcauframmetallorumorigo Rr effet

2I/L
eflet,

Traffiatm
quodfacilecum

de LapidePhiiofophico.

tunc quoque & eH.cum argento, vd quumtamen prumefletaequiusilloruminitium, auromixtumconftantius apudillospermaneat,quamargentumvi-. maileum admittat. Sed &ideo vum, eo, quod liquefaetionem& iterum feparari nulla finalis compofitiofac^aeft, quumafeinvicem quummulto pof&nt: mukominuspercommixtionemargentivivi, facilitis ametallisfefe reliquortim ofejungi patiatur, quamnullum mixtio metallorum, autem fitifta Unitio,vel Soltimmodo mnium. Nunc vero manifeftum eft, quod ex fua otigine, in qua conveniuntcommixta vel plura etiam,metalla reperiantur,in vefsepius triplicia, res una fient, & fakimad fumquodin principio fLio rumjudicium, fiia Mineraredticla mttiu, hoceft, aLi>rurn.pernatutaminpeculiari uerint,niii natura fuiflet detenta a erafla,fulphurea> arfenicali,& termetalla exinde purifi. rena impuritate,qu3e.apudmetalla reperitur,fi recrementa abiif. fordes, centur,liquefiunt,.multiquefcetores,. ab uno magis,quam ab altero, Et fi Naturaiti dem defa2centur,idque effoffionem perfecte^matuioperatione fuanonabbreviatafuiflet,per ritatis,aut froperans aeftiis,metalEca2 vires & vapores fupradiclematevix s,nimis tempeftive ebullierunt per terrse venas ; quocirca etiam 6c nuncnon ifta in formapermanere eoguntur,, qtiam arripuerunt, eaeteris eommifceatur: ,hoc eft, aurum,peamplius, per Natura?operationem;adfiimmum' ntine avulfa fient. Ieckco ibi netrarunt, quum ab iftaoperatione habuit, impnrum abftergaincipiamus ,.ubinaturaceflareneceflum mus, id quod etiam. ipfa Natura feciflet, fi conclufio montium ,vel & venae terra; fimiliter arcle eonclufaefuiflent metallorum, ,necperMateabfterfiflent, impuram fulphureitatem rumperepotuiflent divifio&coxiflent, juxtareclam riamveloriginemmaturaflent,. nem, & menfuram juxtalongitiidinemidoneitemporis^qiiatadope& tunc ex illis nullum aliud rationem fuam pertinere videbantur: niftaucum. factum fuiflet: Natura fiquidem inillaoperametalkim, rinondefiftit,,dumadhue fubterralatitant:nihilinfiiper ipfisquo& imptn> aqua,qicapud.illafuperfluareperitur, que d.ecidit,quam sas, cujus gratia auri. formara rion queunt per naturam adprehendere.

TraBatm

de LapidePhilofbphico.

$jf
capke

dere,nifi ifta impuritas probe fepa rata fuertt.: q.ua 4e tamen.in fecundonon pauca adtigimus.

CAPVL

Pll.

vel eorumdem itaque finalis ifta uriitio metaTiorum, percommixtionenon fectioinifta quasrenda, dum undique ipfoQUum peraaturalenicongelationem rumorigo, primaqueMateria, ,sproconclufa eft, untimque alterum folvere non pofpriamque rormam, res qtwelibet admittit, five pura, five impuira fiet, fit,quam quantum illam naturacoplexa tuncin fpeciefuapermaneredifcupicquatenus deftruattir, fupercminentiore eft,nifi a contrario quum metalla omnia unius communisquefient originis, tamquam ab uno patre, &: matrenata, atque fblummodo per accidens alterius cu^ufdam formac,velfpeciei,feparata,nonauteminprimamateria. Et,eaipfadc cauffa, ornnium ipfornm prima Materia vel Qrigo, una res eft, qu.^, fluxuna coaluit,qua:femperpuriffimam pematuras operationem,.per formam defiderat, quam ex propriafua, natLiralique procoiiditione, Et hsec eft auri forma , fummum habere debeat. &o.ptumum, naturam fpeclat. Si itaque pura iftitifmodi quod ad Metallicam mediatenatura, forma, quaeperartem, prxpararipoteft,imperfetunc impurum clis metallis addatur, metallorum imperfeclorum matetia illi eftfimilis: Priluperatur.. Non enim impurum,fedpura quam Materia ifta facla fuitilccircopar mafiquidem eftformaad cum pari, rempore incompreherifibili ,conjungitur, impurum feparant,quafi dicant: An tu venifti, quod meum eft ,&: quod ad rnefpeftat: Si quis autem exinde arguere conetur, aurtim quod formaifta corcffedebeat, quod vulgo notum eft: id nihil eft: licet proprium ex yulgariurn materialium metallis, &rorma pusfietmetallorum, unita.& auri, pernaturam formamilliusextenderenequit,adirtforffianda aliarum materiarum meta lla. lllorum enim non plura funt, quam faltim eorundem quam illaarripuit,quade propria materia, totam commuinformatur, adquatiiexteniaeft,&:n.onulteriLisad Rr 2, nem

$iS

TratlatmdeLapidePhilofbphicOy

de cauffa formaiffg siernomniummetallorttmmateriani. Ethaeipfa multo melior digniorquehabenda eft quamaij. per artem prasparata metallorum praeftantior eft, & vulgarem iflamomnium riim,quanto materiam ad aurum informare poterit.

CAPVI

PUL

rehus naturalibus quilibet,rsc1x or dine nunc commernoratis fententias & loquutiones Phifo. ignarus, EX veritatis Alehymiftas immo pro impoffibilirate & mendaciis, qiia. fophorum pro fabulis, damhabere poftet. promift, expficabo Eapropter,velutifupratibi & argento. tibi y quomodo videlieetarsfietm argentoviva,auro, Itemiri argento vivo& fLiIphure,atq; qua ratione eorumdemMercu. rius fietfpirituSv Exordior itaq; abargento vivo,vereque tibiafflrmoy; quaedeargentavivoferiptareperis,nondecammuni quodomnia, unum eft, fedadillud, debeas, quodmetallorum artrentointelligere oninino &?fuainNatura,nuIIum qLTodomniummetallorumorrgo, eft, perinmetallum eft . Metallicje quidera naturar &: proprietatis ex quatuor elementis in unttm redacrorum.Si fluentiam Planetarum enim metalltim eflet,tunc forfitan non efTe poteft origo metalloram, eft alia. Neque niriiis cavivum communejlonge Resits^argentum lidum> neqiienlmisfrigidum, nequenimishumidum,nequenimis Et quaudb argenfed parirationefimultemperatumeft. ficcum eft, &:caIorextemtTs sumvivLim perfedtematurtTm accedir,qui Iniliccirco turtcincomburibillteririvifibiliterqueavolat, iooperatur, a Philofbphis fpiritus appellatur. Nominari etlam irt ipfa reiveritate eflTentialefiet qnoque poflet anima, quum pernix, vel agile,attamen vifibile corpuSjdum comprehenfibiIe,& Vocatur,praeterea','etiam Si enim externurri frigus ei accedi t, tunc, prae fiigore ifto, in maeft % &tria illa^Spiritus, Anima,& nenscorpus congelatur, Corpusiiico elementorum^prbprietahtimidum fiet & frigid.iifflj fuuraicalorobinternum tuncappellaturaqus,velargentumvivum aer nuneupaturs Siri excririfecus calidum ficcumqne adieravero gareair? fiiritnunice,re& unica^&Gmniumquatuor Si enim extrinfecus tes in fecontirient*

TraMatm de Ldpide Philofophico.

jjp

terranQmiareatjtuncignisvelitilpliur:obintemumfrigusautem, natur. Et hac ratione argentu m vivum,& fulphur omnium metal- ^ lorum unafunt origo: non tamen ita intelligatur, qttod ftilphur fin<rillatirti>vel eodem modo argentum vivum fiimendum fiet.., _quse, Nihiliftudeft. funtvulgariaj&iriimumcommifceatur. Argentumvivum & f ulphttr , quo de Phifofophi loquuntur, per naturam fbrmammifceridoaccumulatum eft,& expreflum,primoinfpeciem Secundo, peraffiduam queargentivivi, quashumida&:aqtiofaeft: coclionemin fpeciem & formam fulphuris redigitur, qua: ficca eft &c ' ~ jgnea.

CAPV1

IX

autem fblumm odo heic de Philofophorum argento vivo & fulmetal-* Slnphure loqui velim, qttae potentiam formamqueomnibus listribuunt,ttiric fane omneis apud omneis Scriptores aliud fcriptum niliil deprehendo, quam argentum vivum, gravem limof amque efte; aqLiam,cUmfubtiliadmodumalbaterramixtam,fortifIimaquecommixtione tam diu cocl:am,dbnec humiditas cum ficcitate, parem naunumiu corpus fimul turaleminllnitionem , fefecommutaverit, Elementares pro\ confiuxerit, &,opeaccidentalisfrigoris,quatuor prietstesfimiliter temperarae', uuam in fubftantiam formata: coaguEt haec eft omnittm perfecl:orum Chymicorum fuerint latEeque raateria, fi per coclionem idonei calorisperfecla fiat, &:purifieetur , fuperflua vifcofa terrena fulphureitas feparetur, tina cum fupervacaneacomburibili argenti vivi aquofitate, adeo ut una fbla, clara, pura KternaquefubftantiaexdupIiciiftafubftantia,proprietatefulphuris, & argenti vivi fiat, infe habens omnium puriffimum argentum viIn arte, op eratio Naturas eft pcrfimilis, quamobvum, 8c fulphur. remredte verequePhilofophiIoquutifunt: Arsnoftra, inquiunt, eft in argento vivo,auro,& argento: Eorumdem fiquidem initium fimile i eftargento vivo: intellige infpecie, dum naturan ea elaborare incipit, & commutat in matellum, quod in naturali lenique fuo calore fcbliriiavit.& purificavit invenis rtrpium vel metallorum pcrpurura Rr aliquena 5

2i%

Traclatpisde

LapideThilofbphico.

fupra diclum eft. Illi nuncadpoaliquemvaporem;quemadmodum & argcntum, niriiusaurum illudqueideo; quod nufquam iuvenia. mtis, neque aliter habere pofllmus in unica aliqua re in terra vires nietallicas,qu^ potentiam habent ad unicum argenti vivi fulphur excitandum, per quam coagulatur, quam faltim in auro &: argento. Si ttuic etiam influentiam enimextraterramfiet, &arvir-efqueauri lucrari poteft abfque auro gentihaberenequit,nequeetiameafdem & argento: pernaturalem aliquam artem etiam fieri nequit, utPhifiiumdeduargentum vivum prseparerur, &adfinem lofophorum catur,ut conftans fiat,fine auro & argento: Arti namque eft impoffibile, ut, per coctionem, abfque auro & argento, finem terminumauro &argento illi deftinatuseft. Artienim queconfequatur,quiab in quamfefe naturales Influentia:, ad aurum deeft naturalis Minera, terra occultarunt. Itaque, neceflitate coacli, auargentumqucin fumerenecefliim habemus. In illisfiquidemrerum argentumque id infervientiu.m,vires clas influentiarum,ad invenimus. Sciendtim tamen eft, quod argenti ifti vivo primum adponere coquod fugax fiet,nec magnum calorem tolerare gamur argentum, itidem habet potcntiam, u t innatum f ulphur diqtieat. Argentum cli iftius argenti vivi excitet, per quod coagulatur in formam & Medicinam argenti faciundi :idque fitleniadmodum calore,^dumipii Aurnm fiquidem multo majote calorem deprimo aurum additur. fiderat: ac fi ei aurum, artte argentum, adponatur, runc etiaiii,juxta fuam,a;ftum requireret,& argentum vivum in rubrum proprietaterri aliquodfulphurcommutarettir^quodnonfluxum.utilequeefletarti, vel Medicina: atiti faeiundi: adimeretur namqueilli radicalis5fuahufi quis pritisfinem, miditas:efletquoquecontraartisproprietatem, hoc eft, fulphur rubrum Philofophorum auro figere conaretur, quamalbumcumargento, quod abfqueomnimedio exargentovivofieri debeat, quodque albedo rubedinem neceffario antecedere ante albedinem, totius operisfier necefliimhabeat,c|rtunirubedo, deftrudio. CAPVT

Traclatm

de Lapide Phiiofbphico.

jrp

C^PV?

vivum non idco prarfcripttim Philofophorum argentum metallorum. (qua de diclum eft)imperfecl:orum ANte eftillaforma tunc primo eft folummodo Nifi enim addantur aurum & argentum, & primaorigne, in fuaeffentia, neque habet vires Metallicas, fpiri&indurationem auri atque argenti metallis tribuentusjcolorcm, fiet: Eamdem tamen nondi, quamvis illius naturalis proprietatis in ipfa cocliodum operative habet,nifi corroboretur matureturque & argenti. ne additamento, Exempli gratia: Prima metallorum quam etiam in arte, fimilis eftaquae: 8^.fi, origo, tam in Natura, tunc nnum cum altero commifcecrocum cum aqua commifceas, tur, & aqua croci colorem fbrtitur atque fi modo dicla ifta colorata tunc & illi eumdem colorem aquaalteri alicui aqua? commifceatur, adtribuit, quem acrocoantcaacceperat, primaorigo, Sinitaque vel argentLim vivtim non tingatur auro & argento, fixtimq; teddatur cum coriftante eorumdem efficacia, tunc etiam nullum colorem cpmmunicare, nequefefecumaqua, velorigine, imperfeclorum metallorum commifeere enim fuam eft poterir, Juxta proprietatem metallis adponatur, tunc originerri fpiritus & f ugax, & fi imperfeclis vel aquam eorurodem aflumere nequir, quauina ex parte permanens& conftans eft ,ob fuum fulphur, Sin quod illam coagulavit. vero origo fixa facla fuerit curn additamento tunc atiri & argenti, eft: quqifi ciiniimperfectis metallis compermanens eternaqueaqua tunceorumdem & aquam aflumit, mifceatur, atque fic originem interfeinvicem commifcentur: tunc neceflario comburibile&:imab illis recedere cogitur. Et quanto minus purum, ignis beneficio, origOjVelaquaifta, autPhilofbphorum.argentiimvivum,conftanauri & argenti fine additamento potentiam, tem,permanentemqtte lucratut: tantomintis etiam aurum &: argentumfolvitur, &adprimam briginem perducitur, comquo defupra cap,4. ditum,abfque mixtione argenti vivi, vel Mercurialis aqua, qua de etiam fupra facta mentioEt in eo verum eft di&um, quod Haly Philofophus loquituir:
. SpiritUiSj,

j2o

Tra&dtmde

LapideThiiopphico.

nifi Gor., Spiritus ,inquit, non coagulatur, intellige argerttum vivutii, argenturii;atqu.e in ,eo tempus pus priusdffltblvatur,putaaurum.& non eft indifferens.Tum enim aurum & argentum fpirituale fluxum.&: extendl poteftad communem omniuni metalloque fadturo ejft, vires & fpiritusargentivivieo rtimmateriam, qtiatenus Metallica: cttm eo coagulati & uniti funf; idque unum, altiusmagismagifqiie abfque aitero , perficere nequif, velmi etiam fupra, cap. ^innuimns, , nihilominus tamen prjmum corpns, Etquamvisfortiinignefluat (Not a) fi iterum refrigefcat, neque commu.tatum eft in confiftentem eflentiara : neque itidem unjtum eftfllocum niedio, fpiritualemq; debet. Itaquenulla quam crocus cum aqua ?fi.aliam aquam iargiri veraars in Alchymia eft,quam folummodo in argento vivo: & profc* <ro in argentovivo omnisfupra diftseformaj potentia confiftit: Quo fi qtiis eareat, ille quoque femjine.a virtute auri & argenti carere neeeflum habeat,;qua dein terra cr efcunt.

EPILOQVS.
VJVKOI, vel fuperque dftum eft, quidvidelicet.argeritum omniunvmetallorum SAtis origo fiet, quo fine n uflum metallum, tam Verum nondum tain natura,quam jn arte,perfeSbum fieri poteft. men notumeft, ttbi qua;rendum,l& inveniendum illud fiet. Illudautem Philo.fbph.ifum.moftudio celant,& oecultant ,adeo ut mnkisex millibus ne unusquidema Peo eligatur ,ut cogrtofcatmodum quEt quamvis mulfi mulfa deillo rendi iUius argenti vivi Philofophici. tamen fingularem aliqnem reperio Philofofcriptitent=nihilominus cteafle terram planam, phum, qujdeeo ficinquitjDeumabiriitio admodum frugiferam >abfque jtllipe,arefimpliceni,pinguem,atqu.e . na,lapidibus, vallibus .& montibus; fed, per Planetaruminfluenriarn, nunc .corhmu.tatam eflein variasfor& Naturjoperatioflemjterram durisalapidibus, alt.ismontib.us,&pr-orunmas,extrinfeeusquidem dis vallibus .*Intrirtfecnsvcror.ebus raris, .& eoloribus, qtialesfnnt serafept.emmet.allorum eorumdemve .originum; .&: iifdetneumreefle bus terramomnino expr.irnafua formaemigrafle* idquefa&iun Ptimo fubfequentesobcauflas.

TraBatm

de Lapide PhilofbpBco.

321

Primo, quod terra crafla, magna,profunda,Iata, & ampla creata fuerit: iccirco etiam per cottidianam seftus Solis operationem inea fa&iunefTeebullientem ,ferventem, vaporofumque calorem, qui u. Terra fiquidenv niverfamterram, ad abyflum ufque, penetraverit. aqua: eft, &: exininfe ipfafrigida, &;nonabfqueinternahumiditate depenetrantem Solis xfttim excitafle fortem fumum,vel vaporcm ttubilofum,& aereum,qui omneis teme inclufi fuerint: fucceflu temefle, &;deniqueadeofortes, quodillos porisillorummultosfactos tetradiutius in fe cotinere non potuerit poftquam naturaliter furfum penetrarevoluerint, &: denique inillis terrzelocis, ubi eorummulti quidem parcoiigregatifuerint,partem telluris accumularunt,unam temhuc, alteram alium in locum, atque hac ratione multos monciculos,colles,profundafque valles excitarunt, illis potiffimum in finibus,ubitalesmontes collefque facli funt, ibi quoque & terram seftu, fuiffrigore.&humiditate coclam, elixam,mix-tam,temperatamque fe,ubifimul optumum a?s,vel metallum inveniri. Ubi vero terra planafiet.ibiiftiLifmodifumi, &:vapores minime tales tuniulos excitavifcofis: iccirco humidita; runt,prsefertim locis lutofis,pinguibus,& teme fupernis terram penetrafle, qua de iterum moliem fatam, &:, ; mafTaruminftar, firmitcr fimtil cohzefifle, quammdem, per Solis jeftus expreflionem, longe tempore poft,eomagis magifque firmata, indurata,co&a, &: tamdem in dtiriflimas lapideas rnpes commutata fuerit. Quae autem terra adhuc frugalis, mollis,tenuisque fuerit,vel ubiarenaparva,vel glarea,aut lapilli,inftar uvarum coherentium,remanferint:illam terram, nimia pra: pinguedine, nimis macilentam habuifle: quocirca etiamnonfuffifuilTe,&paucamhumiditatem cienterfimulcoquipotuifre,atquehaer*tione,minusadtritumlegamen,autfarinaceam, non fufficienter humcclatam maflam permanfiffe. NullaenimterrainIapidesconvertitur,nifiexpinguivifcofaPoft aquaeexqvie aliqua terra,& humiditate bene commixta fiet. terram continere necefpreffionem enim,xftufquefblaris,pinguedo fiimhabet ,aliasmollis fragilifquepermanet, &;afeinvicem iterum avelleretur: Quodque non perfis&e durumfacl;umfuerit,idadhuc Sf hodierno

j 22

TraBatm

de Lapide Phiiofbphico,

hodierno noftro tempore, per afliduam natura: operationem, folisque a:ftum in duros firmofque lapides converti pofle. In terra infuquiprima vice fefe dediderunt, cx perfupradictifumi&vapores, tenaciter includuntut, quatuor elementorum qualitatibus, atque per naturam influentiafque Solis, aliorurnque Planetarum, eornmdemve operationes coquuntur. Si, porro, aquofos illa liumoresapaliquafubftantia,tuncPhilo. prehendit cum pura,fubtili,terrenaque vero ad igneam terrenarafophorum argentum vivumoperatur:Sin que duritiem redigarar3tunc Philofophorum fulphur operatur. Et, profecl:o,pra;mifrus modo fermo ifte nobis,quaJtendi,inveniendique & quamvis argenti vivi,vel artis nofttae originis,viampromonftrat: argentum illud vivum iri serisfodinis, copiofe reperiatur, nihilominus tamen a perpaucis hominibus cognofcitur :.Noneftargentum,vel atirura, au t vulgare argenttim vivum , nec ullnm metallorum relifutorium &c. Sed PhilofoqLforumvel fulphuris, autatramentum phus ait: Vaporofa eft fubftantia ex quatuor elementis,aquofa,atque pura:Et licet apudomnia metalla reperiatur-, nihilominus tamen apud imperfecija immaturtim eft. Iccirco certiffime irt illo aere,ubi aurum & argentum invenire licetjqujerendum eft. Cuniqne porro dicat: Sihoc argentum vivum ad diiritiem ftiam redigatur, tunc eflc illud Philofophorum fulphur, idqtie haud aliter, qtiam peraurum& argentum,fieri poteft, cpaj apprehendit, &:, fimul fublimatur, atque codl:ionemafliduam,aSolis coagulatur, idqueperiTaturalemfuam xftu,&: in propriaftia.Minera O Pater Cceleftis, monftra hoc argentum vivum omnibus iis dumtaxat, quos jubes viam tuamingredi. .

S.

DB

T)<LJ

LAPIDE

PHICO PERBREVE

PHILOSO
OPUS.

CULUM,
AB IGNOTO GERALIQUO QUOD manico Philofopho, pene ante ducencos annos,
ALZEmmcupatumfuit, confcripuin&LIBER nuncveroinlucemeditum.

v;

V FRANCOPVMl
a SANDE.

SApud' HERMANNUM

yAnno

\M

T> LXXVIL

0*5)

LIBER

ALZE,

QVOD

HVjVS

OPV-

fcuiinomen

eflyinitium.

Iquls interrogare volet de ordine, heicqui tangitur, ciir videlicet reverendiflima ALZE Medicinaj non anteponi debeat,fed primo Luna,dein Sol,& aliiPlaveluti fequitur, &vice netas, cumquibufdamaliis, I tertia Medicinae Lex, ut hoc modo dubio fatisfiat, in tali modo,quum finis verus dignior fiet,quam princires iftaz albtim, rubrumquefaciant, necrupium: atque quoniam brumfieri poteft, nifi album prsecedat: & tunc ita ait Simon Philofo,quod rubrtimfacere phus:Scitote,nifilapidemalbumfacerevelitis nonpoffitis: Et per rubrum casteri Planetas uniuntur, &: Medicina ineuftodita inceditmifi Ordo ifte cum albo &: rtibro obfervetur-. adeo utprimo ponatur Luna,&: fiat, cumalbo, Elixir, quod eft album Luad rtibrum: Quo de artis nsadalbumMercuriiexcorporibusvenit , quod rubrum in albo occultatum jaluiJLisPhilofophiloquuntur eeat,illudque tam diti extrahere non atident, donec omnino rubrum fiat. lta,vicefecunda,agipoterit cumSole,&aSoleMedicinaperficitur,abfque aliorum Planetarum adminiculo.Ex quo colligere potes, cur videlicet Medicina ultimo ponatur, adeo ut a Patre procedatFilius,& ab illis duobus SpiritusSanctus. Quiigitur nuncatires adaudiendum habet, is.;audiat>& fpeclabidiclo,ubi lempercipiat Philofbphiam in libro , TurbaPhilofophorfi ex asre noftro.Quolegitur:Scitote,quod nulla veraTincturafiat,nifi denos,cu explicatione aliorum Philofbphorum, fenfus npftros ad aes; > quae: noftrumcollocarecdgitamus, noftramque conjunclionem aqua& Mercurius appellatur : quode ait Eximenus:: quod exeleiEs roentisnihil fr u&uofi fiat, abfque conjundione &regiminec Lucas Sf 3

26

LiberAi^e

de Lapide Phiiofbphico.

ab aliis L-ucas album aesnominat, variifque. nominibus Philofophjs colorum ergo, quos fub ipfo labore for,idque variorum infignitur etiam ideo,quod invidi impiique qs coram hominibus octitunatque c.u!tant,eoque poflint,quemadmodum Hermo.hotriinesdecipere inquit:LicetiliimLiltanomina genesait: EtPythagoras ttibuantur, tamen aliud nihil eft , quam vera res & tinica idque per naturx fii I nvidi infuper, illud noniine omnium tranfgreflionem. corponun incoloplumbum, cupttim &c.quoniam digetant ,utpotenummum', Similiter &:Lucasait: reshabetj&Elixirfit. Multisrebusnonopus fedfolummodoreunica. Diamedes, habetis, &Bafaninquiunt: adducatis :Metak Cavete, neadrem unicamperegrinumquiddam lorum namque natura eft res iiuica, qttse res omneis alias antecellit, Ita totum opus, & ejufdem regimen nihil alitid fit.quam & fuperat. aqua,hoc eft, urium cum hac re, qtiod aquam corrigit: alias nihilfit, ait: Percipite, pofteri, quod fLilphur, & xstx qtiod quamtis: Synon Lucas ait: JEs album tam diu una re fiet, & in quatuor mutattir. Ita conjunctum donecfeipfum generet. coquit, perfectum fitin omriibus quatuorelementis: Itetri, quod illud monftret ,'cum gene& folaeft,& ratione, vitam &animam. Itaomnitemporeresuna non multa;,autplureis: atqueres fitextribtis utpo.te: deanima,corvero Vegetabilitatem nomino:Homoex pore,& fpiritu, infufionem eo eft, &hoc eft vita illius poft Deum. Ita aesab humiditate fpiritu acAd hax cipit,a qno vires fuas recipit, &, inftar aliaru rertim,augetur. Si xs fazpius occaecattir in co&ionefua, tunc loqiiuntur Philofophi: meliiis fitquarn antea: &: fi aescorpus habet & anicnam, hominis in ftar. Itaque corpus unum alterum non penetrat, fednatura animx, & tingit. Anima, iireo occukata, apquac agiliseft,corpuspenetrat occultata eft. quatuor corporibus Quatuor pellatur fulphur,&in & liquefactionem corpora mas & mafculusnominantur, abfq; aqua denotant3& aqtia fit ex noftro q re. Arisleus inquit: O bfervate aquara qLiae ex eo.exiit.hoc eft,aqua pernianens:Recipehumiditarem,quara afe rejicit: Ita dictint alii Philofophi: Sume aquam cum ejusfbciis, '&; exficcetur cum illo vapore,qui illifimilis & in fua aqua coaguleiur. Aqua

Li^erAi^deLapidePhi/o/ophico.

^zy

& fimilis eft alicui partui &; venenumnuneupatutv Aquaiftaetiam extracla. Illiusfiqnidem vitjejdeo quod fiet anima,& a multis'rebus ad qtiasingreditur, Tincluraillarumreciimvitaeft, cofporibufque damnum, a quibus trahitttr: "lllius potentiafpiritualis fanguis eft, qui tuncilla tranfmutat in fpiritum fi cum corporibtis teratur, , atquc in commifcentur. tinunitranfmutanturatque Corpusillud fpiritum & viciffim fpiritus Corpus rii tingente aliquo fpiritu,adfe trahit, Omne fiqnidem quod habet fpiritu m,ilquemadmodum fanguis veluti Philofophi Si ludhabet quoque &Cfanguinem, loquuntur. tiine ipfi immutabilem colorem itaque venenum corpus penetret, afe divellipatitur. Si ntimquam prsebet, &tunceorpusanimam & fuganti illum fit obvius, tunc fuga enim fugienstergum obyertit, Et exinde fequituryeritas, quod natura fuifimile ipfms evanuit. fe invicem eoalefctint: & apprehenderit,tamquamamicum,&inter color exiftit, exmixto Saturno nobilifiimus quinoncommutatur, non fecus ac anima in corporis interiores partes nec ignem fugit, & tingit. tranfit, corpufqueretinet, Quurnetiam illaipfa aquafri^eavendum erit: ille hoftis eft gidaenattiraefiet, afuperfiuoignetum ait Fi~ frigorisjfi prima ipfius humiditas f acla fLierit.,:quemadmodum clusPhilofophus. &: Agens, quodhaberinequitv nifiex Etmasvocaturfpiritus, fiuentecorpore. Idque itaintelligaturdehumiditate, quomodo fequitunnimiruni quse fit, quam diu dtio conjugati legitimomodocoSeire cupistiltra pulantur,ufque adalbum. quando eorpus fltiat in ipfacoctione? Audite, quidBonellusdicat:Sividetisnigredinemin fluxibile faclum eft. aquanatantem,tunc corpus admodiim Antediclaiftaduo, etiam eorpus,nimirum,&fbiritus,habent Vocaturquoque temum,h3ecipforumreseft,&cofpusnominatur: rotundaaliquanubesjmorsitidem ,nigredo, titpote tenebrae & tiiu> ab eo quod ab bra, plumbnm cinereum, velajs, aereum &fubtile, in corporeMaillonafciturj&perficitur^&nuncupatur auriimvquod fuerat. de fplendore De eo dicitur: Extrahito gnefise occultatum Tria.funt; Hmbramfllius.Etidemilludeft,quodemultiloqLiutifunt. . quae;

J28

Liber AiZjedeLapidePhiiofbphico.

cmaeverumses con]urtgunt,upotc: Cbrpus,Anima,&fpiritus. Iccirac etiam itanuncucohaudimmeritocumovoaliquocomparatur, enim ex tribus,exquibus ovum conjunctum tatui-Quemadmodum eft, pullus nafcitur: ita quoque Alchymia nafcitur ex fupra dictis iftis Mas, vel aqua, tribus,id quod in Turba multi Philofbphi teftantur etiam appellatur natura : Aqua enim eftnatura , qtise elementa in corporibus, cumipforum regiminefuperant,& tameniterumcopuDe aqua ait Fites: 6 naturam hujus lat, atque in untim reducit. rci, quomodo illa tranfmutat corpus in aliquemfpiritumiomirabilem admodum naturam! res Quomodo venit, & adparebitfbla, omneis vincit, & eft przeftans, amartim, acerbumque acetum, quod aurum ad fpiritum merum redigit. Abfque ifto aceto nihil ferri poEt fcitote,quando teft, nequerubrum,nequenigrum,velalbum. , tunc corpus commutat inaliquem cumcorporibiiscommifcetur ccelefti, &Tincluraimmutabili;,quje fpiritum,idqueignequodam Scitote quod,adoriginem commixtionis,pura nequit deftrui &c. tamen juftificataque elementa in levi quodam igne colligantur,fortis in unum r educantur, fe-' ignis tam diu prascaveatur, donec elementa & compleclrantur. Scitote' que interea in leni quodam igne fequantur ctiam quod unum alterum comburat atque confumat,& tinum,vice verfa,alterum cortfortet,atque,apud ignem perfeverare doceat. Elcmenta quoque , diligenter cocla, lzetantur, & in pereginam aliquara naturam tranfmutantur,ideo quod adfluxum,tamquam caput,&:ii> fluxibileeft humiditas, craflum ficcnmque corpus eft fpiritus: tingens vero fpiritus fortis apud ignem athleta eft. I ccirco dicunt PhiElemencoqua;ris, invenis. lofophi: Inverte elementa,tunc,quod rum inverfioautem eft humidum ficcumfacere ,fugax fixum: & vir cogit conjuncl:um, utfe ipfum pariat. Multi diflectiones iftas inquirunt, & nonnulli reperiunt quidem diflecliones,qua: tamen ignis ne/ceflitatem tolerarenequeunt.Inillo fiquidem pauciores fiunt. Noftrse autem diffecliones, quaeex venerabili lapide conficiuutur, majusignis ortus tolerant,& numquam ab illo adpaucitate rediguntur: Cum igne fiquidem fuftentantur, quum nulla mater infantem fuum occidat,

LiberAi&cDeLapidePhikfbphico.

32$

Unicse itidem res jiint,qua;,tam occidat.quem tamen alimentavit. jn;quam etiam extrinfecus, rubrum albumque faciunt. Primtim, fuaefit initium , veluti igne, idquebonitatis tardolentoquealiquo Si illum nunc natum videas, tunc obferves Philofophi loquuntur. tum quodalbedoin corpore nigredinis occultata confervetur.atque habes.Sin itaque album albedinem a nigredirte abftraherenecefliim albo occultatum latitet, adpareat,mementotunc,quodrubriimin Quoanimadverfo extraclionefn illius intermittas, &: coclionem inclioes,donec omnino rtibrum fiat. Nec mireris,quod xs noftrum a Philofophis variis nominum generibus infigniatur, utpote Anima, namque fiepenumero fratres, &", fpiritus,& Corpus. Appellantur matrimonio conj unclis a:quiparentur,conj ugalesSoCij ,inquit quum Geber; Aliquando fblummodo appellatur fpiritus, vel dumtaxat igrtur, nifiillorum quodlibet in aquam corpus. Obfervandum commutetur , tunc opus niinime perficitur. Quocirca ignis &debilitare neceflum. habet, doflammacorpuspenesfetolerare, Ula vero non nubium aqua, velomne in aquam convertatur. nec utiinfipientesloquuntur,fed, juxtaPhilofophos^quos legifledebebant)permanens aqtia efle debet, quajtamen abfque fuo corpore peimanensefle nequittlta ait Hermogenes: Sumite occtiltum fpiricum fratre fuo magnam extiim,neque iilum ideo vilipendite,qtiod crceatpotentiam, Tincluram . Idqtierectam adfert, ficum focio, peromnia unitus fret. Nominaturquoqueacerbiilimumacetum, eft aliud, qtiam labor quoeluidebet,doneccraflum fiat:Idquenihil muliebris,& Lufus puerilis, veltiti Socrates ait; Arcanum fiquidem iftbs operis aviro&: fceminaproficifcitur, &:maritusab tixore tinSin itaque vir & uxor nunc convcgibilemftium fortkur fpiritum. niant,tunc f cemina non fit fugaxjEt fi con j unctio transmu tetur in r ubram,uinc de eo fit thefaurus mundi, veluti Synon ait; Si aqua ttanfit incorpus,tunc illiid primo in terram, dein vero in pulverem & cinercmcommutat. a naturafuainfe Tineturam habet Tunclaborevanuity&lapis incorpore Magnefiar Quemjn finem Philofbphi dicunt: Fili, exTt trahc

23o

LiberAlz^eT>eLapidePhiiofbphico.

labore indigcmus, & exertrahe e fple ndore umbram fuam.Itaquc citatio noblseftutilis,veluti videmus,quodinfantesprimummodi. Ita etiam cum vero facti majore cibo nutriantur: , co lacl:e,adultiores hujuslapidislaborecomparatumeft. Tinclura fiat melier, Nam Geber inquit: Adde ad id laborem,ut illi natura tradidit, ut deinde fieri queat Elixk. magis quidem,quam eft : alias Alchimia niliil eft aliud, circa Medicinam Et hocmodo nimirum efientia: 7. Planetarum, vel qtiam ars,qu2e illiinferyit,ur , quse prarfervat cujuslibet formapoftnametallorum.corrigantur turalern peracrionem, EftmfuperAlchimiaoccultatum aliquodremanibus accipimus, Philofophorum quafi ad id quodex gimen, Dein & alia; Alchimiae explicationes funt, prompti natique liberi. Obfervaj- Qui antequam ad laborem lapidis no-ftri perveniamus. artem iftam quazrit, is oaveat, ne in magnos errores fticidat, eo-,quod lapidi noftro mtilta nornina indederint,idque idecquod Philofbphi etiam quis excogitarepoffet, varios.coloresreprajfentet,. quotqaot eft:& ea quoque de caufla,quoniam anteafciiptum quemadmodum ekmentis , nttopraeparatur. Lapisfuaaquateratur dequatuor fuam fumat apud certam humiditatem imbibar , & potentiam , donec pulvis fiat, inftar eombufti tamenignis,ineoq,uetambene Lapidem iftum quajrunt Refangumis,&naturaniignisfuperat. faltkn illi,quibus a Deo datur, & ges,nec tamen illum inveniunt,fed .> illud , idfihominibusinnotefceret publicepropecuniavenditur tuncillum mendaciumefledicerent:Etfi fuamfcirent, potentiam non contemnerent:Ideirco Deus coram mundo occultavit:& quiin eo laborare nititur,is prius cogitet, qtio fundamento nein nitivelit, Nos faltim noftro caffumlaboret,& tempusfumptusque perdat. lenem ignem defiderat:'& delapideloquamur,qui fialiquotdierum tunc intervallo homo in fepulchrofuo, moriatur,qtiemadmodum illi a Deo fpiritus ipfius reftittiitur, morbum ej us tollit, illumquepurificat , &humiDeininpulveremcomburitur,quibenemifcendus Hermcs ditate potandus eft,adeo ut fiat inftar combufti fanguinis. ate

LiberAlz^eDeLapidePhilofbphico.

.,

%^i

cceleftis veritasis! 6 quam fortem naturam, ait: o qualem riaturam 0u^aliamnaturamvincit,feqLiecumillaexhilarat.EtiIludfpitituaIe tribuere Quocirca nequit: elftcuiaDeotraditur,quodnaturaipfi nihil fiquidem in natura tam eft nobile,quam vejllam honoremus: &fi cum corporibus fiiis fluida fiat, raTincTura,cuinihileftfimile: Tincluraenimilla fuperac, tuncfummumopusprofert. quseilli commifcentut,&: tingit illa fuo cu labore:Ec quse extrinfecus alba falcni quodam icit,illa & intrinfecus quoque omnino alba funt.primo cum noftro lapide laborare velit.LIno <rne,fi namque opere,& via.unacum re,imaque mifliorie totum opus peragitur, omnisquepuritas , quomodo.. cftunica. Illudpercipe juxta fententias Philofophorum & iterumitajnec tividelicet opus,dividatur,utpote terere,coquere biid moleftiam txdiumque aliquod adferat. mifccto,coquito,aflato,calefacito,alDein,divifoitaopere,tunc tamenunifub bifieatoilludlEtillorumnominapermultafunt,quse cocTio quod una dumtaxat jacentregimini:EtfiPhilofophifcirent, dicTa non ufurparent. Poftea dumfufriceret, tunc tot multifaria & nemo adutilitatis taxatunuslaboreft, fruitionempervenirepoctim laboris regimine, nec abfque diviria perteft.nifi diligcntiflimo laboris impatientesfitis, & remiflione comprehenditur.Neidcirco tertia vice,donec Rex coronettir,& tunc ginien niinc fecunda,nunc dein, quam carus Interrogate reportabitis. ingentemmercedem nofter fiet lapis,fi illum pauper,aeque quam dives,habeat. Quocirca multi in egeftatem reda&i funt,quum,quod Philofophi : SiillumReEtadiurovos lionorant,illudirtfipientescontemnant: noftrum illum umquam confequeges& Pr incipesnofcerent,nemo retur.Unum faltim vas ad totum opus laboremque requititur,quod lapideum fictmec ignem exhorrefcat. Ita asris noftri pondus a corpore comprehen dendum eft , qtidd inftarviri &:reclumfiet, coeli, dumtaxatpurum,crudum,hilare, Vas alembico imponedum, quemadmodumPhilofophiloqutintur. ubi flamma; aliud ad vas reverberant. & benc Apud vas ignis adfit, obferatur,ut hac ratione Socium fuum penes fe retinere poflet,eum, veluti Lucas ait. demque albedinem fuam accendere permittat Tt % Noftrq

332
Noftro

Liber Al&e De Lapide Philofophico.

enim vafi impofito, ae.ri ig nis addatur , quum ex elementis abfque permixtione & regimine,nihil fiat, ideo quod nafcatur ex intra quadraginta nocTium fcemina, Sinitaquevir.& fanguine. mittitur femen ctim humiditate, & calo. fpacium,convenerint:tunc re, ipfique Deus ad calefacTionem multum fanguinis largitus eft: quod femenfi ad fcetum nafcatur, tunc primum pauco lacTe, modicum apudignem,fuftentatur+& qtiandoadultius illud fit,tantoforIta opus fequendum eft , &: abfque igne tius etiam corroboratur* nihil fit:Pne nimio autem ignis fervore,tunc comburiturdgnis igitur modicus fiet, inftar caloris folis. ldque fiat fub vacuo aliquo vafe donec alembicus bene pauciscumprunis:deineomagismagisque, Sola fufficit, exficcettir,&aquofitasin-opere adpareat:aquatamen qux res omneis coagulat. & figit, quemadmodum Democritus ait. Nominatur quoque fpiritus afpiritu, fulphur a fulphure, Argentum vivum ab argento vivo. Appellatur etiam vapor, ille enim fociurri ilIta optts noftrum nihil eft alitid.-quam terra,& litis penes fe retinet. vapor:& fi de duobus loquor,tunc cogito de quatuor, quas omnia uomnem naturam vfncens, extrahitur. nareindigent, quaNatura, Natura namque,fuam ob naturam, fcfe exhilarat, & Natura vincit natLtram,&natLiraminferctinet ,& tamen ima alteri-non adverfatur,fed unaalteraminfe complecTitur,qua alteram antecellit, &a> quam Philofophipurificantem aquam nuncupant. Prima glaciei aqua; pars univerfale purificat a corruptione, & lifit. DequefacTio inigne fa^piusrenovaridebet,dnmprimanigredo in altera nigredo fupervenit & tunc cogita quod rubedo, poftalbedinemexnigredineextrahatur. Nigredoenimmediumeftinter Idcirco operis clafugax &non fugax,& pacibina ifta reftituit* visabfquenigredinerevelarinequit: Etquam diu nigredo durat, accedat :&id prima lapidis noftri fceminaimperat,donecalbedo potentiaappelIatur,optumumqueacetumdicitur, quodeloquun, quaMiitroducitcoloresin tunAcetumeftaqtia quodlibetmetalCaveto autem ne acetum in fimum lum,& in Iapides influxibiles. commutes , quodeAvicennaaitNauiralis a:ftus,in humidacor-

Liber Al&e De Lapide Phikfbphico.

^3T

: dein nigredfnem detrahit; poraoperans,primoadfertnigredinem Et ita res oin calce videre eft. tertio albificat, quemadmodum mneis in opere noftro prima vice nigrae,dein albas,fieri,& deniquein Poftremo pulveri anima reftitupulveremredigineceffumhabent. endaeft3idquefortiigne:atquetumignisnafcetur,quemfuaconjuredignabimini3ne tamen comburetis illum:Sedambostamdiucodein albse,tertio rubrse, &: deniqus bonum quite,donee nigrefcant, Divifis itaque venenum fiant, idque omne fit divifione aqtiarum. nuncaquis , tuncmateriam&vaporemcoquito,utcoaguletur,&; Dein fequituraliqua albuslapis fiat , & tuncaquae divifse funt, mortificatio,hoc eft,exficcatio, & etiam nubes, vel fumus appellatur. Fumus fuis cum fecibus melius coagulatus, vivus fit albus ,.&: Sin itaque nigredo evanefcat, albuni xs aflato, ut fe ipfum pariat. (neutrum enim , fpiritusverononmoritur tuncfpiritusreftituitur corrumpitur) fedcorpus & animam vivificar Et quo melius jes-no-ftiiim purificatur,& coquitur,eo craifius fit, & in lapidem redigitur, forti irt igneaflandum deinconfringitur,& eft, ut fiat inftar combufti fanguinis:Situm corporibus adponatur,illa in aurum tinguntur,& Stimite otuncPhilofophi de eo, tamquam aliqtia radice loquntur: &adradicemres omneis ftabiliunmniTincTursefuampotentiam, arte naturam cognotunldcirco loquuntur Philofbplii: Qiiihacin defiderio fatisfacifcitjis laborem tam diutolerer, donecDetisipfius TincTuram at.Notandum porro eft: Quod corptis fine terradegit,& fumit,illud,fratre fuo,majoresvires habet. - Omne fiquidem,quod veluti cumillo niifcetur,illud fuperat,& ad colorem fuum reducit, albaniconfirmat,aqua SapientesdicTitant. Siccusignistingit,aer & TincTuram recipit. gredinem abluit a corporibus, terra confiftit, diverfimodafub fpecie complexi funt. Co6tionemveroPhilofophi O.bfetvabistamenHermetem, Quod toties renovanduminqtiit: dum fiet,donec in confpecTu adpareat. Obverte quod ifte modtrs transmutadeinindiverfimodoscolores totiusoperisfietftabilitio: Nec errabis tur,abfque tamen rubedine, qtia; poftremus .finis eft. AucToenim regimine &puletiamlpoftqiiamalbumfacTumfuerit: Tt 3, verifato

334

LiberAl&eDeLapidePhiiofophicQ.

verifato,tunciameftapudrubedinem.AntedicTaaquaomnia trans. crafla corpora, quas non iftiufmodi mutat corpora in fpiritum,etiam tam diu mord.et,donec a natura comprehennaturam habet,illaque diu impofueritis, donec moriantur dantur.Scitote,nificorporatam & ipforum anima extrahatur , tunc iisdem nullum omnino corpus nihil enim tingit, nifi & antea tincTam fuerit. tingcre poteritis: Si tunc ad generatoremfuum fcfc fiecorpus fluxu fiat, &: combtiratur, fit aerea, & ad terram vertitur,q use illam clit & fubtilisMagnefia fpiritualem facit & vivificat. Anteomniaverofcias, quodlaborisfpecies primum nigra fiat,dein coloris citrei,tertio rubra, fed non recis coloris Citrei,&dein iterumrubefcit.Tdoue rubedinisjfedfarpiusfit omne fit antequam recTa albedo accedat, colores vero, ante albedienim conftantesfunt* nem,ne multum curcs,minime Exhifce colligerenuncpotes, quodopus nofburn ab auro proin Magnefia occultatum,& ex uno fulphure a fulphure, veniat,quod ex Mercurio facTum eft,fitque res tina. Hoc nofterla&a Mercurio piseft,atqueunainvia,unoqueininlaborefit. Omneisitaquefalfi Chymiciinfipientesdecipereintermittant, praefertim cum multi& dicunt quod falfiim eft. & deftillatione, Taplici f ublimatione ceant & illi a Bafilifci pulyerc , dicentes quod opus noftrum &;, quumannusquatuor Sciastempuslaboris, proveniat. partesdieft, quae humida eft : & hyeme inchoandum vifusfietjopLishocin extrahamus ufque ad Ver, quod virefcit, ut tunc tum humiditatem nobisetiam coloresleni quodaminignefublaboreadpareant. Dein ad seftatem progredimur,& tunc optis forti igne pulverifandum eftl maturefcentiLIltimoadautumnumaccedimus,&:tiinc,frucTibus Nec motus ftellabus,ad nobilem operis rubedinem pervenimus. eurandi funt,quemadmodum in quibufdamlirum,Planetartimque bris lecTitavi. Noftra fiquidem veritas corporalis qusedam res cft,in vitrum faqua,quem quartimus, fpiritus latitat,cum quo tingimus,& a Chryftallis cimus ut malleum patiatur,& Hax Ecarbunculos. iixirnoftripartictila,inftargutta2pluviatilis,mille ur omnia profpere fuccedant. tingitpartes,adeo Et

Liber Alzje T)eLapide

Et denique de fumma medicina

Phiiofbphico.
etiam dicemus:

33$
Cum-

aliquid

quehomoNobiliffimaCrcaturafietjincujusgratiamcommodumterres ca^tera? a DEO creata? fuerint,adeo utnullares que omneis utflorentem setatem fuam reiiacumillacompararipoffit:Idcirco, , futurosque prarcavere confervare, omneis morbos a fe depellere omneismundi divitias. profpiciendumfupra queatsfummoftudio HippoMoftumenimElixiromneis.Medicinarum prteparationes : Conficicratis,Avicenna%&c,antecellit,&publicelepramcurat Et quemadendum enim eft a noftro fpiritu potabile Antidotum. in ordinem rediguntur, modumcorporametallornmapudiguem naturalis rnagis homini purificantur &fanantur:itaquoquemulto morbiab eodem reilliuscalorreftituitur,renovatur,onineisque nefciunt, praJcaventur.Nec quidam homines pelluntur,futuriqUe ut autum limari,adarnantibusque conficere curent, quodGentiles amictant. fanitatem fuam conferventaiecflorentemformam laMagnefia Oquampotentiflimeautemhocceaurumquodin vireshabe titatj&benepurificatum.fpiritualeqjfaclumeftjmajores enim Medicina fubtilior majorem operacft,tanto repoteridQuo tionemviresquehabet,quemadmodumomneisMediciilludminiQuid igitur nuncdieam amplius-, Omrteis enim ifta;: meigorant. & heic commemoravi, ipfus vidi, audivi,didici, res,quas fideliter tamdem laborando perfeci. & deveritatem agnofcerem Cumque ipfe ita agerem,iftamque a cohabitoribus mihi accidebant tunc horrenda prelienderem, ferme de opere defperafmeis,inquorummediocbnfiffebam,& fetn, ob remoram inijcientes kaque alteri quasdam cogitationes mihi amicuserat,, curamdemandabam,qui operisiftius abfolvendi opus tamdem ad frufituof um> illumque fideliter inftituebam,ut finem perducerentur.Pro quo Deus benedicTus in fecula. AMEN. Z^s}hQ 'fefepiterna

rmi

N 1 s.

LAMBSPRINCK
NO&ILIS GERMANl PHILOSOPHI LIBELLVS ANTlgJI

De

LAPIDE

PHILOSQPHIGO,

Latine redditus 3perNicoiaum 'verfu '&Cjermanico B^mmdam Ddpbimtem Medicum 9 htfjw __ fiknfajtydioJiflimHm*

FaANGOFttRTf^ ^ /^Pu4 HEKHANNUM

a" SAKbft

M m mm

(33py

PRASFATIO*
vocor*natiis ex nobilifamilia, Et hoc-ftcfn-ioaa-gero cumlaude&; jure. LAmfprinck

Philofophiam Iegi,3cbene intellexi. Emditione Pweceptorum fundament&mattigi*

Uui Quod

ex gratia fua largittis e QuodmihiDetts Dans mihi fpiritiim cum intellecTu. Ideo fum facTus auctorhujus libri Et deduxi in hunc -obfervabilem ordincm ' Utintelligantpauperes&divites Certe iii. terias non reperitur ipfi fimilis,. nQn&moblitus, cDeofitlaus; Inquomei Affecutus enim fum veru fundamentum & veritatcm Igiturhunclibruminiilentiofervate, jitnon pceniteathunc faepius Iegere. Sicveritatemdifcetis,&accipietis, Ethoc donum Dei magnum in bonumvertetis & finis, O.Deus pater,qui cs in omnibusinitium D. noftrum Chriftum Jefitm, Kogamus te propter Ut illiiminesfenfus rationis & cogitationesnofta Ut te laudemusjcelebremus fine intermiffione, Et hunc librum fecundu voluntate tuam abfolvamus; Simulque omnia in bonurn velis dirigere, N ofque cbnfer vare in tua immenfa mifericordia. Hoc faxit fancta tua majeftas pro fua immenfa ckmentia. Auxilio divino enumerabo vobis hanc artem, ]S1 ihilque in veritate tecta vos celabo. PoftquammerecTe&beneintcilexeritis Tandem erroris vcitri liberi eritis. Kam nihil pks eft,quam unum In quo omnia latent.

Jdeoanimunrnedeijcite. Coquere enim, tempus & patientia vobis funt neceCfaria, uti, Sivultis nobiliflimisfruftibus bJon poeniteatvosteniporiscclaboris^ Nam .femina & metalla vobis femper modicc co quendafunt Dedieindiem& aliquotfeptimanas, Tunc in hac unica vili re Totum opus Philofbphiaeinvenietis&perflcieds adeoimporlibi- Qupdquidem omnibushominibus lcvidetur, cVvilislabor. Cumfitadeofacilis Quod fi aliis monftraremusy&in lucem proferremus,lrrideremur a viris,foemmis Scpueris. Ideoeftote modefti & feereti, Tunc eritis in pace & fine cura, NempeergaDeum &proximum Quidatartem,& vult eamcelari> Nunc Praefationem omittemus, Etveram dekribereincipiemus, &plane, Etthytbmis,ngurisvcre Sinenugis j finemendaeiis in lucem dabimus Gratias agendo Creatori omnis creaturae. Etjamfequitur Primafigura, Pfa 3 Phik-

^8| (.34-*) P*

ingenere dicunt, PHilofophi Duospifies in nojlro mariejfip Sine omnicarne ^ff ojpbtfs. Hiinpropriaaquacoquantur, lunc immenfum ex his mare ftet? Qfuodnullushomodoquipoteriu Rocefl Pklofophorum decretum: Duopifiesfunttantumununhhocverumf ^lamenJuntduo^nihUominusunum CorpM,piritM$)\Anima. Nunccertevobisjicdico, CoquiteJimulh<zctria> Vtfitmaximummare. Po/leavobis fignificahitm ^uandomagnumincrementumhabueritk, Ideocoqmtefulphurcumfulphurebene, Necmutiaverbaeaderefacite lace^recondeh&ctuomagwcQmmodo Itaerisliberabomnipauperie. Qstuumadeocompefie. ^ictumlabomulliinnotefiek Animad-

Animadvertite & re<Ste intelligite Pifcesduos in noflro marinatare. PRIMA FIGURA,

Mar e eft Gofpiis,dao Fifces fimi ? Spkitws &Aninu,

fiMfc-

t-(*44)#4

ai$ PT-iilofophusinpr&fenti FeramejJeinSyhay -Nigredineprorfusobdu&am, Cmjiquiscaputamputabit, *Iuncpenitusnigredinemamittetf EtcandidiffimumcoloremeMget. Cupitishujusverumintelle&uMs NigredonominatwcaputcwM. Quamprimumhticevanmrit, ^Moxapparetalbuscolor. Hoc tim demum-vocatur, capitej^oliaium Cum nigra nebula perierit, eredite mihh Hocigitur donoPhilofophi Exanimogaudent, Celantfummacumdiligentiat ; VtnullusfiultushAc fiiat. <ZamenFiliisfuishonoanimQ Nonnihilfiribendoretegunh Nempe quihus a^Deodatum. Hi,hacrationehpcpotiunturdom ldeonullihacdeyedicendtim*> SiqmdemDcttshtfccelanvuk. Hic

Hicceleriteranimadvertite Nigtamferaminfylva. SECUNDA PIGURA.

tfUTREFACTIO
XX

Wib-

(346)

Duo animaliaejjemhacjylva\. PHilofiphidicunffirenue, Vnum iaudabilefo^fnoflmfxjr akcrez i -., tjMagpusf^rohifiMcerv^f. MiiMu^^ornu^o^nftratPhihfaphm^, H&c duoinjylvalatentomnino^ Sedbeatus. vir dicetur, Jguihac irretiet & capief? verbis Magiflrinobisclaris Signtficant hic,& in omnibus locis Hac duo animaliainjyivis vagari. {Tamen fyivam rem unam imellige) JQxodfi' adfundamentum rejpiciamm^ Tuncfyva corporh nomen auipiet. Tum etiam certe&recJe invenietur, Vnicornu effeSpiritttm omni hora;, Qervusvsro nullum diudnomen cupit Jguam Anima\J$uod'nomen ipfi' nemojhbripitt. Nunc etiamjufium efljtt magifle.r wc&ttir~, Jui ea arte ducet &frenet Injyvam ducere& deducers VtfimnlcoaBa maneant Huic refie a nobh adjudkabitur lllum ajfecutum cffeaureamcarnem' Mtuttriumphet imoipjimagno ubicpus. dngujio imperjte?*.

Defe-

Ddncepsfinexurafcitote foMfacervum&unkornu -TERTIA

lateret FIGVRA.

fiaCojfpotecft Atuma& Spiritu

Xx

fewft/fe

(348)

^ FJdeliternosPhibfophidocent Dwsleonesambularerobujlos Nempemafiulrnn^fimmam^^aUete1^ Latereqm^artisefieyUtcapipoJpnt Horrida\crudelifacief?imagwe : Celeres,efirenes&prorfusferoces+ aftutia <^ms,quifapientta& Metfrefienare^aJJervarenoverit', V. Ineandemquejyhamcdgerepoterit,- ' --.",-.-..-'.-;. Huicmento^ pre ajjcribetur 3um adeptMmeJJecoronam gff gloriam lon^mdMs, Imo^ laudemjrrfflipMfJefty

1G4P) Eftfummum portentum Exduobus leonibus unum fieri. QUARTAFIGVRA

$piritus & Animafunt conjungendi &redigendi adcorpusfuum Xx AkxM*

*i(35o)i*

ALexanderexPerfiafcribit Lupum^ caneminhacargillaejje a Philofophonobisindicatw, EducatoSytamen Vtrwmqm unamhabere originem, Lupumfiilicet ab Oriente provenire, . Canem vero ab Occidente ortumfuumtrahere Hifuntinvidiapleni, Rabiofifuribundi&prorfusamentes, Phmalterumuitaprivat, Efexhismaximumvenenumoritun Sedcnmdenudvitapotiuntur, ^Luncreuerade fepv&bent Summam medicinam, ff nobiltjjimam Hheriacam ^^alismquaminterrahabempotefi, G^&recreavitfdpicfflescMjvs^ (gt^eogyatiasagpnte^

Lupws

(tfl)

Lupus& Canis funt in una domo Poftremo tamen ex his unum fit QVINTAFIGURA

Mrificatio,& albifcatiojcorporfe eonjun^ic[U^ eum Anima ^SgirituimfeibMo Eorrm-

4&5*)fc*

HOrrendusDraeofyhamincolit Summevenenofwyhuicmhildeeft; Cumvidet radios Solis^ lucidum tgnem (ff volattammonjlrose Tuncdijfmditfuumvenenum IJtnullumvivemanimalanteiiludfubjtftat, ^XJtnequeBaflifcmipfieiparfit Quullumfapienteroccidere norit, Hicevadetessomwbuspericulis, Omnesventi^eolomwejusmorteaugentur,. Etfitexjuovencnofummamedicina. SuMmvenenumfuhitoconfitmit, Devorat enimpropriam venenatamcaudam* HAcomniamfiipfoperficereeogitur. Etlaudabitehalfamumindeexillofuit, Hosvirestandem conjpicient, Etmireomnesfapientesfuperhis gaudebunt.

Hoc

Hocvere-eft" magnum miraculum & cka rraus, |nycnenofoDracone fummam medicinaminefTe SEXTAFIGVRA.

Mercurius re&e &: chy mice praecipitatus vel fublimatus, in fua propria Aqua refolutus &rurfum coa* gulatus. NMas

054)

%In quo Hermesfuospullos habet, ^^"Idusinfyhareperitur IJnusJemperconaturvolatum, nAlter innido maneregaudet, Etakeraltemmnondimittit.

lnfimusfupremumfictenet <TJtfimul innido manerecogantur: in domo cumfua Conjuge, lanquamvir (onjugio arStjJime copulati. Hincgaudemmomnihora Q^odaquilamfieminamhocviatenuerimm. Propterea Deum Patremutfeliciter hocoremm*

DM

<3tt>

aves infylva nominantur, Duae Ctim tamen faltem una intelligatur. SEPTIMA FIGURA.

tandem figitur, ut non ampliusauMercurius.fscpius fublimatus, enimfublimafugere & avolare per vim ignis poflitjToties tio reiteranda,quo ufque fixus fiat. Yy i Eeper

*io5#i*

REperiturinlndiaamwnifiima Inquadu&avesfuntcolligata: Vnaeftcolorealbtfiimo^alterarubroy Hdfeinvicemmordendointerimunf, Vnaalteramdevorat^confwmiU Vtmquetamen in albascolumbastransmutantun Excolumba nova nafiitur Phcenix, Giua nigredinemfietorem ff mortem dimifit, Vtjicnovamvitamrefumpfit. H<ecvis ipfiaDeo data, %)t inpoftemm Aternum vivat,& nunquam moriatun ^cquifivitnobisdivitiaSi&vitamincotwmes', edamus IJthocmagnamiraculd ' VtnobisveriPhilofophimanifefikdefcributtk

(ylva$

T)w

(#7)

avesfunt nobiles & magni pretii, Duse Corpus& Spiritus,akerum confumit. OCTAVAFIGURA

Gorpusiterom ponamr pro digeftione in fimum equinnm vel balneum, fuperfufo fuo aere velfpiritua corpore olim {ubtra&o Corptts facluni eft per operationera album, Spiritus vero ru~ beus arte. Entiurri opus tendit adperfe&ionem, prseparaturNme queficLapisPhilofophoram. Yy 3

4 0$8)|*

, H Adagnaenimvosdocebo, ^^^ncauditemirabi/efa&um, QualiterRexfefuperomnegenusefferati Et audite quidnobilis Jyharum dominus dicaU Hoftesmeos omnesjuperavi^vici, Venenojumquedraconempedtbusmeisjubegi, ^umRexeximius^divestnterris, Adenemofuperiornatus Necarttbusmecnatura Jlbomniviventecreatura: Omniaenimfacioqu<zhomocupitf ': .; Dopoteftatemfalutemdurabilem, Infiuper ff aurum,ar.gentum,gemmas)pretiofosque lapillos^ Omnemque medicinam maximam ff minimam. Inprimis enim eramgenere ignobili, ef^intequam tam fubiimi loco natus & conftitutus ejfem, Etquodadtantumfafitgiumdevenertm, F oc mthi Dei ^ naturx beneficio datum efi, ^uodqueex pcfimo^t faBumoptimumy Etadtantumgradumeve&umfit Nempeadftatumregwm, H mc mthiHermes nomcnjyharum

domini tribuit* Domi-

059)

Dqfliihus fylvarum potitus cft fuo regno, confcendit. Etabinfimo ad fupremumgradum NO.HA FIGVRA.

ConfuL fMJbrtunavoletfies^exRhetore &ivolethticeadem)fiesex ConfuleRbetor.

Intellige primum

Gradum Tiu&urae ver e apparuillev

mms

(^o)

Vt falamandradriaturexigne, OtMnesfabttUh<ecnebisnarrant, jKquoJuumhabeatcibumejryitam. ^uaipfinaturadedit: Habitatauteminmonteprojundo^ Ante quem multiignesinceduntur Vnus aitero minor,

jnquoJeSalamandraiavat; Tertius maj6r,qaartus clarifjimus omniumi Hos omnes Salamandra lujirat ejr in ipfis mundatur: Hinc adjuamproperat foveam . Etinipfoitmerecapiturejrconfoditury Itd ut moriatur ejr vitam cum fi^nguine emittat. " undiqmqueinbonumcedit> Hocquidemipfi Vitamperennemfuofanguinelucratur, hac perirepotefi. Nec uttamortcpofl SicJanguisipfiuspretioJifJimaeftmeduinAinterris, ...' ? Etipfiparnonreperitury Omnemenimmorbumfanguisejusprope/iit animalium ln omnibus metalliscorporibujq; HincSapientesJuamhauJeruntScientiam. Etperhocadc&lefiedonumpcrvenerunt, jpuodLapisPhilo/ophorumdicitur, Cui totius Orbis viresfunt indita. H<ecnobis Vhilojophi mera ex benevolentiadonant ytwttmperpetuoremimfcamur. j &hominum. "

gala

Gi>

Salamandravivitinigne, hanc mutavit in optimum colorcni Jgnisque DECIMA FIGURA.

& melioratio Tin&ura^vel Aeiteratiojgradatio Philofophorum: Augmentatio potius ititelligatur. Z%

Lapidis

Senex

C**2) I

Pater ex Ifraelvenit, SEnex G^uihabetunicttmtantnmflwm Qttemdiiigitextotocorde: Btticpr&fcribit dolorem cum doiore AcftdttBorfHiumttnicumdmere Quocunque locorum cuperet aut veileL 'DttBordixitfitiohisverbis, Penihucidmamteadomnialoca, Infttmmumaltijpmimontiscacttmen, Ptdifcasomnesmundifcientiasj Pt magnitudinem mmdi *f marisperfhiciasy Etindemagnamvolttptatemcapias,, jddfammumenimiepwvefiams Etufqueadaltijpmascoelifdres. FilmsverUsduBorisparuity (3tmilleqMefimttlafcendit. ^krorittmcwlejlttminffexit, Qttieratfttpramodttmfflendidtts:. Hisigitttromnibusvifis Cttmgemitibtts.patrisftti memor, ^Mifertus efi magna miferU Patris, Ideo adjtnum ejus rcverti conftiluiL Pater,

(5^)S* pater,Filius,cum du&ore fibi funtjun&i manibus, CorpuSjSpiritus 6c Anima,hicrubintelligitur, UNDECIMA FIGURA.

Z*,

Hic

(^4)

Filius duBoridictt, Hlc AdPatremmeumdefcendami Sine me enim nec ejfe,necviverepotefi: J\de ingeminat crebroquevocat. DttBor ad ilittmdixitr Nontefolumdimittam*. Duxi te eftnu Patrisy Igiturtereducam* Pt&rttrfumgattdeati&vivat} Ipficpe dabimmhancvimx Surrexeruntigiturfnemoraamboy jiedesquePatrisrepetierunt. PatervementemFiliumc^mvidiffet^ fatentavoceclamavit>dicem.

AHus

Aliusmons Indise in vafe jacet, utpote filius & dux, corv (^emSpiritusocAnima, fcendemnt. DVODECIMA FIGYRA.

OFfft-

te abfente mortuus eram, QFiii Simulqpte in magnum difcrimen vit<e veneram. ^epr^^nierevivifcoi ^umemmreditttshocmihiconfe CmiverodomumpatrisingredereturfiimSy Hunc Pater mambusampiexatttr, Pmnimioqttegattdiohttncdegitttivit, Jdqmpropmojmipfmsore. Paterhicpmmmiavijttdat. ^

Hic

Hic Pater devorat Filium: Anima & Spiriturs e corporc promanant DECIMATERTIA FIGURA.

Hie

*(3<?S):|*;

PaterpropterViiium, Hlcfudat Simuique Deum mUwoGordeprecatm In cttjtts matm erant omnia, )tti creat ff creavit cttnBa, Ptfiimmfttttm excorporedentto educat, Eumque prijlinaftta vita domt, Deus precibtts annuit, Patremqne decttmbere gff dormirejubef. Qmcumdormiret, Dimittit Deus cwiituspiuviam InterrasperJydera iucida. U&Gpluvia frugifera g*f argentea erat9 Corptts Patris rigavit ^emoltivit, jfuvanosDeustandem ;

&9>

pjicvehemeiiterfudat Pater, Qleum&recT:aTin<i:ura Philofophorum manat DECIMAQUARTA

cxeo pro-J

FIGURA.

Aaa

Eis

(tf:

HlcdormiensPater TotttsinLimpidammtttatttraqifam, ''"':"; Ethttjtt^a^tivirtute:: Bonum^nficiturfdlmni SimttlqmhovttsPaterfortis^pttlcher Qmqttefacitnovttm^iiiumy Ric inPatrefemper manet, EtPater in Fitiw Sicmrehusdiverfs InnttmeraMiesproferuntfrttBus,, ~ Qmnttiiotemporeperettnt, Nec ttlia mQrteinteretmt* Sedgratia Deifempermanent Simttiqtte inmagnifco Senisqmmagtjfrifacies Inmedioapparet, Patliofangmneoveflktts*

'

regno trittmphan% :

Pater,c^miiiottndinfederefrdent,

REGI

S'CVLORVM: INVISIBILI , IMMORTALIS, foli Deo fitlaus & gloria in feeula, Amen.

Hic;

67*>#

HicPater&Filius in unumluntcopulatr ' Utiimulin#ternummanent. DEdMAQVlNTA FIGVRA

Aaa %

TRIPUS

TRIPUS
HOC

AUREUS,
ESTt

TRES
I.

CHYMICI

TRACTATUS
SELECTISSIMI,
Nempe

BENEDICTINI ORDINIS B ASILII VALENTiNI, una cum it,elavibus&appendtce, monachijGermaxiijPRACTicA ex Germariico; PHILOSOPHI NORTONI.ANGLI II. THOM CREDE MIHI feu ORDiNALE ante annos 140. ab authoie fcrimanuicripto inLatinum translatum,phrafi. ptum,nuncexAnglicano '* eujufque authoris ut & fefttentiaretenta; WESTGLIIUSDAM ABBATIS III. CREMERI ha&enusnondum publicatum, monafterienfis Angli Teftamentum, nunc in diverfarum nationum gratiam editi, & figuris cuproaffabre incifis ornati opera & fttxdio MICHAELISMAIJERI, Ml.&Med.D. Com,P.&c ,

Q^FRJNCOPVMI,
^wj/HERMANNUM

a SANDI.

(375) I

VIRO

Inter Medicos Bippocraticos doBi{fimo3 inter doBifpmos humanifjimojioc ejrpolitoa virtute,aberuefi^verejyncero^robo Nebilitate,. ditione-^genmnaanimt'

DN.JOANNl'
NO BEYERO,

HARTMAND-M-

REIPUBLICJE Mceno.FrancoInclytae, IMPERIALIS futcenfis Phyfico ordinario , excellentifiimo , diverforum Germania? Principum in rc medica mmiftranda&ianitatetuen daConfiliariofelecT:ifEmo,experientiffimoatueJ,D..D,D..

MICEAEL

MAlERVSy

Phit: & Med. Do&.

Comes Palatinus,.

Eques, Exempt. P.. C. C. olimCafi tMaj.,UMedicu$d;ulicus.,

vircxcellentiflTme' ,. quodDogmaticis; Umlitigir, Medicis eftcum Hermeticis feuVulcanoadditis,, jiiubit memoria,ac forte inanimo erar lios; ternos Authores Meo^cinar Hei-meticas: abfolutifnmos;,.nem,, GermanumBenedictinii 'peBafiliumValentinum; An& Cremerum, 'ordinisMonaclium3Nortonum glos, ex ftia qu ofque lingua verna cula latini tati donatos in.p ublicu medere , uttam exteri quanxinquiiini: haberenteorunioraculafibii A V KEI titulo eosindigetare vicommunia,nonlblumTRIPonIS fomefl, fedquoque Delphica? Plcebados refponfum lonibus.,. cumx moduna:: ^cjuadara re dubia confuieretur,datum o^curritinhunc
IvSbsi

MH

v^on^ov

Xtf^ei

vanH

yguGMQv, j *(#j Iff eTo'/^ E 7roA;s5 "Tskfx-^m "o? PeefaHHt TT OVT , TI'

nV TfyitocPct

f4tg07ruv i^ ov cpa/jcf

luvmv, f&ate Ttovl&i

dvcPgoS 'iv.xna]* <sfo'T loViS.-

5-o'/^st'a,

Hoceft, 2\frw ^r/ j ^<8cMeropumjis & defifiet Ionum, Pulcanus projuit in aqttor jguam Tripodem^uem illiusddes, Aureum^ab urbe 'virimittatisin Jgui novit quafimtjventuraque quxquefuerunt. Sc Hermeticos Hac enim ratione litem dictam inter Dogmaticos VUL c ANi TRnoAuthores,tanquam finiripoffeexiftimavi,fihos muneris vice obferrem & r>A , Medicointer utrofque fpe&atiflimo talem&tantum cumvero virum, confectarem: dequo Homeri7ro^.r <Lv cum illud,'iT05 y*q avo rdfyosa'fluV,merito ufurpari poflet, per totamGermaniamquxrerem&animoindagarem,ennullumalium , quam te(nihildoauribus, huicintentionimagisaccommodatum hic Francofurti ad Mcenumin fama omnium atteftanteunanimi) fumma Germanise,ne dicamEuropae,quafi fpeoulapofitumjad quem &: Magnatum Principum velutalternmHippocratem,multorum viro'vota & defideria inclinant , invenire licuit. Accipeitaque fichumaniflimehunc aureolum Tripodemj mnium uteruditiflime, five tractatus ternos a Vulcano Hermetico elaboratos,tanquamdonulliex narium debitum fapientiffimd& difcretiffimo, vulgaribus te afrcctum, magis quamreiobappropinquatum,&:hincmeumin enim mihi dubjum eft,quin hocnomilate precium atftimaiNullum Herrneticis ne tam Dogmaticisquam quibuscunque pergratumoveluti antiquitus illi Meropes & Iones, adeo,iitlite, pusfuturumfit amicitia; fcedcr a inituri fint;quod fi obtinueroladepoiita,concordia in commuraiffehifcevettendis impenfum boremqualemcunqne hoc eft, latialem, non pcenitebit: nem omnibus Europads linguam, redamare non fupterfugies? Quomodocunquefit,metuiamantem qui in omnes ex sequo,prefertim literatos nunquam non es effufus.Vale. DabamFrancofurtiadMcenumj Menfe Januarij, anno 161%. " PRA-

PRACTIGA CUM DUODECIM

<Do

BU.S ET APPENDICE,

GLAVI-

MAGNOLAPIDE
ANTIQUORUM
PIENTUM,
Scripta & reBclA

SA.'.

BASILIO

Germ.Benedi<Stini

VALENTINO
Ordinis
;

Monacho.

/>\::~''7/:iX

^ErajStitus Primus.

^^FRJNCOBVRcil
Apud HERMANNUM
iW DC LXXFU,

a SANDE.

'0'7T

ETIGRJ-MMA
V.

IN

MAULli

FraUcami fcrigtum
Mo. Mo.
tancas-Factolus ogesinon aurifer Hebrus; Voluitarenofis ranra:meralla.vadis::" NOn in unoi, Quanta-i Valentinus libro:diffundit mis.iNiweEi quargazisfuntgotibra Naraqueex Hefperib frucVus tulit ar boris hortoj,, Queis beneGermahos ille Beavitagros.Duxit ^ex.CofcHis aurativeireris agnumv Quodiuit HaudToarvi grande Iaboris opus;. Haeciubi fiiccubuit mortali legejreliquit: NobiSjBafilica^quo frueremurope:: nic,quodque imiteris,at iqao> Quodmireris,Habes Nifundo qua?ras,fbrfan inanis eris:: Omniafuntunum ?variis quae diflbnaverbis, Confonafed'reBus,noffediicautHorliabets:. nec pmrima quaeras Hazc tibifufficiant^operis innotuit, Inftrumenta;, fat eftjhocxibifi

FKS-

(-3797

FRATRIS FRiEFATIO VALENTINI SILII

JSIEDICTINI
MAGNO
RUM

BABEDE

OHDINIS

LAPIDE

ANTIQUO-

SAPIENTUM.

Ojlquam humani quidpajsmfam timorlst incepicorifiderare ex natum fimplicitate miferias ihujm mundi^' defe-vimeaumpenitm deMBa I aprimU mjlris parentibm vommijja, (ff quod ipomitentUiocm intermnuUm efjetfedbdmines indiespejoresfierent,qMdquepmitentiamnonagentibm#teruimpenderent paenaabfquefine imperfcrutabiliterdumtur&x, Ikoquedccekmvi^quoadpolmj mdo mefubtrdhere niiundo^ . mkiicere ^^ meDeo^utfmiuIum^addicare: (jtmquejam aiiquamdm in ordine meo ,vixijJem7^iUud quod pojlabfolutionempenjimihiipfiado ttwpomffatium, nndum impoftireUquumforetinoUemfruJiraabfumi, necqgi; Utiones me&perotiumnovispeccatis eaufam praberent, <con\ fiitmapud me naturam rimariyper^ anatomiam ejm arcana indagare, quodpojl atema illa in tempordibmfummum reperi; ff poftquammultos iibros in monajlerio nojlro a philofophU ante mefcriptos: qui^ ionge ff indaipfnaturamjmdendo Bbb 2 gando

jl;

Pl^^EFATTO.

gmdBfdJJcquttUjmvmt^ yemaddidti, addifendumca}q^tpfifcmeranty^qMam^: diffciie idmihiconUgerit-} tamencmn omne in iriitiegrave^ i% finefacilimfii, Dem^qmquej quemfedMlooramhutijiderem qm.aliiaMerneijiderantiConcefit. In conventw nofim coMegamkaBm,quem nephriticmacd. culo doior Tjexabat,, ita utfipe ^gerdecumberety IBicmedim multosadfe/wva^erat.atamUbpr^fentaneam JSeQroitammancipavhiabom^ . ^mm^mBtmanatomiamherbarum^ vemmnuUam ex omnibminve5, traxi^.qmntameffentiam nhepotm, qw&fatremiilwn abejJeBufuo liberaret, iicetper^ muiias te.ntarim:Nam wnerantinjiiograduadeofejf.caces, m hukmaib meckrentWXEt: ffc.mllumijegetabik offendi y moi nonfexannorumffatioattigeram, Hwcacriorimentteindaginecogitatw^ ea hocmgptium confiderandoimcumque iniietiameaaddifce' refcientiatfc affeq^ifundamentalk.rqu<zQr^ mmeroi terya abdideratyAc quo magk qurfreremxeoptm imteni\pimmimfemperexaiUrofededueebatmmyEt^emfo^ tmammihiconcepti!Utmuliae^perirery.ac~oculime etiamiUa,qu<&naturamineralibm ^metaUisinfu.deratidde diverfa3utignameaptufitdiffciUimum.. Inter fra omniairiciii iw minerdfe, qwdex multkcoUw: ^ompofitum^ inarte maxima efficacue/i,hmcjf>irituaieraef fentume&ira^i^ea^efratvemm

:P:RTE.F.A,T10

,$*

ffon&famtatpreflitm: /V^wzhwjfmtm adeofortis eratt utjfiritiimfratmmeicorroborarepotueri^^ ^e-ora^ifdonecmortumfiifupererat autemdiu7poJiquam cotvdueraf.Ejm quoqueme<zque preces tantmm 'valuerunt, ut CreatorQj'mihiaperuerit, |ff propter meam diiigentiam de~ etiam iUud^quod prudentibm^uti fe vocant, abfconmonjlrarit dimmmanet. Lapidem ^ntiqmrumadfanitadtqueitahoctraBatu vaUecceiitern^confolationem hominuminhacmiferiarum tmnobk^ut terrenorumfummum thefaurum^concefjumy indicare^ quantum mihi ticitum saperire ruolui)rvetuti tute legeSy nmpromeafedpoft.erorum utilitate fcribem ipojlquam cbgnitionemexfcriptis muitorum expertifimorumvirorumconfeewtmfiAerimyita, ut jff tu ex mea doBrinayPhilofophwadditla,, verbis atproiixafenfit, petram, cuiiteritas iw~ |M breviffima BitaturxcumprdmiotempQra.iiacrtterttitath'vot& aJJeq.mpojjis,Amen*

M&

JM

g&2

JFjr. Bafilii Kakntm

MAGNOLAPIDE
ANTIQUOaUM
pientumFy.Bafilil
$ini Benedid:ini Qrdinis^

SA,
Valen-

N prgfatio.ne.m.ea,amice optime:&: artis cupide,fpem feci.tne-jcibjL aliifque.natur.asp.roprietates addifcen^ diftudioflagrantibusja^ bws^lap;idebjaiiguja.re.m ,& petram,, quo.ad mihifu[ perneco.nce.ffum fuerit, indica.turum., iinde antecffores noftri & antiqui,lap.idemfuu.m,quernab Altimmp.aceeperant>ad farijtatem fk com.moditatem hujus rerrenas vitas wfurpandum ? ^onfecerint; llt pro.indepromiffis mers fatisfafaciam , 'nect.ediufophiftic.is er.rorjbusi.n .ambage.sfeducam,fedex fundameiTto.fb.ntem omni.u.mb.en.eficior.um.aper.i.am , reneasverba .mea fequentia .&: bene pe.rpendas, fi modpar.tes cognpfcendi defideid tnex rio adficer.is jfiquidem multum loquentia: facere neque.05n.ec mtent.ionis eft;cum m.inim.u.mindp addifci poifit, fed deletor brevibus yerbis5quce rei fu.ndanjen.twrn continenf. Sciatis }gitur3perpaueo.s ad poffeffipnem huj u.sdominii pervenire, Vcquamyis quamplurimi inlapidenoftro 5edificandofintoc.cupati: ram enim fcientiam &: ejus jmpetrationem Creator non comrminem, fedfa.lrem.quibufd3mj quimend.aciaaverfentur&veritatem cum gemitibw.s ordis addicti eam diligentiffiample&antur,artique me inquiranr, conceffam yoluit, inpriniis illis, qui Deum abfquefiQuniulationeamantjideoqueprant.

Fra$ka\de

EapideSapienL

3$f

fi magnurn noftVum & aritiqttlim* Quocirca- dico? tibi iri verifate, utJ'docl;rina5'nieaJ fis addic^us, praque oSkpidem faeereconaris, creaturasores\ quotibigratiam& mnibusrebus Creatoremomnis ^enedicfionem fuarft ad id concedat; & fi peccaris, confitere & fac fe pf avum riori amplius, af probum' |)Drium'j cogitaqueexpropofitOj &?recordarev, cumad foreiUtcortuum adotnne bonumillufr-retur;:liorioremeveheriSjUt pauperibus &:egentibus iUccurra"s,eos ex rriiferiisliberes,manu que tua" munifiea refi'cias,quo m a)orem benedict.io nierna Doffiino impetres> federiique irs ccelb per fidei- cottfirmatio=nemaffequarisiI\Fecdefpicias, amibemi, rieve coriteriiriasveridica fcripta eorumv anternos habuemnt :Nam poft:0eipatfefacf ionem,ex iis q\iilapidem fiabeo;:Atque~ea'lecrio? multiplieetur & fjepiffime r eperatur', ne fun-damentiiffi excidat,& veritas,inftar lucernae extiffguatur;. Pbftharcriee oblivifcarisfuidiligeiitiffimilaboris, femper inquifeitdb authorum fcribta^ At ne ariimnmteneas volubilbmyverum fetecam petramprajfixam* ,> iffquaomries fapientes" urianimiter coneordent Nam variaemeritis Homo fsepius liaud veram- incedit viam,. necaJmufabilis animj; virisdiudura-feqtteipfe iriettorespraecipitar,. extruuntur ardes. turae Gum quoque lapis riofter atttiquiffimus rioriexc.bmbuftibilibus^ febirsoriatur,, quia ipfe pra?oriiriiigriis periculb futus fit hinc" dcfinasillurff quaerere,iriiis> quibus ineffe ailt reperiri ttaturae riori eff coriceffum; ut fi^diceretur, efreopus vegetabile, quod'efferiequiti quamviS' vegetatio quajdam ipfiadfit;. Natri riota,fi ita foret Citm rioftVo Iapid'e,qlteffiadmoduriT citffi alia^ ferba, facillime comburererurVitaut^^riiliilVetrianerefriififarquod-darmEf quamvisilli, quiante'mefiieturi"r,delapidevegetabilipluri-Jffafcripferinr, tamerifcias,amiee mi',idf^cile dinicile tibicbriceptu: frmrum / CunY enim fapis ribffcr vegster, fequeaugriietftefyideo; ipfumvegetabiliurri.appeirarurit".fiii riuliaffi produeePbrrofcias, Brutaanimaliaaiigrrieritatiorierri ^nifiid fiacin riauvrafua firftilf;.Idebqite lioff orius habes vcrum<&$iderr$

$$ 4

Tr.BafiliiValentim

pra?fumere, nifi exfuo proprb pidem quaerere aut tibi conficiendum rfemine, exqno.nofterlapis fa^us eft: Unde percipias& aprineipio ne & animalis animam adhujus inquifitionera miamice, intelligas, ea a Creatore animaheligas: Nam caro & fanguis5quemadmodurn &concefiafunt, tibusdata adanimantiafi^ectacex quibusDeusilla fit-. Veruni nofter lapis ab anticompofuit, itaut animalindefa^um me hxreditariotranslatuSjVenit &Ortus eft ex duabus& quiffimisad tertium abditum tenent; Hxe eftpuriifimaveritas&reunare,qux cf e dictum:Nam mas & tqemina ab antiquis pro u no eor pore accepta extrinfecus funt,nonconfideraudo quoad vifum, fedobamorisirna principioinfufi gratiam-, pro uno plautati -m flaturas operatione & quemadmodumhi duofuafpermata propagare& cognofcendo, ex qualapisiiofterfab$ augmentare poffunt,.ita &fp.er.mamateria2, & augeri poteftv eft,fupplantari noftrae artis amator es, hunc fermonem maQupd finuneverus gnifacies & fapienter confiderabi.s, ne cum aliis Sophiftis ccecisinfov.eamabi:ni.mieoparatamcadasacdeIabaris. extc amieemj, Urautemfcias, uridefemenejufmodiproveniat, ' ipfoquxras,adquidiapidemnoftrumdeducereconeris,tummani' exmetallica feftum t.ibifiet,quodexnullare,nifi quadam radice,un-> de &ipfanieit.a|lag. Greatore generariordinatafunt,profiuat, quod ~ quomod.o.fiat,note.s. ferebaturfuper aquas, & omnia tenebris Principiocumfpiritus adhuc obtecfaerant, tum Deus omnipotens & Eeternus, cujusinitiu e fapientia ab ajterno fuit, ex imperfcrutabili abfque termino,cujufqu .fuo eonfilio, creavit.ecelum & terrara, omniaque iis contenta, vifibilia & irivifibilia, vocentur ,exnihilo; Omniaenim quomodpcunqwe autem harc ereatio preciofiffima Deus fecit ex nihilo: Quomodo tumfacrajliters&fidesde contigeritideeo jamno.nphilofophabor; eo.jtidicent ...... In tali creatione Creator cuilibet naturze,ne ad interitum & detrimentuffi tenderet,peculiarefemen eo augmentatio fieret, , indidit,ut nec j herbas .&metalla confervarentur; animantia, quodhomines.& ' homini 1

^PraBiea de ILapide Sapient.

3$$

ordinatiorii adverfumynovum lljoniinilicitumjeftjiDeique femen-peo conlibitufuOiproducerey werum faltemrprqpagatio:&augmentatio Senieijenim ereareipfe Creatbriibi -cefTa:e'ft: folLreferyatum voluit s aiias Creatoremagere pdMhilefarerhomini, yquodeffejiequit,ac pr^po.tejitiasaltiillmiprqpriumeft. Jamfciasdeliocfemineametallisgeneratbinhuncmodumsqiiod coeleitisinnuentia ;perD.ei nutum& ordinationefn fuperne defcendat&fe commifceatcum aftralibus prqprietatibus. (Quando ;jam haecduo patiunt terreftremfubftanhsec conjuncfio contingit,tum tiam,tanquam tertium,,quodfift pfincipiurn nbftfi femiriis,fuseprimg originis,qua proavosfuaj generationisdemoriftrarepoffit:xquibus ternisoriuntur & proveniuiit elementa , 'utpote aqua, aer !& terra, donec quidperfemx.porroperignemfuhterraneumqperantur, :& omnesante me, quia prastereanictum producant,quodHermes ia pf ima .principia liilinveriirepdffumus abIriitio:magifterIi,tf appellarunt :Etinventafunt, Animaintrmfeca ,'Spiritus impalpabilisy&; icorporeavifibilifque eflentia.? CumjamiixccitafinTuIcoM fucceflu temporis,per Vulcanum in palpabilemfubftantiam,:nempe in argentum vivum, fulphur&:;(al. 'Quae triafi percommixtionem in fuamindurationem & coagulationem deducantur, sprout natura iiuiltiplidteraperai:ur,tvim'fitiinde;perfecl:.umcorpus.,!fi,cut,n.aturaxfielect.um.&ordinatumeft. quirir,ejufquefemenaGreatore fQui jam iioftrioperisfoiitemindagaretibipra^fumis :&artis'bravlumpercertamencupidum obtinerefperas .edico tibi per.jeter.num CRE A TOKEM,hanc effe veritatem o.miiis verltatis; Quod fi metallica anlma, & metallicafprma corporis adfit, etiam metalliaietalliciisfpiritus, eumargentum vivum , merallicumfulphur & imetallicum fal inde fequidebeant, qujeueceffariottihilaliud, quamperfectumcorpus metallicumpr^berepoffunt. Sijam.intelligere nolis^quod teintelligere deceat,philofophi2eaddiftushauderIs,autDeusatep.roHibe;b:it. cum utilitateiriei-am Dicoitaq; fic breviter, tihirionppffibilefore . Ccc iu

'$%6

Fr.BafiliiValentim

tria principia abfque defein forma mctallica confequi, niftprajdicta ctuin unum conjunxerisrTum praJtereainteliigas, quodanimalia tetrae ex carne&fanguinefiritcompofita,a?qtte uthomo,habentque &fiatum fibiindltum, vivificumfpiritum quempoffideantxqueuc homo, vei um rationali anima deftituuntur,, qua bonao praj caeteris animantibus prarditus eft: Xccirco cum bruta vitam morte commude ipfis in arternurn aftuixi eft cum iis,uecquicquamfpei tant,penitus Homo autem, fi vitam per temporalem mortem Creatopermanet: rifuo obferat; vivit fuperftesauima, cumque clarificatus fuerit, ani. reverfa ibidem habitabit, ita ut cormain corpus ejus clarificatum pus, anima&fpiritusunacongregentur, nem fuam demonftrare valeant, elarificatioceeleftemque qu*e in omnem aeternitateinnun-

quam feparari poterunt,&c. homo ratione animae fiie; pro fixa cognofcitur creatiiQuapropter in seternum vira,fiquidem(licetextrinfececonfiderandomoriatur) eftfblummddo cturus eft: Mors enimhominis ut itaper clarificatio, certos gradus a Deo ordinatos apeccato obnoxiis iiberetur & in meliorem locum tranfponatur,quod brutis non cOntingit: Ideo pronon iriteritum enim fuuffi nulla refufcitatiofixis creaturis habentunPoft rationali careant anima, pro qua unicus &: vene frui poterunt,cuni Dei Filius paffus fanguinemfuum rus Mediatof proradit: Spiritus quidem morari poteft in quodam corpore,at non preterea fore fixum,quariivis fequitur,illum corpus curn fpirituconveniat,ac rixetur: Deftituuntur enim utraque fpiritus cum corporeneutiquafn forti illo, quod corpus & fpiritum vinciat & confirmet, atquepraeomnibus periculis tueatur & defendat, neffipe pretiofiffima, nobili &: fixa ariima.-Nam ubi anima penitus deficit,ibi nulla redemptionis fpes eftex fupereffc: Res enim abfque anima imperfecta eft, idqueunurn danti fcire conmaximisarcanis,quod fapienti &inquifitionioperam veniat: Atque confcientiameanon paffaeft hocfilentio pmerire, fed patefacere illis, qui fundamentum oninis fapientias amarit: Hinc fis meo intentus fermoni,quod diligentiffime fpiritus in metallis deiilefcentes inajquales fint,unus alio volatilior aut fixior:quemadmodu
&e

FraWca yde LapideSapient.

3S7

funt,& quodcunque metallum &eorum anitna&: corpora inxqualia fe habeat,huicrobur illudobtiomnia tria fixitatis dona conjunclain git,quo ignem toierare, omnefque inimicos f Iios fuperare poffit, idq; Lunafixum habet mercurium inuno fole reperitur: apud fe, ideo in cito evolat, velut reliqua imperfact a metalla, fed expeigne non tam &at examen fuum in igne & comprobat idclariffimepervi&ariam Saturnus nihil prajdaz exillaobtiner e poffit. fuam.cum voraciffimus Venus abundantiori colore veftita &: prgoccuAmori deditiffima fere totum mera tinct ura eft, non abfim.ilis copatacft, ej ufq; corpus lori, qui in optimometallo quoque vifitur, acpropter abundanriam fe extendit:CHiia vero corpus ejus leprofum fit, colorisinrubedinem dncfuraillafirma permanens fhbjecfumin iniperfeclo corpore hauna cum cbrpore interire: Quando enim cori>erenequit,ateogitur anima mandre poteftfed recedere & avopus morte extinguitur,nec & igne abfumpta fit; lare compellitur.fiquidem hahitatio deftrufta autem llndelocumnoninveniat, necibimpraripoffit:Incorpore fixo lubens habitat cum perfeverautia: conftans & craflum corpus ad-.Salfixumbellicofo Martidurum, didit & reliquir, un de generof kas animi ej us d emonftratur, atq- h uic ducibellicovixquicquarndetrahi poteft: Corpusenim ejusdurum adeo,quod vix vulnerari queat:Si vero ftrenua virtus ejuscum Luna: fixitate ac Veneris pulchritudine mixtione & concordantiaipirituaconcinnari poteft,pef fatisfuav.isadhucMufica literconjungatur, honore, ut egerius pane, fi in fuquam aliquod claves fuo dignentiir frui poffirNam periore gradum fcalae afcenderit,particulariter phlecumardeuti VenerisfannaturaLuna: gmaticaqualitas authumida guine exiccari & nigredb eius magna per Sal Martis corrigi debet.. Nec veroneceffe eft,femen tuum in Elementis qua?rere;Eo ufquc cnim retro nqftrum fperma non remotum eft; verumpropinquior locus eft,ubi noftrum femen certam fuam habitationem& hofpitium fulfur & fal (iptellige Mercurium, obtineat, adeo ut fi folummodo ex anima ejus, fpiritu & corphi!ofophorum)ep ufque rectifices,quo in omne evu fe pore infeparabilis qusedam conjuncti o contingat,quse z Ccc ab;

^Sg

Fr.BafiltiValentim

ab irivieem fepararirion fihaty nec disligari poffiby tutrramoris vinciii. atquedbmiciliumcoronationisfatisfuu. liimperfecfefirmatumeft,, gerque preparatum;. Atque feias,lioc nihifaliud efre,quam liquorofam olavenr, ccelefti: aqpam ficcam fubftanti terreffriadproprietaticomparandamac dicf am,qua;:omuia funtuna res,ex tribus,duobus & uno orta eff projam vicf dr obtines:: gnata ::C^od fiHocattirigereValeas,magifferiLmi fe,wt fefe carne & fanguine: Tumconjwnge fponfam &fponfwminter propagent:: gafcant,nutriant,fuoquefemirieinfinife Grea* Etquamvis tibi examorequidampliusaperirern,attamen tor proliibwitr- quocifcasdedecebir mede hifce clarius Ibquf, ne donum Artiffimiinabufumveniar,, arque egomultorunTdelictorum; perpetrandbrum caufa exiftamy itautiram:divinamin.meexcifem cumquealiisin aeternaspoenasabjiciaf: Siveroyamice mi,neque id clarum fatis eft cognitu,twm in practiillumDcl eamtemeanrdeducarn,quomodbegoantiquorulapidem quambeneconfideresjacduodecimmeasclaves: auxilioperfecerim; diligenti: & crebra repetitione perluftresr: arque ita*procedas.quemv admodumliiGte doceO &figwratomodd fundamentaliferinftruot Recipe pattem aliquam optitrii &fini auri,idque feparaper eamediai,qua2naturaartis'amantibusHominibusconceffitabinvicem;veluti Anatomicu&Humanum: cadavecdivldici perqs idtorporis liuma:oiinteriora ferutatur: atquefacex attro tuo retrorfwm id!, quodaiite: fuerat: Tum reperies femen,principium,medium afquefinem: Unde noftfum aurum,ejufque uxor facfa fint,nempe ex penetrante fubtinfbiritu atque pura; cafta & immaeulata aniffia, nec nonaftralifale' & balfamo :;quaspoftebrum conjuncTione,m nihilaiiudfiinr,qiiani; DeumMermercurialisliquon Eaque-ipfaaquaadpropriumfuum cufiumin&holam deducebatur, qtii aquam eaffi examinabar, cumejus iniBat,ihque que legifimam & abfque fuco reperiffet,amicitiaffi matrimonium fibiipfam corijunxit :arque fic"exutrifque oleumincombuftibile facfum eft: Mercurius enim adeb fuperbusredditus,ut:_ fixfeipfitm'agnofcere:Pennasfitas:aquilinas projecit, &ipfecaudami

Fraclica^deLapide

Sapienf.

3%

dkmDr aconis rubricam devoraviry adqueprselium Martem provocavit:-'' _ . . ,' , inque mandatisdedir,utMercu-TfumMarsequitesfuoscoegir, efteo 1 tttIicl:or,adj.udieatus riusincludereturcaTceriycuiVitlcaffus^, fcemirieo fexit liberaretur; ufque,dorieca PdftquamH^;cpopul'aribusrwmufculispaffi,mincrebixfcerettt,e^-oHabitoquecpttfilioyquidfactu teriquoquePlanetajconvenerurit procerderetwr: Tumi pusefletinTpofferum deliberarunr,utfapi.enter in Hwri;c'ffipdiimproloquii Saturnus primusiixordine'acriori:oratipne exorfuseff:; Ego Saturnus PTarietarurri fummus' in firmamento proteftor Hifc.e' meinter vos inutiliffimu' & viliffimumi vobis Dominisomnibus, prse effe,innfmi & cbrruptibilfe corporiS',riigri:coIdrisr,muItaru'mafrlicT:i.ovemuninjuriis in Hac miferiaruLri valle obnoxium,atta'meriomnium Habeo permanfiottem,. ftrumprobatorem: Nbn enimpermanentem miferiat riullf cauffa im-mecum mei fimilem rapio: Gu ju's m eae atque tmcandaefty nifiinconftaritlMerewrio, qwi-miHifuaittcwria & neglioro vosDbmittos"pariter,vinlentiaiiocmarwm inflixittQuapropter &cttffi cuftodiarjarnfittraditus,periidicfamHujwfcedeebfumere, ibidetinerey donec; tusipfumoccidere:, &adputrefactionemufqtte neguttaejusfanguinis agnofcaturaffipliusj' Gum fic Sarurnusoratibnem fuam fgiiviffef,eri fufcWs Jupiter pro,= fceptrique revegreditur &fernTonifuo:cumgenuunTinflecEione rentiafTngulariinitium facity, laudans Saturni collegas fuipoftulata3/ msndatquefe profequutururn omn_es,< qui-harumrer umexecutio-nem nonadiuverinr: atque fic fittem impofuit: Roffhune Mars acceffit gladio:denudafo,mire"colbribwsihterdifdiverfis &infolitis;radiismicante,atque' tindto_infiarfpeculiigniti', Hie illa a Doffiiriis imperaglkdium Vulcano licfori obtuIit,uromnia taprofequeretur, & cum Mercuriuminterfecifferyejusr offapenitus' ignecombureretrlhquibusVulcariwSiWtliclofyfeffi ftitir. fotereadum Wcot offTcidfwo furigitur, &: prae cattdbrer ; pulcnra~ 1 Cc& X &lenss;

/o

Fr. Bafilii Valentini

aqwis intertexfulgens fceminain longa argentei coloris vefte,mukis cwm agnoiceretwr,inventa eft Luna, Solis uxor: Hec ta,advenit,qua: & gemitibus qua.reinfaciem, lachrymis multifque pronadeGidit carcere. in quem Mercurii bundaoravit, conjugem fuumSolemex intrufus effet, ubi adhuc & cx Planetarum dolo & potentiaperfide emitti: Verum Vulcanus penitus abaliorum mandato detineretur, eratX At perfeverans in fuo propofico negavit: Ipfi eniin interdictum vifit, donectandemDomina fenteiitiselatxexecutionemgnaviter vefte fumme rubra, viridi intertexta Venusadeffetin pulcherrima fermone& facie, facundiffimo jucundiffimoque lepidiffimo geftu, ferens in manu , qui humanos oculos fui afpectu flores odoratiffimos H.xc Chalda;o colorum varietate mirifice reficerent & deleclarent: idiomate interceffif apud Judicem Vulcanumpro Iiberatione.eiquc rede r^ptionem in mentem revocavit, per fcemineum fexumfuturam: At illius aures erant claufae. hi duo ita colloquuntur, ccelttm fe aperuit,atque exInterim,dum indeanimalpotenscummultis pullorum millibus exivit, abigens& 1d fauces fuas late aperuit, ac Venerem pretiofiffipellens liclorem: clara voce:Ex mam, fuam adjutricem, devoravit, exclamansfimul fceminis natusfu.m, ac femenmeumfceminzecopiofe propagarunt, Ejus anima mea: addicfa eft, ideoque atque eo terram locupletarunt.clarcdimeejusfanguinepafcam&nutriam^/Cumquehiecanimal conclave quoddam fecontulit, obferaxiffet,in januamquepoftfe e longe majovit: Pulli autem omnes fequebantur poft ordinem,atqu re cibo egebaftt, quam prius: bibebantque de priori oleo incombuftibili; atque cibum ac potum facillime digerebant, & fiebant multo plures pulhyquam prius,idque toties accidit, donec totwm ipfi reple-. viflent mundum. Cum hsec omnia ita conrigiffent, conveniebant multi ejus regionis omniftudiocontendebantinterfe viri, quidocti, inqueliterisperiti omnium horum actorum & fermonum expofitionem acquirere, quo Verumnu!maxima ex parte meliori eorum intellectu fruerentur: Non enimerant ejufdemfentelusexillisideffecfumdarepotuit: tia:,

VraBica>de Lapide Sapient.

391,

virum quendam magnsefeneclutis, catlSe donec vifum eft prpdire album,inftarnivis.5 veftitumpurpuraavertiee ufque pillis&barba coronam geftavit, in quapretiofiffimus carbunadpedesrincapite erat cingulo vitae:,: culus radiabat: circa corporis medium praxmetus & loquebatur fingulari quodam fpiritu, nudis incedebarpedibus, acfermoejus fliiiineooccultuserat, penetrabatintimacorporis,ita fentiret ; Hicvirafcendebatinfuggeftum& utanimaex cordeid filentium adhortabatur tenerent, popuIbs,ut feque dicongregatos fefe enim fuperne miffum adeffe, qui eis praslisentiffinie audirent: & per philofophicttm fermonem difta fcripta aperiret, patefaceret. inhunc modum: Cumque jam omnes quieti adftarent,incepit 6 homo,& lumen,ne tenebras te fedu-r contemplare Expergifccre & diimajorum cant:Diifortunse gentiumpatefaceruntmihiin profundofomno: 6 quambeatushomo eft,quideosagnofcit.quammira Et felix ille eft, cui oculi aperiantur, ut lumea magnalia opereritiir: videat,quod ante obfcttrum fuerat: a Diis conceffas fttnt adducendumeumad Dux ftellas homini quasfpecta, 6 homo, firmiter, &fequerefplenmagnamfapientiam, dorem ear u m ,cum in iis fapietttia inveniatur. de oriente Cor ex pedtore Phcenix avis de meridie potentiferae cruit:Fac ferae de oriente alas, quemadmodum aut de meridie, ut xleonina fpohari debet, qualesfiant. Namanimalde orientepellefua eju(quealaeevanefcere,atquetumfiniulingredimagnumOceanifaiterum cgredi:Merge fpirittts tuos inftabi-. lum,cunfq; pulchritudine lesinprofundum fontem, cui aqua nunquam deficiat, utpares fiant matri fuse,qiie inibi latet,& ex tribus in mundum exorta eft. Ungaria primo me genuit, ccelum & ftellae tenent me,atque terra nubit me, & quamvis mori cogar & fepeliri, tamen Vulcanus me fecundoparit: ldeoque Ungatia mihi patria eft, 8c mater mea tdtum includitmundum. -. Cum haec audita forent ab Hominibus tum praefentibus, fic porro ' elocutuseft:

Quod

322

Tr. Bafiiii Valentim

Quodeft fuperius,fac.inferius:& _quodvifibilejirivifibile^palpabi. leimpalpabile.&fac.utiterwmutexinfefiQrifwperiws.ex.i fiariHaec eft tpta pars penitws peifefta fibile,ex.impalpabilipalpab:ile d.inTinutione:: at.inquamor.s&:vita,;in.teiitus abfqueullodefe&uaut ,&.L*efurre(9:io'Habite,t, efb r.otuttdafplioera /quaPeaforfu.nsec.urrum fuum impellit>& yiris D.ei doriuni fapientiae imperti.t: proprio autem , ' fuo iiom.ine fecwridwriif emporalem intelle<5turn vo.ea.tur nuiia in o.mttibus: fwperiseterna fummus.ille Ai .biter.acj udex exift i,r. Quifquis j amfciredefid.er.et, qu,id.omnia in omni hus.fi t ,;ille faciat eamque valde urgeat, tttipfafe.attollat.perat terraeampliffimasalas, aerem yolans in fupremam fumrni cpeli regionem fefe elev.et.: Tum u.t terraiHriiarer.ub.r.um prxceps ^com.b.ure alas ejus.igne fprtiffimp, .decidatjibiqw.e fuffbce.twr: acigne & aere:.exicea,aqu.am, ut indeiterumterrafiat: Twffiinquam,habeso.mniainoriinibus,: Quod.fi hocittven.ire.nequeas ,.in.teipfum i.nquiras&refpiciascij:-' ,cum circain rebwspiTi.ri.ibus,:qw.^ rniiia iii orrijnibws jny pnfes, .qwpdieftyis attraiiens torijriiwm riietalli.carum.&.min.eraliuriT reru.mexfale.& ;fulfu.re.or,tar,um.ac'bise.xMer.curi.o progen.itarwrn.: .P,lws,(inquani) .me.npn decebit de-eo,.qu.odeft oniriiairi omnibus c.omptaehenfafint. mnia inomnibus,di.cere,cu.m ,o viri am.ici^fi auditiori.efapientiamex Hifreaflatispo.rro.dicebat mea v.oce perpepiftis., <ex quo .&quornodo magnum lapidem .antiquo.rum ph.ilpfopho.rurri reperire debeatis, qui ieprofa & jmperfecta metalla curat .iifquenoyam ge.ne.rationem aperit, acliomines irifanitateconfe.rvat, i.nque longam aetatem addueit ,,meque hucufque fua defiderem, ccele.fti yi & operafipne .confir.rnav.it, utfbontenieamori hujus yitse peff aefus. Deusprofua gratia acfapientia,qwa.m clenietttermihilongo.temAmen. pore impertivit,lawdattdwsperpmnl.afecwla, 'f Atque.itapraeeorum-oculiseyanults Hocferimpnefiri.if.o locumyunde ,fingul.iiittfuumfccorife.rebant venerant,dies,iio_ctefqwe de his eogitantes aclaborarites, proutcuiliibet ingeriii bonitas coritigerat, &c.

DeLapideSapientum. Nunc fequuntur duodecim Claves

^P3

BEVALENTlNl IRATRISBASJLII neditfim ordinis , quibus ofiia ad antiquifiimum la^ mdsm noflrorum aperiuntur ff arcanisantecejjorum
Jimusfonsomnisfamtatisrecladitur.

PRIM&

CLAVIS.

meus fciat, omnes res impuras & maculatas ad noftrum AMicWs op usindignas effe: Nam earum leprofitasnihil adjumenti prseftare poterit noftro operi-.at bonum per impurum impeditur. Omnesmercesvenales ex fodinis fuo valent precio, cum vero falfificatioiis accedat,inidoneas fiwntjSwnt enim fuco depravata:,nec ejufdem,utprius,funtpperationis.

Ddd

Ac

324-

F.BafiliiVaientimPraSiica.

corporis purgat &r purifi. AGquemadmodummedieusinteriora fordesindeexcatpermediamedicamentorumfuorum,omnesqwe debentab omnifiia pellit:Ita&noftracorporapwrificari&purgari in noftra generatione perfedtio operaripoflit Maiimpuritate,ut ftri noftri purum,immaculatum requirunt corpus,quod nulla macuAlieni enim additio la autperegrinicommixtioneadulteratumfit: eft noftrorum metallorum leprofitas. Diadema regis fit ex auro puro, &caftafponfaipficonjugiocopuletur: fi per noftra corpora opcrari velis, accipe gryfeum Quapropter fui nominis bellicofo Marti fubjequiratione avidiffimumlupum, nativitatis fenis Saturnifilius eft,qui in vallibus& ctus,origineautem montibus mundi reperitur,fameacerrima occupatus, acprojice ipfi corpus regisjUtinde fibi alimentum habeat,& cum regem devorarit, facmagnumignem,inquemmitte lupum ad comburendum penitus. tum Rex iterum liberabitur: Cumque hoc ter factum fuerit,tum nec quicquam ineo amplius confumendura Leofuperavitlupum, inveniet: Atqueficcorpusnoftru principio noftri operiseftidoneu. Ac fcias, hanc folam effe viam re&am ac legitimam ad corpora Leo fefe purificat fanguiuelupi, noftra purganda:Nam acfanguinis cjus tinct ura mirifice laztatur tinctura Leonis: fiquidem amborumillorttm fanguis affinitate quadampropinquitatis invicem conjunchis eft: Cumque Leo fatiatus fit.fpirittis ejtts fbrtior factus eft. quam priAcintcrior us, oculiqueejusfplendoremagnoradianrinftarSolis: ejus effentia plurimum valet ac utilis eft ad omnia,ad quae requiritur; Etcum ita'prajparatus fuerit, gratias ipfi agunthominumfiliigraviffimis morbis caducis aliifque affecfibus vexati Decem illi viri bibere de fanguine ej.us leprofi profequuntur ipfum ac defiderant animae,omnesque qui malo affieittntur, gaudent penitusejusfpiritu, Nam quicuque ex hoc aureo fonte bibit,fentit renovatione quandam/uae naturae,mali ablationem, conformationem fanguinis, corrobo.rationem cordis ac perfeclam fanitaterri omnium mernbrorura five

DeLapideSapientum.
fiveinterius, fivcexterittsin emmnerves&porosaperit,

$p$

Omnes corpore compraehenforum. vtmalum abigiac bonum ejus locum

quieteobtinerepoffit. Verum amictts meus diligentiffime perfpiciat, utfons vitae pwrws &clarus inveniatwr: Non n. aqtiaeperegrinae cu noftro fonte permifceridebent,ne abortus fiat,& ex falubrfpifce ferpens prorepat: Et fi quoqueper media acrimonia adjwndla fuerit, per quam corpus noftrumdiffolutum fit,facut omne corrofi vum abluatur: Nalla n.acrimoniautilis eft ad prohibendos morbos internosffiquidern acre cum deftrucfione penetret &ita plus morborum pariat: At nofter fons fif omni veneno,quamvis vcnenum veneno pelli debeat. abfque Cum arbor quaedam infalubres ac ingratos fert fruclus, abfcinditur circa truncum,atque ei alia frucfus fpecies inferitur: tum germen feconjungit cum trunco, ita ut ex trWnco & radice cum fiio furculo falubres & placitos bonaarbor proveniat, quae adnutumfuiinfitoris feratfrudlus. Sexloca peragrat rex in firmamento caelefti at in feptimoTedem fuam figit: Nam palatittm regium inibi tapetibus aureis ornatum eft: Sijamintelligis,qwaedico,tumhacclave primam feram aperuifti ac : Quodfi veronecdum lumeninhis pefluliobftaculumremovifti perfpicis,necvitrea perfpicilla quicquam proderunt,nec oculi natutalesadjuvabuntjUt ultimum reperias,quod ininitio tibi defuit.-Tum necplura de Hac clave dicam ,quemadmodum Lucius Papirius mc " docuit. .

Ddd *

II.CLA-

39$

F. BafiliiValentmFraffica, II. CL.AY-IS

TN

aulis magnatum & potentium genera potus, reperiitnturvaria 1 quorum tamen vix ullum alteri pdpre, calore ac faporefimile eft: nihilominus omnia bibunNampraeparatioillorumeft multiplex: &ad oeconomiam neceffatLuycumfingulaadfwumufumordinata riafint.. Cum fbl radios fuos emittit: perque nubes fpargit, vulgo dicitur, folem attrahere aqtias ac pluviasinftare, idque fi fkpe contingat, fscundumredditannum. Ad palatium pretiofi ffimum exaedificandum varii & diverfi opifices & mechanici manus fuas adhibent & laborant, antequam ornariffimum ac perfecfum palatium vocari poffit: quod enim requiritut fieri nequ.it. lapideum,Iigneum Per quotidianos maris faevieutis curfus ac recttrfus, qui ex fympathia quadam fuperne ex ccelorum influentia contingentes caufantur,mul'tae magnaeque divitias terris accedunt: Nam quotiescunque refertuntuiyhominibus Virgo aliquid boni fecum adferuat.

DeLapide Sapientum.

$97

veffium pretiofiffimaVirgo nwptwm elocanda, prius varietate &fuiinfpe&ionearumfplendideexornatuiyutfponfbfuoplaceat, moris incendium in eo penitus excitet; Cum vero fponfa fuo eonjugi nec carnalia ritu copulanda eft , diverfitas omnis veftium tollitur, nativitate quodfibiaCreatorein quicquamfponfaretinet,nifiillud, . . conceffumeft, Diana, Eodemmodocumnofterfponfus Apollo c.um' fponfafua veftimentapr^paprius quoqueipfisvaria nuptiascelebraturuseft, rantur, eorumque capita & corpora aqttis optime lavuntur, quas acum fint valdiftillandi modos addifceredebes, quastu per diyerfbs requideinaequales,aliaeniagnae, alia?exiguae,proutearunecefficas de variis potus genenbus dixi:Ac fcias,cum hunt,queniadmodum miditas terrae afcendit & nebula elevatur,in fuperiori parte congelatunSc fua gravitate deorfum cadit, qua ratione terrae ablata hun idinutrit & alit, utfolia & gramina tasreftiruituriidque terramreficit, nonnullae praeparationes tuarum aquaindeenafcipoffintjldcirco rum diftillandofxpius repeti debet,vtid, qtiod a terra abftraetu eft, velut Maris Eurypus terreddas aciterum abftrahas, iptifepiffime ad certam metam perac rurfum obtegit,donec ram fspe relinquit veniat. opificiis praeCumitahocmodoPalatiumRegisvariismanuum abfolacmarevitreurnfuuincurfum paraturo&exornatumfuerit, tuto Rex ingt edi,fuamque bonis repleverit,tum verit,palariumque fedem inibi ponere poterit. fponfa Verufn,amicemi,noteshocinprimis, utfponfuscumfua nudus cum nuda conjungaturadeoque omnes res praeparata? ad veftium ornatum & pulchritudiriem faciei fpetantes iierum remoyeutnudinati funt, ne poffideant.pro ridebent;quonudi (epulchrUm eorum femen peregrinicommixtione corrumpatur: Pro conclufionehujusfermonisdico tibiinomni veritate,quod debet, exduobuspupreciofifumaaqua,quafponfibalneumfieri gilibus (intellige.exduabuscontrariis materiis) prudentermagna adverfarius curaconficiatur,ut adquepugna unusaliumpropefat. habiles. DDd ^

gpff

F.Bafilii Valentini Fraclica,

eft Aquilse,nj. habilesfiant.acbraviwm obtineant;Nonenimwtile dniri fuum iri alpibus ponere;Nam pulli ejus praefrigore nivis in fuir.! mitate montiummorerentur: Quod fi vero aquilae draconem frigidum.quifuam habitationem in petris longo tempore habuit,& ex terrae fpeluncis prorepit,addas, ambofque in infernalem felbim ponas,tum Plu to ventum afEabit, & ex frigido dracone igneum fpiritum volatilem eliciet,qui fuo rnaio calore aquilae pennas comburet, acfudorificuni balncum excitabir adeo ut nix in fummis montibus colliquefcat & aqua fiat, quo mine' rale balneu bene praeparetur ac regi fortunam ac fanitatem tribuat."

III.

G L A V I.S.

& penitus tolnpote&;Etfimwltumaignem, tum ignis aquae fuccumbere PEraqwamignisextingwi quaein exiguumfundatttr vicforia: concedere X Ita & noftrum Dominium , ipfique cogitur & vinci dead artem fulfttr foperari aquam praeparatam per igneum difceffum ignea vita noftri fulphwrei vaporis betfimodopoftaquae trium-

DeLapideSapientum.

%$9

iterwm obtinere:Nullwsawterri tritriumphare debeat &vicloriam poteft , nifi Rex aqua: ftue for, umphus contingere inhocpropofito tem vim & potentiam addidcrit.eique fui coloris proprii clavem adverttmhacvice ejus dicarit:ut per eam deftruatttr &invffibilisfiat, cum diminutione tamem fimplicis fiue vifibilisformarediredebet, ac emendatione fui ftatus. effentiae ac omnino purpwrewm Piclorinalboflavum,&inflavorubeum colorem pingere poteft:& quamvis omnes adhuc colores adfint, tamenultimus in gradu fuo fummus,pra?valet:ldem in noftro magiftetumlumen omnis fapienriocontingeredebet:cumqueidfacl:um, , quodintenebrisfplcndet , licetnonardeat: tixprooculishabes emiNamnoftrumfulphurnonurit, &nihilominuslongelateque catmecquicquam cplorat,nifi praeparatum fit,fuoque colore coloratum, quo & poft colorare valeat imbecilla & imperfecla metalla: Non autem conceffum eft illi fulphttri colorare , nifi color iftecum magnaperfeverantiaipfi abdicatus fit:Namimbecillius fuperare nein imbecillius,& debile cogitur roquit,fed fortitts obtinet pominiu buftocedere.Idcirco prohocfermone & conclufionemfequentem nec opem fententiam retine,parvum alteri parvo fubvenirenequit, praeftareinoperando, & res eombuftibilis alteram rem combuftibilemdefenderenon poteft,ne&ipfacomburatttr : fiitaque defenfor adeffe defendat, debet,qui juvamentum combuftibiliprxftcridque tumdefenfor ipfeplus potentiaehabebit,quam ille, cujus defenfionem fibi fumit , ac imprimis ipfc in fua fubftantia Incombuftibilisneceffario exiftet:Ita & quinoftrum imcombwftibile fttlfur omniut fulphur umfapientumpraeparare velit.primo confideretapudfe, neftrumquaerat ineo,inquoincombuftibileeft, cpodfieri nequit, ferejeeerit J Tum nifimarefaIfumcorpusabfbrpferit,aciterumex exaltesipfuminfuo gradu ut omnes cceli alias ftelias claritate fus longe antecedat ,, inque fua effentia l ad.eo fanguine abundet y inftar Pelicani , eum fe in pecfore vufnerarit , tum abfque defeehone fui corporis , multos pullos educare & fanguine fuo> enutrire poffit i Illa eftRofanoftrorummagiftrorum, colore tyrio,, &rn-

<fo o

F.BdfiliiValentini

Praffica.

& rubeus' fanguis draconis,'a multis defcriptus,palliwm quoque piir'. noftraarte,quoReginafalutis pureura fttmmefoliatttmin operitur & quo omnia metalla elegentia calore refici poffunt: Hoc pallium honorificu ferves bene,uua cum aftrali fale,qtiod ea.'. lefte hoc fulfur confeqttitur,ne adverfi quid illi accedat., & de volati, tum Gallus devorabit litateavisipficoncedas,quantumfufEciat refufcitatus a vulpc vulpem,& poft in aquafuffocabit,perqueignem iterum devorabitttr,ut par pari referatur.

IV.

C L A V I S.

iterum caro ex terra exorta corrttmpenda &'interram tum fal terrenum dat Otvinis redigenda erit, ceu prius terrajfuit, enim prius novam generationem per cceleft em refufcitationeffi:Ubi terra non fuit, ibi reiurrecfio fequi nequit in nofiro opere : Nam in cognitioterra eft naturx balfamum & fal illorum,qui inquifiverunt nem otrinium rerum. I

DeLapideSapientum.

4.01

In extremojudiciomundi, per ignem mundusjudicabitur , ut ex nihilo facl:um,rurfus per ignem redigatur in quod prius amagiftro cinerem, ex quo cinere Phcenix tandem pullos fuos produceret: Nam in ejufmodi cinere latet verus & genwinws tartarws, qui folvi cpnclavis regiiaperiri debet,& poftfolurionemejus,ferafprtiffima poteft. novus Novttm ccelum ac terra fprmabitur poft combuftionem,& quamantein primo mundo vixic, homolongefplendidiuslucebit. quiclarificatuserit: maturentttr & excoquantur, Cumcinis&arenaperignembene umivitrariusindevitrum conficir,quodpoftin igne femper perdurat, &in colore pellucido lapidi fimile neccittereampliusagnofcitur,idqueignaro magnum myfterium eft, expertoawtem nullo mo& crebram experientiam opificii ratiodo, quiaipfiper]fcientiam nemobtinet. Exlapidibus opifex qttoqtte calcem uftione parat,ututilis fitlabori,antequam vero per ignem praeparetuiylapiseft, &: non pro calce ad maturatur , &_ab laboremadhiberipoteft,perignemverolapisis ignegradum fumme calidum acquirit, adeoque poten.s fit, ut igrifb fuam perductws fit, vixqwicqwam calcisfpiritu,fiadperfetionem comparariqueat. Quadibet res fi in cineres comburatut, per artem de fe praebet fal fuum,quod fiin ejus anatomia fulfur & Mercurium feparatim fervafufficientiam artis, tum irepoffis,& fuo faliiterum reftituere,juxta terum inde fieri poterit ignis beneficio,id,qttod ante ejus deftrucfionemfeuanatomiamfuetat, quod prudentes Hujus mundi ftultitiam vocant, proque pugnis reputant, appellantes id novum creatum, quodpeccatori aDeonon conceffum eft , at nec ipfi intelligunt, quodcreatumilludantefueratj&artifex faltemper fenie.n natura: augmentationem ejus & magifteriwm comprobet. adnoftram artem Quicttnqueartifcxcineremnonhabet,necfal conficere poteft, uam abfque fale noftrttm opus corporeum fieri nequitxoagulationem enim omnium rerum folummodofal operatttr. Eee Quemad-

#02

F.BafiliiVatentiniFraBica9

, eafque C^madmodumfalomniumrerumfuftentaculumeft prseputredine confervat,ita&farnoftrorum magfftrorum , metalla tutattuyne in nihilum prorfus redigantur &: corrumpantttr, quomj. ntts inde aliquid iterum fiat , nifi forteBalfamus eorum intereat &; in corporatus fatis fpirittts e natura recedat > cum corpus ef. cumfrucfu aliqtto fetomnmomortuum.&nihil indeconncipoffct quiafpiritusmetallicideccfliffent,&per natucalenyfuiinteritumreliqttiflent habitationem nudam & vacuam, in quam nulla vita redueendaeffet. Nota aute hoc,artis ftudiofe, quod fal cx ciuere plurimttm valeat, inque eo multae virtutes lateantrveruntamen ipfum fal intttile eft,nifi interius ejus converfum & exterius reducrum fit.Nam folus eft fpiritus,qui dat vires & vitam \ nudum corpus adhuc nihil praeftat: fifciveris illum reperire,habebis fal Philofophorttm, & oleum incombuftibile veriffime,de quo ante me multa feripta funt. Gtuamvisfophorumplurimi LMequaritarintanxii, Pauci tamen vires meas *" Conjiderarunt abditas.

V.

CLAVJl

fiv^

De Lapide Sapientum.

4,63

,& quivisterr2comniaproducit,quaeexeaproveniuftt effe vitae expertern, veritati contrarium Vlviflca cunque dicit.terram ftatuit.Nam mortuumvivo alterinihilfuppeditare poteft, &increIdcirco mentum apud mortuum deficit, quiafpiritws vitae avolavit: & a coelefti & fyde& anima terrae,qui in eahabitat, fpiritus eft vita Nam omnes herbae,arbores &radices, atreoin terreftreoperatur: metalla &mineralia, & nutriviresfuas, iiicrementum queomnia eft vita, qtti ab aftris mentum ex fpiritu terrae accipiunrquiafpiritus alimentum omnibus vegetabilibus concedit,& nutritnn&deinceps Ita & terra velutimaterfaetum in uteroabfcondit&apudfeenubit. ^incralia,in ejus gremio fubmerfa,per fpiritum fttum, fuperne acceptumfovet: Quapropter terra per fe vires illas non dat,fed vivificus fpiritus,qui iiiillaexiftit,&fiterrafuodeftituereturfpiritu,foretmortua,necnu~ fulphuri autpingueditrirnentumprajberetamplius.-fiquidcmejus nuomniacrefcentiaper nifpiritus, quivimvivificamconfervat& trimentum producitjdeficeret, ac non facile conDuo fpiritus contrarii ttna cohabitare poffunt, dtto illi fpiritus, exquiveniunt:cum enim pluvis pyrius incenditur, & impecu abineft, cwm maximocrepitu buspulvisillecompofitus volant in auras,Wt nemo dignofcere poflit aut dicevicemfugiunt,& experientia cognitum fuiffet,quales requorfumprofugerint,nifiab fpiritus & in qua fubftantia extitifrent: , vitamfolummodoeffeverum Exquibusfcias, miftudiofeartis mortuo reputat, fpirituro: atqueita offine quod vulgus ignarumpro vifibilem &fpiritwalemvitamreduceniteruminimperceptibilem, fore.fi modo vitacumvita dum,inqueea confervandum operaridebcat,qui fpiritus fe pafcttnt & nutriunt ccelefti,& funt a ccelefti, eletncntari & terreftri fubftantiaprocreati, quaemateria iuformisappellatur. Et quemadmpdum ferrum fuum habet magnetem, qui id mirifico&invifibilianiore allieit, ita & noftrum aurtim quoque magnefihos meos temhabetjquimagneseftprimamateriamagnilapiclis, fermones percipis.prae totamundo dives &: beatws es. Eee a Adhuc

4.04

F.BafiliiVaientmPraBica.

AdHuc unam declaratiohem inhoc capite tibi exponam ,cum ho* mo in fpeculum infpicit,reflexio ipfius imaginem eaufatucqwaefi ntanibus attingatwr,nihil palbabile ibidem invenitwr, nifi f pecwlum, in qwod homo refpexit. I ta etiam ex hac materia fpiritus vifibilis educendws eft,qui tamen impalpabilis efbllle idemfpiritus,inqwam ,eft radix vitse noftrorwm corporttm, & Mercwrius PHirofbphorum, unde liqttorofa aqua paratur in noftra arte,quam tu in fua compofitione iterum materialem efficere , &pereertamedia, abinfimo ad fum. mum gradum in perfecf iffimam medicinam reducere debeas: Nam noftrum initium eft obf eratum & palpabile corpus, medium fpintus fugitivus,& aqua aurea abfque omni converfione,ex qua noftri m% finisawtem ftfixiffimamedicinahugiftrivitamfuamacceperunt, manorum &metallicorWm corporum, quampotius arigelis, quam homittibus fcire,conceffum eft,licet & ejufmodihomines talcadepti fint,quiprecibusex cb^ieprofectlseam aDeoimpetrant,&ergaipfum & egenos homiiies gtati funt. Proconclufionehorum,dieo certiflime, quodlaborunusexalio proveniat; nam noftra materia in principio operis noftri optime & iumme purificataeflcdebet,deindefoluta& deftrutca,penitufque cedatta : Cum id omnefactum eorrupta&inpulverem&cineres eft.tum pr#para inde fpiritum volatilem,albuminftar nivis, & ali> umfpiritumvoIatilem,rubruminftarfanguinis,quiduo fpiritustertiuminfe continent.&funttamenunicusfpirirus, funtqueiitrcs fpiritus , qui vitam confervant & augent;eosconjunge,daipfis, neceffumfitj&contineeosin quicquid decibo & potunaturaliter thalamo calorisufqueadperfecfionemnativitatis : tumvidebis& expe.rieris,quid Crearor & Naturatibi concefferint.Et fcias, meoejufmodi fecifle; ac Deus remeohucufquenullampatefactionem in natura pofuit,.quam multahomi" pluseffieaciae&mirabilitatis num millia credere poflinr Mihi aurem figillum impreffumeft,ut& alii poft me mirabilia fcribere valeant , quae naturalia aCreatore eonceifa,atprpinnaturalibusab infipientibus habentur: Nam nainitium afupernaturali fwmity& niliilominus curaleprimumfuum VI^CLArnttefimulriilnifinaturalerepetitur.

De LapdeSapUntum. VI. GLAVI S*

&fsffiina fominaprodimidiatohabeturcorpore, MAsabfque abfquevirofimiliterdimidiicorporisvicemobtinet.-namfinCum vero conjugali guliper fe nullum fructam edere poifunt: fcedereco.njwncti vivunt,eorpusperfectum efly&per femen eorwm augmentatiofequi poteft. laCurnnimium feminisinagrum proijcitur,agerfuperflwitate vero diminutiusfitfemen, borat,nematurusfcqwipofntfrucf_us;fi frudtusrariofe & loliuna ejus loco fuccrefcit, quo nec fit utilitas ulla eonfequutura* Siquisconfcientiamfuamnon peccato onerare velitin venundandismercibus,proximo fuo juftam menfuram prasftet; atque ul& nas&ponderalegitimafuppeditet,quomaIedictionemfugiat, apudpauperesfacrincium laudisparet. & aquaeparvaenon fuffocari poteft, Inmagnis aquisfacilequis difficultercalorefollsexiccantur^utnulliusrefpeeiufint Idcirco ad obtinendam optatam metam, eerta menfura in commixtic*Eee 3

4p6
mixtione

F.BafiliiValentmiPra&ica

obfervanda erir, ne maphilofophiae liquorofae fubftantia;, jusminoremportionem fwperet & opprimat, qwo generatioprohinimis imbeciilumfit,quo beatur,&neniinuspraemajori &aequale Doriiiniumexercerepofut.Nampluviae fruclibus inutiles funt, & ficcitates nimiae nullam perfecf ionem veram pro.ducttnt; Quocirca fi Neptunus balneum fuufnlegitimepraeparavit, aquam penna-. nentem bene ponderes > fedulaque cura confideres, ne quidnimis aut minusillifacias. mas ttno candido cygno pafci debet ,-qui invicem Duplexigneus aciterum advkamreftituent: Etaer quatuor mundi feinterinient, ut cantus cygnooccupabit, partiumtresquartasigneiviriinclufi modos valedicettdiMuficos rumexaudiripoffit.ad exprimendum. vocem TumaffatusCygnuscibuseritregi,&igneusrexjucundam Reginaevaldeamabit &prjemagnoamoreamplettetur,fequeeafaambo evanefcant,&inunum tiabit,donec corpus coaleant. Vulgo dicitur.quodbinitertium fuperare & proftemare poffmt, vero praefertim fi fpacii fatis fit malitia fua exercendi; Adhocfcias,ex dictus, fundamento,qtiod geminus ventus venire debeat,vultumus ac deindefimplex. Notusappellatus, quiab oriente & meridie impetuofe ipirabunt, qttoru motione ceffante, ita tit ex aere fadfa fit aex fpirituali qua,audater confides,quod corporale fiet, & quod nu~ merus per quatuor anni partes, in quarto ccelo , poftquam feptem aciii infimahaplanetximperiumfuumexercuerint,dominabitur, fuum perficiet , fummumque bitatione palatiicurfum examen expe<tabit,tumque bini illi emiui tertium fuperarunt & abfumpferunt. In hoc ipfb noftri magifterii fciencia eft per neceffaria:Nani divifio ut recte fiant neceffe eflyfi modo ars di vitias parere, ac & compofitio h;?crubilantriP.n perina:qualia ponderafalfificaridebeat;Eftque caput percaelumartificfale, pesnoftrarintentionis,quodtuhoc aerem & terram,cum vera aqua&perceptibiliigncinpofitio' ullo defectu,finire nelegithniponderisabfque dixi, tenearis,velwtiveretibi pei

VllXlhr

DeLapide Sapientum.

407

VIL

CLAVIS.

calor confer vat vitam hominis: Nam fi nat wralis calor decefrerit,vita finemfortitwr: NAturalis Naturalis ignis,fi temperate ufurpetur,, defehdit pra?frigore, fuNoneft neceffarium perfluitasautem ejusdeftrtt&ionemeaufatur: folemcorpof aiiter cum fua fubftantia aftingere terramy verum fufficum in terramincit.fialonginquoperradios,quiperrefIexionem, ciduntjfortior es fittnt, vim fuanjexerat: Narri per ifta media fatis habetefficaciaeofficiumfiium peragere , &:perconcoctipnemomnia maturare:Per aeris enina diftantiam radii fblares in ternperiem quan^ damadducuntur,ut itaignismedioaeris, velutaerignis medioopetariqueat. Terra abfque aquanil produeere poteft, & viciffimaqua abfque terranihilexcitare: jam terra & aquauna alterius Quemadmodum kanullo rnodo ignisaere & aer opeindigetaidfruclusgenerandos, & aer jgnecarerepoteft: Nam ignis abfque aerevitamnonhabet, abfcjueigne calorem & fiecitatem fuam prxftarenfiquitu Ykiai

^oS*

F.BafiliiValentiniPraftica

fblis Vitisinultlmafuamatucationeradiis&caloce ffiagisopu. Etfi folinautumnooperationemfuatr. habec,quamininitioyecis fuum melius &fortius beueexecic , vitisfuccum exhib.ere folet folares ipfi defuerint. quam fi defectu caloris radii In hyeme vulgus omnia mortua effe exiftimat,quia frigus rerram conftrinxit,ne quidinde excrefcere queat: quam primum vero ver in vitam tefefe offert, ut frigus afcenfione folis diminuacutyomttia & herbae vegetant,& reptiliaanimalcula.qusge. vocannuyarbores & fpecubus lidamhyemem fugerant,exfpeluncis terraeprorepunt, odorem, eorumquepra;. omniavegetabilianovumdefefpargunt & yarios fiorum coloresindiftans operatio per pulchros,amabiles procedit, uti ex ejusmodi fiofculis caturiatqueficjeftasoperando cu juslibet generis fructus ferat,pro quibus merito Creatori,qui tali ordinationi metam pernaturam prsefixit,gratias agere debes. mundus ab Architectofuo Ita annus poft annum operatur,donec iterumdeftruatur , &illi,quiterramobfident,per glorificationem Dei exaltentur:tumomnisterreftrisnaturaoperari definet,&co:leftis terna ejus vice habitabit. nobis curfum fuum peragit, altaniGumS.olittbrumaprocula - vem liquefacere nequit,fi vero prppius nobisin aeftate accedat, aerifortiorfit,utnixcolliquefcensinaquahidecidat.fequedegnitior& ftruatiDebileenimfortibricedere cogitur, & fortius debilidomi natur. / Ita quoque in hoc magifterio ignis regimen obfervari.debet , ne citius exficcetur,ac terra fapientum niroiscito humidusliquorjtifto colliquefiat & folvatur; Alias ex pifcibus falubribus in aquis tuis fcorlaboristui vertts dire&or effe defideras, pionesgetterares:Verumfi incumbebat,&: tumfumefpiritualemaquam,cuifpiritusittinitio, ea ; Caeleftis enimurbsabeotemiconcludebftiumrnunitionisprae obfidebicur. Atqvccelum tutiin pertria pore aterreftribushoftibtts munimenta & maeniafortiter cuftodiri debet,neaditus iiHus,pretermunitus fit; Tum, wbi omniailla quam untts, ifque cuftodiisoptime fapietise,&quaere ep Groffum deperdiperfecfafuntjincendeluffie tu,tatumilIuniinationisda,qwantwfwniciat;-Namfcias,quodreptilia animan-

^PraSiicadeLapide

Sapient.

4.09

animantia& vermes in terra frigida & hwmida moreritur,racione fttej autem habitatio eft fupra terram in temperata & qualitatis:Hominis Angelici verofpiritus cum non hacomplexaproprietateordinata: terreftre,fed AngeliCum corptts,nec carni peccatis pollwtae, uc beant homojfmt obnoxii,fuperiori poiiuntur gfadu,ut ignem & frigtts paritolerarc abfqtteulloimpedimento terinfuprema &infimaregione, clarificatus fuerit, coeleftibus fpiritibus poffnit. Etpoftquamhomo & terram gubernat, &opeinhocaequabitttr:Deusautemccelitm raturomniain omnibus. Quod fi noftrae aniriiae recfe profpicimtts, adid peragentum&nos denique filii & haeredes Dei efficiemttr, dum,quod jam nobis impoflibile, verum hoc fieri nequit, nifi omnis exiccetuiy & cceltim & ' terra cum cuiietis hominibus per iguern aqua - : judicentur.

VIII.

CLAVIS.

five humana, five animalium fui augrnentationerii OMru&earo autprbpagationemnullam producec e poteft, nifi id fiatprinciFff . pio

41

Fr.Bafilii

Valentini

pioper pucrefacf ionem :feffien quoqueagri &omne,quodvegetabilibus fubjectum eft & appropiatum,auginentari nequk,nifi putrefacf ione:Multa infuper animalcttla & vermes vita donantur,itaut ex mera putrefactione vivificam vim & operationem confequantur quod prae omriibus miraculis merito ut miraculum agnofcendum erit; verumnatrirahocipfum conceffit, cwm ejufmodivivificaaugin terra reperiatur, mentatio & infpiratiovitaeutplurirrium & per femine ea ratione exitetur. alia elementafpirituali novit uxor ruricolae optimet Hoc exemplis demonftrandum, Nam gallinam nullain ad rem f aniiliarena educare poteft, nifi idfiat quo pullusgeneratur. putrefactioneovi.ex Svpanis in mel incidat,in eo nafcuntuf formicae, quod quoque fingulare naturae miraculum eft praealiis. Agricola animadvertitetiam, oriantur inhominibus, eqnis,alio. quodexputridacarnevermiculi quemadmodum etiani in nucibus, rumque animaliumcorporibus, pomis, pyris, &ejufmodi araneae, vermes, & fi quid praetereafit, enumerare poteft, quaeex acquis variagenefa &fpeciesvermium fola putrefactioneprocedunf In herbis idem videreeft,qupddiverfa herbarum gcnera, uturticae& ej.ufmodiplurainiisproveniantlocis, utherbatalisnunquam crevic, auc femen ejus decidic tfolummodo ex ptttrefactione, caufa fructus iislocis fitdepofita&quafiimej.us eft, quodterraadiftos praegnata, quod a proprietate fyderea ipfi f uperne infiuxit t utitafemen fpiritualiter in ea produxerit: quod femeninterra feipfumpucrefecit,& per operationem & adjumentum elementoium,corpora:. Itaaftrauna lenjmateriamgeiieravic,fecundumfpeciemnacurae eum Elenaenris poffunt novum aliquod fperma exeitare", quodnunquamantefuerat: &poftea per fuccedentem putrefactionem augautem. cancum non eft conceffum.utnovu mencaripocerk::Homini :. Nam operacio elemencorum & fyderumeffentia fpermaexcket non eft in ejus poteftate: adformandum:, Ita & erefcunt varia genetaherbarum,faltemexputrefacfione, quia vero agricolahaecpro CQnfue.tishabe:t,nec.ampIiusconfidexat,neccaufarijejusfcienti?fibi iniaginari

FraStica,de Lapide Sapientum.

<fn

confuecudinis vieem obtinet: Tu auitnaffinari poteflyapud vulgum conveniat, fermottes & fenvulgarialicui,fcire terojcuiplura,quam caufasad fundamenta addifcas, per tcntias amphorespercipiendo, & generationis refufcitationis vivificatio ex ejufmodi quo quodcx non cognofcendo id ut confuetndinem,fed putrefactione proveniac: cum in fumma omnis vitaper putrefadionem utnaturaeindagator: oriatur & caufetur: per fe habetfuatn corruptionem&vicif. Quodlibet elementum faclusfk , &cx fimgenerationem:Namartiscupidushujuscertior fuperabundante fundamentocognofcat,utinunoquoqueElemenNamaer habetignem, tocseteratriadelitefcere: aquam & terramin veritas. Ica videripoffet,cum tamenfitipfa fefe,quodincredibile & terram in fe continet, alias nihil generaret. 6iignis,aerem, aquam & ignis, alias nihil fequi poffet in Etaqua particeps eft terrae,aens geElementum eo, quodquodlibet feorlim neratione,non confiderato fitjcum eanihilominus permixtafint: Hocper deftillationemin fepaomne reperitur. ratione Elementorum oftendam ne ignarus.dicas* Etuthoctibi per legitimamprobam meaprolataeffe, meraverba&ueutiquamvera,praedicotibi,cuina&Elementorum divifio cognoturxfeparatio indaganda convenit fcendapropofIta eft, qriod in diftillacione cerrae, primo aer omnium facillimertanfic, aquaeElemencum poftqttemeontinuationecerca, prjccedir.Ignis in aere latet, quia uterque fitnt fpiritualis effentiae, Terra in fijndo remanet, in qua eft & feinvicem mirabiliter amant, falpreciofitatis. Indiftillatione progreditur, aquae, aer & ignisprimo poft aqtta Elementum fi invifibilenj ignis, &coipusterraeinfundomanet. fubftantiam redigatur per extraetationem ignis, aquae &: tcrrae quodlibet per fe elicipoteft -.fimiliter aer in reliquis tribus Elementis habitat:Nullttm enim eocum aere carere poteft: Terra nihil eft,nec quic^ quam prodttcere poteft abfque aere, ingnis non ardet, nec habet vitam abfq-, aere, Aqua nullum fruclum generare poteft fine aef e: Portonec aer quicquam cottfumecenechwmiditatem exiccare poteft, Fff x nifi

^12
nififiatcalorenaturali:

Fr.BafiliiVaientini
Gum

&: calor itaqueifetvor inaerereperia. tuur,Elementum ignis utiquein aere erit: Nam omne qiiod calidum & ficctim igneae fubftantiae addi6tum eft quocirca uttumElementum alt.ero carere neqttit, fed comixtio qttatuor Elemientorum femperin qtti contrarium generatione omnium reruminvenitur:& ftatuit.nul. lo modoareananatnreintelligit,neceofuhiproprietatesindagavit: fi quidperputrefa6liottemttafcidebeat,ut Namfcirete oportet, hoc modo eveniat, ueceffe eft: Terra per occultam & inclufam huaut deftruci:ionenl miditatem in corruptionem quandam reducitur, Humiditate , utpoquod eft initium putrefacf ionis :. namabfque fieri poteft:fi jam generatio te ElementoaqiTae,nulla veraputrefactio confequi debeat, per calidam proprietaquaedam ex putrefacfione tem ceu Elementumignis, neceffumeftutaccendatur & educatut: Nam finenatttralicaloreliullusortusfieri poteft: quodfigeneratum vivificum flatum & motum affumere debeat,abfque aereid accidere iiequit: fi enim aer adhoc non una operaretur, fttumq; mtinus exere& fttbftantia,unde retjCttm primum compofitum generatioprocede& iuteriret,propter aeris defecf um: Quaproretjin fefe fuffoearetur fundametttallter demonftratwr,ttwllum pter clare reperitur,& perfeniinifterio deftitui pofle, & quatuor Elemencorum cfegeneratum unumEIenieiitum iii alio fuam operationem & vitam quodfemper oftendat,atqueitaperputrefacfionemmanifeftet:.Nam abfqueilla hoc tempore &inpoftefumnihilinluceni editur: &qttodidverum fit.nempejquodadquamcunquevivam &perfecfam generationem & refufcitationem omnia. quatttor Elementa neceffariafint, fcito, ex terrae gleba a fummo Creatore quod cum Adam primus.homo formatus effet, nonduni fefe exerebat vitae alieujus pereeptibilis motum terrx gleba vivifica vi tus, doneeipfe Deusfpiritum. infplrafet: -donabatur.. Interra eratfahid eft corpus: aer infpiratiis eratMercurius,Spiritus;per hancinfpirationem dabatipfi aer genuinum & temperatum calorem ,,qui erat fulphur, id eft ignis, Tum movebat fefe& Adam:talimotu manifeftabat , quodipfiariimavivlficainfufaeffet, Nam ignis. fine aere.effe nequit, & viciffim nullws. aer abfqueigne! Aqua.

FraSlicafde

Lapide Sapientum.

413

neceffario fimwl,fimodo erat incorporata.cwm vitafeqwi Aqua terrae concordantia,exiftant. debeat,in aeqttali mixrionis Ita A dam primo ex cecca, aqtta, aere & igne, ex anima, fpiritu & ex Mercurio,fttlfure & fale,eductus,compofittts corpore,ac denique eft. "'' &generatus noftrum mater,eoruriEodem modo Eva prima fcemina,omnitim clem eft particeps: cum ipfa ex' Adamo progttata fit: Atque ita Eva ad pu~ ex Adamo orta & aedificata eft,quod bene notes:Et utiterum & deditws Philofophiae trefactionem redeam, inquifitor magifterii nullum metallicumferiienoperaripofrit,aut fciat,quod pariratiotte abfhoc-femen metallicum fefc augmentate,nifi perfefefolummodo ad perfetfam additione putrefaautpermixtione queullaperegrini & animanulla vegetabilium ftionem redadfum fit: quemadmodum & diclum eft,abfqueputrefa6tioiieaugliumfeniina,utdeclaratum & intellige.de metallis.quae pumentationem producere poffttntdta contrefactio berieficio Elementotum perfeci-amfuamoperationem q uod Elementa firit ipfum femen,ut ante fatispatefequi debernon factumeft , fedqwodmetallicumfemen,quodpercGeleftem,fydeream&elemetttareriieflentiam. ex6ftum'&'iricorporeum quidde& corru^ duclum eft, per Elcmenta porro in. calem putrefactionem fit. ptionem promovendum volacilem habeac apud fe:: Nota etiam Hoc,quod vlvumfpirkum & phlegma poft:: Namin ejus diftillationefpiritusprimo procedit, calorem in acettim redticatur,. quam primttm yero per diuturniorem acetii in diftillatioiie fpiritus ejus nonadeo volatilis eft, ut prius;Nam primo aqua fett aquofitas exity. & fpiritus ultlmo.: Et quamvis. eadem aliam materiafitpraeocwlis,. qttaeprius invafefuerat,attamenlonge eumiion amplius vinum, fed per putrefattioproprietatem habet, nem caloris concinui tranfmutatum & acecum. faclwm. fit: Et omne., &circulatur,lougealiam. quodcum,vitto,autej.usfpirituextrahitur habet proprietatem & operationem:, quam illttd, quod cttm aceto> aut fpiritu vinlextraha'elicitur: Nam fivitrum Antimoiiicumvino cttm.fitadhucverienum,., twymultasprovocatfedes,ac.yomitiones: . Eff &:ejus; 3,

i4

Fr.BafiinVahntini

& ejus venofitas nondum fit deleta aut extinda, fi vero vitcum Antidat extractio. monii cum bono diftillato aceto extrahatur,pulchram Tum aceco pec balneum Mariae abftracfo, & r1avo nem alti coloris; diftillationes aquae communis,bepulvere,qui remanetper repetitas ne ablutOjUt omnis acetofitas recedat,dulcis habetur pulvis, quinul. fit ad utenfedpulcherrimamedicitta lasfedesampliusconcitet, meritomiraculum dutri, quaemultumpraeftetcumadmiratione,& Medicinae haberi debeat. Ioco humido iri liquorem, qui abfHicpttlvismirabilisrefolvitur dolorein Chirurgia multum quoquepra:ftet,de quofatis. que omni conclufione hujus fermonis Atque hocpraecipuum caputeftprO notandum: cceleftis creatura generata,cttjus vitaper aftra confervainterie debet, atque poftputur,& per quatuor Elementanutritur, Elerrientorum Mcdia,quibusid incumtrefieri; quod fifiat.aftraper bit, corpora putrefacta rurfttm vita donabunt, ut iferum cceiefte firmamen tkegione habkacionem fuam habequid,quod in fuprema bkjinde fiac: fi id pecfedum fic,videbis,quod cerreftre a ccelefti & terreftre corpusin cumcorpore & vitaaffumptum, redwclumfit. , cceleftemfubftantiam

.11 I

^PraSiica de Lapide S&pient.

IX.

CLAVIS.

planetarurri cceleftium Saturnus vocatus fnmagifteriO' noftro viliffimae autoritatis eft: nihilominus praeeiptta eft clavis Stlmmus totiusartis,atin infinjogradu ppfitus, &minimae aeftimationMSin arte noftrahabetuiyquamvis etiam per celere volatumin fttpremam fumattamen pennarum ejus mitatemftipraomnialuminariafeelevark,. refectioneadinfimam omnium illuminationem reducendus & per corruptioneminemendarionern promovendus erit, quo nigrwm in album,& album in rubrum commutetur,ac per curfum totitts muntranfeant, dicolorumcaeteciquoqueplanetae ufqueadfuperabundanteniRegistriumpharitispropriumcolorem: Atq;fic dico,etiamfiSaturnus praetoto mnndo viliffimus videatur,tamen eam vim &reiicaciamin fe habet,quod,fi preciofa ejtts effentia, quae eft extra moduminfenfibilis frigidkas, i'nc.urrens-, ignettm corpus metallicum reducatur,ei currens vivackas adiffii poifit, adq; tale tracf abile eorpus; tedigi,quale Saturnus ipfe eft, verum longe majoris conftantiiae: quas permuta-

4A-6

BafdiiValentini

fulfure & falefuam originem, ex Mereurio, permucatio principium Hoc multis difficile rntelleetu videbitur, & finem fortitur. pro ut fitacutus&al, eft,verumcummateriafitvilis,oportetutintellectus ttts,quo inaequales ftatus in mttndo maneant ad Dominos a fervis difcernendos. coloresproveniunt: qwi per praeparatioExSaturnomultiplices ut niger, cineritius, albus, flavus, &runem &artem conficiuntur, Ita & materia beus, & prseterhos qui mixti hinc orittntur colores. omnium fapientum varios colores pertranfibit, antequam magnusilmetam exaltetttr : Nam quotiefcunlelapis adcertamperfedionis intromiifionis aperiatur, toties hin c nova forma que Igni nova porta & fpecies veftium pro praemio conceditur,donec egenus ipfe divitias alterius mutuo dato non indigeat: acquirat,& Cttm generofa Ventts regiium ftium poffidet,& pro confuetudine ritediftribuk, ac apparet magniflcofplendore, aulaeRegiaeofficia rubei coloris, praefert, in Mufica ipfifpeciofttmvexillurri, quopicfa eft Charitas veftibus viridibtts ptdcherrima, aulaequeejus Saturnus oificium futtmperagit, Aftronomia magifter prsefecfus eft, quicum ei nigrttm yexillum praefert,iu quo Fides depidfa cernitur flavo & rubeoveftktt. ftto fceptromunusMarefcalli obit, eiqueRhetorica Jupitercum vexillum cineritii coloris geftat, cui Spes coloribus fplendidis orna. tiffimaappictaeft. Mars res bellicas omnes callet,. & imperittm gerit igneo quodam seftwac Geometria ipfi prsetendit velum fanguineum. qttp Fortitudo Mercuriusviees veftitavifitur: Cancellarii tenet,eiq; rubeopanno vexillttmomnium cui Temperantia Arithmetica colorttmpraefert, appicf a eftcoloribusmirificis. fiavumvexillum Soleftvicariusregni,&Grammaticaei prsefert, in quo Juftitia depicfa eft aureo veftitu: qui vicarius,etfi in fuo reguo tamen Ventis Regina ipfum lplendorefuofuplus poteftatis habeat, excaecavk& vicit. perabundantiflimo 11" Luna quoque tum apparet, & Dialeclicaipfi argenteum & fpk dens

PraBicaideLapideSdpien^t.

4-^7

/densvelumprfertycwipc.u3entiacoeleu:inojeQlor.eappicta"fuiD-:Ac maricus moctuus.fic,bniciurii jpfaadfc tranftulir,ue quoniamLunae dominari .permittariiNam ratione-s in pofterum reginam Venerem scononii^ giatia.cumeacontraxit.tumCancellariusipfifubveniec, novum irnperium iriftituatiuyatqwe ipfi anibo iri Reginarn tur.incellige, dominen-

.quodunusPlanetaaliumdefuadominacione/officiQ, depellere :3c xemavere debeat, donec pptimi pofleffione,&potentia illoium fumnium accwpent impef ium,cumque qprimo:firmiifimdq; polore primaefuaematriapprqpriatp,c;xnativaconftantia,amore&: obtineatttaiam anciquus mundustraiifik, confanguinitate.victoriam &novusejusViceacqWificus..eft, ;acplaneca ttnusaliwm fpiricualicer aliorum nutrimento xemanferint., confumpfic, :.ut faltenxfortiiffinii _iuoac tres perunumfolumjfup.erati. ex omiiibus hifce percipias Pro ultima coriclufione ,'qwod.produceredcbeas cceleftem libram, arietetr. ,'taurum,- cancrnm,fcorpium., ,& capricotnwm'; ;.ab altcra partelihrae ponas geminos.yfagittarium * aquarium,-pifCes.,&virginem., ituffifacutaureusleovirginiingre;in miuminfiliat,.atqueficilla.parslibraeluper.abit,,atque alteriparti .ut duodecimifigna cceli cttm pleiadipondere praevalebk :finetum fic pdft omnium muttdicblorum busin oppofitum proveriiant,atque &: unitio fiet/ut maximwniinmiabfolutionem denique..corijuncl:io in maximum.coincidac. ,aimum,&: ffiinimum :Sifig,ui.totim:mundi,naturx .Solummodoiniunafigur.a ^ecptr Art.emaliudquidffier.et, Niimirum orbe, tumr-eper\retur demonpranda^ Mecnaturaejjet Pro quo Deuifit fkmme Uudandttf..

gg

X.CLA

Fr. Tafitii

Vahntmi

X. C L. A v I bs=.

contihentiiE' &lbngeanremeelabofato, pmnia Element3,omn.es minerales& metallkae formae,imo omnes INnoffrolapiiJeperffie, ineo reperiridebet qtialitates & propriecates totiws mundi: Mam maximus & fortiffimus ca-lor riiquidem per ejusmagnum internura .o-nemfrigidum Saturnicorpuscalefcic,atqueeaincenfineinoptiv mumaurumcommutatur:;In ipfoquoqweoftendidebermaximuc Veneris gradus temperetuiy kigus,cumejusconjuncl:ionefervidior ac vivus Mereurius;Coaguletur,,a tque pari ratiorie- fwiindutacione i aurum vertatur: caufa ej;US.eft,quod;omnes haeprooptimum,fixum fint, quej priecates maceriae noftrae magriilapidespernaturaminfufae donec proprietaces pet gradus ignis exeoqwuncur & maturancur, fommalcrip.erfecfionem acceperinc , quod prius fieri nequic, qyam Mons v-Ecna in Sicilia ab ineendio fiio extinctwsfic, ac nullumfrigus etiam amplius in fttmmis montibus hyperboreis reperiacur,qui loeus

jiIia.uriidieipot.effi.,

Omu&s.

PraSticaideLapide

Safient.

4JJ>

Onines afborci fractus fi antematuracionem decerpaiTtur3'inwtifua opelesfunt & pfKCoce*,neciis commode uti licet: ficiiififigulus n peniguemfacis urar& excoquar, ufuiinidoneafunr, quia^nonfaois - ' . maturataexiftwnt. ^igne lta& circa noftrumElfxk refploiendum & diligenterconfiderartdtimeft,quo juftu-m ipfi-cempust-ribuatur,nec anteilludipfiusbonitati quid detrahatuiynefalfitatisnomine incufari,acpro indig-no aeftiinari poffit: Naiii fifiores decerpantur facile inriotefck ,'iiullum fru.ftiim Hinc -crefcere poffe--:Idckco feftinatio non convenk magifteiio: Nam. qtti nimisfeftinat >raro quicquam boniin hac ai-cepraeftat, fedfeftiuandopluscorr umpittuyquam perficitur. ne defiderio ttimiofefeduci Quaproptervericacisliiquifkor patia f.ur,antecempus quid eximere ac decerpere ,aepomumipfiexcidat &dl,quam caulis in niautt relinquatut: Nam in y eritate,fi lapis nofter non fat macurecur.nec qttid.matucum-operaripoterit. Inbalneo materiafolvitur Incincre &per pMcrefaclioneniunkur; arenam onines fisperfluae Humidkaces exiccanfioresproduclcper curafitur.:Flamnaaveroignisvivaprofercocactaniinat-uracionem Mariae,fimo equino, cinefe autarenafucsitate:nonquodBalnco ea ratioceffiveopus ficaut utendum, fed utgradus &ignisregimen vacuo, triplicisniunicionis, .nepetnciantut: Namiapisfitiiifurno donec omnes fii-miterobferatus, iuclufus, contittuo ignecoctus, nebule & vapores evanefcant,ac veftis honorum cum fplendore maximo apparcat. & in uno loco, infimicoeli,commorecur & incurfufiftatut,cumque brachia Regis furfuro elevari jam nequeunc,dominiu mundi occupacum eft: Nam Rex aecernaefixicacis faettis eft, nullum Cum infuperabilis evaferit ipfipericulttmin pofterum nocebit: Adhaecdico hoc modo: Cum tua terra in propria fua aqua foluta fueiit,exicca aquam perignem debitum omnino, atque tumaernovans vitam infpirabit & cum haec.vitaincorporatafuerit, habebismatcriam, qtiam marito nihil aliud habere poteft , qttam magnus lapis mttndi, qtti humana & met-illica cbrpora penetrat , ut fpitiuts, eftqwe univerfalis medicina abfqtte defecl:w:Nam expellic 2, malum Ggg

$2w

Fr\BafdiiValentiw

malum,&'confervat bonwm. eftque emeudatio;* urmalum cwm Bonco corrigatur: Cblbr ejus apellucido rubore. deolinarad purpureitm,a-. mbini ad Gianati coloremy&inpondere eftpotens & graviflimus, fuerit. fttmmo Greatoriom_.j. QuicunqueHttnclapidemadeptus creaturae.gratiasagary pro-ejufttiodi/cceleftibalfamo.eumqueorct . pro fefuoque proximo, ureo utatttrad cemporalis htijus vitsefuften&in altero mundb pofthac aeterna tatidnemdnhac miferiartimvalle. beaciCudine fruatur.Deus pro menarrabilifuo dbno acgratiafumrae ficcdebrandusiai fecula,Amen.. - Xli: Ci.. ILs A V I. o..

noftri magni lapidistibJ1^TNdeciffiamxlavetrideraugniencatione '^* hocmodo,. perparaBolaniproferam&patefaciam Habkabacverfhs oriencem.Eques> AuratWsr, Ofpliettsappellatus, Hic pro#jui divitiis.valde abttndabar & omnibus bonis' excellebar;; nriam fuam ac germanam fororem y>Euridicem y i& uxoreffielegerat' &duxe-

VraStica3de Lapide Sapientl

$'duxerat

4.2$

Cunl vetoriuliarii pfolerii ex ea fufeiperet,idque peccatis" forprem pro corijiigehaBerecV affiduisprecibusithputarer,> quod ac votisirifticky urfibigrariamim* apud Deumfummtiriieorifendk, fuae lbcurn?coriced eretvpertiretuf .oratibnique fomrio profundo obrutus & fepultus eflTet,> Citfnque'aiiquarido vit alatWS,Plicebus vocatus*,ad ipfurri accedens,pet fbriiiiiurft quidaril & dixit: PbftqUamtunobilis ejtls', qui valde caleBant, fetigit, "pedes ltinltaqwe oppida & regiories'perHeros'iriultaregria&pro'viriciasy rilulca pericula pef tuletis',in bellb tatttunr luftfaf iS:,at iri vaftborcarip adfcitusfueris'. praeqtieorririibws' exaiitlaris tttiriequeftremordiriem iddio-nitatisrrieC uetis', curriifi dtieliis & tbfrieaiiientis'riiultashaftas obtiriueris,> frco-eris-, aCfxperiumerogratiamayerierabili^gyriaeceo iri ffiaridatis dedit,Wt cibi iridiCai*effi',qubd preliinc pater acosloriiihi Idcircb fufner.e" debesfariguicestuae locuril apud fefe iriverieririt: latefeftiaeUxoris,< nemextub dextro latefe, St fariguirierii exfiriiftfo qiii patri ac"ffiattittiae'.' iiiipfb cbf de bccwlctisftiit,* attiuefariguiriemy tintts fariguis :hbc cbrijunnaturali jtire falterfi duplex,&: riihilbffiiiitls > fac kef Ufn,ttt irigrediarkur funul,& globurii fepteffi Magiftrofum ge nuCrkWf ftta;uftde cbriclttfi :TLirii geriittts- potenciffiriius fapieiltiaf,' cariiey & reficituf'fiib farguirie hbrioris', qttbd fi hbc rite feceris, nurnefofanl prblehi & liaefedes' de tubcorpofegeriitbs reliriques': vetemporis mutatibrie,veluc rumfcias.qWbd;tiltimUnifeffieii,ittocfava tiium primwrii femen. cl qWO aB iriitib fadtits es^ cwrfwriJ fuufri abfolvet:fihbcfa!pius& niiribris perikusretoritm, qttod magrilis' rritifldus' etfgerieratibrie abtindariter> pbfiiderii ccelefte>regrinm: pfeatiit ,; qtiod; Greatori& queacr 8i. eques irfe ex '<% >- Phcebtts iterufri avolavit, Cum hoc finitWnieraf foffino excitatus ele&bfiin:e&it, ctiniqiie haec oninia, utifnperata* riorrfbluriiiribmnifwo eraiif, prbfeqtiefetuf, prppofitb bbriwrn flicfed Detis- etiam ipfiejufque cbujWgi liberos ceflumexperiebatwry mefribrabi riJultos largiebatWr. qui porro pef ftti Patris teftamericttffi &HOnOsieqweft>ris:dignitatis:apWdeamtami" leiionieripoflederttiit*, lianicumdivitiiscontinuepeirdwfavitfQkbd^

.4.22

Fr.BafiliiValentim

Quod fi nune, doctrinae fili, cireumfp-ectus es, non indiges intcrpfetationealia,fiyefoiiTtelledustibidefueririt,riem:ihi hocimput.es, at tuaeimperiti,ae: Nam prohibitum niihi eft, hancferam aperireamplius,idpbfervaretettor,eiquenioremgerer,e:.Cuiyerp.On-inipoten. cpncedere velk, illi fatis perfpiouo.& clare fcriptum eft ,atque eriam totum actum figurate &;pro more clarius.quam.fitcredibile.-Nam Philofophieo defcripfi , quemadmodum & anteceffores mei feccrunt,atqtic etiam iis clarius; Nihil enim occulcavi >Quodfi glaucomaffi aboculis removeris,reperipsillud,quodmuki quaefiverunt & Nam materia penitus fuo iiomine exprcfla& pa-uci invenerunt: fine indicacum eft, principium,ut&:mediumcum

XII.

GLAVIS.

qwi gladio fuo nefcit nti, ei nec wtilis eft: Nam exercitium ; Ptlgil, utilitatisejusnonvere,didick:CumaIiiis,quigladiimagiscallct ufum, quamille,contraeuminpugnamdefcendit,inidoneiisabalio male mulctatur: Qui veropalaeftra; : magifteriumprobe percepit3bra^ Ita i yiopotitwr.

^PraSiica de Lapide Sapient.

42$

ex Dei offiriipoteritis gcatia confecuftaqtiitifi^ctufamquandanT eodemodo accidit quejneff>& nefeif eaminufum producere.iIli tos titinoqttigfadrofutfrieqwaqwam iidinodumdepugilinarratwmeft, & ultima earu-m elavium ad libn mc vit: Cunivero haec duodecima atit figuratoego ce ukeriori parabolico jbfolutionem habeatur,non fed abfque omni defe&u haric clavem tinctiiras fcrnione detiiiebo', rneae doctrinae, u c feabfolntillimo & veco proceflii aperiani,ideoque fluitur.fisattentus? Dummedicina&fapisoffiriittniT Sapiericuffi exverolacte'virgini's: furneejusunanipartem, opcimi&: fattus&perfeitepraeparasitsfit, & pwrgaci,partes tf es,i'dqTie rediAntimoniuffifufi purifTimiauriper has fimuiin ?einlarnellas-tentBffimas, quoad pofnbiIefit,ffiitte tigillentum per duolum,iuquo metallallqwefieii foI:ent,primodaignem horas-,deinde iniiqttefaet iorie ftet fres dies ac nocies conrinues deeim tumpuf gatum aurum ac lapis meramediciriafaciafunt,fwbtiliffimae, Nam abfquefefmentoauriiafpirkualis &penetranrisproprietatis: enim fubtilis eft ac aut vim CiageiidiexerereiNiriiiS pisoperati rieq.uit fl-vefo cwm fwi fimili ferttiento fermentetur & Gonjunpenctrabilis, praeparata ingrefluttJ aCcepkiri alia operandi 5 gatur, tum Tinctiira Accipedeiride fermenci praeparari>' paf cem tiriaffi, in mille partes \imecalli fi cingere velis.-tuffi fciasper fummamverkacem ac (|iiefafi : fidem, quod foluni ilhid in bonuffi & fixuffi autWffi permutabkur Namcorptis umum appr e;hendk alittd, Ifcet nori fibi fimile fif ,nihiloeidemaffimilarii. minuspervim & potentiaffiipfiadjwnetaffijGogitwr cnmfimile afimilioriginem ducac; veftiQuicunque hoc utkuf ffiedio, illi patefiet ofrittis certkudo, tulapalatii m fine exituffi fwwar haberit, acque haec fubcilkas nulli creatura? comparanda efl ;; Naffi offinia' i.ftomnibws ,proucnacwral3 fliodo&origineinho6mtUTdoftibfble:fieri'poteft,poffidec 0 principiwm primr principii refpice finem, Ofinis ulrimifinis intWefeprincipiufn'. Etmedittm vobis commeridatum fit fidelicef,tuffi Deus Pater,f hus&: Spiricus fandfus Vobis dafeic,quicq,uid fpiritu, anima & corpoDE itteqtufumnhabeatis.

424

JFr.fiafiiiiVrfhntiw

3PRIMA
ff"

tvlATE.RlA jLAPIDIS Philo.fophici,

ApUinvenitur^quinonfArmefi^ ^Exquoextrabiturruolatilisignif,, eflt ... yndekpis ipje,faffm x $lbo.<&.rubep compofitm, EjllapMitttamenbaudlapis, JnipfofdumnatMapperatur, . J>)uifonsexeoprofluit, fixum fatrtemfmtmfubmergity Abforhens iltum .sum corpore vitaqujt ~Donecreddatur,illi anima^ JE.tmatcr yolatiHt ipfi fimilis Fiat in fuo regno, lyfe quidem virtute & $otenti#, Accepit majora robora, ;Sotetmftatjsjfiuprp {JWaterJuavo/atilispraparatap PerVukanumficeft&ntea editm. Paterexjpiritu duo^mexifiif^. jCprpm^anima^Jpiritm,in *i guibmtptarcs procedit.: ProceMt.exuno.&.eftresuna, Velatile &fixumfimulcolliga> unum^ guntduo&iriat&faltem Jitton intelligis^nihilcbtinesi

FraBicaideLapideSapientum.
Adaminbalneorefidehdt', InquoyenusfuifimUemrcperiehai} Draco, ^uodpraparaveratfenex Cum 'viresfuas amitteret, Ml e(l,inqriitPhilofbphm, jguamgeminmiJMercurim. Bil amplim dicam, nominatum efi 5 Beatm qui vere percepit, cguarasin eo,nec defatigerke Mxitm attaprobaf*

#2f

im

BRB-

42<f

Fr. Bafitii Vatentim

BREFlS

AFPBNDIX
m librumjuum

ET PERSFlCPA

#&

petitio dM iteratio

Fr. Bajilii t^alentini, BenediB. Qrd.

de magno Lapide anti^uijjimcrum.. FraterBenedictini

Ordiiiis, libellum ,more Philofophico EGo quendanijamanteferipfi, &velucanciqui patefeci, quomodo thefaurus anciquiiumwYacquiri debeac,quo vers fapiences vicam fuam in longius aevum protraxefwric. Ec quamvis prowt confciencia mea coram Summo in ccelis attefo ri debet, cui omnia arcana in abdko funcmanifefta, nihil falfi fcripfeka utincelllgences nulloamrim, fed veritacem ipfam expofiierim, pliuskniineegerenc, (NamTheorieanieaipfispraefcripra,qu;eper fati_fu< &approbataefl, praticam duodeeimdaviunTconfirmata nihilomiiitts me eo adegit, jnquieciidoinfomnioturn perque e&t) meunrlibellunj pervariascogitaciones,ucprsEfcriptum per brevioreniviamdemonftrandummihifumeremy atquehocquafimedio inceiafbm lumen purgarem, quo quilibetamator quaefitaefapicntiae eo plus fplendoris & claritatis ad defideriwm fwwm complendum hanimis clare apercwm efie, atfoeat: Et quamvis, mults exiftimabunt, , quilibettaqueideomukortTmpeccatorurnonerainmereeipifle jnenfciat ,.qwdilfis,.qui durae ccrvicis funt, fatis difBcile erk,invenilehoc, qttod quaerant: Eledis veroclarttm acfacile: Quapropter, mIverkati.sfetatoraufcultameofatioiai> tumveram viamadaitenrktvenies, Nihilatttem ffiorcenjmeamaxretf amplJws-fcripli,nIfiquodpfl fekacionem carnis meaeipfe acceftari veliffi. Breviorem vero viam ex confequend .narrationefideiiter & I3ffla enim feraiones in fimplickate & nuliis verboplieiterpercipies.Mei rnm phaleris fundantur. MeiTtionem feci & indicavi _. quod rrmes res ex tribus effentiis

Bafilius Valentinns,

fea

FraSiica3de Lapide Sapient

4-27

vel$x & compofitae fkit*nemp.e exMef.ciirio,ftdfure.&fale,idqae iumeft,quod docui. csrificiatur. ex un,dudbus, cribits, AdhocautemfciaSjquodlapis quatuor& quinque:Ex quinque,hoc eft,qu.inta eflentia fuaefubftaniiz: Ex quacuor, quibus incelkguntur quatuor Elementa .Ex cfibus, eafunttriaprincipia rerum: Ex duo'bus,Namque eft dupIexMercufubftancia: Ex ttno: id effcEns primum omnium1:erum,quod ex rialis verboprimae creationis,fiac.,pcofluxk. Mulcivero animo anaipkes ex omnibtts ni's fermonibusfieripof(ent, ad fundamentum Habendum :&inteliigentiam perceptionis breviflime dicam de Mercurio, fecunconfequendaeudeoque primo noftraeinateriae dodefulfure j tercio de falejNamhaefunEeffenci* iapidis* In inkiofcias,quod nttffum argentum vivum vulgi fit utile.fedno ftrum argentnm vivum fit exoptimo metallo per arcem fpagyrioam. purum,fubcile,clarttm,fiolendens,inftarfonciculi,pellucidum,modo Criftalli,abfque ulla fotdicie: Hinc fac aquam five olettm combttftibile:Nam Mercurius principio fuic aqua , velut mnes Sapientes littic Ifentenciae & doctrina* aftipulantur. meae Inhoc oleo Mercuriifolve propriumMercurium,ex quo ipfa aqua fa&afit,& praecipita eundem Mercurium cum proprio -fiio oleo, tu m habetur duplex Mercurialis fubfta&tia: fcias autem , quodaurwm aqua, fecunda mea clave exprefla, tuumpriusinfingulariquadam poftfui purificationem pfimae ciavis, folvi & in calcem fubtilem reducidebear, veluci in quar ta ciave, habetur,atque tum ejufmo di calx perfpirirum falis fublimetwr ac iterwm praecipitetur,perqtie reverberationem infubtilempulveremredigatur;cumpcoprium cjus fttlfur infuamfubftantiamfaciliusingredipoteric,cumqueeaamicari:Narn avirabilker fe invicem diligunr. Acque fichabes duas fubftantias in uno, & vocatur Meretirius fapientum, & eft falcem unica fubftantia, id eft,primum terraentum,
-*

Hhh

Num

42B

Fr. Bafitii Valentini Hmcjec^itm defil^hure..

Mereurium:cirum Deiride,cum qttaeras irifimilimecaHb: metaiIwm pecpwciffcacibnem &: deftructionerm pribris 0* &Cteverberationem, abfque wlfo corr ofivo fcias ecorpore fuo eliceresquaemedia ta; Ilfurn Mercu. citis annotavi,iri tertia qwoque clavecommenioravi ex'quo,ante'' ejusfixioritimpofthaecfolvesinproprio.fuafangwiney nem ipfefactus.eft, fecundum pondits ftium in fexcaclave indicatum,, tum verum 1'eonemfanguine viridis leonis nutrivifti & folvifti.- Nami fixus: fiingwis. rubeii leonis facttts eft exnonfixo .fanguinc viridisleonii ideoquefttnEitniWsnacwraei&rnonfixus fangttisvolatileiriiterunti facitfixum. acfixufqpeviciflim.voratirem fixar, prourante ejjttsfbluDeindeinlenicalbre tionemfiierat; ffmulfove.dbnec g:totumfoluttiffi fit, tum Habes fecundum fermentumvfttlfur ffxttttr etim non fixc meetimceftancttr: Hoc pofteafpitv nucriendbjUC omnesPhitbfbphi IU viniiubliriTatwr rubeuttTinftar fangwittis,&: vocacur awrwm-potabt .. lcini qu.on.wlla reducfio.alicwjus corporis reperitwr;.

Sententiam qwoqjtemeamdalo\. Defale Philofophomm:.

Salfackfixum&yolatirevproutirifuuffiftatumordiriatur&pr^ |aratur.Namfpifkus:exfalecarcarf, fiperfeabfqtieaddkioneextrahatttr pecrefoiutionenT& putrefacfionemvomniamecallavolatilia! vivttm; few cwrrentem v. efficit,, eaqtte refolvic in. verum Mercuriuffi itt practicaE meaedocf rinae Habenc;. Sarcartari per fe figit firmiflijne-, praefertifii: fi' fervor calcis vivar enimliaec figendi iffiin,eorgoreair::Utraqwe fingularenTgradum obtinenr. lta& fal"vegetabile vini& figic & vplatife efficitfecundam divetfampraeparationem, proucej.usufusexigir,quodcertearcanumn^ $urae,&miraculum PHilbfbphicaearris eftY Homo ffaliqwandiuvihum bibar, & ex ejus urina faTclaruefficiasir.; id, v.olatile eft & reliquas res fixa&volatiles facic,.fecumque pec alembi-

FraSiica,de Lapide Sapient.

4.2p

afembicwm elevat': rioriatiteffi figit;: Et quamvis nilnifivinumlioffio' confectnni fit, nihifomfnus aliampro bibeiicex cujtts wririafalilliid faf Cartari fetiex fcece vfni:Nam trafifmutatio prietacem habec,qwaffi in httmaiio' cof pof e facfa eff, ita uf ex vegetabili, hoc eft, ex: quaedam falis facttts fitjqweffiadmodwm & eqwi ex fpirituvini animalis fpiritus & ejttfmocliycwriTVlriumfwarnm corroboratione', mutaavena,faerio tionemfufcipiauc, corpofe pingtiefcant, & cafrieffi inde progignant; Iteiti apis ex preciofiffiffio florum & lierbarWffi ffiel conficit. Ita & d'ealiis incelligendum:: clarius,& caufa cbnfifck folummodo 1 inpnfEefacflone.uridetalis feparario & tfarifffiutatib" origiriem fttamdiicaty

Commwnis fatis fpir itus,qui peculiari modo uftifflae" ffieae declarav tionisextrahicur, awrwrfl&r ai:gencuffi,fiei exigtia' quanticasde fpiricu ' tina facic volatile' fecuffi in alembidraconis ,diflblvir,& adjiciatwr, cunievelik, qwemadffiadwm etiam aquila cuffidraeonisfpiritu. qtti inpetrofis lbciis degit, eflick, cttffi veroq tiidcum fale", pritifquam ipiritusde corpore ej.wsfepa'retwc,fwridatttr,riJwltO'magis figit,quam y'1kilitatempraeftac;Hoc infupef dico, fi fpiritns cbffiffiwnis falis" cum fpirittt vinl acri?uniatur, & tertiayice fiffitil;diftilletur,quod dulcefcarfwaffique moiiiamdepon'at.Hicpraeparatus fpiritws riofi folvit aurwm cbrpora-* liter,fedfiinpraeparacam auriealeem inftiiidacur, excraliic ftimmuM; ejuscolbrem& rtibediiiem.: qtiaefirecte fiat,lunamalbamac puraris intalemcororefrireducif,< qwalisejuscorporis fuerif, ttnde" anCede-cracfuseft. Priftiriuffi qUoqtie'corptis fuo colbreperanioremillecuffiexejttsorigirie&ftatuv eefeofaeVenerisiterumdbriaripoterit', neenoBfangwirieexortuffiffr^ dilocus: & infpi-" Notes abttemjqWodfpiritwsfatis^qWoqueluriaffideflruar, titival'em:eflentiam tedigat,. fbcuridttiTTnTeariTinftrticfioriem: ttnde' lunae fpirimifolis pofteaiunapocabilispraepararfpoce.ft:quifpirkus fpropriacur,utma"s & fcemina,per copulaciotterij &:corijunctioneffi; |irittis Mercwriiaucejus olei,, Hhfo 3; Spiritus'-

;.

;\

^o

Fr.^Bafilii

Valentini

colorem quaerasinfulfere, &coao'u|j_ 'SpirituslatetinMercurio, tionem in fale,tum habescernas res, quae perfecltiffiquid iterum ee. hoc efl:, fpirkus in au.ro cwnj ftto proprio oleo fernerare poterttnf, in preciofae Veneris proprietate abundanter inve, mentatur,fulphur nicurquod incendk fangwinem fixwmjex ipfo prognacum, fpirifus ex ad duritienj, quamvi-s fpiricus tartari fale Philofophieo datvi&oriarn & fpirktts urinae una cumyerpaceconiulcwm poflinc;Namfpiritus calcis vivae aceci frigidus eft, & fpiritus iijtenfe calidws, ideoquepro adverfis naturis habencwr yeluti 8c inverriuritur: Jam non fecundum locucus furn. verwninonmc foikamphilofophicamconfuetttdinem cpomodo pjftia iriteritis pbferata decebitampliuscuiq^amnarrare, finf. Hoe pro valedictiorie fideliter dico : Quaere materiam tuam in metallica fubftantia: Fac inde Mercwrium , quem fermenta cum fulphur,qtjod fernjentum cum prpprio fuofulMercurio,quoddam phttre,& cum faleteduc inordittepj ? diftilla fimul, conjungeomnia f.unj umm quid evenjec, quod ex uno ante fecundurafua pondcra, qttoque rtum eft: id ipfum eoagtila & figeper coutinuum calorem; deinde augmenca & f errnenca adhttc terria yice per doctrinammearum duarwm wltknafurn claviwm, twm habebis & reperies finem& terminum ttii defiderii:Ti.ncf wraeufum fine par.abola duodecimacla vis pcr certum prpceffwrn abfbjw te tradic.~y'

Deogratias.
Pro finali appendice vero cjbi narrare cogor, qwod exnigro Saturverc no & beneficio Jove fpiritws qwoqwe extrahi poflit, qtti poft in dulce oleum,cew fui nobiliflimumjfedwcitur, quae uiedicina currenem communem Mercuritim vivacitate fua particulariter firrniflimefpoliareeumque emendarepoterit,ut in libr meo qtioque docetur. JdtiW

*FraSiica de Lapide Sapient, utidditio.

$p

Cum jam materiam hoc mbdo adeptus es nihil aliwdpoft qttam jfftiein cures,quomodo ejus regittien obferves j In hoe enim fttmma reifita eft & finis operis: Nam nofter ignis, communis eftignis & fiofterfurnus comniunis furnws eft: Ac qwamvisqwiance mefuerunc, communis, tamen in fcriptunireliqtterint,quodnfterignisnonfit celaverint: Cum veritatedicotibi,qwodomniaarcanaprofuomore niateriafit vilis, & opus exiguum,quodpef fegmienignisfolummodo adjuvatur & rnanifeftam fit Adhseciricredibilis Ignis kmpadis cwm fpiritu vini inwtilis eft. i Fimus equinus perditio eft, ac materia perfiimptus eo impendituf fecfisgradibtts ignis abfolvi nequk. Multi & varii furni non conveniunt: Nam in noftro tfiplici furn obfervantttr 5 Quaprofolummodo gradtis ignis proportionabiliter pterne teloquaxSophifta mttltis furnis feducat in errorem:fiquidern viliseft nofter furntis, vilis eftno.fterignis, & vilis eftnoftra materia, atqiievkrumcircumferentiaeterraeaflimilaEur.-UlterioridoGumentoignis ejus regirrTinis & fttrni non indiges.Nam qtii materiam habet, ipfe fibifurnwm inveipfefibifurnuminveniet,quifarinamhabet, ne niet, quifarinam habet,quoquefnrnum panificiireperirepoteft, depaniscocfione valde fit follicitus. Peculiare libros faac de renen optts eft fcribere, dummodo fegl-* men caloris obferves, quo inter frigidwm & calidwm diftingwere fcias,fi hoc atcingas, optis peregifti, ac artem ad firiem prodwxifti, pro quo Creator omnis nacurae fitlaudandus in feeula, AMEN,

TBOMiE

THONLE

ANGLl

NORTONI CHYMICUS

TRACTATUS
HiStuf

CREDE
Sive

MIHI
fecundus.

ORDINALETraitatus

FRJNCOFVRV2
Apud HERMANNUM
MDG LXXFU*

a SANDE.

434

"M.M. IN NORTONI EP1GR.AMMA Ttatatum Chymicum.

terras ut ejfufo vicinasgurgiu NILVS Mergit ejr emijjas undiquefundit aquai; irahit pr&pinguiuligine limum, Piucliferumque Quopoft venturajpes bona meffis erit, SicqudqueNortonmlatofelimitepandit, Nobile 3yjtur& dumpatefecit opm. ImmenJo/efeff>aciodifiendit,utagros FcecundetChy.micos,Artificefquebeet.. tanto vortice pifiem Sifueritfcelixffub Capt&bis ,Jlomacho quofatieretm. Sin minm, iUe tuam preciojb dogmate mentem Infiruet, ut votum certm habere queas. Non Hermetis opeslibro monflrantur in uno, Forte dat bicfallax arte quodille negat*.

THO-

IHOMJ^NOR^ONl TRACTATtlS SEV ORDINALE, CREDE sMlhl

PRiEFATIO I. AUTHORIS IPSIUS. ifte Clericis monftrat fcientiam, Liber ifte Laicis attget infckiam, Llber Liberhonoris juvans pe.r copiam, Etliber pattperum ftigans inopiam, Liber fidttciae eft & veritatis, confilium,doctrina Praelatis, Regibus Etliberutilisvitisbeatis, Viverequi cupiunt abfqtte peccatis, Liberfccretus, liber Doni D E i, Electisfemita virisbonaefpei, couftantibtis firmae fidei, Valens Necnon credcntibus verbis oris mei. Qjmttnt Alchymiam falfi quoque rccti, Falfifinenumero.fed hi func ejecti, Etcitpidkacibus (hei)toc func infecti, Quodinter mille millia vix fttnt tres elecfi. lftkd fcientiam mttlti funt vocati, Nobiles& pauperes,infcii, liceraci, Quiiiolunt labores neque tempns pati, Weononperficienrquia funt in grati. Liberartis filios docet ifte fatis, Qjubushaecpercipere Deus deditgratis, Iii

2.

Yc^

"43*
Verficulis propheticis quacuor nis credatis, Omnia dat gratis Divinae fons pietatis. Hxcnobilisfcientiaeft tantum illis data, Qui diligunt juftitiam mcnte eum beata, Dolofis & raptoribws fed eft denegara,. Propter peccata tardatur munjera gratai SaepeReges Angliae decoraffet haec rcs Firma fi in Domino f uiffet eorttm fpcs, llle fed qui capiet per hancrem Honorcs, Antiquos mores mutabit in meliores. Ifte cumque vcnerk,regnum reformabit, Vir tutibus & moribus Sc cxemplum dabit Sempiternum regibtts, plebs tunc jttbilabic, EtmutuofediligenslaudesDeodabit. O Rexhaec facturus.Deurnregemora, Et ejus auxilium pro re hac implora, Tunc regi jufto fulgenti rnenci decora Graca fuperveniec, quae non fperabitur hora. .

PR&PATIO

II

iNhonorem DEI Vnim,TRlNl in Perfonv, * Hic liber e/ifaeJm, ut indocli viderent Doc7ique,poft meum obitum: omnes imperiti, qui conantur J>>uo Jgutrere per Alchymiam magnas opes, JnvenUnt bena con(ilia,antequam opm idincipiant: T^ihilominm Bruditi magna/ecreta quoque hic difcentx Ferum omnes indecli caufam habebunt hic timc-ru, Ftfibicaveantafalfisdelujionibm Operurnmuttipticatorum,eorumqutconciu/ionibm.

4#
UttdeofamimprAmtwdonondefider^, 0veftrasadDeumpreces,npminemeon9ntxpreJ]oi mqu'uinhocinquiratautanimadvertatt Seifapienterconfideretflores htijmlibri; Siquemcunquebominumflatum quamplurimos invenietU, $ejj>iciatis, mi mentem Alchymia adjiciant Sdtetndtfiderio lucri & divitiarum: Vtpote Papa Cardinalibm magnarum dtgnttatum Anhiepifcopi & Bpifcopifummorumgraduum, Abbates & Priores religiofi CumMonachis,Eremitis&Presbyterisvariis: Et RegescumPrincipibm,DeminifquealtifanguinU. Jto qnilibetjiatm defiderat de ejm bonis iMtrcatores,& qui circa ignem opera traffant lx avaritia ejm opm defiderant: - . Btopificesex vulgonoluntabeaexcludi, lllieim4queacDomini,amanthancartem: VtAurifabri,quosmagis excuftmm, guia vifto ipforum artis tnducit eos adcredendum. At mirum efi,quod textores hoc opereparticipent% \&lurarii,coriarii,pauperculiquepresbyteri, ti&ores & vitriarii ab ea ceffare nolunt. lm & refetloresrerumfabriliumfejeexaltarecupiunt MtgnacumpraJumptione;quibmtaligcoler Cwvenit,quidattinc7uramvitrjs. Atmultioperariideceptifunt Crtdedonimisjubito,admittenduminfumujuasopes Et quamvis damna dolorem iit excitent, Itmen continuafpe ferecreant, tromittentesfibieptimumtxitumx bt multis hujmmodi dicere novi verum, guiper totum hacjpefe obleclam vitam boncccvadantpaupercs & egeni t lii $

Jtieliur

4$
CMelimequidemfui/feti/lU,defliJ/e In tempore-.quia nihilprdtter vexationem inveniunt. lyjmcertequinoneflvaldeeruditm, debeat t Vtiior efl,quam quodhocoperepraoccupari Credemihi,noneftresparvimomenti Cognofcere omnia/ecreta adhanc refpeclantia mineram^ Efl namquevalde profunda Philojophia Subti!tsfcientia,facraAkhymia. Dequaintendo hic fcriberes Ghtamvisforte non adeo curiofc: 2^amU,qrti velit communiter populum docere, ln ejmgratiam uti debet fimplici & communi/ingua: Et qnamvis Jiyloplano ejr humilifit utendum, Nullmvircandidmputetjibiidde/piciendum: de hoc opere Omnes\quicnnquejcribunt Libros/uos valde obfcuros aiik readunt xparabolU ejr metaphorU, PoeticUfigmrntU primum moieflia & difficultatis ^uoddefcendentibm Namfiin pracJiea idconentur experiri, OmmsimpenfasperduntiUtquotidiepatefcit: Hermes, Rhafis, Geber efrAvicenna, MerlinusiHortulanmyDemocritm & Morienm, B&conu6fyRaymundm,cnmmultisalii$ Arifloteles: "Tec~ieJubvclamentofcribuntfic& Nam qu&cunqueilh hac de retradiderunt, Eorum cau/k obfiuriores muitos /eduxerunt, A vulgo ejr docJis ejr /ic ab ommbm Celarunt artem,ne quijqtiam inveniat rationes addiderint. dtedio eorum iibrorum,quamvispukhras Gfiiibusilliindtjperationemdedutuntur. Attamen i^dnaxagoras omnium recJius fcripfit Jn librofuo deconver/ione naturali, ExantiquisPhlofophiSiquosunquamreperii) Ik

creat,

439
geoptimehujusjcientidfundamentumaperit, j/DdeAriflotelesipfivaldeinimicus ..,_*-. Cnrpit eum abjque cauja - Inmultis locis,proutprobarepotero, BAcintentione,nequiseumJeqneretur. 2{Amipfe erat abundans docJrina ejr amorey Deuianima ejm benedicat fuperim: 4ci//is,quiinimicitiajeruntjemina> Dw condonet maieJacJa, memadmodum monachm ille quantum edebat iibrum Mille receptarum, ex ma/itia & vex&tione, tymwnwliU locU defiriptm hwimeros decepit & circumduxit, \j\itdtofiqueadinopiamredegit, Ixque verU ejrprobatU virUfalfarioseJfecit: <$Mpropter mifericordia qttadam cogor Admonftrandum veritatem inpaucU ejrfimp/icibus \u ut nfaifis docJrinU avertipoteritU, tihukltbromibiquefidemadhibueritU: Dimittite receptarum vefira voluminav Nmejujmodifunt deceptionump/ena9 NccfidatU i//U,at hoc obfirvetis bene ^uodnihi/fitfcripium nifiexproprietate caufie,: Vnde PracJica multum aberrat,

verbh

Vbicognitio eaufie non.pracefltt, $uocircaprudenter in mente hoc teneas, cur & quomodo cognitum habeas, uodni/opereris,nifi llleefiam, qui in hac arte.progrejfumfacerc cupit, Oj>uibabet utfalfltatem omnemfugiat ^Am veritas iffe Demeft,qui hanc arttm monftrat% Ideofai/itati nunquam vos dabitis: At conflanter in animo vob is maneatflxum, Mtillomodo adu/terina meta/laprocurare,. Sicuf

44
Sicut i/li,qui qudrttnt aihiflcattones aut citrinationes, JHu&patinequeant omnes Examinationest Jjtuibmfa/Jum argentum conficiunt,prout norunt, Autnummos,addecipiendumhomines: Verum Demprovidit,ne quUin hac artebenedicJa unquamfuerit. ^uicquamfperet,quifa/farim Gratiam ut habeat a Deo necejfum efl,qui hanc artem inquirere velit ldeodebetejjejuftitiaveritatijqueamans: 2Qc vero quU nimiumfein animo vexet externa deftderiahancartem cxoptcti guiproptcr AtqueU,quiintentionefuafruivclitt Vtfatisfit dives, convenit: Diverfis viU nefefe dedat operationum, Sedfo/ummodo fequatur hujm iibri ordinem t E, Jgui vocatur Aichymia ORDINAL EtCREDE LMIHI, columnaperpetua, Nam, veluti Ordinaiepresbyteru ofiendit Minifterium dierum, quos ob/ervare tenentur, lta, ex omnibtu Alchymia inordinatU iibris EfftcJmhit fecundum ordinemponuntur: guapropter hic liberpro Alchymia modo EftincomparabilUpreciii Cujmveritasnunquampotcritreprobari, tfuamvk bumiliformajit compofitm. \^ic ve/uti egoartem hanc obtinui ex divina gratiat SiceamvobUobferoinJeptemcapituiU, Adeopiene,quam ex conjcientia mihi iicitum, Ex nutujeveri ludicU in extrcmo die: Primumcaputomnesdocebitexaquo, ghtinam hancjcientiam af/equi poterit expopuio: EtcurveraAichymiafcientia '^Abantiquu vocatajit benedicJa fjrfacra. lnfecundocapitu/omonftrabuntur lnania gaudia circa hanc tjrpcricula:

Itrtim

Tcrliumeaputlncujufdamamorcm }'idcliteraperietlapidismateriam} GuiemArabesE/ixirappeUant, Bocundefit ,'ibiintei/igetis: Quartumcaputofiendetmajmopus, liiokfti/abori.s}inconveniensdocJU, InquocurruntvaHadivertiatla CMultiscumpcriculU&erroribmplena: tgmntumcaput defubtilieji opere, guodDemjblumwodo pro erudito dijpofuit, Vcrumperpauci docJorumidcomprehendunt, Hinc haud mu/tU hacfcientia appropriatur, Sextum caput eft deproportione & convenientia Natura inferiorU cu m cce/ifpharajuperiore, eruditos Cujus vcracognitio mu/tumpromovet Et adjumentum iUpr<sftat in noftro mirabili opere. Scptimum caput vere vobU demonfirabit Variaregimina vejlrorum ignium. Deusducasme &juvesp 2(unc DOMINE Nam adremjamjamproducere cupio: Singulosexorando, qui in httnc inciderint iibrum3 Vtin menteprecespro anima mea dicere velint; BtneqttUme/ioriautvi/iori Mutet meamfcnptionem,timore divina maledicJionis: Vbi enimfententU cni viv& non apparebunt ihiprudcntioresipfifibiinvenient', mutat*t Etfiqu<tdamjy>//abfuerint Redderepotuerunt inuti/em hunc iibrum: gnapropter ne uni aut a/teri confidas lecJioni, Atvigefiesdefideratiterari: Nam continet magniponderU fintentias, LicetparumE/oquentiaprteJeferat: Verumoptimum erit,qnodfleri a vobU convenit, Nempeut legatU quamp/ures /ibros}ejrpofi hunc cum i/Hs Kkk

CapiitU'

Tljoma Nortoni

Angli^LraStat. Ohymicm.

443

Qtptdum jfrimum..
vaide admirabile & ArcHimagifterimas \A Agiftcriism IVl Eft Tinctuta facrae AlcHy miae, Sdentiamirafecrecae Philofophiae, donum &: gratia omnipotentis Dei, Singulare ab honiine invetttwm fuit,, Quodnunquamdabore mantium &c doctrinaaliorum Atfolummodorevelatione ; hoc venditum aut eft empttim precio Nunq.uam Illlijquiidquaefiverir: Verumdacum eft D ei gracia foktmmodo viro digno Pcrfectum magno fumptu,longolabore&:reniporc alicui iu neceffitatibus, Subvenit Tollit vanam gloriani, fpem &: timorem ambitionem. violentiam & excefTum. Submovet Mitigatadverfitates.ne qttem opprimant, Quicunqueejus perfecfam habuerit cognitionem Fugiendoextrema mediocritate eft contentus. Quidamdedignantur hanc artem vocare facram Ethocmodofubjiciunt. Dicentes,c(uodmaledioti hanc fcientiam fibi acquirant QuibusD etts nihil boni conferre velit: Nameorum voluntaria &: falfainfidelkas . Nonadmittit ut poflideant id, quod boni fit caufa, AdhaecnuUamaliamrem confick Nififaltem aur ttm aut argentum ad pecuniam, pocula auc annulos Quae afapientibus probatae &inventae funt Resminusvirtuofaeexomnibusfttpraterram: Hmceoncluduntiftiusfariiiaehomines y Kkk z

Negant-

44-4-

^homa NortoniAngli

hanc fcientiam quoad efFectum effe facram. Negantque novimus j Ad ea nos refefimus &: proteftamur,ut Quod haec fcientia nuriquam alicui ftterit tradita, Nifi omni ex parte probatiffimo permultum teffiporis, An dignus fit ut hanc recipiat gratfam, &Cabfoltttae intelligentiae, Ratione ejus verkacis.vircuris habebit. Ex quibus fi quid ei defueririuinqtiam Ita nemo hanc artem potuk affeqtii. Nifi a Deo qttis miffus fuerit,a qtto inftkuer etur: Res enimadeoefthonoranda&rara, Ut neceffario alteri tradenda fit oretenws, voluntas adfit paratiffima, Sic ut oportearetianifi &: fummo juramento, Earii recipere fub facratiffimo Quod, ttt nos recufamus magnas dignitates &: famam, Eodem modo ipfe eafdem recufare velit, Er quod nunqttam adeo audax fit ftitur tts, Ut hoc fecretum proprio filioinfinttarepraefumat, Nam propinquitas fahguinis attt affinkas Non recipienda eft ad hanc dignitatem, Si fanguis, prout fangttis non partieipat At faltem virtus hac potitur arte, ldeo fecrete inquiratis &: videatis non habilkatem Omnesmores&:virtutes,nec Ejus perfonae.quae fit apta ad hanc difcendam fcientiam3 Et eadem ratione aftringatis ipfum ftricfo jttramento, Ne quifquam hancartempoftferelinqttat, Cum dignum &: probatum virum invenire poffit, Si aetas ei ingravefcac.auc molefta fit, Unttm quidem docere e.am poteft,at non phtres: fcientiam fecretam femper riianere, Nam oportethanc Caufa eft haec, proitt animadvertis, Quod fi improbus hanc artem fciret, Multuramdepericuli ' Chriftiano orbi contingeret. Inflatiw

^Tradtatm Chymicm.
Inflatusenim ille fuperbia fuis haeredkacibws removeret i Lecitimos Dominos,qui aliisimpcranc: Cujusr ei periculufn &: pdena Imminerec illi quiarceffi docuiffec: Siitaqitepropter fitfpiciorieffi tantae elationis &: fuperbiae. Sibicaveredebef,quihanc fciericiam velic tradere, Hmciutllustampraeclaruffiafiequeturdonurn, Nifiis,quivir tutibus Valde excellat. Quod fi illi ipfi putent,contf a poflidentes, riegar e Haiicfcientiam facraffi, Velu ti ptsedictum fuit, NecvideribeiJedietam exeffeetibus, Securidumofdin enl ftium taffien fancfa eft: Siqtiidemiiemo eaffi inveriire queat, Nifi exgratia divina, tinde facri appaf ec generis: Siquoqueopits eft &:labor divintts vili cttpr o facere atiritm & argetttwm finttm Ex Nullusejttfmodi mwtaciottem reperiec fuis meditationibus Exdiverfis rebtis, qttas Detts creaVic. nott disj wnget NamquaeDetts conjunxitjhbffio Nifiipfius gratiofws confenfus plenarie adf uerit Opehujwsfcientiae.qwamDominusnofterfumrnus Concefnthis.quos-ille diligit Unde antiqui Philofbphi non inconvenienter Vocarunthancfacram Aichymiam, Mcirconemo tam temeraritts erit, UttantumDeimwnus'benedicc.um abjiciac, Simodoconfiderecquod Deus omnipotens Hancfcienciam a magnis celaverit docforibns, Etdederit eam perpaucis exfua mifericordia, Quifmtfideles,veraces &:humiles: Etvelttti fhltem ftinc plariecaefeptem. Intanta multitttdine ftellarttm cceli, hainter milliones milliotuinihominum Kkk 3

445

Vix

44^

Th.o.m&Nortpw

Angli

Vix feptem ad Hanc fcienciam per veniunc vos addifcitis &: videcis, Undeindocti authorkatis Qwpmodo mtilti doclores magnae aliis hanc artem indagare Ctim variis inquifitoribus tamen labor tetendit in nihilum, Quortim

conati (mit,

Et quamvis fumptus impendcrint.tamennil invenemnfj A propofico enim fuo fempec deciderunt, Et fic defperaiites ceffaruntab hacarfe Dicendo tttm,non eife hanc veracem, Nifi fictas fabulassquovis eundo, Et rem falfam.naucique proclamarurit. atcribucre, Tales fibi n.mium videntur Illi putanc fuam fapienriam fore cancam,uc hanc arcera repcriretj Verum de eorttm calumniis &: verbjs injuriofis curamws, Nos equidem ne tantillum Namejufmodinonfuncinvkatiadneftrumconvivium, ne miniraum facerenorint. Qui fe fapiences exiftimant,cum Quamvis hi ipfi non curent eam profequi Nihilominus Alchymiae fcientia ver.ax pgrmanet. Et liceat quidam elati ex docfis id negent, Attamen quilibetfapiensconfideret, Quod ille, qui veritatem ejus nunquam viderit. Nullurateftimoniumlegitjmeredderevaleac, &: inaudica, Effec enim res admiranda Qwod quidam,quintinqttamvifttm habuiffetadpingendura Autcaecusanarivitate quomodo poffet cerrificaii Ut fcriberef au t optime imagin es depinger ec. D-Pauli (Londt) turrim, pei-magnum forec dubium. aedificari. Ab il-lis doctis, fuperbis,poffe Forteenim contingeret eosipfos fuccumbere, Antequam fapienter loco removiflent. tales proctil abfttnt ab eo, Quocirca r em omnittm fecretifiirnara _ Quod invenirent Hinc

^lrattatmChymicm.
flincquihbetfua utatur fortuna, t cjwfmodi docfos remittat ad fuam propriam ignorantiam. quaeretis, Ntuicvos,qui.hancfcienriam Difcatis difcernere falfos a veris, OmnesInveftigatores veri artis Alchymi* Sinteruditi in prima philofophia, ^ Aliasomttisillisperdeturlabor, Proittei,qtti aqwam haurit cribro, Veriindagatores quaerttnt per fe foli. praeconcepta inveniendi noftrum delectabilerri Lapidem Spe Idqueideo, nolunt nt qttis alius damnura patfiatur, J Omnesilliproprils Utunttirfumptibus, detf ecfaric Sicduiriexpenfas femper adhibere 11011 confttmttnt opes &?ciftas vacttas reddimt 5 Suas cum patientiaipfi prcgreoiuncur, Magna folummodo in Dei auxilium: Spcrantes Falfarii difcurrunt ex oppidis in oppida Ut plurimum vilioribus pannis obfiti, Semperinquirendo diligenti cura. Quam eaptencpraedam falfa deceptionCj Apejerando hi non defiftunc* Dicences.quodpoflinc argencum aiigmentare i Nilfreqttenciusquamperjuriaillis, Dumaffirmant fe poffe mulriplicare Aurtim&: argentum, atqtie hac ratione Piomiffisfuis af rident avaris; Quorummentem ad fe faeile inclinanti conjunetae funtj TumDeceptio&avaritiaoptime Verumpoft non longo cempore Multiplicacor eum decipit Magnificis fuis promiffis &: juraffientis falfis Avarus a-dinopiam r edigicttr,

447

-44%

Thoma Nortoni Angli

Nifi force confeftim fib i caveac A multiplicatoris deceptioiubus, Deqttibus quamplurima poffem referre, Sed non audeo, ne eos ftimulera, Qui ad male agendum funt difpofiti. Nam mttltum damni hinc cxoriri poffet: Quocirca confulo vobis &: demonftro tale onicium offerunt: Ejufmodi,qui Qtiod fi illi fcientiam eam haberent abfque dubio Nulli unquam oftendereiit, Gttm illi promittunt niulriplicarionem Pr oponunt fibi agere ljeqtiitiam, Bonaeque volttntatis alior um bona depraedari, dicam ? Qtnd de ejttfmodifodalibfis Tales falfaiii quocttttqtte fefe conferant. Puniri debereiicnec tot talefquc forent; In natttranj niendacia falfa congerunt. Nam raetallanon multiplicantttr, De hac fententia quilibetfit certtts, Quod natura pltts artis oftendat, Nihil mulcipUcac,(uc attthores dicunt) Nifiunaexhisduabus viis: vocant putrefactionem, Attt putrediiie,quani Attt alia, veltit animantia,per propagationem, Propagatio in metallis effe nequit, At in noftro lapide multuin illi finiile videbitis, Putrefactio deftrttef e &: corrumpere debet, At id fiet itt loco convenieutj: intra terram; Metallagenerantur Nam ftipr a ter ram aer ttgo apparet in illis, Etkafupraterrameft corritptip &: longo tempore deftr udio, Metallorum Ex quibus nulla cattfa adeft iuhoc cafu,

At

TraBatmChymicm.
At fupra cerram non func in ftto loco, Locaatitemnactirae contrariaadverfantur, Veluti pifces extra aqttam extinguttntur, 6c beftiis in aere degic Ethomo cumvolucribus Italapides &: metalla fub cerra generancuf: Medici&Apochecariinondefiderant in collibusficcis. Quaerereaquarumrivos &; gratia NamDeusordinavicexfuafapiencia res crefcere naturaliter in fuis locis J Omnes hanc doctrinam qttidam opponunt, Contra Etafferuntmetalla lnultiplicari: &: aeris Argeiiti enim,plunibi,ftaiini Venas quaedam funt ditiores, aliaemintts, Quamdiverfitatem naturae non admitteret, Simetallanonniultiplicarenturnecctefcerent, Quocircadictint hanc rationem demonftrarc Quomodoftib terra atigeantur &: crefcant illa, Cur itaque nott fupra terram in yafis beiie difpofitis Adpraefervandum ea ab igne,aqua &: aere ? Adhaecrefpondemus ,Hancrationcm effeinanem, Cum non fit perfecla fimilkudo: Nam caufa efiiciens metallorum invenitur Solummodovirtus mineralis, in quaelibet terra nora.adeft, Quse Atfaltemincertislocis&:felectisfundis> fohaeracceleftis Quibus Iraraittitfttos radios dire&e quotannis, Etproutmateria ibi tum eft difpofita, Tale quoque metallum formabkur: Paucae terraefunt aptae ad eam generationem, Quomodo igktir fiipra terram poffit effe eorurri multiplicatio Itaomnespercipiwncquiprudentesfwnt, Quomodoaqttae cQiigelatae, feu glacies fe habeat Lll

^p

Ante-

4$o

Ihoma Nortoni Angli

paucior,.

fuerit, Antequamindurata Quaedam in locis copiofior,quaedam Ut aquafin toflis &: torrcntibus

Ettit exigua quantitas,cum rigere cepit. A f aquae in lacubus maj ores habenc venas iis congelataej Propcer copiam maceriae in Propcerea dicere.non bene convenirec, Quod ideo hinc miilciplicaripoffic ipfa glacies: plures aut pauciores, lcaquamvismecallorumfuerintvenae Non probacquod producant plus.qttam ante fuerinc, lca credere vos oporcec abfque ullo dubio, ad fimplicitatemj. Qtiod ingr ediencia omniaredigenda animadvertitis: Et compofitio difcernendafitjUt herbarum, veluti natura providit Nam in mtiltiplicatione Uc fingula fecundum femina fua differrent, ilTis infunt, Seorfim ftipit.es &: folia,qu aeviftuaiker Inacfumdedttcinonpoflwncutnotenturoculis:: Atmetallamanentinfuairitegracompofitionej, Cura ab aquis fortibus diffolvtintur: Idcirco fiquidem glacies fimplickati.fit prdpiriquior Quam metalla, nec tamen atigeri poffir, Cerce crederevos oporCec,fuc ancea dixi) Quod ex una uncia argenti plus.fieri neqtteac Adhaec nihilmultiplicari reperieris, Nifi fit vegecabilcaucfenficivum genusi, fint Eiementaciva. Ctimmetallafidtern N ec habeant femina,nec fenflrrn corporis t ceffare debcre,. Ergo concludimus, omnesmitltiplicatores Nam m etallum femel generatum nunquam accrefcit: Nihilomintis unum.metallumtranfmutatuminvenimus. In aliudmetalli genns. Propter materiaepropinqukatem,quaein ipfis erat,.. . Yeluiicognituffl.cftinter.ferrwm&raes,

TmBatm

Chymicm.

^j-r

At facer e venim argencura &: aWrurn nihil poceft, NififolummodoPhilofophorumMedicina. ldeooperaejufmodi,quaemultiplicacoresufurpanc, Doctiomnes reprobanc &:5excreme fttgiunc, Atfacra Chymia merico honoranda eft, Qua.cracfac de preciofa Medieina aurum &: argencum purum, Tali,quae fere facic De quo exempli vice teftimonittra Extacin quadam civkateCathaloniae, Quod Raymundus Lullitis nobilis, veluti fupponkur, Fscitinfeptem imaginibus admonftrandaraveritatcm, Tres fuere exargento bono in formamatronarum* Quatuor ex auro habitu virili, In quarum veftitim margine literae apparuerunt, Significantes fbntentiam hanc,qttae fequituc Exfoleaequinaveteri(unainquit)quiferrum, At nunc fum argenttim puriffimum: ex minera defumptum, Egoeram,alia dicit,ferruni Sed jam fum aurum pertecfuni Sc finum, v Olimftiicuprumexvetericupa Nunc funi argeutea tota,inquit fcemina: Quarta ait,eram cuprum in loeo vili generatum, Atnunc fttm auruin perfectum factum Dei nutu, purum &: finurri, Quiutadicit,fuiargentum Sed nunc excellens aurum melius quam prius: ' Sexta.cannaplumbeaducentisfereannisfui, Etjam optimum argentum omnibus apparco, Septimainquit,ego pltimbum ex auro faetum utmonftrum, Sed perte fbrores meae,quarri ego,funt propiores. Ha?c fcientia,ut qtiidam volttttcdicfa eft Olim ab Alchymorege percelcbrisfamae: Qui pritiGeps gloriofus animo generofo Lll t Et

2)f#cj''r. Q ex d* z. 3)ex% j O ** 8 4 0 ex^ "^exffS. J>ex 7. <.

4$z

ThomaNortoniAngli

Ecvkcutepraeftans hancartem indagarefperavit, Scrutatus natur ara vir illc do6tiffimus Extbrfione omiffa quaefivit &: invenit illam, Rex Hermes quoqtte idem fecit, eruditione celeberrirnus'. Quifukvir In quadripartitis fuis aftrologiae Artismedicae &:Hujus Alchymiae, Nec non magiaenaturalis, Veluti quatuor fcientiis in natttca exiftentibus, Ac ibi,inqtiit illcbeacus.habeCKr, Qty ces novkvere, prouc fwnc, Ec beactis eft is,qui debite probat lllud qtiod ad fcientiam fpectat: Nam ex opinione fua quamplurimi Decipiuntur 3iniis,quae.noncognoverurit: (Ve.tuseftpro.verbiura)qttodinmagnoacervoimagiriationis. Non fit exiguusfcientia manipiilus,. Cum probatidne debita &: difcretione fufficicnte Sapientes,qiioque qwotidie mwlta addifcunt. Per fcientiam homiriesfeipfos nofcttnt &: res qttaslibet 3, Homo enita beftia eft & pejor abfqtte fcientia: Atvixttllacupidine quis. ducitur Scientiae,ctijus nil ipfe tenet : Et defecttts eruditionis audaces &: feros SufEciens autem fcientia reddit lutmanos,, Nobilesnuncfolent defpicere: Eos quifcire defiderant.. SedRegesantiquo tempore; Ordinantur ( veltiti attcfores multi tradttnt)) ~ ' . Qtiodfeptemfcicntiasliberaiesdifceret: ' > Nemo,nifi:nobililIberali'singenio. Et qui illis dedittis efret,liberrime; et :. laftudiisfttis.vitam.agef
Hinc

Tra&atm Chymicus
Hinc antiqui eas vocaverun t liberales Septcmfcientias Nam qwi vellet easaddifcere perfecte & bene certagawdere* Opottuitettmlibertate Ab aliis operibtts rattndanis abftinebit Quilegesfaltemhumanaspercepturuseft, Mulcomagisfe mttttdo abdicabk, v Quimulcasfcienciasaddifcerevelk. Ethacexcaufafacisvidecur,. Curerudici viri fint defpecti. At excellens ejus mernoria non ceffabk, Quirerum cognitione f emper accrefcic Amansfcientiae, juftitiae &: gratiae Multis in locis repttdiatur. Sediiiaulamquiportatqttocunquemodo lltile feu munus,eo praevalet tempore. Quapropter haecfcientia aliaeque gratiae plurimae Suntperditae &: amiffae ab omnibus Porromemento ejns,quod dico, Nonnulli eam appecttnc in vica fua, Avaritia &Zfcientia difcordi funt genere, Qui defiderat lucrttm,hanc artem non inveniet. Sedilleqtii amat fcicntiam pro ejtts dignitate Indagaretttramque poteft faelici ingenio: Dehoccapkttlononopuseftplttratradere, Namhic apparet,quales eam attingere pofunt, Hoc eftjfolummodo fidelis, Et qtii eft conftans animo ad inveftigandttm, Non ambkiofus,nec ab aliis qttid mutuari coactus, : Qui,iitpatieiis,nec nimiumproperet,.. QwqueinDeumfirmkerconfidat, Etfcientiaeomnino adhaereat; Etcumornnibushis qwi vkamagac h incegerrimamj, Lli \

4?$

Falfi-

4$ 4
Falficacem deteftecwr

ThomaNortoniAngli
.

&: a peccacis abhorreac, Talesfuncapciutadhancfeienciampervenianc A t, capitulum fequens eft de gaudio &: dolore.

Capitulum fecundum*
Normandiavixicnupecmonachusquidara, ftatus, 1NQui decepicqttamplurimos cujufcunque Hic poftquam in phantafia Praeconceperat.fe hanc artem perfecte fcire, Tanta laetitia perfufus eft, Utfurere peneinciperet, De cujtts praepoftero gaudio, (licet non diu durarit) Exempli gratia httnc apologum narrabo: Franciam pervagattts erat, Monachusifte Ut apoftata defideriis fiiis indulgeudo: Et poft iu hoc regnum venit Cttpicns cuiquc perfuadere, Se totius Alchymiae fundamentum plenarie callerc, Quod in libro qttodam Receptarum reperer at; IdCirco animum omnino induxit ftittm Praeclara quaedam faeta ac nobiles actus poft fe relinquere Llnde nomen ejus foretimmortale, Et fama in hac regione maneret perpettta: Acquehincfaq^efpeculabacur.undeinciperec Tantas divitias abfumere,qttas inventttrus eflct; hoc no vi, Et femper cogkabat,En Ubi reperiam quendam vir ttm fidelem, Qui voiuntati meae morem gereret, Et propofitummeumin acfuraducerejuvaret, Tumfacerem,utin planitie Salisbur-

TraBatm Chymkm
Salisbttrgenfi gloriofe extruerentur in exiguo tempore, Quindecim Abbatiae Ita ut fingulae fingulis miliaribtts ab invieem diftarcnt^ Haede caufahicmonachus admeaccedens Fiduciaea,quam dicebat de me referri; Mentem fuam jam dicfam mihi aperiebat, Et orabat ttt fibi confilio adeffem: fanct i Jacobi promifi}/ Egoante imaginem ~^ Meiiolleejusnomenpatefacere, Nihilominus fcribere mihi licicum eft abfque vicio Deejusdefiderio caminani. Cum magnam mihi fuam fcientiara mihi aperwiffec Dicebat.fibittihildeeffe Nifioportttnam occafionem Ad laborandum in Rcgis commodum fenatii Etimpetrandumlieentiamabejus Et Dominis mediate, Ad coemendum agros pro antedietis AbbatiisNam pro expenfis fe fatis factttr um t Verummulcuraadhuc dtibkavic, Quomodo,a quibus &: ubi emendae effentterrae: Cumde tam magno ejus opere audiffem, Explorarevoluiquani perittts effetinliteris Et quantitm erttdkionis haber ec fcholafticae. Sed in his facuus falcem invenctts eft: Nihilominus fuftinui &: fecrete me gefli, Utplus ejus defidcrii cognofcerem: Ttmi dicebam,rem effeadeolevicwlam Ut Regi aperiri noij debeac: Atfiproba effecnon conveniens, Ipfum pro ftulca fabula aceepturum r Moiiachu sr efpondk, quod in igne teneret. ^enijquaefuamvoluntatemcomplerepoCett

'4$$

De

4$$

Thoma Nortoni Angli

4o.dies Dequaveritatemintra Me cognkurum certiflime: Tum retuli,menon ttrgere amplius Sed 40.dies (dixi) expectaturum: Qttod tempus ubi advenerat, evanuerat, Ipfiits monachifcientia Tum omnes ejtis Abbatiae &: concepta In remnihiliredieraiit; Ecveluti veneracficabik Non abfqtie magno animi pudore: Nam pattlo poft,brevi cempore Mulcos bonaevoltintacis vkos decepic, Ec deinde repeciic Franciam. Ecce qttam miferabilis haecfuk permutatio, Quod qtiindecim Abbatiae religiofae Hoc modo deberent confundi. Res mira fttit qttod ipfe putarit, intenderit Et omnemfuammentem Abbatias extruere &: detraxerit Sub obedientia vivere: A t velut apoftata circum vagatus eft Ut benedictam hanc fcientiam indagaret: Verumvcfuti fttperius hoclibrofcripfi, Nullwsdeceptorhwicfcientiaefitintentus. Alittd quoqtte exeniplum memorandum eft De qttodam qtti fperavit ^que bene hanc rem facere^ Ac Raymundus Ltillitts,autBacott monachus, Unde fefe vocitavk fancfum Pettum, Fuitminifter parvioppidi, Non procnl a civkate Londineufi, aliis exiguam Qmvidebatur Praedicandi habere fcientiam: Certus

. TxaMMm;hymMm,o '
crtusputia^at1ianc^Ki^-f.cpjcnrje, ::Etnonieny.oIuit.fwwmhinc,cel.ebr.afi, RaciQne.pontisimaginatiQnccoricepti faci.en di pro .CQriiniQ.do^ranCe.unriuf^ Siipra T.am.efin C^o.fieret piiblica.,;quaedarii u.tilitas ..Cefliiratoti.regiQjji.cifcum.circa.: ^erum ad.opus ejufinodi pgrficienduni, jNihil ejus yoluritatifufficerepqtuit. Qu^cifcafublimeriiadeo.erigere.voliiic :Pontem,utomriibws.admiracionifutuiusefIfi, ,C.un,turrib.usdeaHraris.luc.e:ri.tibusiriftarau.fi}, Qiiaeres niaguifi.ca.yidereturXp.e.Ci:a.to.rib.us.: Tum faepe commemQf abat de.rio.vo .Quam.magnafamafequ.ucuraeflec Siponcerii,ad.eoilluftrein faceret, JJi noctu perlucer.eiatepoffic Atque.fic .cQritiriuo pertWate.t,, Tum Qiii.nes_eu.rii jselehraruri.effent;!. At in animo ejtts yariae dubitatiQn.es .Quomodo.hoc optts per ficcret, Putayitquidemjampadasigneincenfas Satisfa.cf uras.huicfu.o .dqfiderio i Ideo.lanipadaSieaiij.tentio.ne 'Sufficienter ordinandas.ftatuk. eftvald.e .Atiteruniveritus Quod poft mortemfuam., Alii ho.cilw.men.miniftf are^ecwfaturi Et r.editus aliis r.eb wsimpenfuri, Hinc cogitaba.t faeliceffi eum, 'Qiyfciret.cwifwto.co.rifid.erec apponerc Cjeiiiqu.epr.aeftimp.fic.l.umettill.wd Ponti,.qub.d no.ftu.relwcerec x carbuncwlis gemmis,pro ffiif acnlo, Mmm efTent, .

jtfy

'

, xxoxtxSmtf,

Cwm

'4>$

ThomA Nortoni Angli

fu btus &: fuperius: Cum dwplicireflexione vexabaa ts-. Interim novae iniaginatioriesaniffiumejus Ubi carbunculi effenc rcperiendi, Ac ubi fapiences viriacfideles offendendi,. Qtii proejtts intencione inqukerenc Permundum tibicunque Copiam carbuttculorttm: Hac de eaufa adeo fe macerabat> UtmaGiemfereeoncraheccCy Ac cum putarec fic firraiflime: Se tantaeartis pofleflbrem fore, Pbftquam annus jam finiras effet,Ars omnis ejtis,virefque defeceran^ Nam ubivkrumfuum extraxerat, Nil materiae contintik pro auro vel aerey Tum iratus &: f ere furore percittts (ukr Suas enim opcs perdiderac, cranfegiti. Acque hoc modovkam Quid am pllus de eo seferam ? Atutlaicidoctiqueinfcholis Agnofeanc res horum facuorttffiV eorum ubicunque Meminerinc exemplorum Eo enim anirno func quam plurimi alii: credunt omnes eonclufioneSy Ipfiievker Quamvis fint falfae illufiones, Si f altem in libris fcriptis reperianc, verum prae mentls levkatey Exiftimant Tam facilis &: temeraria confidentia, Caufatur pauperiem &:fruftraneasexpenfas_r. D e fp e hu jus ar tis vanum furgit gaudium., Spes etiim inanis ftulti eft paradifus,. filiiartis confitentur Veriatttem Deum>fine quo omnia fallunt:.

m%p

Naro

TraBatm' Chymkm*
Naffl veluti iionHaberit fcientiae initium, Ita abfque eo non fortiuncur finem bonum, ifta capic, Alriffime.nullus Conficeor ycecprius didicic,abfque tenilfapk Nam cancaftac gcacia te Deuni femper apud* Perficereficut capere,nam finis es &: caput. Velutinuncidegaudio hwjus artis.audiyiftis, Itantinc de dolorecirca eam perclpietis, Quamvisconcrarium defiderio ' Illius,quihacarcedelecl:acur. Prima cura eft, agnofccre animo Quammuiti hanc quaerancpauci vero invenf ant, Etquodriemohancfcientiamadipifcipoffic Nifi doceatur,anteqwam incipiat Veredocf us eft&iiicellecltt puro, Quiper doctrinam alcerius eam apprchenderepotefti, Variasdiverfitates ut cognofcat neccfTtun eft, Qmfecreta natwrae opera indagare contendat, Atinftitutionon adeo certa eft, Quin contingac aliquem poft eam er rarc poffc, Veluti omnes qui nttnc e vivk- difcefferunt Errarttntantequam lapidcm ttoftruminvetterint., Siveprimo feu fequenti tempore, Omneserrant, donec yera pracficaacccdac, Nuilus atitem aberrat magis in calore 8c frigore, Quamartifex temerarins &: audax, Namnemo citius opus noftritm perdit, Quamis,qui id eomplere praefttmit. At ille qui rem perfecfur us cft, Sitprovidus &: cautus in operando, Prae onmibus enim curis haec eft graviffima, Ut fi quis in uno errark.de novo iterum iucipiat, Certe curas permultas habiturus eft 2. Mmm

4$?

Qui

4$

Thom$N6rt6nvAnglf

Qwi Hanc artenTadipifci dcfiderat^ Saepeyoliincaceirifuaffipermutabir Kebus novis,qiras cogtrovetit v Cbnfilih ejus faepeerwnt irrita, fecurus fiet_A qwo irifortunionunquanr Et faepeanimus ejus vacillabir Nov,isopiniottibus,doloreafHicT:usS' Arque ita cotttinttabitiiJ pHatttafiiSj' Ut mira res fit,fi eanraccirigacV Qmn:curas:ve'rfabitis:acetrimas: Iii hac arte quarefcurique fueritis,Be moleftiis pfus vobis aperiarri) Quod defiderium veftrumrefrenabitj< Magna'eftcura;utfapienc'esctaduiiC' Coguofcer e ubiperfecf usfirartifcx:' Etquamvis iiicidatis iriewm.qwivos dbceat. Varias tameixmoleftias &:'ctirashabebitiss-. Nam fimens twavirtwti fifdedka,-, Diabolusucnocearallaborabic^ fe praefumet' Tribusmodis^offendere FeftiriacroiTejdefperaciorie & deceptione^ Pf opteropera'virtucis,quae facfurus fiss> Si ad hanc fcienciarapefverieriss^ Frimum jam dicfunTpericulunieft feftinatiOj> QuxmuitunT deftrui t &: corr umpit, Omnesawthoresqufdeliacarrefciibunt Feft inatibnem dicitnt effe exdiabolo,, ExiguiTsille liber de phi^ofophorum'twrba, Inquif,omnis feftimtio ex parte diaboli eft^ Idcircoil&renxmatwrabic, Quiproeedet lentogf adtr.; Juxtaproverbiunrverifaremcbgnofcetis;. Quod qwa qwis magisfeftinet, eo lentior furaras fitj,

. NaM \

TradJatm Chymicmv
properacopWs riori pefficiet' fvfamqwi fcterduhrnecinmerifeinecaliqwafidoiriannGy.' Btihliac arte ferripererit verittriy quereliSs? (^bd feftinans nuiiqwaraxafebit j)e celericaCe^qWoqtteeftocecertv (^ibdaveiitace'eos'praecipicabic,> DiaDolusiibn haberfubtiliof es modosj' ,

0%

Qhamutceleritarevbscircttniveniac Idcircofaepeiiuriieropraefumet^ ^rh^ricvbsir^efrbfesfeducerej' .1 IpfegratiariYubiqiieiriveriiec",^ fe dpponet, ^ireftmatibrii feiriper ^drapef,dicbjriam iri moffientbtemporis' io deftrtierepofeft omriiaveftra opera_> Fetfiriat iBeo aBbmrii feftinatibri e cave,' Tanqliam ipfa pf brfus fif diabolicasK-atibJrieaiibri^ftifricit^iic' debet,? Feftiriaiitiani reprbbare. curis^ Quaniplurimi fe invblveruritmagnis Quiafeftinaritiato' adraifefinty Sedfempefadfiriemproperafuntj(^lbdexSacliahaeceiJCatibne accidiCr Nilamplitis de feftinaritia rribdoy ' . SedheaCuseftpacieririamhabensi' Cuirfvel-bfeftihaciorieiiiimicWs"rioripraevaietsTuiridefperatibtte meriteffivCffcam fatigabit, Etf^eharicferirentiani vobiisihgeric. (|gmmwlti^ lioueIbrige tefapieiitibres> Quae igitttf certifWdo'tibi fwpererit^ tyfe inftigabitjUtqWdqttedubkes Anmagiffer twwsijabwericnec iie> %uodforte eveneritj,

Mmni-

3.

XXt

461

ThomaNortoniAngli

Ut partem,nori toturrijte docuerit, movebit, Ejufmodiincertkudinem Ad dubitac ionem mentituae ingerendam, Et fie labores tups recomp.ewfabic Cura Calidiffjdencia &: defperaci one, Concra afTultus ejtifmodi nil j uvabitj Nifi confideijcia fola vircus, , Adquamipfacacioaccedac, Nec cattfa remanebk timoris, animum revocabitfe. Siprudenterin Virtuofos mores>qwos reperitis In veftro Magiftro &: Doctore, Nec opus erk,wt defperetis, Si circumftantias omtje? confiderabitis, dtibio vos docuerit, Anexamorevel Etnum ipfa motio ab illo inceperic Nam tali viro difficile eft confidere,. Qui enim vobis eanj rem profert,magis indigel. ',. Veftri,quamyo.sil}ius, Hoc modo certitudinerahabebkis Priufquam opus veftruniincipietis, Cum talein bbtinucrkjs fidttcianj A defperatione fecwri eritis: Atquisejufmodimagiftrumreperiet., Ceu.meus fiticnon habebit caufas,eur dwbitet, , 1 Qujvereeratnobilis&daudedigniis, Amabatjuftkiam&abhorrebacafraude, Secrccorwm cenax,cum alii clamarenc, Nbluk agnofci eorwra fciens, Si quando alii differerenc de rofaecoloribus, Nil ipfeaddidic tacite fe gerens. Ad quem iongo tempore me recepi Sed ille nreftricTts obfervabatmodis, Ut

TraBatmChymicPi^.
Utagttofceretmeamdifpofirionera Diverfis pfobacionibus,fGirecqwe'coridiciOnem', Cuniqwe teperirec in nre cerfaffi fidelitateffi, conceperam, }/Iagiiamquefpem,qiiam Tandem ejus gratiam exDei nttttt Obtinui,quaeadmeincliiTatafuk,' Uiide paulo poft ipfe cogitarit,. Quodulterius dilariorierapatinoftdeberenlj,meaeliterae affecftifque mei cordis Variae Moveraiit ejus aniraummihiqwe addicaranty Quocirca calamttm fumef enoii r eeufavit, Sediterum mihirefcripficproutfequiciir: Amicefidelis &: frater amantiffime, _

463

Refponderetibicogbr,nbneftfuttiritsalter, TGmpusadeft,quo hanc gratiama me captesji Promagno praemib &: folatio tuOj Tuaperfbna &: fifffia ejus eonfidentias Tuavirtws probata,-ejufque fapientia., Tuaveracitas,amor,acperfeverancia, Animufque coiiftans,defideriiS fuis fr uetur 5 Ideoneceffttin eft,ut intra perbreve tempus Colloquamttr invieem oretenws: Sifcriberedeberemijwramenturamewmfolverem!. Hinc conveniamws neceflario. Etcum adfuerisjhaeredem artis Tefaciamatqtte exhis terrisdifcedam, Tn eris&: frater &: haeresmihi Hujustammagni fecreti,de qtto dodfi defperarit i . Quocirca age gratias,Deo pro hoc nuncio, Namlrielius efiS,quam ferre aliquot coronas, Proximepoft fan&os fttos Deus hos elegit, Quihanehabent artem,quaipfefit honorandus Nil magis ad te fcribam in praefenti, Scd

464

ThomaNprjpniAngB

Sed quamprimum adffieeqfritareyelis, JHisliteris acceptis.mox properayi Admagiftfum.meum perieientumffiilfiaj^.^mpliu^, Hbi quadraginta dies,conrinua.wdp Didici qnjriia fecreta alchy miae, Quamvjs philofophiam ante iritellexerani Velut alius.quifpiani in hqc regno, fatui, qui fianc fcietttiam quaerurjrj ^ihilominus Exiftimaiit qitod 40 diebus perfici quear, Sed inter 49 .dfcruffi opus,ariiijiadyertkis, Et 4o.die.rurij.dotrinam^niulcwm ,d.ifferentiae_ Tunr obfcwra.d.ubiamihi apparebantclara, Ubi inyeni referata vincula natwrae. Caufaerei tam mirabiles videbantur mihi adeo pertfe 'jEt ita ratiqnabiles ut defper are.nonpqtuerim: Si vos cum.mas;iftro veftrp fic.con venietis, NQS de yobisnullu.ffi cqncipimus dttbium. Tertittm impedimencum deceptionemyojcamus,. Incer alia adverfus me peflimurn: Idque dictuni eft de f ervis,qui,accendan.t In opusyeftrtirn, quidam ettini.nor_wntffiW.lrwm E.r qtiidamrfunt ineglige,ntes,alIi,ad.ignemobdormiwnt, Quidam funtprayae.yoluntatis,quiyobisurocebunc Quidam funtfactii,alii.ttimis attdaces, Alii doftrinae ftintiiiobedientes, Qu^dattrhabent digito, rerwm..afienarum retracT;ivos? Quj.traftantresnefa.riasJyalderiocivas, Qmdamfu.ntebriofi,leves,.&:aliisintenti, Cavec.ibiabliifcefiyelis efieabfquedamno, Fideles.fwnrftulti,prwdencesfalfi, Unus iTjelaedkut &:alcerpfee;ft, Nam ctiffiopcramea^bgnepr;separaram> Tales abftulerimtmihiqu&nihil-reliquefjjii^

Tm

' TraffiatmChymicm
Tum revol vens apud .meumptws,, tempus &: labores* Qups de noyo incipiendo pefte.rre deberem, Triftato co.rde liiox valedixi, Non appctens piagis Afchymiae: . Atquomodohoceotcmporeevericric Pauciid credereijtf acione vera, Qtiamyis yel decemperfo.nae atteftari Queanc,quo inforcunio laborarim: Quodvix ab hominibusfolis qoncigerie Abfque diaboli ope,uc ipfitiarcare pofTent ? Faciebamquoque.Elixiryicae, Mecumque feriC.iebacmer cacoris uxor, Qmntam effentia.m etiaffi comparabam Cutii multis a.liis.fe.cretis, Qaas nequiffimi ljomi.nes mihi aitferebanc Magno meo dolore &: criftkia, Ut i.nhocrow.rido jjil al.iud dici poffic, Nifi laetitia.m quameunque curis effe permixtam % Decuris partim adljuc reftat dicenditm, Quod convenit in men ce refervari j Id accid.it v.iro benedi.cfo, Dequo yerica.ceni ipfe referre quco. Tho.ma.sDa wkojuts vir bonus DeQnb.te dieque.iiiferyiens Derubeamedicina magnamliabuit copiam* Quo vixalitisex Anglisplusobtinuic Satellesquidam regi Ed.uardo a Servkioexiftens, CuinomeneratThoraasHarbard, Hunc Da>}flconum vi extraxit ExAbbariaComkacusGloceftrias, Etcoram Rege conftif uit, tlbi Delvis tum praefens aderat: Nanr^Williami Delvis Davvltonus fcriba fuerat, Nnn

4&$

Deivis

46$
Delvis de Dawkoni

"ThomaNortoniAngli

opere narraverat: . Delvisquoquefervuseratfidelis }pfi Eduardo Regi faepe aftans t Delvis ibi reculk, quod incra horam Dawl tonus fibi fecerat mille libras Starl ingenies, Attri tam boni.quam Regales nummi, Spaciodimidiaediei>veladhucrHinbri, Jn cujus rei teftimonium Delvis in Biblia jurabac Tum Da wltonus refpiciens td Delvin o . . DicebacoDelvispejeraftiante, te effe deceret, Idebqtiefollicitum ille,ob eaufam modo-dietamv Nul!am,inqtik Uti Deusnovit,quem Judas prodidit,

* Atfemel(inquitDelvis)juravitibi, effetmanifeftandus* Qubdamenon Sedidfervare nonteneor(utautumo) ProRegis commodo&hujusregni, Tum Daultonus refpondkmodeftiflime Haec refponfio perjuriwm 11011 excufat, Rex ipfe tibi eonfideret i Quomodo Qui fis confeffus eo praefente perjurium ? Sed ego,inquit Daulconus ad Maj; Regiam,, Saepe follicittis vaf iis in locis lndoluii, Propter hanc medicinam,animoqtte Ideo jam cogitavi ne araplius moleftaret, Nam in ea Abbatia,nbi comprehenfusfui, Proj eci illam in publicum lacum, C urrentem ad fiuvium,vq wi fitixu &: refiuxu maris movetiBr Etfic ibi taiitttm divitiarum perditum, ad Tcrram fan&am recwperandar Quantum iBferviviffct exercitui pro reditu, Viginti millium Kiu propter amorem Dei id fervavi Ut fub venir em Regi,qui eam expeditionem aflumeret:

TraBatmChymicm'.
HeuDauitone,tumRexdicebat, ; Stultumfuittantamrcmperdidifle; EtvoluicutidDaultonusdenovqfaceret, ficrinon pofle, Daukonus refpondit.hoc Curiion?inquitRex,qubmodoidnacl;us? a Canonico Lichfeldenfl Ipfereferebatquod acceperat Cujusopera Daultonus diligen ter fervaverat Perrnultos.anttos,donecilleobieric propter quod fervitiwm,dixi t, hoc fpatio Canonicus fibi dederacquicqttid ejus habecct RexDaultono quatuor marcas donavit Licentiamque abeundi mox quo vellec, Tum Rex ex animo triftis fttit, non cognoverat. QuodDaultonumante Etfic faepeaccidere folet pro certo, .Quod tyranni regi fint propinquiffimi, NamHarbardus Daultoniim comprehenfwm Abduxit in Stepnei,ibique detinttic, Miniftri Harbardi pecuniam abftwlerwnc, Dattltono quam Rexante dederat, Et poft Harbardtts Daultorium inde portavklongius Adcaftrum quoddam Comitatus Gloceftriae, IbiDaultonus diu captivus detcncus fuic, Cui Harbar dtis maximas injurias infecebat^ Indeeumin carceresftricfiones Trojam deduxicubi poft quatuor annos ' lllummortiadduxic: Daaltoiuisadmoriendum-obediens Benedicl:us,inquicfic Domine Ihefu Videor nimis diti dte abfuiffe, Scientiam cu mihi dedifti magna caucione, Quam cenui abfque infolencia, Einullumunquam inveniapcum 2. Nnn

4$?

Qul_

4$

IhowANortoniAngli

Qui mihi mor ttio haeresfttccederec Ideo dulcifume Domine,nunc cogor Id tuum donmn iterura tibi rcfignare s Et tura devociuimas preces fundens Sttbridens,lnquk,facnuncquodcupis Cum Harbardus videret eum ita admortem paratumy ejiis ocufiscLachrymaedeciderunt Nam neqtte carcer,necrnors praevalere potuicv Ad hanc inqulrendam artem,nec doloftts aftus, Nunc dimittacur,tum Harbardits inquit, Non enim oberkaut proderk poft Hac alicui> 1 Ac cwm DatifcoiuBfurgeretdelbco Circumfpexk crifti vtiftte Abiitque preffus anguftiiss Nec defidet avic aftnum fuperviverev H^.cilliinjuriaaccidicutnarravi., P'cr homines inferiuin? non timentsss Harbardws non diu poft: obiir,, I,t Delvis iii Teukesburia decolfatus fuiity Hoc raodo raagtia moleftia, velitti videtis,, Hanc artem conikatur ih quolibec graduy Hicipfe rex fita intentione fcuftratur,. Quia Hatbardtis erat irifolens & violeritasv D ttnr virum adeo nobilem fuperbus opprefleric Ec velatimaleficuffi captivum dtixerit, Currr tamen renttate,patientia &: gratia Mukum folatii inde eveniffec,. NonfolunTregijUtiritelligitis';, Seddiioquetoti ReipublicaeHujwsregni:y At non mkandum efcquodgratra non aceedaf;, Nam peccaca regnant ttbiqtte in hacregioney . Eccehicgfariaperfectaptaeflrofuit, Adtollendasraxas &: vectigalia apopulis.,

TracJatm

Chymicm.

40^

tfnde rnuitum botti & charitacis contigiffet lnter viros eqWeftces, SacerdoCes & commitnem plebemv 3 Hic obfef vare licet qubd yiciofa vfolericia Acquifere riUfiquaffi poffit fapieritiatri., f esfurit coritf ariae,Narii vitia & vif CWtes HinGvkiisdediti eafri poffidererieqUeunc Si'vitiofipofTerit Haric fcieritiariiindagare, Multum Vioferitiae hittc aliis iriferrenC Etifiambkiorie fita ifidies accfefcefenC fejoi ifque coridkioniS, q ttafti arite fierenC Nuric hoc capiculwm de gaudib & dblbrc finkitm eft, Qudd capttt f equituf ffiatctiafri nofcii lapidis ffianifeftattf

Captutum ienium.T Onfilusin igne labbfaverat" * Sexagitttaanttos&ariJpIiusadobcInenduradefideriumV Briaiiusalius fttif cttfti Ho-wlcofto ifl occidencaliparte SenipefOCcttpattts,pfact icaffi exefcCftdoV Attamenhancnobileffi fcientiam nott invenerunC QuianeCffiateriam riec artis radiceffi rioverant, Sedillegitime pfocedefitesfeffiperid qwaefiverwnt' Donecvkam & bofla fwa prof wderant j Multum fumpcuSjdarani & anguftiae paffi func InterfuaRecepta,quaeoperabaiitwc Tunr Tonfiius coram rae conqWeff us eft: Cumkchrymisjdieens qttod cbrdedoferet, Quja confwmpferat potioreffi fiiae vitae parterrs ln ralfis receptis & in vilibus materiis Inherbis,gwffimls,radicibws&gramine? Quorum vacia f,eccnfebat genera, Nn j v

. tfo

47

Ihoma Nortoni Angli

& Mezerion, Ut Cornopuin,Selandinam & mortag.on VeruinamjLunariam In Capillis,ovis,in excrementis &: urina, ln aiitimottio,arfcttico,iii melle,cera & vino, IiTcalce viva,Sandiver,&-vitriolo Inm.arcHafiriSjtutia&fingulisniineralibus, In amalgamaris,albacionibus &: citrina tionibus, Omnia ad nihilum redactafunt in ejus operarioriihws* Nam non confiderabacquid intcndercx Securtts de proportione naturae, Pofthaec omnia niliil ptttabat melius, Q ua.min fanguiue httmano oper ari, fSonec.ego dicerem,quod fangttis infumum co.rrumpcret.ur Ignibusforti.ffimis &: deftrueretuf" Ex amore Chriftittimdixk,me doce, Qtialis effe lapidis fubftantia effe debeat. tibi prodeffet Tonfile,egoiriquam,Quid Adeo feni? ideo ab hac re ceffa, Et incumbe precibws,qwia tempus id poftwlat-: Nam fi fcires materiam noftri lapidis, Anteqwam perficeres eam,aetate occwmberes^ Ne hoc cwres boiie Magifter,ipfe retwlit, Satis mihi folatii contingeret Si cognofcer em fal tem materiam a me quaefiti : Illitislapidis,tamditt Totifile, dicebara,iion eft res parva_ De qtia certior fieri defideras, Nam niulti authores fcrib wnt de illo dwbio;. Atnttllus ex iis id clate demonftrat, Ipfi enim auctores de hac arcefcribentes OraruntDeitm(tefteDemocrko^ Ut fttbito exhoc mundo auferret Dlorurn aniriias,qui!hac de re libros fcripturi efTent,
Molti

Trattatm

Chymicm

4J1
'>.

Multi eninr funt verici ex iis Neplusquamdeceacdehacfcienciacraderenc, falcem ttnum aut dtio puncta docttit!. Quilibec illorum Undeagnofcipoflitcertiflimeafbciis, Quod illis aeqnalis effet alittm inteliigit, Siquidemunus.eorum Ita fcripferunt,nonjut omnes inftr iierent, Atut fefe manifeftarentfecreto dicendigenere, Idcirco ne fis contentus tit unum faltem librum legas, varios authores perlttftres, Sed Liberlibrum aperit,ut vir doctus AtnoldujfafTerk, Velut& Anaxagoras deeodemopere tcftatur, enim def esad legendum varios libros extkerit y Qu_i lllead practicainlnutilis cenfebitttr. ofterara AtTonfile.velnt Eleemofynamidnon Alicui aperiendo (quod nunquam ante hac factwm) Permoduni refponf ionis tibi dab o fblatium, Siprudenter rae interrogaveris BoneMagifter,ipfetiimdieebat,meccrtedocc# Nammateria fit Sol &: Mercurius ? Autvero Sol & Lwna, Autan.tresilli fimul fttmcndi fint ? . AnfolusSol.anfoliisMercttrius, Anvero fulphur cttm iis fit materia noftrilapidis % Seu num fal armoniacum cohveniat, Velaliamineraliaad conficiemdumlapidem: Hicfunccgo inquam,Tonfile,variae quaeftioncs ; Pmdeiuerinftitutaei.onabfqueaftntia? Nonautem adhucttominaftijttifi in genere, Namoportet te partem ex omnibus fumere , Diverfotempore,proutartiinferviunt, Variaeresadjuvantquidemnoftruinlapidem, Licetduo fint materialia,unufque fit lapisj

Intcr

4J2

Thom&Nortoni Angli

ditferentia, Interquaeefthaec Velttt inter raatfem & fobolpm accidit, Aliam q*uoque d.iverfica.cerrt obfcr yab.is iijcer ea, Velut eft mter njarem & fceiiiinam, Hgfcdwo geijefa cibi omn.epr.aefta.bunt feryitiwm Adalbnni quoqueoptis,fi fapiens fueris, Uftttra exhi.fce.l.apjaeri inyenies, folent, Nam paticttr igiiern.utlapides Sed non eft lapis in cacfu yel yifu, Ver um fubtilis tecra purpurea, rubra,nec Iucid.^ Ec cum feparaca eft & pfaepar ata? Tuftj riorai.riamits id no.ftr wra ly ttjargiri wm, & poftfubalbum, Primo purpurcum,rubrwm Atquc tum yocatur electa noftra marchafita, Una uncia ejtis fitperat qttinquaginta libras, Npn vendkttf per Chriftiattum orbem, At qui eo iridigct,cogetur Ut cwret ficti,aitt ipfe praepar et.Scd haec gratia magna in eo ppere.apparcf:, C^o.dfieripoflitfenielnecdeindea.mplius, Auchores yocanc eani rem yilis precii; Ahtiqui mercatwra, Nammihiliaeftinjancurin id curabit Nemo qui inveni.et,tollere Magis qtiam tinam y nciam luti fic rpagni pr ecii, Nulltis vult credere,quod nifi valde prttdens. Nullusitaqueagnofcitid, Hic aperui ego mitabile fecre.tum, Quod nunqwam fadtum eft per totum orbem. habere oporte^ Alium ad.huclapidem/Tonfile Aur aliasperdes tuumpraecipuurnmateriale, Qui lapis cft valde pulcher & clarus, in vifu, Lapis in mercatura,lapis fapis

TraBatm

Chyjnicm:
..

,^7>

cum perfpicwitate, tapis r efplendens Exiftens mirifica diaphattitace, Precium unius unciae coiiveniencer

Eflvigintifolidorum,velcircicer: Noinen ej us eft Magnefia,pauci eam norunt, Invenictir cani in furamis,quam imis locis. Platoagnoy.iteju.sproprietateravocavitquenoraenj, , Et Chawcerus inquk,quod Dy tanos appellecur, fermoue dicicur quidfic hoc modo, In Caii.o.nc.i At quid ignocum pe.rniagis ignotius. HPC.e.ft,quidillwa ex.iftac Nifi quid .incognitttni m.agis incognko appellacum Nihilominus Tottfile^jani verc docebo, Quid fic Magnef ia in noftra iingna, Magnuni quid mirabile in latino dicicur, Ms eftpecuriia,fcientiafedars, lde.ft,g.uodfitresHwjufmodi In qu.afit multum divinae fcientiae, Nuiicagnofcis,quideft magnefia, Resaeris,inqua latet fcientia di vinaque mita, Ho.sduos.lap.ides,Tonfile,afltimes Prornaterialibus ad Elixir elaborandum, 'Quamvisprima vicenon fint plures materiae, Tamenyatiae res adjuvancut ante trarravi, Hocfecfetumantehoctempus Nonadeo manifeftatumfuicquod tibihabeto, OraboDeum,netibi procriniineiniputetur, Vereorenim,necalamtts metisplusjuftoaperuerit, Nam etfi patici percipiant hanc fententiam, Attamen fubtiliores inter docTos plus nimio Habent evidcntiae, Multi enim erttditi funtadeo excellenti ingenio, Ut fi hoc haberent fiindametttiim, artem indagarent, .CumDeusvelicnequiseaminveniat Ooo Nifi

474

Ihom&NortoniAngli

fit virtuofa menter Nifi ipfi foIummodo,qui cum ratione Ideo antiqui authorescelarttnt Materiam ttoftri lapidis, quaehicapercaeft, Alia materialia accipere non teneris,. Nifihaecbina,adalbttmfaciendumlapidem, Excepto fale armoniaco cum fulfuris genere, Qupd ex metallis ediickuc tuum defideriumj, Haec dtto fufficittritadimplendum Praeter haec alia ignem fugiunt, Sttlphur comburitur & mutat fuwm colorem, Sed noftium Lythargyrittm femper perdurat, N e cum meta llo aut argento vivo incipias AdfaciendumElixir,utintentionefruaris, At fi deftrttxeris rocam ejus compofitionem,. Quaedamex coniponentibus.ee adjuvabunc Sed illudnibilaliud eft.hocatqueillttd frater. Quanifaltem Magnefia & Lythargirium,ipfius

Capitulum quartum.
lnagno oper e non fubterfugiamr DE Licet fic fecrectim,largifiime tradere, Ucverkaremvobisaperiamufticcatcettdam? Deimandaco.. Qtiacenus mihlconceffumfic Ego vobis viam monftrabo canqnam ductor y Eo modo, quo inveniacis veftrtim propoficumv Si confideretis,quomodo partes hujtis operis Sint contufae ab antiqtiis authoribtts: Velut ance dicebam,magiftri htijus arcis Qwilibet falcem tinam declarabanc partem, Ideo quamvis fatispcrceperitiseas adliibkum,
NoH

Tra&atusChymicm.
Nontamenofdinarcvaletis,utdebetis, Arnoldus in fcnptis fuis ceftacur, Quodfinalefecrecum fic,agnofccre rem illam, ln quaopus noftrum fit fundacum, Etqtiomodo pucaenacurae&fimplices fincinvcniendar, Inlibro ej us, qui incipk,Mulcifarie, noftrae fundamentales duorum Inquir njaceriae funtgeneranv At quomodo eae reperiantttr,praeterk omnino, Nominaillarum proxime praecedencecapicehabecis, FraterBaconusplusdeeopunctoaperit, Duminquit, Divide partes omnes InElementapropinqua,deeofitiscauti, Scd imprudentes ita non operantur: , At pertinaciterproceduntjtamquamferefutiofl, Admateriam divifibilem plus addentes, Itacumputentfe producT:uros flores, Nihil aliud agunt, quam quod riutltiplicent err ores Ibi Baconus ratibcinatur, ut & alii ejufmodi, Ettimet,ne pl tts j ufto aperiat: Aviccnnain Portafcribebat,fi memineritis, Quomodoprogredidebeatisad perfecTionemobtinendam, Veraciterdoccndo,prout veritas fe habec, Comedas,utbibas,& bibas ut comedas: Etintermedio tetnporefudore perfuttdatur, Rafisaliquatenushaecdeclarans dicit, Nontamencomedat res feftinantcr, Sedpedetentimconfumat fuum alimentum, DeqttoPropheta facif quoque mentionem, Simodorefpexeritis ad ejus intentionem, Vifitafti terram & inebriafti eam, H ,iMultiplicafti locupletare eam, Terramf ru&iferam in falfuginem, Etterram fine aqua in exitus aquarum, 2. Ooo

47$

Siha-

47$

Thom&Nortoni Angli

Sihabweritcopiamcibi&potus, Neceffu iii eft vigilare, tum cum foret dbrmicndumy Nam labor eft in vigiliis & magna diligentia \ Etnutriridcbetpreciofiselementis,. Ideo omnes pauperesabftiiiCant, inqwit Ar noldus,, Nam haec ars eft pro divkibus Hujus mwndi,, Confidkeejtisverbisvospauperesquocquoceftis,, efle verum invenietiSsr Ipfe enimfum teftis,quod ita Eflo Ionganimis &: fuavls,inquk ille, Nair feftinantes finem nunquam videbunc materiaeinfecTae Diutnrnitas purificationis credttnc, qu-.!mpltires,quiidnott Deripit Idcirco pauper es ne praefumatis: Hxcindagaremirajedintemporeceffatey Exceflus quadrantis unius horae: Deftrueretocumpoceft,hincdivkIaefucCurriirit? I s prinium pro quo & ultimum pto quo non,, Ad cognofcendttm lapidis ttoffiri lentarh elixationem3 Donecnonmagiselixetucnedefinas, incrementum Atcamen longa concinuacionondac y Cogites qnod aqwa velkebwllirey & leum Sed butyrum elixetncvelut Etfic Ienta coctioneconfumasy f eftinanter; Nonebulliendo,quodfit variorum ,. Propter dtibia periculorum noftri lapidist Et propter fuperegreflionem Inter magna opera omiiium eft graviffimura Ut clarificernus noft ranjedia mineralia^ Extr emkates variae berie furit perfectae; Abfqtte mtiltis niediis prudenter quaefitiSy Et fingula niedia oportet fieripura, Si opus veftr um abfblvi debeat, Nam impura & pura(ex carnaliafTecTw)

Valde

TracJatm

Chymicm.

4Jj

fic maturum & immatur umy Valde inter fe adverfantur,& pixtim fixo per fe adhaerebic Bpvolatile volatili genere trahetur, Et ubicunqtte amplius eft concordia, Natura trahet, quod alibi foret ante: Hoc magtuim opttsin fiio genereimpur um cfty Er plenum pericttli Id invenietis, Nullius prudentiaranta effe poterit, lltnoii' iiicerdnm aberrct in illo Tam benedocTns,quamlaicus,Dequo Anaxagor wshoc modo in quic:' Nemo prima fronce ceperktir diferetus: Er quondam virtim fapientem dicece attdiviy Quod hoc tempore in Cataloignia Magnefia cum aliis mirieralibtis . Vendatur,fifafteffilnquirerecitretis* Utitaiiianus delicati viri Nonfmtinquinandae tam viliopere t. Et longe ci titis op us vefcr um,ut exiftimov ltainciperet& fiiiiri poffet? Nam fi deberetis orania facere,wt ego novi, Defatigati effetis,priufquam opus aggrederemini i Philofophorura opusnon incipic Priufqttam omnes res finc puraeextus & intus, Nosqui quaerimus tinct aram Valde fpeciofam, Oportet demere omnes res vif es & viciofas, Exvariis mediis qttodlibet fuattr habec pf opriecacem Adofficium fuum praeftanduffi,fecundum fuum gradunv Exiis,qtiibus noftraeres alunctif y Qiurdam pr odeffe pocerunr quaedam obeflfe, Nolfri Pharmacopaei ignoranciftapraepararey Et nos eos doccre fubterfugimus, Cjusr ei cawfanon eft alia ? Ooo 5

Quam

47

ThomaNortoniAngli

Quam quod adulf erarent eafad decipien dum homiftes) Potius,quara ut omiiibus viribus ineumbefenjt Curarentqne vericatemobtinere: Mosillorumeft(undeexanittiodoieo) Plurima appetere &: pauca pro iis praeftare; Qui yelk verum habere op ws,ne parcat labori Nec expenfis,qwamvis loculos inaniat, Etinmagno opereomnium longiflime abeft, Qui.quotidie defideret ejtis finem reperire: Si grande opus cum omnibus circumftantiis Perfici poflet cribus annis,res fortunara foret; Nam ille qui illttd femel finire poteric, habpbjtid detiovo incipere s Nttnquamnecefuini Si medichiam fuam fapienter augmetitare noverit, Illud eiijni magifterium eft omnis noftr^ intentionis, Nonopus efthominarehicminefalia, Nam Albertusclare deomnibus fcribit. minerarum, Multunj traderepoffemdenaturis Qwo.d in hoc nragno opere foret fruftraueura,; In hoc enim grandi opere nihil invenietis Nifi manttvtm labores vocat-os.Jytechanicosf Ubi in centenis modis &piwribus Aberrare poteritis,qwocwnqtte incedetis, ldcirco cr.edke, quicqttid anfiqui authores tradunt, fieri pofle, Abfque.experientianihiiretum Confiderateomnes circumftantias & ctirate Qbfervarc unitormitatem in omnibus requifitis: Utere ttno vafis aaodo in materia & forma, Cavea commixtione,nequidinfortunii accidat, Centum errores magis fpeciajgs Praecaverepocerishac admonkionegencral., Ec haec doctrina cric fufficiens llli,qtii pra&icae prudencer infiftk,

SifV

*Tralatm Chymicm.
Sifamuli veftri finc probi & fideles, Nonpigebit vos veftri operis, eritis, Idcircofiexpeftesomnistimoris Inmagno opere,feqtteremeum confiliwm, Nunquam ad id uxoratos admittetis, Moxenim fe feflbs dicencut ipfenarrare novi, Nullumkaque conducetis Nificcrtamercedcquodcunquefecerkis, Noninmenfes,quomodocunquepoterkis, Necin feptimanas, fedin fingulas dies: Etutmer cesveftra illis arrideat Magis,quamalibi impetranda, Etnecogantnrpropter mercedem expecTare, fatisfactio aerisipfis fit in promptu, Sedut hoc eos exckabit ad amorem & metum3 Nam tltadoperafibi commiflafintactenciores, Quoexiftimencqttod dimittendi mox forenc Si negligentesvel uno die exifter ent 5 tlxoratinonitaconvenienc , Prohoc opere,qnosideo fttgias.' Sihoccognoviffem &feciflera antea, Multas injuriarnm moleftias declinaflem, libertatem Inhocquoqweopereoportetadeffe Sine impedimentis quoctittque in gradtt, Cummtiltofolatio ad cnras relevandas Continui laboris, qui ceffare neqttk. Alias angttftiaepropter labores &: melancholiaffi Poffent efle cattf a deftructionis ttti operis, Nouneceflariiim eft pluranunc oftendere, Nam antiqui authores reliqua jam ante tradidef unt3 Etquod requifitum fit ab iis intermiffum, Hieliber abfque ttllo demonftrat dubio, Mcitcoexiguttshiclibellus ORDINALI

4jp

Eft

4S0

ThomaNortoniAngli

Eft Alchymiae,omniwm complementum, fequens convenk pro clerico Capitulttm Oftendens confilia pro fttbtili opers,

(apitukm

cjmntum,

BRifeuscummonetasmucarec, damno,multis gattdio extkk, Quamplttrimis Ec velttci diverfis e.amutatio vifa e.ft Res nova & rar.i.ffima, Sic eo cempore quid miri contigic, Qupdad .haricfpe6tar.it fcientiam, G.ura jcres niagiftr.i arcis hujufmodi In ti.no dccwmbere.nc let.o prope Leadenhal, albttm &rubcuijj, QuiTiab.ere.n.rElixirperfe&wm Mirabile eft tales ternos tittP jacerc ledo, decem dienim, Atqttehocfpacio Siquidem vix inveniantur inmiHipne hominwm, Ex dttcatu Lpch.aringiae,yeluc accepi, Unus eortim ftiiCj.fecundus ex medio Angli.ae, Sttb crttce circa finem triwm Comitatuum Terciusnatuseracaecaceminiraus: e.ft Quiexriacivicacisfiguraa dotisjudicatus Exornaturus cerram, Anglicanam Poffet qw.i.s totitra p^ragrare mundurn, Et tales magiftrpstres.ijoir reperif e, Duo exillis difceffuri ,fed junior permanfurus e.ft Mulcum bpni kihac regione aliqtiairdo faclurus; Sed peccata principum morabuntur Id boni ,qtiod ipfe praeftkutus effet. Senior magifter de eo vaticinatus eft lEtdixif,

TraBatmChymicm
5tdixit,quodpafrwr.wse:fi*t-mnlt.iini-injuria:Ab iis,qu i grati erga eura He0e,deberent, E'tnuilta al.i* hic eiiarrabat, ex.inde yeta.inye.nta funt, Quae Etiionriu.lla.adliuc.eyeiicwfa Ex quibus unum eft ce.rtifJi.ffium,dieebat ille, Poftmul.tas moje.f]tiasnjagiui.ffifuturum,eft gaudiwm, In fingw.lisquarcis Ijuj us regionis (^iod.omttesprQbipercipienc, Juniorquaefiyic,quattdo.idevencwrwm, LSeniorrefpoijdIc.po.ftquam vifum forec San&anicrucem honor.arino$:e diequc, Interra Dei & itj cetra Lttminis, Quodconvenienci cempoc.ecpncinget, . . Seddiudilatuffi.abfquecawfa.eft, umid..iiip.ep.erk,ijpcc5 .ben.ehanc rem, Haec fcien.tia.apec.iecrir.Regi, Et.longeplwres gca.ciae Qitam hic a nobis enarraripotcrmit, (jratia.illi.regi tum aderit Ctfmnio.resianri quo.s eraeudaverit, Ipfe.infec.rc,to..iny.eftigabit Hancfei.enti.amo.bfcwf ofermonc; Etinteffolitarios.feumonachos; .Eaderefempe.rfiet certior, Ita P\cx Calid cam qwae.fivic ;apud mwltos, Donec.in.c.ideritiri Mofienum, Qmppem twlit Calidi in fua neceflitatc, : Virtuseniraejwsad.hoc incitavit: Sednuncde hac matcria taccbimus, Et defubtili oper e trademus. NecefTumeft,ut fit erudkus, Qui velit percipere fubtile bpus,

481

Ppp

Oportet

4$ 2

Thom&Nortoni Angli

Oportec eum cognofcere primaffiphilbfbphiam, Si confidac Alchymiam inqnkere, Ec prirao vos intelligere debetis eflis, Quihuicoperiintenti Ctimmetallaveftraperpraeparationem Sint facta habilia ad generatioriem, : Tumdiyifionefepafandaerunt InquatuorElementa,fiIucraridefidercti.s, Qupd fi perficere neqtteatis, Ite & difcite ab Hortulano, 'Quieaderefwtimfecitlibrumy , Quqmod0vinttmfitdividenditmin4.Element3, Et praeterea vos fcire decet Effc& tis quatuor qtialkatuni, & ficcitaSj Quae dicuntur,caliditas,frigidicas,Httnildkas . Undeomnesresfunccompbficae, Et quia praecipue in hac arte appetatis Habere eoloreminigne perfeverantem Sciatis, antequam illttm obtineatis,. Quomodo quilibet color generetur, Namomnis colocquinominari poteftj albedo aderic, Hic apparebit,antequam Ad haec vttltis habere in opere cerae:aut gttffiin^ Eacilem liquefactioneminftar Alias non intrar ecnec penetraret In metalla,teftantibus authoribtts, Sic defideratis qtioqtte habere fixttra & fltixibile.. Cum coloris eopia,qttocunque modo.. Haec tria contraria con j wncta tit fiatit In uno fubjecto, magnttm eft fecr etum,. -.-_' NiliiIoroiiuisilie,qui:valetingenio, invenire poteric. Inhoecapiteid EcpriraojUt dem vobis brevem doctrinami

De

TiraBatm Chymicm,
Deprsediccis qttatuor cptalitatibusprimis, Calor & frigiditas funt qwalkates activae:, Huraidkas & ficckas veropaflivae: illas, Nam har patiunturfemper Utlapides cura fiunt calx & aqtta glacies, Undefacilime judicarc poterkis, Nihil generatum eft, nifi calore aut frigore, .Attamen paflivae habent aliquid activitatis, Veluti inmechanicis operibus quotidie videffius, In panis &: cerevifiae cootione & aliis opificiis Humidicasoperacwr& ficcicas. Ariftocelesinphyficis,mwlciquealii Dicuncab actionibus procedkf]ieculacio, Referunc quod practica fic radix & inkiuta Speculacionis & omnis fcienciae. Nam propriecaces rerum quarumlibet fuerunt per earum operationes: Perceptae Veluti per colores urinar um audemus Pronunciare de calore vel frigore, Periftas qtiatttor qualitates primas Indagamus colores fucceffu temporis > De quibus certi efle non poffttmus Nifi in fubftantia valde pura. Multum doctrinae inde capietis, Sifciatis,quomodocoloresquotidiegenerentur, Color eft extremitas cujufque eorporis clari, Clarafubftantia bene terminata hic eft matefia,, Sicaliditas dominetur in maceria ficca, Coloralbusaderitibi certiflime, Veluti apparct ad oculum ex oflibus combuftis, Et ia calce viva cx lapidibus f acf a, Ubi frigiditas agit in materia fiumida & clara, Albedo apparebk in ea operatione, '

4$$

'

Ppp

Uc

4%4

ThomaNortonlAngB

Utconftatinglacie&frigorelnduratis,. Caufaejtis deckrata eftjamanteinphilofophia,. Sed hie non de cbmrattni philbfophiaToquoiv Vernm per exempla,ut tradam Alchymiam,. Unttm per aliud per cipi poteft:, Veltiti fbboles agnofcitur ex fita macrev Si calidicas in materia Huiiiida & craffa Agat, niger inde cofor generabicur, Quod fi exemplum ejus defidef etis-,. Obfervate cum virida lignaTgnlappofueritis,Cum frigidkas operacur in rnateriacraffa & ficcay Niger eric coloTjCnjus rei ratio eft , Talis raateria cft compacf a & valde crafla y Ctim frigore cbnfiringente.vkaeinin.iicb,, Craflitiesfackobfcurkatem,&Itt'cisprivatiQiiemv Si color privetur,nigredbappai-ebk.Ideofemper liu jius menroreftoy . Quodclaramateriafic iiTateriaalbedinis>. eflevariav Cawfaeflicienspoteft Nam interdum eft calidkas,iricerdiim frigidicasv Sedalbedo & nigredo (trt offinesnorunt ) Sunt colores concrariiiiTexcremkacibus,, Hinc optts veftrwra cwm nigrcdihe incipiet,. Si finis efie debeacalbedinis perfecfio,. Hicermediws colbr,cett pHilofophi tradunc> Eft rubeus inter nigrttm& albumy Nih ilbminus ffrmiter mihicrede',Rubeuseftultirawsiircpcre Alchymiae,, Dicunc quoque in ftta doclrihay Qupd Mdwo eolbres.rtifus & ckrihtis ; Sint intermedii interalbutti & rtibeum.Et qttod viridis & plumbeus colbr Inter rubeum &nigrwffiintercedatj, Incar-

TraBatm Chymkm.
fncaraatws cblor eft ex materia valdepwra gedici in uriiiis habCttt colbres ttoy effidecim,. Inalbum& nigrttm,utipfictadunr,urtus eft, Exquibus cPlorfubalbus Similiscolorilapidis OnicHiniy Deeocolof e Magnefia videcur,, Sed magriefia fplettdef cumpuritace,fnnofttb fiibtili opei-eAlchyralae occtirrerifcolores, 0'mnes" qui unqjuam habentury Centirni&piures certiffirire.. Quarfiiri uririafwrit attirttadverfi,Inquibus omnibtts colbribttS cflerieqttit, gradusj Quinlapis rioftef cbtttirieatttf fecuttdiiraoffiries InomnicbmpofitioneOpetum.qWaefiunt,^ Efinoninicbmpofitibne,qWi:raeri'ceconeipitwr,Quotqubt ibi cblbres fefe-offef UricV Tot graduatibries'pt wderitef inftitues,Etfinori omnesgraduatiPiies cognoveris, ExKaymurido illasdifcas inarce ejWs-generalf, GilBe rcttsRy m er us fcf ipfit j ttxta fuaminvencionerrS, Dei7;pf bportioriibus, arillaenori fufficitinc Inliacfcierifia quarii niittqttaffi iuvCriif epotuiC> Qiiamvisinffiedieina fueritvalde ef wdittts, . Cumexcelletttiariafttraehwffianae' Sarpefupefetmedicittas medicorurtf, Etfic horioret ribii rarb ftiam aftehtGum fira medicariTenCa force fufic inariia,. Atitanbttfelrabecirimediciriaraifterarum, : Eaenirnafsexcedicomriesaliasgeriefaciones, : Etfolumexifticljomirifsfapiericia,; Veliitipet expefieritiam pfwderites tcftaripoffunt,' \ kaalchymiafvCrWffifuridaffierituffi f atione prudenfisj gr aduationis,. Mincbtnpofitiorie 5; I^pp

48JJ

Cafori

'ifii

Thom&NQrtoniAngli

Caloris & frigoris,aut humiditatis &: ficcitatis, qualitates pereasgenerentur Cognofcendo,quodalije &: lenitas, gravitas & leviras, Utpote durities Afperitas & lasvitas,per certa pondera, Cum numero & menfura fapienter indagata, Deo eonfeituoi, Inquibusternisexiftitomnea Nam Deus fecit omnia & difpofuit certp ^ Innumeris,ponderibus&menfuris, Quosnumerosfimutuaveritis, l Naturadnjuriamfacitis, Ideo A.naxagorasinquit,cavebene, Nead conjunclionem procedas, Antequam ppndera plenarie cognoveris Omnium componentium, quashicrequiruntu-r, Baconus dicit, quod antiqui nihil celaverin t, Nifi fblummodo proportiones,quas non docuerunt, Nam nullus authorum eft^necrexjnecprjnceps Scribens de hac fcientia cum aliis congr uit fi fcire velitis, In proportionibus,quas cum Bacono &: Alberto docebit, Raymundus Cum Anaxagora feniore, ex his quatuor Habebitis perfebam cognitionem, at non exunooranern, '" ad unam intentionem, 4.qualitates Etfijungetis Tum oportet conjungere fingula Elementa, terramfecundum veftruradefiderium, Utaquam& Bene compofita cum aere & igne, Sciendo, quod in aclivitate fit dignior Secundus & tertius quorumlibet graduum, Quartus&primusexciudinequeunt, Nam utilis eft &: maxirne ufurpandus, Et optime extendere poteft fuam multfplicationem, In quo exiftit virtus generationis* Atque hoceft terreflxe Lithargyrium noftrilapidis,

Abf-

Tra&atw Chymicuf,
Abfque eo nulla erit generatio, Nec noftra? tin&urae fixatio, , ' Nam nihil eft fixum, nifi terra fola, CsteraomniaElementafuntvolatilia, Ignis,aer&aqua,utquotidieyidetis, At ignis eft caufa extenfibilitatis.,' Ettacitmateriamefiepernj-ifcibilem, Ac clarus fplendor in pulchro colore Fitmagis exgenere aerio, Et aerquoque fi fuerit condenfatus Facitres Ievis liquefadionis, Veluti eft cera,&: butyrum &: omne gummfj, Exiguuscalor eaomnia liquefacit, Aquapurgatcumablutione", Etres mortificatas caufamr revivere, Deraultipiicatione ignisnilmiri videturs Qu.2mul tiplicatione terrse inferior eft, Nam.terrageneratherbasquotidie.novas,' Abfque numero idcirco verum eft, Quod terra tam fit admiranda, quam ignis, Quamvis una fcintilla in immenlum fe multiplicer? Sitota ditio foret repleta lino, Tum vana fcintilla mirabiliter in eo crefceret, Ignis&: terra folummodo fe multiplicant, Etilkefunt caufajmultiplicationis noftrilapidis? Dehac terra Albertus magnus meminit Inmineralibus quod Lythargyrium fit optimuni ProElixire albo,ibique reeenfet illud, demonftratur; Quod quoque in librocarminum Nuncad conjunclionem accedamus;: Etqusedam confilia deeaadferamus, i. Conjunge Elementa tua grammaticaliter Cum omnibus fuis regulis con.venienter, Quar

4$8

cThom#Nortom Angli

eruditbs Quae regulaeadadjuvandum Sunt przecipua iAftrumenta inhoc opere, Nam nihil magis fibi contr;ariatur, Quam eiTefixum &yolatile.: 0mn.es Grammatici Anglise'&: Francias Ignorant docere yos hanc concordantiam J Ho c Q R p i N A L E eam t radi t,u t videbi tis Arbore. InPhyfica,librode z. ConjungeeaquoqueRhetqricauTiodo Cum naturis ornatis &: purificatis, Poftquam tin&ura yeftra debeat eflc pura Scpulchra > Accipe puram terram,aquam4gnem Sf aerem, 3. Logicayia,quandqcunquefit, Mifce yera genera, non fophiftica, Quprum ignorarvtia apjdiixit muitos do&os XJt ornnemfuum laborem &: opus per derent, 4. Junge.eainy.icerriquqquearithmetice, Per numeros fub tiles proportionnles, De quo parumadhucfuitpognitum, Cum Boetius fcriberet, Tu n umeris Elementa ligas^ 5. C^qnjunge tua^Elementa Mufice Duas ob caufas^unam prqp.ter melodiam, Qua; fuos concentus placitos habeat, Cum ver um efFe&urn ej us inveneris, Et fic compone, ut Diapafon Cum Diapente &: p.iateirpron, Gum hy pate,hypatop &:-Lilcanos mefe, Cumregulis, qua; funt in Mufica ? Cum propprjtion.ibus caufantibus harrnoniam, Quibus yalde fimiles propqrtiones funt in Alchym.% Nempe pro magnis numeris.adu pofitis, Sed pro fecretisnumpris intelledualibus Qportet ut inquiratis, velut ante dixi

3Ex

Tra&atMsChymkm
ExRaymondi &Baconi doctrina, Baconustradit eaobfcure in tribus fuis epiftolis. in Artegenerali; EtRaymondus melius Multiexiftimant,cumiftalegunt, revera falluntur.. Qupd intelligant,at 6, Cum Aftrologia j unge quoque Elem enta, eorum operationes qua^cunquej Utprofpereiitur Qujefimplexgenus,rude&inexpertum Prudenterducunt,donecinveniaturfinis, Cumtemporeillaobediunt Supmiaturasformatasfteilarurninfluentiar, multurn praebcixvidentue 7, Etfcientiaperlpe&iva bmriibusinhacarteiaobililaboraintibus, Etita quam plures fcientia: aliasfaciunt S.Velutprsecipueilla depleno&vacuo, Sedmagiftrainter fcientias omnes habenda, arti,eft magianaturalis, 9, Adferyiendumhuic Cumquatuor Elementafaplentercompofitafuerint Etfingiilainfuograduordinata, Tumex variis gradibus &: digeftionibus Coloresapparebunt ufquead perfe&ionem, Tuncenimintrinfecusoperaturcalornaturalis, Quj.innoftra fubftantia faltem eft inteiledualiter, Vifuinonpatens,necmanibuspalpandus, Ejus operatio paucis rarifque eft cognita, Etcumhiccalornaturalismovebitur Perexternum calorem artificialena, Tumnatura excitata op erari non definet, Ads/aLiasdiverfitatesgraduumproducendas: Qujeeft una caufa.ut ex ratione animadvertitis, Quodin opere noftro tot appareant colores, Idcircocaufatur in hac arte multum dubii ^gnorantiacaloris intrinfeci 62 extrinfeci:

<0f

Q^q

Ai

4<?o

ThomaNortoni Angli
debeat^

calor congruere Ad fciendum,quomodo uterquehie Et uter eorum in operando prardorninari, Digeftiones in hoc opere valde convenitine rerum animatarum, Digeftionibus Et prse caeteris(ut eerte teftificari poffuni} Magis alTimilantur codtioni in homine: Ideo Morienus dicebat,Iapis nofterin generation-e Valde eft fimilis creationi hominis:

lnquo3inquitRaymimdusquatuoromnesgradus quatuor invenire licet, Gomplexionum Idque atu,quod non poteritis reperire Inter alias creaturasiaalio genere, duofblummodo Hincintercreatahsec & nofter lapis;:. Vocantur Microcofmus,Homo N une de digeftione ad nutritionem Perfefte cognofcendam opus eft accedere3, cum ficcitate-,, Humor eft folidus,conftans Eortker mixtusis fuis gradibusy In oppofito pafliva debite mixta calore intrinfeco &:'extrinfeeoi, Generantur eft noftra digeftio, Ita nihilaliud fubftantiali Nifiexhumore creataperfe&oy Oro vosj 6 laici, ut rne excnfetis 3 Quamvis ad hujufmodi verba non fitis afluefa&r,, authorcs afiirmant,, meiisuti, quiaomiies Oportet Quod quselibet fcientia fuos proprios habeat terminos^ Digeftio interdum magis augmentatur Externo f rigore, ut quotannis videre poteftis, Quomodoin hyeme hominesplus cibicapiant,: Quam seftate, e.umcalor eorum fitintenfior, Nam frigus tum cogit cal.or.em intrinfecus fugpre.: Etmagisconjungit,.utfiatfortior,, Cujus virtus &: pocenciamajpr' eft. '
;-. M

*Tra&atusChymicma
Ad digeuHonem perficiendam, quam antea noftrum Digerens pro hac inteatione Sed prsecipuum Eftvirtualis calor materia; digerentis, Nihilominus calor rei digeftibiiis Adjuvat digeftionem, ejufqueoperationems . pebrilis calor nihil digerit, Radiifolar es juvare pofllin t & caufari deftru&ionem,' Vinumdigeftum plus habet ealoris naturalis, Quamrecens muftum,cujus calor eft accidentalis> Coagulatio non eft forma fubftahtialis, . Sedfaltempaflioreimaterialis,' , Adh2cvosfcireopor.tet,cumcoloresapparent, Quodfipra"cipuumagensineamateria, Interdum enim calor eft,interdumfrigus, Etaliquandohumiditgs^aliquandoficcitas, Adcognofcendum principaleagensfemper Requirit indagationem fubtili ratione, a magiftris pauciSj, Quodnen perceptumcft,nifi Namnon notant,quomodooolores oriantu^, Principaleagens qualitatum quatuor Potentiamregalem obtinet & praedominatufj, Utreliquaadfuumgenus convertat, Dequaconverfione Anaxagoras tradit Ialibro fuo de converfione naturali, Cujuscaufasfpeciales Raymuiidus adducit, Noneftresludicraautlevis docere, Quomodoveftrum principale agens debeat drfcerni, Quodtradam vobis per quatuorfigna, Ut per colorem, faporem,odorem &zliquorern. Etprimo per colorem, quo intentioni veftra; ferviat, Utprincipale agens agnofcatis, Refpiciteinvasveftram,quicolormagisapparec Turnillad,qudhunc caufatur eft principale:. Qqq z

:^i

Pro

4$2

Ihom&NortoniAngli

-Pro eotempore,cnjusinfolentrammitigarepoten'tis furere incipiat, Per hanc dotriham,fi Quod perficietisjfi benecognoveritis Caufas colorum omnium,quioccurrenr, Hos ego hic tradam breviflime Per caufas fuas,neopus fit alibi eas qnxrere: ex varia materia clara, Albedo produeitur In alia re terminata,prouthic quoque invenitiir, Nigredo eftjCum partes corporis obfcuri Gum Craffitre opprimit claritatem fubj ecfci, Aut fit ex combufta terreftreitate, Sed ex ea combuftione magna durities fequitur3 82 pura Ac per commixtionem obfcuri,cIari omnes intermedii colores, Generantur & pulchra Quadibet res clara,perfpicua Ontur ex materiaaquaz & aeris^ (^uara pura terra apprehendit, Talis quse claritatem ejus non tollat, Et fi in ejufmodi claritate & perfpicuitate Non videatis colores fpeciales, De quibus audadte judicare poteritis, Quia caufa earum rerum fiieritintenfe frigidas, Velutiin Criftallo,berillo,aliifquepIurimis> inter ea fcire debetis: Diverfttatem Criftallus habetaquam ad aerem declinantem3 3nde eft clare, fpecioia & pulchra: At fi declinetmagis verfus aquam, Eft obfcurior,ut berillus, vel glacies congelata3 Sed fi materia tendat ad ficcitatem, cum duritienafcitur, Obfcuritas Ut apparet in adamante lapide, Et in pluribus ejufmodi aliis ; eft in Magnefias Splendoris,qualis

lux

^lraBatm

Chymicm,

^pj

lux eft caufa in materia clara, eftin aqueum vaporem, Qiuefuperinduclra Antea calore incenfa certiflime; Nunc pt-ft claritatem & colores extremos Demediis coloribus nonnihil addam: Rubini color eft de tenui fumo ortus Iii elaro corpore,qui tum caufatur, Cumin eo corpore dominatur copia lucis, vel minusfpleindere, Namejus plus vel minusfacitplus SicAmethiftus rubinum fcquitur dignitate, In minori claritate & ma jori obfcuritate, Et Calcedonius micante fubftantia Sequiturberillum in gradibus variis, Viridisjiit Smaragdus,eft exaquapura, Cumterreftri materia combufta mixta, Etquo clarioris fubftantiaz terra fuerir, Et clarioris viriditatis color appar ebit eft ex claritate terminata Fufcus Infafaex erafla fumofitate congregataj, Exaqua& terra produdtus, Cuiadeftclaritudo aeris, Lividusvel plumbeiis color generatur Expartibusaqueis &Cterreftribus, Et ubi hx partes funt frigidae & craflaz, Ibiplus ejus coloris vifitur, Ut apparet in inveterato plumbo, . Etinhominibus morti propinquiSj, Hiccolor vocatus lividitas, Inlividisinimicis-frequens, Naturalem calorem & fanguinem movet Adcor,ad confortandumillud, Etderelinquitfaciem frigidam &: ficcam, calor & fanguis inde receflerunt: .Quia

' -

Q^iq

Similitet

494
Similiter

ThomaNortoni

AngB

cum febres funtin extremitate, Ungues naanuum ifto colore confpieiuntur, Saphyri color ex oriente cseruleus Ccelefti fpharra; non abfimilis, Longe pulchrior eft ad vifum livido,. Quia plus in eo eft aeris,aquaj &: lucis, modis Quaminlividocolore&multis Hinc talis color preciofior asftimatur, Quamaliica^rulei,quiquofintobfcurioles,, Eo minus habent aeris & pius tereftreitatis, racile adduci poteft, Argentum in lazurinum Cujus ratio eft,perfpieLxitas, Qux in argento pxiftit, produ61:a ab aere, Ideo ad cceleftem colorem tendit; Et copia argenti vivi, quaz in eo eft, Caufatur in argento fplendorem 9 Subtilisterra,pura aqua cum claritate aeris Efficit illum fplendorem in argento vivo, Citrinus color3flayus ut eftin auto. valde gratus, Eft color placitus,quibufdam Generatus ex valida &: f orti digeftione, Nam humorineo habet fortem decoelionem, Talis color per calorem generatur, & felle, Veluteftin melle,urina,lixivio E ulvor in auro producitur ( ut vere dico^ Expura & fubtili materia bene terminata, Perfpicuitatecondenfata;namaquapurior eo magisiplendebit. Qupfueritcondenfata, Caufaenimejusnoneftalia, dodiorcs ftatuunt, Quam humiditas terminata,ut * Itautfitquoquepofibilis, Quia aer nullas figuras recipit -: Nam aer ger fe noa terminatur.,

"

Sic

Traffiatm

Chymicm

<0p

Sjccaufam perfpicui.in aqua agnofcetis: Albus &rubeus bene mixti &puri Generantpulchfiim colorem-citrihum, ItadiverfacommixtioElementorum Facitdiverfoseoloresprodiverfaintentione? Cum variis digeftionibus & variis gradibusj mnescolores tacti funt pro oculis. Elementorum colores proprios notabitis^ Undedecoloribusmeliusjudicabitis, Medici dicunt deherbis quibufdam, Quod fint exterius frigidas & calida; intiis in radieev Sicxemplum hacde re expetitis, Confiderateoperationemnobiliumviolarum, Communis philofophia caiifani hanc aperit, Quodfrigida fitinras &rubea extus rofa, Anaxagorasdicitin fua converfione naturali, Intrinfecum & extrinfecum in omni re efle contrariuiBy Quodverumeftjexceptisiisrebus,qua2funt Exparva compofitione fimplicitati proximas: Ut eft fcammonium & laureolalaxativa,. Qiix non nutriunt ut vegetabilia, Memento,quomodo in qualibetremixta, unum elementum regnare defiderat, Semper Quiinfolens appetitus & vitiofus' Cogithornin es, ut fint tam ambitiofi, QuodDeus optime difponere novit, Dumpro peccatoribus bene providerlt, Omnes efferos appetitus ad sequalitatem reduci? CumRequiem aeternam ecclefia canit, Tumomnes ambitiofa: cogitationee Apparebuntinnihikim reda&a?,, Domini & mendici tunc evadent Infarcophagpomnino quales?

"

Principale

49$

Ihom&Nortoni

AngM

Principale veftrum agens ita tradabitis Si ultraaequalitatem tetenderit, Ideo Ariftoteles ittquit,componitelapidem veftruas ./Equaliter, ne in eo fit repugnantia, Nec ulla divifio, cum proceditis, Cavete de eo,quia valde necefllim fit, . . EtsumcontigeritjUtvideatis Omnescoloresfimul,quinumeratifunt, Tumpermittenaturamfuaoperatione inftituere generationem, Prolibitufuo Ut ita inter tot tamque varios colores Natura oftendat unum principalem, vergat, Talemqui adpropofitumtuum Correipondens elemento veftri defideriij Hocmodo ex coloribus providebjtis, Qujdvosihoperedirigeredebeat, Quamplurima alia de coloribus poflem fcribere, Sedhjecpromiflismeisfatisfacient, Quatenus colores veftro infervient propofito, Ad agnofcendum principale veftrum agens, Sedmultiexdocliis mirabuntur,iitp3tet, Tam varios colores in lapide noftro &: claram, Ante perfecfamalbeclinem Immutabilemque apparituros, Confiderando paucitatem ingredientium, Quibus refpohdebo ad placitum eorum, Et tradam veritatem illius magni dubii, Per genus magnefise, ifti colores evcniunt Cujus natura eft convertibilis Adquamcunqueproportionem &:gradum Veluti Criftallus ad ejus ftibje&um exiftit, Nam cujufcunque rei,quaz eft in terris, Si Criftallum ei fupponatis, Colo-

^raclatmChymicus.
Colorem reprasfentat,hinc define mirari,. IdeoHermes ihquit nec falfb nec invide, Adperpetranda miracularei unius, Hermesait, Deusita ordinavit,Rex Ut mira fiant de re unica, Communes Philofophi hinc reperire nequeunt, Virtutem noftri lapidis,captum eorum excedentem Odpr quoque intentioni veftra? proderit, Adfciendum prazdominans Elementum, Etunacumcolore eritproteftimonio, Quoprincipale agens indagetis, Etvosqui odore doceri vultis Principaleagens ut dif cernatisrVelut alb um & nigrum furit extrema colorumj, Itafuave & fcetidum inter odores exiftunt, Sedcum pifces ex vifu non cognofcant oculi Intermedioscolores,quiaipforum Careantpalpebris,ad claudendum eos, Sicnecmediiodores adoratu, , Percipientura vobis,& hazc eftratio, Quianarespatent.utpifciumoculi, Ideo rhedii odores non certiflime Captanturnaribus,ceu medii colores oculis videntur:

4-97

Gravisodonioneft(utdoctifentiunt), Medius odor,fed faitem minus faetens, Atquifcribebantinfuis libris : Defuaexperientia^qusemihinoneftcognita) Qijodfimifceatisfuavem&redolentemodorem, ^qualiter cum fcetente,ad probandum veftram intentionem, Suavis odore per cipitur,non antem faztidus, Caufam ejus rei cognofcere poteritis, Omnes res fuaves habent plus puritatis, funt fpirituales,quam faf tida^: Etmagis Rrr Idcirco

49$
Idcirco

IhomtiNortoniAngli

je in aere funt magispenetrativ fic quoque vita: Etmagis extenfibiles,& amicse naturas Magis acceptabileSjfeu Ethincmagis recepta; quod eft certum, Odor eft fumofus vapor,calorc refolutus Ex fubftantia quadam fudore vifibili, libereintrat, Quiinaerem Et mutat aerem,veftrumque odoratum, Veluti faporciborummutatveftrumguftatum Etquemadmodumfoniafficiuntauditum Et colores afficiunt veftrum vifum, Ita odor mLitat odoratum fua potentia, Sf caufam odorum ,fcire defideretis, Ouatuor res ad eos requirunrur, fubtilis materia fit obediens Primo,quod caloris,ut referat Operationi Per f umum fimilitudinem ejus rei, De quafumusille evaporat, Et ut propaget fnmum eum piirum,, Sedretinebiteundem fortius, EtficmaterixcrafTzenonobediunt Calorisoperationi,utpatetmnoftrolapide, Calor eflicit odorem,frigus impedit, Quia fimeta in seftu magis fa2tent,quam hyerne,. Odoresgratigenerantur Expurafubftantia& vaporofa, ambra,nardo Utapparetin &:myrrha, Quse res fcemineo fexLii in primis placent, S ed ex fubftantia pura cum mediocri calore.. Proveniunt temperati odores,ut in violis,, Ex mediocri ealor e & fubftantia impura. Fit odor ingratus,ut alees & fulphuriss At cumaaturalis calor diminuitur9 TIP

LraStatmChymicus.
Tum inde gravis odor exoritur, Veluti olet pifcis inveteratus, Ubi naturalis calor putret & odor fsetet, Ftor eft vapor & refolutus fumus Rerum,quas funt malse complexionis, Etcum humor fakem corrumpitur, Ita ut fubftantia non deftruatur, Indefaltem gravis odor fpirabit, Atnon omnino fcetens eo modo, Foctorisputidi vero caufa exiftit Solummodo corruptio ipfius fubftantia:, Etcum mala fubftantia putrefiet, Horribilis odor inde-generabitur, Veluti draconum & hominum cadavera putrida Odore caufari poflent peftilentiam, Noneftfalubre,olfacerecarbones Extin6tos,ex fetore vcl equa abortire poteft, Quando qualitates conveniunt reialicujus Cumnatura veftra tLim bonus odor non deerit, Sed cum fubftantia veftro generi fuerit contraria, Tumodoremingratumreprxfenrabit, Pifcesamantfuavesodoresjveluticonftat, Nonappetunt efcamputidarn,velutnovam, Omnequod participat bono odore, Habetnaturalemcaloremfibiconvenientem, &: res alia? frigidx Quamvis Camphbra,rofa

49$

. Habeantfuavesodores,tamenau6toresfcribunt, id fit inclufum Quod in calore virtualiter Cumpuntatefubftantiae,undeitaolent, Hancveterumopinionemaliisinftillate, Qupd bonus odor non fit alteri contrarius -'edita non fit cum ftetido odore, Nam odor allii putorem fimi tollit: Rrr

Dc

00

IhomaNQrtoniAngli

De odoribus hascdoctrina fufficit Pro ut in Alchymia veftrie intentioni fervierit, Quo opera veft ra hinc i ntelligatis, Quando res ad putrefadrionem tendaht. Per odores quoque cognofcetis Subtilitatem & craflitiem materise difcernere, De media etiam fubftantia cognitionem habebitis, Quse oftentat corruptionem caloris uaturalis, Et cognitionem diverfitatum tenebitis Cum humor fit corruptus & cum fubftantia, Sed noftra fubftantia tada fucrat vald e pura, Et eft confervata virtut e minerali, Neinde tastorempercepturifiris, Quamvis putrefiat iri fuo proprio genere, Tertium ffgnum & teftimonium, Quointemgatisveftrumprincipaleagens, Sapor vocatur,guftatus oris, Qui femper caufa eftdiminutionis. Stibftantias illiusrei,. Dequaguftare prajfumitis,, Sapor j.udexlonge certior fbret, Quam c olor aut o.dbr ,Iaepius proban dus,.. Sinon adeo faporefletpericulofus, Dum lapis nofter eft in opere, Nam nocet & fanitati & vita^ Tam eftrespenetrativa Res omnes lubtilesfiiperat, Etfoltdas.res fubito.peiietrat, Hinc eft periculum,nee canveniens,, Multum velfa^pe de.eo guftare,, Confortatmetaira,.utnovimus Sed nocivusomnihominum generi -eftj, Donecperfectarubedoaccedat., Qux

Traffatus Chymiws.
duratura eft, Quann igne femper arti infervicns, Quftkm de plebe vilis,huic Guftavit de lapide albo particulam, Exiftimans eo fe revelatum Iri Ab omni jegritudine & dolore, Unde mifer ille fubito fiiit Conjechis in fortem paralyfin, meus magnafjelicitate Quemmagifter CuraviteumBezoare minerali, ldcircoquamvis juftatus communiter Sjtoptimus judex quocunque tempore, Tamenguftatus ejus eft abominabilis, Necfapor hic quicquam proderit, Nihilominus de quibusdam partibusfeparatis Guftatio fieri commode poflet, Ante conjunctionem factam experiendo, Num operatio rite peradla eflet,vel non, Quomodoeunque fit.fapiens fatis noverit Colore& odore intentionem fuam perficere, Nam multi j udicant de vino bono Excolore &odore,cumpurumfit Atdenovo vino invenitur in genere Guftatusverus judex praz omnibus, Odoratusenim habet faltem unum organum, Nibil difcernens nifi res fumofas, Sed guftatus habet organafex abfqLie dubio, Adpercipiendum qualitates intus & exterius, natura ordinavit contra pericula, Qua: AdfGcuritatemrerumvitamhabentium, f imiajudicat de fuo cibo ex odoratu, Homines&pfitaciconfiduntguftui, Nammultas res boni funt odoris, eonveniunt Qljstamenguftuinon Rrr %

jor

Quia

2 5'

cThom& Nortoni AnglL

'

acida?, Quia funt abominaIes,nimis Nimis acres,amara: vel alias horrida;, Ssuvenenofse,corrodentesfeunimisfortes, In his guftatus judex non admittitur, Auctores antiqui olim retulerunt, eflentnovem, Qupdfapores Quos difcere poteritis exiguo tempore, & acetofum, Ut faporem acrem,unctuofum Qui tres fubtilem materiam fignificant, Et alii tres mediocres materias teftantur, & aquofus, Ut mordens,falfus Reliqui tres ex crafla fubftantia procedunt, & dulcis, Utfapor amarus,fubacidus inveniunturmultisin Hinovem locis, Ouinque exiis generantur cum calore, UncVuofus,acris,falfus,am.arus&: dulcis, Sedreliquiquatuornumero eft acetofi&s, Facti funt ex frigore,veluti Acidus vocatus fapor ponticus, Et fubacid us qui dicitur ftipticus, Aqnofus quoque doctus infipidus Cum fngiditate generati effectualiter, Sapor ex duabus rebus concipitur, Diverfie fubftantia: & diverfa: complexionis, Excaliditate&humiditateinfecundogradu Cum fubftantia crafla dulcis fapor provenit, Idemgradusejusdemcomplexionis Cuni mediocri fubftantia mixtus Unctuofum faporem producit, - Atubieft calor &.ficcitasfimul Cum mediocri fubftantiainfecundogradia Indefaporfequiturneceflariofaifus, Cum rej>in tertio gradu calida & ficca fuerit

Cum

^TraffiatusChymicus*
fitamarities, Cum fubftantiacrafla,inde materlacalida& ficca Sedinquartogaudu Cumuibtilifubftantiageneratacredinem, Ita quinquefapores,utanteadixi, Producunturacalore,nec plures, Ex frigore & ficcitate in fecundo gradu Cum fubtili materia acetofitas orltur, Veluti exvultuhominumanimadvertiUs, Cum guftantpoma immatura, eodem gradu Eadem complexioin Inrernedioerisfubftantia?, Progenetat.veluti facile seftimabkis, rofa, Mordensfapor,qualiseftin Sedacidus & fubacidus,& minus acidus hi tres & ficcitate in diverfo gradus, Fiunt ex frlgiditate Et frigiditas &humiditas inprimogradu Aquofum faporemfempergeneranr, Veluti apparet in albuminibus ovorum Etfaciecandidafaemellarum, Nam rales funt frigidas & humida?, Et habetmultumfuperfluitatis, Ideo virorum funt minus appetentes ifaac dicit,fapores eflefaltem feptem, Quia acidus & fubacidus fit unus,fed inarqualis Incomplexione,uniusradicis, Etinfipidusforet fap oris privatio, Inveniuntur quoque fapores compofiti, Ut dulcis acor & alii quamplures, Itaexfaporibushominesindicabunt Diverfasfubftantias,complexiones,gradus quofcunquer Itfi dubitetis guftatu expeririy Ad aliateftimoniaaccedatis, urinas ^elutiinmedicinanoricredendimi

fog

'

Sel%.

jOjf

Thoma Nortoni

AngU.

eft Soli.fed quoquein teftemvocandus Pulfus mahuum prudenti confideratione. Sex res non naturales corporis humani Habentes refpeclum infimul, Ad feptem res illas naturales, C aveat fibi,fi fecurus efle velit, A tribus rebus contra naturam, Ha:c octodccim fundamentaliter teneat, Ignarus medicus eft ea praiterientis, Ita ab ignorantia eritis tuti Eta:grosa morbis relevabitis, Sic fi hanc fcientiam velitis indagare Operationibus,ad has refpicite circumftantias, Prudentet confiderando ha:c 4. teftimoiiia, Triafunttradita,quartumeftliquor: Liquor eft folatium hujus operis, Liquor erudito datevidentiam, Per illum nectendi fua Elementa, fuaintentionc, Atque etiamfolvendipro Liquor conjungit marem & fa:minam, Et facit res mortuas ad vitam redire, Liquorpurgatperablutionem, Liquornoftrilapidiseftpra*cjpuumnutrimcntumf, Abfque liquore alimenrum non eft bonum Liquor vehit alimenta omnia Ad fingulas partes humani corporis Et fic idem facitapud nos in Alchymia, At confiderare vosoportetpuritatem Omniuni veftrorumliquoruni& quantitatem Et quam crafli fint vel tenues, Alias parum lucri facietis, Sed non,ut medici meminerunt Quia elixir eft res fecunds intentionis, hka

^lratlatm Chymicus.
Ideo plas miri naturalis invenietis In ejusoperatione,quam in omni alio generc, Medici dicunt,quo urinse fint craffiores, Eoplus fignificant humiditatis, Multiliquores requiruntur Adnoitrurnlapidem proejus appetitu, Inlibro Turba? Arisleus refert, Quod aerin aquafecrete fitinclufiis, Qua:tollatterram aeriafua potentia, Pythagorasinquit,quod benedi&um id foretj, Ariftoteles aftute verba ejus ponit, Dicendo,cum habueris aquamabaere PlatofapientifTimeloquutus eft Etvocavitillud ftillam roris Madii, Qupd appropriate de Alchymia dictum eft, Sedcommunes authoresprimae philofophia; Inquiunt, Aer condenfatus reditin pluviam Etaquararefada in aerem revertitur, Aliqui dicunt,quod Mayus fit initium anni, exaere, Utfumamraquafacta Quidam dicunt talis aqua de ccelo defcendit, DonecSolingrediaturScorpionem, Alii dicunt,quod omnes liquores fint fugiendi, ; Quosfrigus inficiat,nec fint ufurpandi, Caufa,curita,ut narrant antiqui authores, Eftquod a&ivitas eorum fitfrenatafrigore, QuidamPhilofophi dicunt,quodfumere debeati* Lacpro liquore adfaciendum Elixir, Alius ait pro fua intentione, Quodmillus liquor pro complemento fufiaciatj Ut aquaex ly fit utilis thargyrio,qux Cum aqua Azoch,ut lac fiat virginis, < SedDemocritusait,quodoptimusliquDrfi ' Sts

f6f

Ad

$0$
Ad faciendum

FhomA NortonlAngU.

Elixir, Aqua permanens, virtus & proprietas fit Cujusnaturalis inde fugere, 1gnem tollerare,nec RupefcifTa inquit,quod prcecipuus liquof, Sit aqua vitas pro Eiixiris opere Quia ea fit fpiritualis & revivifcens, Res mortuas revocans ad vitam, Exiftens quintaeffenriaf erum, De qua Ariftoteles fcribens, defecretisitadicit: Inlibrofuo Qupd omnis perfectio fitin quinario, RupcfcifTavocatoptimumomniumliquorem^ Nam facit craflas materias fpirituales, Sed apud Pythagoram invenietis Aquam noftram vita: alteris generis, fi.t vivificahs in hac fetttentiaj Ipfe inquit,quod Facfugiens fixum & fixum fugiens, Eo enim modo forti coactione Fixae materias fiunt facilis liquefacTionis, Alii dicunt,quod nullus liquor fuperet amantem, Liquorem congelationis Ideo talisoptimereperiri poflet. . PropeIslandiam.,intaritcrra Quam Oceanus circum ambiat, Ubi tales liquoresfacile occurrant, De alio liquore alii fapientes dicunt, Qui fit frigidior quam aqua fontis, Magis gelidus nonguftatur liquor,, Attamen nuhquam confumitur autdiminuirur,, Quamvis fit femper in opere occupatus, tam en in copia deficiet, Nunquam Qui aDemocritovocitatur Lux umhra carens aqua orientaliSi.

Hcr-

HraclatmChymicus.
Hermes Inquit,nulla aqua tam eft ncceflaria crudi mercurii, Quam aqua Nam illa,dicitvirdoctiffimus, Locumtenebitaquseinnoft.ro opere, Nuncdifcitisomnes,quotquot hancfcientiamquseritis, fit, Quodperhos liquoreslapisnofterperficiendus Liquoreftresmobilis Subftantifeliquidsei&inftabilis, Omues eJLifmodi res fequuntur motus Lunse Magisquam resftabilesalise, Idque apparetcuicunque clericq In operatione albi operis, Liquoreslauant &purificant Tamextremitatesquamintermedia, Deuscreavitliquorem adhominis ufum sedibus, Adpurificandumresimpurasin Liquor abfque dubioeducit Resabditas corpor um exterius, Ut lotrices evidenter comprobant, Cumex cinere fuum faciunt lixivium Liquor confortatradices graminis, Etarborum,quajexiccata3 fuerant, Namliquoresnatural.es reftaurant Hiunores anteaperditos, Liquoresdivjdunr qualttatesfeorfim, Refolvendofubftantiasinatomosadmirabiles, Liquores quoque in unum cogunt Muitas res,ut fianrnofter lapis Liquor juvat ad fluxum & motum, Diverfas res:& hincanimadvertitis, Quomodo liquor inveftigandus fit Ex rebus variisquas interraexiftunt, Quidamperincifionem,velutTerebinthlna STfi

S7

Et

5oS

ihom&NortoniAngli

Et quidam exprelTione,ut mufta Sc vina, Aliqui contritione,velutioleum, Quidam diftillatione,quemadmodum aquaefiimt, Aliqui combuftione,ut colophonia, Etquidam peraqLiam5utffeminse faciuntlixivium^ Quidam aliis viis producuntur, Et per naturalem operationem fiunt, Ut urina,fudor,Iac & fanguis, Ac coagulum ad cafeos faciendos utire, Per tot modos & adhuc plures noftro lapid'e0 Liquoresquserimuspro Quilibet ex illis vult adhserere Illi,quod tangitmagis minufque, Sed argentum vivum quamvis fluxibile fif, Tamen nulli rei adhferebit, Nifimet illiscujufcunquegeneris, Quiaibiinvenitfororemvelfratrem3, Mixtum ex fubtili terra relinquit ea,,, NecadhjeretiIIis,qusetangit, Omnesiftiliquoresenarrati. Continent 4. Elementa seque,trt iftud, &:cafeuroai Utlaccontinetferum,butyrum Et ita fingula ex his omnibus:. Quae quatuor Elementa feparari poflunt Et iterum conjungi,ad veftrum lucrum, Sedlongeprudenriushajciuveftiganturi. &ferumfiunt, Quamcafeus,butyrum Ex omnibusliquoribus ,qui flintin noftrolapid'e?1 Non eftfimplexjiiifiaquafola, De fingulis quoque liquoribus noftri lapidisi, Cognofcatis complexiones &graduss, Et tum cum liquoribus feparabitis. Priacipale agens de fuo ftatui,
Si

TraMatus Chymkus*

$p

Siipfum tuerit permanens & durabile In variis modis fuperfluitatis, Ut fi qualitas prsedominans fit fiecitas* Emendabitis eam humoribus humidis Iam magis,j am minus prout neceflum videbitis, Etfic inomnibus qualitatibusprocedetis, veftronutvt Eoquemodoordinabitispro Principale agens ad veftrum pro-pofitum implendum, & convenientiasr Ex qua cognitione diverfitatis,contrarietatis debeat, Cognofcetis,quse qualitasprsedominari funt add endi vel fubtrahendi Liquores veftri vel Ad sequalitatem faciendam m agno ingenio, ne credatis,r em ullam exiftere Sed Calidam &: humidam fimul in uno gradu, bina; qualitates c&s? Namomnes,quiputantejufmodi fint, Decipiuntur fua opinione,ubicLinque Communes fcholse,quseita docent,non fimt versCj, Mitte han c opinionem & novam addifce, Omnes antiquideceptiinveniuntur, Dum in uiio gradu duas qualitates pof Lierunr, Aut ita dixerunt,ne inquirentes reperirent Secretammixtionem ex Elementorunrgenere> Idcirco qui non novit graduationes, Non poteft effe perfe&us in noftris operationibus> Namin propriis fuis numeris Deus feek omnia,, Abfqne veris numeris nemo bene cantabit, Qui errat in numeris in ipfo cantu errabit, Quierratnobifcum,nat-urse infertinjuriar% Confiderate quoquenaturam medii, Cum intertio gradu fuerit depuratum,. Quo purinseritveftrummedium^ Eomajor perfedio inde orietur, Mediacompleduritur magnampartem Sfs: $ Tirtu;-

5io
Virtutum

<lhoma Nortoni

Angli.

quse funt in hac arte, non poteftreddereinfluxum Namprincipale Adfinalemterminum,necillerefluxum fuccurfu Ad fuum principale,abfque extremitates contineant prsedictas, Mediorumjquse Nam veluti per medium alti fpiritus Anima connexa eft humano corpori, Ex quibus tribus fpiritibus unus vocatur vitalis, Alter diciturfpiritus naturalis, Tertius eftfpiritus animalis, Et ubi hi m o ventur,nunc audietis, Spiritus vitalis in corde habitat, (ut authores teftantur) Spiritus naturalis In Epate cxiftere perhibetur, Sedfpiritus animalisin cerebro, Etquamdiuhitresfpiritus In homine fanitatem continuant, Tam diu anima abfque ulla repugnantia In corpore maner,vitaquefana eft, Sed quando hi fpiritus in homine remanere nequeunt, Tum anima quoque inde difcedit, authores ftatuunt, Idco in operenoftro,ut Debent efle corpus,anima & fpiritus, In opere quoquenoftro oportet Ut medium noftrum cum quolibet genere conveniat, extremitatis cum fapientia inventse, Iltriufque Alias totum opus in nihilum redigeretur, Nam natura prudens nonpoteft operatione Remaliquam complere ad nutum, Etita incedereinterextremitates, A t fi primo per omnes gradus tendat eftverum Sclegitimum Cujufquemedii,hoc Hinc natura varia media ordinat, Nunc

TracJatus Chymicus*
Nuncpoft hsec omnia fcire vos oportet Septemcirculationes cujufque Elementi; eum numero feptem planetarum, Qassconveniant ex gratia csdefti, Qaosnemo cognovitinifi Etphilofophi magniingenii Dicunt,quod circulatiohes debeant efle novem efl illos fequi in opere, SecuriUb Nihilominus feptem nobis fufiicerenc Per inventiones novas nuper inventas, Arecentioribusphilofophis,qLiorumoperafuntvera, Sedprocirculationibus Elementorum Qujdam docti putant fatis fore pro fua intentione, Siabigneordinedefcendant Adaerem,necfeerrare, Sihinc ad aquam procedant, Atqueindead terram,cum opus fuerit?/ Et hoc modo obfervato ordine Afummis ad inferiora tendant, Quorum verborum hanc rationem exiftimant, Quia aer eft cibus ignis repertus, Sed,credemihi,talis circulatio Etfaltem qusedam rectificatio, Qu^ae magisfeparationiinferviat Et correctioni,quam transmutationi. Attamen verum eft,quod ignis appetitiis Sitinprimis operariinterra, TanquaminprsecipLiofiiomaterialifomite, Quia ignis cum terra maxime omniLim confentit,, ldeo,quodficcitasdependeatacalore, Sed aer cum fuo genere magis humidus eft, vis ignis abfqueaere non operetur, Quarr. Cumelementainterfefintconnexavinculiss : PerDei manum,neabinvicemdifcedant

jn

Ullo

$r2

Tlsoma Nortoni Angli

Ullo tngenio vel virtute artis humanss, Velutl in tubis aquarum exemplum videtiss Llbi aqua gravis afcendit poft aerem, non percipitis, De quo caufam rationabilem in fuo genere, elementorum Nifi connexionem Sed noftra circulatio ab igne fummoincipit Etfiniturcumaquaipfimaximecontraria: Alia circulatio cum aereincipiens rerra& ignis, FiniturcumfubcontrariOjCohserent ad aquam puram Ab igne verfiis terram,hinc hinc permedium Indeadaerem,arque ad terram,& mox ad ignem, Progredimur Perhas circulationesopusrubeumperficitur: Alisecirculationespotiusalbediniconveniunt, hicenarratse funt, Qusepropteream Quselibetcirculatiofuumproprium habettempus, Fro rationcfuasdifficultatis, Nam ut unus planet arum gravior eft Altero & in curfutardior, ltaqusedamcirculationes,quasdotiperagunt, fpacium triginta hebdomadum, Requlrunt AHsecirculationesminushabenttemporisj aliusalio eftlevior, Velutiplanetarum Sed tempusuniuseft,quo afcendatalius, Ad 2.6feptimas extenfum experimento, Poft omnes groflas prseparationes ante fadas, Et circumftantias intelle&as, Quarum ignorantia quamplurcs decepit, Cogens eos ceffare,ubi fapientes inceperunt, fcientiam qusefiverunt, Vulgaresalii,quihanc 40*diebus hic confici poffit, Putarnnt,quod illi res naturse & artis Non cognofcunt Haberetempuspropriumprocujuscunqucmodo, Veloti

*lralatu#Chymiem*
yeluti apparetinhacfimilitudine, EleDhas,quiafitanimalmagnum&rude fert duobus annis, EsEtum Et eft quinquagintaannorumantequamgeneretj Anaxagorasinquit in fua confideratione Quodmetallaliabeantprofuigeneratione Mille annos,Hinc ftatuit noftrum opus faltem efle unkis dieis Ejusrefpectu vos fubtili ingenio. Itaoportet operari Cum videritis terramfurgerefuper aquam, Namut aquam fuftinet terra,quampremimu$, ltain opere hujuslapidis contingit, Hincfontis fcaturigines levimotu Prudenterinftituetisfsepenumero, . Utaqusepofiintleviterfluere, Quiafluxus violenti funtpericulofi, PrssereaprodeftinAlchymia Cognofcere feptem aquas in effeclu, Quxfunt traditse a diverfis, Cumfint communes, quas quserere oportet, : Necdefideretis hunc librumomnia docere, Quiahic eft faltem Ordinale, Perhas aquas exiftimant quidam fe pofTe omnes defedus metallicigeneris, Emendare . PutantqtioqueEIementorumquatuor Perhas feinventuros efteclus Namprsefupponuntcum confidentia Quod omnes virtutes requifitse iis contineantur, Etadmollificandummetalladuriora Ac indurandum alia nimis mollia > Veladputrcfaciendum vel reddendum eamalleabilia Procujufque convenientia&aptitudine, Ejufmodilic|uorescoghofcerevaldeprodeft,

p$,

Ttt

Alias

5*^

^hom^Nort&mAngfi

Alias lapis nofter nutriri non poterit, Auctores fama celeberrimi noftrum Microcofmumj Voeantlapidcm Nam ejus compofitio abfque dubio Apparet perfimilis mundojCtii infiftimus, Ex calido,ex frigido ,humiditatc & ficcitate, Ex duro & molli,ex levi & gravi, fixis Ex afpero & levf&exrebus Mifcetur cum volatilibus & fluxilibus, Et ex ornni genere contrario in unum reducitukv ex inftituto Dei gloriofi, Compofitum Undeinmetallisfiattransmutatio, Non fblum in colore,fed in transfubftantiatione, In quaoportetvosfcireillud. Quomodo omnis virtus Elementorum transmutantium dcbeat, Intransmutatumprsedominari transmutetur, Antequamfubftantia Omnesque partes ej us transmiitatas debcntconverti In Elementa transmutantia gradatim imprefla, Ita u t res tertia elementa ex iis omnibus Illius conditionis femper permaneat,. Ut vere habeat ab uno illorum Subftantiam,ab altero virtutem,, Puer ubi natus eft poteft edere & flere, Nofter lapis in narivitate fua pot cft colorare abundanterj Poft tres annos puer incedir & loquitur, Tum nofter lapis adhuc magis eolprabit, UnLim inmille ejustinctbiraprocedit bene ablu torurn, vefuti Metallorum ipie teftis funx, Firmitercredite&confidentercogitate, Quodargentum tarnbonumfaciat,quammineraprQducitj & accrefcet Etitalapis nofter augnientabitur In quantitate & qualitate;ihinfinitumj
Atque

Sra&atmChymicus.
&augmentatio Acqueinde ejusmcrementum & creatione, AfTtmilaturhominimcrefcendo Attamenunumveritatispuncliumhic ponara, Quod quibufdam difplacere pofllt, Cum primum feceritis noftrum Iapidem, Eotemporc delucro cogitetis, Quod fi tum ceflare anjmum inducatis, Manibus vacuis inde abibitis, Expenfseadeofueruntmagnse huic adhibentur operi, Quse Sedadprimum augmentum exomnibus Dividite veftrum lapidem In duaspartes sequalirer Cum fubtili bilance & non ad vifum, Unamprorubeo,alteram pro albo, Adtenendum utrumquepro veftro commodo Tum pribo lucrum incipit exoriri, Sed poftea,fi fapueritis Adfmgulas angmentationes continuas Utilicasprovenietcommodiffime, Inhoc noftro op ere albo Vcluti quoque in rubeo lapidc, Indedicit Maria foror Aaronis, Vitaeftbrevis & fcientialonga, Nihilominus valde retardat fene&utenv Cumfemel fit perfe&um forti animo, Sed quidam,quamvis do&s fuerint, : Reliqueruncopusfuumexraconftantia, Poftquam majores labores prseterierante Quianon cognoverunt quod ukimo, Generecurlucrum&utilitas, Quamappetiveruntilli in principio, Hinc video; quod neceflarium fit " Ttt a

pf

'.

" '

'

Verara

$1$

ihomaNortomAnglv

Verum dicere,quando vos lucrum captabitis: Nam cum ego obiero ex hac mortalitate Hocteftimoaium fuperftesremanebitj, Qua de caufa non f ubterfugio artis declarare,, Veritatemhujus nemaleaccufer, Quoadmihiliceat, Quod Deiprseceptaneglexerim: Hoc modo finitur noftrumalbum opus Satis declaratum viro intelfigenti,. Poft hsec omnia quodam tempore Audividieentemmagiftrummeum,. Qupd per multi patientes & fapientes Invenerint noftrum album & lapidemexperimentandi^ Velu ti.fluiflent ver e inft ituti, Magno cum labor e & aeeeperint,, Sedpauci,,dicel)at,aut.vixunus; Ih quindeeimregnis habetnoiri-timrubrumTapidem^ Eoque dicTo conjecitoculos; In me r efpiciens immobiliter, Propterfua.verbamevidittriftem, Refpondi egp, Heu mihi quid faciami' N.am.fupra.omnes; restertenas; Appeto &amofcientiam,: Et quia lapis rubeus prsefervaudb Sit res preciofa producens mihi vitam5, fucrit grarior Lapis rubeus,inquam,mihi mundiauruni Quamtotius Tum;dixitille,quodsetateforem|unibir, Corpore agilis,ad infolentkm adliuc proclivisi, Vix setatis vigin ti o6to annor um, Et quodPhilbfophi talesnonhaberentcosBVOS; Hoc refponfum moleftumtum niihireddiditj,, Bo;rtecfeiuorfueris,dicebat^efTen,Qnpoterita,
Elicu,,

FraBatusChymkuSi
-:..' Eheuinquam,boiiemagifter,fismemor, fit mihi agile & juvenile, Quamvis corpus Eacmeiprobationem,&invenies c^f-k tatisinmenteapparimrumi Nihil addidit ipfe eo tempore5. Etficfefuftinuitaliquamdiu, fubico rniris modis Poft IISEC ^

$if

Tentavitme,utmoseftphilofophorum, Quod omne narrare nimisjongum foretj. Etevulgare id non fine injuria poflem, Nam fervari debetpro fecreto Hui,cui fcienriahsec continget, Attamen ultimo fucceffu temporis Illemeamoredignatus eftexdivinagraua, Utita veram do&rinam aeceperinx Conficiendi hancrubram mediciham, Quaminquircrevelle effet fruftraneum, fitcoiifecra,. Antequam aibamedieinaperfe6te Habent quoque utrseque medicinse in principi llnum modum vafis & operationis Tamproalbo quam rubeoy Donecomnes res vivse fuerihrmortificatse;,, Tumvafa& formaopetationis MutaridebentiinmateTia,figtira&gradus Sed cor in me palpitat & manustremunt, Quando feribo dehac re rariflSma,. Hermesfententiam veram olim protulit,, BicensJgnJs&AzothtJbifnfliciunt. ExpofitorHermetis & Ariftotelesfimul Ineoadjundto opererem miramdeclarat,, Inquiens quod Albertus Magnus Ordinis prsedicatorsm^ EtBaconus minorita,quoque monachus, confidcrationem Konlapidis rubeihabuerint Ttt $

Ad;

5*iS

ThomaNortowAngti

Ad augendum cum multiplicationc, Expofitor ille hoc fatis cognoyerat, Quemadmodum magifter meus mihi vere oftendite Quamvis nunquamprobaverim Opus rubeum ante hunc diem: Caufa apparet in hoc libro fiiperius, Cum fpoliatus efl*em,nil defideravi amplius, Attamen eo ufquemeintromifi Ut fecretum vobis pandere non definam. Enarrando tales,qui aufi funt Tam grandefecretum aperirealiis, Ipfi dicunt,quod intraalbedinem Cselata fit rubedonoftrilapidisdelectabilis, Quse pofllt vi forti ignis alicuj us Educi^utappareatfecundumnoftrumdefiderium,, Pandophilus in turba ait, mente fecura Eft ejus umbra in vera tin&ura, fide oculara, Mariaidconfirmat Quod in ipfa albedine eft rubcdo occultata, Liber laudabilisabHermetefacl:us Derubeo opereloquiturhocverfu, Candida tunc rub eo jacct uxor nupta marito, Hoc eft,fi caute refpexeritis, Tum pulchra & candida faimina cft Copulata rubeo viro, Undefacile intclligerepoteritis Cum lapis vefter albus tolerabit calorcm Et manebit in igne ut fanguis,rubeus, Tum conjugium eft perfedtum & bonum, Et facile hoc tempus agnofcetis, Quomodo femen mafculinum Operando obtinuitvicloriam, Supra menftrualiapreciofiflimc. Eaqut

TraBatus Chymicm*
convertit ad fuum genus, Eaquebene Veluti ab experientia vobis patebit, Confiderando fubftantlam embryonis^ Nam tunc completus eftnofter lapis, deberc dicuntnutriri Qiiem fapientes fufficiat,, proprio fuo veneno,quoufque Tum ibitis quocunque libuerir, Nam omnes fumptus veftros illerecompenfabic, H scmodo finitur fubtile opus cum requifitis fuis, Nonneceflum eft,nec poflum,nec volo,plus oftendere.

pp

Capitnhmfextifm.
Confiderabitis non efle variationem, REfpe&umateriseconcordantiarum lntereasres,quse convenlre debent, Namexvariatsoneoririppffetdifcordia, ; Undelabor vefter Fruftra foret impenfus, eft, Quicunque noftrumopusincepturus : Quiuqueregulasfeuconcordantias tenerq debec, Pnma regula eft ut obfervet, Nammens <tjuscum opere confentiat, Quodprsedominarioportetprseomnibus, Aliasomnes labores veftros fruftrabitur, Secundaregula neceflariae'ftadcognofeendura Difcrirnen inter hanc artem & ejus artificess Tercia veftrseJntcndoni inferviet, Cumopus convenit cum inftrumentis, Quartaconeordantia bene inquiri debet Quoad locum,ubi perfici optime queau Qulnta

'$2.o

^Fhom&NortoniAhgli

eft de concordantia .& jympathia Quinta Inter veftrum opus & fphseram cadeftem: De his quinque regulis hic tradituri furhus, aprimainveniemus, Incipiendo Quod vere pauci magnates fint conftantes animo,' Quia illi fiint prsscipites,& opus iongum eft, Voluntut vos naturse violenriam faciatis Quidam no vitii funt adeo celeres ac ignis, nihil defiderant, Poft anni dimidiumilli Et quidam in feptimana vix completa die; Mutabuntmenteni,quidamin Et per menfemfirmiter creduhr, Sequenti menfe vero totam artem reprobabunt, Multo Quam Tales mufcse volenr,quo velint, Et talesverbapriusaddifcere elaborent, hujufmodi facerrimam, Sequentes fententiam a fine ufque ad finem fortiter Attingens omniafuaviter: ,, Difponens Omnes parum prudentes & mente mutabiles NecefTario variari contingit, fidem adhibent, Et quidam cuicunque Qupd opibus illos exuit: Cuique Affentiri fabulse fibi narrare folent & antiqua relinquere: conftantes Se<i'.quidam Dominifuntanimo adfiniendLimillud: liqLieaptifunt melius efletpro iis ceflare, artem hanc velle indagare,

TalisqLiicunquefueritinhocopere, Sive laicus five clericus, Seu dives,eques,abbas aut dominus Cum hacartemaximeconvenit: Secuii-

cIratatmChymims.
Secunda concordantia cum hac arte eft, Cum habiles invenitis miniftros, Nullus famulus huic intentioni infervit, Nifi.fit fobrius,prudens & diligens, Fidelisvigilans & meticulofus, Tenaxlinguse nec vitiofus corpore, Purusmanibus,in attrecfando curiofus, Noninobediens,necprsefumptuofus, miniftri veftro operi intenci Tales Servabuntiliudabomni injuria, ne confidite ejufmodi duoj aut tres Sed vbbis ad finem operis: Sufficere Simaterkveftrafitquantitatemediocris, Tumocto tales fervi convcnient, . Sedadquancitatemexiguamfuflicieac Quatuor ad omnia peragendum: Quorum pars dimidia operabitur, Qiiandopars altera dormit aut eft in Ecclefia, ] Namexhac ar te nihil boni habebitis, Nifiminiftretur ei tam noteqiiam die; Cumcontinuatione,cxcepto facro fabbato, Avefperanumeraiido ad vefperam feqLiehtem, cavere Etdumoperanmr,oporteteos Omnemnequitiam,aliashocverumcontingec, Quodtantum infortunii interveniet, Utcorrumpant partcm fui operis, Heoomnesniiniftri debent eflemafculi, Vcl etiam omnes fint fceminse, Nefimulin opereadhibeantur, licet quidamexillisexveftrisfintcognatis Tamennecefllim eft eos quid habere folatii Adlabores eorum magnos remitt.endos, NamnihU magis futur um eft ucile, Uim

$21

- *.'

Quam

522

Ihom&Nortoni

Angti

Quamhsecuna concordantia, Tertia regula eft per multis obfcura Adordinanduminftrumentahuic operi neeeflaria, Veluti finguia capitulahabent diverfas intentionesj Ita quoque requirunt diverfa inftrumentaj, Tarn in materia,quani informa, In concordia ne eafus fuperveniat, V eluri opera divifionum & feparationum, Parvapofcuntvafculaadfuamoperationem,, Sed v-afa lata pro circulatione,. Et longa pro prsecipitarione, Et brevia & longa faciunt pro fublimatiorie Sedanguftavafa&fatisalta Correcrionimagis,appropriantur,, Qujedam vafafiuntexplurabo, Et qusedam ex luto feu vivo feu mortuo,, Lutum inortuumea res vocatur, Qu^sefuftihuft magnam perdLiratibnemv Talemixtiimcum pulvere &lutocrudo: Ignem to$erabit,nec in.eo deficiet, Sed alia luti genera in ighe non manebunt,., Qttse pro vafis aeci per enon defider abis3 Alia vafa fiunt ex lapklibus Inigne manfura,fed pauca vel nulla Apud operarios ntuic inveniuntur,, In aliqua region e totiu s Angli ss, Quse nihil aquas imbiban t Et tamen in igne ficca perfeverent, Ejufmodilapidea vafepronoftraintentione; Futuiaeffentpi-eciofainffirumenta, Omnia alia vafafiunt sx vitro,, Ne materiafpiritualisexeat filicemhac Ex.einere3& Kgiorreejufmodl

:
Fiuiit?

IrailatmChymicus.
Fitiiit/edalibiexlapiljis, x noftris vitris genuspptimum Matutina fr ufta folent exhibere, fuerunt cinis pridie Quae Ettulerunt ignem per no&em &amplius, Durior fpecies vocatur freton, Exvitrorum fracTuris id evenit, Tin&urafmaltorum vitriariorum Nonpenetrabit illud,ut r eferunt, Perhanc docfrinaeligendo Auumetis quodcunque volueritis pro veftro ufu, Sed quoad figuram generis vafbrum Quilibet pro arbitrio fuo eam fequitur, Optima forma vafis eft,ut patet, convenit cum vafe naturse, Quss Etfigura,qusequerefpondeatquanritati Omnibusque aliis circ.umftantiis materise, Et hoctradit optime Albertus Magnus lnlibro fuo de mineralibus, Hacdere fecretum manifeftatum eft Amagiftromeo,dumhocmodo Inquitjfi Deus non dediflet nobis vas, Nihil dediflet,atque illud eft vitriim, . Inftrumentaplurafuntneceflaria, Velutifornaces habentur cohvenientes, Auctoresantiqui invenerunt pro hac artc Furnumfpecialem ad omnes ufus, Quilibetpro fuo ingenio alios, Sed quam plures ex illis funt inutiles, Aiiifuntnimislati,aliinimislongi, Multi ex iis naturse non conveniunt, Idcirco quidam furni poffunt ufurpari Sedquampluresexiisdebentnonadmitti, Unu z

.$2$

Nam

$24

Thom&Nortoni

Angti

Nam facTi funt faltem fingulari

inventione.

AtalibuSjquividebaiitur,necerantfapientes, ex omnibus Forniam magis commendabilem In hoc libro defcriptam reperietis, Quidam furnus a.me inventus fuit nuper, non fuit cognitus, Qualisantiquis Cuj us fecreta potentia ftudio inquifita Magnoque fumptu producta fuit, ln eo uno eodemque tempore fieri poffunt Sexaginta opera/ere nullis expenfis, Nec majoribus,quam quse unioperi adhibentur,, Hinc certe magna ejus eft utilitasy Sexaginta diverfos gradus habebitisPrototidem operibus &fingulis diverfumcaloremi veftrodefiderio, Ineofurnoproimplendo Ita ut tamen exiguo igne hsec. omniafiant, inlatitudine cxsequet,, Quifalt.empedem Ettamen quodlibet eoruni tfo.fpaciorumeisequale' eu% Plura propofita ibi poffunt perfici, Quia ibi eric calor quicunqueexpetitur,, urnenconononines Dehocinftr cognitibnem habentr,, Atqueideoinpituran.onfuit.adjetuni,. Alius furnus poteritinfervirefexaginta. Vitris & adh.uclongepluribus,, Quorum fingula sequalem fentiant caloremv,, V eluti ex piclura facile percipietis,. Deinde alia adhuc fornax ad operandum. A nie inventa eftper imaginarioneniy ' Quse oprirne inferviat feparationi & exakatiorri,, Dividenrium EtdisjuncTioni,q.use vocatur divifio-, dici tur ablutib^ Nec non cor r ectioni qu se Etaliqiiandoconveniet deficcation%
&

Trattatus

Chymicus*

$2$

Et optime facit ad prseparationem, Etita pro fex rebus prodeflepotefh Ettamen fitnul &femel pro omnibus, Hsc efl res nova,quse non debet omnes videant, Exprimi picTurajUt Aliusfurnus appingipoteft Magispericulofus5quam omnes aKi; Factus pro Magnefia,de quoantiqui tradiderunt, Quod manu tangi nequeat & Iinteolum tamen, Inejusmediopofitumnoncomburatur, Prxtimoreflammseexlignisfurgentis, Quam fubtilem fornacem cum ipfe rcperiffenij, Multa admiranda in eo perfeci. hoc tempore Nuncconvenitnarrare Cujusgradus fint in dubium vocandi, IiiquoMagnefisemateriapreciofk Vivafervari poflit,ne tota perear,. Dc cuj us graduationibus ut fitis certi, Confiderate veftraregiftra,&hocnoretis, efle calorem, Quoplurafint regiftra,eominorem Pervariaregiftra^variosgradusfaeietis, Quinovit virtutem & genus operationum Cujufquefurnijille veritatem invenire poterit, Et econtraquieaignoraverit, Omniaejusoperacafualiter procedent, Nemo erit fecurus.fe intentionem fuam habiturumy Abfqueconvenientia artis &inftrumentorum, Pluraaliainftrurnentaerunt requifica Quam in hoc capitulo recenfentur, CH^ordinabitisfubtiliingenioi. Etprobabitis antea^fiprudentes fueritis, Quartaregulavalde eftnotabilis, aterhanc arcem & locum,qui fitaptus,

'$2$

Thoma Nortoni Angti

Quse damloca oportet femper efTeficca, Ab aer e libera aut temperata luce, In quibus radii folares nulli fplendeant, At pro quibufdam locis verum eft, Quod non nimiuni lucis habere poflint, Quzedamloca neceflario debent effe humida & frigida Pro quibufdam operibus,ut authores tradunt, Sed in noftris operationibus ubicunque modo: Ventusnocebitquocunque Ideo pro fingulis operum fpeciebus locum eligere, Oportet vos rationabiliter Philofophi dicunt pro fuo ingenio Quod fieri debeat intraferas novem, Aftrologi tradunt,fingularemeflegratiarh Invenire locum operationi idoneum, Nam multse res miraproducunt, in locis & non in aliis, Quibufdam Sed contraria admiranda ex una re Incontrariislocis generantur fsepiffime, C uj nsnulla alia caufa apparet, Nifi locacontraria quoad fphseramcseleftem, Ec ubi locus terrse aliis fuerir contrarius, llli confentiens obedire forte reperitur, clarum De quo magna evidentia & teftimonium In magnecelapidefacileoccurrit, Cujus feptentrionale punctLim huc convertitur, Quodverfusauftrumpelliraciculas, Ideo fapientes hanc artem inquirendo Repererunt qusedam loca ei apta,qusedam inepta, Certe ejufmodi loca.ubi luxuries dominatu.r, Pro hac arte extreme deteftanda funt, Quinta regula a docfis fat cognita eft, Int er fphseram cseleftem & fubtile noftrum opus,
Nihi!

Traffatus

Chymicus*

$2j

Nihil fupra terram habet plus fimplieitatis, noftri Iapidis, Quam elemcnca Idcirco quando ea funt in operatione, Maxime obediuncconftellationi, Unde concordia valde amicabilis Eftin direcco &fiKo Afcendente, Quod eft commune fignum pro hac operatione, Promulticudineipfiusreiceracionis, Facut fitfselix Afcendens cuum prsedominans, Et amalis afpecfibusipfum referveur, Quod fi impediacur vel neceflario inficiatur^ Caufetur ut habeat bonum afpe6tum, Proalbo opere fac forrunatam Lunam, Ucfitdominaquartse domus, Namhic eftThefaurus abfconditus ab antiquis*, Sicin domo fexta fit pro rat niftris operis-, Servaomneseasamagnisimpedimentis, Veluteftinpicruris,autadiftamintentionem, Dummodo veftra Nacivicas non pmendatinfec"cionem> Contrariam refpeccu hujus eleccionis, Virtus mocoris orbis eft formalis, Virtusodtavss fphserseeft ei inftrumentalis, Cum fignis&figurisfuis afpe<5civis, Planetse virtus eft propria & fpeeialis., Virtus Elementorum hie eft materialiSj, Virtusinfufa exomnibusiisrefultac, Piima aflimilatur operatoris Sngenios Secundavero ejus manibus par eft, Tertiainftrumento bono sequalis eft, Reliqua rei fimilis eft,qua?conficitUr, faeutomnia prsemiffa cum omnibus eonfenriane, Ettuum merito fiesmagnus dominus, HocrnodoElixir (cujusfecimus. mentk>nesB-);

Genera-

52$

Ihowi&Nortoni

Angll

Generatur resfecundse intentionis, arti, Ne confidas Geomantise,fuperftitiofi Nam Deus rationem addidit,quse alibi eft pofita, Ne credas aftrologo ulli,& dico,quare, Quia ars ea eft fecreta,velut Alchymia, eft & omnino reprobatura, Alterumilludvecicum A fanctis viris & Dei ecclefia, Ne fidas,nec ames Negromanciam, Nam proprium eft diaboli,menriri, Credehuicdo6trinseeamquedefidera, At nunc a me difcas Regimen ignis.

Qapittthmjeptimum.
magiftrum eum agnofcatis, PErfecTum Qui fciat regimem ignis,ejufque gradus, Nihil defiderium veftrum poteritimpedire, Nifi ignorantia caloris & ignis, A multis authoribus reperitis fcriptum, OTotum CQiififtitinignisregimine, Ideo in omnibus capitulis procedetis Ita ne calor magis minusque operecur, In quo multi ex Gebri coquis Decepti funt,licet docli ex libris, i. Ejufmodicalor,quoporcivelanferesdeplumantur. 5 In hac arte convenit pro decoctione, Pro mediis mineralibus hic calor eftapcus Ad ly thargyrium fudore perfundendum, z. Talis calor qui fubtiiia lincea exiccat In 30. operationibus infervit noftro aeri: At

IraBatmChymicm,
At pro divifione ufurpabitis hunc calorem, ucuntur ad carnium aflationem, Quo coqui ,, Idemcalorcumcirculariigne Profeparationedividentiumrequiritur, 4. SedprocirculacionibusEIementoruni janiscandens vobis eritaccommodatus, Quiignis femper maneat sequalis Quocttnque minuto & fimul perpetuus, Namnunquam deficere,nec increfcere debec Ifteignis quamvis nec unquam ceflet, Studeas fapienter & refpicias circum circa, Ut talem inveftigare poffis ignem, Erineoignenondebec efle humiditas, manus tangat aut oculus videat, Quam 5, Ignishumidusadhu.caliuseft viderur oppofitum inadjedo, Ettamen Talisignis feparat cerco cempore adhserencesvafis laceribus, Materias Multopluresresidem calor efricit, qusefunc craffa,facit tenuia, Ssepe Philofophus prudenter dehoc calore ; AfIerit,quodfummus ejusgradusftiturus fit Utcaufetur & generet tam sequalem ficcitatem,, . Vclutfitdeficcocaloreinprimogradu, 6- Aliusigniseftdeficcarionis Pro materiis, quse imbibitse funt liquoribus, 7. Alius eft ignis confervationis, . Quiaomnesresexiccanturper hujusoperationcm, 8. ProMagnefiafacicigniseifufionis, Plenuspericuli& illufionis, Nonfolumpericuli,quod contingat operi, Sedetiam magiftro nocerepoflit, Quodfemelreceptuni perimeret, Xxx

j2j>

'.

Iijeo

S3

Thoma NortoniAngti

Ideo ordina ut refpires falubriter, Provideas ori,auribus,oculis & naribus, Nani decies pejus quam venenum, Quidamhincmulcumdamnipaflifunc, Qui hanc cautionem antea non acceperint. 9. Ignis corrodens in hac ar te feruic, Ad Elemenca propinqua fapiencer dividenda, In uno momcnco cxceflus opus veftr um periic, Ec uno momento defectus non crit fufliciens, QLU cercus eric ad verum gradum inveniendum Magifter magnus in igne ruturus eft, Difficile eft cognofcere ejus potenciam,, Nulla eft probario nifi per vif iim, Ideo omnes in eo exprimendoerranc, Ejus calor addifciCLir fumpcu & experiencia, DehoccaloreinfpecieAnnaxagorasdixic, Nemo prima froncerepericur difcrecus, 10. Alius calor eft magnse coadtionis Pro mineralibus3quse funt durse liquefactionis,.. Hic calor non poteft nimis efle fortis, Quamvis diutiflime fit continuatus,, 11. Aliuseftcalorcalcinationis. Pro impuris metallis,eorumqueprseparacione Qui non comburat ea nec liquefaciat, Alias enimfacile diffiparentur: iz. Duodecimuseftealorfublimationis Omnium fpiricuum mineralium,. 13. LTlcimus calor exliis onanibusprsecipULis eft,. Cum ad pr o jectionem lapis vefter propinquet, eft dicendum, Llfus facic arrificem,nilamplius Nifiquod qui errec,neceflaria denuoincipiac, Jam doeui Vos quaslibec res fuo nomine, Velucialius alium docec viam ad quandam urbem,

Iraftatm

Chymicus.

$%i

& clivos, perotnnes pagos,aquas,ponces rjt prudentes itcr fiium bene perficianc, hancdoctrinam repcriet Sicvir dodlus per Scientiam illam,fi fiibcili fic ingenio, Omnes aliihincfeftiilcosagnofcenc Neimmifceancfeilli,quipaululumhabencerudicioniSj ' Namhiceftapexmundansefciencise, necrexvaleac, Adquemactingerenecpapa Perfiios honores,nec magua fua confilia, & gratiam, ut auctores tradunt, Atfaltem per virtutem invenirinec perfici poteft, Hiclapis preciofus Nificum fumma devotione fit qusefitus, Prsdicti auchores una cum hoc meo libro DeAlchymia oninem ver am doctrinam demonftranr, Sicomplebicis illorum fcntentias omues hoc Ordinale,. Nonperopinionem.fed Namin hoc Ordinali a vobis omne rollo dubium, Nilhic nifi re6te pofitum,nec quid omiflum eft, Hocdiehsec doctrinaitacradica Magismihi placuic,quam mille librarum fiimma, Trecentselibrse non prse ea placerent mihi , Sihoccapituliimforetomiflum, Nevero miremini vos Domini aut ami ci Quodtamnobilisfciencia,velucihecindigetacur, Hicfitexpoficain Anglicanofermonerudi, Namhoc factumeftmulticudo Populimdis inftituatur,sequivalent Decemmillialaicorum decem viris dodfis, Unde quotannis magnse divitise in hac regionc Leviterperduntur,veluri prudentesinteliigunr, ftatus Etquamplures alii cujuscunque Xxx i Quptidic

JJ 2,

tfhom Nort. Angli ^LracU Chymicus.

Quotidleredigunturadfummampaupertatem, Definitelaici,definite,necfemperfirisfatui, Melius eft vobis defihere tarde,quam nunquam, Omnes,quibus placuit hunc perluftrare librum, Pro anima mea oret,proque vivisj&jmortuis, Anno Chrifti 1477. /0MM^\ Hoc opus inceptum eft,De0*fit>gioria.^v^\

TESTA-

TESTAMENTUM
CREMERL
ABBATIS
RIENSIS, TRACTATVS

WESTMQNASTE
ANGLI, ORDiTERTIVS.

NIS BENEDICTINI.

rV%\

FRANCOPVR11,
a SANDE.
LXXFIL MDC

^alJHERMANNUM

($34)

T.etraftichonM.M.
mens AiAthoris{uelcerte e/i literafallax, Inde tibi caveas,angms ubique latet AVt Hunc ne defficiasplanofermonelocutum, . Torte fi/ib wmbrofo tegminevera tegit.

TESTit

($3?)

TESTAMENTUM
CREMERI,
Abbatis W^efimonafterienfis , Angti, BenediBini Ordinis

Lchimixhsee eft perfe&io & vericas rarione perfpicua explicaca vocabula omnia ipfius artis prastermiccens, quod huj us difciplinx omnibus prof eflbribus fuic impe, dimenco non mediocri. Ec ego huius arcis faculcacifque veluci fecfacor ftudiofus mirandum in modum fui retardacus reobfcuremihiinmulcis variisque codieibus explanaca, quoslegi ad exercuique fuis per fpatium triginta annorum inftructionibus mei. Quantomeummagnumfumpturn,detrimencumquelaboris quemagislegi,tanto magis erravi ,.ufque dum in Italiam divina providenciame conculerim, ubi Deo opcimo maximo vifum fueric, me infodalitium unius virinon minus dignitaccquani omnigenere eruditionis prsediti, Raymundi nomine deftimare, in. cujus fodalicace . hujus bont viri nadiiiremoracusfum,ficqiiefav0reminconfpecl-ii &us fim quod ille aliquam parcem hujus tanti myfterii aperuerit, tractavi, proptereaillummultisprecibusita quod mecum inhanc infulem venirec> mecumqueduos ahnos manferit. In cujus temporistratu , fum abfblutive cocurh opus confecutus. Pofteaque huncviram-egregiuminconfpec^uinclitiflimi Regis Edovardi deduxi,a quo merita dignicate recipicur & omni humanitate trafcaturs. a regeinducus, eibiquemulris promiffis,patJs,conditionibufque *at contentus Regem promiflione divina fua arte divicem facere^ Hae

JJ <f

Cremeri Abhatis W^efimon.

ucrexin Hac folummodo condicione, propria perfona adverfus Turcas,inimieosDei,bellumgererecimpenderecquefuperdorautH Domini,minimequein fuperbiaaut bello gerendo adverfus Chrifti-. a rege violatutuanos:fed ,'prohdolor) hoc promiffum eratirritum cordis fui afflictus que, tum ille vir pius in fpiritibuspenetralibufque hinctransmarelamentabili , quodcor miferabiliquemoreaufugit meumuritnonmediocricer. fecumque eflequotidiein cerporecfflagico,nam ejus quotidianse vicae,afpetus, morumque integricas facile obftinacospeccacores ad pcenicentiam deducerer. pro te Deo optinio maximopreces Ego (beatiflimeRaymunde) fratres mei. effundamjfimiliterque OmnisfapientiaaDeoeft,& cumillofemperfinic,&eftanteie &ab ternumQuicunquediligitfapientiamjapudipfumquserat, dabitafliuentiam,& laonreprobabit. Aliquando ipfbpetat,quiaipfe enim altitudo & profunditas omnis fcientia: & thefaurus fapientia: efthominibusaDeodatus , quoniamexipfo,&per ipfum,&inipfo fieri. Inprimodieferfunr omnia, &fineejus voluntatenihilpoceft monis mci,invoco ejus auxilium,qui eftfous &origo omniumbonoorum ut ipfe fuam per benignitacem dignecur, per veritatem fcientiam meam augere, uc per gratiam Spiricus fani;i meaedoctrinxhimen manifeftare velic, & errantes in fcmitara (^quod in renebrulatuic) veritatis ducat,quod praeftare dignetur,qui fedet in excelfis,qui cunta difponit &regitinfcculafeculorum Amen.

1N

lcw)

ERAT IN PRINCIPIO VERBUM,&c ad plenam gratiac & veritati s.

Oratio.

benedicere ckfan&ificaredigneris DOminefancl:e,Pateromnipotens, quem nos mdigni per invocationem tui Domini noftri JeiiiChrifti,benedicerepraeiumiDeus cum tua benedi&ione mus, tu clementifiime fandlifica, & ad profe&um humani generis pervenircconcedc , per unum Dominum noftrum Jeiiim Ghriftum.
rutih dux bone faminis, 6hi certis 'vicibm tempora dividis, INventor fMerfofole Chaosingrmt horridum, LumenreddetmsChriftefdelibm, uamuisinmimero[yderetexerisy LmariqwfotwnLampadepinxeris, Incttflufilicis famina nos tamen ^Monfirasfaxigenofeminequ^rere.
Yyy

aeterne Deus, iftum ignem, unigeniti filii

Ttt

Cremeri Abbatis $38 Wefimon. *Itt fax vera oculisjux quoquefinjthm, Inittstufpecufamjttfpscttfamforis, Lumenquodfamulans adjerojufcipe linBumpacificaCbrifmatevirginis* Per Chnjlum GenitumfummePater tuum, In qwvijibilisftattibigloria, C^ut nofter Domwtfs,qm tms unicus dpiransdePatriocordeparaclitus. Perquemfflendorjnonorjuxfapientia, Jldajeftastbonitas&pietastua RegnumcontwuatNumwetriplici *lexensperpetttisfeciilafeculis,Amm.
AQTJAVIVAAPPELLATA noftrjeoperi QU^TOTI vitam prarbet. ARTIS

hifque^. Accipetresunciastartariboniviniclareti,fortis&puri: quinqiPetroleiiduasuneiasfulphunsvividuas^.Arfenicicitrinijtres. diftillato hxcomniain ^. Rabufeni,duas^.carbonufalicis,mifceto^c balneoNeptunijinvitrcctijus guttur beneobftipatum efTeoportet: ReceptoriumeritunocubitoaltumjbeneobftrjcTurn^nefpiritiisaiit fumus evanefcat,&: quandoillud vides diftillarepallido colore,tnn> departem ftillatorii donec frigefcat neampliuscapias,fuperiorem mas: quod in quatuor diebus conficirur ? Odorem ejus devitato; nam periculofus eft; Hsec aqna confervanda in vitro forti craiToquc diligenter occlufo,exercendaqs proutinfequentibus afllgriatur.
ALTE-

^efiamHra&atus

Chjmicus.

$%p

EST DISTILLANDA AQUA ALTERA bis ex urina juveniso&adecim annorum non polluti; {imodopollutus facrit,opusvitamnon cfthabituriim.
Caput Secundum.
fomnum AfTumito aquam Juvenis inpolluti tribus poft primum ut efficianrur & fiefunditresfextarii, aur4- noctibus auc diutius,ita lapideum undique obftipatum, toperfmgulas noores in poculum tumex puriflima tumquefaecesindeaiTumito, cenuiflimaque parcc duas urnasAceci vini forejufdemaccipemenfuramuniusfextarii: tiffimi;duas calcis vivat, femiunciam aqua? vivencis, quemadmoin ollam cerreain fundumin capiculo primo mencionem fecimus,& alembicum fiveftillacorium bene luto obftructum de,&fupeream diem , &c notem unam priusque ignem pone , ftetque unum fubftruas , cave ne nimio calore afficias , ficque vel quinque notes fine incermifTione fexdies , tocidemque diftillando , IIG veftrum vicrcum,ne manecguttatim,veceptorium fpiricus auc fumus luca 8c deluta & cum liejufdem egrediacur ftudiofe macerialucofa quordiftillacaut detiuit,cajruleusaucpallidus,ueamplitis ftrahendum eft. abilloab-

Caputtertium,
Sumite fcoriam ferri clariflims,duri,&: fine oculis oto uncias ejudemin tribus aut vehemencer in igne carquacuor parcibusillasque. bonario ligneo conftru&o calefacito, illamque extingue in aqua virYyy ginis,

y<fo

Cremeri Abbatis

Jffifimon.

virginis,quaE in fecundo capic.depingiturf non in tota aqua fed quantapoteftfufficere.Itemcapetresunciasde matreftagni, parumquc calefac in igne,illumque in aqua fupradita extingue, quanca necefTum fcoriam ftannumque fuper lapidem marmo{aria videbitur. reum mole & contunde,& ciim frigefcit,magno cum labore ma^naprsebe illa aqua, que que fedulitace pinfaco & fove,nucrimcnrumque in fecundo capitulo exprefTa eft .infunde in virrum arcTi gutturis ,.ita hocviconfuetudopoftulac, titfignetur forcipibusardentiflimis,ut trumabfcondatur,atitainOtobre obfignacumin lacuna ad unius ut nulla humiditas ad illud percurulnae altitudinem cumulatum,ita fivemateria ciftamponitOjCujusafTeres rerepoffit,&inmedioillius lignea qtiantitatem duorum cubitorum undique five ex omni parte continebunt,inciftamquemittefimum equinum nuper fatuni,in vitrum obfignatum & proxime vitrurn cujusmediuminferarurhoc fit feries calcis viva;,qu3enondum fuit,, aq.ua afperfa. Sir ciftsoperfuperiore parteterrar, fimul & operculum,quodaliquandoauferas culum,verumquefioperculum,fitvirideannon,neintueareilludullo temporenifiplenaluna, qtlocerhpore eritvariicoloris ufquedum defcendet, infcrioremqueparfixumfuerit,&obdurefcat,.tumque. admodum nigrurnftetq; in tem.vitrifiveprofundumpetet,.eritque lacnna duodeeimieptimanas.tum poffis rollere & ad vigefimunuiiem Martiiconfervare,.tumqueilludite.rumrecun.de , ficutpoftea perferiptiim eft..

Caput (jjhtartttm.,
Circa. decimam quinrani d!i'em> Martii cape tres^. Argenti vivi,ei& poneargentumvivumquin queaddeferaitmciamaquasviventis., fivcfilrrum ,,quo; d fuit expurgatum lixivioexpul quiespergalerum aridbfacTo, duoponvereOriniconfeto,:galerofivefiltrointerim illud in ollam infunde & quando illud iidera plumbiliquefacico,. adinquefatum ftierit, inillud rotundum lignum;grarile tenueque feriorem.

fLefiam. fyaclatus

Chyrn^.

J4.1

&cum plumbum fuerit taferiorempartemimmittei calidum& &in ejus vice Argentnm vivum indico& inenfixumy'tollelignum cum frigidum fuerite foramine demitce,& eum fixiim eric, tumque multo cum oleo pinfa,contere, confuper marmor ponito illudque tunde,dum modo illud minus calefcacrum pone , illudque in tres ficque unaqttarque parsfbla & per fe & in terrenam partesdivide, ex fumo exoritur, qua hom ines ad fedandum fanpilam divifa, qua^ (ruinemuctincur. Eccumin piiafuitocTodics, ctimdemesipfas-qua: illas paricer concere,illafque cum aqua de invitro obfignato,cumque mola contunde,doaceto3urinaquevirginisfataenutrito,ficillas hoc fato,in.longurri. necad fimilicudinem vicrum pafta?mollisfiac: iiifundiro,fuperiorem parcem delutato, illafque corio fivepergamena,aurmembranaufquedumobdurefcac,conftringico,. tumquevitium in Cifta lignea includito, in quo prunas Iuniperi.inefTe oportec,, vigefimamque parrem limacurze ferri, aliorumque carbonum quercus,fed illajquidemperpauca: ertint, & uc calorem ignis.inceliigas, unamparriculamaridas tamennon charcazintrude, etfiaccendacur, debetefTenimium ca!idum,fed ficomburic>cenues.quifquilias,, quar cumeftnimium calidus propter opus, tum exalbolignoincidunc, * oreaperto ftabit,dbnec eam temperiem five calorem moderatum cremarenon irn affequatur , ur albasquifquilias poffic,cumvitrum cochlear aqua:vivenmediumptunaruminferemodicequeunum tis,inprimo capituloexpreffiE,infuperficie primum afperge , cfto. nudata, itaut opercuquartaparsvitriufqueadfupremamparrem lumauferas fumma celeritaren\in plena luna,videque quo pacTo o: pusfuccefferit:In omni tempore,cu aperueris,uno cochlearia aquas effe videbis, aliis quiviventis,afpergejaliquandonigri,albi,coloris donec confolidetur auc ficolorum, demtemporibus, diviforum xum fuerit,cumque vult effe coloris rubri, re.nebrofl admodumque: falfum&ponderofum,nonamplius.ad fuperiorem partemvitrideitauit tracTatumavigefimoqu.in.to die fpurnabit,autfluet,&cum Martii ufque ad confummarionem,, feptimanarum quadraginta tum vitrum, circiter id uniitempus,propcerduritiemdirumpec,& verfami Yyy j

?4-2
verfam domum

CremeriAbbatisWefimon.
dulciflimis

odoribus implebic, ttmi3 fuaviffimisque dies aprimo die in arca five in cifta qtie plenaj eruncipfiusnacivicacis utabinterierecifta expellatur, aer duplicealcerainalcerainelufa, Confervandumeft.

Capttt ^wntwm.
plumbijduas libras pu. Accipe oto libras puriffimi molliffimique ri ftanni, illudque in poculo luteo bene opefto (utancefcribimr) ]j. molli ventulo quefacito tumqueilludponeinigneligneo,illudque metalli fcorise,dummodum finpu. treshorasfuifia,tumauferfpuma rum & perfpicuum, tum iniice quartam partem unius uncix pulve. contufam, illarnqtie pariter virgafeiy risveridelapiderubropure readiligentercircumvolve,donecmecallafuncrubicuda,cumpocu&duashoras, &inrribusultimi.sho. lumoperiftecquefeptuaginta ris molliflatu iterum funTa,& cumliquidumfuerit &nonfixum,poformam commutare, itaperfpicucanteocuterisin quacunq,velis lostuos pofitamconfunTationemtocius operis habesTgitur omuem Deo,a quoomniabonadbnaprocedunc, age. gloriam,&honorem , Amen. RATIO EFFICIENDI teum in quo metallum POCULUM liquefiat uc ignem LU-

fuftinerepoffit.

Captttfextttm.
, &tempequodeftelaborarum ratum, quemadmodum figuli fuum lutum five tafcaneum affolent efficere, & fecundum decimam partem fimi equini mifceco & cum dimidium ficcacur)jungeiurum,limatur.isspoculum fabricatur,& rubri arfenici, ris rabri,five calderii, cenuicer limatas pulveremque cum poculum prorfus exficcatur, omnem inferiorem parcitrini,& per duodecim horas difToluto,in aquapriroo tempoculi Aphronitro capits expreffa,in vafculo aut poculo duplo,illine; RAAffumitocafcaniumfivelucum

Leflam.i.raBatusChym.
RATIO CONFICIENDI LUTUM.

S4-3

Lutum veftrum facico uc rceepcorium ciium occlufum ferves, vi& parcem fuperiorem, ejufdem propcer otrumque tuum obftruas, fequuncur de bicumine five de calceviva, peraquadragefimarum,uc maftiche, & albumineovorum diligenter contrica, cum exiguo bo, loarmeniacoilludfacico. cuum ficfplendidu, DiligencercLira,ucpetroleum purum&flaeft. vum,fi non ica fe habec,imperfectum veftrumfit rubrum candidumque Itemcura qtiod Rabufenum Vermilii. juxta colorem Fratribus meis chariffimis in hac monafticali,& profeiTione, & vita,A.Iexandro,Richardo, quibusimperium, (in nouthafcereguias dilimine beatiffimse Trinitacis) defcripcas obfervent, fummaque cura cuftodiant; gentia & ut hoc divinum opusnulli humanarumrerum aInprimisjubeo, facinore eontaminato manifeftenc vido aut nequiffimo , aucakeri Priori, quiin hoc domicilio cuuibec,pra?cerquam Abbari,& impofterttm fuccefTeric,& hoc nec antequamquidem claves,jerarii noftri fibiincuftodiam ex eis capies jusjiirandum commiccancur,rumque dcfacrofancTiffimis Ev.angeliftis, aeparefacianthocmyfterium poviro , neque quibtisvis inferioribus tenti cuiquam auc nobiliffimo fratribus hujus domus. veftrum hoc opus exerceat in hac doPra:tereaimpero,nequis labatur , quodqiufnonoftranifiinpenLiriamautruinamaliquam vobis & mihi videtur, demimpoffibilefieri propcerea quodcancum thefaurum Cquodvosnonlatec) mandatum reliqui , proptereaque vobis do,quod vos,qui in fupremo dignitatis gradu in hac domo cftis collocati,videlicec Abbas,Prior5graviffimiquefeniores, uraliquis veftrumrenovec hocmeum opus, exerciciumque refcriptione quo~ illud hoc metiefcunquenumerus fexaginta annorum finiatur;Nam umopus.confervabitutquam recTiffimepoffitintelligi: Etquoniain ratio feribendi literas referiptio de integro per caracTeres variencur, eft via tutifiima confervandi ut incegrum & invioiaoperis noftri, Itena tuiBfucceflbribusnoftrisrelinquarur.

S4-4-

Cremeri AbhatisWefimon.&c.

Item Jubeo>rithoe quod vobis revelavi,quod eft fanguis drace, quid id eft,nec quantitatem,nec nis rubri,ne cuiquam indieetis nequemanifc. quandoin opus noftrumimmittatur,nequetcrnpus, ftabitis ulli hominumpraeterquamipfis fupra confti. perfonisfolis cutis.-Omnia hasemea imperia mandacaque vobis denunciata jubes nominepacris&Flii vosintegrarecinere,cuftodire&obfervare,in refponclereindie &SpiritusfancTi,quemadmodumvosvulcismihi , ubinos omnesftabimus judiciicoramrnbunalifedelefuChrifti & quicunque hoc meutn tnandafupremum judicium accepturi, tum non obfervaveric,ejus homen e libro vica; abradacur. Opus nigrum videatur,per corvum Magnefiaeft fcoriafetri,cum virginis vel os Ceci jcumvinigrum,aut vulturemintelligacurLac Leo fignificacur. Quando eft cajruleum, czdebicurrubrum,ruber Quando eftomn-iumcolorum,rumirisapruleusLeofignificarur. peregrina, &prorfusincognitaopellacur.Reliquaverovocabula pene infinitus, illaigitur mitto:nempequodipforumnumeruseft (ficco pede quod ajunt)pra:rereo. Propccrea quod vanafunt & folummodo facTaad percurbandutn plebehocmyfteriumadocculcandum.-igitur vulgum &afimplice refercos , nullam vocabulisaucciculis hoslibroshifce fiquisviderit obfcurandam hanc fcienciam foluraiisadhibeacisfidem,namad modo excogicaca,&invencafuntomnia. Rabufena eft materia qujedam rubra & cerra provenienscumifolec,maxime perficidcqua,qua?amineralibusdimanare bec in menfe lulii m vitro infolaribus radiis pofiro perfpaciu&^.dierum.
/,.Cj/ , '-'! ,.'-^\

[il^flti^^ls.

NOVUM

NOVUM E NATURiE
r > w

LUMEN

CHEMICUM,
FONTE ET
EXPERIENTIA , MA,NUALI ''\ /depromptum. '' < '
^juW accefiit Trattatus

M
DIVl

SULPHURE.
AUCTORIS Anagramma,

LESCHI

GENVS

AMO.

C47)

PR/EFATIO.
OniiiibusCHEMic^artisInquifitoribus Genuinisvidelicec Hermecis Filiis, Auchor falutem & benedicTiouem a Deo prsecacur.

Candide

mttltos adtdterinos Libros > falsaque, CZJJldmecumperpenderem^ eAlchemiftarum Recepta, Impo/lorum fraude ^amntia compofitam quibus nefcintilla qmdem ueritatis eluceuinternatttralittm occuitarumque artium indagatoresverfdrhquibtts ^quampiurimideceptifttnt^ adhucdecipiunW.nihil me utiliusfaBttrum % exiftimavi, quamfiLaientum Fatreluminum mihi concreditum, cumfdiis ff haredibtts fcu mtk commune haberem.Pt^poJlmanimaduerterentnon etiam hoc nojiro, fingttlarem iU folumprioribusfecttlisfverttm km Dei benedtBionem Philofophicam quibmdam hominibm wnfmedenegatam. Nomenmettm certis de caujts publicare dumnonmihilaudem nmconfultttmvifumeft, quaro, fed WofopbU amatoribusprodeffe ftudeo. Ideo prodeffe 'vanam jwUcupiditatemrelinqtto iiiis qui maiunt VlDERl quam ES SE. (ghia hk in ueritath Philofophica indubitata atteftationem a Adanuali experientia fcribo^pauciscomprehenfa, wihiab ut ii in hac lau funt; deprompta wnceffa> qui Aitiffvmo datifiimafcientia ? prima&realiapoftteruntfundamenta, 'ZZJZ* 2
bae

LECTOR, (ut vocant)

S4*

PR&FATlO.

hac cohortatione, pulchemmarumrerum exercitationem non deferant :&fic a fceierata Vumvvendttiorum turb^ cui <kk Honfuntfomma^ut ignarum vulgits k. eft deciperejutifint. quitur,necinania otioforum hominum commenta, utfiulu^ J/eritaseft ipfiffima Philofopbic^ infipientes}quiartemrident. , immeritb quam , utveritatisamatorJnueritatisChemica ff confirmationem, occuitare autfiknprociamaufubfidmm tioinwittere , nondebuinecpotui. Quamrvishifee?nalignis temporibus (ttbivirtus ff ruitium<%quiparantw) propterfc ingratitudinem^ culiindignitatemhominumque iftfidekatem (nequidde PhiiofophommaledtBionibusloquar) inpdli* Pofjemadducere Ck~ cumprodire^maximoperepertimefeat, micfi hujm rv.erit.atisteJles^autores uideHcetgra^jifmos^wnk unanlmem 'venerandk, Antiquitatis in tot diverfis JStationihm confenfum : Atqua experimentoocuianvidenturprobatiow non indigent.Videmnt iiiamfine vefie DIA N A M hifeeelajtfn annis (fiiensloquor) muiti^) fuprem<z& infimxfortishomines. .Etlicetrepertanturquidammaleferiati,qmautexinii dia,dttt matttiayautmetu deteBionis impofturarumfuarmn, clamitent aurofuamanimampofjeextrahi, ^ff pompofaac uanaojlentationis delufioneiaiteno reddi corpori ,nonfine temporisjaborumacfumptuumjatlura ff detrimento ifeiantpro certo Hermetis Fiiij,ejusmodi animarum, uthquuntur ,five ab Attro yfrve d Luna (quacunque 'via uuigari sflchemijiicri) extraBionemjweram effe perfuafionem) quod quidem & md~ tisnoncreditur,fedtandemper unicam^fi experienttam, iam ueritatis magiftrami cumdamno uerificatur. E Contrh

PR^FATIO,

;s49

mi^tAphihfeplmd^b , ruelminimum metaUmTtfivecUmhcro^fivefineJttcro^eSter Solis vetLunti in omnibus examinibus requifttispermacolore ntntejingat; lilumjure affirmarepoffum haberefores Natura mrtas, aduiteriora ff attiora arcana invejliganda y ff cum j) E i benediliione acquirenda. Porro prafentesbos Tra&atus, ut dum omni maexperientia conferiptos}fcientUfiisoffero: contationemotuque animi imNatur< ocuiis operationibus mamrendisverfantur , inderemmveritatem,tpfamqueNdtu. m rarnperfptciant gff cognofcant: quaKe foia totimfan&iffima Artk Philofophictfperfe&io co}ifi/lit:modoviaRegia,qttamNatwa in omnibus operationibuspmfcribit ,progredia?itur. Ideo bk Candtdum ie&orem admonitum veiimyut feripta mea nontam exverborum corticequame Natum viribus inteltigatjnepoftea tempusjaborem , fffumptum frufira expenfumdepioret. Qonfideret Sophorumhanc ef]efeientiam,non imperttorum : Et longe aiium efje Phitofophorum fenfum, irru qnamuteumpercipiant.vet^lhrafonesgtoriofeyveltiterati fores > aut contraconfeientiam vitiofi (qui dum vlrtutibus emergere nonpojfunt ffeeteribus1^ honeftorum virorum cakmniis idmoiwnturf) velimperiticircumforanei.quifuisde dbationibus ff' rubefa&iombus, cum wdtgmjfima iaudauffim&fcientiaChemica diffamatione, univerfumferemundum ad eam nonnifi ieseperunt. Tieienim Donumeft;fiquidem fold Dei inielte&um iiluminantis gratid , per patientem &rdigiofiam humiiitatem perveniri poffit (autper ocutarem pmceptoris demonflrationem:) a T>eo Quapropter SDcpertiaiienos meritb a fecretis fuis Zzz, 3 procut abigit. H*od

s5o

PR^FATIO,

utmeum benldeipf^ aftisunicerogo ejlrflios Qttodreliqmm OGCUL werendiftudiumanimo grato accipianf.^cum TUMfecerint MAN\}iETXllSA.>atqtteDeinttttt,con(lanti laboreinoptatumportumPhitofophicumappttterint > Philofi. phicomoreomnes indignos abhac arte exctudant: amorisque crga proximumegenumin timore Dei (poftpofita vanaojlentationef) memores , Optimo-ter-Maximopro ffecialiboc munerefine abufttfm tacito ff piegaudenti finu 3fempiteri M gratitudinis laudesdecantent.

Simplicitas Veritatis figillum.

Cnnt

w.
UMa

PR^FATIONE hac fpatii aliquid inanis fupereifet, eique impleninftaret j do ut vacarem rogabundus Amaldi 1Typoeraphus: VILLANOVANI Teftamentumbrevius,ameoUm fequentibusveriiculis exarratum, m mentem mihi venit. HoctibiLECTOR hiccommunicare non indignum vifum eft: quippe in quo defiderata verborumelegantia ab exprelTorum in ejus generis fcriptisoptabiliore integritate fuppleatur.

TESTA-

(tffc)

TESTAMENTUM ARNALDI DE VILLANOVA.

his otim mentemfignajfefupremam TRaditur Noftragentpshonos Arnaldus Villanovanus. E terra exontur,virefique acquirit in igne Perfe&as celebris veterum tapis itte Sopbomm, Limpidtts tunc horis bisfenis nutriat humor, Donec di/lentis turgentior undique membris; Expofitufique tocoficco modiceque caienti, Horarumquoquebisfenarumtemporefenfim Expurgetfefe nimio externbque vapore, Duratifque etiam fetidefcat partibusinttts. De tapide exprefjummeliori virgineum tac Confeftim vitreo claufumfervatur in ovo> Pttilifico inque dies mire variatur ab igne: Dunt varii infixo eejfent candore colores. hunc tandem crefcentis viribus kmis Excimt 1 . . . i Purpureus.completi operis virtutis ff index*

'

NA.

TRACU

-$iCm)

TRACTATUS

PRIMUS

N A-T
Quidnameafit

U R A,

,ffqualesejusdebeanfeffe Scmtatores*

Ulti Sapientes,DocTiflimique Viri ante complura Ssecula, imo(Hermece cefte) ance diluvium, Philofo[ mulcafcripferunc de eonficiendolapide \ phorum; &cotnobis reliqueruntfcripta,utni(i Naturaindies , vix operaretur credibilianobis exiftimareteflfeNATURAM: l jamaliquisvcrum f ouiafuDerioribus facculis non totinventores rererumfuerunt;Nec etiam anteccflbrcs noftrialiudquicquamconfideraruncpraecerNaturam ipfam,&: Naturas poflibilitate Et quamvisilliinfimplici tantum Nature, via manferint, ea tameninvenerunt quxnosnuncin totrebus verfantes, vixnoftris ingeniispotuiflemus Generatio rerum in orbe, iraaginari. Hoc fit quia nobisNatura,&; Et ideo ingenialioftra, non ad res cojamvilis fimplexque videtur. ad talia quse non vel vix fieri poflunt,intendimus: gnicaSjfed quaproptcritaeciamnobisfuccedicfacilius excogitare res fubtiles, &quas ipfiPhilofophi nefcirentimaginari,poflumus, quam ad verunvNarufenfum pervenire. Et fic Nacura horseciirfum,^; Philofophorum mimimcomparataeft, uceaqusefcicnegligat, aliafemperquairat; multomagis ingcnia humana quibus Natuta fubdica eft. Exempli gratiiuvides quemlibet artificem cum jam adfummam arcificiifui perfedionem perveneric, alia quserit, aut eo ab ucitur, aut plane defiait. femper agit ufque in ipfum Iliadum, ItaetiamgenerofaNatura

Aaaa

hoc

4$ 4-

NovumLumen

chemicum.

hoc eftjTerminum

Nam indita eft Naturs ceffat. ultimum,poftea ut percurfummtegrum poflit admepermiflio qusedam abinitio, ad quam omni conacu liora venire, St requiem habere plenariam, tendit, & gaudet fuo fine, non aliterucFormicafenio, cuiinfene' cTtite Natura creat alas. Ita nimirum Sc noftra ingenia eoufque feu lapidis praxi, progrefla func, praefertkn in Arte Philofophica, Nam Ars Chemise ut jam fere in ipfum Hiadum pervenerimus. nuncinvenit, utvixrrTajores poffincreperiri ,& ejufmodifubtilitates Arte, protir Faber Hoioeacenus differc a veterum Philofophorum Erlicec ambotracTencFerrnm, logiorumafimpliciFabroFerrario: nihilominns neuter fciret alterius labores, quamvis ambo.finc in fua Si hocreviviicerec ipfe Philofophorum arceMagiftri, pacer HerRAYM13Mfnes, & fubcilfs ingenii Geber , cumproftindiflimo fed porius pro difcipulisi DO LULLIO , non pro Philofophis, : Nefcurent cochbdie ufitatas deftillanoftrisChemiftishaberentur & coc alia innumeratot ealcinationes, tiones, totcircurationes, biliaalia Artiftarum opera, quaeexillorumfcriprishujus fseculihoUnicum tantumnobis deeflr, mines invenerunt & excogitarunt lapidem videlicet Philofophorum iicidfciamusquodipfifecerunt, Nos diim illam quasrinuis alia invenifeu TihcTuram Phyficam. mus: & nifi icauficata eifet proer eatio humana, & nacura in eofunra ' ram vix non deviaremus. Sed,.utrevertar ad propofijus cenerec, ttim, promifiiuhocprimoTracTacuNacirram expticare; nenosa . NATtiRAMigicurdifimpliciviavera, vanadeflecTacimaginacia. . cotJnam veram, fimplicem, inregram in ftio eflfe, quam DEUS ance feGukfeeic, & fpinttim ei inclufic: fcico autem NacurasTerrnieft jfiqnidemnullum numeffeD EITM, quiSz Nactir'32principium efle tantum, Dixiunicam finittir initium nifi in eoin quo rncipit.. operarinefciret, per qjuanvDeus onania facit: nonquod Dens fine il'1'a (fi quidem ipfe Nacuram feeit, & omnipocens eft;)fedita fibiplacuit, neceftinori&.fecic... ResomnesexillaNacura unicaproveniunc; bealiqnid excraNacuram: Etquamvis aliquando abortus fiannnoc Nacura hasc clivifa noaeft nacur^fed ?el arcificis vel loci vitiunu

SffoyumLumenChemicum

$$y

inquibushaecomnia operacur quaj apparent&: eftinlocaquatuor, in umbra funt quam uc vere apinumbrafunt ,fiquidemrespotius in mare &: fcemina, 6c Mercurio aflimilacur, pareant. Mutatur quia fe jungit variis locis; & fecundum terra: loca bona vel mala res oroducit; lice cnon finc Ioca mala in Terra,prout nobis videtur. Qualitates aucem funt cancum quacuor, &hseomnibus infunt rebtis, neNatura aucem non eft que concordant; feroper una exGcdic aliam. yifibilis,Iicec vifibilitef agat; nam eft fpiritus volatilis, quiin corporibusfuum agit officium: locum &: fedcm fuam habet in voluntate Divina. Nobis hoc loco ad nil aliud ipfa prodeft,nifi ut ejus loca fciapropinqttiora; hoc eft,ut fciamus mus,quaefintipficonventioravel conjungere rei rem, fecundiim Naturam ne mifceatur iignumhomini,autBosvelamtnalmetallo fedquodlibec agat in fuumfimiic: & tunc etiam Naturafuum prseftabit oflicium. Locus Naturaenoa eftaliusquam,ucfupradicTum,invelleDei. SCRUT A T o R Es Naturaj tales efle debent qualis eft ipfa Natura, conftantes &c. 8c quodmaxitrium,pii, veraces, fimplices,pattcntes, Poftea diligenter confiDeum timentes, proximo non nocenres cum Naturaconcordet;an derentnum propofitumfuum fit poflibile abexemplis difcant apparentibus, ex quibtis videliccr rebtis quid Nam fi fimpliciNacuraoperecur. fiat,quomodo, &inqtialivafe teraliquidvisfacere.ficucipfafacitNatura, fequereNaruram:fin vero prseftantius quid moliris quam Natura, id aoimadverterc in quo, &: per quid moliorarur, & femper in ftio id fiat fimili. Exempli gratia, fi cupis metallum ( quaj eft noftra inrentio ) ulterius quam Nacura fecir, in virtute promovere; Nacuram accipere oporccc Menil efftcies: Si enim intendis tallicam,&hocinmare&fcemina,alias ex herbis creare Metallum, laborabis in vanum; ficuti ex eane vel beftia lignura non produces.

Aa aa

, TRA-

$$&

JStovum LumenChcmicum.

TRACTATUS

SECUNDUS,

De Operatione Natura in nofiro propofito f fpermate.

ubique apparentem, jam dixi efTeveram,unicam, NATURAM producTis,lignis videlicontinuam,quaecognofciturexrebus Dixi eciam fcruratoremNaturasefle cetherbis,&c. oportereveracem, fimplieem, patientem, conftantem,unic3efaltemrei,animum de Naturae acTu incipiendum. Sicuti Natura applicantem, &c.Nunc in Dei velle eft, & Deus creavit illam, vel impofuit omni imaginatiollla ni; itaNatura fecitfibifemen,hoceft,vellefuuminEIementis. eftquidem una, &tamen resprofertdiverfas;fednihiloperaturfine fperma vult operatur Natura, nam eft inftar Arfpermate:quidquid uniufcujufque rei meficisalicujus inftrumencum. Spermaigitur lius & ucilius eft Arcifici quam Nacura ipfa : Nam c Nacura fine fineigne, aurovelargenroAurifpermateefrkiestantumquantum Habito fpermate Natura faber > aut fine grano & femine agricola. five ad malum , five ad bonum. Operatur illain praefto aderit, : & hoe eft magnum fpermateutDEUSinliberohominisarbicrio noncoacTa, fedpropria miraculum, quodNacuraobedicfpermaci, noncoaomnia concedit qpae Homovult, fpontes ficuti&Deus dedit liberumarbitrium, velle : Ideohomini &us, fedexproprio five ad malum, five ad boiiHm. Spermaigitur eft Elixir cujufque rei, veiquinca eflencia, feu perfecTiflima rei decoeTio & digeftio, vel fulphurisBalfamum, quod idem eft quodHumidumradicaleinMecallis. htcdehocfpermace poiTecinMagnusquidem fticui fermo, fed nos cantum ad propofitum in Arte Chernica tenvolnntace DEI & dimus. Quatuor elementa generanc fperma, : Quemadmodum enim viri fperma habet imaginatione Naturaj centrum , feu vas fui feminis in renibus ; ita quatuor elementa niotu

JffoyumLumenChemicum

$$j

motu indefinenti (quodlibec fecundum fuam qualicatem ) projiufci digeritur, & permotum emitciuntfperma in cerrascencrum, titur foras. 'Centrum vero terrae eft quidam locus vacuus ubinil : in Excentrum (uticaloquar ) feu centri margiquiefcerepoteft fuas projiciunt qualitaquatuorElementa ftem&circumferentiam in qubnil tes. Sicuti virfuum emitcic femen inucerum mulieris; de femine , fed poftquam debicam macrix accepit porciomanec terrajutvis nem, csrerum ejicicforas : fimiliceracciditincentro Ma?netica parcis alicujus loci rem ad fe accrahacconvenientem fibi caecerum ejicicur foras inTapides &aliaexadpariendumaliquid; cremenca. Nam omnes res ex eo fonce habent originem , nce nifi per hunc foncem Exempli quicquamintotomundonafcicur gi-atia; Habeacur in aliquamenfa plana vafculum aquas, quodloceturinmenfse medium , & circumcirca ponantur resvarias, & coloresvarii , item fal, &c. qtiodqtie fepararim : effuudatur videbisillamaquamhincindedifHuere,& poiteaaquainmedium; dumrivulus tinus atcingec colorem rubeum rubefiet ab illo, fiad & ficde cseteris. Aquacnimlofalemfalisfaporem mutuabitur, Similimodo canonmtitat, fedlocorum diverfitasmutataquam. ecentrocerras femen yel fperma a quacuor elemencis in cencrum advarialoca cranfic, & iecundum loci Naturam nacuprojecTum raturres : fi pervenic ad iocum cerra; & aqtiae purum fit res pura. Semen & fperma omnium rerum eft unicum, & tamen vaViri femenefr. rias res generat, uti e fequenti apparet exemplo^ ' femennobile, &fliltem ad generacionem hominiseft creatum; ninahilomintis fi vir abutatur eo, quodeftin ejusliberoarbitrio, contra gravi/fimas Dei inhibiciones, vir lcituraborcus t Namfi, iniretvaccam, auc aliam beftiam, facile conciperer beftiavirifeuna; &tuncnonnafcererur men, quiaNaruranoneftnifi Homo, fedbeliia&abortus; fiquidem locum non invenit femen fibi comvirorum petentem. Tali inhumana & deteftanda eommixtione cumbeftiis variae beftias producerenturhominibusfimiles. Itaedebebat;. nimfic, fifpermaincratcencrumnafcicurquodindexiafci fed Aaaa 3

$fS

Novum LumenChemicum.

non amplius mucatfotfed cum jam m locum venit & concepk, mam ": verumdum adhucin ccritrofpermaeft, sequefacileexillo fperni3te produci poteft arbor quam merallum, cam cicd h.eiba fecundum puriratemloci, quam lapis, uc unius preciofior altero, Sed quomodo Elementa fperma generenc nune nobis dicendum eft Elementa funt quatuor , duo funt gravia & duo & lioc modo fit. fed unummaximeficcum&alfunt levia, duoficcaduohumida, & fceminina&c. Hoterum maxime hum-idum, funtmafculina ad producendtim res fibi fi. rum quodlibej: per fe eft prompciflimum railes in fphsera fua, & ica voluit A ltiflimus: Hacc quatuor non quiefeunt, fed lempsr invicemagbinc; &quodhbecperfeemitu'tfuum ac in centro conveniunt: In centrovero eft Archauis, Na fubtile, mtx fervus, qui ea fpermata mifcendo ejccit foras. ^Quomodo autemfiat; * in Epilogo hortim duodecim TracTaruum copiofnis viderecft. *f.|i.

TRACTATUSTERTIUS DeVera MetaUorummateria.

fcd una fine alterameMetallorum materta duplcxeft, Prima & principalis efi humidum aeris calicallum noa crear, PRima hanc .Philofophi Mercurium dicacemixcum; nominarunc, quira; Secunda eft diis Soiis & Luna; gubernaturiiimari philbfophico Sed qtiia omnes terras calidicas ficca, quam vocarunt fulphur. veri Philofophihancmaximcoccultaveruntj nospaiilo lucidiusillam explicabimus; pondus pras/ertim, quo ignorato omniadeftruuntur. rebona producantabortus J funt Indefitutmultiex enira , qui toturn eorpus promateria feu femine vel fpermate fuExemhiomnesarecTodeclinant rnunc, aliifruftum& tramite, &velpJigraUa; fiquisviripedem &mulierisacciperetmanum, letex

^p^vumLumenChemkum.

$$$

non eflec poflibile. Eft: let ex hac com miftione creare hominem, enim in quolibet corpore cencrum & locus, vel feminis feu fperniatis puncTuro, & femper 8200. pars, eciam in ipfo grano triticiv & hoc aliter effe non poceft : Nam non cocum granum vel corpus vertitur in femen, fed cantum eft in corpore fcincilla aliqua necefla&friria, quatafuo corpore cuftoditur abomni exceflivocalore Si habes aures & fenfus, hic animadverce & fecurusgore, &c. eris, non rantum abillis qui locumfpermatisignorant, totumque verumetiam ab hisomnibus arantim in femen redti.cere nituntur; verfancur vana, &meraliapertotum, quiin folutionemecallorum illorum commixtione mutua, novum folverevoltint, &pofteaex creentmecallum. Athi,.fiNaturxproceflimvconfiderarent,viderent rem fe habere longe aliter : Nam nullummetaliumefttam ununi tamen altero purum quod non habeat & fuas impuritates, LecTor , primum obfervabis , Sedtu,amice paucioresvelplures. : fedhanctibihaNatura;puneTtim,utfupradicTum}&fatishabes betocautelam, ne in metallis vulgi illud quasras puncTum, in quibus non eft. Nam hxc metalla prajfercimaiarumvulgi, morcua fimt; fednoftrafuntviva, fpirirum habencia, quae omninofumendafunt: fcito enim metallorum vitam efleignem, dum.adhue in fuis mineris funt, & mortem eciam igraens, fufionis videlicct, Primavero metallorum mareria eft humiditas quasdam mixta aerecalido; & eft ia forma aquas pingurs, adhajrentis unicuique vel impurse; inunoloco tamen abundantius qtiam in altereipui-ae vimi ro, quod fit quia terra eft in uno locomagisaperta &porofa, attraciivamhabens., quaminalcero. Provenitaliquandoperfeini lucem indutavefte aliqua,. pvaefertirnini^cis cibi non habet adhatreie alicui; cognofcicur ita, qtiia res omnis ex cribus- principiis eft compofita :Tn materia verqmetaMorum unica tantum fine . eonjuneTione, exceptavcfteveTejusumbray . fcilicetfulphure,&c.

TRA-

$60

3^CpvumLumenChemkum. TRACTATUS

QUARTUS.

Quomodo metalla in terr& vifceribus generantm.

: poftquam quatuorElemen. in .rerrae centrum, ta virtutesftiasprojecerunt Archams diftil. PRoducunturmetallahocmodo calorc motus pcrpecui in terrse fuperficiem : Eft lando fublimat ftillando terra: refolviturin &ventus enimterraporofa, peYporos omnes. Sciat ergo docTrinse filii ex qua res nafcuntur aquam, non effe afpermacererumomniurn, mccallorum diverfum fperma : ide6 fruftra humidum Arciftas mecallo. Ifcilicet vaporem qiummc in materiam reducTionem tum primam, quaj cancum vapor cft, intellexcruntmateriam fed cantum primam, Philofophinontalem ficuci Bernardus. Trevifantis /' maceriam fecundam, optime difpunon ita lucide, Elementis tat, quia de quatuor quamvis loquitur, cum filiislocutuscft, dicere voluit, &? folummod nihilominusid Theoricam omnes hic prarcavere dctegerem, Ego vero utclarius r monere nationes dura cum nam.fruftraidqtiacriturinrc fic : Non prima, fed fecunda tatiper fe mollisubique talis nimirum tum quairatur materia, quae fimul ac concepca eft, mucariformam non poccft. At fi quseras quomodometalinaliam inmateriam lum ia calem reducatur fequor in eo Philofophorum : Hoctantumprxcasterisvplo, utfilii artis intelligant inmctallinon fyllabas, & ubi Natura definit, fenfum fcriptorum coram oculis noftris ibi artidle cis videlicec perfecTis corporibus, hicnon Sed ucadpropoficum revercar incipiendum. ( fiquidem metaleft intentionoftrade agamusnunc dejmateria fololapide,) Paulo ante dixi Res omnes nafci cx aere liquido vel vapore, lor um. tcntionem quem ut tot folutiones volui, ac reiteracionesfinerenc; , tot circulationes, tot calci-

:Zh$&oum LumenQiemkum.

$$t

%ihiincpoftquemElementa;pei^p:e.tuomoTuinvifceraterra:ftillaiit .& unictiiquam jNatura: Archasus accepic, per poros fublimat, ficuti aii praxedencibus icmliinus, J que loco fuafagacitacecribuic v( tficlocorum varietate xes <etiam proveniunt & inafcunrur variae. habere almd femen, aurum Suntqui opinenturSaturnum quoque : fedvanafuntifta^ualiud, .&ficcoufequeiTrermecallareliqua nicum tanrumcft femen, idem in SacutiK) quodin auroinvenitur, fed locus terra? diverftis fuit, fime idemiin'Luna quodin Marce; inSoledefterecTeincelligis; quamvisin Luna Naruracitiusquam iit, &L fic de .aliis. Quando enim ex terrjecentroftiblimatur vavel calida: Siigicur porille, tranficperlocaveifrigida tranficvapor fperloca ealida & ptira , ubi pinguedo fulphuris pariecibus adha?letvaporille, quera Philofophi Mercurium Philofophorum dixerunc, accommdat fe & jungitur illi pinguedini, quam pofteafe,cumftiblimat; ,& tunc fit unciuoficas, relicTp nomine vaporis acicipicnomen pinguedinis;; quse poftea veniens f ublimando ad loca alia, quse jam vapor ancecedens purgavir, ubi eft terra ftibtilis, &ficfitSol: pura: &huraida, implet poros cjtis&jiingiturilli; fi fiveropinguedoillavenitadlocajinpura, frigida, fitSaturnus: verotalis terra purafir.&mix.cafulphuri, fitVenus, &c Quo enimmagisdepuratusl.ocuseft, eopulchrioraredditmetalla:nam fciendtim eft quodille vaporcontinue egreditur excentro ad fuperficiem, eundo purgat I.oca. Indefit quodhqdie reperiantur milicraein locis tibi ante mille annos nuUse ftierunt; nam progreflii fuo femper fubtiliat crudum impurum, purum fucceflive fecum traliens: Ethaxeft reitcrario, & circulatio Naturae; tamdiu fubdoneclocus depuratiir optime; limatur, resnovasproducendo, eo etiam nobilioresres prodticit. &qu6magis depuratur, Hycmevero, cumaer frigidus terram cpnftringit, congelatur etiam illeuncTuofus vapor ; quipoftea, redeunte Vere, unacumterra & fic Magnefia rrahens ad fe fibi fimilem Mercu&aquamifcetur; ritimaeris, quidatvitamomhibusrebus, per radios Solis, Luna: Nacuraenim &ftellarum, &ficgramen, florcs&fimiliaprofert: Bb bb ne

0%

^Cpvum

Lumen Chemkum.

Metalla vero fic procreanne momentum temporis oriacur. acceflii pinguedinisea tur,longa deftillatione purgatur cerra, poftea Philo ficutiquorundam, generancur:al'iomodononproveniunc, ibphorum fcripta finiftre interpr ecancium,vana ppinio eft.,

TRACTATUS

QUSNTUS

De generatione lapidum omws generfa

&fecnndun? qua? &aliarumrerum; locorum. puritacem hoc modo nafcuncur. LApidismateriaefteadem Quando quattior & ArehxusNaElementafiiumvaporemftillantin-terrajeencrum, turas'eundem ejicic & fublimat; hic, dum cranfir per loeaporof. que terras,. trahic fectim- omnen* terrarimpuritacem ufque infuperficiem, qnem poftea congelatr aer (nam- quod aer crear purus,. aer congeiac erudus, quda aer in aerenv habet ingreflum & fejungtint invieem, nanv natura Nacura lsecatuc :) & fic fiuntpetrs& monces lapidei, fecundum magnos &parvos pbrosEc quo majpres terrae pori, eo etiam rmelius> purgatur locus: dum eniitt per tale refpiraeulwm' major ealiditas ' & aquai major quant.i< eo eitius depuraturrerra; & fie poflea in- ejtifmodifetastranfit, eiscommodiusmecalla nafcuntun. Sicuti& experienipfateftatur cia-, ucaurum non alibi nifi in rnoncibtis- queracnr & reperiatur, : nam faspiflime-caliaio nifiraro', quodinplanitie', fierinequit humida func, non vapore, fed aqua Elementah, qiaasadfe crahic ica fefe ampleeTunmruc non facrlcfeparenvaporem illtim,& tur ; pofteaSol cceli digerens illam facit argill-am pinguem, quafiIhloeisveroubi giliiituntur; eftarena-grofTa, & vapornonhabct feeum- pinguedinem vei fiilphut- , herbas & gramen m pratis ereat. Sunt&aliilapides Rubinus, SinautAdamas, pretiofi, : generantur & rcliquse gemmas. omaes hoc raoda lagdtis, '
Quanp

fNfmjum

Lumen Chemtcum

$$$

Natura: per fe fublimatur, fine aeceflix pingueQuando vapor dinis fulphuris, & veuit ad locum aquaj purae falis, fiunt Aad quse non poteftpervedamantes; & hoc in locis frigidiflimiis, Sciendum nire pinguedoilla, quia pinguedo nonpennitceretifta. fed cnim eft: quod fpiricus aquse facillime' fublimacur calorefacili; &inIocacaiioleumfeupinguedononnifimagnoeleyacurcalore-, ,<Ja:eciamfi enim ex centro prpgrediaciir., levi congelacur frigore, & ficfubfiftic; vaporvero ad loca debicaafcendit, &congelatur iuaquapura in lapides granulacim. Quomodo vero in gemmis eo loresfiant; fciendum eftillud racionefulphuris m hunc modum fiemotu illo perpetuo poftea ti : fi fulphuris pinguedo congeiatur, digerk & purificat illud vi faiis, dofpiritus aquse tranfeundo nec colore digefto rubeo vel albo Goloretur , qui color tendens admeliora cum illo fpiritu, quia fubriliatus eft tot reiteratis diftiliationibus, elevacur : fpiricus poftea habet potenciam intrandi resimperfecTas, & fic introducit colorem , qui poftea jungitur illi aqua: tunc parcim congelatae, & ficimplec poros ejus, & fixatur cum ea fixacione infeparabili. Congelacur enim omnis aqua calorefi eft fine fpiricu, congelacur frigore fi habec fpiricum; fed qui feit congelare aquam calido , SCfpiritum cum e* jungere , certc reminveniet millefies pretiofiorem auro & ornni re. EfiTciat igitur & appareatgranunr, utfeparecur fpiritus ab aqua, utputrcfcat, &faciac poftearejecTis fzecibus reducac fpiricum ex alcoinaquam, conjungere fimul: Illa enim conjuncTio gcnerabit ramum diflimilcmforma parentibus.

TRACTATUS

SEXTUS.

De Secttnd* Materia, *f putrefaBione rerttm.

FNlximus de prima materia rerum, & quomodo *-A-es ex Natura fine femine, hoc eft , quomodo Bbbb * riafcuntut Natura ab Eiemeri-

$0*4'

^Cpvum

jMmen

Chemimm.

:. Nuncverode Elernentisaeeipitmateriamexqiiageneratfemem fermonenv & rebus-generatis. exfemine. femine,, inftitueraus, fedi abfque Natura; Omnis>res habens.femenmiiltiplieaicurineo> eft: quanvaercongelatusin! auxilio non fit,:- femen.einmnihdralitui humidus;. &xiifihic refoiyaeurcauita feuvapor aliqtiO'eorpbre,. Scianc ergoinveftigacores.artis; nullius- eft ufus^ ecianv vapore, r. & feiantillud efle quagranrrem-c^uaj-noiveft: quidfemen.fit,,ne Primurneft triplexy quod ex quatuor elemencis prodticTurti;cftv~ alterum"VTE.GET ABJ.' MiNElALEjdequolioclbeofermoeff;; A-L e.. [ Mi;N.E.K. ANIM A. r, E. fernen a:Pliiiofo-.x, E;;. Tertiumt :: VE;GE.TAB'.iLEGemmuneaevurgar.e eff, utvitpliis cognofcirur :. ANiM<AE.E:ex;imaginatibne.'cog4Tofcitiu-; demusinifrucTibtis Veoffendic quomodb nacura creac iliudi ex quatuoi' Efc gecabiienobis Sciendumeninveff isnentisv caufa,; quod; hyems-eff pucrefactionis :; & quandbiikalbfiquidemfwiritusvitaresinarboribuscongerat omnisliumiditatis ne Solis. (,in quo eff vi&magnetica; attracTi.va)'rew folvuncur; exeiitatusr,.peiritadcir& Gumferentiamvaporemiaquarfubcilem,, qui porosarbori&aperit, Prascefemperpurumabimpuro feparandoi gutcasffiillarefacic, dittamenihterdtinv puriim ffiat & congelaturini pnrumimpurum;; abit-infolia;, fi'ores>3, iinpurtmi f argrofTum&fpTfltimincorticem, folia eadiintfrigpre' bores cortex manetfixus> veicalbrc,, quandoih. cali colore' qtialis eft bffiruuntur pori ej.us; : flbtes eongerantur &:femen (f velutiipomtimibquo ipfi; calory &adferunc.frucT'um vel fedihillbfpermace'eftiemen iper.ma effi, exqtronafciturarbor;; ex quoecianv abfqtie fpermatenafcicurarbor;: granum- inctihfece',. Sicoculaii fedinfemine.)) nam;nxtiltipiicatibficnoninfpermacev nenos tecvidemus Naturaraereareex:quatuoivelementisfemeiv, nam quod 1creatum efr creacore non ihi lioc fruffiraioGcuparemur;; loco leeTorem admonuifle fufficiat v fcd-d Hoeexempli indiger,, Miheraleu-edeo.. Semeiv Minerale veli Mecalleruia gropoficunv ereac Nacuca; riv vifcetibus; terras -.; proprerea non creditur cafe feAt non eftnMutn saaen effe m r.erum Nacura,, eft* quiainvifibile tunc carornattirar,, per motum

S^ffvumLumenChemicum

$6'$

taTodfiquidenvid qtiod praeoculis eft nonpeteiiignari dubitent,, abfcondicumefts: piatur abiliis;' mulc&minusiftudquodinvifibilker fcdveiifnsnum:eft*quodifuperiusnon-efl nifiutriftTidquodeftinferius', & viccverfaid qpodnafcicur fupra",, nafcitur ex eotiem fonte; Et quam prarrogativam fcntrilTud' quod infra in-rer ravvifceribusv &. veffetaC)iriapr33:'ni.et;allis-habent:, urDEUSillisfemeivinderec',, foarciinmer.itbex^ DEITM' cirjns &' arbores l- Hoc; pro cerro ftWuaturv nihiliihe fecrefcere: v ubi en.nuflunv Ne-Hiine: effifemeiv, res"eff mortuav eeileeft ergp utv vel- quatuoir elementa' creent feirfenmetallorum,cunc; velea.prpdueant ftnefemihe : fiabfquefemineprbducuncurv fiqiiidem:resomffesfinefemineimperperfecTafieriwoivpofiiint";' fecla'elT y racione compofiti :; qui hane ihdubitacas; Vericaci fidenv nonadhibec:,- noneffi digmisiut" natura; fecrera-fcrtiCectir;' nifcnihs foorbenafcitur'' qtiod ferninedeftituaturoSenlen? inetallorum veie & reaiiteTipfis effr inditem;.:' generatio- autenv ejusita fic- Quaftillanr, ; tuot elemeiita;ihprima'operationcnatiira? pet Arehamn Nkturaej. ih terra&' centrunv vaporenvaqu^ponderofum^ quieft: ffierallbrunvfemenv & diciturMercurius propter ejusfluxibilitanon proprerefrenciam,, . teni,. &uniufcujufq,uereicbnjuncTionem',. . airimiraturfulphuri^propterinrernunvcalbrem',: &pofTcongeIacioEe quanvvisi Corpus; metalibrunr- ex: : rienv eft humidurn) radieaie.. Mercurib fit procreatunv,. quod-Tic Mercurib Philbfoplior um intei;; ligidebet", tamenliiiionfunt audiendfquf putarttMercurium'vul& ita corptts Tbco feminis accipiunt:' gi;femen effe"; lnecallorunv, noneonfiderantes qubd & dicTug vnlgi Merctirius fuumih feTvabear. femen; Erroresv omniunv itorum e'feqnenti p/atebunC exemplb. ManifeiTunVcft quod,- hoinihes- hafreartC femenTii qtio murciplieanv tnr:; Hbmihis 1 corpu^Mercurius eft; fed fementculicmw efl: m :; quiigieorpore,, 6c ratibne corporis"qrtanticasih' corporeexigua non Mercurius y qui corpusTefr,. fedi arliominemgenerarevult',feineni vaporaquae.congelacus-accipiacur; Sie: ihregenetacione; ; isecailorumfiniftreproceditura-vtilgaribtisGhe x tallieai Bbbb!

j$J)6

Nowum Lumen chemkum.

aurum,five Saturnum,fiveLu. itallica foivunt, fiveMercurium,five &aliis rebus heteivpgeniisad nam, &eorroduntillaaquisfortibus, veram artem noa. requificis ; poftea conjungtinc nefcientcs diflecTonon generacur homo; quia corruqubdexcorporehumano & feminis deftrucTio hoc pacio praeceflic. Unaquse. pcio corporis, ut in tracTatu dedupli mare & fbsmina multiplicacur, que res in materia menrionem feci: Divifio fextisnil creac vel produeit,fed deformam: Seminavelfpeimata bica iilius conjuncTio profercnovam marem vivum & fcemicrgo,non corpora, furjc accipienda: t, ergo nam vivam; hos eonjunge firnul ut inter feimaginentur fperma ad Primam etiam materiam nefuasNaruras frucTum. procreandum mo mortalium eredat fe faeere pofle: Primamateriahoministerra ex illa hominem creare poteft, folus Deushoc cft,& nemohominum fiinlociimdebittira fcit; at emateriafecunda, qua?jamcreataeft, formxfeGperancegenerabiturid,cujus pofitafueritjfaeileNacura Artifex hic nil facit nifi uc fciatfubcile a fpiflb feparare,& men eft. Nam hoc confiderandum eft, proutres invas imponere debicum. . uno fitinc dtio, ex duobus unum, & nonulteincipicur ica finicur ex Untis eft Deus; cx hoc uno Deo filius eft genitus; VJnusderitrs. duounumdederunt ditduo, Spiritum Sanctumabutroqueprecedentem: ficfacTtis eftmundus,&ficericfinisejus. Confidcrapriora quatuor puncTa exacTiffime.- habes in illis Patrem, Pacrem&iiSS. habes quatuor Elementa: habes quatuor luminaria, litim,ultimb duo Goeleftia, duo Centralia: Nil amplius eft, fuit, & erir, quamin hac figura patet;fi deberem omnia myfteria hinc elicienda confignatibi dicovevolumen: Redeoad propofitum,& re,magnumoriretur non creatur ex uno unum, quia hocfolitis Deieftprorum, filiirii, Sciaserte pofle ex duobtis creareunum tibi utile. prium: funTciat efle materiam fecundam,& nonprimam; go fpermamuitiplicativum Prima enim materia rerum non videcur, occulca eft in nacura vel in Elemencis; fecunda verb incerdum filiis do&rinapparet. TRA-

D^ovumLumen

(loemicum.

$6y

TRACTATUS

SEPTI.MLIS,

De virtttte.Secunda materm.
UC faeilius poflis eomprehendere qualis fit hasc fecurr-' da materia, vircuces ex quibus illam cognofces defcribans SED tibi. Acprimumfcias qubd Nactirain cria Regna divifa eft; Duo fimcRegna, quorum quodlibet per fe ffare poceft, etfi alia duo non Minedfent t eftregnumMineralev Vegecabile, & Animale. raleper fe fubfiftere poceff, ecfi nullus hominum inmundoeflet, etiamfi nullunv mecalnecarbor, velverba. Vegetabileitidem, lum, nec animal effer, per fe ftare poteft : hsecduofunt exuno Tertinm verb ex dicTis duobusvitam habet, fiperunum creata, & eft nobilius ac prseftantitts qttamduo nequibiiseflenonpoflet, ficuti eciam poftremum eft inter illa , & dominarur eis: praedicTa, quiafemper in tercip vircus finicur, & m fecttndo multiplicacur, Videnin vegetabili Regno ? Prima macerra eff Herba vel Arbory Natura hoc folummodo facit : Inhocre- quamtticrearenefcis, : iivhoc ffiultiplieatur, gnofecundamateriaeft femenqtiodtuvides Herbavel Arbpr. InRegno Animali prirna materia eftBeftfaivel : fed fecundammateriamfperraatu Homo^quemtucrearenefcis In Regnomiheralimetallum ur ereanofli, in quo multrplicatur<, & vanus es &ffiendax, Naturahbefecit: /renefcis, &figloriaris haberes prirnam macei-iamfectindu;m Pfoilbfophos,ilIud'faJ qiiamvis eentrale, tamen fine auro mukiplicare impoffibile tibi foret: femcnautemmetaliorum vegetabile filii tantum docTrina? noverunt. ift vegetabilibus fetnen apparet excra, Renes digeftioiies ejus eftaer calidtis. In animaiibus femen apparet intus & extra, renes digeftionis ejus ftint renes viri Aqua in mineralibus femen eft : Renes digeffionis iaeentrocordiseorum&vita ejtis eft ignis* Vegeca-

Novum Lumenchemkum.
Animalisfeminisrecc Vegetabilisfeminisreceptaculumeftte.rra..: eft matrixffobminae ; ..Aquas, mineta;h'sfeminis, reGeptaculum Et e.afuntfeminurnreceptacuia, eftaer. .gyiajfuntconptaculum ; ga. e.ft digejftio jquae fojhicio : .ea pu.crefaciia eo.rnp.rum gelationes feiniuis Vir.cus aucem ,cujufqtie .ejft-.uhicnique :tej quae deftru&ip.. in fuo Regnofe ;quia .fubri.le eft, 4& .nihil al.iud qtiatu jConjungere., in aqua eongelatnr ; pqgrioieirtir aer, ..cmipinguedine ica, qUja rei; nonfolvjnoiimi.fcec.feexc.rafii.u.mRegn.u.m.rtat.uraIiteraficui fed eongeia.tione, npn indigec, turfed quia folutipne epngelat.ur, ut em.ic.cacurfperma ppri cprporumaperiantur., NecefFeeftcrgout in cujus matricem jacet quando iu (qubd .aer e.ft ; dllud ,& congelac ., eongelac.ur y.enit 4e.hitam .quo.d aepemixrum. in co.rp.ore feric purum, ;Quamdiu yelimp.urum ^u.ro meneft yiyiceorpus, ;quando .tprum confum.icu.reorpusmoritur, omniaauremeprp.Grapoftemi riencia eciam teftatnrTiQininjss resficri, menigitur ExpeVenerjnimiurn ;indulgen,te.td.ebiiio. Seutarb.oresni.mips.frueTiisferentes fieripofteafteriles. eehtro femen

., :ut|ammultpjciesrepecit.umeft, resefTinvifibjiis,fed i.n.rebus npnjnve.nicur t&fer.e eft ani.ma yivens, {perma eftyifibile, : Elicitur fuaviter ,& cum viofcntia. morcuis Sed, duplicicer, fi.nefernine fermo.eft, ejusfaltem <quia hic deyirtute ,dico.quo,dni.l nafcatur, virtuteCem.ims:fiu,n,tP.rt?nia > l&lcia.n.tar;tisfiliiin arboribiisamputatis.fruftrafcmenqu.a?ri,,quod in viridibus folummodo reperitur.

TRA-

NovumLumenChemkum.

$6p

TRACTATirs

OGTA.VUS;

^ttomodo perartem operMur natura inSemme.

fi nonponatur, vel per fe nullius momentieft, ab arte, vela.Naciirainmatricemdebicam. Etlicecfemen OMNEfemen erfe nobilius fic ornni ereacura, tainen macrix ejus eft vica, quse &puri puncTi congelacionem facitputrefcerefpermavelgranum, & crefcerc caufacur, infuper ealore corporis fui illud nutrit facit t & hoc fit in omnibus fupradicTis tribus natufa; regnis, &: fit naturalicer, per menfes, annos, -& tempora. Sagax vero ars illa eft, quae in regrto minerali & vegetabili aliquid abbreviare poteft, fed non in animali : in minerali folummodo propter aerem crudum perficit hoc quod natura non poteft, fuaviolentia implevit poros corporis eujufque , non- in vifceribus, fed in fuperficie rerrae, nt ancea in praeccdentibus capiculis dixi. Sed ut facilius intelligacur hoe , adhuc aduingere volui, qubd Elementa certanter inter fe projiciunt in centrum terrae, quafiin : centrum vero per mocum emiccic illud in renes, femenftium mat.ricem : matrices verb fiint innumerabiles; quotloeatotma& fie in infinicum fere. Scias ergo criees, una purior attera, quod pura matrix purum dabit foetum in fuo fimili: Exempli gratia, in animalibus funt matrices hominum , vaccarum , equorum, canum, &c. fic in minerali & vegetabili funt metalla , laduobus regnisfuntconpides, falia : nam faliainhifce fideranda, & loca eorum, fecundum magisvelminus.

'''

Ccec

TRA-

$7

^CpmmLumen

Qhemkum.

TRA.CTATUS
DeCommmtione

NONUSt

Metafforum, veldeeliciendo femine Metallico*

de Arte,cte corpore, & de" fperrnaceacfeD^IximusdeNatura, 'tnine :jam ad praxin defeendamus, quomodb videlieetmecalla commifceri debeant, & qualiseorumfitihterfecorrefpondentia. sScias ergo mulierern non difcr epar e a viro, ex eodem femine & inu6c\x namatriceambonafcuntur, digeftionem, nihildefuitprseter Luna ex eodemfeminecum inacrixpurioreftinfanguine&fale:fic fed macrix magishabuitdeaquaqttamde Sole, & eademmacriee: Ut vero eo fanguine digefto, feeuncfum tempus Lunas eceleftis. facilius tibi imaginari poffisquoniodometalla coeant, ut emiccant : vides &recipianrfemen, incuerecGelnm&pIanetarumfphajras qubd Saturnus fupremus fit, cui fuecedit Jupicer, huic Mars,pofte ukimoloCoLunaftaSol, qtiemfequicurVenus,hancMercursys, vircuces non afcendant, tuicur. Confidera jamqnbd planetarnm r dedic hoe &ipfaexperientia feddefcendant qubd ex Venerenon fit Mars, fed ex Marte fic Venus, ucpote una f phaera inferior: fic eciam Jupiter faeile tranfmutatur in Mereurium, quiajupiter fc. cundus a Firmamento, & Mercurius fecundus terra: Saturnus Solmifcetfcomnibus,fednunprimusacoelo, Lunaprimaaterra: Nbn aucem te lateat magnam efle quarn per inferiores m elioratur. inter Sacurnum & Lnnam , quorum in mcdie corrcfpondentiam Sol eonfticucus eftjficutiincerjovem in quorum &Mercurium, medio Sol eciam cotififtic: Eodem plane modo inter Marcem & VeChenererri, qui duo Solem etiam habenc intermedium.Noverunc mifiae Ferrum. in cuprum feuVenerem fine Sole mucare: noveiunt etiana e Jove facere Mercurium: func & aliqui cjuie Sacurno conficiunc

D^ovum

Lumen (hemktim.

$ji

nacucjuntLunam: fed fifeirent his mutationibus Solisadmihiftrare invenirenc pretibfiorem. ram,cerceremomrtichefauro Propterea dioonon ignorandura efle quae mecalla invicem fint conjungenda,& fluorumnacuranacurgcprrefpondeac.Propcereaunu-mdacurmetalaliacofumendi,eftn.fere ucaquaeorum, lumquodhabetpotentiam Solis videlicec & &fere macer: unica cancum res,humidumradicale, Lun3e,refiftic ei,& melioraturper illud :fed,ut detegam,Chalybs vocatur. Siundecies coitaurumcumeo,emittitfuumfemen,&debilitatur fere ad mortem ufque: cocipit Chalybs,& generat filium pacre elariorem Xpoftea cumfemen jam nati imponitur in fuam macricem & facit millefies aptiorem ad pariendum oprimos frupurgatillam, ctus. Eft & alius Chalybs qui affirnilacur huic,per fe a natura creatur, qui fcit ex radiis folis(mirabili vi & virtuce)eiiccre iilud quod tot hominesquaefierunc,& operis noftri principium eft.

TRACTATUS

X,

De Genefdiione Sttpematurali filiiSoik,

TRacTavimus de rebus quas Natura crcat, & quas DELTS * creavit; uc fcrucatores artis eb facilius nacupoflibilitacem rse Sed , ne diucuis difTeram '. modum ac arterri incelligerenc. conficiendi lapidis Philofophorum aggredior. Lapis Philofophoram feu tincTura nihil aliud eft quam Aurum in fupreinum gradumdigeftunv: nam Aurum vulgi eft ficuti herba fine femine, fieaurum quando marurefcit, quandomacurefcicproducicfemen; datfemen feu tincTuram, Sed quaeret aliquis quare aurum vel aliud metallum non producat femen ratio redditurtalis, quianon potefteffe maturum, propceraeris cruditatem aonhabetfufficientem calorem:& concingit in quibufdam locis utreperiatur aurum purum Cccc 2. quod

572

Novum

LumenChemkum.

fed impedita ftiitabaere crudo, ^x. quod naturavoluitperficere, videmus quodPo monim Arantiorum arbbresinPo. empligratia, loiiia crefcant inftaraliarum arbortim i In Italia &alibi, ubi eftilla. d^nc&feriinc rum folumnativum, frucTus, quiafuflTciencemha. locis mmime, ubi enirn ma. benccalorem | iri his verbfrigidibribus rarefcerc deberent, defiriunt', quia frigore opprimuncur 5 & fic nunquam a Narura hifce locis habencur eartim frucTus : fediiali. fuavicer & etirn ingenio, tunc arsNj.amperfi. quando juvcturnacura Idem plane iri metallis accidic; Au. cit quod nattira non potuiflet. &femen ,-' rum poceftdarefrucTum indultria inquofe multiplicac, qui fcicnaturam promovere $ fed fi abfqtie natnra fagacisarcificis, Nam non folumin habarce, fed & inoid velic cencare, errabic, xnnire, nihil pc flumus qua m Naturam juvare j & hoc non alio meSed cum hoc fierirton poflit, fiquidio quam igne feu calore. dem in eongelato corpore metallico non appareant fpiritus, oporter &poriejusaperiantur, utpriusfolvaturcorpus, qudnaturaoperahic lecToremadQualis autem illa debeateflefbltitio, ripoflir. snonitum yelim, dtiplicem eflb folutionem , licet rnultae fint ak fectindaeft foluciones, at inuciles; tina tantum eft veranaturalis, ornnes. violenta fub qua alia? comprehendtintur Nacuralis ejufut poricorppris apCriantur in aquanoftra, rnodieft, quo digeftum : Aqua verb noftra, aemiccacurfemen, &'matricifua2imponatur qua cft cceleftis, non madefaciens manus, nonvulgi fed fere playialis : Corptiseftaurum qtiodfemen dat: Luna noftra eft (non quairecipicfemenaurL Regiturpofteaignenoargentumvufgi) ftro continuo,. per menfes fepcem , & incerdum decem , doncc & relinquac unnm > & hoc in dtiplo. cpnfumarcres, aquanoftra Bofteanucricur lacTe cerra?, velpinguedine ejtis qtiaj nafcitunn ti' . jberibus cerra?, & regicur vel confervatur a pucrefacTioiie faleNaciiilleinfans fecundsegenerationiSff x%. Et ficgenerrittir NuncaTheoricaadpraxin accedamus, TRA-

NovumtLumenChemkum.^ TRACTATUS XX

$jq

"DePra%i^confeBione lapidhfeutinBvtr& per ar.tem*

tot capita fparfaeft oratioderebusper exerapla ;,-uteb-faeiliiis intelligacuf praxis, qua? fiers debet nacuram imitando in PEa liuncfflodum. auri noftri &non fy. Terra: rtoftrae per XLgracfus 'Xl.grana, I. Lunas noftrxnon vulgarisgranum 11. fedhbcadvulgarisgranum monitus fis, ne accipias aurum&argentum vulgf, nam hasc fune mortua , accipe noftta.quas ftint viva; : poftea ponein ignerii noftruni, &fietmdeiiqtiorfiecus> primnmrefolvecurterrainaquani & alia aqua refolvet illa qtiK Mercurius Philofophorurri dicitur, corpora Solis & Lttnae, & conftimee ea ur noriremaneat riifipars &hoceric humidum radicale rnetallicum. decimacumunaparte, PofteaBi.aquamfaiisnitrideterranoftra;, &unda inquaeftrivulus vivafiad genuam fodetis foveam , accipeigiturexilla aquam, fed humidum radicale, & irnpone claramaccipe, huicimponeillud igniputref2cTionis & generationis, npn taliut inprima operatione recifti : regeomniamagnocumingenio, doneecoloresappareant doneccefinftarcaudsePavonis, regedigerendo, necteciedeat, fentcolores, & unus per totum appareat color viridis, & fic de casteris: & quando videbisTn fttndo cineresbrunieolpris, &aquam fere rubram , aperito vas, madefacito pennam, inunge ferrum , aliquod, fi tingac habeto in prompru aqtiam, de qua poftea eritfermo, & infunde cantum ejus aqUEE qtiantum aerisintravic crudi, iteium coquito priori igne donec i terum ringac, Hueufque per venic nieaexperientia, non plus pofTurri, non plus inveni. Aqtta vero ex fphaera Luna, toties recTifiilladebeteflemenftruummuridi, Solem : Hictibivoluiomnia detegere, atumquodpoffitealcinare &fi Cccc ?

'S74

Nq^mmLumenChemicum.

& fi fenfum meum inrerdum non fyllabam incelliges, cuncTa reve-' lavi, prasferciminopereprimo&fecundo. DeigneverbadhucdiPrimus ignis feu priinse operacionis eft ignis tinius eendum reftat. circumdac: fectmdus eft ignis gradus, concinuusj quimarefiatri nacuralis, qui materiam digerit & figit : dico tibivericatemquod fi nacuram intelligis: de vafe adhuc reftat patefeci Ignis regimen, Vas Naturx efle debec, &fufTiciunc duo: Primioloquendum. fieri debet: In fecundo verb paulb minus vi. peris vasrotundum trum inftar phiola: vel ovi, : Sed per omnia fcito Nacurse ignem effe unicum, qtiicquid operacur diverfum locorum diftantia efficic,Vas icemNacura; unicum, fed nos propter abbreviationem binis utimur: maceria una, fed ex duabus fubftanriis. Siigicur animum intendis rescreacas; has titpoce obver. ad res creandas, confideraprimtim fances oculis cuis fi non poces affequi, multo minus res creandas Scitoenim tenihilcrearepofle, quodfo. qtias producere cupis. lius Dei proprinmeft : fedres oceulcasin umbra lacences facereap. & unabram ab illis tolleire, hoc Philofopho intelligentia parences, Confidera obfecro fimplicem Deo per nacur-am conccfTum eft. nubis aquam : Ecquis unquam crederet illam in fe continere omnia quasmundus habet, lapides dtiros, falia, aerem , terram camen fimplex perfeappareataqua.? Quid dicamde ignem, cum terra, quaein fe concinec aquam, ignem, falia, aerem, & perfe' nuda cerra videtur? 0 mirabilem nacuraml quje novic exaquain terra frucTus producere mirabiles,. & ex aere illis ftippeditare vitam, Haecomnia fiunt, & vulgarium hominum oculi ifta non vident, fed oeuliintellecTus & imaginationis percipiunt, vifu vero, veriifimo: aliter quam oculi communes, Gculi enim fapientumnaturamvident oculivero oculivtilgividentSolemeflecalidum, Exempligratia, e contra videnc Solem pocius efle frigidum> fed moPhilofophorum : AcTusenim &effecTus ejus per diftantiam locotusejuscalidos rum deprehenduntur, Ignis natura; unus & idem cum ipfo cft: ficuti enim Sol incer fphajras Pianetarum centrum eft, & ex hoc centro eceli deorfum calorem motu fuo fpargic, fic in centro terrse Solterra:
"'.;'''' \ eft).

Nonjum Lumen Chemkum.

fyf

caloremvelradiosftirfumadterrasfupereft,qnimbtufuoperpetuo ficiem pellit. Is calor intrinfecus mulrb eflicacior eft hoc igne clementali, fed temperatur terrena aqua, qua?de die in diem poros terfic Solem cceleftem & ejus calorem rjepenetrac illamque refrigerat: temperataer qtii de die in diem circumvolat orbem: & nifi hoc eflet, nee quicquam nafceretur. calore tali res omnes confumerentur, Sicuti enim ignis ille invifibilis feu calor centralis omnia confujnerecfi non intcrcederec aqua, fic Solis calor omnia deftrueSed quomodo haec Elemenca inter recfine incermediance aere. In eencro terrae eft Sol Centralis, qui feaanc brevibus dicam. motu fuo vel fui firmamenti dac ealorem magnum , qui extendit llle calor caufacur aeremhunc fe ufqtie ad tcrra: fuperficiem. inmodum : Aeris matrix aqua eft , qux parit filios fuae naturas, nam ubi aquae incroicus eft jed diffimiles, & multb fubtiliores, aer intrat : quando itaque ille calor centralis:-,' qui denegacus & calefieri, & fie ilperpetuuseft, agit, facit diftillare aquam laaqua vi caloris vertitur in aercm , atque hoc pacTo crumpit ad fuperficiemterra;, quia fe includi non patitur : ubipoftea refirixic In oppofitis locis interim etiam fit ut non refolvitur in aquam. folttmaer, verum etiam aqua exeac, fictici apparetdum nigra: mibesviolentia in aerem accolluntur : cujtis rei cibifit hoc exFacias in olla fervere aquam, videbis emplum domefticum, igaclcrito lentos vapores, Scvcncos J Ignevchemencioriapparebuntnebutecraffiores. Eodemplanemedocalor operarur cencralis, fubtilem aqtiam iu aerem elevac, quod fpiflum eft ex fale vel refiduum pinguedinediftribuit cerrse, un<ie res varia? nafcuntnr, faxa&petrae fiunc. Poffec aliquis objicere, fiicafereshaberer, tuuccontinub id fieri deberet, cum camen fazpe nullus fentiatur fi non violenter in vas diftillatorium infunventus, Refpondeo, dituraqtia non fic vencus, nam parumaquas parvumexcitacvenmm : videsnonfemperfiericonicrita, eciamfi pluvia fic & vencus, fcd tancum quando vi aerisaqua turbidaferturadfpha:ramignis, Habes ance oculos exemplnm, .narn ignis non patitur aquam. dum in calidam fornacem effundis unde coniaquam frigidam, ttua

$J$

NovumLumenChemicum.

- Sedquarenonuniformiter truaexeitantur. aqua increcinillaloea &gavicates, ratioeftquodmii.ltafti.ncejufhvodivafa&Ioca, pelftt interdum nna concavitas , ventis, aquam a fe ad aliquot dies& ut videjmis inmari, menfes, doneciterumfiaraqu^repercuffip.: milUaria agitantur, antequam repercujusfluct.usaliquando.multa ffendant, fed ad rem noftram, cuffionem, ucregrediantur, j)j. co ignem vel caiprem efle ea.ufam mo.t.us aeris^ &c vitam oniniurn vel receptaculum, rerunv & cecra cft horum omn.ium ntjrrix, Sedfi npnefletaquaquxreftiger.atcefram&aeremnoftrum, tunc terra exficcarerur, proprer has du.as raciones, nimirum ob motiij t nihilominus c.ontingichocina|i. certtralis &fol.isceelefti^calorem quibus locis, quando pori terrse obftruunrur, uchumidumpenetrarertonpoffiCjtuivc per eQ.rrefportdenciam folis cceleftis & eentralis ( quia vim habenc incer fe magneticam ) ac.eendittir terra a Sole: Fae igitur nt ficque etia.m aliquando cadet gravis prbita mundi. operatiofali.s.in terranoftrafit.: utcaloreen.tr.alis.aqu3mpofr1.tmu,ut inplanitiem mundj egredia.c.ur, & refiduum,ut tareinaerem id.ixi, per porps terrae fpargac, & cu.n.cin oppofico aer verceturin ; & hocficfiec, fifciii aquanv.mul.tp .fubciliorem quam fuitprima noftrpaurum cfabis, uripfe .confumacjlla, & &argenrum.deglucire cineres ejusfpargantur tandem ille eciam moricurus comburacur, in aqu.am ; coquito eani doncc fatis eft, .& habe.s medicinam curanHocfalcemanimadverte., dilepcam, nefrigidumprocalido,yel calidum pro frigido .accip.ias , naturas naturis mifce, fi aliquidell tibi eft neceffaria) fepara quodcontrariumnaturai (fiquidemuna non manu, &fci illud, utnaturanatura^fimili.sfit., hoefacignc fi non fequeris naturam vana efle omnia : & hic tibi djxi perfan cTum Deum quod pacer filio debet ; qtii habet aures audiac., & quihabet fenfus animura advertac.

TiU

NovumLumenChcmicum. TRACTATUS XIL

$yy

DeLapidc^ejmvirtttte.
dc produdTione rerum dicTumftiit naturalium,de Elemenris,& de maceria prima & maceria fecunda, INprsecedentibusfufiTcienter eorum : Confcripfietdecorporibus&feminibus,deufu&virttice de ejus verb vircuce iampraxin eonficiendi lapidem Philofophorum: , & experientia pacefecic, tancumquantummihinactiraconceflic fummacim&brevibusverbis Sed, ucpriusadhuc nuncrevelabo. tracTacuum argumentum, ucDecomprehendamomniumhorum um timens lecTor mentem meam aflequatur & fenfum meum 3ita fe resliabec. De verirate artis fi qtiis dtibitac, legat copiofa Philofbphorarione & Experienria verificata fcripca, quirum antiquiffimortim eft: qui verb illis fiut fide dignis,in f tia arre fides nonderoganda bus demnonadhibec, cunc concra principia negancem non effe difpu&muti loqui nonpofliin.t.,.' tandumnovimus:Surdienim Quamehaberent pras metallis? mundoresomnes nimprxrogativaminhoc Curhxcfola per denegationem feminis immeritb a fummi CreatobenedicTione excludemus,quam facra: risuniverfalimultiplicacionis acondito mundoindiliterxamrmancomnibusrebttscrearisftatim tam& impertitam fuifte?fiverb femen habenr , quis tam fattius eft quinon credat in ftio femine illa pofie mulciplicari ?Tn natura fua ars : LTnanaChemiae veraeft^veraeriamnatura^fedrarbverusartifex turaj ars tina, fed multi artific.es. Qupd au.tem natura Crear res ex ex materia prima, quairi foltis clemenris,generat easpervelleDei Deusfcirmacura creat res illafque multiplicat ex fecunda materia Nil fic in mundo fine velle Dei & natura*. quam Philofophi fciunc Elementum enim quodlibetinfua fphasia eft, fed unum abfque alceconjuncTa non coivtoeiTenonpoceft,untinvexalioyivit,&cariien quiamat.ereft veniuntjfedaqrta eft oinniumelementorumdignior, Caufante igne aomniumrerum: hane fupernatat fpiricus ignis. Dddd qua

$y8

Jtfovum LumenChemicum

videlicet ignis cum aquaj & ftc qua fic materia prima,certatione ge. neranturvenci vel vapores aptiuc congelencur cumterra, peraerem crudtim qui ab initio feparatus fuit ab illa. Et hoe fit fine ceiTatione, motu perpetuo; quia ignis five calor non excitatur aliter nifi motu ': quod facile videre eftapudfabrumferrariumferrumlima eomminuentem, incalefcicac fi quod eatenus motuvchementiori Motus ergo caufat calorem,calor movet aquani, igne incanduiffet. Crefcuntiaquasmotuscaufataeremomniumviventiumvitam. exaquavidelicet.-namexilgiturres huncin modum,utfupradixi, lius vapore fubciliori, res fubciles, leves proveniunc; ex oleo vero ejufdem,graves &majoris pretii J exfale aucem resprioribus longe QuiaautemNaciirainterdumimpediCurnerespuras pulchriores. falmaculancur,&: mifvapor,pinguedo, producerepoflicjfiquidem : propcerea docuic noscxperienciapurumabira. centfecerraslocis ldeo fi velis utnaturameliorecur in acTufolvecorpuro feparare. , &illudquod naturaeacceflichecerogeneumfepara, pusquodvis fecundum cocTacocTis, crudacrudis, purga,conjungepurapuris, Namfcico quodfal nitri cencrale non nacurajpondusnonmareria?: accipic plus de cerra nifi quancum opus habec, five fic ptira five imfehabec, nam ntmquam habetut pura: Aqusveropinguedoaiiret duplicem calorem , &denuoconjungit pura ; arspurgacillamper illam.

EPILOGVS SEV CONCLVSIO hommdttodecim traSatuttm.prjecedenres duodecim TracTatusin COnfcripfi manum adhiberent operi) gratiamfiliorumarcis,ucancequam siacutas operacionem haberenc cognicam, quomodo videlicet illa oclavibus porcam ingrederencur , # perandoresproducacmefine cribro aquam hauricent t fruftra enimlaboratillequi finecogni, amiceiecTor,

Novum Lumen Chemicum

J7P

InhacfancTa& verifliporrigit. tionenaturmanusadlabores v indenmafciencia,innocTurnisverfaturcenebrisCuifolnonlucec, Habec nacura Itimen faumbraeft cui.denodTenon apparec luna. ., umbranaturac proprium , quodnoftris oculis non eftpervium oculisnoftris corpus eft: fed fi quem lumen natura; irradfet,i II i confeftim nebula depculis tollitur ; & fine impedimentb poteft Confpicere puncTum magnetis noftri correfpondentis ucrique eencro ralumen penediorum>folisvidelicet&cerra:: eoufqueenimnarura; lnduatrat & interna patefacit; cujus rei tale tibi fit exemplum. tuc vefte uniformi adblefceias duodecim annorum& puella ejufdetnaitatis ; fi jtixta fe lpcentur, nemocognofcetquismafctiltis, fatmella fit; ctili enim ripftri penecrare non pofliint,ideb deciquae falfa proveris accipic- fed cum veftibus fublatis pitnos nofter vifus,&: denudantur,ut ita appareant quales nactira eos formavic,faciIe uterSimiliplane modo nofterincellecTus que in fuo dignofcicur fexu. facitumbrajriaturaeumbram ; Namcorpus ntidum in homineeft veftimentis tegitur corpushufeminisnacuratumbra : ficutiigicur manum, etiam tegitur corpore natura humana, quam fibi Deus rePoflem hicprolixe&Philofervavit tegendam & detegendam. fophicediflererere de hominis dignitate, creatione ejus, & generatione: Sed cum ejufmodinon finc hujusloci; filentioprjecereunda fimtidevita ejus folummodo paucis agam. Creatushomo de terra, occulttis vitaecibus ,quemnosrorem exaerevivit: efteniminaere denocTe, de die aquam vocamus rarefacTam, cujus fpirirus invifibiOfancTa & admiraliscongelatusmelior eft quam terrauniverfa. , ficutiinvica bilisNaturaquarfiliosdocTrinseerrarenonpermitcis humana in dies demonftraslPorro inhifce duodecimTracTacibus totiationes naturales inmedium atculi, ut eo facilius cupiens & Dcum timens lecTorintelligere poffit ea omnia qtiae oculis meis, Deo benedicente,vidi , manibus fecipropriisfine ullafbphifticationis fraude: fine Lumine enim & cognitioneriacuras impoflibile eft hartc affeqtiiarcem , nifi fingulari revelacione divina alicui contingat, '

Dddd %

vd

jSo

Novum

Lumen Chemicum

Res eft vilis & pretiofnTi. vel perfecretam amicidemoiaftrationem. ma,quam aliquoties defcriptam ntine denuo repeco. %L aeeris parvafituoi tesX.AuriviviveHunarvivafparcemljhaecomniaimpone fihociaquaj&pofteanonaqua: coque aeremhuneinprimisucfic procul omni dubio errabis;fiquj. gnorasj&aeremcoquerencfcis, Id enim accipere maceria. demharccftvecerum Philofophorum non videtur donec artificiplaceat;eft aquaioris debesquodeft,fed noft.ri)exaqua exrrahitur fal petraj Philofbphorum:,.- quo omnes res eftcentrum folis vel lunas tam crefeunt&nutritintur :Matrixejus , Magnes eft nofter, apertiusdicam caeleftisquamterreftris:&tit quem in pra2cedencibus,chalybem efle dixi: Acr generac magnetem, SancTetibi magnes verb generacvel facic apparere aerem noftrum. vericacem hic manifeftavi,roga Deum ut coepta cua fecundec: Etfic veriflimarn explicacionem Hermecis afleverantis hoclocohabebis Parremejus efle folem.marrcm verb lunam, & qubd venrus portaveric illum inventre fuomimirumfal Alkali, quodPhilofophiSal occultacuim in vencre maArmoniacum & vegecabilenominarunc, gnetia;. Operacio ejus calis eft,uc folvas congelacum aerem, in quo folves auri decimam partern ;hoe figilla &ignenoftrolabora,donec mundi fale, colorcs aer vertactirinpulveres;&apparehtint,habico varii. Defcripfifleminregrum proeeflum inhifce TracTacibus;fcd Ltiliii & aliorum verorumPhiquia ille,una cummulciplicatibn.e,in fuflicienter con.tinetur; proptcrea fatis rnihifuit lofophorumiibris tanrum de maceria prima & fecunda cracTare; quod candide facium luculencius illud prseiTicifTe; eft,necarbirrerisullumniortaliumme fiquidemid none mulris liforis, fedex mearum manuum labore& Siigiturvel noncredis veritati, nolimeum propriaeXperientiafcci, librum,fedreipfumaccufare;&credeDeum.tibihocfecrecuinnolle revelarejhunc igi tur precibus fatiga, & multoties reiteratis lecTionibns hunelibellum Epievolvejprasfercim horumXII.TracTacuum elementortirn narurae poflibilitacem,& Iogum;confiderandb femper " rarefaficinillis prsecipuum, &pra;fercimin aeTioneSj&quodriam ;cTione aqua^ vel aer is,ita eriim creati funt coeli & cotus mtindus: hoc . tibi

NovumLumenChemicum

$Si

filio fignifiearevolui. tibificutPater NeinirerisqubdtotTracTaeft, cumlibrisnonegeam,fed rusfcripferim, non-meacaufafacTuro urnuilcos qiiiin vanisrebus labo ranc monerem rie fruftra fiunpcus omnia paueiflimis comprehencliiiexponerenc, Pocuiflentquidem & exempla voltii te ad naturje coneis,imo verbis;fedperraciones <niitionem deducere;utanteomniafciresquid quxrere deberes, an ve,l fecundammateriani: Haberes etianv pacefacTam nacuprimarri & umbram. Noli moveri quod-aliquando ram , ejufquelumen more Phildfbphorum ufitaco, contfadicToria inmeis TracTatibus, habes illis fi incelligisaion tjbioccurrannopus repericur rofa fine fpividelicet qua; nis. Perpende diligencer quod ftipra dixi, qtiomodo centruin cevtx humidtim radicaie, & quotuor elementa ftillencin illudad modofolterrenus centralismotufuoproducat&fubliniec, Dixi eciam foiem cceleftem habere correfponterrxfuperficiem. &luna peculiarem hadentiamcumfolecentrali.-namfblcceleftis in cerram.-calor cnim bentvim& virtutem ftillandi per radiosfuos Ecficuti fbl centralis habet fuum ma: calorijfalfalifacile jungicur. ficfbl eceleftis habec eciam re, &aquamcrudampercepcibilem; In fuperficie terfoummare & aquam fubtilem & imperccptibilem: & producuntflores, & omnia. Proprerea rmdiiradiisjtingtintur, aere illani vim vicas, &conjungicillam quandopluvia-fit,accipicex inftar calcinari Tarcari, cumfalenicrocerraf, (quiafalnicrirerra?eft iuaficcicace aerem ad fe crahens; qui aer in eo refolvicur in aquam: . Talemvimarcrahendihabet ille fal nicri cerne , qui eciamaerfuic, & eft conjuncTus pinguedini cerra?) & quo radii fblares copiofius tuncferiunc>eb majorfalis nicriquancitas fir, & per confeqtiensinaTancum de eorcrefcic,& hoc dedieindiemfic. jorfrumentieopia ; refpondenciarerumincerfe,&efEcaeiaiblis&lunae&ftellaiumin-r' nuerevolui feientes non indigent hac inftrucTioignorantibus;nam ne. Verfatur fiibjecTumnoftrumtotiniundo ob oculos& nouconpfter! gnofcitur. O coelum noftrumiO aqua rtoftra!& Mercurius ! 0 falnicri noftruminmari mundi verfans i O vegetabile noftruml & volatilei , feu.faeOiulphurnoftrunifixum Ocaput mortuum ces Dddd 3

_$8z
ces marisnoftri!

NovumLumenChemkum.

Aquamanusnonmadefaciens>fine quanemomor. , & fine qtia nil nafcicur & generacurintoto: ttaliumviverepoceft orbe! Echsec func aviculas Hermetis epitheta, qua; nunquam qnje. fcit; viliflima eft, nemo ea, carerepoceft : &fic habes rem omni niundo preciofiorem dececTam , quam plane dico nil aliud effe quaeinfble & luna congclatui' quamaquamnoftramponcicam, , chalybenoftro,artificioPhilofophico &excrahicurefole&luna filium. mirismodis, Confiliummeumnoii perprudentemaccis commethoratas , hunc librum cratpropterrarionesinprasfatione liberalibus & Philofophicis ingeniis publicare;attamenvicitmede utiis qtii me nortint animum oftenderem promerendi cupiditas ; bonum ; funtil illis qui arcem callent manifeftareni me illisparem effe & focium,eorumquenotitiam appecere.Non dubico multosbona?confcientia: & voluntacishominesilluddonumDei cianculum , &meispericuliscautiorcs poflidere ;himeo admoniciexemplo , Harpocratis fibi commendatum habeant &providentioresfa6Ti filencitim : quotiefcunqUe enim me magnatibus detegere voltii, , auc periculum mihi ceflit. femperautindamnum Hocfcripto me adepcis filiis Hermecicis pacefacio, &ignorantes acerrantesinftruo,acin viamverani redu,co, Credant fcientia: hxredes fe nunquam habituros meliorem vianvcui infiftant qua-m, quae ipfis hic demonftraca eft ; oriinia ehim aperce dixi : ExcracTionemfaltcm noftri falis Armoniaci vel Mercurii Philofophici ex aqua neftta' pontica, ejufque tancum ufumnonitaaperrerevelavi,quiaamagi& hocfolus ftronaturae nonhabui ulteriorem loquendi licentiam; Deus revelare debet, quinovit homintim corda & animos, quemfi poterittidiligencer oraveris, perreitera.ram hujuslibrilecTionem foi intellecTum tuum aperire. Vas,ut fupradicTum , unicumeita duo . fufnciurit tifque ad finem , vel ad fummum principio vafa : ignis etiam concinuus in ucroque opere ; quo nomineleTracTarum x. & xi. Si in cerra rnacem gant errances hoc operarus ftieris nil eflTcies hanc tracTanc hi qui excra unicum fal noftrum quod Mercurius eft , laboranc in licrbis,
3iii-

NovumLumenChemkum.

$8$

& mineris, excepco fole & luna noftra qua: animalibus, lapidibus, Ec qui opcacum defiderat finem,fckc eft fphsera Sacutni. pbducTa &la;viafacere ponderofa , &Spiriconverfionemelemencorum, excranea:ignis eft regimen, quicquid tusjtuncnonlaborabicinre utfufiTcienter inprazcedencibus , & hic conclufionis foignefit; Vale lecTor benevoIe,&hifce per exrJerienioccfatis dicTum eft. tiammeam verificacis laboribus diu , ad nominis Divini glorianv, cua? animas commodum,perfruere. falutem,proximique

AD FILIOS

VERITATIS.

VRsEFATLO

IN

JENIGMA

Pbilofophicum.
vobis,fiIii fciencia? , e fcaturigine univerfalis foritis decexi Namin pra?cedencibus mcis omnia,uc nilfic amplius refiduum. IAm TracTacibusnacuram per exempla fufficienter explicui: Theorir Sed ne quis de Lacofuit manifeftavi. am&praxin quantum fas nifmo conquerfpoffir,quod aliquid omiferim, cocam arcem a?nigducTu matice adhuc vobisdefcribam , ut videatis quoufqueDei , vixfnullo pervenerim. InfiiiitifunclibridehacarcecracTances ob caureperietis veritacemeacenus vobis patefatam: quodhanc fcripra fe bene fampra:ftarevolui,quiacummulcisphilofophorum eacontuli;fed deprehendiillos intelligereputantibusfermonem demfcripta longe fubcilius explicare quam nacura,quae fimplex eft, femper alrafapienrcquirebac:imoomniameadicTaveridica,ipfis tibusvidebantur nimium vilia & incredibilia. Aliquoties accidic ; utquibufdam de verbo ad verbum artem infinuaremfed nequaquamaffequi pocuerunt, nori credentes aquam in mari noftro efle, Cum ergo verba mea orere& tamen Philofophi videri volebanr. , nontimeo(utaliiPhilofophi nusdicTanonpotuerintintelligere ; , Donumeft,Dei conciperepoffic timuerunt) utquistamfacile dico. Verum quidemeft,fiinftudipChemicorequirerecurfubtilis. ingenii

j$4-

Novum

LumenChemicum.

ingenii perlpicacicas, & res ejufmodi eflec ut ab oculis vulgi poffet vi.di iliorum ingeniaad indaganda talia : fe(j confpiciifatisapta vobis dicoutfitisfimplices,&nonnimiumprudentes, donecarcanuminveneritis, tunc quo habito neceffarioaderitprudentia, vobis non dederit Iibros infinitos (cribendi facilicas : quod Ioncencco eft , & rem videc, quam huic qui gefacilius eric illiquiin in circumferencia ambulac,& nil prajcer audicum habec Omnimateriam fecundam lucidiffime umrerum deicriptam habetis: fedhac vobis commendocautelam,quodfiadatcanumhocperve.. nirevolueritis,fcitote quod in priinis Deus orandus, poftea pro' ximusamandus fit : denique nolite vobis res adeb fubtilesimanil fck , fed manete , manete inquam ginari, de quibus natura in via naturae firriplici ; quia in fimplicicate rem citius palpare, videre poteritis : nolite in lecTione eandem in fubtilitate meoruro fcriptorum femper inh#rere fyllabis , fed legendo utiAncequam queconfiderace nacuram , &ejufdempoflibilitacem. diligencer quid qus veroadopus vos accingaris , imaginemini rarur , & quis fit intentionis veftra; fcopus ac finis : nam multo mcTius eft .cereb.ro & imaginacione prius difcere quam manu Ec hoc vobisdico , quod opus eft rem quserete &fumpcibus. quafic (miro modo) calis humiditas aliquam,qua;occulcaeft,ex qua2 aurum fiiie violentia feu ftrepitu folvit , imo itafuavitcr & naturalircr ficuci glacics aquse .calida? beneficip liquefcit : fi hocinveniftiSjhabecisremexaquaaurumanaturaproducTumefl; metalla , & resomnes ex illa orcumhabeant, &quamvisomnia nil camenicaamicacus eifieut aurum; namaliis rebus adhaeret imEt , proptereainftannatriseftipfi. puricas , auroaucemnulla concludo ; fi hifce meis fcripcis & adtnonitionibus ficfinaliter cautieflenon , bene de vobis mereri cupienvultis,habetoteme tem excufatum \ feci fidcliter quantum licuit, ficutibonscconSi quamris quis firn , Cofmopolita fum: fcientiasvirumdecet. fimenoftis , & boni ac honefti viri effe defideracis , cacebids: fi menon noftis nolice de me inquirere , nulli morcalium eiiim quandiu

^HovumLumenChemkum.

$%$

quam hoc publico fcriptofa<iuandiuvixeroplus amerevelabicur eflem ejufmodiftacus ac condicionis Credicemihiiinon ciuin eft. ,vel eum Diohemoficucfum-, nilmihifolicariayicaforec^ucundius aenefub dolio delicefcere: video enim omnia quae funt vanitatem ubi omnia venalia func,&iniquirattdem&: avaritiaminvaluifle Gftb,f tacemvirrucem ftiperafle.-futura; vitse meliora praeoculis video Jiifce craudeo.Jam nbnmiror,ut anteafeci,cur Philofophi habicatali me-" dicinanon curarunt abbreviare dies fuos; quia omni Philofopho ita eft prseoculis vita fequens ficutiinfpeculo apparer tibi cuapropria facies. :Quod fi tibi Deus dabicopcatum finem}pofl:ea credes mihi, aec ce revelabismundo

PARABOLA
SE.U

JSEHIGMA PHlLOSOPniCVMiCOROmdis^ftt^eradditamenttlocoadjttnBum*
NIT aliquando ctim per totannosvica!: meaenavigarem a Polo ArcTico ad Polum AncardTicum, ucfingulari Deinuru ejiceEVE adicus teradlicciismagnicujufdammaris:&licecmarisilliusmundi &propriecaces optime cogidras&perfpecTas haberem, nihilominus infcius fui an etiam in illis oris generareturpifciculus ille Echeneis, quemtotmagnaj & parvseconditionishomineshacTenuscamfollicitequsefierunt. Dum aucemiu littore Melofynasliinc iiide natan; tescutnNymphis conlpicio,fefltisetiamaprascedeiitibtislaboribus, & cogitationibus variisgravacus, ab aquarum murinur fomno corri; piori&dumfuaviterobdormifco^occurricmiiiiinfomnisvifiomirabilis. Videoe marinoftro venerandaj canitiei SenemNepcunum cumcridente egredientem, quimepoftamicamfalutationeminln; &lamdcducitameeriiflimam. HacelrifulapnIcherrimaverfusAuftrum Ee ee

$86

Novum

Lumen (hemicum.

ftrum fica erac,ac rebus omnibus ad hominis neceflitatem,& ad ejiif: dem delitias fpecTarttibus refertiflima: Virgilii CampusElyfiuSvjx Tocum infulaslitcusundiquevirencum illa potuiffec comparari. eincTum erar. Prata virentibus myrcis, cupreflis ac Roremarino tia variegatis floribus tecTa, jucundiflimo afpecTu, fuaviflime redoleColles vineis, Oleis, banc. &Cedrismiromododecorarierant, & Limoniorum arboribus referca. Vix m. Nemora Arantiotum arboribus , fingulari arcificiojnter. blicadaurorumacGranatorum texcis, utrinque conficaj gratiflimam prebebanc umperegrinantibus eftibi videbattir, bram. Utpaucisdicam,quicquidintotomundo fub aliqua Incer ambulandummonftrabanturmihiadicToNeptuno & Chalybis. Nonlonrnpelatentesdua;illiusiiifula:minera:,Auri -eillincdeducor adpratum, inqtto peculiaris Horrus variis & fpearboribus plantacus erac. Incer complures ArbocTatu digniflimis acinres aucem oftcndic mihi fepcem Arbores nominibusinfignitas; ter has duas prcecipuas aliis eminentiores obfervavi, quarum nnafe& fulgentiflimi, & folia ejus rebat frucTum inftar Solis lucidiflimi erantinftarAuri; AlreraverbproducebatalbiflimosLiliiscandidiofinum :"Vocabantur res frucTus, & folia ejus.erant ficut Argentum Solaris Arbor, & alteraLunaris, autem haz Arbores a Nepttino,una Et quamvis in hac infula omnia ad nutum effent, unietim tamen ipfi nifi magna cum diiTicultate. Erant deerat: Aqua non habebatur tentabanc illtic AquamFontisper canales quidemmultiquipartim fed fruftraneus deducere, partim etiamex variis rebus eliciebanr: erat attencacus labor: cjuia illic locorum nullo poterat haberi medioi inucilis camen fuic & venenofa, nifi e radiis Solisvel & fihabebatur, Luna?,quod paucipraeftarepocuerunc;& quiinhocperficiendoforttinam habuic propiciam nunquam ultradccempartespoctiitattra& crede mihi quod oculis here; erac enim ejufmodi Aqua mirabilis: candorem; & dtunilmeis viderim, &palparini Aquae illiusniveum illa valde mirattis fum. Interim lam aquam cotemplarer farigatus evanuic coram oculis meis Ncpcunus, & apparet confideratione Hic mihi vir magnus, cujus fronti nomen Saturni erac inferipturii. accepto

3s(pvum LumenChcmicum

$8y

vafehauriebac Aqua? parces decem> & ftacim de. frucTu Araccepca & vidi frueTuin Arboris confumi koris Solaris accepit & impofuir; in Aqua calida. & refolviinftarglaciei Qujefivi ex illo; Domine, A quani eifc fer e ex nihiio; video fruoTus Arvideo rem mirabilem, ad qtiid ifta? At iliemihi boris in iila adeb fuavi calore conftimi, : Filimi, res haec eft mirabilis; verumeftquod gratiose refpondit ita enimoporcec efle. Nam hsec Aqua eft fedne mireris, Aqua frucTus arbbris uc vitse, habens poceuciam hujus ica meliorare , fed folo fuo odore faciac fibi noftea, non plancacione atit infitioiie cseterasfexarbores uniformes. Infuper haec Aqua eft huicfrucTu/ inftar fceminsc; in re nulla poflunt arfeoris htijus frucTus pucrefieri : EtlicetfriicTusperfefitmirabilis, nifiinhacAqua &respreciofa; atcamen fi inhac Aqua ptitrefcir, gignit ex hac putrefacTionc Salamandram in igne perfeveraiitem, ctijus fanguis omni Thefauro habens facultatem fex arbores, ferquashicvides, pretiofioreft, frucTus melle dulciores proferre. dles reddere, Ac illarumque fic iftud ? Dixi cibi Arboris Solaris quomodo cgopecii, Donvine, fracTus efle vivos, dtdces; ac ubi nunc unus faltem ex illo irt hac aqna coquitur; faturarur , qtiando pofliint poftea mille ex eo facurari. Domine, Qtuefivi ponb, eoquicur igne forri, & quamdiu ? Atille., inrrinfecum & fi x\qua iftahabec igneni, tres parces corporis fui cum , Comburit juvatur calore continuo &nonremanebicnifi hoccorporefrucTus,. parsminuciflima, qua: vix imagitiari fed in funvtna vircuce; poceft, coquicur fagaci ingenio Magiftri feprem menfihus primb, poftea decem : Sed interea apparenc res variar, & femper in die quinaquagefimo plus vel minus. .: Doinine, Adhuc interrogavi noiine poreft etiam in aliis hic frudTus , vel additurne illi aliquid ? aquis coqui utilis eftinhac Refpondit :J Non eft nifi hsec una Aqua,qua; : nulla etiam alia Aqua poteft penecrare poros regione vel infula Solarem etiam ex hac Ahujus pomi nifi hasc : & fcico Arborem qua%rcam, quae ex radiis Solis vel Lunsevi magnetis excracTa eft: : fed fi aliquid Propcerea incer fe magnam habent concordiam Ee ee a peregtini

$88

Novum

LumenChemkum.

quod. facit per fe. Re. poiTetidpraeftare peregrini' ipfiiaddereturnon ei:ad'dacur,nifihoc pomtim.- Poft delinquenxia igicurper fe,nihilque & fanguinem vitamhabens eocTionem enimeftfTuciusimmorcalis ftueTtrs ej.nfdemisfa. oinnes arbores.fterilesfacicporrare quifanguis Ro'ga'vi'.ulterius-;:Domine',Hauriturne Aquahax surajcumpomo.. alio nvodb,vel habecurne ubique ?: Et ille, Iuomni lbcoeft,, & nemo miris modis,fedTfta eft optima qti exfine ea.vivere poteftTiaiiiitur invenirurin ventreAK i E TCIs.. Dixii trahitur Vi GlValy bis nofiri,qui ? Refpondir,; Antedebitam cocTioiiem eft fuinmum Adquidutilis veneniun;f'edpoftcocTionem.cnvenientemfummaefl.medicina,& ^ qtiodlibecautem grarauraoGtmdacvigintin.ovem'g^anafa;nguinis Arboris Solaris> gentos fexaginca. quacuo.r firppeditabitcibi.frucTus Quaefivi; Nonneiilteriusrndiorari poceft ?:Tefte fcripcura Philofoaddecem ,.polTeaadcencum,.d,eind:eadmii;ie,& phica,air^primum decem millia &c. poteft exalcarii. Inftabam;;Dominemi,nove& habecne nonien proprium^TIIecfc funcne lmilciiftam Aquam,. dicens; P'aiicinoverunt'fedomnesvi:deEtint,, & vimabatpalam., dent^&ainancdiabecnomina/edmulta&variajacnoinenpropriuni Petii: cjtis eft Aqua maris noftri, Aqua vicarnon macfefaciensmaiiusi adhu.crTJtunturneeaaliiiadresalias?: Utiturea,aic,omnisereacurai Acille:Ex fedinvifibilicen. Nafeicurneineavaliqtiid?incerrogavi: ea fitinc res omnes; ira murrdb^ & iri ea. vivunt :fed irc ea proprie niEftnefinelioc Qusfivil. hiieft',fed'eftresqtvazfe-mifcetomnireE Adlipc ArborisTrucTuutilis? fiquidixit:Inhocoperenequaquam; ArborisSolarisfriicTu! meiioratur.. . demnonriifiinfblbhoc Incepi tam manifefto nomineut; sogare, Domineqtiazfbnaininamihiilfam clamaAcilieftibracavoee nulIum^pbflimarnpIiushaberedubiunT., yit,nc meefbmnoexeicaret; idebnonamplius poceram qua^iere.nec jlle ulcerius mihirefpondere voluir,nec ego tibipluradicere' pofiunv CbntentuseftoTiif:ee'3&cred'equodTioneftpoffibirerucidius,roqui: um libros Namfi.frarcnon.pereipis,. nunquanv aliorum..Pliilbfbpli0f Pbft Sacurnii infperactim ac fubitaneunx difcefiiAnoaflequeris.. & denub mihiforma;vifibili:apparecN:eptu^us.me fbporihvafic,, nuss

Novum

Lumen Chemkum.

$8p

Hortfs HefperiduiB jPrajfcntemiti felicicatem,, congratulatur uHS {flonftrandb'mihi fpecul'um,- in qtuvcotain Nla turara detecTanvvidi:: p0iTvaribsuIcrb-ciaiDqpecp'mnxutaco's'ferm'on'e"s-'gratiasip{Jproexhibicisbeneficiis ago-, qubd, fuo videlieerducTuv non fblurn hunc veruro etiarw in opcacifliamceniflimtuii Horcum ingreffnsfuerihv, Sed quiapropcer improvifum nuim Sacurni coMbquiu m venerimv irarrendas &invefiiganda?adSaiurni difeeflum diffieufratesaliquarq hucreftarenc, rogavienixetitbacexopcacaoccafionernihifcrupuHisautem verbisillum compelloyDomiriedegililumeximerec. affinnantiuin; gemerationem onvnem fieri per bros; Philbfopliorum mareni-& fceminam,. & camea foiiim frucTum arboris Solaris vidi itx noftro imponere f eredb- ecianv cibfuc fomniis Saturnum Mercurio ; DomiiioMaiishujusqubdifTabenefcias; refpondeqtia^ftionimeas, ? At illey Verum eft, fili; omnfs generacio fic in mare & foemiqtiasfo alio modo na;'fedy pi-opterdiftincTionemcrium Naturarregnortim, i nafcitur Animal;quadrupes, aliomodbvermis::Li:ceceaimvermes; kbeancoculps, vifuin,auditum, &reliquos fehfus,tamen per putre& eorum locusvcliterra:-,. faeiionera produeuncury irrquaputreeft huj.us reirefiuntfcemiria'eff.. Itainopere Philbfbpliico'mater ) petitacociesilla Aqiiatua',& quicquid ex ea nafcitur, more vermiunv ; perputrefacTionein nafcitur :; Ideo-PhilofophiPheerticem&Sala1 Sieniine duortimcorporunvconceptiortefienwndratrvcrearunr; .atquiafe tantum revivifieacy deftrucTo receffetrestnorciobnoxia Siquidem lnorsrerum eorporepriori,emicacaiiudincorrtipcibile. nilaliudeft quamfeparatiounius ab alcero. Ecin hac PhceniceTca. ; fitjquodfevicaacorporecorruptibiliperfefeparat*. Infuper quae; fivi: Domine mi,, funcne diverfaz: res reruro vel compofitio in hoc opere? Acille'? TTnicaTeseft,cmiioixmifc'ecuraliqnidariud!pr32terqtiant Aqtia Phifofbphica' cibiin fbmno> aliquocies manifeftata, : quse iti decuplo efle defrec ad unatn corporis partemv Etfirmiter in hac inftila, pro more re| acindubicacecr edasy fili,quapeifomnia gibnis, tibi a; me& a Sactirno 'ftierunc pacefacTa'nullb nipd'"efTeoI iiia,Ted puriflimam^vericacemy" quam experiencia unica reruni'. Eeee 5 Magiftra;.

$9

J^Cpvum Lumen

Chemicum.

LTkerius quiren. Magiftra tibi D E i afliftentia derqgere poceric. tem fine refponfopoft valedicTionem difcedens, me a fomno excitaEc ica ribi etiam, ami. ttim in defideracam Eur opae regionem fiftic. Vale ce Leftorpfatis hacTenus a me dicTumfufficiat

Soli Trmno Lam f Gloria,

PIALOGJS

ALCHEMISTd MERCUEJL ET NATURiEo

i-llo tempore convenerunt Chemifta*:, & confilium feecmnt, 1Nquomodo L AP ID E M P.H iLosofHORUM faccre cque prarparar.eaeberenr, & fic peryoca quilibec.fu.am opinione uc die.er.et cpnftidiein ptaro quodam.,die ferenaquatuerunt. Et cocurfus illefuitfiib dam.Ecmulci cocordartincMercurium efleilliusprimammaceriara, al.iiSulphur3aliiaIia.SeddeMer.ctirioma.xiinailIorufuitopinio,pra;fertim ex ditis Phi.lofophorum, quoniamilli pro vcra materia prima clamant enimPkihabent,& etiam proprimaniareriaMetallor.uni.: Et cu m i caincer fe cercarent lofophi: N o s T R M E R c u R i u s &c. laboribu.s variis,(quili.bet eriim illorum expecTabac cum defidcrio& furrexicince.rim tcmpeftas maxima oumprolaecitiaconclufionemj cellis, nimbis, &ventoinaudito., quiillamcongregacionerndifpcrfiiie conclufione. ficinvariasprovincias, quemlibecfeorfim Qujlibe.c camen illoriim impreflic fib.i qtialis debebat efle illius difpnntacionis finis, Ccepit igictir quilibec labores fuos fictit prius, nus in.hac , alterin alia re, qujerentes LAH D E M PHII-OSO& hoc fichucufque fine ceflacione. Unusver6 illopgoMM, rom memor difputacionis, quasrenquod neceffario in Mercurio dusfit

J^ovum

Lumen (hemkum.

$?i

dixic ad fe: Etiamfinon eftfadTa condus ficLapis Philofophorum, elufio l tamenin-Mercurio laborabo/faciamqueegoconclufionem erat enim homo, qui femper folebac loqui, facio lapide benedicTo ficut folent Alchemiftje. legere LibrosPhilofophoCoepicigitur Alani, rracTac, & fic qui de Mercurio rtim.j & incidic in Libram fed fine conclufione. Et aceft ille AlchemiftaPhilofbphus, facTus laborare ; pofkic illtim in vitrum , & dedit cepto Mercurio ccepit fictit fblec, evaporavic. Alchemifta mifer rteienem, Mercurius uxorem ftiam. verberavic dicens :. nemo huc venire fciensnaturam, exvicro. Llxor flenpotuit pfaercrte, Tu mihi accepifti Mercurium Faciascumerdam exhis. Acdofeexcufat: dicicque caciceMarico: Mercurium & iterumimpofuit denub, vafi-, & cepicAlchemifta SedMercuriusfuo modoiteneuxoracciperetcuftodiebatillud. Alchemiftarecordattis, rum evapor-ivit, quod materiarii primam volacilemefleoporceac, gavifus eft valde, filapidisPhilofophorum fe jam pofle falli, habita hac maceria: ccebiomnino perfuadeas.non tracTare,didicicpofteaillumfublimare, pitjamaudacTerMercurium micalcinare miris modis,jam falib.us,jam fulphure,jam metallis,jam neris, jam fanguine, jamcrinibusjam aquis fortib 9, jam herbis,urina, fuum.nihilin orbe intaaceto,fednihil potuit invenire ad propofitum ftum reliquit, cum quonon tracTaflet bonum Mercurium.Et cum omnino nihil proficerepoflet,inciditinhocdi6cum,^tf^ inflercjuilinhinvemtur. CcepitMercuriumcumftercoribusvariis tracTare,fimul&feorfim: &cumitafatigatusfuiflet, &plentiscogitationum, obdormivic. Et in fomnis apparuit illi vifio: venit ad illum Vir fe: &dixic: triftaris ? Refpondit,LiAmiceqtiid nexquifalutavicillum bentervellemfacere Amice Tuncille, LapidemPhilofophorum, l '^Alchemifta. Ex cxquibusvis facere Lapidem Philofophorum Mercurio Domine. Senex. Ex quali autem Mercurio ? K^ilchem. NonelT nifi tinus Merctirius, Sen. Verum eft tinum efle Mercutium, fedvariatum variis locis; una pars purior altera. Alch. O Dpffline, Egoillumfcio & fale ,nitro &vicriolo, purgareopcisneaceco Senex.-

$p2

Novum LumenChemkum.

Senex. Dico tibi,ha2cpurgationoneftvera,necMercuriusficverir eft :alium enim Mercuritim habent Viri fapientes , aliamque ejus evanuit. Excitacus a fomno Alchemifta, com. purgationem,&fic vifio , cogitabat qtialis efledeberet illeMercu. tabatqualisefletilla curius Philofopho.ru.m ;: nihil poruit excogitare aliud qtfarn hunc ;Sed cam.en defiderabat tit .cu.ni.illo;fenc fuum Mercurium vtilgi. lon^i.uslo.quipo.cuiffet:lab.o.raviccamen aflidue.jaiii & in ftei-.corib.ns &in fuo proprio ifter.core lahorare artimaucium,.&pueror.um,poftea caepic. Ecquolibet die in loe.um .ubi vifionem vidic ibac, utfejiem illumi.terum.aiToqii.ippflet;: interdum .fiimilabat fomntim, clau&.o, eulisjac.eba.texpeeTando.fen.em 'Sed.cu.mvenir.enoIlecpu.ta.batil. lum .tirn er e,neque ere der e quod doi-mirg.t, j u raha tergo dicens: M Domin.e Senex,noli cimere, cer.ce eg dormio; refpic.e ,o.culosfi.non credis: Etmiferille .Alchemifta,poft jo.tiabores -&cconfumpcioneni bonorum fuorum,jam.'& in 4eliriumca.deb.atsfemper d.eillo.fenecoc exi.lla.forciffimaimaginacione apparuit illi phantafraa gitando. per fo.miiwm,in.for.mailliusCenis., ;dixicilli: .Noli deiperar.e .amicei Mercuritis cu.usbonus eft,& Materiacua,fed fi.tib.i nony.ulcbhedire, Tame.n&.ferp.e.ncqsfoIe.utCQnjurati, conju.r.esillum.neficvolatilisi &ficdifc.edercvoluicfen.ex. Ac Alcliequare,&:nonM.ercurms? niiftaab illopeciic4icens.:p.omi.ne expecTa, & prse.clamore excitafine magna co.nfo.lacio.ne. Acccpic poftea tuseftmifer,camennon vas plenum Mer curio, & ceepic illum miris modis co.iij urar e.,ficntilEt record.atus eft verborumfenis, quodita lum doctiic fomnium. dixerit.: Serpent.es conjurantur, & Mercurius piiigirureumferpentide.be.cconjtir.ari ficu.r ferpens.Er acc.epcovafe bus,cogitavit,cei:teiic cum Mercurio carpit dieerp;: LTx ;tix,O.ST A S&C. Et tibi debuit efle nomen fe.rpencis,Mereurii pofu.it dicens. E.ctuMercurii nequiiTimi beftia, &c. &loqui ad MAdquaeyerbaMercuriuscEepicridere, Alchemichemiftam .dicensi Quid yisquodmemrbasmiDomine fta? Alchem. )ho., |am ;meyoeas Dominum quando tibivivum moxmeamcantilC' Cango,jamcibiirtyeiiifr,aejaum.,exp.e.cT.aparum, ad illumftrenueloqui, namcanesj&ccepit quaficumira,Tunc
ilk.

*N^pvum Lumen Chemicum.

$93

? CMcrcitr. (quafi rimeret ille Mereurius Philofophorum refppri,Mercurius. ditO Egofum,miDomine, Alchem.Qtereergominec te fixare potui ? Mercur. G iii obedire noluifti? magnifice DoPhilofo* niine,rogoparcemffiimiferol nefcivienimquodfistantUs cumita phus. Alchem. Nonne hocfentiebas ex meis laboribus, CMercur. Ica eft mi Domine philofophice tecum procedebam? fed video miferquodme niagnifiee , attamenocoulcaremevolui, occultare non poiTum cbram Dominomeo K^ilchem. magnifico. CUercur. MaxinvemiDbmine, viJamergonoftiPhilofophum? deo dominationem veftram magnificam Philofophum efle excelAlchem. ( La:cusin eorde fuodicic,) leiiciffimum. Certe ego Icerum ad Mercuritim dicitvoceterrijaminveniquodqusefivi. bili - Nunc Eja, ergo efto obediens, alias non benetecumerit ; Mercur LibentermiDomine, : namjam debifitancumpoflim Alchem. Quid jam te excufas ? Mercttr. Non, lisvaldefum. nii Alchem. Quidtibinocet? Domine, fedlanguefco. Mercur. Al; chemifta inihi nocet. Alchem. UWcrcur. Quidtu adhucmerides? de Alchemiftaloquor, tuautem Philofophuses. ; GDominenon, Alchem. O bene, bene, itaeft Sed qtiid fecit Alchemifta? Merc. i OmiDominemulcamalafecicmihi, namcommifcuit me miferum rebusmihicbncrariis, & undenonpoflum pervenireadviresmeas, fumferemorcuus: cruciacusenim fum ufquead morcem fere. Al; cbem. pMercur. Odignusesiftis, quiaesinobedicns. Nunquam fedexnaturamihieft ridere ftulinobediensfuialicuiPhilofopho., tos. Alchem. Et de me qtiid fentis ? xMercur. O Domine, tu es excellis Virmagnus, Philofophorummaximus, ttiamagnitudine Alchem. Certeitaeft, ; Hermecem. ego fum vir docTtis, fedme nolo laudare ipfe , fed & uxor mea dixit mihi quod egofim valde dotTusPhilofophus , illa hoc cognominavit me. Mercur. Cre\ do facile : nam tales opottet efle Philofophos, qui pra? nimia pru: dentia & labore-infanianc. Alchem. Age dicasmihi ergo quidfai ciam tecum ? ? quomodo ex te faciam Lapidem Philofophorum \ iMmur, O mi Domine Philofbphe ego nefcio. Tu es Philofb-

Ffff

phus,

$P4

NovumLumenChemicum.

quod illi exme facere volunc faphus, cgo fervus Philofophorum, K^Alchem. Tumihidiciunt, egoillis inquantumpoflumobedio. &fi ceredebesqtiomodotecumprocederedebeo, extefacerepofMercur. Sificis facies, fiverbnefcis funVLapidemPhilofbphicum. nihil facies: a me nihiladdifcesfi pritis nefcis, mi Domine PhilofoAlchem. Tu meCum ita loqueris, ficut cum aliquo firnplici phe. homine, fortafleignoras quod ego apud magnosPrincipeslaboraMercur. Facile credo miDomi*. vi, & apud illos Philofophusfui. ne, nam ifta optime fcio, adhuc fordeo exhujus labpri-s naixtura. Tu esMercuriusPhilofophortim? Akhem. Dicergomihi. Merfi autem fum Philofophorum cur. EgofuinMercurius, cefcireo'^Akhem. Dic mihi folummodo fi cu esverus Mercurius, portet. CMercur. EgofumMercurius, fedeft&alius. velfieftaiius. Et Alchemifta clamac & loquicur, fed nemo refpondet ficevantiir : Vereegofumviroptimus,mecum illi. Eccogicansincerfedicic certemeamat: locutuseftM.ercnrius, &inccepitMercuriumfubcalcinare, turbizare, prascipirare, folveremilimare, deftillare, ris modis & aquis variis, fed ut prius fruftra eonatuscft, inaniter &tempus. Quapropter tandemincipicmaleconfumpfitfumpcus & Naturam blafphemare quod creaveritillum, dicere Mercurio, &dixitilNaturaverbcumaudivitifta, vocavitMercuriumadfe, li: Quid cu fecifti huic ? quidmihimaledicicpropcerce,&blafpliemodeiiefe macmef cnr non prseftas qubd debes? SedMercurius excufat. At Natura jubetut fit obediens filiis docTrinaj quaerentibus fe : Mercuriuspromifitfeid praefticurum, airque .: Macer NatU' Mercura, fedftuhis quis fatisfaciec ? Nacura ftibiidcns difceflit: Pofl alixius verb iracus Alchemiftae >eciam ad ftium locum vadit. qtiot dies incidit inmentem Alchemiftae qUodfnlaboribusfuisalirecurric,&illumcumfterquid omiferit : iterumad Mercurium conftituit. Sed Mercurius iratusquod coreporcinocommifcere jllum fimftre coramNatura Macre accufaverar,ad Alchemiftam ait: Alchem. Tune Quidtu ftulce exmehaberevis? cur meaccufafti? cs ille quera ego defideravi^videre \'A Mercnr.\ Egofum, fednemo me

$fyvumLummCkem?eum

$pf

Akhem. Ego nbn fum ceecus^ CMercttr. fnccoecusviderepoteft. Maximeccecuses, riamtcipfumnonvides, quonaodo ctgorrjevies, egoteeummodefteloderedebes? Alchem. Ojamfuperbus : nefcis fomfle quod ego api&d mulquor, & tu ita niecontemnis & apudillos Philofophusfuerim. CMertosPrincipeslaboraverim, cur., Ad Priricipum aulas ftulci coneurrunc ,illieenim honprantur, Alchem; O &:prsecsecerisbenehabenci fuifti cti eriarn apu4aulam. tu esdiabolus,& noubonusMercurius, fituicavisIoquicuinPluCMercur.No&ine m Philofolofophis: nam &prius ita mefeduxifti. fum Philofophus. Mercur. Eccenobis phos? Alchem. Ego ipfe 4iPhilofophus ( fubridens dicit r &coepiccumilioulcerkisloqui, cens) miPhilofophe, dieergomihiquidquseris, &quidvishafoeCM-erre? facere quid cupis ? Alchem. Lapidem Philofophorum. x^ilchem* ExMerciicur. Exquaigiturmateriavisilltimfacere? rionoftro. "CMercur, OmiPhilofophe, cuncegodifcedsmi, quia nonfumvefter. Akhem. O tu es non nifi Diabolus, & vis mefediiccrc.. Mercur* Certe mi Philofophe , tu mihi esDiabolus nonego i tibi: nam tu peflime me tracTaftimore diabolico. Althew. Q quid audio. Certe hic eft Diaboltis : nam ego omnia fecundum PhiMercur. Opti&fciooptimelaborare. lofophorumfcriptafacio, : Philofophi enfindimefcis: nam&magisfacisquamfcis&legis & extra naturam nihil jubehcj xcrunr nacuramnaruris mifcendam, & ftercorituvcrb jarri me cum omnibus fere rebtis fbrdidiffimis, : busmifces. Akhem. Ego nihilfacio extra naturam : fedfemino ' xMercur. .$eufemeninterram fuam, ficut Philofbphidixerunt. me in ftercus, & tempore meflis ego evanefco, tu verb ftercus i nas fic fcripferunc, quod in ftermecerefoles. K^ilch. TamenPhilolophi quilinio materia illor um quseri debeat. Me rc. Verum eft quod illi fcrinon eorum fenfum & mentem. pfetunt,& tu ad fyllabamintelligis,& M. Nunc video quod tu es Mercurius fortaffis; fed non vis Gbedire SedMereurius con}urare,dicens:ux,ux mihi.Etccepitillumiterum ridensrefpondit: Nihil proficies,mihi Amice Alch. Non fruftra dete dicunc quod mirabilis es,& inconftans ac volacilis; Merc.Tu mc dicis ' Ffff z efle;

$0

NovumLumen

Chemicum,

hoccibificfbfvo. efleinconftantem, Conftansego fumconftanti fixusfixo anirno i fedtu, & tuifimiles inconftances; funt, artifiei una materiain alceram. Akhew, vagances ex una re in aliam, ex de quo Philofophi fcripfe. Dic ergo mihi, fi tu esilleMercurius runt, qttera cum fulphure &faIeomniumrerum principiurndixeJ CMercur. Gerte fructusabarbo, runr, anveibaliusquxrendus non quazro ; fumidem ego meamgloriam renonproeuleadit,Ted qui fui, fed anni mei diverfi funt. Ab inicio juvenis fui tamdiu quamfed idem qui fui ante. fed jam feniorfum, diu fuifolus, i^Ahhm, quod jam fenior fis: ego enim femper talem quxJam mihiplaces, uc ebfacilitis cum illoconvenire pofilvi aui. ficmactirior &fixior, CMercur.. Fruftra me vifitas fenem, qiii me 11017 fim. noftiinjuvenctice Alchem. Nonneegocenovi, quice fempermirismodis tracTavi, ut cu ipfe dixifti ? & adhuc non definam donec perficiam Mercur. Omemiferum.' quidfimfaLapidem Philofbphorum. tturus ? qui fortafle iterum cum ftercoribus mifcebor, jam crucior OmemiferumJ nolirae denuo. rogoteo DominePhilofophe, fcetore tantum porcino ftercori mifcere : nam alias jam peribo, Et quid vis ut ampliusfaenim hoc cogor meam mtitare formam, rtonnernifeeo ciam? nonne fatis crucior ate? nonneobcdiotibi? me rebus quibtis tu vis ? nonne fum ftiblimis ? nonne prsecipitatus? nonne Amalgama ? nonnemafca? nonne Turbic? quidjammagis a me cupis ? meum corpus jam ita flagellatum eft, jam fputatum, ut Iapis mei poflit mifereri : ex me hsbes lac , ex me carnem, ex me fanguinem , ex me buryrum, ex me olcum , ex me aquam, &qiiod tinquam metallorum aut mineraliumidpixfiare ? &noneftmifericordiamecum. O memipoflitquodegofbltis tu es nequam , licette leriiml Akhcm^ O ho non nocec tibi, cibifingisi quovis rriodo inverras, tu non mucas ce, nififormam CMercur. Egofaicerumfernperredisin primam fpeciem cuam. cioficuccuvis, fivisutfimcorpus, corptis fum : fivis utfimpulNefcio quomodo me magis humiliare debeam vis, pulvisfum. eum pulvis & umbra fio, K^ilchem. Dic ergo mihi, quis tii quam : < . -esin

U^CpyumLumenChemicum

$$J

tu es in centro tuo & non teplus cruciabo. Chercur. Jam cogor Si vis potes me intelligere: formam tecum ex fundamentp loqui, rneamvides, dehoc tlbinoneftopus. Sedquoddecentromeoiriimmorcale, terrogas, cencrLHnmeumeftcoromniumfixiflimum, gzpenecrans: in illo eftrequies Domini mei, ego verbipfe fum via meis domefticus, fideliffimHsfumomuibus &curfor, peregtintis& f0ciis,nonrelinquo coinicantes me; cuni illis maneo, cumillis pereo. : morior quidem cum occidor, fedad judiSum corpusimmorcale Alchem. Ergo tu es Lapis Phiciurn coram fagace judicerefurgo, Mercur. Macermea calis eft, ex illa nafcicur arcifilofophorum? arcehabicac, invelle cialicerunuinaliquid, fraterverbmeusquiin ^yilchem. Esnecufenex.'' CMerfuohabecquodPhilofophusvulc. fed ego fenior fum matre. Alchem. cur. Macermea genuicme, cum mihiad propoficum nora Quis Diabolus te poteft intelligere, Die mihi fi tu esfontina de refpondeas? femper parabolas dicis. Foncina non 6:1-1^^1^ Mtrcur. quaBernardtis ComesTrevifanus Alchem. Solviturfontinameaeircumdedit. fnm, fedaquafiim, neauruminrecum aquafis? CMercur. Quidquid mecum eft amo, ficut amicum; & quicquid mecum nafcicur, huic nucrimencum alis meis tego. Alchem. Video ego, do; &quicqtiidnudumeft, : finon tualiadicis quod tectim non eft loqui, ego alia qtiaero, Mercur. O cerce jamcecumeoadlabores. visbenerefpondere, Domine rogo ce, efto mihi mifericors; jam Iibenrer dicam quod Mercur. Egoipfe fcio. Alchem. Dic ergo mihi, firucimesignem? Mercur. SpiriAkhem. Ecquareigiturabignefugis? ignisftim. tus meus ctim fpiritu ignis amantfe, & quopoteftcomitaturunus i alterum. x^Akhem. Erquorfumfolesire qtiando cum igneafcendis? xJMercur. Scito, oninis peregrinus femper in patriam fuam & femtendit, & quandb illuc unde egreflus eft venit, requiefcit, Reverterifne iteratn ; per redit fapiencior quamexic. K^ikhemift. t^i/chem.Non fedinaliaforma. aliquando? Mercur. Revertor, Mercur* Siquis ; intelligoquidhoceft, nequedeigne quidquam. Ffff ignem 3

fpB

NovumLumen

Chemicum.

Vnem cordis rnei novk , viditignem ( calorem debicitm) ciburh : &quodiuciusignem meumeffe fpiricus cordismei coineditpin. reritm eft qusec.unqueia cujusmorspofteavi.ta.omniuni quiorerit, Akhem. Esnecuniagrius? CMercur. hoeregnofunt ubiegofum, ex miileg.uttulisunusero, Habes me in exempium, exunoiimlta meumeftinoculisttiis, ? &fieutcorpus millia guttarumdo fimeitecumluderefcis, potes me dividere in cancuminquancumvis, : quidigicurfpiiicus intrinfece, rumunuse.ro (cormeum) qui millia profert ? Akhem. Et quo. femper ex minutiffima parte mulca uticafis? Mercur. Ignisfuminmodoigiturtecumfacereoportet, tus, ignifc - mihi cibus, vica veroignisaer eft, fine aere ignisexnecmecruproptercanonquiefco, ignispratvaletaeri, tinguitur; dus poteft eonftringere aer : adde aerem aeri ut fint ambounum& conjutige , temporifousdaadcuignecalido teneantponduSjCtim Alchem. Quid poftea erit? Mercur. Subtrahetut ftodiendum. r.efiduumcomburesigne, inaquampones, coques, ftiperfluum, medicinam dabis. i^ikhem. Nihiimihi poftea cocTum asgrotis in Video ego, quod tu ms cancum patadicis ad meas quaeftiones. bolis viseludere. Uxor, affer ftercus porcintim, ego iftum Mercurium novis modis rracTabo, donec mihi dicac quomodo Lapis Phiexillo. Mercuritis auditis hifce, incipitlalofopicusficfaciendus : accuvadirqueadmatremNaturam mentarifuper Alchemiftai Natura filio Mercurio credit, quivcfatingracumlaborantem, hcus rax eft, iracommotaad Alchemiftamvenit, &illumvocac; Alchem. Quiseftquimevocat? Natura. Quidtufttiltuubies? te cum filio meo agis ? cur illi racis cantam injuriam ? cur illtim crufi tantumintelligerevelles. cias? quitibiomnebonumfacerevult, tantum Virum & PhilofoAlchem, Quis Diabohis me increpat, Natura. O fttilte, plenum fuperbia ftercus Philofophophum? rum, noviegoPhilofophos, &omnesSapienres, quosamo,naia & oriinia mihi faciunt ad placitum : &quoego &.illimeamant, Vos autem Alchemifta? ex quorum , illime juvant, nonpoflum iffl ordiae tu quoque unus es, abfqae meo fcitu, &confenfu;

omniv

IhCpyum Lumen Chemicum

SP9

: propterea vobis etiam contrarium omtiia contraria mihifacitis fed nihil perficievenit. Putatis qtiod bene filios meostracTetis, non vos illos tracTatis, fedilli tis j &firecTeconfidcrarevelitis, illi vosctacTanc: namvosnihilexillisfacerepoceftis nequefcicis, faciuntftulcos. K^dfichem. Non veroexvobis, quando volunt, &fcip laborare bene. Fui cftverum, egoeciamftimPhilofophus, non untim, & fui apudillos Philofophus, ego.apud Principem etiam riunc habeo librum manufcriquod & uxor mea fcit, in muro quodam ocfcriptum, qui erat aliquot centum annis & etiam cultus, jam certo fciam facere Lapidem Philofophorum, O ego foleo vehifce diebus revelacum eft mihi per fomnium. Natura. Faciesficucfeceruncalii rafbmniahabere : Uxorrufcis. tui collegse, qui in principio omnia fciunc & fcire fe ptitanc, in fine folent veionihil. Akhem. Tamenaliiexce (ficues veraNacura) me noverunt, qui Verum eft, fed folummodohi facere. INjtura. Qui.meverbnovitnoncrticiacfiliosmeos, neque me paucifunt. & augmentac bona mea, & impedic, fedmihifacicadplacicum, Akhem, Tamen & egoficfacio. filioniinmeorumcorporafanar. : 2(dtura. Tumihicontrariaomniafacis, &concrameam voluncacu occitem cum filiis meis procedis i ubi deberesreviyificare, dis : ubi figere, rti fublimas : ubi calcinare , tu diftillas ; praefilium Merctirium fertim hunc mihi obedientiffimnm , quem tot Alchem. Tunc ego conifivis aquis, totvenenofis rebus crucias. Natuficprocedamcurriillofuavirerperdigeftionemfolummodo. n. Beneeftfifcisfinminus,nonilIi,fcdtibinocebisipfe,&fumptiitacum ftercore femifeet ficuticumeobustuis:namidemeftilli; &ftercus illamnon minuit,ctiamdemgemma, femperbbnaeft, frin illud projiciatur, quando lavatur eadem eft gemmaquaefuit antea. K^ilchem. SedegolibenterfciremfacereLapidemPhilofo* filium meum tracTaco: fcico eriim phicum. Naturat Ergononfie i quodegomulcosfilios&filiashabeo, &adfumpra:fto quasrencibus ffie,fifunc digni. ^ikhem.Dic ergomihi,quis 'eft ifte Mercurius ?Natura. Scito quod eft mihiunus tantum talis fi,lius,unus exfeptem eft,

efoo

NovumLumen

(hemicum.

, ipfequoqueomniaeft, ni. eft,&primuseft quiunu.sianc'umerat; hil eft, &numerus ejus iuceger eft\ In illofunc quactior Elementa, Spirirus eft, quicain.encorpu.shaquitamennoneftElemenc.um? &tamen vices fcemin. agit.j puer eft, & viri arnia bec; Vireft, ? gerit; animaleft., & camen alas avjs habet V.enenumeft, &ta. menlepram curac; vica eft, & canien omnja oeejdic j Rexeft, alcer tamen poflidcc ejus regnu.m; fugic cum igue, & tamen ex illo aquaeft, & non madetaeic; rerra eft, & tamenieparatutignis; Akhem. Jamvideoegoquodniminacury aereft, &yivic.aqua, hil fcio, fed no.ri audeo dicere: nam perderem bonam exiftimatio, nem > &vicinusmeusnonjmp.ender.eeampliusinme, fifcirecquod fcio cerce ,'alia.sriemo velpaego nihil feiam.: ego ramen dicam quod mulcabona. Nm. nemmihi darec: mulciewimlllor.umfperancame ra, Ec fiin longum perrrahes, quid ppftea eric? incerim & vicini Alchem. Alatnfpepmnesquo. quilibet repeteiit fuos fumptusite. Nafura,, Et tandem quid ulcimo.? Cdkhem, Tenufquepotero, tabo cacite varios labpres: fi fuccedat folyam; fin minus ibo in aliam T^atura. Et poftea quid erit! provineiam, & hoc idem agamAkhem. Hahaha,funtmulca?prpy.incia;, quimulriquoqtieavari, jdquebreviffimp rempore,& busmagnamcopiamprpmictamauri, fic dies diem fequetur,int erim aut R.ex, auc afinus morietur, aucEgd, tales Philpfophosmanet; 2{atura. Laqueusmeritp apage ce,&; fimala cruce qtiam ocyfiime nemtibi, &talituKphflofpphi*e, impone: hoc enim unfco confilio nee mihi, nec prpximo,nec tibi ipfi fraudieris.

NOVI

NOVI LUMINIS GHEMICI

TRACTATVSALTER T)CJ

SULPHURE.
AuthorUAn&grcMima

ANGELVS

DOCE

MIHI

IVS.

FR7EFATIO.
LecJorhenevole, aperthu quamatiivcteres Philofophifiripferunt meis non fcribere; fortaffe fcriptis ertscontcritut: Prafirtimcutot Philofophorttm libros atios pr<z CVmmihinonliceat, manibus habe&s : fed crede, nec mihi etiam librosconfcribere ojiuse/l, quiaex illis nec commodum, necvanam oftentationem qmrs\ Ea qu& tu<t ideo nec quisfum evulgare cupio. in publicum utUitdtijam tndidi magts quam fatis ejfe mihividebantun reliqua ad Harmoniam^ uUde rebus naturalibus copiose propofui, releganda defiinavi : attamen hortatuamicorum & hunc tractatum de Suiphure confiribere debui; i lmo neque hic etiam,fi quotrn ad priora addere aliquid opuseft nefcio. tiUtot Philofophorumfiripttt nonfatisfaciunt,fatisfactet:Etmaximt^ fitibi quotidiana operatio natura nonfatis exempk eft: nulla exempla jttVibunt. Namfiijla quomodo natura operatttr maturojudicioconfiderarcs, non opus haberes tot Philofbphorum voluminibm: quoniammeojudiciomelius efi ab ipfb magiftro Natura qukmadifiipulis Satis difiere. tum ejrprimo tracJatu: ibidemhainprtfationelibetiiXll.TraBatuum", ks quo in arte ifla tot ejr tanti libri reperiuntur utjam inquirentes magis & ita effe videtur quoniamfiripta impediant quamjuvent: Phifofepho-

Gggg

rum

09

PR^FATIO.

tam magnumlahyrtnthum mfcheduh Hermetisi rumextamparva xime erroneum excreverunt, ejr in diesad Ectipfim dectinant: Et hoc non facJum e(fecredo,cum ignorans nefciat quih &d. nifiab invtdisfiientibus manus nonbene kgipojfit. di ve/ fubtrahi\debeat , nififorteauthorh Si in aliquafcientia nocetfi mum verbum deefl velfu. multumjuvataut in ifta. eft in locouw, Adexemp/um-.firiptum feraty iiudmaxime Peftea has aquasfimulmifceas,o//^4^/// non \parum quidem addidit ejr nihi/ominus totum caput centrariumfecit. Studicfus tdmen dili. adpo/JiHgens fciat apem etiam ex venenops herbisme/ colligere\fienim litatem natur^ ieclionem dirigit >faeile Sophifmata fuperabit: ejr tamtn legere non de(Jnat, quia liber librum aperit. Sedego ita inte/kxi3 quodliauthorum f vemficiis bri Ceberi Philofophi, ejr quisfcitfinon &aliorum ita ut nstllo modopoffint nec debeant intelligi niji maximis incantatifunt? i/krumhejr hocabingenioJokcJore; fatuiplancab milhftmaleBione, Bione exc/uduntur. Sunt qmdem multi qui iilum, Jictiti & alios oftextu: tores, interpretantur ifid video expticationem effedifficiliortm textu maneas, & qutcquidkgis, omnia adpoj CMettm confiiiumeftutm natura applices; & quidfit natura in primis perquiras. 0fibilitatem mnes quidem fcribunt quodreseft vilis,facilis>commuMs> (jr verumsjtil dem eft, fed adjungendumfuit, Sciens rjr interftercomlScientibmt in auro illam effenon credit. lam cognefcit>& ignoransetiam Et hiomtm qui ejufrnodi libros obfcuros compofucrunt \fiartem nefiirent,fidex ejnj modi/ibris (qui quidem veriffimifunf)artem quarere deberent,illamiij fici/iusinvenertnt,qua,mmodewiinqui(itoresinveniunt. Egomeafcri& curfum nttturt ptalaudare nolo, il/ejudicabit quii/laadpojfibilitatem Applicabit: &(iexmeisfiriptis,conft/iis} ejrexemp/is>operationemMtii' &fubjtra,&miniftrosejuifpiritusvitaksa'iremconftringentes.jtum vixex Raimundo Lullio i' ilumprim& materiiX,cognofcerenonpeteriti habere tantam potentiam i tel/iget: diffictk eriim eft credere Spiritm njentre venti. Hanc fy/vamego & t/iamqtioft tranfire coaclmfum, multipticare juvi, ialitamenmodoquodmea planta ver/sfitiisartis,& & hitjfts S.ScicntUftudioftsperfylvam vokntihm,inftgi hanctranfire w* quajilumen ac duces ejfe debeant \funt enim me<&p/anta quaftffiriw por/iks,

PR^FATIO;

lamemmjecuhpraterieruntubieonfidentiaamice-rumfloruit^ penles. dabatur; jam nonnifiafi/im AltiJJimi Deiinjpi-? & hacfckntiaoretenm ideb mn differet diligensac Deum timens inquifitor; ttttioneacquiritur: Deo quam ahhomine tm$i il/am qudret invenkt. guoniamfacitima miferkordi&Dem\quinefcitfidentemdepetratur:il/eenimeUimmenft cor centritum & humirejpeclwper(enarum% ferere,apudittumnoneft mei, ejm Creaturarum indigniffimi, litwm non dffkktiqm& mifirtm mieji%cuirn potcnttam^bonitatemjncxplkabilem mifiricerdiam,quam alias explanare mn fum fujficiem: ^itfinon /iieftenderedignatme(i!, \ vntes darepoJfum,ca/amofa/tem nondefinam temporibmporrigereifta* i Sisergo bono animo, LeSiorcandide-, fjf tibi quoque hanc gratiam mn de\ ittum adorabis ejfinvoc/ibk >itte mgabit xfiin itto (pem integrampofutm ibi videbisquomodo ntturafimpticifjime tibiaperietaaturajanuam; operatur, SciasprocertoquoA[naturaftmptkijftmaeft', necde/eilaturnifi injimplicitate\ejrcredemihi,quicqmdin naturawbiliuteftebetiam&faciiirn, acJimplkim ,quoniam &mnis veritas (implex eft: Dem laltijjimm in natura. Si igitur vis ejfe imttator conditor rerum mhddtfficdepofuit via maneasnatur^ rjpomniabonainveutura,tibifuadtoutinfimpiici nits. )uodfiverb Autibinecmea(criptafnec confi/iump/acet,adatios thoresito: Proptereaego non magna volumina (cribir ut in tttis non muiuttibifitadatiost^AathoresretumexpendaSi citequepertegerepoftis\ lam \ currenditempm: ejr quarere non definas, putfantienim aperietur. in quibm arcana mutta natura revetabunttkmtlla tempora adveniunt, i tur:IamittaLMonarchiaquartaBorealuinciperehabet:lamtemporaapveniet; majora etmidabtt ntur quamin propinquant; mater fcientiarum hanc LMonarchiam eft, ^miam Monarchiisfaffum histribusprateritii (ttt veteres divinarunt)plantabit Demper unttm ex Principihm omnibm "virtutibus ditatum>quemforta(Je nobisjam temporaproduxerunt. Habeac betticofiffi] rnus enim in hac parte boreati Principem Sapkntifiimum nmm^quemnuttus ^Jlionarcharum victoriisfitperatjiumanitateacpietaIn hac CUonarchia Borealt beus omnium conditor Unul/usexcel/it. i rtrum majora arcanafinedubio in natura elucidabit quam ittes temporibus ubi m Sedhas LMO^ Paganorum aut Tyrannorum Principumfidesfitit. z narcbias, G$g

6o4

PRiEFATIO.

narchias Phikfophi non fecundum potentiores, fedfecundum Cardines mundinumerant: Inprimk Orientakm; pofiea Meridionakm 5jam ver) jOccidentakm habent;- & ultimam Septentriona/em in hac parte Boreali ln hac Septentrionali attraexpeffant: de quibus in harmonia dabitur. Miferieordia tJMonarchia (utPfa/miftaait) &veritasobflivapotari Veritas de terra orietur,& viabuntfibi; pax & juftitia ofculabuntur; LTnum ovile,& unus paftor; (loh.10.16.) Jufticia de ccelo profpiciec Scient.iiimutu ftne tnvidia: qttodejr egocumdeftderio expccJo. Ttt quoDeum invoca, time,ama,mea^ftripta di/igenteri(. que >Candide LecJer, operante, (cuge^ejr tibi certe divinare bona.)uod(iDeofaventeynatura jas imitator (is)adportum defideratum hujus UWonarchia appu/eris\tunc videbis &judkabis ornma me tibi bona & vera dixi/fe. Vale.

DESULPHURE,
SECUNDO
CIPIORUM,

PRIN-

incer Principia, quoniam illud non eftpoftremum eft pars Mecalli; imb pars principalis Lapidis Philofopliorum: &mulriSapientesvaria&veriffimade Sulphure reliqnerunt, SLTL.-PHUR Imbipfe GEBER Stimmse PerfecTionis libr. i.cap.28.dicit:/>fl! Deum Altiffimumipfumillumwatomnecorpus; quoniam eftlumen ahtNos autem ancequam de.illo fimus tracTaturi,vimine, & tinclura. defcribere; prxfertim fum eftnobis Primb originem Principiornm fit. eurri Stilphur pro principali Principiortim antiquitus-habictim Unde aucem Principia oriuncur patici hucufque oftcnderunt; & difficut & dequavisaliare, ficileeftjudicaredealiquoPrincipiorum, cujus origo & generatio ignoratur : quid enim de. colore ca^ciis? Quod igitur anteceflores noftri omiferunt,id nos in hoc TracTatti ad' implerepropofuimus. . Sunt

De Sulphure.

6of

Suncaucem principia reruna, prsefercim MecaIlorum,fecundiim anciquos Philofophos T_)uo, Sulphur & Mercurius:SecundumNeotericosverbtria,Sal, Sulphur &Mercurius. Origo autem liorum Principiorumfuntquatupr EIementa;dequorumeciamoriginenohujusS.ScienSciantergoScudiofi bisimprimis incipiendum eft. & quodlibec horurii quacuorhaberein tiaeqtiatuorElemenraefle, &ha;c funtquafuo cencro aliudElemencum aquoelementatur: tuor Statuae Mundi,ex ^feao in Crearione Mundi a Divina Sapientiafepararaj, quas hanc machinam Mundi per fuum acTum contrariiun in sequalicate & proporrione tenent.ac vircutum cceleftium iriclinatione omnes res infra & fuper terram producunc; de quibtis fuo de jeropinqtiiori Elemento Terra;. loco: hic ad propoficum,primb

DE

ELEMENTO

TERR^

T ER R A eft Elemeiitum fatis dignum in fua qtialicace & dignicace: * In.hocElemenco aliacria, &pra2cipue Ignis, requiefcunt, Eft ad celandum & manifeftandum ea Elemencum'praiftanciflimum quaefibicortcredica func : grofliim eft & porofum, grave refpecTu foarpar.vitacis, fed leve refpecTu ftiae rtacuras : efteriam Cencrum Per ejus CentrtirrVtranfic Mundi, ctim & aliorum. Elementorum: Axis Mundi utriufque Poli.Eft porofum,ut diximus, ficuc fponilludftillant & giaquamihil ex ie prcfert; Sedquicquidaliatriain fervanda fervat, manifeftandamanifeprojiciunt, omniarecepit, ftat. Nihil, ut diximus, ex feproferc, fed eft recepcaculum aliorum, & eftin quo omne producTum manet, ac per calorem motivum in illopucrefit, ac per eundem, feparaco^puro abimpuro, multiplieatur: quod grave eft in illo occultatur, & levepellit calorinejus Eft omnis feminis & commiftionis nutrix & matrix: fuperficieni. nihil quidem aliud prseftare poteft quatn ttieri femen & compofitum ad maturitatem Eft rrigidum ficcum, temperacur aqua; ufque. excra 3 Gggg

606

DeSulphure.

&volatile. fixum; incusverbinvifibile extravifibiie, Virgoeftex Mundi reliciumcaputmortuum,quodaii. Creatione diftillacionis poft excracTioneni fuj quando voluntate divina calcinandumerit, Divifum eft humidi, uc ex fllo nova Cryftallina creari poflic terra. etiam hoc Elemencum in parcem puram & impuram : Purautitut verb in fuo gbbo manet. Eft hoc aquaad res producendas, impura omnis thefauri. In Centro Elementum occultacio & domicilium hanlPinachinarn Mundiin fiio ejus eftlgnis Gehennalis, concinens efle; & hocper expreflionem aqua? in aera. Xgnis illeperprimum Mobile atque per irifluentias ftellarum caufaciat & accendicur: huic ad macurandum& aere tempcratus, adtraheuobviaccalorfolaris dum ea quse jam concepta funt infuo Centro. Propterea Tem & eft ejus intrinfecum,nec purificatur nifi Ignc; participat cum ignc, Intrinfe& fic quodlibet Elementum fuo intrinfeco putificatur. cum autem Terra:,fcuCentrum, eftfummapuritasmixtalgneubi nihil quiefcere poteft: eft caim quafi locus vacuus, in quem aliaElementa fuos acTus projiciunt, ut in Libello XII. TracTatuum dicTum Ethae.cdeElementoTerrae, eft. quam Spongiam eflediximus& aliorum receptacuilum, qtibdad noftrum propofitumfuflicit.

DE ELEMENTO

AQUiE.

graviflimum; plenum uncTuoil phlcexcravoAQuAeftElcrnentum gmatis; & eft Elementum digniusinfuaqualitate, &humidumeft; lacile,incusverbfixumjfrigidum cempcractiraete: rerum confervatur J eftcueftfperma Mundiin quo femenomnium Sciendum tamen eft qubd aliudeftfeftosfeminis cujuslibet rci. men & aliud fperma : Spermatis receptaculum Tefra eft, feminis verb receptaculum Aqua, Quiequid in aquam ftillat aer, caufante terras. Caret interdum Sperma fufficienti igne,hocaquaporrigit e(t femineexdefecTu caloris digerentis illud; Spermaenim femper inco-

Dtf Sulphure.

6oy

jflGOpia expecTans femen quod eximaginationeignis_peraerismo: &interdumdeficienre tum porcatinmatricem femineintratfperma; fed exic icerum abfqtie frudTu : de qtiibus aliquando in tercio Accidit fepiflime in NatuPrincipiorum, SA J,i s, TracTatu lacius. fedmatrix raquod Spermacum .funTciencifeminemacriceniintrat; fulphuribusaut phlegmatibus, non iudifpofita, repletapeccantibus In hoc Elemenco eciam nihil concipic, nee fic ho.c quocl debuic. *. proprieeft, nifiucin Spermaceefle folec delecTacur maxime motu & eft mifcibile rebus proprer fuperficiale ptoprioquificperaerem, Eft,utdiximus, receptaculum univerfalisfeminis: corpusvolatile. & aer in illo congelatur, facilein illo terra purificatur & rcfolvitur; Menftruum Mundieft, acconjungiturilliin profundo. quod aercm penecrando, vircuce caloris, trahit fecum vaporem calidum, qui caufacgeneracionem nacuralem earum rerum quibus rerra impra:& quandomatrix debitam porrioncm femionataeftficutmatrix; operatur fine innisaccepic,fic quidfic jamprogredicur,naturaque refiduum verb humidum.feu Sperma, tcrmiffione ufquead finem; { illud ad latusrcjecaditadlatus,agencecaloreincerramputrefit beftiolas ftum) &ex illopofteageneranrurresaliae,interdumvaria2 Poflet qtiidem fagacis ingenii artifexin hoc Elcmenacvermiculi. variavidereNaturae miracula; fed opus effet to,ficucexfpermatc, qtio eftjam imaginatum femenaftralecerti illudSpermaacciperein ex prima pucrefacTione ponderis. Quia Nattira facic &producic respuras,fed exfecunda ptitrefacTione mtiltb puriores, acmultb digniores,& nobiliores, ut habes exemplum in ligno vegetabili, ubiin , qtiando autemilludpoft primaeompofitioneNaturafaciclignum maturitatem corrumpitur, & exillovermes pucrefic &generancur Manifeftum alisEbeftiolaevicatn&vifumhabences: autem eftquod fenfibile femper dignius eft vegetabili; nam ad fenfibiliumorgana multo fiibcilior ac purior maceria requiricur: Sed ad propoficum. Hoc Elemencuin eft mcnftruum & crifariam divifum Mundi, dicimus; Nempepurum, purius, ac puriflimum. Exejuspuriflima fubftantia cceli creati func, purius eciam in aera refolucum eft, purum

6o2

De Sulphure.

& grofliim in fua fphsera reinanfit, & ordina. purum au-tem fimplex omnem rem fubcilem, Natura operantccuftodit tione Divina, Ticencrum in corde efficit: habet eciamfuum num globum cumTerra matis: unam axim polarem cum Terra habec, per quam omnes curqusepoftea in magna fl.umina excreftis&fontesaquacumexeunt, Terra Per ejufmodi confervattir fcunt. a aquarum egreiliones femen univerfacuni hac humecTatione combuftiolie,& deportatur le per poros univerfa; terrse, quod moctis & calor faciunt. Manifefttim autem eft quod omnes curfus aquarum in cor maris reverconftac: funcenim fed qub pofteaperveiiitiucnonomnibus tuntur-, omnia flumina, aquas. & fcacurigines, quas curfimi aliqui qui credunc racionemcur fuumin mare habenc,ex aftris gencrari, quicumaliam dictinc in cordemaris nefciunc, illis mare non excrefcit hasaquas SedhocinNatiiralocuninonhabec,ficuc oftcnconftimi. depluviis cum nihil generetut caufantfednongenerant; dimus.Aftraquidem nifiin ftio fimili ejufdem fpeciei: aftra vcrb ftinc ex igne & aerc quomodo igicur generabunt aquas ? Et fi hoc ita efle.c qudd qusedam ftelneceflarib & alia? terram generarenc,tu'm lae aqtias generarenc,tunc hasc Machina & alise aliaElementa: quoniam MundiquatuorElcaliud miiiima eciam parciculanonexnientisitadetinetur,utunum alias fi untim aliud exce> cedaCjfed in aequilibrio yircutibus certenc; Actamen maneat qui vtilc in fua opinionc, derecruina fequeretur. nobisicainlumineNatursedattimeft qubd iftis qtiatuor Elementis, Creacore proporcion.ica eorum qtialitace a funimo , hazcmachina conlervacur Mundi , & tinum aliud in ftia operarione non excedit, Sed aquas fuper fundamentis terrae, ranquam in dolio aliquo abaeris verfus Poltim ArcTicumab eo conftringuntur, motu continentur,& : hac de caufa eft in centro terrse inmundo quia non daturvacuum ignis gehennalis caliditatis,quem Archaeusnaturaegube/nat. mundi DELIS Nam in principio Crcationis exillo Opc.Max. Chao imprimis confufo eflenciam Elemencorum exaltaquincam : pofteaignispuriffimana vic & facTa eft plusultra fubftanciamad locandam

^DeSulphure.

6op

locandam SSi. Maj eftatemfuam fuper prnnia elevavjt , acin fuis In eentroGhai Q voluntate immenfas terminispofuit&firmavic. illasaquaspuriffapientia:divinse). accenfuscftignisillcquipoftea ' : Sed quia jamignis ille purifliriius firmamentum fimas diftillavit cum throno Dei altifliini obtinuit , aqua; fub illo igne condenfatac func : & uc forcius firmarencur ignisjam groflior priorediftillavit, illo igne centrali) qui in Sphasram ignis fub aquis (caufance femper remanfit: & fic aqua; inter duos ignes in ccelos congelatas & com, fed diftillando SedignisilleCetitralisnouceffavit preffefunt. etiam alias minuspuriores in aerem refolvit , qui etiam fub Sphau-a tanquam ignisinSpha;rampr0priamremaiifit,&abignisElement6 circumdatun&ficut afortiffimofundamento aqua; ccelorumnon icaignis elementum poflunttransgredi ignem illumfupercceleftem, non poteft cranfgredi aquas ccelorum,nec etiam aer poteft tranfgreAqua verb cum terra in udi&exalcarifuperigniselementum. inaere, excepca numglobumremanfit,quoniamnonhabetlocum illa parce quam ignis i n aerem refolvit propter fortificationem quoSienim fuiflet vacuum in aere, tidianamhujus machinse mundi. ttuic aquar:omnes dlftillaflent & in aerem refoluta: fuiflent: fed j am aerisSphajraplenaeft, qua: femper ex aquisper continuum calorem centralemdiftillandoaclimplecur, itautcaetcraaqua:abaeriseom&cum terra mundi centrum tepreflionecircacerramvolvantur, neant. Ethtfcoperatiofitde dieindiem;&ficetiamhic mundus dediein diemfortificacur, &incorruptusmanfuruseftnaturaliter, eonditoris abfoluta voluntate. Quia ille ignis cxcepta Alciflimi centralisnonceflabic mocu uriiverfali & Influentia cceleftium vircucumaccendi , acaquas calefacercmecaqujeceflabuntrefolviin aercm; neeaer ceflabit comprimere refiduum aquarum cum terra, &fic acicaincentroeoncinereutanpoflincmoveriexfuoeencro: naturalicerhie mundus a fumma fapientia diviraa fiacTus eft & continetur ; &ficadexemplumhujusomniainmundonaturaliterfieri necelTe eft. Hane crcatipnem hujus machlna? mundi voluimus tiut ieias quod quatuoj; elemejwa habcnt bielucidajeproptereaca

Hhhh

fym~

ifra

DeSmphure.^

quia exuno chao eaderti {ymphaciamiiacuralemcumftiperioribus, fictic adignioribus ;inde&in funt:fedafuperioribusgubernantur devenit. hunclocumfublunaremhaecobedientia Sedfciasiftao, inventa efle , utfuo loco-declara-. nmia a.Philofopho iiaturaliter -bitur. eurfibus, fltixuque& refluxii Nuncadpropofitumdeaquaturri axeni polarem ab unb polo ad alitim fertm. xnaris,quomodo;per Duo funt Poli, unus ArcTicus in parre fuperiori Septencriotur. Polus nalij alcer verb AntarcTicus fub cerra in parce nieridionali. AtcTicus habec vim magnecicam accrahendi; Polus verb AnrarcTicus nacura in magnete habervim magnecicam expellendi, quodnobis AreTicus aqtias, peraxem, exempluni oftendit. Trahir igiturpolus iterum perPbli AntarcTici axem erumpunt; quas cutn intraverunt icerum ad Poltuii & quia aer non permittic ina;qualicacem,coguncur reverti & ita contintie curfuin fuuriiobAr6Ticum,cencrumfuum, In quo curfu a Polo ArcTico ad Polum AncarcTicum per fervare. medium fieti axem muridi,per poros terraz diffundtirttur,&ficfeciinoriuntur ;& poftea in fluminaexdummajus&niiiitis fcaturigines illucunde egreflas funr,revertuncrefcunt congredientes,acicerum tur;& hoc motti univerfali inceflabilicer fic. Has aquas aliqtii, utdixinius, &polorumoperationes,in ignorantesinotumuiiiverfalem corde maris confunii & ab aftris generari dicunt,quae nihil materiale & fpirituales generancnifi quod virtutes imprimunt producuntnec . influentias,quauamennondancpoiidiis. Aquas igiturnongeneraninuniverfutnmundumeas tur, fedexcentromarisperporosceme Ex iftis fundamencis nacuralibus Philofophiinvencegredifcico ducTus aquarum,& runc variaiiiftrunienca3ae fontanas, cum fciatift & nifiut egrediuntur, nacuraliteraquasnonalcitisafcendipofle nanifiica efiecinnatura quiaars imicacur arsnequaquampotuiflec, turam; & quod in nacura non eftper arcem non fuceedic; aqua enirn altius afcendic nifi ut afliimicur: uc diximusnon Exemplumhabesillud inftrumentum exdolio evocatur. Conclufiveigitur quovinum fcias nonexaftrisfcaturigines generari ,*-&mn.es exit.us aquarum. fed

,- TSeSulp.fcure.

\0jj

.fed ex Centro ftftns quoiterum reeurrunt^acfi motumcontinuum Sienim ho&non eftet , _nihilomnino obfervarit. neque interra Verum , .imo ruina mundi fequeretur. fuperterramgencraretur ne obi jciatur quod in mari omnes aqusefalfsefunt & aqux fcaturiginum dulces: rarionem efle fcito, quod aqua^daper poros tcmedi;tranfiens, ftillatur , & multamilliariaper anguftalocaacperarenas amifla falfedine, duicoratur: ad cujus exemplum Cifterna? inventa? funt. Suntetiaminaliquihuslocispori&meatusmajores &largiounde poftea isfodina? & fontaresperquosfalfaaquaerumpit, nxhabentur,ut Halkein Germania } in aliquibus etiamlociscalifalin arenis relinquitur , aqua vero in alios doconftringumur& Sicetiam cum aporos fudatjUtioPoloniaWielicia^&Bochnia:incaler qus per loca calida fulphurea continuoardentiatranfeunt fcunt, undeThermoriuntur:funteniminvifceribusterrajlocain ubi ab ifulphuream diftillatfeparatque, quibusnaturamineram : Per hasc locaardentiaaqua currens gneccntraliillaaccenditur minusve incale{ecundum propinguitatem&remotioncmmagis ac fulphuris faporemretifcit,&ficin fuperficiem terrs erumpit, Eodem monet,ficut omne jufculuma fua deco&ione carnium. five aluminofa, , fivecuprea, dofitcumaquaperlocamineralia Talis igitur eft diftillator contranfieris eorum faporem acquirit. ditor omniumrerum,in eft,ad cujus cujus manu hocdiftillatorium a.Philofophisinventa2funt,quod i> exemplum diftillationesomnes 'iti<abfque dubiojaominibus .pfemetaltiflimusDeusacmifericors, fpiravit:quipoterit,qu.andoeritfan6baejusvoluntas,autignemcenSed curh tralemextinguere, aut vasfugere,& erir oniniumfinis. cjusbonirasinmeliustendat, Majeftatem cxaltabitaliquandoSS. fiiam , &ignemiilum qui aquisccelorumm omniumpuriflimum firmamentum eft, altiusextollet, dabitquegradum fortioremigrii & Centrali,utomnesaquE inaere eleventur,& calcinabiturterra: , reddetfubtiles, circulatas in itagnis,confumpto omniimpuro nobiliorem irmndum aereaquaspurificata: tetrje, atqueficmuko i (fulias licetphi.lofophari).efficier.. x Sciant Hhhh

6i2

~DeSutyhure.

Sciant ergo omnes hujus artis inquifitores quod terra & aqm unuro globum haberit,& omniaTiffiul faciunt,. quiafunt Elementa tangibilia,in quibus alia dtioocculta operantur. Ignis confervat teraerconfervac ignemne extin ramnefubmergatur,veldifrolvatur: Hasc ad guatur: aqua eonfeijfet terram ne comburatur. propofi. tum noftrum vifiim eftnobisutiledefcriberc , utftudiofi fciant in & quomodo Philoquibus fundamenta Elementorum confiftant, ignemcum terraaefophi eoruma&us contrariosobfervaverunt, : lieetquandoaliquidnobilevbluerunt, remcumaquacopulantes ignem in aqua decoxerunt, animadvertentes quodfanguis unusal, ficut& tibi lacrymapuriorefturina. teropurior Sufficiatigitur menftruum mundicfquod diximus. Elementumaquxfpermaac fe,tum & receptaculum feminis.

DE

ELEMENTQ

AERIS.

eft elementum integrum,digniflimumihfuaqualitate,exver6 grave, vifibile, & fixum. (l AEs. tra leve & invifibile,intus eft dignius terra &aqua, , temperaturigne, calidum&humidum , & quando fixum eft penetrabile yolatilequidemeft,fedfixatur xedditornnc eorpus. Ex ejus puriflima fubftantia creati funt Spiritusvitales.animalium,minus purum in aeris propriam Sphxram clevatumefl: , refiduumver6,parsejusgroflior,remanfitinaqua} , ficutignis cumterra, quaecumaquacircu-latur quia amici fltnt. & illud eft verus locus feminis omniefJt,ut diximus, Digriiilimum umrerum:lnilloitafemen imaginatur ficut in viro , quod poftea Habet hocElemenmotucirculativoproijciturinfpermafuum. ad diftribuendumfemen in matrices per tumfQrnvamintegritatis inilloetiameftSpiritusvitalisomnis fpermai&menftruummundi: creaturac,pcr omniavivens, penetrans, & conftringens fernen aliis Elementis ficuti vir uxoribus: ille nutritea, illeimpraegnat, ille confervatea, &docethocidies experientiaquodhQcElementonon " * ' folutn

.-De-Sidphure.

tfi

,-.verumetiam aliaEiefdlutn Mineralia,animalia,velvegetabilia itient avivunt. Videmus enim omnesaquas putrefieri, ac fordefeere adimijignis quoqs extinguiturfiilli finon habentrecentemaerem in graturaer:(Inde fciunt Alchemiftajignemperaeremdiftribuere Terra; <lus , & fecundum menfuram aeris regiftrafua ordinant:) aerc:Infumma tota ftru&ura mundi aequoqueporiconfervantur , Hqmo necaturcuiadhnkur reconfervatur. Etiaminanimalibus aer,&c inorbenihil crefceret finon effet vis aeris penetrantis , &: In; alterantis,attrahentifque fecum nutrimeritum multiplieativum hocElementoeftimaginatumfemen,virtuteignis, quodconftrinutinarboribus&herbis,cum. gitmenftruummundiillaviocculta, per poros terrse,aeT:ufpiritualis calotis, exitfpermacumfemine& virtus aeris in proportione conftringit illud & congelat guttatim >&; ficde diead diem,de guttain guttamcreicendp, arboresmagnaj eriTrataruum tra&atum eft, inhocEguntur , ficutinlibroxii. lemento funtomnesresintegrajperimaginationemignis; &eftple: In illonamque inclufus eft Spiritus altiflimr numvirtutisdivinae # aquasteftefacraScriptura, quiantecreationemferebaturfupra Si igiturita eft ficuti eft, quod Spivohvitfuperpennas ventorum. ritusDomini iri illo ferebatur,quid dubitas quod de virtutefuaidivinainillo reliquit ? Nam hic Monarcha folet ornare- habitaeura fuas In. ornavitautem hoc Elementum Spiritu vitali omnis creaturar. illonamqueeftfemenomniumrerum difperfarum, cuia creationc ftatimvis illa magnetica (ut fupra. diximus) a fummo opifieeinclufai eft , quam fi nonhaberetnon poffet attrahere quiequamdenutrimento, fedficfemeninfuaparvaquantitaterelinqueretur , nec , fed ficutlapismagnetistraliitadfe: crefceret,necmultiplicaretur ferramdurum (ad exempIumpoliArelrcirrahentisadfeaquas',ut: ficaer permagrietem vegetabilem5, inElemento Aquasfcripfimus). a-r quiinfemineeft,trahitadfenutrifficntummenftruimundi,ideft quae. Ifta omniafiunt aere, nam ille eft diix aquarum, ejufque vis; inclufa eft occulta in omni femine ad attrahendum humidum radieale>&ha?cvirtus eft,ut fupra diximus,in omni femine femper pars;i 8bo, Hhhh ut 3

614

*De Sulphure.-

tibi oftendimus. XII. Traetatuum Si igitur ntin trael.3. aliqujs bonus arborum , animadvertendumeftilli vellet.efte plantator attracHvam tir cufpidem verfus.partemSemptentrionalemvertat; : quoniamficutPolus fic nunquamfruftrabiturlabore Ar&icusa. ad fe,&qu3elibet veracalefementrahit cufpisat; quas,irapimcT:um inomni Habesexemplum traciivacerrefpondetillis. ligno.cujus verticale tendit, &trahi; cufpisattradivanaturaliteradpunclum tur abillo. Namfiatlignumquodcunqueelaboratum, fiyisfcirp aquam ac fubmergatur, (extra quse cufpis eft:fuperior,poneilludin tame fuam longitudinem)videbis femper cufpidemillam priusexanaturacr.-' quis emergere quam ejus oppofitampartem,nefcitehim ubi de vi magnetica rare in fuo ofticio,de quibus latius in Harmonia facile is poterir cui natura metalloruni (quamvisde magnete cognidixiffe fuffieiatElemenranihocefTeditratabitur,Hicnos raeft} domicilium aninue aniflimum,in quo eft femen & fpiritus vitalisfeu ........ omnis creaturas.

DE

ELEMENTO

IGNIS.
digniffimurn, ple,corfixiffi-

num adhatrenris unctuofae corrofivitatis,penetrans,digerens IGNISeftelementumpuriffimum&omnium vero invifibile, rodens maxime adhaerens,extra vifibile,intus mum eftcalidum .Ejusomniumpu&ficcum>&vtemperaturterra. &eflentiacum ThronoDivinas riflimafubftantia Majeftatisincreatione pri.mum elevata eft,quando aquae ccelorum firmataj funt, ut exminus puriffima ejus fubftantia AninElementoaquasdiximus; lumina^ ex minus purioiicumpuriffimoaeremixta geli creatifunt: creatatfunt: ria &ftell minuspurumadhucin Sphazram adcon& fublevandum ccelos ere&um eft.impura vero &unt cludendum motus operatibnem tuof a in centro terrae, ad cohtinuandum , * eft ; quamnosgefummoCreatorcfapientiffimorelicla&inclufa hi ignes divifi iiennam vocamus.Omnes quidem funt, fedhabentad Hoc invicemfympathiamnaturalem.

Hoc elementum trahitur currit,cum

ac fimilc currui,cujn quietifumum ftat quiete. Ineft etiam omnibus non-trahitur Inillo funt rationes vitales & intellecTrus,. rebus imperceptibiliter. in prima inrafione vitaj humanai, & haz dicuntur qux diftribuuntur fola homo a casteris animalibus differt, & Deo anima rationalis,qua Hsec anima eftillo puriffimoigneelementali affimilatur, ,infpiri~ turovitalem divinitus infufa, propter q.uam honio poft creationcm cream.undum feu microcofmum omnium rerum in.particularem Inhoe fubje&o omnium rerum.Cre.ator Deus fedem &C tuseft. ficutin. puriffimo-&quietiffimnfttbje<3:o, Majeftatemfuampofuit, ac immenfa fapientia gubernatur.. Proptequodafolavoluntate nihil fordidum., rea abhorret Deus omnem impuritatem, .eompofi, appropinquare tnm,maculatum poteft Deojideo nullus mortalium Deum videre nec accedere naturaliter poteft: mtn ignis ille qui fedes & Majeftas divinitatis, cftin circumferentia inquo deportatur Akiffinii,eft ita.intenfus ut nullus oculus illum penetrare poflit:quoenim omnis comniamignis non patitur accedere compofitum:ignis illud effe dixiQuietiflimumfubjcdurn pofitimorseft,&feparario. mus (quoniameft). aliasfequeretur ( quod & cogitare abflirdurrv eft enim quietiffimi filentii , plus eft)Deumquiefcerenonpoffe; Habes exemplum in filice, quammens humana imaginari poteft. nonfentitur, nec.apparetdonecmotuexinquoigniseft,&tamen , inquolocata citatuL-&accenditnrinilloutappareat:itaignisille eft SS. Maj eftas Greatoris laoftri, non movetur nifi propriavoluntateAItiffimiexcitetur, Voluntasejus. &ficdeportaturquoeftS. Fit enim voluntare morus vehementiffimus & fupremi conditoris terribilis.Habes exemplum,quandoaliquis-Monarcha hujusmundi in fuapompa fedet,qualis circaillum ? etiamfi quies?quale filentium moveturmotustantu uniu.s-& alteriusparricuexfuisaulicisaliquis laris eft,qui Dpminus nonconfideratur.Sedquando ipfe movetur fit rumo.r & motus univerfalis,tum omnis afliftentia.movetur cumill,Qtiidigitur quando . , fupremusilleMonarcha,RexRegum, ac

'

DeSuIphtire.
eftomnium

61$

6i6

DeSulphure.

ac Conditor omnium rcrum(ad cujus excmplum principes mundi in tetris) movet authoritateai ?qualis motus? qualis conftituuntur illum movetur tota affiftentiji cceleftis exertremdrquandocirca - citusJSed quarret aliquis quomodo iftafcimus, cum ceeleftia ab hu. manointelletu abfconditafint. ,omnibus Qtiibusrefpondemus philofophis ifta manifeftaeffe, imoipfaincoprehenfibilis fapienria illis infpiravit omnia ad exemplum natura creata effe, & ex illis arcanis naturam retra&um habere ac operari,nihilq-> fieri in terris nifi offi. adexemplumcceleftismonarchiaj,quodex angelorumvariis ciis habetur. Sic etiam non nafcitur nec gencratur quicquam.nifi naturaliter^ Omnes humana3inventiones,im6 & artificia, quasaut funtauteruntnonnifiexfuridamentisnarurx Voluit proveniunt. AltiffimusCreatoromnianaruraliahominimanifeftare^propterei & ipfa Caeleftia naturaliter facta nobis oftendit, etf quibus eo tneliusejus abfolutaacincomprehenfibilis potentia&fapientiacognofceretun naturas ficut in fpeculo quxomniaPhilofophiinlumine vel argenticuni. viderehabent: proptereahancfcientiam,nonauri ditate fed cognitione hon folum omnium rerum Naturalium fed & ipfius Creatoris potentia;, magni asftimarunt,& de his quam parne myfteria divina, ciffime&non nififigurativeloquivoluerunit, patefiant. Quodtu,fiteipfum per quamatura elucidarur,indignis lcire noveris,& non es dura? cervicis, facile comprehenderepoifisi imo ad ipfius Dei imaginem quiadfimilitudinemmajorismundi, creatus es. Habes in tuo eorpore Anatomiam totius mundi; habes in firmamentum quinram eflentiam quatuor Elcmentorum , ex Chao fpermatum in matricem extraclam , &incutcroplusultra inquofedes conftritam,liabespurifllmumfanguinemlocoignis, corloco rerr,ubi vitalilocataeftjhabcs animaj(vice Regis)fpiritu in ignis centralis continuo operatur,& hanc machirtamMicrocofmi fuo efle eontinet jHabes polum Arelicum os; habesaluum Antarcticum, & omnia membra cceleftibus correfpondent: de quibtis in Harmonia noftra aliquandolatius relinquemus in CapitulodeA, naftronomia,ubifcrlpfimus,quomodoAftronomiaarsfacilis
WM-

DeSulphure.

C17

tufalis,quom6doafpecl:usplanetarum&ftellarumcaufant,&quarc prognofticatur, quodhic cxafpedibus depluviis&aliiseventibus longum effet recenfere,& omnia ifta funt fibi concatenata, & naturaliter fiunt: Deitatem tantum aliqua adimplere. Qupd veteres' , utilli omiferuntdiligentiftudiofohujusarcaniindicarevoluimus tanto clariusincomprehenfibilis potentia Altiffimi Dei ad Cor perveniatj&illeillumeoardentiusamet&adoret. Sciatergo inquiininori, Mifitorhujus-S. Scientisequod animainhominemundo ctocofmo,Dei Crearoris fui locum tenens ,feu vice-Rex eft, qua?iii Illa gubernat mcnpuriffimo locaraeft. fpirituvitaliinfanguine tem,mensvei:dcorpus:quandoanimaaliquidconcipit,mensomnia {cit,&mentemomniamembramtelligunt, &parencmenti,acexejus. . Corpus enim pedlantcum defiderid adimplerevoluntatem corpore fortitudinis fivemotus eft, mens facit nihilfcit,quicquidin ifta ; corpus tantum eft mentifieutinftrumenraalicujusartificis. Animaautem,qua homo a casteris animalibus difFert, illa operatur extra corpus;quoniam incorpore,fed m^jorem operationemhabet & his differtab animalibus qua: abfoluteextracorpusdominatur, tantummentem & non animam deitaris habent. Sic quoque De& Deus nofter > operatur in hunc us&conditor rerum,dominus mundum eaquasadmundineceflariapertinent, &inhis includitur mundo ; undeDeumubiqueeffecredendum. Excluditurautem extra corpus mundi, quaoperatur extra illafua,immenfafapientia , illum&aliamuko altioraimaginatur quamcorpusmundiconciperepoteft ^ & ifta funt extra naturam, folius Dei fecreta. Sicut eft excmpluminanima, quasextra corpus multa profundifllma imaginatur,& hifce affimilatur Deo qui exrra fuutn mundum operattir extranaturam; licet & ifta fint adhuc ficut candela accenfa ergameridianamlucem: quoniam anima imaginatur fed non exequitur nifi inmente , Deus vero omnia eodem momcnto quo imaginatur effieffeRome vel alibi quidquidfit, inictu citificutanimaimaginatur oculijfedmente tantum;Deus vero talia effentialiter facit,qui omnieft. Non eft ergo Deus inclufus mundonjfi. tit aaima corpotens Iiii porij.

ifiS

DeSulphure.

pori,feparatam habetfuam abfolutam poteftatem, ficetiam anima & fepar atam potentiam cujuscunque corporis eft, abfolutamhabet alia facere quam corptts concipere poteft ; maximam ergo habet in eorpus (I vult , alias fruftra eflet noftra poteftatem Philofophia. Ex his igitur difce cognofcere Deum, & fcies quibus differt Creator acreatis. poteris cumjamanobis Tuipfemajoraconcipere porSedne nobis hic tradatus excrefcat, ad pro tam apertam habes. pofitum accedamus. Diximus fupra, Ignis Elementum quietiffimum effe,& quod rnotu excitatur, quam excitationem noverunt viri fapicntes. Omnera & ejufdem corruptionem Philofophoneceffeeftfcigenerationem re; cui non folum Creatio cceli manifefta eft, fcd etiam omniumrenon tamen rum compofitio & commixtio: fed licet omnia fciunt, hominisin omniomnia poffunt. Scimusquidem compofitionem tamen infundere non poffumus; quoniam bus qualitatibus,animam & ejufmodiinfinitismyfteriis hoc myfterium eftfoliusDei; fupeCum ifta funt extra naturam non funt adhuc in difporat omnia. natura non prius operatur nifi quando illi materia fitionenaturae: Prima materia a Creatore, fecunda a Philofopho, In porrigitur: natura habei excirare ignemquia Philofophorum operationevero inclufus eft: talis ignis Grearoreocculteincentrum cujuslibetrei cxcitatio fit per Vellenatura2,aliquando per velle fagacis artificis naNaturaliter enim omnes irnpuritates & polluturam difponentis. lblvitur igne: tionesrerumpurgantur igne : Omne compofitum &purgatomnesres imperfeftas quxnon funtfixx; ficutaqualavat Sicutafic ignis purgat omnes res fixas, &per ignem perficiuntur: ita ignis omne conjunftumfeparat, conjungit; qua omnefolutum eft optime purgat & augmentat) &proprietatis &quodfuaenaturae non quidem in quantitate fed in virtute. Agithoc Elementum miris in omnes res : ficut enim anima modis occulteinaliaElementaac cx eft illo puriffimo, ita vegetabilis eft ex Elementali quod a natura Agit hoc Elementum in Centrum cujuslibet reihoc gubernatur. excitat aerem,aerignem,ignisvero modo:natutadatmotum,motus femenj feparat, purgat, digerit, colorat, & maturefcere facit omnc mat>

^DeSulphure*

<$ip

maturumq; expellk per fperma in loca & matrices> loca pura vel inv pura,calida,magisautminus,ficcavelhumida; &fecundumdifpdlitionem matriciSjfeu loci,varia; res producuntur in terra,ficut etiam de matricibus mentio faeta eft quot loinlibello XII. Tractatuum catotmatrices effe. Ita conditor omniumrerum, AltiffimusDeusp omnesres conftituit & ordinavir quod una contrariatur alteri,& tamen ut mors unius fit vita alt-erius : quoti unum producit alterum naturaliter produciconfumit, & aliud ex hoc & quiddamnobilius & fic compofiti. tur: ac hifce confervatur ssqualitas Elementorum, viventium fcparatio mors naturalis eft: Omniumrerumprajfertim ; quiacum homoex proptereanaturaliterhominemmorioportet , eiim omne qwatuor Elementis fit compofitus fubeft feparationi Sed harc feparatio humanas compofitum feparetur naturaliter. die Judicii tantum fieri dcbuit: namin paradifo Gompofitionisin homo immortalis erat. Quod omnes Theologi,& ipfa Sacra Scrifufhcientemimmortalitatisnullus ptutateftantunrarioneiutamen ;quam hujusfcientia:S. Philofophushucufqueoftendit inq.uifitori fcireconvenit , utvidere poflit quomodoiftaomnianaturaliterfi-Verum & veriffimum eft omnc unt,& facillime iiitelligi pofliint. compofitumhujusmundicorruptionifubefleacfeparari pqfle; qua? feparatio in regno animali mors appellatur .homo autem cum etiam immortaexquatuor Elementis compofitus & creatusfit,quomodo crederedifficileeft, liseiTepoterat ? hocnaturaliterfieri imofupra naturale aliquid hucufque habetur , Deus tamen Philofophis viris hocnaturaliter bonisante complurafecula a efTeinfpiravitoquodtu nobisfic accipe. Paradifuserat & eft locus talis a fummo Conditotererumexveris Elementis,non Elementatis fed puriflimis,temperatis,in fumma perfcctione anatiiatis, creatus; & omnia quxcunque in Paradifo funt ex iifdem Elementis creata & incorrupta; ibi etiamhomocreatuseft, exiifdemincorruptis Elementisjuftasequalitate anatifatis conftitutus , ut nullo modo corrumpi potuerk, ideo immortalirati confecratus fuit : quoniam paradifitm. hunc prohominibus dumtaxat Deus fine eiubio creavit > de quo nos Hii % &Cubi

6z<x,

DeSulphure.

Sedcum pofiea peccato inobediMarmonia copiofe. &;ubifitin Conditoris transgrederetur , inhunc cntias mandatum Altiflimi Elementatum , quem tantum pro' beftiis mundum corruptibilem creaverat Deus, homo ad beftias expulfus eft : cui,cum fine nutrimento vivere non poffer, ex Elementis Elementatis corrupris nutrim entum fumere neceffe fuit. Quo nutrimento inficiebantur illa Elememta pura creationis fiise, & ita lente in corruptionem declina& ruinatotius compofiti, vit,donec unaqualitasalteramfuperavit, Poftea adhuc niainfirmitas,ac ultimo feparatio & mors advenit. proximiores fuerunt illi quijaminelemengiscorruptioni&morti tis corruptisex femihe corrupto & nonin Paradifo procreati funt, quoniam femen ex corruptis nutrimcntis produ&um durabile efle non poteft: ; & quo diutius ab expulfione paradifi eo corruptioni &vitabreviot , & deveniet propinquiushominesaccedunt:inde hucufque quod & procreatio propter abbreviationem vitae ceflabit. Sunt tamen aliqua loca ubi aerem benigniorem & fydera propitiora habent; ibi non itacitonatura;corrumpuntur,quia&homines Noftrates vero remere gula & inordinata vita, naturalius vivunt. ad corruptionem feftinant: Docethocexperientia,quodexinnV Sed fi homo in paradimorum parentum femine nati non duranr. incorrufo manfifTetdn loco illius. naturse convenienti,ubiElementa ptaomniavirgo funt,in seternum immortalis eflet: cerrum enim eft, virtutibus c6juelafunt,fubjequandoelementapurainsequalitate talisdebet eflelapis Philofophorum: ciumhocincorruptumefle,& tali creationihumana* aveteribusPhilofophis affimilatus eft,fedmoomnia adliteram intelligentes, ad hujusfeculigederniPhilofophi nerationem corruptam intendunr.. Haec immortalitas prineipalis. fuit caufa quod Philofophi htinc lapidem quserereingeniati funt; fciverunt enim hominem ex talibus Creatione Elementis integris creatumeffe. Meditatifuntigiturde ifta,quam cum naturalem efle cognoverunt, ceeperunt fcrutarian taliaelementa incorrupra poffent haberi, autfi illaaliquo fubjecto conjungi& infundi poffent> quibusipfe Altiflimus Conditor ' rerum
inu*

^DeSulphure.

621

talium elementorum in auro effe: quoniinfpiravic compofitionem , cumex elementis corruptis amiiianimalibusfierieftimpoflibile vitam fuftentare debeant; in vegetabilibus etiam npn eft ,'quia inaeinventa eft. Et cumomnia creataad qualitasElementoruminillis jnultiplicationem inclinata fint, propofuerunt Philofophi in hoc rehanc naturze poflibilitatem experiri; qua inventa, alia gnominerali innumerabilia arcananaturat ineflc viderunt, dequibus ut defecretisdivinis parciffime reliquerunt. Sicigitur habes quomodoelementacorruptainfubjecfocadunt, &feparantur; quando unumatuncfit per primam feparationem putrefa&io, liudfuperar:&quia &; per putrefactionem puri abimpuro feparatio, fi tunc fit conjunctio nova virtute ignis acquirit formam multo nobilidrem prima. Naminfuoprimoftatu corruptio fuit exgroflb admixto quod non nifi per putrefaclionem purgatur, & melioratur;& hoc fieri non poteftnifi conjunclisviribusquatuor elementorum quajfunr inomni compofitoxum enim compofitum cadere debet per elementum aqucadit; & du ita confufe jacentignis qui eftpotentialiter in quolibetaliorum utpotein terra,in aercconveniunt fimul,& conjuncla mann,vincunt poftea aquam,quam digerunt & coquunt, & ulrimo congelant;ac talimodonaturanaturaeauxiliatur.Si enimigniscen: tralisoccultus,qui vica captus erat, vincit agitin id quod fibi propinac purius eft,ficut &ipfum puriffimum eft,&conjiingitur cum quius illo:ita vincit contrarium,f eparatque purum ab impuro, &generatur internovaforma, &fiadhuc adjuvaturprioremultopraeftantior: dutnfagacis artificis ingenio fiunt res immorcales, maxime inregno minerali. Sicomniafoloigne,& igmsregiminefiunt,&perducuntur iuefre,fimeintellexifti. Hic igitur Elementorum originem, & naturas eorum acopera, quodad noftrum propoiitum. tionesquaiTsbreviflimedefcriptas hocloco fufficit Nam alias.fi quodlibet Elementu defcriberetur ut: eft,magnum volumen orirerur, noftro propofico non neceffarium. Ifta omtiia,ut diximus,adHarmoniamremittimus,ubi,Deo favente!. ftnobisvita fuperftes erit, de naturalibus copioftus, relinquemus. ' DE, liii : $

&22

DeSulphure.

DE

TRIBUS
QMNIIXM

PRINCIPIIS
RERUM.
rerum ex quatuot Creatoreo. rrmndi ac-

autem illa producuntur DEsCRiPTishifcequatuorEIementisadtriaprkicipia defcendamus:quomodo Altiffimo Poftquamnaturaab Elementisficaccipe mnium rerum privllegium feudi fuper,hancMonarchiam unicuique fecundum dignitatem ceperitjCcepitloca&provincias ; &inprimisquatuor diftribuere Elementaprincipesmundieflc voluntas Altiflimi (in cujus velle na> & ut ad iropleretur conftitiiit; tura pofita eft) ut unum in aliud inceflabiliter ageret ordinavit. Aer quoque produxitfulphur: Ccepititaqueagereignisinaerem& Aqua etiam ccepit ccepit agere in aquam & produxit mercurium. Terraautem , cumnon habuetit agerein terram &produxitfal fed productum remanfic in quodageret,nonproduxitquicquam, in illa:proptereatriatantumprincipiaevenerunt,&terrafactaefl; Tria ut diximus Principia producla nutrix & matrix aliorum. , qul funt; quod veteresPhilofophinoniraftriteconfiderarunt duos tantum adtus Elementorum defcripferunt (jc\ fi etiam vocumilli fcriptafuafiliisfuis lentes obticueruntquisillos judicabit, tantum dedicarint ?) & fulphurcumMercuricquod&nobisfufmateriammetallorum , imd&lapidisPhilofophorumcffc fic/at, nominarunt. facrseScientia: efTeverusindagatorhujus Quicunqueigiturvult & ipfum accidensnofcat,utdifcatad &eceifeeftutfciataccidentia, ut permedia quodfubje&umfeuElementumaccedere proponit, fi alias quaternarium numerum adimplert; fefe adid accommodet, Sicut enim ha?c tria Principia ex quatuor producia deftderat. fic oportet per diminutionem ut etiam \\xc producant duo, funt, mafculum & fceminam; duo vero producant unum incorruptibile, fyncera, ad fum.rn.um depurata, inquo eruntillaquatuorajqualiter
in

DeSulphure.

623

Erhaec aVefta ; &ftc refpondebit quadrangulus quadrangulo. eftiila quinta eilentia omni artifici multum neceffaria, a multis conEt fic habes in his tribus principiis in quaciinque trariis feparata. animam occultam : qua; compofitionenaturalicorpus>fpiritum& dubio triafifeparata & bene purgata , ut diximus,eonjunxeris,fine imitando naturam puriffimum fr uctum dabunt. Quoniam ctiamfianima ex nobiliflimo loco aflumpta eft, illuc tamcn quo tenditnon , qui eftIQCUS& domicilium anipoteft pervenirenifi perfpiritum mae; quam fi vis reducere in locum debitum, opus eft ur lavata ab utinilloanima omnipeccato , locusquoquefitpurificatus, poffit Jam ergo habes triumPrineiglorificari, & non amplius feparari. piorum originemcx quibus tuum eft imitandan aturam Mercurium Philofophorum & eorum primam materiam producere,& ifta prin, adtuuni propoTitunideducere.v cipiarerum,maximemetallorum cumfine iftis principiis impoflibile fis tibialiqiudperficereper artem , cum &natura ipfa fine ipfis nihil faciat, ncc producat. Hsee triafuntin omnibusrebus,&fineillisinorbenibil eft, necnaturaliter erit. Sed quoniaffi fupra fcripfimus quodvetefes Philofophi duotantum principia nominarunr, neinquifitor aberret, fciendum. tame eftquodlicetillifulphur&Mercuriumdefcripferunt,finefale nequaquam ad hoe opus accedere potuerunr,cum illud fit clavis &. principium hu-jus facrarfcientia?: illud eft quod aperit portas j uftitix, illudeftquodelaves habet ad carceresinfernales, ubifulphur ligatumjacet,ficut aliquando latius dabuntur ifta in tractar u tertio principiorum, de Sale. Nunc ad propofttum, quod ha*c triaPrincipiaornninofunt neceffaria,quia illa funt materia propinqua. Duplex enim Proxima eft Sulphur & eftmateria merallorum: Proxima,Remora. Mercurius,Kemota funt quatuor Elementa ex quibus fbiius Dei eft rescreare, relinqueergo Elemenra quoniamexillisnihilfaciesjnec poteris nifi haectriaPrincipia producere, cum & natura ex illisnihil aliud producat.. Si igitur ex Elementis nihil aliud quam ifta tria principja producere potes , acL^quid tibi ifte vanus. labon id cjujerere vel lacere velle quoWjam a natura generatum eft? . Nomie

tfzj-

DeSulphure.

melius eft iretria milliaria Nonne quam quatuor ? Suftieiat ergo tibi habere , exquibusnaturainterra tria principia &fuperterramo. in omni re integre invenies. Ex horum demnia prcduci.r; qustria natura producit ram metalla bita feparatione & conjunctio.ne quarr vero vegetabili minerali arbores, herbas ;inregno lapides inregno & corpus,fpirirum &omnia;inregnoetiamanimali animam;quoci adxquatur. maximeoperiPhilofophorumm Corpuseftrerra,Spirituseftaqua,Animaeftignisfeufulp.hufauri:Quantitatemcorporis augetSpiritus,virtutemvero augetignis. Sedquia magiseii de , exaltatur Spiritus& opprimitiSpirituinponderequamdeigne fe: &ficquilibeteorum crefcuntm virtute,& o-nem,.trahitquead illorum crefcit in pondere. terra qux eft intermedium Omnis' in fuo ajnimo quod quanit exhis triartis concludat igitur indagator fuccurrat ut poffit vincere fuum contrarium; bus,& huic in auxilium pondusnaturxfuumpondus, ucadimpleaturdefepofteaaddatad &itavincet fuumcontrarium. Diximus clusnaturxperartem, terrarhnihilaliudefle inElementoterra; alioquam receptaculum rum, ideftfubje&uminquoiftaduoignis &aquacertant,medianteaere; fi prsdominaturaqua producitres temporales&corrupti biLes; fiautemignis vincitproducitresperpetuas&incorruptibitibifit neceffarium. Scias pra?tereaquod les:confideraigiturquod ignis&aquafuntinomnirc;fednequeignisnequeaquafaciuntali. rantumcertant&pugnantdevelocitate quid, quoniamillainterfe hoc non per fe fed per excitationem & de vlrtute,& caloris extrinin centro tetrae accenditur; feci qui motu cceleftium virtutum fine quoiftaduonihilfacerentunquam, liber infuotermino&pondere tunc ifta duo in proportione, ftarentuterqueillorum : fednatura poftquam calore extrinfecoexcitltilla quodconjunxit , &fic

, &quodlibetillorumvocatfuumfimile inclpiuntinterfepugnare terracum , quoufque anadjutorium,ficqueafcendunt&crefcunt illis amplius afcendere non poteft; interim illa duo in ejufinodi fubtiliantur retentioncteme ; -(naminillo fubjedto rena? ignis& $$>c per poros refervacos aqua afcenduntinceflabiliter quos aer prajparat

DeSulphure.

tfzj

ex illa eorum fubtiliatibne flores & fruftus fenrseparatagunt } & amici fiunt, utin arboribus viderc eft; quoenitn qunntur,iuquibus & purificantttr afcendendo eo prseftantiores melius fubtiliantiir prarfertimfi aequaliter vircutibusconjunclisfiproducuntfru&us, ~
niimt. .

Purgatisergo rebus, facut ignis&aquaamicifiant, quodinterrafua qux cumillis afcenderat facile facient; & tunc id brevius perliaturaconjunxeris, ficiesquam natura, fibencfecundumpondus & tibi opuseft. nonficutpriusfuitfedficutnatura-requirit Quoniamnaturainomni eompofitione magis apponit dealiis quamde fed naturafecundumplacitum jane : Minimaparsignisfempereft, addit ignem extrinfecum,ad excitandum illum internum fecundum majus vel minus per multum aut parum temporis, & fecundum hoc aut imperfecfa; res fiunt, ficin fiignis fuperat autfuperaturperfecfae Nonintrat mineralibusutinvegetabilibus. quidem ignis extrinin profundum compofitioni s eflentialker, fed tantum virtute; fecus quoniam ighis intrinfecus materialis fufficit fibi fi tantum nutrimentumhabet, &ignisextrinfecuseftillinutrimentum, &quafiligna tale nurrimentum crefcit refpecjulfeis Elementalis, &fecundum Cavendum tamen eft ne ille nimius ignis extrin& multipnratur. fecus adveniat, quoniamfi quis multum & extra poffe comeditfiifflammadevorat: focatur: parvumignemmagna ignis extrinfecus debetefle multiplicativus,nutriens,nondevorans,itaeniniresperficiunrur. Decoctio ergo in.omnibus rebus eft p erfedtio: ita natu& perficir. Verum quia difficile eft raadditvktutem.adpon.dus adcompofitum addere , cum hoc longiffimum laborem requirar, confulimusut defuperfkio amoveas tantum quantum opus eft, vel : Remotisfuperfluitatibusmifce, namrarequirit oftendetpoftea Tu quoque cognofcesfinatura beneaut naturaquodqusfivifti. male eonjunxit Elementa cum in conjunctione elementa omnia confiftant. Sed multi laboranres-ftramen pro tritico feminant; aamant: aliliqui utrumq;: multi vero idproijciunt quodPhilofoplii ; quiincipiunt & definunt,quod ex illorumincoftantia evenit; artem

Kklik

diffici-

62$

DeSulphure.

laborem facilemquaerunt difficilem, ,optima reijeientes peflkna feminant: &matefedficuthsecfcientiainprsefationeoccultatur^fic Nosautemdicimusartem hanc nihilariainprincipioproijckur. Elementorum : eftcaaequalker commixtas liudeflequamvirtutes mafculi & sequalkas naturalis ; conjun&io lidi,ficci,frigidi,humidi, eft, conjuntio ignis &hufcemina3,quem eadem foeminagenuit,id Confiderando midi radicalismetallorum. Phj. quod. Mercurius bonum fecundum fulphur fuum proprium lofophorumhabetinfe minus &majus, anatura,ex Mercurioodeputatum&decocfum rnia perficere poteris : fedfifcies adderead pondusnatura?tuum &rriplicarefulphur,citiusterminaponduSjduplicareMercurium, : quamvisu, ufque inoptimum biturinbonum,pofteainmelius & duo Mercurii , ted unius ralium tantum apparens cft fulphur, tamen&foluri dicis ;non-crudinecnimisco6ti,purgati , fimeinrcliexiftu & materiam fulMateriam quidem Mercurii Philofophorum defcribere non eft opus : nemo morralium phuriseorundem potuit nec inpofterum apertius & clarius illam defcribere poterit & nominata alias eft^pnifi quamabantiquisPhilofophis.defcripta effcvelit. ita comrnunker anathemaartis Eftenim nominata.ut ctiam nonseftimetur ;ideo iriquifitoresadaliasfubtilkates potiusfc in natur-a? fimplickate manerent. Non dicimm eonvertunt,quam commune tamen Mercurium quid effe & aperte Philofophorum de materia ex qua Philofophi fulphur fuum & Mercunoniinari,fed non habetur per lium creant: quoniam MercuriusPhilofophorum fe fuper terram, fed ex fulphure & Mercurio conj unctis educitur atenim eft, fed a natura miris modisinte; tion prodit in lucem,nudus volutuseft. Conclufive dicimus repetendo fulphur &Mercuritim effe mineram noftri argenti mvi > (eonjundta tamen) quodaroccidere, & vivificare, gentum vivum habct pofle metallafolvere, aeetofo fuae proprias natura:. quam poteftatem accepit a fuiphure eftinter Sed ut adhuc melius concipere poflis, audi quas difrerentia aoftrum argenram vivum &; Mercuriura vulgi. Mercurius vulgi

DeSulphure.

#27

aon foivit auram nec argentum ut ab illifi non feparetur; argentum non feparatur ab ver6vivumnoftrumfolvitaurum& argentum& Mercurius vulgi habet , ficutaquamixtaaquje. illisiriajrernum : noftrum argenfulphur combuftibile malum quo denigrantur fixum , bonum, tum vivum habet in fe fulphur incombuftibile, eft frigidus , humidus: albiffimunr&rubeum. Mercuriusvulgi humidus. Mercurius vufgi corpoMerGuriusnoftereftcalidus^ : Argenrum vivtun noftrum corpora deaibac radenigrat&inficit Mercurius vulgi vertitur per ufque ad cryftallinam ferenitatem. .Argenprjecipkationem in pulverem ckrinum , fulphurmalum tumvivum noftrum mediante calore vertitur in fulphur eandidiffimum , bonum , fixum & fiuxibile. Mercuriusvulgiquo magis argentumvivum noftrumquomadecoqukureomagisfluxibilis: Ex his igitur circumftantiis. gis decoquitur eo magis infpiffatur, inter fe Mercurius vulgi ab confiderarc poteris quomodqdifFerunt Si adhuc non intelligis noli expec~taargento vivo Philofophorum. : feddevirtuhicdiximus remullusmorraliumdabitclarioraficut eft argenrum vivum noftrum quod & per fe tibus. Talisvirtutis iuftick& tibi & fibi , abfque omni addkione rei extrancae , fbla & congelatur fed Philofophi propter decocfionenaturalifolvitur: fuum bene digeftum & matuabbreviationemadduntillif^phur * rum,&ficoperantur. Potuiflemus quidem citare fcripta Philofophorum fermonem noftrum confirmantia; fed quoniam clariora eorum fcriptis fcripfimusnonindigentcomprobatione; isintelliget quiinaliorumfcriSi igkur noftrum confilium vis fequi, confuliptisverfatuseft. musut antequam ad hanc artem accedas inprimis difcas compefcetum relinguam & naturam minerarum & metallorum inquiras, Mercurium noftrum Stvegetabilium ; quoniam inomnifubjecio invenies , & ab omnibus rebus Mercurius Philofophorum extrahi poteft , licet in uno fubjecio propinquius quam in alio. Scito etiam pro certo quod hsec fcientia non in fortuna : Rgque cafuali invenrione , fed in reali fcientia locata eft,

Kkkh

&

#2$
& non eftnifi

DeSulphure.
hsec unica materia

in- mundo per quam & ex qua prie. Eft quidem in pmnibus rebus, fcd paratur lapis Philofophorum. fine cognkione vita defifteret: tamen rerum inextracfioneejus naturalium, .fimiliserisccecoquiufu prafertiminregnominerali, ambulat. Talis quidem artem non hifi cafualiter quajrit :'& etiamfi, cafu ab aliquo materia tra&atur ficiit multotiesaccidk, argenti vivi debet opus fuum finit; &ficficut cafu invenoftri,tuncubiincipere nitur cafu amittitur , quia nefcit fuper quid fuam intentionem fundaredeber. Ideo hxc fcientia eft donum Dei Altiffimi: &nifi Deiis per inge-nium bonum,vel per amicum, alicui revelaverit, diffinamnonomnes Gebri,nonomnesLullii cilecognofcitur: eiiepof. Et licec Lullius vir fubtilis ingenii fuit, tamenfi ab Arnolfumus. do artem non accepiflet certe fimilis fuiffet aliis qui fllam cum difficultate inquiruftt; fiquidem & Arnoldus ab Amico accepiffe confitetur. Facile enimfcriberecuiipfanatnra dicfar: Eft Proverbium; facileeft addere inventis. Omnis ars & fcientia magiftro facinon fic: &adhanc fcientiam inquirenIis,fedincipiencidifcipuIo & expenfa magna, dam tempus reqniritur longum, copia vaforum, immenfa meditarione, & quotidianus labor,cum quamvis fcientiomnia levius. Conclufive dicimus hanc artem folius AltiffimiDei donum effe,qua cognica orandus eft ut^tiam ad artem hanc benedidivinaoquoniam fine benedictione tionemfuamdaredignetur.; mnino inutilis eft. cum propter fciQuod nos ipfi expertifumus, en.tiam aliquot graviflimapericulapaflij, acincomplus infortunii : fed credimus in mundum inde habuerimus utilitatis modiquam Iudicia Domini abyftempus adveniffe cum fero fapiunt Phryges: fus multa. Attamen divinam providentiam in ej ufmodi noftris infortuniis admiratus fum : Semper etiim Altiffimi condkoris noftri utnullus inimicus potueritnosopprxftohabuimLLs, protectionem cuftos fukfemper primere; AngelusDominiArcaehujus, inquam Altiffimus conditor rerum tantitm thefaurum inclufit , queni & Audivimus ufquetuetur. namqtre inimicos noftrosin laqueum vitam irruerunt quemnobis paraverunt incidiffe ; Quiinnoftram vita

1)e Sulphure.

zp

fua,nonnuIIi vita privati funt : qui vero bona noftra invaferuntbona Prseterea illorum &re,<ma>amiferunt: qui noftro honori detraxetantam cuftodiam abomnaim runtmuTtosinfamesperiiftefcimus: macris ,.qui nos ftatkh exutero jerumCreacorefemperhabuimus noftras fub umbram alarum fuarum fufceprt, fpirkumquc intelligeninfudic, cui fit l.aus & gloriaper infinita fiecuU tiaererum naturalium fxculorum.TantabeneficiaabAltiffimoDeoCreatorenoftroacce^calamo verum &Cmente comprehendere fit impimuSjittnon fol.um : Vixunquam mortalium alicui majora, imofaltemtapdflibile Deus. Utinam tantum animi , tantum lia,contulit Spirihaberemus ut debitas , intelligentiaeque tus, & eloqueiuiae crratias illi agere poffemus ; fcimus enim ralia non meruifle : effe , quod in illo folo femper fperacredimus hoc unicum Scimus enim non effe inter , & fperabimus. vimus, fperamus nifibicfolusDeus & Creatornomortalesquinosadjuvarepoffit, , quoniam homines fter; quia vanum eft confidere in Principibus habent, quo abfunt, (utaitPfal.J OmneshiaDcoSpiritumvkse Deo, a quo ficut lato,puIverem omnia efle; fed fperare iri Domino afonte bonitatis omniabonaabundantiffime fiuunt, tutum & fecurumeft. quicunque cupis adhancS. Scientiam.accedeTuigitur Deo Creatore tuo , illumque re,poneinprimisfpemintegramin teabillonon derelfnquendum: precihus fatiga , &credefirmiter tuumcandidum , &fpemintegrarri.infepofiquoniamfiDeuscor , perhanc five perahamviam tamcognoverk,faciledabkmedium Initium adjuvabit te ut voto potiaris. fapien tias timor Domini. O&labora t Deus quidemdatintellecium ra,fednihilominus , fedtu bonus &occafio illofcias uti : namficutfuntdonaDeiintelle&us occafio bona. Sed ut bona, ita eft pcena peccati quando. omktkur dicimusargentumvivum adpropofitumredeamus, materiampri&verenihilaliud >quidquidaddkurilli'primamiftiusoperiseffe, tutexillo. Diximus aliquoties quod ex tribus Principiis fiunc & generantur omnes res mundi; fed nos aliqua ab accidentibus purgaadditisaddendis,.deficientiaadrous,purgata kerumconjungimus; Kkkk 3 imple-

6$o

^DeSulphure.

naturam adfinemfummse , &imitando perfeclionisdeimplemus & nonpotuit, quodnamrapropteraccidensperficere coquimus, Propterea fi cupis naturam imj. jam finivit ubiars mcipere debet. imkarein tari, inhisillam Nectemoveat quibus i.lla operatur. aliquibus locis; kae-. qupdfcriptanoftracontrariafibivideanturin Tu autem eligeea quxcumnatu* nimopuseftnearsprodepetur-': Siintendis ra conveniunt; metaU accipe rofas, relinque fpinas, lum facere metallu fit tuum fundamentu, quia 'non getieratur ex cane nificaniSjexmetallonifimetallumamfcitoproccrto^finonacci. radicale optime feparatum nihil facies un pies ex metailo bumidum colis terram-.unica res,unica ais,uniquam; Sine grano triticifruftra Si igitur metallum vis producere metallo fermentabis; ca operatio. fermentum. Unica ut dixifi veroarboremarborisfemenfittibi Errant itamus eft operatio, extra quam npn eft alia quse vera fit. extra hancunicam viam queomnesquidicuntaliquodparticulare & naturalem materiam verum efle; etenim non habetur ramus nili eft &fatuumramum extruncoarboris: prais quam arImpoflibile borem producere velle , facilius eft ipfum lapidem conficere quain quod fit utile, & in exapartieularealiqLiodetiamfimpliciflimum Sunt tamen multi qui gloriminatione cum naturaliperfifteret. faeere lunam fixam , fed melius facerent ut plumanturfepoffe bumvelftannum fixarent,cummeojudicioidemlaborfic; quiaifuanattirafunt; lunaautem fta non refifluntexaminiignisdoiiecin fatis fixa eft, nec opushabet fixatione Sophiftica. At infuanatura tot fenftis, nos relinquimus cuilibet fuam opiniocum quotcapita noftrum confilium , &naturam nem : quinonvultfequi imitari, Bene quidem particularia fieri poffunt hahianeatin fuo-errore. bitaarbore,cujusfurcuIivariisarboribusinferi poffunc: ficuthabita una aquavariae fbrtis carnes decoqui poffunt in ea, & fecundum fed hoc ex eocarnium diverfitatem jufculum faporem habebit, Concludimus dem fundamento. itaque non eile nifiuhicam naturam , tam in metallis qua.m in aliis rebus , fed diverfecuuunametiamuniverfalemroateriam famcjus operationem, fam

DeSulphure.

63 r

Sic ab hac una re omncs res nat<tfiunt. Multi dum Hermetem. fuum cerebrum: artific.es , quorum quilibctfequitur tamenfunt , novammateriam , proptereaetiam qua;.runt novam naturam , quianonadpoffibilitatemnajnveniuntnovumrecenfquenihil Sed rurs , fedadfyllabamfcripta Philofophorum inrerpretantur. in Dialogo Mercurii cum hiomnesfuntexilliscomititsdequibus domum redeunt, non Alchemifta fcriptum eft,qui fine conclufione & ", verum&fineprincipiofinemqua^runt, folumabfquemedio velledtione librorum Philohocinde fit,quodnonexfundamentis & receptis circumforaneis artem affefophorum ; fedexaudim invidisfortaffedequiconantur: (Iicet jam libri Philofophorumab folatifunt, inmukislocisadduntvelfupprimunt} pofteacumil% &tentanimka llsnonfucceditadSophifticationesconvertuntur lunam fixando, animam , mbificando, operavana , dealbando XII. Tratatuum fieauri extrahendo,quodinPrxfationelibelli Non quidcm negamus, imo omnind ripoife fatisnegatumeft. metallicam effeneceflarium dicimus.anirnam extrahi debere, fed non ad Sophifticam ; fed ad opus Philofophorum: operationem reddi debet, utfiatreextracca & purgataiterumcorporifuo quas hoc noftrum furreciio vera corporis glorificati. Nunquam protriticum pofle : fed Lit pofitutnfuit,finegranotritici mukiplicare illa anima extracta aliud modo metallum Sopbiftico aliquod , otnnefquequi tingerepoffitfalfiflimumeffefcias turfalfariosefle : fediftaintertioprincipiodeSale hicnon fic locus extendere cata mum. dehocgloriancopiofius.cum

DESULPHURE.
tria Principia merito Philofophi Sulpliur primoToeo INTEE, in cujus prajparatione pofuemnt, ficut digniffimum Principium, 1Qtafcientialatec. Triplexenimfulplaureftj&interaliaeligendum:

Sttk

$3 2

DeSulphure.
Mercuriuni: ferio rraciare

: Sulphur congelans tingens feu colorans Sulphur De quo quidem maturans. eflentiale Tertiumeft

debuimus,fedquiaperDialogumunumprincipiorumedidimus,ita nealicuiillorum injuriaminfetrevideamur, &aliafinirecogimur,& Mercurius nott eft cseteris Principiis, coagu]a< Sulphur maturius noftra in hac arte non eft nifj tur nifi fulphure: operatio ergo totalis ut fciamus ex metallis temear fulphur elicere quoin vifceribus : quod congelatur gentumvivumnoftruminaurum&argentum ideo digniushabetur, Operelocomafculi, quidemfulphurinhoc Ex horum duorum vero loeo fceminaj. Mercurius compofito & MercuriiPhilofophorum. Mercuriicum Alcliemifta Dialogo Defcripfimusin congregaubi ex confultabant tionem illam Alchemiftarum qua materia& eft etiara Scriptum quomodofaciendusfitLapisPhilofophicus. infortunio five Conclufione fere in univcrtempeftatis quomodo fumOrbem tempeftas valida ventufque dtfperfifunr.Surrexitenim & aliquorum . maximus qui illoshuc illuc difperfit, capita ita pernV vit,utadhocufquetempusfefenondumrecoIligerepoffinr,undein Erant autem inillorum cerebris varifortis mnlcxgenerantur. inter quos ter illosvariarumnationumacconditionum homines, Tradtatu fermoneminiU fuitetiamhic Alehemifta,dequoinhoc erataliasvirbonus,fedfineConclufione , exnumerohotuimus: invenire proponunt: rum qui cafualiter Philofophorum Lapidem iltius Philofophi certabat. Hic & eratfocius qui cum Mercurio verodicebat,fimihiitaaccidifletcumMercurioloqui, paucisverftultus ifte alter, inquit, fuiflem: nefcivitcurn bisillumexpifcatus Mihi quidem numquam Mercurius illo procederc* placuit, nec boni efle ; at Sulphur mihi credo in illo aliquid probatur, illo Comitiis de : fi in illis optime difputavimus quia connonifla tempeftas nosdiftutbaflet, primammateriamideffe clufiflemus: quoniam in meo capite non folent effe " res leves,capiit meum plenum eft profundarum imaginationum Sicque confirin fulphure illud dilabprare. matus inftituit Incepit itaque ftillarc, ac"tu generantur

DeSulphure.

tfjg

oleum per campanam exfllo faftillare,fiiblimare,calcinare?fixare, cere,tum perfe ,tumcum cryftallis, corticibus ovorum , &alios : cumque multum niultoslaboresinillo expertuseft temporis & furaptuum confumpfit,& nihil ad propofituminvenire pptuk,triftis fuit; mifer multas no&es duxit infomnes, exibat ctiam faepenumecommodius aliquid certi in roextraurbemadfpeculandum,uteo Acciditautem fuo Iabore excogitare poffet. quadam vice , eurn itafere in extafi fp eculando deambularet , pervenit ad quoddam , omniumque rerum refertiftimum nemusviridiflimutn , inquo fodinse , omiiiumque eratomniumminerarum&metallorum animalium & avium genera , omnium arborum , herbarum & ducfus : quoniamillis fmciuum copia ; ibietiamerantvarijaquae , nifiqua? pervaria inftrumenta & cainlocisaquanonhabebatur nales trahebatur ; & hoc per varios artifices ex variis locis : prsecipuafukilla , clariorque catteris , qua?a radiis Lunae trahebatur; illius procurabatur. Ibict8iha:cnonnifipro Nymphanemoris iam pafcebantur rauri & arietes., & paftores erant duo juvenes, : Cujus , inquk, efthsecfylva? cui quosAlchemiftainterrogans Alrefponderunt : Eftnemus&hortusnoftrenymphasVeneris. : Placuk illi quidem locus , fed diemiftahuciiluc inambulabat ; illetamenfemperdefuofulphurecogkabat ; atquekaambLiIando feffus, mifer confedit ad latus canalis, fub quadam arbore, &; deplorando rempus& fumptus iii iito ccepitmiferrimelamentari, laborefruftraimpenfosfnonerat alias deccptorias.facultatis > fed fibi ipfi nocivus) aitque. Quid eft hoc ? omnes dicunt rem efle communem , vilem, facilem, &.egofumvirdo6tus, &huncmiferum lapidem non poiTum excogkare, Sicque lamentando caspit maledicere fulphuri, quod in illo tot fumptus, tot labores fruftra nemore , fedinfcio AlconfLimpferk :. &fulphurfuketiaminillo cheinifta. Interim dumita lamentaretur, audivit vocem quafi alicujusfenis : Amice cur maledicis fulphuri ? Alehemifta circum; fpexit ubique, neminemque yidens .perterrefaftus eft. Voxautemilla iterum ak: Amjce cur ica contriftaris'{ Alchemifta refumLlll ptQ

fyf.'

DeSulphure.

depanc, ita ego fem. pto animo, Domine,inquit,efuriensfemper cogito. Vox : Et quare maledicis per de Lapide Philofophorum illud efle primam materiam fulphuri ? Alch. Domine credidi Lapiideo in illo laborandb per aliquot annos multa dis Philofophorum Vox t Amiceeconfumpfi, &nonpiotuiift:umLapideminvenire. & principale fubjeclum Lapfcfis Plii. go quidem fulphur novi verum fedrenonnofeo, nequede tuo labore & propofito lofophorum, maledieis fulphuri; quia illeeft in durifliquicquam fcio : Injufte adeffe quandoquiderri hicli. mis carcenbus,nonpoteftiinicLiique carcere pofitus eft, nec egreditur tenebrofiffimo gatispedibusin nifi qu6 illumdeportant cuffiodesejus. ^Alchem. Etquareeftin. Alchemiftis obediens efle voluit, carceratus ? Vox. Quiaomnibus &facere quicquid ipfi volebant , contra voluntatei matrisfua:, quas illi interdixerar ut folummodo iis qui illam noverunt obediret, propterea tradidit iilum in carceres,& juflit ligare pedes ejus,cufiouc fine illorum fcku & veluntate nufquamirc defque conftitufcilli, ! proptcrea&mihi nonpotukfuccurrepofl.it. ^dlchem. Orriifer : & quandodimitre : certematerejusfacitillimagnamiMJuriam Vox: O Amice,SLtlphurP'hil'ofbphorurn tetltrex iftiscatceribus? non poteft hinc exire nifi longiffimo tempore , &cum graviffiAlchem. Domine, & qui funt cuftodes ejus, quiillum moiabore. cuftodiunt ? Vox:'Ami.cc, cuftodes ejus funt ejufdem generis, fed vocaris*-\ tyranni. Alchem. Domine & tu quis es , &quomodp Vox: EgofumIudex&Pr3efectuscarcerum,&nomenmihiSaturnus. ^Ahjiem. Ergo in tuis careeribus Sulphur detinetuf, Vox: In meis quidem carceribus Sulphur detinetur , fed habet alios ' euftodes. -Alchem. Et quid facit in carceribus ? Vox * Laborat Alchem^ Et quid fck laborare? quicquid ejus cuftiodes volunt. : fcite&eftcoromniumrerum >i?x.Iileeftmillererumartifex, mendare mctalla ,. mineras corrigit, -animalia intellecium docet; fcit facere/omnia genera florum in herbis & arboribus, atque illis omnibus preeft,cprrumpk aerem,quem itefu emendat: eftomniunv colprum pi&or.^/c^.Ex qua. ., cl.or.uminMundo amfex,omruumqLie

DeSulphure.

633

materiafacitflores f. Vox, Cuftodes dant materiam & vafa, Sul&fecundum digeftionis varietacem &pondus phurverodigerit, Alchem. Domine , eft ne fenex? vaiios fiores & odores, facit. yox: Amice,fcito quod Sulphur eft virtus omnium rerum , & eft ; fed fecundusnafu , fed fenior omnibus ; fortior , &dignior AUhem. Domine,quomodocognofcitur ? Vox: puer obediens. Miris modis, fed optimc per rationem vitalem in aniiiTalibs,per covegetabilibus: loreminmetallis,perodoremin fineillomaterejus Alchem. Eftnefolushaeres , velfihabetfratres? nihiloperatur. Ysx : Amice unicum tantum ejufiTiodifiliummaterejus habet, fratres ejus alii funt mali affociati, fororem habet quam amat, & ab nam illi eftiicut mater. Aichem. Domine, illaamatLirviciffim, Vox : Quo ad naturam ejus uniforriiis, uniformisneeftubique? t corejus tamen femper purum eft, fedin carceribus mutatur fedveftim enta ej us maculata funt. Akbem. Dpmine, fuk ne etiam aliquandoliber ? Vox : Maxime fuit prsefertim illis temporibus quibuscum matre ejus magna aquaiidofLieruntillivirifapientes Er quifueruntifti? Vox : Innumerabiles niicitia interccdebat.^/t^. . fuerunt : FuitHermesquicum matre ejus unum erat : poftipfumfuerunt multi Reges', ac Principes, nec non multi alii fapienAvicenna,&c. tes,utpote hifce feculis Ariftoteles, quiillumii: berarunt : hienimejus ligaturas diffolvere refciverunt. Alchem. ? Vox: Deditillistria Domine,quid,eis deditproliberatione Regna: namquando illum aliquis diflolvk , &liberat> timc illeculkfdes vincit &ligatos huicqui fuos, qui modo infuo Regno gubernanr, ; illumliberat in fubditos tradit,ac eorum Regna in pofleffionem dat fedquod majus efl, in Regno ejus eft fpeculum in quo totus Mundus videtur. Quicunque in hoc fpeculum infpicit, tres partes fapi-* entijetotiusMundiinillovidere& addifcere poteft, atqueitafapientiffimusinhifce tribusRegnisevadet; qiiales Ariftoteles & Avieenna fuerut & alii multi qui,ficut &ca:teri anteceflbres,in hoc fpeculoviderunt quomodo &Mundus creatus efbex illo didicerut car-> leftiu virtutum influetias in inf eriora,& quomodpNatura per podus 2, . Llll ignis

ijC

DeSulphure.

Luna? , pra?fertirn ignis res componit ; turnetiammptumSoIis& verprootum illum univerfalem quo mater ejus gubernatur: exillo virtugradus calidkatis, fri.gidkatis, humiditatis , & ficcitatis, unde opritni tefque herbarum ac omrii.um reruffi cognoverunt; Et certe nifi Medicus talisfit ut fciat cur fuec Medici facli funt. " calida ,: curfieca, cur huherbatatisveltalis,. curinhocgradu mida fit , rion. ex. libris, Galeni , dut Avicennaz, fed ex fonte Niaturas: ',. unde&illiiftahabueriint, furidamentalis.Medicuseffe noiip o.teft,. Ifta. omiiia diligenter ifti confidefarunt , & fcripta utliomines; ad altiora ftudia alli. fu.a fLicceflbribu& reliq.uerunt.,. liberare ,. atque ejius viricula diffol. cerent,: &idifeerentSuiphur vere :: fe.dliomiriesliujusfaeculifcripta illorumj,amprofinalifun. damentoliabent ,. &uitcriusnonquajrunt; fuflicitque.illis quod fiic Ariftoteres fiic Galenusfcripferunt. Ahhem. Et fciantdicere, poteftne herba. abfque Hierbarfc* coquid: dicis;,; mi Domine,, griofci.?/ Vox v. V'e.teresilIiPhilbfophiexipfbm.etNatLrra;;fbntefli3 Alchem. Quomodo;,. mi Domihe ? Vox-. reccptaeonfcripferunt, Scko;quod:omnes;res.in.terra',. &.fuper terramex tribusPiiricipiis aliqttando duobus quibus tamentergene.rantur &prbducuritur-;. tiumadhaeret. : qui igftur novittria Principia, iHbrum &pondus ut illa Natitraconjungk^facileexdecoclione gradum ignis infubje&.o,, an,bene.-,.autmale,. velmedipcrfcer eotmiT, idque fecundum namciincTia vegetabiliaabhis. majus.verminus',intellige.rcpoterk.: qui tria< Principia; noveruntr cognofc.un.tur: ^Alchem.. Et lioc quomodo?:' Vox ::E'xvifii^,exguffiti,&od'orev inhistribusfenfibuscon. cluduntute.tiam'.triaPrincipi'a:rerum, &grad'us eorum decoctiouis. ii^Alchem.. DominejdicuntqLiod Sulpliur eft Medicina.. Vox: Imoi|>fe:Me.dicus eft,& quiill'umexcarceribusliberant-,illisprogratitu-. Medicinam dat.. ^rflchem. Dominehadine.&.fanguinemfuumin. bita. uniyerfalii Mediciiia: quamdiu; homo poteft fe: confervare a:. mprte?: ^v.-LIfqueadtermihummortis : cauteitamenhajcMedi' dhaftimenda.eft;, multienimviri fapientes hac MediciriaanteterMumiht^

^DeSulphure.

6$j

flammaignis, confumit parvam? f0.v:Nonneaudiviftiquodmagna m ulri erantPhilofophi qui ex aliorum dpctrina artem habtierunt qu i nen ita profunde virtiitemMedicinxfcrutaruntjimo quoMedicina erat potentior, fubtilior,eofanioullisvidebatur;&unum granum tnetalli tranfmeat,multo magiscorpushumanum. ejus multamillia Medicinauti ergo uti debuerunr ?#?.*:: ^/^m^Domine,quomodo debuerunt quaecalorem naturalem confortando nutriret,non fuperaret.Alchem. Domine,ego fciofacere iftam Medicinam Vox:Beatus esfi fcis, Sanguis enim Sulphuris eft illa intrinfepa virtus & ficcitas convertens & congelans argentu vivum in aurum,tum etiamdrania metafla & corporahumana ad fanftatem. Alchem. Domine, ego fcio cum calcinatis cryftallis praeparatttr;,. facereoleumSulphurisquod fcio & aliud per campanam f ublimare. Vox: Certe tu etiam es Phidita interpretaris, fiic ni. lofophus ex illis Comitiis;nam optime mea Alchem. Domine, norine eft hoe fallor,& omnium.Philofbphorum. nondatur Amice,fanguis,Sulphuris oleumfanguis SulpbuTJS?.r<fcv;0': nill his qui illud fciunt ex carceribus liberare'. Aichem.Domine,fcitiie' ettamSulphur aliquidin Metallis ?Vox :DiXitibi,quod:omniafcit,.& in metallis multo melius quam alibi ; fed cuftodes ejus fciurrt ibi in duriffimis.carceribus'. qiiodibi facileliberari poflit:, propterea ne adi detentum euftod junr ,i.ta ut &C refpirare non poflit,timentenim ita. palatium Regis perveniat. Alch. Domine ,in. omnibusne metallis incarceraruseft?. Vox:Inomnibus,fed;nonuniformiterjinaliquibLis; Alchem. Domine, & quareinmetairisita non ita ftricte. tyrannico'. timeretillps quandoadipaiatimore ? Vox ; Quia tuncnonamplius umfuum Regale pervenetit : jam enimpoteft viderii,. jamiibereex: licetnonfeneftrisprofpick s.quoniamulliceft.inpLoprio-.Kegnt>, Vbx :: Crdumitautdefiderat.,^/^?*. Dbmine,&quidieornedft:? husejusventuseft , cumdibereftcocrus.;,fedinrcarceribuscogitur comedere-crudum.. '^Alchem.. Domirie: poftent ne-ift'32:inimicitiaeinter illum & cuftodes ejus reconciliari \- Vox:\xno\ ftquis eftet. tnm.prudens.. Alchem.. Quare; cunti illis, die;paee. non^ tiactiat ?' ' ' ^mk;: 'Lltfljr

SgB

.. -

^DeSulphure.

furore excaty fox: illudnonpoteftperfe ipfum ; quia ftatimita& commiffarium. Vox: Fclicif. Alch. FaciathocperaUquem defcit. fimushominumcerte eflet,&sternamemoriadignus, quiimerilvir fapientifl'imus*qui cu matre los fciret pacc facere;fed hocnonnifi & cointelligentiam haberet: nam fi amici eifent ejusconveniret, , fed conjunccis viribus facerentres unusalterumnonimpediret eflet vir asternitati confe* Ccrte quiillos reconciliaret immottales. crandus: Alch. DomineVegocomponam'iftaslitesiiirerillos,&Ii: fum alias vir adeo docttts , & fapiens; adhsc etberaboillum ubi ad tractandum iam fum bonus practicus prxfertim venitur. & cum maVox: Amice : video quidemquod fatismagnus, crnocapitefis,fednefcionumtuiftafacerepolfis.y/c^.Dominc,forAlchemiftae, quoad rractatus femper taffistuignorasquidfciunt non fumpoftremus, mod6 inimici eillifu.nt victores,&certeego efto feeurus quod caufa tractabunt, jusmecumtra6tarevelint:fi cadenr. Domine,credemihi,Alchemiftarfciunttrac~tare. Sitantum mecumtractarevelint, Vox: Sulphur confeftim liberabitur. Placet mihi ingenium,audio quod probatus fis. Alch. Domine,die ? Vox: Hocqui-' adhuc mihi fi hoc eft verum fufphur Philofophorum demeftfulphur^fedfiPhilofophorumeftruumeftfcire, Satisego Alch. Dominefietiam tibi d'e Sulphuredixi. ejus carceres inveniVox:Si fciesoptimeporeris;facilius am,aneumliberarepotero? eft enimillumliberare quaminvenire.o^/^. Dominerogodicadne ex illo lapide Philofophorum. huc mihi fi illum invenero,faciam eft meum divinare , tuipfevideto: Vox : Oamicenon attamenfi illamfecutus fueris, fulphure foluto lapis in matremejusnoveris, Alsh. Dominein quo fubjecto eftlioc fulphur ? l'ox\ promtuerit. ; mineraejus Scito pro certo quod hoc fulphur eftmagnsevirtutis fun t pmnes res mundi ,eft enim in metallisjherbis, arboribus,animaAlch. Etquisdiabolus intertotres&fublibus,lapidibus,mineris. 5 Dictumihi materiam exqua jectailfum Iarenteminvenifepoteft/ nimis prope accedis,attamen aecipiunc./^Ar:Amice ilkmPhilofophi mtibifaiisfaciam,fckofulphurubiqueefle,fedhabet qusdam palatia

DeSulphure.

^3f -

; fed Philofophiilludin tiaubifoletPhilofophisaudientiamdare mari fuo natans & cum Vurcano ludens adorant, quando illud viLAlch. Dominein liffimo veftitu incognitum Philofophi accedunt. eftmeum,cumhic mari illudquarenon propinquius fit abfcondicuftodes ejusillud in carceribus tenebrotum, Yox : Dixi tibiquod ne illud viderepoffis, efteniminuno folo fubjefiffimispofuerunt cto; fedfi illud dominon invenifti vix in fylvis invenies. Ne autem dico illud in auro & argedefperesin inquirendo illo,tibifacrofan6te to effeperfectiiiimum,fed inargento vivo facillimu. Alchem.TtomiVox : Rembonelibenti animo facerem lapidem Philofophorum. Et fic Saturnamdefiderasjfulphurquoquelibenterdiflolveretur. vero feffLimgravisfoporinvafits, nusdifceflit. Alchemiftatn &apVidft inillo nemore fontem aqua; plentim, paruit illi vifio talis. Salcum Sulphure inter fe altercando, circa quem deambjilabant vulnus indonecultimocceperurit pugnare ; &intulicfalfulphuri curabile;ex quo vulnere loco fanguinis aqua quafi Jaccandidifllmfi crevk.Tuiic ex illo nemore regreffa eft efHuxit,ac inmagnuflumen Diana virgo pulcherrima,que cjepft lavari in flumine illo: qua dum (& majorfuisfervkoritranfiensPrinceps quidam vir fortiffimus bus) videret,Cepitadmirariejus pulchritudinem, quodqueeffet ' naturazfibi fimilis & ejus araoreeaptLis.eft: quodcumilla videret viciffimejusamore exarfit ;quamobre.m quafi in auimi. deliquium mandavir fuis fervicadensca^pitmergt: quod vidensPrincepsille toribus utillamadjuvarent: fed omnes timuerunt accedere adflunon adj.uvaris Dianam Quare (inquit) rnenjadquosPiincepsille: virginem? C.LiirefponderLint,Dominefium,ene.ftqiiicl;emparvum, quafiexficcatum,fed periculofifijmum:: Quadam viceabfqe. ruofci tuvoluimus hoctranare , & vixa periculio.aeterna?* mortis evafirnus ; fcimtts etiam. quod &alsi noffiri anteceflbres liie perierunt. TuncPrincepsille ,. depofito fuo palliQ groflb itauterat: armatusin flumen profiliit , utopem.ferretDianxpulcherrimie, ; quasvolens fe falvare ipfum etiann porrexitque illi manum 1 Paulo poffcianifiiicipem ad fe traxit, atque ambo fnbme.rfi.funt:..
mar

<f^o

DeSuIphure.

niaeillorumexflumineilloexiveruntvolitantes fupraflumcn , a. nobifcum accum eft, aliter enitp ab hifee juntque,Optime corpori. busliberarinon potuiflemus qusepolluta &maculata erant, \^*Uh% inilla corpora ? k^inirh, interrogansait:Revertiminialiquando fedquandopurgabLtntur^&hocflumenexfie. Nonintampoliuta; &provinciahscf3jpiusperaeremexatni. cabkurper caloremfolis, facietis? Animti. Hic fupra flumen natafuerit.^/c^. Interimquid vplitabimus donec ifta; nebuhe& tempeftates ceflent. Interim Al chemifta in magis optatum fomriium defuufulphureincidk; & illutn locummulti Alchemifts &veneruntin ecce apparentilli, & cum apud illum fontem a fale occifum qusefitum etiam fulphur: illud interfediviferunt: cadaverinvenerunt; quod Alchemiftavi; & ficquilibet illorum domumreverfi densctiampartemaccepk , &hucufquenonccffunt,cperuntquein illofulphurelaborare fant. Huicvero AlchemifteSaturnuSoccurrit&ak: AmicequoAlch.O Dominemultamirabiliavidi,vixuxor modofereshabentf' te mi Domine, admea creder ifta; jam etiaminvenifulphur,rogo juva me faciamus iftum lapidem. Saturnus. Libenter mi amice, Al.dovivum&fulphur,&vkrumhucda. Prasparaergoargentum mJnenolihabercnegotium^cumMercurio^quiaeftnequamjdelufit fociummeum & alios multos Saturnus, Abfque argento vivoin cujus regnofulphurjam RexeftPhilofophinihilfecernnr, nccego Alch. Dominefaciamusexfolofulphure. aliterfcio. Satur. Bene miamice, feditafuccedetficutj.ubes. Acceperuntitaquefulphur illud quod Alchemifta invenit, & fecerunt fieut voluit Alchemifta, fulphur tractare in fornacucceperuntque laborare mirismodis,illud lis mirabilibus,quas pluTesAlchemiftahabuit:fedfemper in fine ex quoliber.laboreeveneruntilliscandelul# quas vetula? ad accedenvendunt. Denovo inceperunt, & fulphurflidumignemvulgo Alchemifta? placuit; fedutcunquefc* blimarunr,calcinarunt,ficut evenit: namquicquidexiilofulceruntillisfemper infineutprius voluit fcmper candelula fuit : & aitad phure Alchemifta 5aturnum , VereDomine., videoquodjuxtameamphantafcini ^. . noit

DeSulphure.

4>4&:

ficutfcfs. Tunc Saturrius jionvultfueecdere,rogotefactufolus Accepit itaque duo argenta viva diverfie aityVide ergo & difce. fuhftancia:, fed unius radicis, qua? Saturnus lavit urina fua, & voca& commifcuit fixum cum volatihv virillafulphura de fulphuribus, debitum pofuit, &ncfulphuraufugeret faciacompofitioneinvas balneum ignis lentiflimi, , &ficpofteain ut cuftodemfuppofuk Feceruntkaniateriarequirebat,pofuit, &omniaoptimefeck, quia exdebitamateriaiion nifi debiquelapidem Philofophicum valde accepit lapidem cum tum opus evenit. Alchemiftagavifus confiderans vittojcolorem ejus qui erat tanquamfangiiisconibuftus admirabatur , &pr^enimialxtitia ccepitfaltare, inquofakuela&fractumeft ; ficque 'Sapfumeftilliemanibusvkruminterram Alchemifta turnusevanuit. quoquec fpmnio expergefactusnihil candelulas quas feceratcx fulphure in manibus invenit: prxterillas undevolatilisdicfcur: &fic &hucufquevolat, lapisveroavolavit, exiilla vifione quamcandcmiferille Alchemiftanihilaliuddidicit lulasfulphureasfacere: qni poftea relidto 'Iapide ecepft efle Medicus lapidem renum acquifivit. iinqukendo lapidem Philofophicum Alchemifta:, Ultimoduxfcvitamutfolentejufmodi plerumque fiunt.Medici autfmegmatiftse, quod omnibus eveniet quffine funda'ad artem, mentoex auditu aut receptis cafualiter per diale&icam accedunt. 'fucccdit dicunt -. Virifap-iehtesfuAliquipofteacumillisnon ,:fiars vcraeffet nos prarcarrerishaffiusjgramencrefcereaudimus buiilemus- : &ficpudoreveftitinehabeanturpro.indignis (ficiiti contraartem cuculant. Tales hsec ftnit, imo&durasceruicisj oftendit. fcientiao.dit ae illis femperinfineprincipium Nosautem efle concedimus., vktutis amatoribus veindignishaneartemiiihjl illam comdoctrinae/ummopere ro,&verisiiudagatoribus,filiisquc veriffimam affirmamus. mendamus ., veramque effe :, &omnino Quam aliquoties coram viris eo fpectaculo dignis, magnas & infimse conditionishominibus, (Nontamenrioreipfacomprobavimus: ftrismanibus hxc Medidna fuk fa&a_,fedab amico talia accepimus, Mmmm verifii-

$4&

DeSulphure.

veriflimatamen) adquamindagandamfatisinquifitoresinformav non placent, aliotum Authorum levi. mus> quibus fi fcriptanoftra era legant, hac tamen cum cautela ut quicquid legerint femper ad naturae conferant,nec tentet aliquid contranaturam, poffibilkatem Nec credant etiamfi effet fcriptum in libris Philofophorum qaod contra naturam : fedfi fcribitur ignem ignis non urfc, qukhoceft exficcandi & caleficiendi vim habere , hoccum naturalicer fiat credendum eft ; natura enimfemper cum fario inteilectn conveTum nit,& innatura nihil difficile, omnifqueveritas fimplexeft. innatura funtfibi propinquiores, etiamdifcantcognofcerequseres noftra. facilius quam peraliafieri exiftirnamtis, quodper fcripta aliusveniat qui totam re> cumfatisfcripfifleputemusdbneealiquis quod nohis eeptam fieut ex la&ie confieere cafeuin cenfcribat,. nonlieet.. $cd ne omnia inihfipientes Vertamtts', voBls quoqtTe quijiamltaj Vidiftifne regionemillamutranfiiftis asrumnas aliquid dicemus. dbmo natura: bi vir fuamfibi perduxituxorem , quorumnuptiazin celebratae funt ? Intellexiftis quomodo hoc fulphur vobifcum vulgus vidit ? Si igitur vultis tit veftram Philofophiam vetulse exerceant,, monftrate horum fulphurum dealbationem, Vulgo dicitc: venite.&videte, jamenimdivifaeftaqua&fulphurexivit;redibit Comburite ergpfulphurafiilcandidrim,. &congelabftaquas. dealbatcrubificat-e &lavate, , doneefulphureincombuftibili, acMercuriusfiatfulphur, quod poftea aniphurfiat Mercurius,, ma auri ornabitis. Nam fi rion fubhmabitis fulphur a fulphure; & mercuriumamercur.ion.ondum aquam invcniftis qua: exfulphure & mercurio quirita effentia creatur & diftillatur; non afcendet qui non defcendir. hacarte eftnotabile in prajparatione Quidquidiri alias amktitttramultis, fulpnureeniffiacufturmercuriusnofter, non prodeffet. Princeps fine populo mifer :. hic Alchemsfta fine Simelntelkxiftisdixii. fLilphure&mercurio. reverfus lay/idem amiiTum deplorabat, Alchemiftapofteadbmiim & maxime condolebat quod Saturnum non interrogaverit qualeSaj hoefuerit ,, curntotVariagenerafaliumreperianturiCJeterauxori

^xk..

GON

DeSulphure.

$43

CONCLUSIO.
1s inquifitpr hujus artis dehet mprimis maturo judicio ONN quatuorelementorum creationemjpperationem^&virtutes, fi enim horum originem & naturarri cumfhisactibusexaminare: necmateriignorat,adcognitionemprincipiorumnonperveniet, minus fincm bonum afTequecur j amveram lapidis cpgnofcet,multo terminatur: Qnibenc quoniam omnis finis fuprafuumprincipium fcitquid incipit bene fciet quid finiet. Origo enim elementorum eft chaos , ex quo Deus conditor rerum creavit & feparavit eleelementis vero natura producic menta, quod folius Dei eft': Ex% principia rerum,& hoc per velle Dei folius natura? eft: Ex principtis pofteanaturamineras producfc & omnia : ex quibus etiam artifex imitando naturam,multa mirabilia poteft. Quoniam natura ex his minerasac metalprincipiis quae funt Sal, Sulphur &Mercurius, la& omniagenerarerum producit; & npn producit fimplicker ex fed per principia qua; funt medium inter eleeiementis metallum, menta & metalla : Ergo fi natura ifta non facit, multo minus ars Et non folum in hoc exemplo, verum in omni proceflu potcrit. namrali difpofitio media obfervanda eft: prppterea hic in hoc tractatu& elementaipfa,&: illorum ahrs & operatipnem, tuffi & priacipiorumoriginem fatiscopiofe defcripfimus (quod hucufque nulclaripra dedit) ut inquifitor bonus facilius confilusPhilofophorum , &metalla abelementis derai-epoffitin quogradulapisametallis diftant. Difterenria enim eft: inter aurum & aquam , fe-d minor inter aquam & Mercurium , minima inter aurum & Mercurium,' nam domus auri Mercurius eft; & domus Mercurii effc aqua: fulpihnrautem eft coagulum Mercurii; quod quidem fulphur difficilQuoniam in fulphulimepraeparatur, fed difficilius inveftigatur. re Philolbphorum totum hoc arcanum latet , quod etiam m .: de cujus praeparatione, fine penetralfbus Mercurii continetur in tertio principiorum qua inutilc- eft 3 dgbiinus aliquando

$44:

DeSulphure.
& origftiem , nenpraxin , fulphutts

defalc , cum hte virtutcm traclemus.

, ut anti. confcripfimus Nonproptereatamentractatumhunc redarguere velimus,fed potius corum fcriptacoru quosPhilofophps : cum& Phi. omiferuntadimpleremus firmaremus.&aliquaqua; non omniatta ad amuflimpoffunt,nec unus Ibfophi homines fihc, de ommbus fufficienter poteft. Aliquos etiam miracula a via linearinaturae feduxerunt.,utinAlbertoMagno, . viro&Philofophofa; quifcripfit temporibus fuisgranaaugaciflimo accidiflelegimus rea inter dentes demortuiin fepulcro inventa effe. Huj.us miraculi homirie rationemcertamnonpotuitinvenire,fedhocvimineraliin ,, &fuperhancopmionem cecidfcilliconfirmatiodicli adjudicavit extyahitur: Morienis.c^ hacmatermRexjite Sedhocerroneiuneft, nam& MorienesPhilofophice Virtusenim iftaintelligerevoluit., mineralis in fuo regno iocaraeft, ficut & animalis iri fuo regno m irt libellbi iXILTracfatuum diftinximus&. iftaregna inrriaregnadivifimus ;-.quia'quodlibet liorum abfque- ingreflii; exrraneo in femeteft iri regno aniffiali effc Vcrumquidem ipfb ftiat & multiplicatur;. & fulphurficutvirtutenT,ifedani&MercuriumfiGutmateriam,. malem nonmineralero. Vis fulphuris animalis fi non fuiffetih ho& oflajfic fanguiriemMercuriumincarnem mine,non.congeIaret ctiam fiinon.efletvisfulphuris , non vegetabilis in regno vegetabili lierbas & arbovegecabilemin eougelaret aquamfeu Mercurium res., Sicquoque in regno minerali intelligendum eft. Non difTeruntquidemhitresMercuriiinvirtutc, necillatriafulphura,quia hab.et vim naturalem Mercurium fuum coagulaquodlibetfulphur re; & quilibet Mercurius habet vim a; proprio' fulphure eoagulari; exrraneo-.Cur autem aurum.inter fednonab dentes demortuiinhax;effi ratib, quodinvftademortuiper ventumvelgenerarumeft aliquem Medicum Mercurius iri corpus illud irifirmum introductus eft,veliperunctione:, vel'perturbitli,veIperaliummodum,utmoris &ufus eft, &nattira Mercurii eft adbs parietis afcendere, & per vulaeratoriscumpliegmate.evacitari.Si igitur in ejufmodi curainfirmuf obijtj,

De Sulphure..

"

<f?

in oreintra dentesre-biit, isMercuriusnonhabensegreflhm, eft cadaver illud in vas naturale Mercurij fic manfit&factum per aurum congelatus efl longumtcmpusocclufusfiftphureproprioin calorenaturali putrefactionisa phlegmarecorrofivo CorporishuSed fi ibi Mercurius mineralis introductus non nsani purificatus^ efTetnunquam aurum productumfiiiffet/.EthoceftexempIum vcriflimum quod natura in vifceribus terra; exfolo Mercurio producit aurum & argentum,ac alia metalla fecundum difpofitionem loci vet matricis. Quoniam Mercuriushabetinfefuum proprium fulphur quo coagulaturin aurum, nifi impediatur ab aecidente, vel non habeatcalorem requifitum, vel locum occlufum. Non ergo vis fulphuris artimalis congelat Mercurium in aurum, fed in carnemrfi enim talis virtusin homine eflet ,, in omnibus hoc eveniretcprporiTaliamulta miracula&accidentia bus, quodnoneft, eveniunt: quamon bene confiderata a Scriptoribus errores ledtoribus inferunt: Inquifitor tamen bonus omnia-adipoflibiliratem naturajapplicaredebet rSicuna naturanon eonveniiuntomittcndafunc Sufficit diligenti-Studiofo hic accepiflc, originern' Prmcipiorum cumincognitoprincipiofinis-femperdubius, dequibus nosin hoc rractatu non amigmatice, fed clariori fermone quo poruimus & no-t allbcutrfLtmus: per quemfialicui Deus mcnbislicet,inquifitorem tem iHuminabir,fciet quid fucceffor fuis anrecelforibus debear, cum hzc (cientia femper per ejufmodi ingeniaacquiratur: quam nos poft ejufmodi claram oftenfionem itt finum Dei Altiffimi creatoris ac Domini noftrireponimus,& nos ipfos unacumbonis Lecoribus in Cuifk grarlam&immenfamejusmifericordlamcommendamus. laus & glptl^'r)fc6ihfinira fasculafaeculorum..

dF

/ N

s:

INTROiTUS

APERTUS,

OCCLUSUM
REGIS
7
V

PALA
Authore PHILALETMA

TIUJM
'/ :)

ANQMJTMO

PHILOSOPHQ.

**QX649y&*

SYLLABOS
Capitum3 quadnhocTsaiSkatulo coniiaentur. Ckmr I. II. III, IV.. V. VL VII. DeMercuriiSophidiiccetiitatcadppujEIixir. D.eComponentnbusprincipiisMereurftSop1xic^ De ChalybeSophorum. _'= DeMagneteSophomm, Dc Cihao Sopihorum. DeAereSophorum. De Operationeprirtta, Mereurii Sophicipr^paratione |>er Aquilas volantes, Deprjeparationisprimajlahoreacrsedio. De Virtutc ncfttiMereuriifupcroiTiniametallai. DeSulphurc,quodefl:uiMercurioSophieo, DielnventioneperfecliMagifterli, DeModofaciendiperfectumMagilfteriumingcnerc. DeiSulphurismaturiufuinOpereElixiris. De requifitisin genere ad hoc Opus circmiaflantiis accidentibus. Auri. DeaceidenralipurgationeMercurii& De Amalgama Mercurii & Auri, &de pondereutriufquedebito. DeVafisproportione,formasmateria&;cIaufura. DeEurnofiveAthanorcSophico* DeOpcrisprogreflitperprimasdiesquaciraginta. DeAdventuNigrcdinisinOpereSolis&LunsB. t)e Florum Combuftione, ejufque Cautione. Nn nii

VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIIL ^XIX, XX. XXI.;

XXII.

6$o
XXII. XXIII XXIV. JKXV. XXVI. XXVII. XXVIII.

SyEabus Capitum.

Saturni, quid & uride dicaturj DeRcgimine De diverfis Operis hujus regiminibus. Deprimc OpcrisRegimincquodeftMercurii. De fecundo Operis Regirmne,quod cft Saturni Dc Regimine Jovis. De Regimine Lunae. De Regimine Veneris! , XXIXDeRegimineMartis < . XXX.DeRegimmeSolis, XXXI. DeFermentatione Lapidis^ Delmbibicione Lapidis. XXXII, XXXIII. DeMiikiplicationeLapidis DeModo projiciendi. XXXIV. XXXV. Demultiphei Ufuhujus Artis,

INTRO

INTROITtTS OCCLVSVM
. PR^EATIO

MIRTUS PJLATIVM:
AtlTHORlS.

RBGIS

ADepto lefimofixcentefimo

me, tAnonymo Phiiatetha ,Phiiofopho} arcana medicina chemica^phyfica^nno mundi Redempti mil-

quadragefimo quintoy Atatisautem wt&vigefimotertioiquo Fiiiis Artisdebitumperfotvamjnvolutifify Erroris Labyrintho manum porrigeremy traBatulum jmncconfcribere decre*>i,ut adeptisappareatymeittisparem fjff ftatrem ,fiduBi verb Sophiflarum nugis, tucem}per quam tuto Ommor porrcfnon xmrUntur-i videant gff ampleBantur. hifce meU iahoribm ittuminaiosfore. Nonjunt Vabuk-, pamos novi, quodex hifce lineis fdreaiidExperimenta^quavidifeci, fmlecottigetAdeptm. hareutadbonumproximih*cfcribo, fatfit me prqfeffum effe ,neminemin hac artefiribentemunq&amtamlucidefiripfiffe ymeque inter firibendumpiuries calmMmrepofuiffe,quodpotiusvettemfubinvidi%larvaveriktem cetafie j at cogebat.Dem}cui non potui refiflere, quifolm corda Hinc indubie cottigo, novitycui Soii gtoria infeculum. mdtpsfuturoshacultimaMatemundihocarcanobeatos. Qhtia ,non fdeliter feripfi,necJludiofo Tyroni' uttumretiquidubium pfeBefatisfaBum. EtiamfciOymult6s,quiunamewmboc Jrcan6potiuntur}muitoque plures effefumperfuafm, quorum ^amiharitatemquotidiedenovOiUtitadicamifumbrevicon* fscuturm. TaxitfanBaT^ei voluntas-quodfibiplacuerit.iindu gnummefateor^er quem talia efficianturflamen hifie inrebmjanfiam Dei vptuntatem adoro , cuifubejje tenentur creata mherfatob quemfolwm ifla eondidit^cottditaque twtWz

$z

Jnfmtm

Aperttii
L

CAPUT

De Merwrii

SophiciNeceffitaieadOfm > Eiixir.

hoc VelIerepothicupit,fciatauriffcum noftrura noftrum nommamus, effe aurum fc, pnlverem,quemlapidem QUifquisattreo & fubtilis fixita. gradumpuritatis Sumrfiodddigeftumin&premnm tis,ad quem per Naturam fagaxque artiftcrum poteft deduci ?quod aurum fic Effenfift catum,aurum noft rum, (rron amplitis vulgi) nomrPoffem omnes natum, eft Naturas artifque perf ectronis periodus.citarehacde re PhiIofophos;at teftibus nonegec*, quiafpfemet adcCredatquivolet,imptus> & lucidius feriboiquam antehac ullus. cvi libet, hanccertemercedern reportabit, probetquipoteritjCarpat fomniant; SubtiIiit,fatepr,ingeniaChi:ma?ras altamignorantiam. at in via Naturx fimplici verftatem iedulus reperiet. Autum igitur efto. Efirautem aurura foIum,principium purificandiverum,nnum expetimusymaturu'rnput3, n6ftrumduplcxquodadopusnoftrurr$ fixum Latonem fiavum, rajus cor fivc centrum eft ignis ptTtus, qtt^ recerpus ftiurn iinlgne d:efendit,in qtra depuratianem recrpir, utniHcfn Operenofb hil ejus tyrannidi cedat,autabeopatiaturj ^ices maris gerit,quareauro noftro albo crudiori, fpermatr fcemineo conjnngitttr,iri quo fpermafuum emittit, tandemque vineulo indiffolnbils utrumque coir,Hcfitnofter Hermaphrpdftus utroquefexii corporafe, prfufquam ctitn grollens. Mortuum eft itaqueauriim qua Sulphur coagulansTquodi iirauro jvjafponfaconjungatur,cum Src abfcondkur Altfcndo 8manifeffaliextraverfuminvertiatr. Sie fixum adi tempus fit volatile, urnobiliorem tur prontnditas* pbiftea Itatum hxreditatio poffideat, in quo fixkatem pr jepolientein bciinet. Patet kaquc,qirad totum Secretum in Mereurio cofiftat,de eft,inquit,qiti;cquidqu3BruntSapien|Uo'Philfpphus;InMerctitib .
.'" wj,

Adoccluf.\Regk

Palatium.

6$%

ies. DehocGEBER:Laudetur,inquitiAI:tifiimu$,quiMercurium Cert^ ftoftrum creavit3eique' deditr nattiraffi cuncta fuperantem, enim,nifihic effet,glorieHtur AIchyriTiftae,ututvoluHt,atvantTmeii fet opus AIchyroicLiffi. Liquetproindev qLrod.nonvulgarisfrthic MercuriLvs, atS;ophfUS.,qOTaomnisMercarfe&viiIgjeft:mas,ideft:y atnoftereftfprrittialisjfccmina corporalisjfpeeificatus&mortuus?. Attende ergpquarfim deMercurio dicfurus, quia, viva &vivifica'. nofter eft Sal Sophorumifine quo qiti^ ct ait Pliilofophus,Mercurius Sc taqujfine efiprdafagittar, cunqueoperatLtr, eft fcutfagfttatius, Eilius autem eft .anofeis men nufpiam eft fuper terramreperibills. formatus,non cresndo at exiis rebus,in quibus eft,extrahenctoycoc>' per artemf agacernv jjerantenatur^mpdo'miro CAPUT IL

DeComponenfihm

principiis Mercurii

Sophici

quorudam inhacarte operaritruffi eftha?c,ut Mercurium nam per falia adjun&afublimant, nonnulli INtentio diverfimodepurgant: avariis fecibus ,-afii perfe tantum vivificant, fic repetitis operationihusMercuriumPhilofophoTum facfem autumariE, & errancy quia nonin natura operantur, quas fola rn fua Natura emendatur* Sciant efle tamenrem unamex itaque,aquam noflram componiexmtiltis, Eft nempe in diverfis SubJftantiisunius Eflentias concretis factamv Saturnia5 vegetaAquanoftra requifitus primo IgniSjfecundplrqnor tavkjculum. bilis,tertioMercurii Igniseft mirieralisSulphuris,&: men non proprie mineraliseft,nednmmetallicus j atmediusinter. ffifneram & metalhtm,neuterutritifqueparticeps, Chaos fiveSpki^ tus, quia Draconofterigneus, quiomniavincitTta:menper@doreni Saturmarvegetabilispenetratnr, cujusSanguisoum fuccpSaturnias i eoncrefeit, in corpus unrim mirabile, & tamen ciorpus non eft, quia I Kstumvojatile, necfpiritus y quiainignemetallumliqiiatumrefert i EfticaquereveraChaos, qitocladpmniametallafehafcetjUtmater. Exe Nnim ;' $

4s4

fntroitus Apertus

etiam Solem Lunamque abf, Exeonamqueomniaexcraherenovi, quod qui paritervidfc,poteftatteftari. que Elixire Tranfmutatore, Vbcatur hoc Chaos Arfenicum noftrum, aer nofter, Luna noftra, Magnes noftcr, Chalybs nofter, diverfo tamen refpectu,quiavarios ftatus fubit materia noftra,priufquam ex meretricis noftre, menftruo exeernatur Diadema Regale, Difceigkur, quifintfocii Cadrni, illos voravit, quce fit cava quercus, ad quique fit Serpens, qai Difce , qua? fint Diahse quam Cadmus Serpentem transfixk. Leonem, inquam, Columbar, quac Leonem rnulceado vincunt, veneno fuo euncia vtridem , qui revera eft Draco Babylonienfis, TandemdifceMereuriicaduceum, interimens. quocumoperamrmira, qua?ckiefincnympha;ill#, qua.sincantan>doinficfc,fivoto fcupcupispotki, GAPUT III.

De Chatybe Sophorum.
nec tradiderunt, ei attribuerunt, levemomentum SApientesMagimultadeGhalybefuopofteris quare inter Alchymiftarum cercamen, quidnam Chalybis nomine fitiritelvulgusnottleveeft dederunt. Can-. Hujusvariaminterpretationemvarii ligendum. didcde hoc Author Novi Luminis, atobfcureforipfit. Ego utnil. fincere defcribam. Chaab Artislnquifitoribus exinvidiacelarcm, lybsnoftereft Operis noftri vera Clavis, finequo ignislampadisnulla arte poteftaceendi: Eft auri minera, fpiritus prae cunctis valde purus, eftignis infernalis, feoretus,in fuo genere fumme volatilis, mundi miraculum, vktutum fuperiorum in inferioribus fyftema, quare Omnipotens, cujus nativfcas per Orietilignoillumnotabiliriotavit ViteffiinHorizonteHemifphseriifuiphilofophicumannunciatur. derunt Sapientesin Ev^ M agi, & obftupuerunt, ftatimclue agnovG^. runt Regemfereniflimumin mundo narum. Tu, cum ejus Aftr enfpexei'is,fcqucre adufque cunabula,ibi videbis infantem pulctii fordes

Ad occluf.Regu'

Palatium.

$$$
-

fordes femovendo, regiumpueliumhonora, gazam aperi,aurido~ numofferas,iictandem poftmortem tibicarnemfanguinemqueda. bit/LimmamintrihmsTerrasMonarchiismedicinam. C A p,u T IV.

De ^Magnete Sophorum.
Chalybs ad Magnetem itrahitur, Magnefque QUemadmodum fic&MagnesSophorumtrafpontefead Chalybemconvertit, hit illorum Chalybem. Quareficut Chalybem docui effe auri Miaeram , pariter & Magnes riofter cft ChalybisnoftriveraMinera. Notifico porro Magnetem noftrum habere centrum occultum Sale abundans, qui Sal eft menftruum in Sphsra Lunse,qui novit calcinaCentrum' hoc fe convertk appetfcu archetico ad Po= re aurum. InPoloeftCor Chalybiseftingradusexaltata. lum,inquovirtus Mercurii, qui verus eft Ignis.in quo requies eft Domini fui, navigans Indfam, curfumdiutramquepertingat permarehocmagnum,ad rigat per afpcctum Aftri Septentrionalis, quod faciet tibi apparere Magnesnofter. Sapiensgaudebit,ftultustamenha:cparvipenders necfapicntiam difcet,etiam licet Polum ccntralem extraverfum coriTam dursefuntcerfpexeritnotatumfigno Omnipotentisnotabili. vicis, quod etfi figna viderint miracula, non tamen Sophifmatafua ^eponantnecfemitam rectam ingrediantur.
C A * U T V.

Cbaos Pbiiofopborum,

audiat Sophos tinanfcniter concludentes pILius Philofophorttm In initio igiOpus hoc efle Creatronis Univcrfi affimilandum. tttr creavit DELIS Ccelum &: Tcrraffi, S^eirat Terrainanis&va; cua, &ferebaturDEl Spirftus fuper aquarum faciem , & dixit DEUS : EftoLux, Verba haeeArtis filiofat erunt.: &Luxe)rat* EtenimCerium. comTerra oportjf t CQnjungifuper thcrum amicitiey
. Sic

6$$

Introitm

Apertus

Terra cft corpusgca-. regnabit. Sieinhonorcperwniverfamwfcam fervet, licetarborcs& ve,mineralium Matrix,qu6dinfeilla.oc.eulte Cpelum eft in quo Lumjnaria magna aniraalia inlucem proferat. cum Aftris circumvpjv.untmvfuajfqu.e yires transaeraadinferioradiEcce f!m-. nrittit,at in principio .confttfa .fimtfil omnia fecere Chaos. Mineralis Qct yeritatempropalavi: Chaose.ten.imNoiirumeitqu.afi aer vojatilis,:intra quod Terra, coagttktionisfuae reipe&u^tamen eitreyerl eft Cce.iumPhil.ofopborumin Centro&o*quodC.eittr.iim fuo juibare. Ec quis Aftrale,irradiansTerramadufquefu,per.ficJem ex liifce eolliga.tnovum Eegcmuatum JCUQ. Magus tampr.udens,qui Otiginali Redemptorcm, fcispraepoilentein^fratiaimfifprwmalah.e fuam .&: fangujnerniti qtiem oportet moti,8c inal.tum toll.iut c.arnem rniund.iyi.tam det l jb^.ne.Deus,qu.am.mkificafLin.tha;c tuaOperaM ie hoe faftum eft & miraculum apparcr i.n oculjs .iio.ft.ris. Gratias ha?c a fapien. ago tibi,Pater Dominicpeli ,& te.r.r.a^qu.6d.ahfconderis tibus &: prudentibus,& rewJawsea parTOUs^ CAJUT VI.

AerSophomm,
Chaos noftrumnominatur, idque EXpanfumfiveEirmanaettiumAerjriSacris Acr Fftmamentalis eft Aqu.arum Scparator,pariter quoniamficut &: Aer nofter. Eft ergo Opusnollr.u.mreverafyftemamaiorisMun^ocatur. Aeritem non citra Se.creum infigne,

di. Quoniamut videntur,&:appai-ent Aquaeiiabtu^Firmamentum At fuperidres yivinius, nobis qui fupr.a Terram Aq.ua: yifiimnodiftant Parfcer ,&in microcoftrumfugiunt, quiatamlateanohis at fmonoftro aequjse funtminerale.s.e.xtracen.trales,quseapparent; & tarnen rcveraex> vifumnoftrumfugfctnt, quae intus clauduntur tant. Hxfunt,deqLiib.u.sAytho.rNoyiLuminis-, qu2efunt,atnon donec Artific.i ^Jacea.t. QuemadmodumergoAerdiapparent, Aquasyfic &aernofteromnem ftinguitinter aquarum cxtracentralioot

Ad occluf Regis Paiatiuml

6$y

Eteninifg ingreflitm prohibet. liumadaquas,quaeincentrofimt, & mifcerentur, tum ftatim Uuione indiffolubili coaingrederentur lefcerent. Dicam itaque Sulphur externum vaporofum comburens adlmere pertinaciter Chao npft:ro,cujus tyrannidi non valens refiTufisridara ftere, avolatpurumahignefub fpeeie pulveris ficci. Terrarlaxabis, &c hanc Terram,aqua fuigenerisrigarefcivetis,poros externushicfur cum Opcratoribus nequitia: foras projicietur, pitradditamentum Sulphuris veri aforde ieprofa,& ab gabitur aqua per humore hydropico fuperfluo,habebifquein polTeComitis aTrevis Fontinam,cLi|us Aquxfunt proprie Dianae Virgini dicataj. Hic fur juvenisalatus horcftnequam arfenicalimalignitatearmatus,quem Edicet AquacentralisfithujusSponfa, tamen Amorer&pigit. non audet exerere , ob Iatronis rem fuurn erga illam ardentiflimum infidiasjcujus t echiiae funt yere inevitabiles. Efto hic tibi Dianaproaeris cujusbinse columbaspennisfuis pitia, quaiferasdomarenovit, ingrcditur adolemalignitatem temperabunt,quodperporosfacile fcens,concutic ftatim pero iedos, nubemque tetricam fufcitat, tu unquas Jasfltperinducesad Lunse ufquecandarem,atqueitaTenebra, perfpiritum feinaquis moventem difcufupraabyflifaciemerant, Lueem e Tenebris feSic jubente DE O Luxapparebit. tientur. Sophiea Mercurii complcta, parafeptima yice, eritquecreatioha:c critquefeptimus tibi Dies Sabbathum quietis,a quo tempore ad anni ufque revolutionem poffis expectaregenerationem fupernatur.ajis Solisfilii, quieireafinem feculorumin munduni veniet, utta labc cundfca fuos fratres liberei. CAPUT VII.

foeOperathmPrimaMercuriiSophicipr&paratioms per aquilas <volantes,

frater,quod exa&aaquilarum Philofophorum pra^paratio,, SCias primus pcrfectionis gradus cenfetur, in quo cognofeendo ingcniura Oooo

-tfj-S

Introitm

Apertus

ingenium requiritur habile. ftrum cafu vel imagiuatione

Noli namque credere, quod alicui nofortuita provenerit, haec Scientia, proVulgus credit, verura multiim diuque fudaviutftupideignarum multiim laboris ac fudoris mus, muftasno&esinfomnesduximus, fumus perpeili, ut veritatem confequeremur. ftuEapropter,Tyro diofe , certo fcias, quod abfque fudore & labore nil efticias, puta in Opere primo, licetin fecundonaturafolaopus exequiturabfque ulla manuum impofirione , folo lgne moderato externe adhibito, Intellige ergo, frater, Sophorum dicta, cum fcribunt, aquilas fuas ad Leonem vorandum effe ducendas, quarum quo parcior numerus, eogravior lucta, tardior item vicloria, praeftantiffime autem opus perfici feptenatio numero aut noveno. Eft, puta, MercuriusSophicusAvisHermetis, quinuneAnfervocatLir,nunc Ubi vero loquuntur Magi de Tafianus , nunc Hic , nunc Ille. aquilisfuis, plurali numero loqiumtur, numerumque affignanta Tribtis nfque ad Decem. Non tamen fic volunt intelligi, ac fi totidern aqua; ponderaad unum terrae vellent, verumdeintrinfeco pondere dicfa fua interpretari opportunum eft, nimirum capienacuatam, quotillinumerant damefleAquamtoties aquilas; qua: aeuatio fit per fublimationem. Eft ergo fingula fublimatio Mercuxii Philofophorum ; Aquilauna, feprimaque Sublimatio Mercufic exaltabit, ut Balneum Regis tuifiat convenientiffi. rftimtuum iriLim. Quare ut probe nodum hunc explicatum habeas, arrigeaufesattentiffime.-SumanturDraconisnoftri ignei,. quiinventrefuo Chalybeffi occiiltat magicum, partes quatuor, Magnetis noftri informamipartesnovem, mifce fimul per Vulcanum torridum, neralis Aquae, cui fupernatabit fpuma rejicienda. Teftam repudia, nucleumquefelige, purga tertia vice, per ignemacSolemj fiSaturnus infpeculoMartisfuamfprmamafpexequocifacilefiet, rit. Fietinde Chamadeon five Chaosnoftrum>inquolarentomnia arcana virrute non actu. Hic eft infans Hermaphroditus , quia primis fuis incunabilisper Canem Corafcenum rabidum morfu inunde perpetuahydrophobiaftuitefck,infanitque, iroo 'ieciuseftj - licet

AdocclufiReghPaUtium.

byp

tarrien illam horret ticet aqua fit fibi quavis renaturali propinquior, CoIumbae,qua:raacfugit, 6faca! Sunt tameninfylvaDiansebinae Tum ne hydrophobia; recidivam pabiem fuam infanam mulcent. tiatur, aquis fiihmerf is,iniifque pereat., quarum impatiens nigricans canis rabidus ad aquarumfuperficiem fere fuffocatus afeeudet,tuimbreac verberibus illum fuga, ac procularce, fictenebise difparebunt. Fulgente Luna in fuo plenilunio pennas fuppedita,& avolabit fe mortuis Dianae Columbis, qua; fiprima acceAquila relictis pone Itera hoc fepties, tum. i uerint mortua:, prodeffe neqneunt. ptione tandem requiem adeptus es, nifi quod decpctiotibi nuda incumbat, Muiieruni. qujeeftquiesplacidiflima,LudusPuerorum,Opus 4APUT VIIL

De Praparationis prima tabore ^Udio.

Chemicolae ignari, totum opus a principio COmniantquidam meram effe recrearionern jucunditate plenam , labo-adfinem cancellos ftatuunt: atqui fua tutofenremveroexcrahujusartificii cam faeile fibi afrinxerunt, tentia fruantu.r. InOpercquod meffern fane inanem ab otiofa fua operatione mecent. Scimus, puta, quod poft Benedictionem divinam, ac radicem bonam, primas obtineat labor , indufhia & fedulitas; Nec fane labor familiae ( qui ludus potius , feu animi recreamentum cenfendus eft) id quod tantopere expetimus, ad vota dabit, imo, utiafc Aliter, Hermes, non animae ac labori parcendum cft. quodin nempe quod inertis deparabohspraedixit fapiens verifirabitur, fiderium occidet ipfum; Nec mirum, fi tot homines AlcheLaborem puta, efmiam tractantes ad pauperiem redigantur, Nos autem , qui hsec novifugiunt, nec fumptus patiuntur. mus & elaborati fumus, pro certo comperiimus , nullum laborem pra?paratioiie noftra prima tsediofiorem, Idcirco Morieiius ferio Regem hac dcre hortacur, dicens : Plurimos SapienOooo % tuui

46o

Iniroitus Apertm

Nec figurate vellem conqueftps. tumdeppen>hujustaediofuifle qualiterappairentin haecintelligi, fiquidem non resjam confidero, verum qualiter illasprimoinvenirniis, operis fupernaturalislnitio, Habiiem reddere maflam,inquit Poeta,hoc opus,hiclabor eft. Itemmque AlterinAurAtAmnotodeverticepeUem^c. x^lteronus^uantumfubeas^uantum^mlaborem lmpendascrajpmcircdmeleme^rudepondus^c. hune primum Iaborem Nobilis ille Arcatii Eapropter Herculeum Suntenim in principiis noftris multa; Hermetici Author nominat. JheterpgenexfuperflufcateSjquasinpuritatemnunquamCadopusno. ftrum) reducipoflimt, eapropterpenitus expurgare illas expedit, erit abfque arcanorum noftrorura theoria, quod factu impoffibile cum exmeretricis menftruo excernatur quamedium docemus,quo Quomediocognkp,adhuc DiademaRegale. labormagnus requiritur, tantus, quod, utait Philofophus, plurirni artem dimiferunt Non tamen eo inficias, quin mttmancam prbpter terribiliamala. lier artis laboremfacile fubire poflit, ita tamen, ut inter Iabores, aon Sufusfibiadnumeret\ Verumparato femclMercurio,quiesxandem eft optabiltor,ut ait Philbfophiss, adepta eft,quae quovis labore longe CAPUT IX. .

DeVirtutenofiriMercuriifupeYommaMetaUa.
\/j ***' Ercurius nofter eft Serpens ille, qui Cadmi voravit fotios, niec mirum,quia Cadmum ipfum cseterisrobuftiorem prius voraverat,randem tamen hiuic Serpentem Cadmustransfiget, cu.rri virtute Scias itaque Mereurium hurrc iiii Sulphitris illum ceagulaverit. jioftrumomnibtTSCoL'poribusmetalIicispredominari,iIIaquefbIvere in fnateriam fuam proximam Mercurialem Sulphura eprum feparando j Sciafque, quod Mercurius AquiLeunius, autduarum, aut tnumSatiimoJovijVerieriqueim^eretjLiinaeimperatattibusaquiJisad

Ad occlufi P egis Palatium.

tffo

Noti> jisadfeprem,tandern Soliimperatad aquilas ufque decem. jico proinde. Mercuriumrhunc metallorumvicfciio.efleprimoEnti rem qtiovis aliomercurio,quareradicitus corporametallicaintrar, eornmqtte profunditates abfconfas manifeftaE. C A p u T X#

*De Suiphure, quod ejl in Jldercurio Sophico,

mirum hoc eft, quodinMercuriPnoftro nonmodo actuale, verumetiamaetivuminfitSulphurj Ettamenpmncs PRarcunctis Mercurii propprtiones &; formam retinet. Quare formam illi per noftram prajparationem introducere necefle eft, quas forma eft Suleft ignis,qui compofitum Solem .-pixi phur metallicurn,quodSulphur Hic fulphureus Ignis eft fpirituale femen, quod virgo notrefacit. ftra (nihilominus intemerata remanens) contraxit, quia amorem fpir ritualem admfctere poteft Virginitas incorrupta, juxta Arcani HcrRatione hujusSulphur metici Authorem,ipfamque Experientiam. ris eft Hermaphrodfcus, quiatamacLivum quam paflivum princieundemdigeftionisgrapiumeedem tempore idemMercuritis,per dum confpicuLim includit. Siquidem cum Solejuncf us,huncmolIit,Iiquefacit, & folvit, caloread eompofiti exigentiam cemperato. Eodem Igne feipfum coagulat, datquein fua Coagulatione Solemy Incredibile hoc forfan tibi eumque JLixta Operationis placitum. videbitur,at verum, nempe quod Mercttrius homogeneus,purtts & fclocamundusjinterno SuIphHreperartificiumnoftrumgravidus, loreconvenienti adhibitofemetipfum coagulet, per modum floriSj Cum Sole veroj lactisjfupranatantequafiterrafubtili fuperaquas. junctus, non folum non coagLiIatur, verum molliits quotidie Confpi4 cietur compofitum, ufque dum penefofutis corporibus incepcrinc feetidiflimo. Patet coagularifpiritus,incolorenigerrimo,inodore fitreveramoyens proinde.quodSulphur hocfpirfcualemetallicum ; primum,quodrotam vertfc.axemqueverrfcin gyrum. Sulphurhoc ;. elkevera Aurum volatilejnondum fatis eftdigeftum,atiatis purum, quare nuda digeftione in Solem tranfit* Verum, fi jungatur Soli Oooo j Jara

$H

Introitm

Apertus

tam coagulatur,at diffolvi t corporaleaurum,cum jamperfeoro,npn licecanteunionem eoque diflolutoremanet,fubunafrma, pcrfeut poft mortem uniancur, <tam mors neceffarip debeat procedere, non in unaria fimpliefter perfe&a, at in millenaria plufquamperfcc"ta pertect|one C A p UT XI.

Delnventione

perfeBi Adagiflerii.

hanc Artem citra librorum olim, quotquot opetn ad illatn aflequendam hocmodo funtadducfi mitii SApientes funtadepti, Non enim mihiperfuadere DEI. poffum , quodinunediatarevenififorte Salomonhabuerit, latione ad ullos pervenerit, quddiiib Ett-menetiamfi malim , quam determinare Judicerelinqnere cuin habuerfc, ad iliam tamen indagine pervenifle quid inpedit, folam , quam D E U S fic illi dederat, poftulaverit Sapientiam ut cum illa etiam o.pes , pacemque poffiderec ? Quia erga plantanaturam a Cedro in Libanoad rum arborumque hyflopum ufque natueft, intellexiffe eumpariterminerarum parietariamrimatus ras, quarum non jucundaminus cognitio, quisfanus mente negabit! credendumfithocMaSedadrem. Dicimus,quodverofimiliter adeptos, inter quos Hermes. quibus libro* gifteriopoticosprimos rumdeerat copia, quscfiviffeprimonon plufquamperfectionem,at ad regalem ftatumexaltationem, .. firriplieem tantu.mimperfcctorum metallrcaMercurialis efle Originis, Mercumque eernerent,omnia effe metallorum pondere ac Honiogeneitate curiumque perfeciiffimo auro fimillimum , hunc ideo ad Auri maturiratem digerere verum nullo Igneid potuerunc efficere. funtornati, Quarefecaloreffl curn perpenderunt, requiri faltem prseter extrinfecum advota complendum. Hunc itaque in plurimis internumignem rebus quaefiverunt. Primp Aquas ,fumme calidas ex minoribus cum eodemque Mercutiumcorroderunt, mineraHbusextillarunt, iritrinfecas at nulla arte hac via efficere potuerunt, utMercurius fuas proprietates mutarec,utpote quia aque^ omhes eorrofive, extcrna folut)!

AdocclufiRegkPalatiuml

66$

licetdifferenter: folum agentiaeffenc per modumignis, Etnonper: , uti vocabant, cum corporediflbluto manebant harc menftrua falia cundta repudiarunt, Vno Sale exEadem ratione confirmati eft Salium Ens primum, diflblqui quodvis nietallum cepto, qui Mercurium at hoc nonnifivia viovit, eademqueopera coagulat> viribusa rebus lenta. Quare Agensiftiufmodiintegropondere& tandem Viri fapientes in iterum feparatur. Quare agnoverunt ne digeMercurio obftare cruditates aqueas , &: fceces terreas, non nifi per cotius compofiti infixa?, inverftus fiat, qua?radicitus Noverunt, fi fionem poflint exterminari. Mercurium, inquam, ftarim fixum futurum. fermentale In-fe"quippe poffet ifta exuere, cujus vel minimum granum eflet totum corpus Sulphur habet, dummodo fceces & crudkates poffint feMecuriale coagulando, Hoc at fruftra ; moveri. variis, crgo tentarunt purgationibus cum mortificationem pariter & regenerationcm poftulet utpote noverunt,MerAgente Opus. Tandemque prsedictum iadquod fuiffe deftinatum,ad curium in Tprrae vifceribus ad metallum quem retinebat motum , quamdiu loci aptitudo, fcopum quotidianum verum cafu his vitiaeseteraque externa bene difpofita manferunt; Sic quod privatum quodtis, fponte ruebat \\xc immarura proles. a privatione vero ad habitum redammotu, vitaque confpicitur, Paflivum, eftimpoflibilis. greflusimmediatus puta, eft iri Mercufit vitam aliaffi, rio, quod debuerat efle Activum; ita, quodopus ejufdemnaturadiuicfcitroducere, inqUaintroducendavitamMer-Sic vitavitam curii latentem fufcitat. recipit ; Tum tandem fun&acentro fceces. feu fordes, ditusimmutatur, fpnnte rejiciuntur abunde fatis fcripfimus. Vita prout in praec.edentibus eapitulis : QusefiyeruntMagiin ha:c eft in foio Sulphure metallico Ve~ atfruftra. Tandem Saturni fobo-, nere, fimilibufque fubftantiis, auri Stylangen. leminmanus acceperuht, illamqueprobaverunt idem Quod ergo ab Auro maturo fceces fec.ernendi vimhaberet, i in Mercurio a majori facturum du-> ad minus argumento At & hanc fuas fordes retinere [ fto confidebant, experimento com-i'

64

Introitus Apertus

triti proverbii: Mundus memineruntque comprobarunt, efto,quj hanc alterum cupis mundifieare. Quare purgare conantes, penitus quoniaminfe Sulphur nullum haberet cpmpereruntimpoflibile, licet Sale naturae abundarct purgatifllmo. tnctallicum, Quod erexigtmm , eumque paflivum fohtm Sulphur notago inMercurio runt,in hac Saturni Prole nulium actuale, at fokim poteiiciale inveniunt. Qu_arecumSulphure'ArfenicalicomburentefcedusinHt,& fme hoc ftultefcens fubfiftere nequit in forma coagulata,& tamenita hoc hofte,a quo arct iffime incarceratur, habiftupida eft,qupd cum tare malit, fcortationemquecbmmktere, quatn renunciarehuic,& fubformamercuriali apparere.- Quare aetiyum Sulphur ukeriuj tandemabolitum in Domo Arietis quajfivcquerentes,pcriitiflime HoeautemaSaturniProleavidiffimeelt runt&invenerantMagi. exceptum,quae,puta marcria metallica eft puriffima., tenerrima, pri. priyataSulphure aciua. moque Enti metallieo propinquifiima,omni li,in potentia tamenad Sufphur recipiendum. Quare inftar Magnetisadfehoctrahit,&infuoventre abforbetacabfcondit, Omnipo. tenfque, qtto Opns hoc fumme exornaret, Regium fuumSigillum huic imprimit. Tuncftatimgavififunt Magi,cum Sulphur nonfoTandem Mercuconfpexerint. atetianaparatum lumrepertum, rium purgare per hoc fttnt aggrefli,at non refpondfc eventus ,.quiaai huc malignkas arfenicalis huic Sulphuri infobole Saturniabforpto coffimifcer etur, quae etfi exigua j am cflet, refpecf u ej tis, quam infua minerali natura haberet, eopiae, tamen omnem prohiberet ingreffum. Quare. per Columbas Diana: hane aeris malignitatem con Tum vitam temperare probarunt, & eventus votis refpondebat. & per liquidam ficcam humectarunt, necnon vitse commifcuerunt, vivificarunt. ,&pervivammortuam per activampafiiyamacucrunt, Sic obnubilatum eft coelum ad tempus, quod poft largos imbres iteHic Mercurius emerfit Hermaphroditlrum ferenum fa<9tumeft. cus. Hunc ergo in ignem pofuerunt, &: illum tempore haud admoinque fua coagulatione Solem Lunamque dumlongocoagularunt, Tandern adfereverfi quod puriflima. cogitarunt, reperierunt

Mec-

Ad occlufi Begis Palatmm.

nondum eratrrietalMercurius hic depuraius nondumcoagulatus in deftillatione lum, at volarilis factus, quoquenullamrclinqueret fua in fundoremanentiam. Quare Splemimmaturum, Lunamque fllttm nominarunt. Confiderarunt fuam vivam item, quod ex quo yerumeflet AuriEns primum adhuc volatile exiftens, quidnieflet eodem EaprbpterSolemin ager,in quofatus Sol virruteaugeretur. eodem fapofuerunt,& quod admkationem facile patraret,fixumin &um eft volatile, durum molle, coagulatum diffolutum, ftupente Quare hx duo invicem defponfarunt, vfcro inclufeipfa natura. runt, ad ignempofuerunt, opufque rexeruntad naturae exigentiam, Sic vivificaturheft vitempore longo. mortuum,ffiortuumqueeft vum, putruitcorpus,&gloribfusrefurrexfcfpiritus, animaque tandem exaltata eft in Eflentiam Quinram, animalibus, tnetallis ac vtf- . getabilibus fummam Medicinam.
C APUT XII.

*De M.odofaciendi perfeBwn Adagiflerium in Qenere.

Deo gratias agere debemus, quod haeearearia Naturas ab oculis plurimorum abfcondidic. nobis m6nftraverk,qua: IMmortales Qua; ergo nobis gratis data funt aDatore illomagno, gratisacfideliter aliisftudiofispatefaciemus. Sciasitaque OperationisnpftraeSecretummaximumaliudnihilexiftere, Naturaquam Cohobationem rum,uniusfuperaliam, quoufqiieVircusdigeftiflima exdigeftoper Adhoc aUtem requirkur primo exaefa rerum crudum extrahatur. ac pre^aratio,adaptatioqiie.Secunopusingredientiumcomparatio do extemarum boiia difpofitio; Tertio rebus fi c paratis bonu m reqttiritur regimen; Quarta praecognitio defideratur i'n OpereappaQuiiTtopatiehtia, neopus reftinecur, ientium,neccEceprocedatur; autpr32cipitanterregatur. Dehisomnibiis,qiiantutti frater fratri dicemus ordme.

Pppp

CAPUT

666

Introitus
CAPUT

Apertus
XIII.

DeSulphurismaturiXJfuinOpere

Elixiris.
Mercurio

Arcana DEMercuriinecefsitatediximus,multaquede ante me fat erantin mundo jejuna quia autxnitradidimcis,que, verboSophifticisOperationibus,auttandem gmatibusobfcuris,aut fere ornnes Chemici fcatent. rum fcabioforum congeriedibri Ego veram divino beneplacito refi.. vero non fie egi, hac in re voluntatem mnndi periodo thefauros hofce referaturus mignans,qui hac ultima abfir! hocfieri nevilefcatars, hi videor, quare non ampliustimeo, Nam vera Sapientia feipfam in aeterno tuetur honore. Utinequir. aurum argenrumque, namtandeminftarfimivilefceret magnuma idolum! tumnos,quihe;c totomundohactenusadoratum callemus, non ita latere ftuderemus, recequi jam ipfam Caini malediciionem judicamus; nempe ut a fapiffenos, (lugentesatquefufpirantes!) focietare , quam cie quafi Domini &ajucunda quafi arceremur, fine pavore habuimus. Jam vero agit-unur quondam cumamicis nofmet diucredere neculloinlocotuto poffuquafiafuriisobfefsi, Cain ad DeLim queruli facimus; mus, faepequoque lamenrationem FamiliaecuramnonaufifufEccequicunquemeinveniet.occidet. nec certam ullam haper varias genteserramus, cipere,: vagabundi Er licetomnia bitationemobtinemus. pofsideamus, paucis tamen in quo ergo felices fumus ? fbla excepra fpeculatione,in vitilicet; Credunt multi, fatisfactio. qui ab artefunt qua magna eft animi hsec & talia fa&uros, fic quoque & nos alieni, fe fi illa potirenturj fecreriorem meolimcredidimus, verumcautioresfatftipenculis, imminens vkse periculum femelaufthodum elegimus. Quienim de csetero, credemihi, dum vixerit, reddetur. fapientior, fugerit, XTxores, ut in prpyerbio eft, caelibum, puerique virginum beneveftiunturaceducantur. Invenf mundumin malignifsimoftatupo, uturhonefti fitum, ficquodnullusfere reperiatur faciemgefferir, qiii non privarum fcopum aliquemfbrrefquepublicasoftenderit, folus didum acindignumfibiproponat. Nec quifquam mortalium qtiic-

Ad occlufi Regis PaUtium.

66y

utquideminmifericordiae Openbus , nifl quicquamefHcerevalet, voluerfc: QLiod nuperfumexpettus in capitis difcrimenincurrere locis quibufdam peregrinis, ubi medicinam moribundis quibufdam & ad miraculum defertis atque affliftis corporis miferiis exhibui, murmur ftatim facturn eft de ElixiriSofanitatem recuperarunt, femel fummis cum moleftiis, mutatis vephorum, ita, quodnon ftibus, rafocapite, crinibufque aliis indutus, alterato nomine noctu fugam facerem , aliter in manusnequiffimorumhominummiunacum Auri fiti facerrima hiinfidiantium (ob foiamTfufpicionem multa hujufmodi incidiffem, narrare poffum, quae conjunctam) Dicent enim , fi ego hsec vel illa nonnullis ridicula videbuntur. fciant tamen ingeniofis ta:dium futurum fcirem , aliter facerem, cumtardisconverfari, fubtiles, ingeniofiautemfuntvafri, perfpicaces, &quidamut Argi funtoculati, quidam curiofi funt, quimores atquehomidam Machiavelliani, qui inquirent invitam, numaeriones pcnitiflime, aquibus faltem, fi familiaris adfit nottSitalem, tia, latereeft perdifficilc^ quiharcdefecredit (nempc feficaut fic facturiim, filapide potiretur) alloqucns diceremj. Tu revolvens, refponderet: esadepticLijufdam familiaris, ftatimmente atfamiliaricercum. fcmelviverepoffem, hocefleimpoflibile.forfan Tu qui haec credis de co verfari, non fieri poceft, quin olfacerem. teipfo, annonalips aSqualitecum perfpicacftate pollere credis,qui converfari oportet, tedifcernmt, cumquibu.fdamenim aliterCySi vero cum plebeis converfaiiicus, aliter Diogencs vidcbere. Sivere> inter prudentes familiariratem conberc, hoc indignum. ne aliite difcernant eatraxeris, fumme cautum effe teoportet, dem felicitate , qua te alium Adeptum ( fibi ignoranti fecretum notum) expifcari poffe , credis, fi modo familiari ejus confortio Adhuc non facile fufpicionem concepram dignofces, potirivaleas. : levis itemconjectura fatisfaeietadinficitragrave in commodum dias tibiparandas. Tantaeftin hominibusnequitia,qu6dnonrar6 laqueo ftrangulatos quofdam novimus, qui tamen ab Arte erant alieni. Sufficiebat, quod defperati quidam murmur audierant de arte Ta?dip foretomniarecenfes cujus perfciae nomen habuerunt. z qass Pppp

66$

Introitus Apertm

audivimus hac de re.infit quae Noftnet experci fumus,vidimusatque Quis non Alchimiam per hacaetate mundi plus,quam ulla priori. ne pcdem vix rhovere aufus fueris.nifi prodi pretendit,fca ut cupias,fj modo fecreto aliquid tranfegeris. Haec tua cautio Zelitm quibufdam sncutiet,ut penitius te rimentur, de nummorum Sophifticarione ag. ? Sipaiiloapertiorfueris,effeeta fimtinfolita, gannient,&quidnon in Alchimia,fi Auri Argentique pondus fivc fuerint inMedicina,five ingens habueris, idque venttndare velis, mirabfcur facile ullus Auri magna quantitas.adveheretur.cum obryzi argentive puriflimi,unde a nullis fere locis nififortc Barbariaaut Guineaaurum obryzumadducatur,idque fub fpecie arenx mintttiflima?; Tutttn veroillo gradu noncarebitmurmuremaxfmo. nobiliLis,&tamenfubmafl3eforma, licetinftar Non tam ftupidifuntementes, puerorum ludentesdixerint,oculifunt c!aLifi,veni,non videmus; fi adveneris tamen, ex uno quantumtibifatfitadmifefaltemoculiangulotantumvidebunt, riammaximam creandam. Argentum vero finum adeo, ac arteapEx Hifpania quod adduftra prodiTctum eft,a nullo Io co affertur, idparumbonitateexcellet Sterling Anglicanum, cituroprimum, Legibusrequefub fbrma moneta?rudioris,que furtp tranfpprtatur, Siergo copiam puriargentivendidcris,jam gionumprohibentibiis. fin autem adulteraveris, (non metallurgus)capitis ce prodidifti, fiipplicioteneris.juxraLegesAngliaratqueHollandiaeacomniumfere quod omnis decerioratio Auri & Argenti, gentium,qua?provident, licet ad ftateram,fi modo non per metallarium profeflum ac IicentiaNovimus nbs,quoddum quontum fub capitis crimfne cenferetur. dam vendereargentipiiriffimf 6bo.libra?, tentaretantum,quantum mus,extrapatriamnoftram,mercatorifimiIesinduti,(namadulterarenon aufi fuimus,quia qusevis fere regio ftiam habet argenti bonitatis ftateram ac auri, quam facile no runt Metallici, in tantum, quod fi pcr probam ftatim agnofcepraetenderemusallatumhincautinde, ftatimdixerintnobis, rent,apprehenderentquevendentem) quibus fadum argentum, caufam cur id affirmarent-roganobtulimus,arte ex Anglia, tibttsnobis,niIaliud refbondebant,qnamargentum,quod Hifpa-

AdocclufiRegisPalnUum.

difcernere difckurifumus Jat hoc.eft Hifpania,&-e.affertur,n6n. jam exnullo illorum gcnere. Quod nos audientes,dam {iibduximus nos, & reliquimus tam argentum quam piretium nuriquam repetendum. Auri pondus , prarcipue InfuperfifingesaliundeaUatummagnunT DicecNaiicIerus,taIisAr-i Argenri, hocfinerumorefierinequit. a me non eft allata,nec poteft navemingredi, cunctis. genti quantitas ridenefcientibus. Cumque audie.rin t alii, qui illucmercariaflblent, bunt,dicentq^ue,quid?an verifimile,qu6dmaffamargentiaurivehic ftricf is prohibentibusLegibus> poffit comparare,naviimponere,tarii prsecaverifolito. Sic ftatimnon in unafaltirii tamq?ftricfolcrutinio nos peticulis edorcgione,atin circumjacentibuspublicabitur.Hsec ftilatere decrevimus, tibique, qui talem fomnias Artefn,Communi?x cabimus, utvideamus, quidnam in bbrium publicum, cum adeptus Dicimus ergo, quod ficut antea Mercuriurn fueris.machinaberis. in opere neceffarf um docui, taliaque de Mercurio protuli, quse nulla cx alteraparte expetinotifiantemefecitvetuftasy ItajamSulphur co, fine quo Mercurius nunquam proficuaminopere fupernaturali Sulphur hpcin Operenoftromarisvices congelationemaccipier. artem aggreditur tranfmutatoriam, ingerit, & fine hoc quicunque caffum omnia tentatiomnibus Sophis afrirmantibus,nullam fieri poffeTincturam fine aerefuo, quodaeseftaurumfineulla ambiguitate Hinc nobilis Sendivogius: Sciens, inquit, & inter fterficdictum. coralapidem noftrum cognofcir, & ignorans etiam in auro illttm efle noncredit;ln auro puta, quod Aurum Sophorum eft, aurefcatis tihin uno fplo MerciuraIatet,hoc cum fit corpus digeftiffimum,tamen curionoftrp incrudatur,& a Merctirio feminis fui multiplicationem Et quamvis Sophifticum recipit,non tam pondcre quam virtute. plurimi Sophorum hpc negare videantur, ita tamen eftrevera,uti dixi. Ajunt, puta, morcuuhxefle Aurum vulgare,fuum autem vivum activkasin eogereffe;ficparitergranumtriricimortuumeflT,iaeft, minausfupprefla. fuccumbit, atque fic seternum mancrer,limodoin aere ficco ambiente fervetur : verum in terram projiciatttr, &: vitam Itaporro fermentaIemmoxfufcipit,tumet,mollefit,germinatque.' res j Pppp

yo

Introitus Apertus

Auronoftro,mortuurri eft, id eft,figillatur ejus vis rs ie^habetcijm licetdifferenyivifica fub eortfcie corporeo ad granifimilitudinem ter, inquantumciifcrimen interceditmagnum intergraniim vcgeVerttm quemadmodum granutu tabiic, aurumque metallicum. in aere ficco inperpetuum impermutatuffl mariet, in igne deftruitur, in aqua fola hcftra eft reducibile , & turic vivum eft granurn noftrum , protit Tritieum in agro feminatum , mucato nomine eft feffientum agricolas, quod quamdiu in horreo maneret, frumentum erat, tani ad pariificfttm ahaque quam ad feminationem accoffimodatum : pariter & Aurum , quamdiu in annulivafisvefornia, nummivciconfpickur, yuigarc eft, priori rnodo mortuum ad mLindi lifque finem maneret 5,podicitur , qitia immtttatum fteriori modo vivum dieftur, quia fic eft in potentia, quae potentia intra paucos diesin acl:um deduci valec, attrum tum non amMeritd ergo dicunt plius erit aurum , fed Sophorum Chaos. Aurum Philofophicum ab Auro v-uigari diftare, qua; Philofophi;. Proitt enim homo mordifterentia in compofitione confiftft. tLtusdicitur, qui jam mbrtis fententiam recepit : SicAurumvicumtali compofitioriemifestur, Yumdicitur, ralique ignefuppobrevi fit receptttnitur, in quo neceffario vfcamgerminativam rurn, imp intra pattcos dies vitar inchoantis ac^iones fit demonftravivum efturum. Quarc iidemSophi, qui dieunt Aurumfuuffi mortuum revivificare , hocfi fe , jubent te Artis inveftigatorem noveris, atqueagens paraveris ,'ae rite mifeueris aurum tuum, In quavivificatibnevivnm tuum menftruum nontarde viyumfiet: Ideo jubenc Magi riiortuum vivificare, morietur. vivumque rnortificare , &tamen Aquam fuam primo lftnine vivam vocant, quod mors unius priucipii cum vita alterius unam dicuntque, Lfnde patet Aurum fiium moreandemque habet periodum. tiiumfumi, Aquam vero vivam, atcomponendo haecfimulbrevi decoctione vivefit Aurum mortuum, occiditurque vivusMercurius, id eft, coagulatur fpiritusfoluto cprpore, atquekainforma limi putrefeunc ucrumque fimui, ufque dura omnia membra compofiti

Ad occlufi R egisPaUtium.

tyi

Hic ergp eft naturalitas noftri compofiti in atprrios diyellantur. occultamus , eft parare Myfterium quod tantopere l/lvnftetii. vere hic dictum , qui non poteft reperiri fuper TerJvlercurium. fam. ad manus noftras paratus ,. idque ob fingulares rationes no^ hoc Aururri purum, InMercurio tas Adeptis. purgaturadfumlimatum atit lancellatum Sc inum puritatis, amalgamamusoptime, :, Aurum virtute in vitroinclufcimaflidLiecoqLiimus Aqua? noftras in qua vita diffolvitur, reditque, ad proximam. fuatn materiam, fit hbera,& diffolventis.Mercurii, Auriinclufa fufeipfcvfcam qui cft refpectu Auri idem, quod Terra bona, refpectu grani critici. Aurura folutum & ita neceflario ln hoc ergo Mercurio putrefit, Nacurar. Quare poft putredinemmorop.ortet efle, ncceffitate ejufdemcum tis refurgit noyum Corpus, npbiliopriori effentia;, vktutis proportionalker ad difrifque fubftantiae,quse gradijs fufcipk Haeceft Operis ferentiam.,inter Eiementorum quatuorqualkates. noftri ratio,ha:c eft tota noftra Philofophia.Diximiis itaque,quodnil fitin Opere noftro fecretum, excepto folo Mercurio, CLIJUS MagifteAuro juft aproportionemaririnmeft, riteillumpraeparare,&cum Mercurii exigentiam.QuiaAurum per fe non tare,igneque regere ad accomtimet ignem,ergp regimen ealoris ad M ereurii toleranriam non rite paniodare>hic labor,hoc opus.Qui vero McrcuriLimfuum rarit, etfi eum eo Aurum junxerit, ejus aurum adhuc eft aurum vulin quo aquae imperjungitur, gijUtpote quod eurn taliagentefatup mutatum manet, ac fiin arcamaneret, nulloqueignis regimine Nx)fterver6ityIercuriusnoneft tacorpoream naturamdeponet. fieutTriticumfalis, ideoque aurum noftram eftfpermaticum, in horreo anribna, cum idem triticum five tum eft fementum, etiam licet in pyxidefiibtus terfrumentum maneat, mortuumque in Terrasi ram inhumetur, frugemfuam ( prout Indi Occidcntales tamen nifi vafoffis a vapore aqueo munitis abfcondere affolent) eft , icj eft, fine hudl:u mortuum poreterrae humido occurrat, Seio multos remptum fane, effe, qui manet, & a vegetatione fo&rinam hanc carpent diecn^uc: Aitrunvvul^ lapidig

6jz

Introitus Apertus

curreritem : nosver LapKiis materiale affirmat, Mercuriumque contrarium novimus, Agfce Philofophi, cruraenas veftras examu nate,quia talia noyiftis,num Lapidem habetis ? Ego fane non ex dononfurtoillum poffideo, habeo, feci, & quotidie no,(nifiDeimei) nreafubditioneferyo; pluyiales, Majales, Ejatraclatcaqiiasveftras Salia veftrajgarriie, de fperruate veftro, Daimone ipfo potentior e, la. ceflite me opprobriis , creditis me hoc yeftro iturpiloquio trifti. Aurum &Mercutiusfint tiaaffici? pico,quddfolum noftramaterialia,& fcio qua: fcribo, & novit cordium fcrutator Deus, quo d fcribam vera. Nec eft,qupd invidiae trie acciifes, quoniam inrerrito ca. Dei,ufu.mfr'uct um proximi,mundilamo,inauditp ftylb,inhonorem Qtrianatus eftjaffi Elias Arque:& divftiarum cpntemptumfcribo. tifta,& glpriofa jam ppaedicantur de Civitate Dei. Plures aufim affcverare me pofll dere divftias, qum rotus yaletcoghitus Orbis: at u.ti non licet ob nebulonum infidias. Dedignor merito atque dete-. ftor hanc Auri Argentique idolomanianr, qua cumpretium, pompum ae vanitates raundus .celebrac. Ah turpe fcelus l ah inane Nihil! crcdftismeha;ccelare,fcilicer exinvidia,nequaquam: profiteor namqueme ex imope&oredplere, qupdnbs yagabundiper totain Atverbis non opus eft, qua terram quafia Dominifacie arcemur. vidinaus, tetigimus, ac elaborati fumus, qux habemus, ppflidemtts haec deelaramus, fola eompaflione erga ftudiofos atquenovimus, Auri & Argcnti,lapidumque moti,exindignatione pretioforum,non quatenus Dei creatura? ,.apfif, catcnus quippe noiioramus, & hotiorarida cenfemus; at populit.s adorat Ifraelfticus pariter ac miindanus, conteratur. Spero &exQuareferpentis inftaraheneiiupulvercm pecro, quodpp.ftpaucosanno.specuseritpccunia, fulcrumquehoc belluae Antichriftiaiiae ruetfci rudera,delirat popuitts, infaniuntgentamdiu expctes,inutile pondus vice De.i habent. Haeccinehoftraffi emerfuram redemptionemeoncomitabuntur ? Quu &atambreyiq; 9 Hierufalemnova Auroinplateisfcatebit,port9q;exintegrislapidib vitae in Paradifi mediofolia conficientur,arborque prctipfifftmifque aabit ad gentium fanitatem ?Nbvi, novi,qu6d ha^cmea fcripta erunt pluritnis

AdoccJufRegis'IRaUtium.
lurimis iriftar: Auri Obryzi :& AummfegeritnnTlque

6j$

perhseenea^ Tytones, cixdfceP.atres |fcriptayilefeeJTtiriftarififfii,crediteJuycnes adeft adfores, tfionex van@concepm'haeefcrfbo, at fn .quia.tempus fpiiitu.yidep,cumnosAdepriaquatuo.rangulisT^ DominoDeonoftro^gratulabimur.lGorrnettm inaudfca ffiurnTttrat, Haec ilftaelisDeiinjjectoi^ttlfat. fpiritusineussinibQriumtotius prgeconisinftar,'Ut .iioiijutilis ;mundofepcliar. ptxmfctoiinmundum &: Efto Eib&rvme.us praecurfor Eliae., quipaEetviaffi Domiriiregiam, pfbeiageniPifus ArmnihanecaUc;Utinamquilibetin.totoiterrarum ret,tum cqpiofiffimie abundante A uro, Argenfo,;GemmifqueJnLfliu* Titnctan;h$C;magnificaret,nifi quatenusifcientiam continerent honore ihabere,derhvirtus nuda dibftii^pfius naturanTamaibilemin Artempoftideates, itur.' iNov.iplitrimos 'Veramqueejusnoticiam, ihabent an votis. ;filentium.fecrjetiflimum Ego verdob qui omnes fpem,quam:inDeomohabeoia'liter|udico,quareiil3rumhuncconmcorum fcripfi jde quomullusfratrttm Adeptorum(quibufcnmquoaTrifidecnimfirhiiffima meo tidie y.erforjnovit. DeHsrequiemcordi DominoCredfcori, .dedlt,i:credo'queiiriedubio,quod mundoque Ifraeli praecipuc .fimliae via feryituritshoetalentimeiufu, proximb "9 tantum iivfeenuSproferrerPrse& fcio.nullumpofferalentumfuum yideonamquecentenosaiiqiiorforteihifcejrneis fcriptis foreillurninatos. Ea,propter,cumcarae&fanguine.noncontuli, confehfum *ion fum aucupactusi FaxfcDeus pro noiratrum inhoeicribendp miriisfui gloria, m quem expe&oifinem confcquar^tum faltemgaudebuntjquotquot mc norunt Adepti, qu64 hascpubliearim.

CAPUT

XIV.

De requijitis ingenereadhoc opm CircumftantiU ,. 'accidenubm.

ab omriibus erroribus vulgaribusjteqtieChemifticam ftravirnus , & debellatjjs Sophifmatibus &:putatorum curiofis ARtem ' . (bmnm. Qg^H

$?

tntroitus

Apertus

fomniis artem ex auro & Mercurio

fieri deberc docuimus. Solem Mercurium viArgentum Aurumfineullametaphoraoftendimus; declaravimus. Prius a natura citra omnem ambiguitatem Titm, Poftcrius & venale demonftravimus, per artem fabriperfectum Rationes addidimus tam clarasac perfpicuas, candumoftendimus. quod nifi csecutire yellesad Solem, non poffis quin perciperes. Pronos non ex fide, quam aliorura fefli fumus, itefumque profitemur, Vidimus ac novimus , quaT fideharc protuliffe; fcriptis damus, tenemus Lapidem liter dee!aramus, fecjmus , vidimus^ac maNecfanetibiinvidemusilliusnotitiam.atoptamus, gnumElixirem. Notificavimusinfuper, quod dimcilisfit utexhisferiptisedifcas. Mercurii veri Philofophici difflcilis,ut pr2eparatio,tamq; opiis fit pequis ad exactam ejusnotitiam pervcnire cupierit. culiariDeigratia,fi ante me fecit talia de illius fabrica protuli, Ego quod nullus alius & feci,foluuimodo quod plura neqeiiam, nifi Acceptu darem,quod nominibus nonnominavi. , urufum Rcftatporro respropriisfuis defectum , perquam facile bonkatemaut praxinqLiedefcribamus Mereurii dignofcas, & eo eognko alterare atque emendarcprovoHabito itaque Mcrcurio to poflis. animato, auroque, accidentalis Mercurii tertio reftat pnrgatio,tam quam Auri, poftea defponfatio, rectio ' C A * U T XV.

De accidentaUpurgatione Adercurii^ff

auri.

pcrfecf um in Terrae vifceribus reperitur, unde aliqnanhabere Sihocfincerum AUrumdoirifrufticulisarenaque reperitur. eft fatissfin minus,purga vel cum Antimonio,velpercipoffis,purum cum aqua forti,' vel bulliendo auro prius granulato. neririum, Pofteafunde limato, & paratum eft. Mercuriusveignefufionis,ac interna atque effentiali purgatione, quae eftadditioSul' roindiget phuris veri gradanm, juxta numCrum aquilarum, tum radicitusputad externas At infuper accidentalem gatu.r. pofcit mundationem Non abfolute ncceflariu s eft hic ibrdes a ceriqro ejeetas ahluendas. labor,

Ad occlufiPegis

PaUtium.

7?

iabor,tamen opus accelerat, ideoque conveniens eft. Quatecape Mercurii tuiiquem parafti per aquilarum numerum epvenientem,<3f fublima ter afale communi ac Marcis fcoriis,terendo fimul cum accdum Mercurius difpereat,exficto & modieo falis ammoniaci,ufque ca Wca. & deftilla per Retortam vkream igne gradatim aucto, ufquc dum totus Mercurius afcenderit. Hocquater reitera,poftea Mercurium bulli in aceti f piritu per horam in cucurbita,aut vitro lati funDecanta tumacetLim, diae ftridfi colli,agitando interdum ftrenue. Tuffi cxficca & acetofitatem elue aqua fontana, repetitim affusa. Poffeslavareurina autaceto Mcrcurium &fulgoremejusmirabere. &faleacfublimationi parcere, tumfalcem quater deftillare, poftcitra additionem', lavando Retortam quam omnes aquilas perfecifti aqua,tandem bulliin acero ftillachalybeatamquavisvicecinereac agitando interdum ftrenue &; nigricans acctoperdimidiumdiei, tumeffunde,& affunde novum, tandem elue aqua calida, poflifquc liberare &ejufdem anigredine yirtutis acetifpiritumrediftillando habere.Hoc totum eft ad amovendam externam immunditiem,quje non adhaerctin centro, &: tamen eft in fuperficie pattlo obftinatior, quamfic percipies; Mercurium amalgama cum Auro purgatiffimo, , & videbis, quod amalgama fiatamalgama iriehartamundifiima chartam nigredine fufca inquinark; Huic fceci tu occurres per deftillationem praefatam & ebullitionem ac agitationem, qujeprxparatio opusvalde promovet accelerando. CAPUT XVI.

T>eAmalgamaMercurii&iAurii&deponderc utriufque debito.

atttfubtiTJIfce rith peradtis, capies auti purgati & lancellati, * -Miter limati, partem unain , Mercurii partes binas, knpone mortario marmoreO, calefacto , nempe in aqua bulliente , (ex qua ftatim exemplum exficcatur & calorem diu retinet) tere eum piftillo ebttrneo , aut vitreo , aut lapideo , aut ferreo % Qqqq (quod.

4j

IntroitmApertm~

tam bbnum eft^aut buxeo,y.itreum tameff autTapideun? (TqLTodrron Tere,iriquamijftrenuejquo prjeftac.; EgpGOfallinoalbautifofeo;. iifque fratimpalpabilisj tantacum/diligentia' terc,rac'pi6tores-colbres. fuosfGltentcomrainuere', tumyide temperaturam, liplicabihsficini. nedum fiigidi,ita:tarncn,iitd:eclina|um; ftarbut^rinonmiriTiscalidi, amaigainanon.permittatde^^^ picaeintercutalis-, bonaeft coutiftcntia;. finmihus', adde aquaj quatrILex. miftur;s tLUiTfttiiicicadhxijufhTodi: confiftentiam! faeiendamv harc.eftv quoidpromptiflimeipiicabilisfitacmoHiffima,&ramenin^ butyriiquodlicet ftargrebiiTarmnrontnd'arumfprmariqi.iea&inftar digiti ta6t'u Tevifliimo cedar, tamen irirgiobos formari amuliereitivah. tepoteft- ExemprumjallatLimvobferv-avnt exactiffimum, quia;ut btryrum> etff decliheturv tameiTnoir eftiindit defeiiquidius aliquid'; Proihtrihfecana~ quaim tota: eftmaffay,pariter&:miftiira'noftra'.nruraMercurii lioc fignLinTdaBitur,.velin;du:pravertiiplaproportib MerGuriiad;corpus,veeriamm^ rais,auEduplb aditriplhmv, Eritque pro-Mercuriidifterentia:mo!lius; attt afperiiiaamalgamai femper tamenmementoy quodin glebulte co2lefear, illatqueglebulae fepofita? fie concrefcanr, quodironappa1 reatvivaciorMercuriusirifundbquaminfummpij Nbtaenimjquod Jiidicanda; fiiquiefcerepermittaturanialgamatj.fponteiridurcfcit:; & fi:tunvplicabilis fitinftaY ergpefitemperaturaihteragitandum-, butyri;,g|ebulafque freri permittat-, fiiaequeglebulas ibcnartamund* pofitarfinc moleftia fic in;quiete concrGfcant, quod^undLisfommita-. se norifitriqiiidibr>bona"eft proportioi Hbc facfP,cape fpiritumace ti,& fblve inco tertiam partem Salis ammoniaci,&-inT'pone; Mercuxiuro & Sblem anteaiaiMlgamaEum:3inlTLmcliqu0Tem,:imponevitro' eolliIbngr, &bullirepermitrequadiantemlsorae,.fprti'ebullitione. vitroi femove liquorem, calefaciiTortariurrit sum eximcmifturamies ac feduiiter",. tuffi; enm aqua<calida*, eliie & terCjUtfripra^fortker .mnemiTigrediuem.. lmponeitei-uminpribremliquoremv&invisro; eodfem e'bulliiterum-,rere; kerum ftrenueiac lava-., Hoc reiterav fq* dum millo itboKCtiHumpoflis. cprorem:ex<amalgamateabfiergere;,

AdoccUfiR.egkP^miumv

tfjy

geW f.- clareicettura^algamainftairpL^ -, Adh^cobfbi^^tempeiraturam S caye^ qtie, ftupendo-oaridprev jhfifam", & ptbdacasregulas, firi ffiiriu^ef&e qnodfii/exquifita/juxta eedeutfipraV HbcppLtSeft-labVrfo^^ Tariderii bulliihaqua fatumvidebis^^ falfedb & aeriffionia tota puravieBantandb &"reper;endov quoufque erTufa exfkea affialigaimavqupdcitdfiet:, tft au^variiieritftunuvqua eernfecurtisvvalde fis-, ( quia^nimiaaqitappus perdet, vaporefuoyas> timtmagnum rumpendb-) agita fupra* chartaffi ffiundam' curhapice eultelli.^locoad Tocum,ufqLie duitt exfi'GCeturX)ptime;,tum procedej, . ., .. ,..,. fsdbcebo^ ' . Ciiiif XVII. -.>-"-'.

DePapspropofthneformaimafsrid^claufura
tam^magrium, utaquae deHAbebis ftillatae-unciamuttamcapiac; iriftiafptTa2"ra;adultimLtm,necfane snihussfii-poflis j fedcirca illam mcnfriranf qUaMcatite' poiiis-compa-'uniits altitirdine^eftb vittum bera^ Hab'eatvitrum'collitmpalmat Vitrum eo^meliuSjdumnTpdb^diffinguerepofHeclartiffi^fpifrum^qt-iofpiffius fisinvitricoricayoacfiones. Nefitfpiffihsihunp^qu^nXittafioIocPilincia'uti Eftomatetia huic vftro adaprata'uricia'feffiisAuri:eiinf adlkieiritrabihaSUriciasMercuriis^fitPipluffiMercUriiaddideris, Pbrronifi erittommcbnTpofititn^ vitrum fitfpiffum, ihigne pcrfeverare ttptii Varebit:, quiaVenti', quiin Efto vicrum fiV vafeab Embry/qnenoftrorormantur;vasdiruriTpen^ fiffutafit*,rifedunTfbranien, gillatum in ;fumffiitate,cautelai,qLiPdriec aiiterperiteropusy Si"c'vid'ebis,qtaK3d'opusiripriricipiisfiiism libus non excedat pretiuffi aureoruffi ttiumv Imo<in; aquaefabrica; Inftruffienta,fafumptusLinitisilibrae vixexcefdircorbnatosdupS'. teor, funt nonnulia, illatamen neutrquam' cara, & fiimeum iriftruexeufabere.. i nsentum deftillatorium habueris,avftrisfragifibusfaeiTe fbrfan uttitis pretittm toti Sunt tamen ali'qui,quifomnianr;jmperialis leiiinf ervfcurum,quibus refpondere licet, hoe,illbsjiunquara opus 5; Qqqq experrovalei auf rotundum,

j%

Introitus

Apertus

Alia enim funt in opere necefTarfe experimento fecifte probare. ex quae fumptibus indigent. Atinftabunthi Philofophis,omnequod Quibus remagno pretio emitur ,in opere noftro mendax reperitur ? hcmperacere Lapidetn ?il. fponderem, &quid eft Opusnpftrum lud quidem finale eft: Vcrum,opus eft humidftatem reperire, in qua aquatepida > hoe reperire eft Opus aurumliqiiefckficutglaciesin ut Mercurium Solis, aiii ut Mercuinhbcrnulriinfudant, noftrum; riumLunas lucrarentur ,at fruftra. Naffi in hoc opere mendax efto. mne,qttod caro vchditur pretio. Affien dico,quodhuj us Aquae prirtemi poffitpretiounius floreni, quantuaiad cipii materialis tantum duas integras libras Mercurii animandum fat fit, ut fiat ver us Sapienvafa yfcrea,carbones,vafa terrea,furnus,vatum Mercurius.Incerim non pofluntnihilo comparari, Tacefcant faatquejnftrumentaferrea garriilkates impudenter mentientium,ac crgoturpesSbphiftarum feducentium. Abfquc perfe&o corporcaere garrulfcatefua plttrimos hoftro,nernpe Auro nunquam ulla Tin&ura haberi poreft,eftcuielaex altero perfecius, ex unolatcre viUsimmaturusjVolatilis, pis nofter pretiofus & fixtts. Qua: duasfbeciesftint cbrpus, Aurum &t fpiritus, nempe argentum vivum, CAPUT XVIII. ,

DeVurnopve AthanoreSophico.
Mefcurio dicrum eft, ejufquc praeparatione, proportione ac DE virtute; De Sulphurcitem, ejufqueneceflitateacufuinoperc noftro ,quaequomodo parandafint, monui.quornodo mifcenda,dqcui;de vafe item ,in qup figiftanda, plurima detexi: Qu-ar omnia cum grano falis intelligenda moneo , nc forte literatim proCedendofxSic eniffi cum infolito candore pliilofophicas pius errare contingat. fubtilfcatcs texuimus, quod nifiplurimas in prjecedentibus Capitulis metaphoras olfeceris, vix aliquid meffis praeter difpendium colliges. unum principiorum MercuExemplicrgo,ubifineullaambiguitate rium,alterum Solem diximus-, tjnum venale,alterum arte fabricaiv
' dum:

Ad occlufi Regis PaUtium\

yp

durn* lcias Mercurium noftrum defeaurunr darc,quodfinonnoriSj fubjecTum , oportet ut proSolevulquod fit fecretortimnoftrorum omni examine Sol verus,ac. proindc vensdis eft, gari vendas.Eft quein id eft,vendi poteft cuivis fine fcrupulp. Sol proinde nofter eftvulgo eft arte. yenalis,atnon vulgoemendus,quiautnofterfit,noftiaopus Poffis itaSole Lunaque vulgaribus Solem noftrurn reperire Ego ipfe in his quarfivi ac reperi. At haud opus eft facile. Leviori negotio lapis ipfe faciedus eft, quam lapidis proximam materiam in auro vulgariteremendoinvenies. QuareaurumnoftrumeftI.apidisnoftrimatcria proxima,aurum vulgi propinqua caeterametalla remota,eaq; qu^ Quia Aurumnononfuntmetallicarenjoriffima,fivepotiusaiien3. ftrum eft Chaosjcujusanimaper ignemnonfugataeft. Aurumvulgi ethcujus anima,ut ab ignea Vulcani tyrannidc fic tutadn arcem claufam fe reccpfc. Sed fi Aurum noftrum quaevis in re media, intcr perfcft um&: imperfccl:um,quasre &: invenies;fin minus,repagu!a auri vulgansfolve, quaedicitur praeparatio prittia, qua iricancamentum corfine quo opus mariti ncqukpcrficcrc. Si priorcm perisejus folvitur, viamingreflus fuerisignebenigniflimoprocedcrcteneris; finpofteriorcm, torriditumVulcanioperamimpIoraredcbcs. Talem,pufubminita, ignemadhibereoportet, qualem in multiplicatione Solis Lunaequc vulgi Elixiri perficiendo ftr,amus, dumcorporalis Hic fane LabyriKthus erit , nifite, pto fermcnto adhibetur. In quolibet tamen progreflu indiquomodo extrices, noris. gescalore aequali ac continuo , five in Sole vulgari, fivg npftro fcias , quod Sol nofter dabit tibi Utrumque operatus fueris. Optss binis aut ternis menfibus ckius perfectuffi, quam Aurum vulgi,eritquc Elixir in prima fua perfetfione virtutis millenaris, quod in altero opere vix centenarise erit. Infuper fi OpUs.Sole noftti perfeceriSjOportet teillum cibare,imbibere, fermentare &c. quibus in alio veroOpercoportetteillumilvisejuscrefcetinimnienftim; luminare ac incerare i tir abundein Rofario magno docetur. Praetereafiin Sole noftro operatus fucris, pofliscalcinare,putrefacerc a albificare,igne benigneantrinfeco adjuvante cumtepore rorido ,.ex traadminiftrato. fublimandoac CuniSolevulgifioperatusfueris, bulliendo

Mo

Jntroitus Apertus

illacum Virginis Laftt |buSJKendo.aptanda :utat,materiaTia.,iitppftea iun.ireivaleas. .Ureuriqttetamenprogrefliim.feceris,ni ' gratisHermes veridi. iC^ienpn Igriemullatehttspo.teriiefficere. ^ctts ighern SpliCunaeque ^prpximuai qperis gubernatprem :ft<ituit. hoftro yerefeCretbintelligi ^ellenv, qviern.-oHurieltanxferidefurno ;Efttameu&:a^us.ritt^ .culttsvttlgaLisyidkATmnqLiam. aut exlu.to.figulierfcconnV iniunemappellarrius., qriiauttatcti.tius, . ;Hunefur.tiis,autexiam.elli^ arridensTurris num Athanor appellamus, cujusfbrma^mihi.magis altitudinjs ,iata cum;riidp. ^Quare^fto Twrris trium circiter^edum noyem digitps, feufpithamam cqmffiunem, ppft foleam.ftratumve .fundame'ht.ale gftpipftio^^ tttiumqua. tuprye digfcorum,un4iquaque.eum.lapide adaptato,,fupra>quodfta. ;timerati.eula;ftatuatur,, pauloJcratefupc duorLim cireiter digfcbrttrn, periqtiaecabr in appofitum AthanoreCaeter.ttrri.,eftpTurris*exacteariffiisjclaufa,; mittatur. fiip.er.n.evedein aiiiinjiciantur, ro immfctendifuritcarb.priess qui accerifiprimp, tum demum. Qsexa^eQibturetur. Tajiifurno.ppusproanimiyoto <Caeteruni fi curiQfus.fueriSjalianT atque atliarriviam poflis.ppniplere. iFiat iCrgo Atihanof reperire.pbflls.,tlgnemdebitumadminiftrandi' fine vitri amoripin hunc rnbdjLini,ut in e<a poft;lmppfitam JTTa.te.riam lTequeriTvis^atprisgradumadhiberepoffi^^ ;gradu per adignem ufque re.verberii minpris^ inqiteintenfiffiffipfuo Tum patettibi fe duret p.erliprasad:minus deicem aut duodecim. Operisjanua yerum^umLapidepptfcuses,pofsis.utilius,,furnura .quia-mino.ri.temppre.acbenigniorieNaturs portatilem.cpnfingere, igne lapis femelfacfusmultiplicatur. iXIX. CA>UJ

DeOperlspro^efl^per^im&sdmqmdraginta'
include ea vafi npftro ac .npftrp acSolenoftro acintra dies .quadraginta videbis totammatePArato regeignenoftro, fine ulloatotore aut riaminumbramconverfam, ideft,inatomos, Mercttrio
motii

Ad occlufi Regis PaUtium.

81

nifi qttod calefcat. Veullo calore deprehendibili, motuvifibili,aut rum fi Solis Noftri Mercuriiq; Noftri Myfterium tehactenus fateat, tolle manum ab Opere,nam ml nifi difpendium te manetSinautem fnyfterium Solis noftri nondum in latitudine fua noveris, at Mercurii noftrifcientiames adeptus', tum cape Solis vulgipartem unam bene lucidi partestres, junge ut fupurificatam,& Mercuriinoftrifumme fuperiusdicl:umeft,&imponeigni,dandocalorem,inquobulliat, detque,fudorqlie ejus circuletur, Sc hoc de die acnocfe per diesnoftefque nonaginta,& videbis Mercurium hunc omnia Elemeta Solis bulli poftea perdies alips iterumque conjunxiffe, vulgidifgregafle, noftrum conquinquaginta,& videbis Solem vulgi per Mercurium Medicina primi ordinis. verfumin Solemnoftrum,quieft Eftergo Etcrede mihi, hac Sulphur hoc jam noftrum,at nondumtinget. verumaffecuti funt, eftque yia via operati funt plurimi PhiIofophi,& taseliofa Magnatibus terrae, quianaclo hoc Sulphuvalde,eftqitepro re ne credas te habere Lapidem, &; ejus veram materiam,quarai poffisin re imperfetaintrafeptimanam Haec eft quaerere & reperire. via noftra, facilis & rara, & refervavit hane Deus pro pauperibus & HacderemultajanTverbafacontemptis,abjetifque fuis Sanctis. ceredccrevi,licetinlibri hujusinkiodccreveramaltPfepelkefilentio/ HoceftunummagnLimSophifmaomnium , loAdeptorum & verum dicunt, nequuntur quidam de Auro Argentoquevulgi, Ego charitate comtnocus,magantque Aliiidem & verum dicunt. num jam porrigam, jamque omnes appello Adeptos, eofque omnes invidiaeinfimulo. Ego quoque decreveram eandern invidiae femitam calcare, nifiquodDeusnos diftorfit, cui praeternoftrumconfilium fitajternafandificatioi viaeftvera, Dicoergo, qubdutraque quia via eft cantum una in Fine; at non in Principio. Quia ttum eft in Mereurius nofter eft via noftra,& Mercurio noftro & Solenoftro. tamen frneeonihilfiet. eftAurumvulgi,& Solquoquenofternon in eoeft. Et fi operatus fueris iu Mercurio noftro cum Auro vulgi, regirnine debito, exiiscentum &^quinquaginta diebus habebis Aurum noftrum,quia Sol nofter eft ex Mercurio noftro. Quare fi AuRr rr rum

82

Introhus Apertm

Mereutitrm noftrumihElemetttafua fueritper rumvulgi difgre^ beneficio erit Atatum, kerumque cow.JLmctum, tota mixturaignis fterato deco*. rumnoftrtim, quod Aurum fi deinde per Mercurium tali igne, pro certo omnia figna defcripra a Philofbphis quatur,dabk Janiver'6 fidecocfioniSolisvulgi ututpurifli. qualiipfifcripferunc. adhibueris in-errorisviaes mi,cumMercuiionoftroregimenlapidis eftille Labyrinthus, in q.up Tyronesfete pro ccrto : Ec hie magmis fuis d;e iitraque via fcribunt, omneshaerent, quia Pbilofopbiinlibris fuiit nifi; via tuia.nifiquod una fic direda magis,quam qu^ revera non in hpc tractatulo, altera. Qui ergo fcribunt de Sok yulgi,proutnos titi quoque Artephius, FlamellLis,Ripl2eus eaeterique ffiulti,nonaliterfumu&intelligendi,quam ut Solphilofophieus-exSoLe vulgi& Mercu-rio noftro fiat,, quidein* per reiteratam dabit liq.uetacfipnem & in examine meombuftibile, Sulphiir&ar^entLimvivumfixiim, Pariter & per hunc intel ligendi modnm lapisnofter mnitingens. minerali, eft inomnimetaHoac quda-,ptttay Spl vulgi exipfis extraIn omnibus,puta, hi poffit,ex qup Solnofter propinquus petipoflit. metallis vulgi Sol noft . Betur.E"rgo,inquitFlamellus,qLiidamin Jove, aiiiin Sararno laboraSole kboravi & reperi. Eft tamen iinumiB runt,ego yero>inqLiit,in Qriginis mirar, inquo Solnofler Regno metalhca, propinquus efi, fiinhora' fuae nativfcatis eum q:uras, quamin. Sole & Ltinavul.gi,. noftro liquefcfc, fic, UEgkcies in aq.ua tepida, & caquiin Mercurio TufTocinS-ole men AuroquodamnTodoafiimilatur. vulgiimmediaMercnrium $e noninvenics,.atex Heftrum, ilioper digerendo|er vera-m hanc-.eandemquernadiescentura &quinquagintainvenies feriam, quae efi Aurum noftrum, via.longibriqiuasfi.tuta3!.,.neG.adhuc illud ,q.Lid.nat;iiraad nianus reliqtik ,.& tamentertio tampollensae liactameneumdifferenrotandorotam,ideminutroqueinvenies, tia,,in dloi. pribrimenfibus feptem, inpGfterioriannifpatiocum'ditniviam, a"t Ego utramque viamcalleo,-. laudo camen facilioiem neomniunr; anathema in caput difficilioreni Sbphorlim defcripfi, in Seias proinde,; saeum.. trah.ecena.i fpla ' fic difticukas qttod hsee " * iibris ,..'.'

Ad occlufi FegisPalatmm.

^Sf

hominum legendis,qud .mnes ad uhttrn variant iibtiscandidiorum d@aliteriusregimett sceginaen. EtcumdeuttoOpercioquuntur, antequam eTaqueopedesIibecent,quareticuiakretititsdiuha:fi, Notifico proinde, quod calor in Opere noftro ftt narepoceram. i raodo opiisnofk um recfe intelligas. At inaturse benigniflimus, eft opusaoftrum41&: fi in Sole vulgi opereris, iliud opus proprieiion lamen ad opus noftrum ecta ducet, determinaco fuo tempore, m. jllo vei-6 forti indiges decottione, igneque proportinato,poftAthanare turriali noftco, ;eavero benigniflimo igne progredierc, laudandus eft. fi cum Sole vulgi fueQuate qui mihi fumme deinde ris operatus.,. cave ut Veaetisconnubiafollicfte compares, chorofuoimpone,igttequedebito videbisEmblemaOperis-magni, ,nempe.nigrttm,caudanTpavonis,album cum Mer.curio^quiiac Virginis di.citur,adhibend ireiteraOpushoc ftimmum arena: temperatae cura cinerdjgnem Balnei rotis,atqtie ad bus: Videbifque ttim non riigriTffi foMm,atttigrum riigrius nigro, o:&hoc ,.fic & albuni &:rubeum completum, mnemquettigredinera voce tacita Eliara compelia vfc. Eaproptet fi Butu Dei in auralevi,qui exuna SolemttoftrumcxMercuriionoftrOjtLiffi artemnoris,extrahe omni perfectione mundana credemihi, quod, reOptisperficies, Si ex Meroutio folo ," dnquit, eft perfeetius, juxta Philafophum:: eris. utique operis indagatpr opus poteris perficere , prctiofiffimi khoc Qperenullasfuntfiiperfluitates; attotum,perDitLI.MvivenAt fi tem, in puritatem converfum cft, quia acfio fit in uno folo. acTio turn,paffioquc in Opere Solis vulgi proceflum inceperis, cnedia fubftantia fola capfcur, fitinrebina, utriufque quarum alre mediteris,elaSi haeciquaebrevibusabfolvi, rejectisfxcibus. inter Philofbphos referandi vemomnescontradictiortesapparentes habes. Quare Riplseus docet rptam tertio rotare in capiteCalcinatioeft. In nis,ubi de Soie vulgi exprefle loquitur,atque itaintelligendus fiiarum obfcurus eft valde,quia tres i% propor dockina proportionu tiones trib 9 operibus inferviunt. LTnum opus eft fecretiffimu,piiruracufole noftrojeui ficin Mercurionoftro operi adfcriquenaturale,& Rrrr a benda

68^

Introitus

Apertus

Hoc opusnec fitigne, benda funt omnia figna atSophis defcripta. folum frinee manibuSiat folo interao calore,eftque ealorexternns, Alterum Opuseftin gusexpelIens,ejufquefymptomatavincens,. Sole purgato cumMercurio noftro,quod fitigne candenti per teramediante Veiiere, ufque pus longum, in quo utrLimqLiedecoquitur, dum purior utriufquefubftantia exprimatur, qui eft Lunariaf fuccus, eft eniimnondumLapis, atSuIHicabjeefisfaecibuseftcapiendus, noftro, fanguine 'quidemum cumMercurio phtir noftrttmverum fiio appropriato, decoquendus eft in lapidem ignisjfitmme penetrancum Aurum tem ae tingentem. Tertiotandemeftopusmixtum, debito, addicurque vulgi cum Mercurio noftro mifceturpondere Sulphuris noffiri fermentum quantumfat fit Tum complentur omnia mtindi miraculajfitque Elixirporens tam ad opes quam ad fanitatem, Sulphur ergp noftrum omriibus cuffi viribus qusere, quod Sin minus crede mihi,in Mercurionoftro coIhges,fi te fata vocant. in Sole yulgi, debito ealore atque tempere idem parabis; at eftvia mill e fpinis obfita, & nos voviffius D-E O & aequitati, quod nttdis verNam bis nunquam declarabimus regimen utrumque diftincTum. verum detexerim* In Mercurio,quem defufe fide bonajumquod fcripfi, ae Solepuriflimo vul-gi filaboraveris debito igne, Solemnonovem ad fummum,Lunamftruffiinveniesintramenfesfeptemaut EthifuntveriTerminiad comquenoftramintramenfesquinque, plenda Sulphura haec ,.quasfi ttim credideris Lapides noftros, adhuc erras At ex his, reiterato labore, cum igne faltem fcnfibiliverum DEO &hoctotum intraanniifficumdimidjo> Elixircmhabebisy Gloriainfeculum. DANTE,cui C'A i? u r XX

De Adventu Nigredinis in Opere Solk ff Lun&

Sole Lunaque operatus fueris,ut inhis Sulphur noftrttm qtiev aquej Slin ras,conftdera,fi materiam tuara inftar pafie, turgidam,inftar bultieiTtem, feupptius picis liqulda? confpexeris;; Qtiia Sol nofter, nofter emblematicum typum habet in Opere Solis Mereuriufque vulgi

Ad occlufi Regis PaUtium.

8$

noftro. Aecenfo furno expeetain calore bulvulgi cum Mercurio liente per dies vigintirqtto tempore varios colores obfervafeis,at cirea veredinem finem feptimana? quar car, fi modo ealor fiieritcontinuus, aut circfcer nondifparebfc, amabileffi videbis, quseperdiesdecem Gaude tum,qura pro certo totuffi brevi inftar carbonis nigrum cerr Eft compofitituiinatomosredacfa. nes.eruntqueomuiaraembra refblutro fixiin nonfixcut utrumenimhaec operationilaliudquam unam materiam efliclat parrim fpirkualem, quepoftea conjunctim Quare aic Philofbphus: Acripe Canem partimque corporalem. Corafcenunt,at Caniculam Armeniar, junge fimul, tibiquegignent filium coloris cceli. Quia haenaturse brevt decoctione vertentur in brodium inftar fptimae maris, aut nebuta? craffioris, quaelivido colooccultarim practerreretingetur.Et jurotibi fub fide bona,quodnil Hoc autem, fi prndens ftteris, exverbis meis facillime colligimen; antem regimine,arripe lapidem fuperius demonftrages. Cbgnito tum,acrege uti fcis,& fequuntiir haecnotabilia: Primo quam cito lafliiet Sulphurac Mercurius fimul fuper igne pisfenferit ignemfuum, inftar cerae,& eomburetttt Sulphur, colorcf que de die in diem miierit, nifi quod coloribits Sulphutabit,ac Mercurius incombuftibilis ideoqueLatonem penitus ristingeturad tempus; atnoninficietur, Reitera ccelwm fttpra terram toties, lavabit a cuncfisfuis fordibus. ufque dtini terra coneeperit natttram cceleftem. O fancranatitra! fola facis, qttod omni penitns homini eft im poflibile. Eapropter quae cum invitro tuo confpexerrs naturas infimul mifceri ad inftarfanguinis coagulati & combufti ,ratum efto,foeminam maris^amplexum tuaeexficcationeitttradiesfeQuareaprimantateria? paffameffe. ptendecim exadta, quod duaenaturaein brodium faginatum converautfputentur,quaefiimiTckcumvo^venturinftarnebula^eraflioris, Tunc conmx mariSjUti ditum eft,cujus coloreritobfcurusvalde. quiaexindevaporesvirentes, ceptamprolemregiarafirmitertene, Hi ftint fiavos,acros ac coeruleos in igne & ad vaiis latera adfpicies, funt frequentes, quiretiventi, qLtiinformandoEmbryonenoftro Odori quoque nendi funt caute, ne fugiant &: annihiletur Opus, Rrrr cave, y

684

Intmtus Apertus.

riraamullam exhalet qiiia vis Lapidls inde notacave,neforteper bile detrimentum patetetur. Quare Philofophus yas cum ligatura ne abppere ceffes, aut &monftusfis, fuafervandumcatttejubet, vas tno veas, aut aperias ,aut decojctionem ullo temporc intermfttas, ufquedum defieere humoremcoufpexeris, atpergasdecoqttendo, quod fiet intra dies triginta, tum gaude, ac r.etam te viara inceffuTe eertusefto. Invigilacumoperi,quiaintrafeptimaiiasfortebinasab eo tempore totam terram ficcam videbis, atqueinilgnkernigrarn, TumMorscompG^tiadeft,venticeflarunr,.ctintaqviie fequietideHsec eft magna illa Eelipfis Solis & Luna; fimul, in qua luderunt. raiinarennllum fuper terras lucebit,& raare difparebit. Chaps tura ex quo jubente DE O eun&a mundi mitzcuh noftrum conficirur, rdinefuo emergent. GAPUT.XXI.

De Vtorum combuftioneejufque Qautione.

nonlevis eft,& tamenfacile eommiffLis eft,florum combttftio , antequamnatura; tenerae a fua prpfimditatebene extraERror hantur. eftcavendus, Errorhicpoftfeptimanaratertiamprsecipue Principio narnque tanta eft humoris copia, quod fiopusvalidiori, quam par eft, igne rexerfs, vas tragile vendorurn copiam non ferct, ni forte magnum nimis fit vas tuum. Et tum quin ftatim difliliat: quod incorpus fuumnonamquidemintantumfpargeturhumor, Vertim plfcis redibit, faltem non quantum ipfi refocillando fat fit. cumTerraaquae fuaepartem retinere cceperit, tumfane deficientiineommodo intendi busvaporibusignisfupramodumfineullovafis valet, at opus ideo corrumpetur, dabitque colorem papaveris fylveftris,fietque totum tandem compofitum pulvis ficcus,inutilfcer rubificatus. Judicabis hoc figno jufto validiorem ftiiffe ignem, tantum inimicus fufc. Scias namque Opus nempe, quieonjunctioniverje fioftrumveramnaturarummutationem requirere, qua: non poffit fieri,

Ad occiuf. Regk PaUtium.

lerr,

8y

nifi unio fiat ultiffia utrktfque natttrae; at rion uniri poflunt, Nam corporum non eftunio, atfaltim contuiiifiinformaaquaJi $5, nedum, corporis eum fpirftu effe poteft unfcvper minima, at fpiritusinterfebenepoteruntunirf QuareaquahomogeneametaMiHaee erca requirfcur, cu-i via per prazviam cal.cinationem paratur. at aquae cutti ferra per erigo exficGatio non vere eft exficcatio, bruffi naturae redaetio in atornos fubtilibres, quaffi fert aquasexiterra aqiiae fermentum tranfffiLitativumaccipiat. Vegentia, quo nementiori vero, quaffipar eft.calbrefpititualishaecnaturamaileo' deacfiyofirpaflivum, defpirieiualifitcorppquafimortispercufla, rale, nenTpeprascipfcatttmrubruminutiley^iiaiiidebirofuocalore' atfuffiffie opcandus coeolorfitcorvinaznigredinis, quilicetater, Rubedo tamett in Operisveriinitip eft corifpicua, loreft. eaque infignis, harc tarnen cum liumoris debkacopia concurrit, raonftratquecoelum ctim terra concubtiiffe , ignemque naturae concepifley ideoqtie.totuffi vitii eohcavtiffi aureo tingecur colore; at colorhic at viridem brevi gignetr, tum nigrli ffi iritra tempus exiaon durabit votuna videbis. SaitemfeftiguumexpeeDa , &patiens fifueris, na lente, & tamen ignemfat validuffi continua, interque Scyllam &: tit nauclerusperitus, navemtua'ffiditige,fiTndia:uCharybditt, Interdum infulas quafiexiguas; triufqneopcslucraricupias. $ficasac umbellas dsfcoloratas emittentes in undis & ad latera confpiTerra enim gereics, qu aebrevi diflblven tur aliasqu c aflurgent,. ffiinandi avida aliquid femper fabrieat, interdum aves autbeftias reptiliaque te i\\ vitro confpicere imaginabere y colorefque vifu funt acmomenrilevis. Totumeft, utignem debiturn jtigfcer continues, ante dies omniaque hare in colore nigerrim-, pulvere difconriiitto, Sin mintis-, aut Merctirhuntuuni, aut requinquaginta finientur. ni forte vitruni gimen, autmateriasdifpofitionemculpabis, naoveris autagitaveris, quodopus facile protrahet, aut etiam finaliter perdet* CAITLIX

88

Introitus
CAPUT

Apertus
XXII.

Regimen Satumi quid ff undedicatur l

de hoc lahore Sophici fcriptitarttnt Magi, dcopetc quos perperam nonnulli in. &regimineSatnrnilocutijuere, QLTotquot telligentes ad varios errores diverfi furit, &:propriafefe opinionefc. fellerunt. Quidara hineabducti, in plumbo, fpe maxima at fructti noftrum efle anro quovis minimo,funt Atfciasplumbum opcrati. Eftlimus,in quo Aurianima cttmMercurio jungitur, ut dignius. uxorem producant. Quare cum poftea Adamum ejufqueEyam ut fiatmfimum, furrimum fe hic humiliaverit, cxpectandum omniii Tumulus ergoiu fuorumtratrum infanguine fJuoredemptionem. noftro dicitur, eftqnc Sattirnusinopere quoRexnofteriepelitur, clavisnummorumArtis. Felicemillum,quihuncplanetamtardamDeum roga fratcr, ut hac te benedictione bulottem faltttare poflit. Patreludignetur, quianoneftexcurrente,nedumexvolente,ata minum folo lraeebenedifltio dependet. CAPUT XXIII.

Dediverfts Operls hujmRegiminibm*

certo confidas ftudiofc tyro, nilin toto lapidis opere celatum PRo efliepraetcr regimen,de qtio verum eft illud Philofbphi: Quicunqucillud fcienrifice cogndrit, Principes & Magneces Terra: illum honorabunt. Etjuro tibifub bona fide, qupd fi hoc folum proponeEo namquecognfto,totum retur palam,ftultiipfiartemriderent. nilaliudeft, quamopus mulierum, liidufquepuerorum,hoccft,defirldeo fumma. arre Sophi hoc fecrecum occultarunt,& Coquere. miter credas,nos fundamentaliter idem fecitfe,tamen ex quo eandorem propofui in hoc traetatulo ac promifi, aliquod falcem faeiendum ne lectorum ingenioforum fpem atque labores fallam. incumbit, toto opere unnm lineare, hoc QuarefciasRegimennoftrumeffein eftdecoquere&digerere,&tamenunum hocregfchen mulca aliain quae invidi fub norninum diverfitate celarunr, & fecomplecTitur, quafi

AdkccJufiRegis

Palatmm.

68$

UMospdllieiri candorjs crgo varias pperationes.&efcripferunt. <quaifi iid quod (infolfcum. rnanifeftatibnem Tonge jaerfpicuorumifaciemus, jnoftrum hacin recandarera fatebere, CAPUT iXXIV.

Deprimo Operis Repmine^quod^fl uMercuriL

primo farie de Mercutii regimine vef bafaciemus, Nqtipd eft AC fecretum a"cunctis Spphis .tttinquam cxpreflum. Illi,puta, a fecurtdo opere ^feu Sarurni Regiffiiae.inceperunt,.'nullamquelucem Tyroni ante capitale nigredinis fignunTpatefecerunt.Inh0.cfub.tiComes Berrihardus aTrevis, qui inparabbla fua cuit.hottusilleyir do.c.et., quo d Rex ctim ad Fontem v enfc,, telicTis omnibus extraneis, ibaineumfolusintratjindutus yefte.aurea,quamexuit &c Satumotrave,dit,a quo holofericam nigram accipfc. At tton docet,quoipati0 .ftisilla aurea exuicurisideoqueununT tottim fuhricetregimen dierum iortequadraginta,aut:etiam.aliquando qttinquaginta,-quotempore fme ducemiferi tyrpnesincertis incumbunt experimentis J A nigrefinemfatrecreant artificem quotidie nova dinisadventuadqpetis apparentiaftgna,at kicfine ducefignove autvade per dies quinquaDicoitaqueaprima giutavagaritaediofumfateor. igriitione aduf.quenigredinemtoi:umintervallumtemporis,Mercuriireg4raeneft; MercuriiinquamSophici, quiafolusper rotumillLidtempusoperaturcompararifuo ad conveniens temporis fpatium morruo manente, ,&hocanteme detexitnullus. Quareconjundtis materialibus,qua: nofter, noli cum Alchymiftarum funtSolatqueMercurius vulgo accidere. Nonfane. Mtiltum diuque redereSolisoccafumbrevi expectavimus ancequam facra eft patientia inter aquam & ignem, & hoeinvidi fub breviloquio conaprehenderunt, duffi materiam fuatn in primo Opere Rebis nomiuaverunt, id eft, rcm cx re bina confe. . <cTam,juxtaPoetam: KesRebis eftbina conjunc~ia,fedtamen una, Solvitur utprima (intaut Sel^autffsrmata Lttna. Sfff Pro

:$o

Introitus

Apertus

Mercurius nofter Solem devorer, Pro certo iitaque fcias > quodlicet non tamen eo modo,quo Quia etfi Philofophaftri. putant Chemici eundem poft anniexpeSolemcumMercttrionoftrocon>unxeris, inde recuperabjs, ctationem fofpitem ac priftinae virtutis compotem afdecoxeris, qui contrarium nifiinconvenietttiignisgradtteum Putant, feverat, non eft Philofophus. qtu in erroris via funt, tam leMercurio viseffe negotii corpora folvere, ^qtiodimmerfumaurttm male intelligentesloautumant, Siophico icTu octili devorandum de libro fuo aureo infontieurh illuffi Comitis Bernhardi aTrevis, Verum immerfo. nam irrecuperabilher quamgravefitopuscorii, quiDiffohitioniinfudarunt. atteftaripoffunt Ipfe porafolvere, atteftor ?quod epo, qtijharc fbepius ocular j fum edoettts teftimonio, naateriam paratam, quideingeniofumfitvaldeigneffiregerepoft Attende protineturarttm bfte fine eombuftione corpora fblveret. jndeDoeTrirtaemese, fum.ecorpusquoddemonftravi, atqueimpoac jugiter igne debitodecoque, ut nito in Aquam noftri maris, afeendant ros & nebuiae ,reeedantq; guttaede die acnocteeitraint Scias,quod in hac circulatione afcendkin termiffionem. priftina fuanatura, relfciquitur corpusinferius inpriftinafuaatura,donec longo tepore corpus aliqtiid aquae retinere coeperk ,.atq;fic ucrtimq; Quia vero totaaqnanonafcenditper utriufqne gradibus participat. fubliraationem cum corpore manet in vafis , atparsejusdeorfum amduitate fundoyidcireovigilanticura eorpus inaqtiafijbfidenteebullitmr atque cribratttr, ejufque medioreGidentesguttserefiduam maffam perforant ac cfcetilatione afliduafubtiUor faetaaqua tandem i Sicmediante Splisanimamblandeacfuavjterextrahit animafpiriluscum eorporereconciliatur in coloreniy fitqueutriufqueLTnio gro,& hoc ad furnmum diebns quinquaginta,diciturquehaec operatio MercuriiRegimen,. &ineoecirculaturftirfum, quiaMereurius laullfcttr eorpus Solisd,eorfum,eftq.ue corpus in hoc opere paffivum, circa diem vigefimum apadufqueapparkionem cok>rum-,qtiiparce continua ebuflitione, parentinbonaac quicolores deincepsaugenac variantur in niturac mu&iplLcantur, adufque complementum gredine

Ad occlufiRegk PdUtimn.
gredinenigerrima, Eocanc quana dies tibidabit ,-'" quinquagefimus

pi
fi m fata

CirBi

XXV.

DefecmdoOperisRegimmequedeflSatumt.
cuj us optis eft Regena veftibus fuis Regirnine Mereurii, aureis tpoliare,Leonem conflicTibus variis agitare atqnelacefTePEracto Saturni Ref e ad extremara ufque laflarudinem ,proximumapparet Vult enim Deus, quodinceptum opus ad debitum firiem gimen. exitusuniusfitintroiperducatur,eftque fcenae hujushaecler,qu6d Merctirii Rcgimea tus alterius, finis tinius Origo alterius,neccitius Saturnus, qui Imperiurn obfolefcit, qttinfticcefforftbiingrediatur MorienteLeoricnafcfcurcorvus. Eftfucceflionis Jureobrinufc. quiaunicus quelineare admodum hocRegimen refpetucoloris, atfumi nulli,nec venti nec vita: tantum eft color, ifque aterrimtis; fyrnbolum,fakem aliquando ficcatum, nottnunqiiam inftar picisliO trifte fpectactilum & quidaeebulliens compofitura confpicitur. mortis aecernae imago'. at artifici dulcentintium \ Nigredo enim non confpicitur. Cumquaevisat refplendenspranntenfiflimanigredinc quc inftar pafta? turgentem materiam deorfum afpexeris , gaude: Nam fpirfcura inrus claufutn vivificum fcias, qtii ftacuto terapore ab Omriipocente vitarahifce cadavcribus reddet. Cave tu faltem igni, quem fano cttm judicio hic regere teneris, & juro tibifub fide bona, feceris, quodfiurgendo igneminhocregiminequicqttamfublimare perdes. Conrentus proiride efto cum opus totumirrecuperabiliter noctefque quadraginta detineri, TreYifanobonoincarcereperdies acteneram materiam in fundo, qui nidus eft conceptionis, manerc quod peraeta periodo ab Omnipotente permitte^procertoconfiflis, huic Operationiftatutafpititusrefurgetgloriofus, corpufcjue fuum circulabitur fuaviter & fine violenglorificabk,afcendet,inquam,ac tia,& a cfentro ad coelos afcendet,fcerumque a ccelis ad centrum defcendet,vimque arripiet fuperiorum & inferiorum. CAPUT z Sfff

$%

Jntroitm CAPUT:

Apertus' XX VI

De Regimine fovis>.
nigro fuccedit Jupiter,qui diverfb" colbre eft. Nam poffi -debitafn putredinem & conceptionem factam in vafis fundo, juSAturno mutabilies ae fubllmationcnvcirculanremitefeenteDEO,;corores rtimvidebis; DurabiienonefthocRegimen,nee tiltratresfeptima&as diirat;, Hoc tempore omnescolbresirnagiriabilcs apparebunt,. Imbreshifcexiiebus ihdies; dequibus certanullaratibreddipoteft';, Alactandempoftomnia Hseevifftpulcherrirna mulfiplicabuntur, beo in.ffiarffriarumautcapillorumad-vafislateraoftendkfefe. Tum; gaudb',quia Jovis regjmen feiiciter g6regiftK. Gautio inhoc regimine; maxima eft'o,necorvortim pullis pofBquamnidumfULimreliquerint,. immodicc aquam? exliaurias', neea'Itenr,nefic eundemrepetant; dem terrafubfidens careat,& aridainutilifque infuiidb relinquatur. adeo terram tuam irriges,ut eandempeni. Terti6,neintemperanter sus fLiffoces^ QujBtts erroribiis eunctis bonumcalbris externiregji' menfuccurfet;. ' CAPU-P XXVII ,

De Regimine Lun<%'.abfoftttum Jovis regiraen fub finera menfis qttarti fignttm> P.Oftcrefcetttis Luttaj tibi apparebfc, & fcias^ qttod totum Jovis regimen abiuendb Latpni fuit dicatumi Spirittis; abliiens candidus efl1 valdeinfuanatura,at corpus abliiendum nigrum nigerriffium.colbres,, eiijus tranfitu-ad;albedinem~omnes internTediiapparuere qLiibusabfbliitiscandidumtotumfit^atnonperfbctecandefeenspri:fflo die", verum gradatim abalbo ad aibiffiimn, affurger..- Erfeias,quodinliocregiminetotum fiarinftarliquidiargentivivi-advifuniv &HocdicittiS5 matris figjlTatio inventreinfantisftiiy quempeperit, eruntquc m hoc regimine varii colbres momentanei pulehri & cito* difparentes,aralBedini magis quara nigredini propinqui, ficut & coSbr.es ih regimine Jpvis glus nigredinisquamalbedinisigarticiparunt,, &fcias3!

AdocclufiRegkPaUtiuml

pg

&fcias, qubd itttra' tres feptiffiariasregimeriLutta^eritcorripfetum^ Nanv Antever6quamiriipleatur,fo'rffia'smilieihdttetcbnrpofitunv. etefcetttibus iluViiS arife proriiffibdarn ebagulatibrieffii, cettties itt die' ihftar bCulbriirri pifcittffi appaISquefcet & Cpagttlabitttr", aiiquaridb ac politifiiffiar, cumrarebitv ttoririuriquaffiarbbrispureargenteje VerBb-, hoc t'eniporer mufculis ae frondibusfiguramasmulabfcur: obrttentV ttaridemgraquaVisiToravifateftuporeacadmiratibne na habebisaibifliffiainftaraforiibrttfn Solis^^praeteriuitat'e,pttlchribra, ImrribrtafeS Dii"b ttoftro quibusoculttshuttfatttts vidfc nttnqttaffi;, EftettiffiVeraTiricturaperagamusgratias,quihiicopttsproduxfc. fecfa ad albutojheet"prirni canttVm otdittis, ac prbihdervfrtutis exiguas . praSparatibneacquiretVirttttis.,. refpecfttadmirandsjquarnreiterata^ CAPUT' XXVIII

*De Kegimine Penerisi

offiniffiode janf , qttbdlapisnofter PRaeoffinibusmirttrri^cfthbc',' perfecttts, perfecfaquetittctttramCbffiffiunicarepotens,fpontp' ckra ullam manttuntf fefeiterum humiliar, fiova^ffiquevoTatilitatem identf SitaffieiiexvafefuoaCceperiS-, irripofitibnemmeditabitur;' ufterius* Ikpisrafii*denuo'VafiincltifusittcafrttmpoftfttirefrigerittriT ttec nosriec de.dttciteritabitltr: Cujtts ratibrieffi dembrifttativaffi; fif riiitu- nifi'qttbdifacfum lilliPhilofbphiatttiquireddferevValettTttsv DEi'.- SaltemhicignittibcaVe', quiaperfetilapidishatCeftTex3ur ffiajbreffi igtteffi dederis, Vifrificabitlir fitfufibilisridepquefijuftb ffiateria, & cblTiquata lateribus Vafis adliasrefcet, ttec ulteritts prornovere valebiss- Et hafc eftffiateriae vivificatib ilTatoties aPhilofbpliis'praecatttav',qua?arife & poftperfecfuffi ppus albuffi accidere foibtincautis,nern pe poft'ffiedium regiffiinis Lttnaf adfeptimurn aut audecimttffiitfquediemregimihisVetterisv QharCpatiiaifalteffi rioiavifrificetur,lTec gcatur igniSjita titcbmpofituffi eft:,Iiquefcat paf-

i fivcinftarvitri;AtBettigttbcalbrefp'bnt'efualiqttefeet',t'u'rg ; & jubente D E o fpirfcu dbtaBifur,- 'qtii fttrfttrri VblaBif, lapideffiqW feiirri apportabir,: daBfcqueeolbres neVbsy vitiderh iniprimis veneSfff tmm Z)

6<>4

htrpitus

Apertus

reumqhiio.ngo durabfcf empbre, nec intra dtes viginti totaliter dif. , & fub finenr regiexpe&esTiyidumque parcbfc,caeruleumquoque Caveto hocin 0. minis Veneris pailidum &: obfeure purpttreum. cft quam antea, & pere:rie fpiritum fctites mmium,quia eorporalior # ad vafis fumffium ejus volattiffi feceris, fponte fua tibi vix revertetur. Quae eaderneautio eft obfervanda in Lunae regimiri e,cum fpiri. & no cum violentia erittra% usinfpiftaricceperfc; quia tum fuaviter ^tandus, nefugando ad fummitatcra vafis cotum iliud, quod in fiinido eft,comburartir ?aut falcem vfttificctur ad operis deftrucTioncm. Ctim itaque yire.dinem confpexeris, feias in ea yi.rtu.tem germinatiQuare cave hic,ne viror ifte in nigrum turpe vertayam concineri. verttm ignem pru.d.enter regas J fcapoft dies Ctir caloreimmodico, . quadraginta abfbhid|li regimen hoe habebiSf C APUT XXIX.

De RegimineA/LartU
Veneris Regimine, euj us eolor erat pra;eiptie virefcenj PEraSto parumqtie rubens purpureo obfcure colore,interdumlivido,in qtio temporearbor philofophica ramis ftiis floruic difcoloratis, cura foliifque ramifque;Succedfc regimen Martis, qui aliqualem flavedinera, lutea quafi brunitie dilutam potiflimum dciTTonftrat, coloresexhibet. Hicficcior quetranfitoriosIridisacPayonisgloriofiflime vide(sompofitiftatusjin quo materia variasformarum larvas imitari tur. vHyacinthinus color cumlevifiimoaurantiifrequenshifcedieHic figillata materin ihfantis fui ventre furgit & debusapparebit. purfcatem putrepuratur,utob tantam, in quafiftitur eompofitum, At vero obfcuri colores hoc toto regiminepro dohinc exulet. intermedii colores fpecfatu placidiflimi. bafi luduntjfiuntque Jam utin fcias Vkginem noftram terram,ultimam fubire cultivationem, , ideoquebonum continua eafructus Solisfemineturacmaturetur calof em,& videbis pro certo circa diem hujtis regiminis trigefimum, eoloremekrinunTapparere, qui intra feptimanas binasaprimafua fere citrino eoloreimbuet. ^pparitione,totum CAPUX

Adocclufi.RegkPaUiium.
C A P tl T XXX.

$f
'

IDe Regimine SoiU*

fini appropinquas, tuunrque fere perfecifti nego Auri Obryzi videntur,&lac ciitm,}affi omniainftar Virginis, quoJAMoperistui cit valde. Im mortaies jam DEO cum materiam hanc imbibis,ckrinef redde gratias, qtii hucufque opus emnium bonorum Largitori ttc tuuffi eonfiTium fic deinceps regat,ne perduxit,quenT fupplex ora, forte opus )am perfecTum praecipfcare ftudens penitus perdas.- Gonfidera jam,quod per menfes f ere feptem expecTaftiineque fariumi erit efto valde , eoqtie unicahorulatotumannihilare. Quarecautus viGinior es. Caute vero fi progreflus fueris, plus, quo perfecTioni cfttinum occurrent tibi ha?cnotabiliadmpriiTiisfudoremquendarri in corpore obfervabis, tandem que vapores cfcrinos ,fubfidettte corPoftduodecim aut &obfcnrapurpttra. pore,violatincros,interdum quaruordecim drerum expecTationem in hoc Sofisregiffiinemateriampromajoripartehumidamobfervabis, &poriderofamlicet,at tamen in venti ventre totam afportatam. Taiidem circa diem vigefi& tuffi liqtiefcetac aiLimfextumregiminishujiisexficcariincipiet, cettties in die,ufqu e quo grattulari incicongelabfcur.reliquefcetque piet, videbfcurqueac fi totum granrs difconnfiuttm ,fcerumquc coalefcet,infinitafque de die in diem fpfrnamm larvas indttet,& hpc durabfcperfeptimanas binas aut Gireirer, Ltltiffiovero, jubenteDE o, materiaj tuas irradiabitur Lux, quam imagfnari vix poffis, tura cito exfpecta finem,quem poft dies tres videbis, qtiia granulabkur materiainftar atomorum Solis,eritque color tam intense rnber, qttod pras eminenti rubore nigrefcet inftar fanguinis faniffimi coagulati, licet non credas aliquid tale huic Elixiri ex arte eomparari poffe. Quia eft mira creatura , parem fibi riott habens ini tota uninedum exacTe fibi verfanatura, fimilem.

CAPUIT

fy

intrpitus
,C APUT.

Apertus
XXXL

^ermentatio

Lapidis.

jamte Sulphur&a$ira MEmineris ntillo prorfus igne ulcerius .promoyeri ppflet per fe,cautuf quod ;que efto maxime qupd iu praecedente.eapitul.p.obli.tus pratn,nein.reinduci eolo.re gimine Solispitrini ante adypntum fupef naturalis filii, vere Tyrio,ne,inquam,tiiam materiam.ignfciQneindebfca yitrifices, quia fic effet dpinGeps.inlblubilis; acpercottfequensinpu.lcherrirnos Efto proinde pautus, npn cpngelaretur. atomos rubipundiflimps Et larnen nerejvc labpr.ti,mt,ii.p. nc ^tanto thefauro x errietpriyes. pcpxjho.c Su'1rum finem reperiflefic credas, ,quin tilteriuspprgas, Elixkhab.easi Quare <cap,iasSolis phurefcera|arot3ecir.ctilafipne tj;es,ac Sulphur,is h.njus igncipartem,ttnani;(poffi.s purgatiflirnipartes Solis partes quatuor capere,& Sutphuris quintaiTT parccm.,fedpr#di. funde Soleminprucjbulo mtindo, i&fufo j6Taproporrio melioreft) fhmocarbpntt.m.perdatur.Fa,cM injice Sulphurtuum^atcaute,nea deindecfl^undein Exeipiilum,, &habebis mafTam pu.lfimulfluant, at yix tranlparpntis. verifabilem coloris pulcherrimj rubicund.ilfimi, Sophiciparrcs Capehujus maffseminute tritaepartern, tyliercutiittti biiTas,mifceoptimeacy,kromclude,ac regeutpr.ius, & biriis menfihaeceft ]bus omniapraedicfaregimina, ordinefuopraeterirpyidebis, reiterare,.fi libet,licet. ^era fermentacio,quam CAPUT XX^IL

Jmbihitio Lapidis,
in ho.conprepr.oinqu6dmultiAutlTpresfermenta.tjio.ttem SCio, terno Agenteinvifibilipapiti.nt, qupd fer.ffie.rit.ttm dicant, cujus virtute fugitiyi tenuefque .fpiritus abfquema.nitU.mimpofitionefponnojftramque pr|dicTam fermentationis yiam cibatioSeinfpiflantur, ne-m vocent eumpane,&ktcTeS fic Riplae us. Egovero nonfolitus alioscfcare,necilloruinverbajurare,inre aequemihi acillis cognita, propriam

Ad o cclufi Regk PaUthtm.

6$?

obfervari licentiam. Efbergo alia Operatio, qualapis au|tfoprtem ideft,capefttlphurruumperfe- 9 geturinpottdereplufquara-yirtute^ &um,five album-fiye rubeum, &c adde.trib.us fulphuris partib quartam Aquai,partem, & poft tantillum nigredinisfexfeptemvedierum inftar Sulphuris cui, decocTione aquatuarecens addftainipiffabfciir a.ddetum qtiartam:, non refpectu totiiis Compofiti, quod jam quartamunampartemcoagulavfc; atrefpeoTu Sul.ph.uris anteimbibfcinem primam-s qua exficcati;adde refpecTu triumpartium Sulphuris primam libratarum,&: hac proportioneter primo anteimbibitionem Tandera quinque partes aqtia: fepcima iffibiimbibas & congeles. bitioneponas1ttemp.erefpecTuSulphurisprim6accepti,quaimpofita omiTia priori -iimilifac uttoturacoffipofitum figillavas tuum,&igne regimina prasdicta tranfeat, quod fiet ad ftimmum raettfe uno,tura unacadfc fuper decera habes verum lapidera tertiiordinis,cujuspars tinget. aiillia,&perfe.cte CAPUT XXXIH.

Lapidis

Mmitiplkatio.

requirkurlabor,nifi utuimaturLapis percum partibus tribus, aut AAdhocnullusaiius fecTus,ejufque unapars conjungarur adfumraum qLiatuor Mercuriiprimioperis, acregatur igne debfco per dies feprem , vafe admodutn ftricTe claufo, &>omnia regimina milleciifumma.jucundfca~te prseteribunt, &habebis totuffivktute Etfihocfterum piaditatnm,prolapideante ejusmuitiplicationem. tentabistribus diebus omnia regimina percLirres,& Prfcmedicina adhucmillccuplaringendiviexaltatai. Etfiadhucrepeterecupis,opu$ intta naturalem dicm per omnia regimma & colores traduces, idemfi iterato tentes , nec virrutem tui Lapidisunquehorafietunica, quamtanderainvenirepoceris; Tanraerit,qu2e ingcniicapackatem, fuperct,fimodoinhocopereperfeveraveris. Immortalesjarn. memor eftogrates Dfi o agere,quia tocumthefaurum naturas jam in pofle habes.

Tctt

CAPUT

Introitus Apertm
CAFUT XXXIV. De modo projieiendu

perf PctT, utdicTum effi,albiautrubri,acpromeg^ApeLapidistui partes quatuor, funde capeutriusveruminaris ^Micinscqttalftate in Crucibulo mundo,tLmiimmitte lapidis tui JLixtafpecieraLuniinaris fufi,albi aut rubei,ac immifta effunde iiTConum,erfcque rnafta put verifabilis, hujus cape miftttra2partemtinam,&Mercttrii beneloti p.artesderem,calefaeMerciTrium,dottecftreperein'cipiat,tit|tninjiee mifturam tuara, qusicTuocLilipenetrabfc,euraftiiT'de tLimigneaucTo,& tota erk raedicina ordinisinferioris;, Hujus tum cape partem & purgatum,quanmetallum,fufum unamy& proiice fuperquodvis y & habebis aurtim argentumve tum nempe lapis tuus vulttingere adeo purum,quod purius natura non dabit. Prxftattamen gradatim a ceiTet, fic enfrn latius extendetur, projicere, tifquedum TincTur quia cum tantillum fuper tanturri projicitur , nifr projeeTio fiatin Mercurio, notabirisfitmedicinajjacTuraiobfcorias, qua^immundis metalTisadhaercnt.. Quarequomeluispurgatttitr raetallaantepro|ecTionem,,e6>melius rn igne negotrum fhceedfc CAVUT XXXV.

Demultipfici
'/~VUifemeIhancartem

%)fu hujmArtis

juxta DEI benedicTionem perfedTe elarntotohocmundb nifi ut %L/boravk,nefci'oquid exoptarepoflit, DEO fuo jugfcer fervirepoffit. malafratide &dofo, tuttisabornni anum atttem,im6 omhium vanifiimum erit, potnpa vulgaremauhane artemcaliam anhpl'are,im6 nec talia cordi iiint hujiifmodiqui leiTt,quiri potius fpernunt & contemnunt^ Quiergo hoc talento a DE o beatus eft,huic talis voluptatrs campuspatet.-. & quotidie horainum milliuffi Inprimis fi viveret annos mille, miHe aleret, non egeret, quia pro votofuo Lapidem multiplicareva> kttamponderequamvirtute qtwe mt ItautomniaimperfeeTa',

Ad ocdufiRegkPalatiuml

6pp

m mundo,metalla comparabiha,poiTetjfi hocin votis haberct,omnia iri verum aurtim argcntumvetingere. hac arte conficerCf Secundo Lapides pretiofos acgemmaspbterit coffipararipoterunt. qualesnullaeinrerumnaturafinehacarte Tertio ac tandem univerfalem omnium morborum mcdicinam habet, fic utnnus faltem vere Adeptus omnes in univerfo orbeaegro* joscurare valeat. acfoli omnipotenti iaudes ob ELegiproiride fempiterno^mmortali hascdona fua in aeternum agamusQujfquis proinde talento hoe fruitur, in Honorem DE I & proxiaiiutilitatemutaturmoneo, neingratus erga Creditorem DEUM, eumtalento bcavit, reperiatur, acreus ^qui^antp ' ''': /Nultimodiecondemnctur. /

-.Xfi:^\ /:fe/';ttitol' "-^L^ F

DE.O I N

GLORIAI I S

Tttt

.*

SUBTI,

SUBTILIS

ALLEGORIA
Super

SECRETA
PERSPICV^
IVCVNVm

CHY
MEIERL

MliE
VTILITATISET
MEDITATIONIS

MICHAELIS

FRANCOPVR7L
ANNO DQMSNZ M DC LXXVXX

48 f7oj'>E*-

potloreni vfca?mea? partem rn Ikerarum httmanfoliberalium ftudiis,ac cum docTioribus quirum,artiumque CUmijam bufcunque, qtti fapere quid-prse vulgo.viderentur,converfationibus tranfegiiTem, itautquidfirmioris judicii partim afiidua lecTione, partim ipfo rerum uftt acquifiviffe mihi viderer,cepi >i xnectim confiderare acutiusyarias hominura acTiones, pla;rumque e & in honoribusanyel ad pompam & libidinem aliis pr^dominandi (. Demtcrhw teferri, atu gulam & luxuriem corporis promovendam, aliaveejuf-^ & tieraclemodi enormia vitia fpecTantes, & quod plserique per fas &nefas folisS tut ft diverfo in> a ieredivitiis cumuiandis,omni confcientije rcfpecTu,piecatis aut virtu- l-affeftui ^dulfermt. tis zelopofThabfco, prseoccupati effent jLTnde diu anceps & incertusd haefitavi,an Democritico cachinno, an Beracletio fletui eande m ob cau- Otnm vitfamfubfcriberenijan vero cura EcclGizMco3Omniavanitatesvanita- '" nitdtes va~ tum pronunciarem,Verumpenficulatis fingulis tandem ad merever- *- niMHtn. ex Fentibm lfraelkfeufacru Btbliis'S fus, poft Dei Opt.Max.agmtioncmy Invtftigarcrum abdita- _ h hauftam,nihilmelius,priusauc antiquiusinveni,quam tione reruta rumin natura exifTentium,hominique maximeutilkim, inveftigatio- - abditarum ; nihilmtnem,qualicunque modo inftfcutam,five domiper libros aliis rehcTos, , lim. rnedfcatione praevia & experientia manuali pediffequa, five fbris ma~ A nullo horum ittquirendas e gmimillttm Mundi codkem pervolvendo; > fednunchuie, fcientiaemodoabftinni, nuncalteriindulgendo,quo Audiveram vero intercxte- " Jltm pkishatifi,eomagis,T/s!/4^ inftar,fitii: ?hes~ ^ - nix > cthHfit' raeffe avem qttendam in toto terrarum orbe faltem unicam, PH o E "> Ni c EM dicTam,cuj(Us co r poris exu vize, ho c eft plumas feu carnes ha-_ tijpmttfetf}' perfuit i berentur LMedicinaomnmm U^iedtcinarumprafiantiima}\it^otc quse fa" ^fcrtpth foretremediumlRjE &DOLOK,IS feii.NE.PE.N.TH.ES,de.quoIegi-/"' . pientum. ' Remtiium ?' tur in antiquorum fcriptis,quod Belenafa Paride TrojanotapuM pras- irt&dv*buerit lekmacho^xo ille omnes prasterkoslabores t curas & dolores S hrit. / blitus

yo^
< oblitus

Subtilis AUegoria
l.aetitia fingulari exhilaratus

eft: Ad hane itaqtte ayern ittda-. < lateret.imp.etu quodam natttra; meas mentifque gandara,ubicunque i raptus &: quafi vo.Iens eoacTus ftim; non quodfperarem potiri hac vout velplix1 ptaevidfjfedfaltem lucriinregra(idenimmihiimpoffibi)e ttiam exiguam. ejus, quocunqtic labore, fumptu & peregrinatione Phosnix a-c ' DpPhmnice, an fit alicubi, permulti dubicanc, ac longe W anfit. adipifcerer; plur es de Mcdicina jam dicTa:Qui de illa fibi dubium faciunt, illos ,ad 1 e Taci?um,P/iniam.$t ajios rerum mundanarum fcriptores ablegatos vc;Inter qnos ego igfe diutius exci' de hachis hoclocofatisfiet jlr.fit Me- lkn,qtii inducere meura, ut ejufmodi Medicinara dicina irte \ ti,quinonppruianitt3Ltm & oolorit. f* crederem , quamvisanonnullisfide digniffifimpliciterpoflibilem fedeam velfuppofititiam Diodorm mi.s viris ejusmentionem fieriperceperam, '" aut fabulofam omnino SiculM fa, quemadmodum ejufmodiab antiquis aut cft ejustieordinem \. longinquis pr.^ter communem naturae auc confuetudinis di.cin meitthnemt deducTa phcrtimque videri folent, praspoftera mentis obftinacia putavi; Quis enimTunquam, dixi ,mede'Iam ira; profeffus eft,nifi verbcs tenu.s,iion autem remediis naturalibus ? Quis doiorem-mitigantibuS) & Laudanis,nifiinMedicina p.arum expertus,tolNarcoticis,Opiatis lerenonnovic ?Primum fcaque ucnonnecefTariiim medico,ficalterttm non ittfolfcum, fed ipfa praxi frequentiiTimum accidfc, uti non opus fitnovam de utroqtie medicinam defiderare atit expetere; mtilto minus aliquid laboris attt fumptu.s illi inquirendo impendere; Adhsec quomodo Philofophus quilegimtis in antiquortim commetttariis; Centrtt Cafariskam. corrigere eonatuseft,nempe damprsecipfcern^Augufti auxiiratn antequam viginti quatuor lfceratum ^nequidfaceretirapraepeditus, lium mvraelenaenta tacite fecum percurriiTet, quse fi vera ftint auxiiia * cuilibet h. Ne in promptu habentur nec indigent expenfis auc docTrinis aliis. trancifci addam de moralium fententii.s,tam dolore animi, quam irserettxrarchn E quid i mediapollicentibus,quibusfcaprpprium de rcmedth videtur, moderarimentem titriufqUt .& affectus temperare; titi Medico corpus a morbis liberare, ejufque fortma. Vernm omnibus his, quse pptimtim confervare. temperamentum nullam ejufmodi dari Medicinam inveftigatione dignam innuunt., eam ftatuant, produxi confideratis, vice yerfa,& illa,quaj aflirmando * ' ..inhunc

Super Secreta Chymm

inhunc modum:

70?

EJfe trt ve* etiam Theologm praefcribit alicuiE# Fruftra Ethicwvcl mediA mi irae,fi catemperies corporis reclamet, utpote ^ prxceptaraoderandae ut patetin lida&ficca , humoribustailiofls&retorridisexaefttians, Maniacis & a diaboloobfeffis, in quibtis phferiiticis, paraphreruticis, \rttex htt" atra caufa eft fine non: fiavavel bilis Medicus itaqne in more calidt qua praecipua & *b nbundmtt. ejufmodi cafibus temperet vel expurget humores immoderatos ceffabic iras rabies, non aliter, quam igne per aquara extincTo ceflacpLTnde Medicorum mnis combuftio: antefignanus ille Galenusnoninconcinne libro fingulari teftatum reliquit, ^uodmores animifequanitur temperamentiim corports: LTt enim alias fortiffimus & invicTns mi- u Ment pattenervari& lesdiutino utx-tu turhcorptt&fqualidocarcere conteripoteftadeo, re. nec iraenec furofis af-re grefeipfum fuftineat,ita & mens hominis,alias folius corporis biliofi vel ab humoribus aliis fecTibusrnancipata,vicio vincitur. Quodfiauthoritate contarainatijfajpiffimeinficitnr& graviffimi Medici & Philofophi ad hanc rem probandamopusfic , ex multis unius Amoldi Vit/anovani teftimonium adducam; qtii libro de omnium medicinarum ex tabufimplicibus,ubi portam fecretorum ' lis qualitatum priiTTarum.fecundarum^terciarum &quartarum, ape- Arnoldi A Et ft tuvis etiamfacere tabu/am eorum, quafe l fententitt it rit,inhLincmodumfcribk: habereim j morbit anioperanturperaccidcns,auta/iquo talimodoocculto,exdiflispotes mi. bonum intelle<verbigratiay fivisfciye,quafacianibonammemoriam, tlum,bonum vifum,& qu<& faciunt amorem fecundum viam naturalem, > autvia occulta: \_Ad omniaenim ars medicin& habet ingenium: Nam bo& miasinte/kclus adbonitatemfcnfttiv&ejlvirtutis: lgitur bonum intelle*-, IntelleSlum ttum funt facientia bonam digeflionem & confortwtia cerebrum , ejr honumfncitntmquie

membraprincipa/ia,expurgantiafi4perfluitates,prohibcntiavappresafcenejr qtt< dere,fanguinem clarificantu, refficiunt caput & cerebrum, & haautem omnia intel/eclfis s bcntproprietatemadbonitateminte/kSius-.Hxc fupradic7is,invenies, undefaciestibitabu/amadomnemoperationem,fi vis: Etfecundum hoc invenies multos authores dicere defuis receptionibtis,quodfaciant bonum inteUeffum ,quialarge probibent mu/tiplicari fuperfliiitates,autreprmunt vapores, autconfortant cerebrum generaliter, 't & alkvantfenfitivam) reffiificantfanguinem &ffiritum excfuaprovenit omnk's Uuuu

yo6 7<
UtiUim
.

Subtilis Allegma

omnis bonitas inulleBus. Audiviftis etiam, qubdquadam medicina voca. quitiam tU\ Utificativa, tur & Utificntiquiaaggregat omnia confertantia mtmbraprincipalu -fai fanguinem clarificantia ejrgenerantia bonum fangumem &fpirhum ;fecunditm hoc etiapotes dicere,qubdqu<edam m edicina ducit ad paradifum, cu Mt&icina ad mifericordiam &pictaducens ad qt. quia efl compofita ex difponentibusfanguinem Taradijttm * fg mediantibm feqmtur botem ejr manfuetndinem ejr benignitatem,qutbus nus ap^etitm &dbona opera:Et quadam incitatamorem, **J quia augetfangui. Midieina \&fji ed iniitfini nem laud&bikm c/arum in quanto ejr in qua/i, ejrprivat ipfiim a melambo' tmorem. u lia caufk foHicitudinis, quie prohibet converftti. &phkgmate,qu<tfunt t>am & ctirabilitatem &amorem-.Sanguis yerbmuitus c/armfacitomnh V CC Venereum appetitum, nnde de neceffitate di/igunt ejrficontrariajncitat ex quefequitnr ipfitm eiunt civi/es convcrfationes ,gaudia, liberaiitatem, et Medicitta d di/igere & di/igi ejr defiderariab omnibus: Et qu&damfacit caftum,relicafacien, ,"' giofum,qnia inclinatfanguinem adfrigiditatem &paucitatem ,quof<ic7o re& flum& neccantus jiecfimtiia: W Etut nonappetitcoitum,necmulieres<',nec/udum, ligiofttm. generaiiter dicatur,potes cum medicinis fcire difpofitionem fanguinis ad hominisfttexfanguiquamcunque quaiitatem & tota differentiamorum f n ffeca/idofrigido,humido(jrficc0}ejrcummedicinispr<edicj(sfciset?amfit~ tere circa hominem, quod vis: Tu audivifii etiam ab authoribm, qubdqu*( Medhiti ' ^ d<emoniacum,ejrfitu vkfacere deijiis dammedicinafacitfatuum,qu<tdam . qmeiam ,ncc muttihominesfuntnfecrttk & firmari ,rcfpice in nobU famiiiarihm fi facitf*multum vinum, quod non efi tuum, t~ Elifenfut nec boni ingenii, ejrfipotaverunt aut habentes moresdi. medicinaextranea ,effjciunturftolidt autfuriofi, Exmulti r< verfos va/de a feipfis non ebriis: Et omnia mutantia fanguinem adexcifvitlipOtU i a ratiom: Vidifti, ftolids I ,permutant mores ejr intelkffnm 'fum ca/idiautfrigidi fiunt. comedit homo unum cibum ejr pofi comeftionem redditur quodmuitoties 2 Cibm & '.tetx ejr vaide diverfm a feipfo antequam comederet', pctut altealacer&]ocofw,cantans '' rartt affeA/iquando contr&rium eft %quiafanguis ejrfpiritm ejr complexio exprimo Bininttr'reiificatur ejr bsnificatur ex alio vero corrumpeb&tur: Facit igiturmedidum, Mcdicui 1 t cusde avaroprodigum,de cafio luxuriofum,de timide audacemi& genernfnitexa- '",. mutat compkxidnemfanguinu, neceffe efimut&refequentesinliterficut varoprodi'clinationcsejrcopiexionesipfim: Eth&cfuntfecretaipfiusuttimaartismigtu. Yltima fe>-~( f**^dicint&:^uandoqueverb ipfa nofaciteanifiexconfequentiva/de:lnftpiencretamediMedicorum ejrftnum, cjui fciverunt \'' 'tes cum kgerint in iibrnprudentum tins qtlt.

jm

SuperSecreta (thymU.

yoy

:.

cumvident eosfacerebpnum inteUeStum & f/tm effefecretummedicina,, . Deridentet va/de derident eos, & derifi vaide e/ongati fecretattb fei fttcerefidekm ,fortunatum.-, M elon. iUit nonvolunt audire,neccredunt,quodadmedicimedicina, & funtifecretk ** gantur. doiorem capitisautapoftemaautfebrem, ejripfider>&mffecJet,nificurare
i

" morem ejrgeneransdifcordiam,ejr ejr Im (r mediciqu&magcsinfrigidat,quamnimor: < cakft? Et qu& magis cibat ejr nutrit, quamI na qm magis confortat,quamgaudJum " cient. ' ?Cum enim ? Phiiobtwa/fes Etqu<e magisinterficit,quam defperatio ipfis Timor qitid Haec ilfej Ex quibus patet, quod Mc- - pr&flet. p> fephifeceruntres valdepukhras. c _ Gaudium. Aicmx vis animo quoque fuccurratejufqueaffecTibus,ipfia corpoirse quoque e Sonajpet. , & per confequens re, aut vice versa cornmunicatis _ Dtfecraxo. iram expurgata biliofi humoris is At demus, medelam profiteatur. aur potius iracundiam refrenari poffe, cum tamen vixX copia leniri, Remedium ~ inutile omnino ullus ejufmodi Remedium videtur & expetac, fliper- \ ir&non exfufTicfc medicinam in natura a petitum vacaneum: Adhoc refppnderi poteft; in* p etiamfi ab aliis autnon* ^ utile vijnm extare, quae privatos affecTus temperet,, : Idenimejusuitiiitatiautneceffitatinihil il agnofcatLirautaeftimetur detrahic : Nametiamfihoctcmporenonfitincenftialiquo,tamen II Omnium < effe poteft inmajoriprecio .* Itafup' Q rerum vU alicubi, utolimfuit, ficpoft cffttudo. Gaknus Germanos ab orani antedicTus rnedicina alienos,' tempore quibus utpote ferocioribus gentibus Medieinae praecepta non editu- [~ &: JC raserac, qui nunc Mediciham pronnnciavic, &ampIecTantur \C excolunt, Graecis econtra in barbariem quandam iterum redacTis &; ab omni fere httmanitatis fub Turcicojugo valderemotis. s. literarura i- VerLim cum contrarhira docTrina fe tnaxime illuftrec, fi dubitim,xv fit, anejufmodiMedicinacum conialiqua utilitatefitConJLincTa, Uuuu 2. fiderentur,

berent curarefeipfos degreffitie inte/kclm, donecpoffent inte/tigere ea,qu<e tu audivifti, qusdHippropterta/es,qui vituperantfecretoruinventores, Se Secretanm docebat, >uia guodfecreta nonpandant; pocratespracepit Phyficis,quos pmdenda. redundat in vituperium fspientum ejr in infamiam: quiafi homofitfabee veniet ad ipfa ejrparticipabit Nobifium Bonum t piens ejr inveftigans, tibro experimentorum Phito ' D Thi/ofophU. Et paulo poft: Et tu vidiftiin Donum ; r> Vhilofophit fophorum,quodcircaanim<epafiionespofueruntpulcherrima,ejrmirabi/ia: c IRA.<> Et magis privans . Chemit, ^u&enim medicina efi magiscakfaciens,quam
opm.

yo& 7

SubtiUs Allegoria

aut iracundia contigeMaltt tx ira* r, runt tam in principibus>qnamprivatis hominibus, quae cum fintabfimumera. omnium temporum monumentis, quenttmero,teftibushiftoriarum <I inde & Medicina,quae illam aufert vel avertit, eft tttilitatis immenfse. ir Quae de ira dicTa funr,eadem qtioque de dolore intelligi debent: evidens & enormis, l LTt enim ira videtur exaffecTibusanittTimaxime - it ita exfymptomatibiiscorporis dolprmaximeeftfettfibilis Hohrfym&infignis, ptomatum anteevicTiimmorbum ^ adeoutadfeMedicicuramnonraro, feuexacerrimm. ptilfam caufam,neceffitate quadam inevitabili trahat. Non inconfiiU V Mtdicina tum itaque vifum eft, talem tJVLedicinam amplecTi, quae dolorem.fit .. auropr<ee corpore & iram ex animo ejiciat. Ha?c,inquam, Medicina efi, mul valens, C quae auro longe prasvaler, dum mpdo Phcenix, unde petfcur, inveniri Quinovit, pofTit:Ubiquaeram?Ubiinveftigem?qttemperconrer? I vix patefaciet,qui non novir,nec narrare poterir :Interim jacienda eft \ alea & rentanda via; cum domidefidesvix quicqttam difcant arcani, r Teregrina* audaces vero fortuna adjuvet. Unde aptid me certiffima mentis re"_ tionemedi* eft':, patrlam, quae mihi cara, relinquere &ad cina inda- , fohitione conftitutum exteros proficifci,ut vel vitain in peregrinatione abfumerem,vel cum gandtt efl. lastitia medieinam optatam mecum doffium tandem reportarem. 1 'Graveeft.fateor, mutarefolum &ccelum,anotisadignotos,abinOhjeilio tontrapt, Antipodas,migrare quilinisadbarbaros,acognatisad propterfpem " regrinntio'dtibiam medicinaeanimo prseconcepte^quas num fitin rerttm natura, nem. adhucfubjtidiceliseftjdicent, quamplurimi: Athifcequodrefpon< deam,non habeo,nifi qttod Tullius olira fuo Trebatio extra Romam rem bene geffere & publicara patria. prpcul. OagentijMultifuam triftatiis eft, nec la;tabkur, qui mne initium dinrcrle, & quiiitinquam 3 " i Ut enim Chymici necinveramviamreducetur: nunquamerravit, EffcinChemianobilealiquodcorpus, qtioddedominoad liofar.Fhil. il. dicunt, dominummovetur,in cujtis initio fit miferia cum aceto, in fine vero gaudkim ctim laetitia, ita & mihi eventurum praefuppofui, ut primo & experirer, mulra afpera,amara,triftia,taidiofa guftarem,perferrem tandeffiomnialaeriora&tacilioraviftiruseflem: Vhcenicem DeMedicina ea,aut tffe noneft^ Phcenicejan fit,no dubkayij namfi dubfcafTeni,qumodoquefiffem? tnbinm, finon
fi fiderentur,faItem,quaemalaexiffiniodicaira
c

SuperSecreta Chymia

jop

fi no quaefiiTem,qttoraodo fpeni inveniendi eam habtiiiTem ?Sttnicia 1 jmihi timbram vidiffefolisattt ejusradios;etiara fiipsufolem digitisno nobis ta nobili & claro corpori ccelefti, tetigerim:Forteinutileforet Augttftum hac terreftri faece circumfeptis conjungi&immediate tattgh Quid' fuit tmgtf j Jium. auguftum in rebus humanis, quod non in initiis fuisanguftuffi ftierk ? Annon ipfe homo ex hum ? Quomodo kaquejinquam, Medicinae, antequam viderimauc qLianTinqLiiro,perfecTam notitiamhaberem, tetigerim ? Quomodo magifter evaderem, antequam difcipnlus extiterim ?Etindum igitur eftper mundi regiones diverfas.Non enim o Fortein unolocoidvifurus, mnisfertomniatellus: quodperfomniu non cogitaram in alio: An peregrinatio mihi obeffe poterit ? Neuti -;Peregrw. tionulliobquam opinor: Peregrini enim nos omnes fumusin hoc raundo,etiam ., effepoitfl. in propria, nempe terreftri patria: Unde ad aetherias illas clariffimas domtis, quo Salvatornofter, quiprecefiit,nos]Vocat&attrahksmigraturi tandem fumtis : Refpiciam hfctindinem veris ntinciam,. Jves pere* grinatione gruem, ciconiam, multafque alias av.es, quomodo annuatim ftatis jdocentes, temporibus peregrinentur peraera in ignotasregionesttaturaeittftincTu & docniTiento >ut homini fpecimen & exemplar edant peregrinationis per mundi partes inftituendae,ne femper fumo & fimo lariu infenefceret: Avib 9aer fublunaris univerfus patet,&homini globus terreftris: Refpiciarri cceltim ipfum,ipfiufqj magnunT viarorem,Solem,, Sol magnus quomodo motu contintto gaudeat & omnia foli & poli creafuras illu-1 tatli -viator ftret & illuminet, calefaciat 6c gubernet:lm6 inproprium finum pe-' motu g<tudtt. cToris,ad cor ipfum,nTente dirigam, quomodo hoc motu agatwr per- Cortiomi\ nis vitam peuto,dttmvitamanet,quodykamutmeritiirmoriotteill^sa,ficfiib- motu conti" ]ataJ^sa3velimpedka,finit:Naturaleitaq;hominieft,mpyeridek)Co| nuat. j Homini adlocum,deregioneittregione, dunTinfe,fLiprafe&circumferefpiciat:At cum omnis motus fiat ad metam, prasfertim fenlibilium & ra-' naturale eft peregrinari. a vel direcTa volmitate ad inteHecTu tionalium,appetitufeu \Vtilitns ptphantafia regrinatiomare,perterras cucurrfc mer- > certumfinem,hinclucrifttigratia5per nis. cator adlndos,paupericm Sic 1 fugiens>Et aliialirs caufisimpelluntur; Propter fcientias aranimi,naturazarcaa,Dei dona,& lft merces ttnu &nosproptermerces LJuiiu 3 tefqtie mi peregri'
naudum..

yio 7

Subtilis AUegoria

tefque conquirendas & inveftigandas quidni remotiora adiremus loca ? Qui domi enim fuae confenuit, domi fuam fapientfam quoque c; ' fe fepeliet,hec qtiid eorum, qua: in mundo funt, agnofcet, nec ab aliis Inemditas ai &admirabileeft,ceri nifibispuer: Jucundumquoque agnofcetur; pertgrmitnere tot & tam varias gentes., ab omniam noftrum proavo maximo tionps. reli&um ab eo fibi paAdamo,propagatas,quje maternoque, paterno V n Honeflat ^ trimonium valdeinaequalibus parribtis fubdivifum pofTident: JH>uid , peregrinttSolem cceleftem curriculo unius diei, h. " honeftius, quamantevertiffe tionw. e. totum terrarum orbem ab oittt in oecafum perluftrando arque e hincin h patriam circulo abfoluto redeundo , anticipaflb vel itineris foHiesdeeft liti ejus fe eomitem exbibuiffe ? Dies enim omnibus, qui ckcumnavi\\ tvelabungant terrenum globum ab ortu in occafum deeft, ab occafu in orciim, dat orbem & rei caufa primitus bfcura, atnunc fat cognita eft: i terrarum CLIJUS fuperfluit; ctrcumnn- J accedit, aterreftri adfpiritualemeiTentiampropius Impquoquid, wigtmtibut. *' & defcecatum, eo ad motum fit celerius & habiponderepurgatttm r Iius : Terra ignava quiefcic, & merito, i quia centrura eft mundi 1 Spirituale At aqua movetur & totus Oceanus fluit &refluit idque immobile; mntntigis, e,*qttatcr, Z4. horarLim fpacio > fic fontes, &flttvii veluti parentes magn mobiie. & Oceano fuas advehunt gnae ejus fobolis ftato moventur ordine, : Aer quancurrendo quafi^uTces delitias ad faium temperandura ElcmeMa denronftrant venti, turbines&nubes t eis circnmtria mo' toimpetucitetur, ventur. ( ciucTae, nec non navium vaftae males, & ipfae mole: Ignis nofter abit < continuo raotu,ut retineri non poffit,nifi femper novtis generetur ex i inflammabilibus materiis : Ccelum ipfum quanta itinera conficit cum fuis ftellis tam gfandibtis corporibus ? Imo ftellarum & cceli tantus eft , ut homo eam celeritatem ne imaginari quidem Coelirdpfus) [Hjraptus " ivcomprtfimanenteeapoffit? Globusferreus extormento vipulveris^Pyrii, henjibilis force ocTi, dem femper celeritate terram totam ambire deberet, imaginttdutim integrum requireret, tione. antequam 54oo.milhariaGermanica (hoc eft, cir culurn cerraemagnum) abfolver et redeundo ad puncTum , unde emiffus foret; at Sol in tanta diftantia a fuperficie terrat, una Irooforte in quadrante horaplusfpaciiconficit, quamtotmilliaria; horaj, quamcelerfcatemnemohominummetiri cogitatione poteft, neloquar

Super Secreta Chymm.

jvi

aut primo mobili, quae longeal- " c ne loqttar de fuperiori cceloSaturni Cogiutht nts bominii Qnidhominumcogitationibuscelerius?Nihilin tiusfolepofitafLint: celerrimt. celeritate ad ae-c humariis; At in his inte-llectuales fubftantiae traduntur utpoteindivifibilesin"c quales,&rnoveriinipfoNuncfeumomento; temporeiDcusvero^quiomnismoCLisex-T indivifibili,puncTo,nonin ubiante effclnmultiska-" eomoveri, necindiger persubiqtteeft, movetur, que loci s effe, cum homini impo ffi bile fi.t, fimul & femel ( quod .fo - , qui ubi2 diverfo illis lius Dei proprium ) divinitati eft, proximum tempore qut 9 efi, licet: Non mihi fic fed taediofum, adeffe, prour ergo longp jucundifttohintifimum, non inhoneftum,'fedmuitismodis honeftiffimum, re-. Cur tile, fedfumma curri utilkateconjuncTura, raulcasmundihtijus ( pere' non uc videam faxa & fed l fylvas, apud exceros, k grinttndum giones perluftraffe, ut inquiram Phcemceam <Jfykdictnammm\mdoaipxi& hominesfapien-/ .fit.

Angeli diI cuntiir ma. vtri in nunc. ' Detw non

tiffimos confulendo, rebus, quasignacumqueillisconferendode rum vttlgusnon camfufpicit, quamcontemnit. Aditerfcaquelon' omnibus, neceffaria, quae videnttir c, compa- jti<sfit innnqiium me acdnxi, ratiSj.non hic recenfendis : Prirao EuropA regna e^/?#<?? perluftrareri ; tentio & in Afiam & deniquc .ordopere' deirtde fi opus fit, iri ^fmericam,hinc conftitui, Nara volucrem illam medi-& grirmtionit deliberavi: in y^dfrkam tranfire,mecum haram praegrandium terreni otbispartiitm delfcecinaleminaliqua vel exiguamfaraae auram perfettfcere,nondubitavi, cujusfifaltem tifcerem, confidi, me ad ejus perfecTiorem notitiam facceffu temQuqdfiper^gratishisomnibiisTerraecontinenDono inaudkem , me omnifpe adipifcendit 1 Ordo itine Curvero itinerisdeunar Xrttettrtalis huncordittenifufcipicndi ejttsprivatumiri: caufa fufriciens partein aliam tranfeundi,animo praeconcepcrim,hasc mihi vifa eft,qttod naturalem eleffientorumferiem, qua illa ex craffis 5 debeam: Sic enim l infubtilia, exponderofisin leviamigrant,imitari AMERICA EuRo-PAterrae, aquae, ASIA aeris, & AFRICA ignis Ex terra autem non fit - c & vires optime repraefenfat: Qrbisterreimaginem ^.partes, aer, nifi intermedio aquae, & ex aqtia nott fit ignis , nifi interme- .ni fube elemintis dioaeris: Haec autem terras partes dicTis eiementis appropriari mundi ttp: Hicfatisfit, deelarabimus fingulis manifeftius qualemctinque^ - propriari. rdinis porisdevencurum.: tibusnihildetantoDei

jiz
ordinisrationeminculcaiTe, intelligentihaecbrevkasfat

Subtilis AHegoria
cum ipfa resprofe loqueturuberius.&: verbofa videri poffit.

EFROPA:
Europa ttrr&ajfimilatur.

1ERRA.

Vernahs die kaquefolo patrio ipfo ^QUINOCTII J LUN A,cum Sole in AR I E T I S figno circa caput Draconis,ut voEGRESSUS J o PAM peragrare primo conftitui,ut c cant Aftronomi conftkuta,EuR an ibi ipfa avis Phcenix, an vero fama alia aliquid certi cognofcerem, foret; Eft autemEiiRoPATerracon cubi de ea animadvertenda Xuropd fer- c ' ra conjlans r totiusorbisinhabkati ftanstanquambafis&fitndamentum propter or> & bajis * Terra,utin bit cur. globo terreftri videre licet,longe fupecaufasfequentes: ratur ab aquis circa fuperficiem, r quamvis aqttam fuftineat & ipfaa a feipfa fett mantt prsepscente Nunnllo alio fuftineatur elemento,nifi r . minis: Hinc Europa caeteris terrae partibus longe minor eft,at viribtis, 'S.wroptt c<e- r teras partes1 & animofitate eafdem longe anteccdit. Sunt,qui populisjfortitudine * antecellit mutabilium hanc feriem obfervarc 'cathenam ttattirae elementorum multU mo-. dit. C dicant, qtiod unus pttgillus terraz det denos pugillos aqua;, centtmr Cathena ., aeris & mille ignis: quas fi vera funt; Terra excellentiam, compacTio tlementoru .1 facilein, pr<ereliquiselementis, gravitatem&ftabilitatem qutt portio- nem, ne cohtenuunt: EodemmodoEuropa \ dixero) ( pacealiarum partitimorbisid reat. ftrenua &ad Kefiftendumma,_omniumeftfortiiiima,arrrrisnTaxime EuropafirImo cum matrem ftia feqttatttr foboles in raoribus, hiiic tiffimct ttr- j gis prompta mis. & fubjugatores Europ&i bellacores, genrium aliarum dofninatores JEuropiti ab experientia demonfTrcbeUtttores. 'femperftierunt,ipfialiisinvicTi: Quodtir ttir, refpiciamus qttatuor maxiraa mundi imperia , qtiornm in farris lmperia 4. 1 mundi Afia primam monarchiam Daniehs Prophetae vaticiniis fit mentio tnagntt, necnon fecundam, atvix obtinuit,utpote acondfcioneprimafelix, Verum quicquam dominiiin Europam extulit, nifi forte pattxillulurh:
TLurops, duo lumina A-![ Europa,4^acedonicoi\\o)uvene,MexandroMagno,immcn{umfyacium '< caeteris partibusfibifubjecit: ad Sic & lulioGtfareRohxM. & Indiasufquei lul.Ctf.

mano Imperatore

dominatrix

fuic Afi

Africjeque

magna ex partc: Hxc

SuferSecretaChymu,
HaJcAio"

yi%

EurPpae HtaraSnavires & potentiaiin f ui foli & populi cirut nonfitopus cumjac.entibus gentibus fatis reftatam reliquerunt, & medium adducere z Hine Eurapa in formacorporis Virgi- Europct plurain virgofor. cordisLconem revera exprimit: Hic ita- inem.rpferf ,at.animo.fitace tntijLeenoftrae perluftrationis, in quodefcri c*rde. qtie Ftrginem Leo eftinitium Virbendo, ut agnofc.at.wr, primalaborisitteundimetaproponitur: cur ' Europd externa inonfolum.fa.de fed&mori% &lineamcntis.corporis, goeft virgo dicttu tur. .busjinftituto&rebus. nulilani *m^pairaeftabaliis,quamvisprocos innu"Vimcnim Europtt cUr m.eroshabuerfc: Leo e'i1t,quia dominatur multis fubjecTis & nulli fub- teo u dicatur. jiciturjQuotqLieRegesniitrit,cotLeoninacordaoftendfc,queraadiSol Europ*. Inter planetascceleftes Sol*& aurum modtim in.clypeis eorum pafiim.occurrit: inccrmetalla <^4urum,hoc c convenit. Europit.congruit, eft,inquolibetfuogeEtfi enim Sol in Europaeis Terris raro LeonemV irer.e perfecTiffiraum; ~ ardentioribus copiofe, ut inreliquis parti-; In jJnglit* prod.ucir, ne.caurtimita - dno a L<enet buSjEaraenttGviraus, qii0dtteutriscareat,licecaliundeadducTis:Scinttti nuper s ttuis quoqtte noftra aetate an K^/biaLeones,<%c alibiinnumerisinloois" lac.rp' Hsr. '~ ne Europa his donis infcelicior aeftime-"-.Terravene.aururo Lib.errime-pr.ovenifle., Haec eft ea mater, L* randtt. tur caeteris. Haec eft terra illa, quara vencror; Mater virHarc eft nutrix populorum ingenio-' quae virgofempcrcognofcitur.: artifi.ciofubtiliffimoafeinyenta fiffima., quaetmiltadona fuppedita- I- Germanitt vit: In hac VmbiliciM Germanicm, veluti centrum imnTobile,confiftit, j. 3 vent pin. a quo ut Axioma lmperia/is Dignitatis dependet, ica multae artes, tan1- guis EuroIn EuropavAnx. xpqtiam ex uberrimo Amaltheae cornuprofluxerunt: funt dotes miraculofae, quas recenfere non eft hujus loci, nifi, quoad id conveniant. Terrae elemento,quod'tracTamus, PannoniA locis homines fub aquis habitareferibunt, (j. Europs, mi' In quibufdam .' rabilitt. In montanisUS quiaex aqLiis indLiratis tophacei lapides concreverint.' *.Alibi intra ignem vi*i- Madrtttii ferventes lapidefcunt fimiliter Ctiro/iniszqux muri. a_ vos degere mortales afferunt, fi filic.es ignem acTu continent, ut Caftilia. & odoriferum fjl Sticcinum Quis tton miretur ficcinum, lapidem pellucidum Borufflti. " & maris flucTus ut exfuccisfubterraneis lktoribusappelli, gigni per Coralltvi U>i- pisexfrutimaritimaBoruiTiaeora? Ne quid dicam de Corallis SiinSudavia, ctili .iliXxxx

y 14 7
e Gulimaris,exvegetabiTi

Subtilu'Ailegoria.

extra aquam inlaplfeufruticeindurefcente : LTttaceam terram figillatam d deum rttbrttm vel album virgultum tolTilium erutorum Germanicam feu Silefiacam &ihnumeras c rbrdem Leinmtt c formas; fuiTrciat nobis Lesninam terram indicaffe, & intelhgentibus, Terrttindi- ; nonauribus folum noftra*dicTacapiunt,innuiffe:Terra C tat/t. quimente, i ,necrefblvhuririaerem,licetflammafic infnperutinigneperdtirat Jturo Jimi ' C fortiflimaded refiftft,fic & EtiAuriiv&xcprctiofi,quibuslibetinjuriis lis Europa Veluti TerminusDeorum f tur. ropa noftra ftiis potentiis aequata &ferata, nulli cedfc > ctijus cncomium fi non pro dignfcate faantiquiiTiratis, tis diximus, taraen pro veritate propofiti, t quod tracTamus, ut po. 1 innulmiraus, illuftravimusrMultis perreptatis celebriribuslocis lum incidere potui, ] qtti.de Phosnice eiufque Medicina me certiorem faceret; Verum quamplurimos i ooffendi, qtiimevelutiludentem multo miTtrbd & quamjuverintrVerbis, peram & oleum luferint potius, ] iU 'l- jnus rebus: Quod rationts ac quod ini dicebant, ntifquam invenies, quaeris lorttm <jus ' . es abaliis, venies, non eft, quod quaeris rDeceptus qui te, quod abjierrcre volueritnt t 1 ParceIabori,furaptui noneft,indagarPirapulerunt; &inquifitiom qusrentem j ni vocalis fine pondere bombi, quivelut Echo te Narciffum propriiinm medieinam & ad omnia vocata , prout videntur, feqttitur genh admiratorem adremvero, Chymictt . apta refpondet, quaminquiris, ineprifiima:NondiSia ttdo- * .nullieorum,haeceftresabftrufior&intricatior, ajebant, quemut tnnes animi Dcmus enim, effe ejufhrodi Medicit tibi,tuifqueftudiisconveniat: COncBptUt nam ex Phcenice petendara, at hominis vita per fe admodum brevis ftapplicmit<* multaaliacommodavocationes Qttcenegli-ti perk,antequamindagetur:Interim ii.& profeffiones negliguntur, genda dumtempus praeterit & fumptus atteruntnr, Medicina ; tandem nihil in maribns invenfcur : Inres incertaS certaspecnnias, hctc iHtfMvicaeimpendere eft hominis incerti & vani: Nihii preciofumtempus vitur. huicmedieinae vellem, nifi obiter ego, fuggerebatalius, impertiri earn quaerendo,aha,undelticrum veraciffimo mihiproveniret,opere modo fecerisabfque matracTaremjquodfieodem damnofemper nebis: Ad primoruni duriora monita occlufis auribus, aliisitareRejptjnjTo maximeuiduftrii& \0_fpondi Medicinamhanc inqukere efthominis edobjeBiolabo-

Super SecretaCkymia:

ftf:

obfcerfaltenV labpriofi, valentisrquiii ingenio &rerumcognitioHe idem eft, tanquara nihii agat: Nam ne ad pnin hanc incumbat, Chemia re-~ cl Caufa patet, quia res eftocculmum corticem unquam perveniet: quirit to& multarum reruffi huic non tiffima, fpeculatione fu tum htntiquae profunda r circa idemfubjecTumvariis errori- neatfi diffimiliumufu, praecedentibus nec unquam tortuito cafu abindobus, tandem anirnadvercfcur, invenfcur: LTnde nepeffarittmeft,ut cTis Emphyricis qtiis huic totum : Etfiveroegocalia &tantadona fededat, auttotusabeaabftineat inme non agnofcam, tamen nefcio quo dueTtt aut nucu (credo, certe divino) inhasdifTicultatesnolerisvolensrapior,fpeindubitataprarme Medicamentura quaefitum tandem , px Deigratia conccpta, u aut fponfo fporifa Medicintt effe : Cuilibet invenrurura Regi uc fua Regina, c Cbymictt haec Medicina oranibus ficmihi mundi bonis videtur, prae aliuionh pulchra arridet& quadam virtute mentemraeamfibifafcinat&* magnetica mteferetf fi illa debeam.^' dtt. ut vita & amieis cognatifque carerevelim, aftringit, de Medicinaalias Artem effe lonpronunciavit, Quod Hippocrates diflicile, fallax, id vejtidicium experimentum gam vfcam brevem, adhanc riiTimedehacintelligipoteft.Adillamquamplurimiramen, Ratio eft, quia pulchra difEcilia, &fudor pauciffimi proveniunt: & gloriam pofitus fit : Per terram ettim laboris tenantevirttttem : Haec mea; refponfionis furama fuit : Jamque ditur adquietem ac ibe- p occurrit, Hefierint Teregrin*peragraveram,cum Eurepts. partem magnam >tioin Heubi de arcanis agiturj/' ' mfkpiffimementionemfieriapudantiquos, jperittm* non cum me conferre deftiri; nrultorum^ ca ad hanc ubi, poft Qtiocir c Arabum familias quafdam ejufdem ffiedici- -Geber, dierunr iteradeffem,hic u Avicermt* naeante multos annos parricipes vixifle cogttovi: De Geryone tripor- _ t&ttliit boves illo trucidaro, ejus puniceos, abegit, , pore infuperjHerculejqui aurea mala in arboribus geftantibus, Hortis Hefperidum quae idem 1 docTiores non intermifi; Ex qnibus S Hercules abftttlit,hic percontari 9 * ^Geryon effe " conftantem, porporib percepi, Geryonem chryfaorisfi/ium,mbus Cbryfaorie Vidi tres facies in uno f cribitur eum,de quo /, Jilim aPhilofophis: parentc;& quii, _ Hercules effe:Hercutem boves ejufdem intentionis ipfum efte laboriofttmarti-1 5 quis. ad bovbs radiis fblarimedicinae vel iturtis, fice, hiijtts indagatore,qui -2, Xxxx busS

J0 7
Uerculet aureo poeu-. b tfole donatm Vice

- SubtilisAttegona

calefaelus rraincanduifjarcxim^ue , " ditpb qttam animi magnitudineffia {oieaurefipot u/o dbmtusTegrtury q qtio ille vice navigii ufus per Oceanurrt ad boves tra jpcit:: In quo po_ moderattdam Hetetilis fcam 1 ... L 'culohujufmodimedrcamentjgennsad tftWlgtt,. famettffiate a fulr, Voculum finonqttoadformara>: abfque dubio eontentum BerculU nles MediicinamTra2'& doforis accepk, quani. riani: A fole kaqueHm ,, y r" .1 quod Mediexiguum quia.fuiffe. dePhcenieispenni& illefecumdeportavfc:Nam einam ir Cunr vero BifpanitzreiiT il illo & dotorif poctilo omnes prudentes ftatuerunt: continuerit H n ac inter reliquas Eortttnatae' dicta? mnitaeinfula? annunierentur gnis Eortunalse J. ilias perliiftraf jeti i( Cauariaejex EtiropadifcedierenoIui,attteqtram& JtlfllUilUO nunc (fte- fi fera: Sunt hae numera feptera, titpote LmeerGtfa^Bonaventurafiam' ilent^ r nenTpeXrf;?-. riamajor, Tenariffa, Gomera,Perro&Pa/marquarttmtres, ' Canttrh 7. cerotta ? Gomera c Ferroiuis fingulis Regibus parent 5 De hae ultima, c qute lianc proprietatem &: naturae privi1 Ferroy inqttam appuli,mi:rabilem I quod aquam habeat ira arboribtts provenientem.5 legiuffi narranty hinehomittes: I Namcumdeftrtiiaturaquadukiommhxyhaecinfula,: 6c animalia hic degpr.e nonpoffenf t v nifi barcimpprfarettiralifcmde:: 1 Verum naturahuicdefecTuiprovidfc"arboribus quibufdamlafafofiac certo teiTJpore'deftillataqua: dulcisihtanta I habentibtiSy exqiiibus cumadvenae velipyrataeiHinfti-. c copla,. uttotiinfulafufficiat:Quod AUsgorid^ ob penuriatri ibi diu morari nequeunt | lam advenientes igporerit, Vtrgo hic relatione vera effe,. quilibet ob' 1 aquae potabilt: Harc exhiftoriarum ^lphidio diciiur fervabft; Accidftepdemtempore,, i qttodGomer<e ^/aaabfquehae* fmUtthttSia-'ca.diSts t redemafculoobiiffet, relicTaunicafiliapukherriffia, bcns pulnihi' Inpaternoregnolegitimumfuccedendijushaberer, shrnmfd" quaslicet ciem 1 cu;m : fefe deelarafubditi f lpminus ejtis femineo irnperio rrttmerigeros

,"

bus nrmium b

scuVtnigri ' ^rLint,nifiRegialicuinuberet:PraeterquanTeniradicebattC)qnodc"on. funt & /percilit* * funBa-,prte-

niares fubjici:, effceminaeffet y feemineofexui dommationenT mariura, inque hos foeminarum gnanstteveluti'conftatab experientiaillortim popnforum? nsns mum: ^hincintrodttci, lbi enim mulieres; wber. dominataefuerunt; allquamditt qtiibusfo2ffiina? Mulicrum n &adulteriafunr fereviros& hiilasrepraefentattt; adeofrequentia,. imperium exlaena^marfcataruffiqjfesmiinartt quitiftsum itrnu rttiB tra naturaeorditteffi tionem quandam

Super Secreta Chymitz

yiy

jfitffinuttf, impunita ut incrediprpftfctteMtium tanta rnukitudo ' ? IiTquibusGivitatibnsliberiautpotittsfpurii habentur Rt bilefitauditu Refpubl. w CUffifere& tlatoniciti Coriimunes,' tanquatn ihRepublica-quadamPtatoftka,Micjuvenisi tiXoresc'offimttnesh"abe'atttLir:: AdhaScindecottTtrjptttabarity utille^' Aphidio ditt\ pulfexus,- qni pifoptef' ingpnii jittbeeilkacetrv anirnique iiTcoriftantiam citur cher, nigri ad patiendufn fic ttatus,- oitttiiiiffi aCtiones regeret & guberrtaret: :^ capitis, httperftiafuraitaque' eftKegia*" virgihittt d e"conjiitgeeligettdacpgitaret;;^ henspidck vead chrum Fuif aufeffi in Infida Ferra rfegitis ju venis" , rioffiine BttrmaZar, resiamvir--^ fiimentttm, itttPri:ffiilfeviciiTrm'5&r^; quPmipfaadiecitaniitrumV' v tjuist aurt j: -f f eft. gine'mfla'gra~ncrdep'enbatarfiore', adeo'ut; interaiiCtere non potue- reum rit, qtiifl priina qtroqiue' die legafos a'd ilfam ffiittefet corijugiiinter rlXupmceConfenfum eft a; virginis pattey& ffupriae-* ipfos celebraiTdi'gtatia: lebrats, mox'celebratefubTiis'Cottditionibus> prrffio^v quibwt conutrinqupcottfitraatis", , ditionibm, adfPrrefi \^ddamanfem iromenfi' ptecii&magni-d ipfaprodotcfecttm Adamcts & ' aeilievicifliffi carbuttCttltimafratudinis, ^ lUtbint*! prodonohuicT&^/zaw,. a dianCefpleiTdote drctttm ? Ibnge ffiajoris vaforis &: aeftimationis da- arrabones rCrdotesfibi ? rety quae mufa ratmera'rnillionentnnttm &:affiplitts valiteruttthoc linvtcem ' ddntur h eft decres centefta millia' dttcatorum aureorum f Securida ,->quod-d ifkut ffiarftus' & Rex eanT, alias fuanatura irabecilferit, deferide^et,^yfponjif. ;Mutuapro' tutarerur&regiafuapofetttra protegercryfieapraydPnifetTs^s.quiibi' miffa femfreqitentes,' damnum pateretur: VicifTimilla-proffiifif,. qttedfem-y;firum. perfub ejtis dommio &iffiperio abfque" fuga & tergiverfatforieman-' &rc'oficlufis', nupriisrfceprarcedentibttSjmaforafitjQhibtispacris trimattiUffiittdiffoli.ibile y "Ex jfonjts , qttalefberabatiir, fubfecutumeft,inqiip* monarcha liiduo cofljugespacificevixerunr & adhucvivunt: PraedicTum vero,"infularum ex fefegeniturs1 oriturm. elTillis, quod patenciffiffitirn Monatchaffiiflftilarum yifttrifinf j. quiexoffiriibus hoftibus eorttm vicToriam reportaturus, y Trophseura, &&Dionyfi cohmnas ufque in India extfemasorastranfc ferrer,. ibique fTatttet iflffionumentum Haec commeperpetuuffi. ffiotavi, nt qttantttffi hicifrdagare lictterfc, conftaret, nempemeniattt illi adjuticlisinhildePhanicemtejusxJMe&cinainiotaMuropa, fulisFortunatis, aliifye,refciviffe: AbhinciriAmericamventofecunPhosnixcb tttr^ ibiinterbarbarPs,fiforte &ttayigareepttftititi:>ut&; Xxxx bine $'

?i8

Suhtilis Allegoria

bine tenebrofo delatus efTet,Medicina cam preciofa quaereretur,jux* ia Poeta? moriitum, quificinquit. Gajusubiguevaietfempertibipendeathamu*, ^uemimmecndisgurgite^pifciserit.

Amtricttf
ftattit.

^AMERICA,

AQVA.

feulndiam OcciAmericam, novumterrarumorbemdicTum, navibus eoncendere ,non videturres IN dentalemjampraecognitam, confuetudo & ufus aflidiiusquafiyiam Remagnae diffieultatis,eum indicio: Vcrum illam primigiamper Oceanuminvenerit,magneris ttts indagaffe &in alioru notitiam deduxiffe, hocopus hic labor fuit. Aquilt* *'".Eam lnfu/is Fortunatts relicTis ut adirem, navem confcendi, in cujus gra inpuppi erat: FlLicTibus Ocearii denocTehorribiliternigritiavis,qutt ; puppi Acfui/anigra America marinis & adverfis caatibus emenfis,mLiltifqu.epericLiIisamonftris petitd eft. tnrbinibuis acprocellis inflicTis, exantlacis; tandem ad Brafi/ia, littora Xrafilia iaeti appulimus,quae magna Provincia eft Americ<snemoribus cotinuis qutt. repleta: Mapalia colonorum rara, rariffirna oppida,& homines a docTrinis liberalium artium alieniffimifunt; Quoshic,inqLiam,dearcat ' Americani ita nisnaturaeoccultifiimis confulam, ubiincolaepromftactilonon literarum mt fcripridem habuerunt lecTionem epiftolae ab Hifpanis invicem fcriprae & ptionisrtt. traiifmiffae, putaruntque chartam loquacem&proditoriarafacTodesfuere. rum 1 Quem percon ter de Phcenice aviurn omnium rariffima \ Hoc quidem indubitatum eft, volucres diverforum generum & colorum ibi repcriri, quales noninhis locis aut terrae partibus vifantur, veruni cum Phcenix fit longe alterius naturae & proprietatis, non eft quod il&varie Nemorahicexodoratis lumintervulgaresavesquaeramus: in quae dttm medfcationibiis ocAtitgoria. , coloratis arboribus funt frequcntia, ut laetiori arborumflorttmcupatus aliquando deambwlarem;partim que afpecTu oculos reficerem, partim ut liaturali aviunr cantillanl?emi f' acuris rekxarem , forte fortuna incidi inpetiummufieamentem itentio^ mum inufitatae & mirabilis eJegantiae, qtiod dtim omrii a parte conIntus templarerjinveniinfcriptioiTxmhujufmodi:

Super Secreta Chynii#.

7*?

- <

lntusadeftavia>c[U0dtmdasjnderefurgen.$ Mnigma Filius,amp/exusmatrtsinirepoiefi. ' t' fomoinfcrilnderenafceturpaulopofimbilisarbor, ptum, auricomos. Agricol&fcetusqutzdabit * 3 tandem intellpxi,quod His multuiTT diuque cbnfideratis granum \ Mgnimatk pomiexpofit-, cumrnater intns latens aviae, fcilicct terrae, mandandum ejus^fitio* hoc, veluti i arborisverdcerra:Affumpfikaque pomivifafitarbor, a Numine di-vino oblatum donuffi, donec occafione haberem illud in1 ducere, acprobare, qnemadmoduminfcriptiodoexperimentum ralem exiftimo; Quod femina hujus s cec: Modum vero procedendi fumere debeam, inpomi, forteexHortoHefperidumeodelati, Procejfut excrefcent ' brevitempore virgulta ejufdem incifionii qtte terram ponere;Tum : Poftinquirendaerkaliaarbor ejttfdem* \ arborum. arboris, cujuseftpomnm eaque trunco tenus S seneris, autquaeproximeadprioremaccedac, & trunco dicTum virgultum abfcifdecapitanda aut abfcindenda, : Haec duocum inferendumerit coaluerint c ^ Allegoftim, velutifurculus, erat,r: } riaalia. intinamarborem,truncus jllelongenobiiiorevadct,qiiampriiis * Jfroceffut omnino ad furculi infiti naturam furculi; infitionem Quia mulos edupropter - candi ex diEtfrticTus, convertetun nattirarafurculiautp-* quiindeorietur, 1' j verftfpeHoceffenaturaleartificium, quodram' mi,pritisinventi,referet. ciei anima" nemo fce artis bencficio eft, naturae qtiam perficitur, quiinficias libtu. pof- % fitsln eadem regione ante adventum Hifpanor um conftar ntillos fuiffe equos,& equitem illis hominibus mirabile quoddam animal primivero cum hi addticTi eiTent una cum afinis,horumq; tus viftirrapoftea efie & animal terriutB ab audiverunt opera ditioresufi, jumenrorum mulurn dicTum: Idcirco adlmnc , at diverfum, utrifque producTtim omnes vkesintenderunt. Fuitinprimis quidam prinproducendum habuit &equosjamfibigenero'Cipeloconatus.quihujusreicurani : Afinos quoque laboribus addicTbs molarum fiifimos proctirarat ex equabtis ratio notifiima aluit non paucos: Eqitorum gignendorum non item: Unde haec fuit, ut & afinorum ex fuo genere $ mulorum res experienda fuit: Omnis autem experientia periculofa aut errorum '. Experientitt ^ pcrifnlofa, antper rarione plena, qttae fit-abfquerei cognfcarpraehabkocxemplo veriflima

720 7-'

SuhtiUs Allegoria

veriiTima indagationejEquo v< pabulum pft p.rjeibi.tummagna curaBc C( copia, exCLijus infultu in afinam .njbil generarunipft ,;abfque dub.io qtia w.tro.rttffiqtte.feminum nu.lla fuk prppp.rtio: Cum.que id tentaq ti fiiccub.uit: Taiitttm faepius efTet.frjtftra, o.mni.sfpps genprandimuli , j Thilofaphus " .(&.anima.li.Luii ferutari, cum quid.am exilljs qui naturamrprum dpm naturtu re-[ tl acrius, quam jfti yulgarps, ep lopi advpntailec ac di&o .d.om.inoea rumfcrutar ?tur tur acritu, ' J pt.fi norifirri .dprpfcpratanT qup.rplani aiiiraadvertifTec, ipfe,inqti.it, P quttm vulr' P" mulpmedjcus aut ypterinarius, fed Philofop.hus, ranTermocerernihi gus. nruli: Cumqtieadonii., V videor,quae.fircaiifa fruftratae conceptiorris n noeamedicerepraretu^^ tJjAuliwut jedafur ,patrifimuUndmafi/U JB.n\fpA de Auribm&terdupafiibMihtiicfacitfi-,, [e tnuli conce? Peturptriquefuwnaturfipmderepafius, ftione. qwerere^quantusjsrttj ^uipftforfepelis Dimidia , qftod age.nfis,tjr i0us adjice dup/o ? Exafinomulumtuwgenerahit.eq.ua. adhibens, Quibtts yer.b.isparum.pbfciuitatis.habentibusillpfid.ettT facTatandcm multtm,.anira.alpatrima. e experimentatiottp.multlplici um.o.btittuit:Hxc matri, ab utroquetampn.diyerf gisfimile-,quara 'fliulmdinatutae priyilpgia,quis non v.idct, qupd PXduo.bus ge.ner pttjf ter[effc i njerftu ct fedfo.rmam .h.abeat \ patre & tium, qttpdfppcipnprtconyeniatpum.tttroqtie, tnatre. abillis difcretam > I.nqti.ibtts fiquis.naturamjmfce.tur, abfque dubio mttltaaliaa.ttimalium', yegecabilium ..& mptaflo.r.ti.m genpra prpdu.cet,idquodjampridemmulcpsnatitrae.acprrimos.fc Kf Leopardtttf' certo.affirmatur.: Sunrenimqui.d.ic.an ,ex Pardoe^ Leap.rpbaffe,prp Lycifca, 'nafic generartim Leop.ardum,ey: lupp.& ca.netcemina,/yciJcam,exequo htnnm > tnixttjjie? e ,& afina hinnurn feu mu.Iam diyerfama mjilo.j Ex furctilp feu ramulo cies. tinitis ar.bpris & trunoo alterius iTli,non huic fi.m.ilpiTi arbore.m,ex floribus certis polpribus miftis, alips flore.s eplorato.s, exTincTurafeu pulvere metallicp r,ubprrirao cum argpnto yivo in igne mixro,au'rum,quod nec huic,ttcc illi per pmniapft fimile, & fic deahis cenfenAmerica. i- dum: In metallis quoque praefertim in auro, hos Americanos populos fingulare
. ] j

c pepfc,:

Super Secreia Chjimu.

y.ztr

* prg reliquis callere ttarrant,nempe quornodo au- nommw* fcgulareartificium tificium riim per aquam quandam adeo riioliifrcari poffiit, ut i nftar cerae digi-"^ ctrca a<<fir- rum rm emU tis tracTari, & ei f acunas imprimi, gemrnaeque inferi, undiqiiaque .litnim* matislabris &oris,poffint: quodfane artificiuminPerii rnagis ufita-'<"i in natura &arte arcanumeftJ ttuTT,non contemnendum Nonequiea aqua videtur eiTe,a!ias digftis tracTari non poilet, dem ex corrofivis foret. Qupmodocunaut fi fitjftylo aliquo vitreo auram formandum nemo dubfcabit, cum tales *qtie fit, Chemiae id effe invettttim, aquaeAq Aqu&Amt fed ab arte drftillatoria Omnibus his$ric<tnamo[vix a ttatura, proficifcantur. lienditturi nulla medicinae quaefitaehicfuperetTet, ' perfpecTis, cumfpes quam-^ Chymica.. ac in Afiam trajicere data occafionc C prirnum has partes relinquere in Brafi/iamdhlignumfaitHebeni H cogitavi: Preciofiffimum,quodhic dicTuna praeteream) ) inftar nigerrimum ( ut rubrum illud Brafiiiarum in <^mericm memo- )cujus nonnihil, rnagni ponderis & aeftimationis, riam, raecum reportavi, propter nigrum colorem, quem iriprimis adNiger cohr Videtur enimhio & in fum 'S miratus A preciohabuij Americtefroipnus Amerka terram variis coloribus imbutam; De>>' epropriu*. propter populos riigricances&: raedici- iqua CMonardes docTifT. Siviti<& Medicus icafcribfc infibrode allatis: Efires mirabiits ejr confideratione digna^ nis ex India occidentali H varietas colorum terra Peruana. Nam fi eminm quis obfervet, videhit it Vttrii&mics/ortbus ut variecotinCtas, u videanturpanni mtdtasfo/ipartes diverfis tabilescoiae-res a/te-^.ri terralorati adfolem, ut exiccentur, expofith Vna enimpars terra viridis, rum Amerubro attt adhuc w' ejr nccerulea,a/iaa/io aliis, colore,utflavo,albo,nigro quir' ria.

cujuspartem mihimiferunt^ '> emnesfuntdiverfxminersterraiDenigro, 10 affirmare pojfum, quodex eo optimum atramentum ,ficum aqua vel vino habct autem paafecerim, adfcribendumvaldeconveniens, miflumforet, /rum ccerulei,unde me/iusapparet: Rubram terram dicit ejfe mineram arIndiani i/iijepinxerunt.Nzve oblata,cujus fignumunt- iigenti vivi,qua cornis albi coloris ev&t,Americam reliqui & ad ^/fow contendi, J Spei ad finiftrttm latusprofpecTans eaputBonae ' Unde in finum Perficum adveni.

Yyyy

%^4fia\ fta

J2Z
', i
Jifittaer

Suhtilis Allegoria \A SIA) eA E /t

^uatuor terrt pttrtes ASiam ^ unde dtSs... <

filio dicTam volunt,ut.Europamab ab i^lfio Man&iLidi Agenoris Phosmcum regis filia Eurcpa,a Jove rapta & in Cretam abdu& Afric')udcminventore, c\a,Americam\er6ab<SfmericoVeJputio C abAfrouno expofieris Abrahss appellarunt cam{^7tmQit^.eiLyhiam de Cethura, qui in Lybiam duxijfe exerekum, c ibiqtie confedifTetradinihil ad remfpecTat.' Eft au fit noffiinuraratiia,het: ttir: Ilndecunqtte t tem Afia tertium mundi continen.s,feii/tf rra aerh & magis tcmperata? I AJiaterra tteria, Utenim j fiiEuropa in quibufdam-oris natura?,quam reliquarpartes: I gpre, ita:ATricaeaIorettToIeftatur,Afia.veronecfrigoris,neccaIoris -J elementtim Afincurtteoptime nobisrepraeintenfiiffimiparticepseft,un.deaeris yn elemen- j calet& humer,calldftate frigtis & ttumidftate ficcitatem fentat,quod tttmreftrat J' fint fatis, ta1 rRegiones-eniminmarifitae,eriamficalidae ^tempefante & frigus abeadem men:abaquarumhumiditateaefttiSjfifintfrigidae, tur Infith aeris calidi& humidibene Nam finaturam eonfidereminui tali- mitigatur; ex catifis fcrtttemur,. inveniemus calorern dt &frigi- ;. mus ejufque genealogiam dtt ftnt. vero aqueara matreriT exiftere, humidkateffi igneunT ipfi patrem, Genealogia parencum ftiorura qualkates magis acTivas Aer, quafifrlius aerit calidi1tquortim &humiditatem fimul'. Hincmediatoreft & humidi. f.retinet,nempeealiditatem inter epntraria elementa jiam dicTa,eaque, titpote utrique confinguimiftione amicareddit & conjiungir, nitate juncTis,inomniicorporum Jier,. qtto- Talimodo Afia praepotens Orbis terrenfpars colligat Africam & Eurornm fttim, & terram, gratiofiffifiveignem "^i^intermedio quodanTvincnlo, ; Alias eninTntilla effec cohajrentia elementum mutn & tenuiffiimtim '<*Aer meiianec untirrt abfquealtero vfctutes f uas naturales in mixtioutrittfque-, tor inter ne praeftare poffer. Ignis quiidem terra? tanqttam fbmfci & focolittontrtxria bencer adhasrec,at tolle aerem,unde refpiret, & mox difparebir. Afiae isur.. effeinmedio orbisrerrenf, igiturpraerogativaeenfetur", temperiem coWiAfi aerios frucTus, quales funt dacTy li, balfamum, aroaeris fentkiatque gttt Afritam eum & ipfuffiaurum, nobis miniftrare. In Afia ut mataomnisgeneris
&strop_tr*

primas

SuperSecretaChymut

J23

TXjmrodojvenatorecoram Dominv,cepejprimae MoriarchiA^ncindca. eft, & quod omttium rcrum praeftan- ' y runtyita pfimtishonvocoriditus Ajit pr<tre. ftantifiimurn,Sdvator ,nofter,uthomo, \gativaqut. primaiiT liicera haufit, vitam& humstwm cmnesin etimcreegit,mortemfubeiindofttftulit,ttofque incoelum \ dentes fide falvos ffecit, a raorte refurgens tefufcitavlt, afcendens eodera vram praeparavit. A finu P<?^rinitioitaqueitineris S in eara Af iae rainorisparfumpto immenfas regiones peragravi,do.nec aureum ^p^obtinuiffexnJ 1 AdColchoi tem devenerim, nbilafonem olirafuiffeac Iibris antiquorum legeram & ab irtcolisaudiverara: Quocircacum^ tolotws JE,* tgyptiorum. .antiquitatiscognofcendaepercupiduse'ffem,pra^fertimejushiftoria^ eo ubt CMartis locus,&; <^det<t Reegreflusincarapum, diequodara AUegorii aula fuiffe SoltsRlii, ,fenem habui, ' ^ aurco de perhibetur quendamobvium gis, - liellere ^ venerandi vulttis & authorfcatis,quiinme,utpote /';,. peregrinum,exha^tgata. bitu fortecognitttiTT,oculos eonjiciens, falve, inquit, hofpes: Cui tum* lafon in /e " O tam amica amantifsime fefalutatione, 7i inquam, gratias egtffem pro nisftmat nex,nifimoleftumfit,doceme,qu3eignoro; Potesenim,quiaexpecalles: nec denegabis^quia rientiafenilifetiiaecateedocTusea fingulari i :. Qur cumamice huraanirate praedfcus videris refportderet, quid i a me requiris ? De voluntate tibi benefacieridi ne e eft,bone vir,quod dubitcs,fimodopoteftaseaapudmefuerft: . eftin tehauddubium:vellemautem retuliego, ', lubens cognofcere,numilla,qtie. &hiftoriis revctradita, (\eUfone, ejufquevellere AureoatotPoefis ad delecTanra ka fe habeant, an vero fint vana & falfa, folumraodo & huc ufque ad nos propagata ? Mtilti :i dos homines introducTa ~ fed faltem ttt fidTis raoralem ex-. enim his,ceufacTis,fidem detrahunt, Ictfon inttren ego, inquit, :, i rogattts de pofrtionem inducunt. Ad quae ille renidens paululum, fum ipfe lafon, de quo qusEris, qtii tibide me roganti oranrum optime' g aureo -vellere quid reQuo dicTo, CLimaliquantu- l* fbonderit. polliceor: refponfum dafe tit poffum,fic eft aicille, cur cimeas; Ego enim uit vivus nulli \i lumexhorrefcerem.no lafon Mtdi* nocui, fed veluti CMedicu* bonus omnibus profui, fic nec vita. defun- i_ _CU4, cTus, quamvisreveramortuusnonfim, fedfama,ut femper,vegeHic focerimei AEettc regia fedesfuit, illi Solpa- l- Sol Mette getus & fuperftes: fed dpater,non ter, non ille cceleftis, quod abfonum effet a ratione credere, ccelefits. z Yyyy longe Utrumque,
metailarios

'

7 724

Subtilis AUegoria

facie& dignkace prpxime cornpar. i< illitamennoffiine, longealius, Arietis a Mercurio deauratam fufpen1 'HicinMartisnemorepellem d dfc,quam non abfque magnis periculis obtinere mihi licuit, qttemadmodnm tu fortenovrfti: r Ctti refpondi,quantumlecTionefcirepofmediisad eamrern veneris: i fum,iTonmefugfc,atnarratute,qtiibus I potitisin- " Faciam,inquitille,urpoffum&promifi,fedita,utmeiTtem t auresTenfum potius, qtiam verba refpicias, quo rerum tendas,quam a me difcedas: UMedea t traditionum cognitione magis, quammole iafin quibm mediit mihi tit confiliatrixadfuit,fic j mo. ego tibi non deero. Illa ffiiniftravk vellw ad inobtinendo vicTotiam Gontracot beftrategemata aureum dumufurpandi 1 dentibus nocentiflimas: Eadem tibi quafiper luas venerio,flanimis, itcnpandttm injlru-, !*manusrelinquam>fidicTismeis morigerus fueris:Draco pervigil fo8ui ftteritf 4 pitus mihi eft maffa narcocica in ej-us fauces injecTa; Unde mox corpi1 < dus fenfim capuc in fundum dimificf emimorcuus: Cui ita jacenti exHi ffiox inhumum animi abfque rnora dentes extrabendi fuerunt. 1 propriam bobusignivomis p.rius exaratam fepelicndi eranc : Verturi boves indomiti ,'prius fub jugtim mittendi; quod magnae induftriae & I laborisfuit: QuocircaadeosdomandosaqLiamftillatitiamlympidifA fimam dedit, in faueesillorum adflammasreftinguendas,infpergenquibtisnihil dam>PraetereaLa^^/^^iraaginesconceffir,abfqiie Sa, rne efficere poffe ait: Atego,undehaecomniahaberem,quaefiviJ Medta ai . tis tibi dixi, refpondit; Apud me enim non invenies,qui eas, Medeaut lafonefrigens cui nttUbi igiturinveftigeni Wedeam,xc"-accepijficipfahasfecumabftulit: fferit. fero ?Hoc incertummihi,refpondfc.Poftquam furibtinda araeaufugfc,nitpta eft ./Egeo feiii, ex quo LMedum filiurn peperit, cumque eo in Afiae regionem,ab eo Mediam vocatam,abiit.His auditis pluraalia ab eopercontari volui, fed ille, defeffus ftim, inqiiit,iiTterimhaecin Miditmam m dicTis.evanuit. meimempriamferves;quibns Egovero cogirabunChymicam m. dusfuperhacrediumanens, quidfignificarethaecrelatio, aptidme fuh lafonis w. medhatusfum, vellere au&poftcollarionemomnitimreperi,nilnifiuW'f(s!VfM fubiti > nam a me ex Phtvnice reveraperittir, at per quaefitam fubintelligi,qtise nUigi. vellus aureum adtimbratur. Pih enim animalis aurei & pennae volticrisPhcenicis eodem fpecTant. DoeTosvirospraeterea, quosquaererem

SuperSecretd

Chymh

yz$

qtiod tamen meparummovfc, remeademderehicpaucosfnveni, beatam terram aeriamagnoviffe: Inhacectim fatis mihifueritjillam lnAfiaeJt nirrt mundi parte,inquam,SyriarfiejrTerra Sancla,quarttm haec lor- u * fan:Tn Jordane Terra danemamnem, illa Adoniffi,flu vium, habetnotiiTimum iJtt., Naaman Syrtis fepries lotus alepra puriffimus evafit, Divino ntitu: "" Per htinc quo.que CMofis I/rae/iticum deduxic popttlum: In Syria Ado- Vidcclan* Adonis qualisftterit,* gorembuc .abaprOj^r/ya-inftincTu^nteremptuslegittir cin<e, J. ubi ftipra libro fecundo fatis dicTtim fuit: Hic TptovemtBa/jamum illud Adonis fi laudatifsimum, quod a putrpdine corpora humana praefervat & lon -fingttur fuiffe. Hicfuitillud &*##* Satttiorum, fcijl gifsimaedttrarionicottfecrat. Balfitmum. s Stmtlum quodfummusilleSacerdos Sandiiffimustumingreffuseft,cumfangniSanclorum. nem & vitatn fuam inter ceelum & terram pro peccatoribus nobiss ad Deo Patri, offerret, tanquam fufficiens lytron &: holocauftum; quem,ut femper, fic nunc vota noftri cordis ardentifsima dirigemus inhttncmodum:

> & &mifcricorsSalvator mundi, JESU Chri- VOttt ad ' preces Sttlvatohomofa&usesin ftc,quiDeusabaetcrno, tempore, utsrmmmdi, Deum &homines Mediator con jungens, hoc eft, utsc-f ternae infinitarque Divina: potentize ab homine ad iram Paperpctuas damnationis provocata: 3adeoquetibiipfi, creatura hutri&SpirituiSancl:o5Crcatori3tuipfefa6tus ullo peccato > mana, utpoteexpuriflima Virgincabfque natus3 meritotuofatisfacercs, ideoque hanc terram tua t natlvitatejvitae converfarione, miraculi$3 paffione, morreddiditCjrefurrectione &in coelos afcenfionejfan&am fti5 Egoeximamentismea; fubmif!ione,prccibus3quas 8eMeunquam lingua& pe&ore fufcipere poflum,tejqui ordinaria inuicinam, humanogeneriutilempermedia ftituifti 8c dedifti 3dumque ipfc incurabiles morbos Divina i 3 Yyyy Ofumme

Suhtilis Allegoria j2$ vina virtute tua ifi hacterra.age.as.Cuftulifti^ curafii> Medicam facultatem eo mpnii netoper omoes aiias artes &fciendas,veluti Benedieltam, ley4li> oro &: obtefto.r,uttua gratiamihiadefte nunq am non digneris,quo Medicinam4fcl^am,cujus cauf* tantum labo ris, oper^e,fumptus,pk:pp.ricu.li inperegrinando ckinveftiga.ndo? uteu nofti,fubii ckhucufqueperuli3poffiminquirere, inquifitamobtiner.e3 o.btentam ad nominis tui glpriam, m ultorunique e.aind igentium relevationem ufurpare:T.u fiquide.m3u.tesicru.tato.rcordiurn,noyifti meum p.ropo.ritum, cogitationescV vitas ftudium, quod .nimjrum mund.ana haec yana& fornniis iim.i.li.m.a.aeftimem, rneque-tibi confecratum VelLe cc PojTe, hoc eft, me.nte exoptem >fi tu modo <5c omniacohcedas: Largi.re, qusefo, ut chari tatis opera, ab.fque numeroexerquibusunicemancipanyehm, taniacere, hoc eft,.medi,cinaillamul.torumdolores ni.mi qtiam corporis tpllere aftecftionesofiye ir.se& irrilicethupatientiae.five jalterijis commotionis,.quoad ; Bepedic IVledicinae praemanituSjmpderariyaleam cl.ariffimo tuo dono, quod proxime poft confcientb coeleftisperte folum nobis tranquilhtatemyitseque impetratse .beatitudinem praehumanis omnibus numcra.ndum yenit, utyires ate ipfi inditasinmoLbis ahifqueduri.s .affe&ibus exerat & propaget,quo Nomen tuum DeiPatm 0 Spmtu*SanBi, hac queque parte celebretur in hoc mundo &poftper ornnemaeternitaBs tem,Amen.

Super Secreta Chymia.

727

Hk effufisprtabw ad illum, qui pmnis boni & doni antlior eft, ~~ jinimo fuccurrit , ftnfl&cjuoqLTe in Afia, prascer terramhanefanciam Y\Terrafncldy _ nunc barY qujeantiqLTicLis dicebatiiL-melle & IaeTeaburidare,nuncautembarr'b Tur\ bariei fterilis eftjParadi/um^riitiX IS cicte fubje\iznc\Turctct&{ub')cdf&valde creationisc _ cla, tjuttfi hominis inpeiTbcTioiTeTua, ejufdernqne lapfus ?Qwocirca eo me con-e '" deferta eft. ferre propius interimtcerenon potui ; Conftat aucemeum faiiTe io\ Pttradiftii Gumnon procul &Ba<?yioney quo contmuata. itinere, 'XinAjia. nihiTpraJEer/ conCLTrfum qLiorundam fluvioramribidem reliquiUTS animadverti: Ab hinc ad Indiae maritima me contuli y ubi in iTbrenriflrmam CivitwnijOrmum&iLliaminci&i,-. dcquaineoIaeliOG proverbium jacTanr, ' Ormtts. Qood fi totus Mimdus foret atf nulus, Ormum ejiisgemmam videri; 5 quaji q gem* ma orbis Inhac Lirbe aliquamdiLt moratLis,animadverci S iridies quamplirrimos .' annuli. ex diverfis portis magna fefcinacibne animajque cupidicace ex-* Jllegoritttcum unuro forte currerey qixorara interrogarem, quo deiTinafAd Paradifum cerreflremF. Paradijhf fetite-r, adeo properansS refpondit:: . terttfirita anhicelTadhuc/5^^//^ Quid, inquam, aliquiscum egoanriqui' "llius vix veftigium aliquod reperire' pocuerim Z At ille me relinquo aa pocuit: Eg verorn urbem reverfusapud i quens cucurric, medeliberavi, vellem a quid agendum eiTet, an eundemParadifitm mdagare? & fi fic, quavia, an eadem portajam dicTumfequerer, aur alios ex aliis portis eodem infticnentes viam t. Verum ne e incidic, me eodemftracagema- - s SmtagequidniiTmacuro confilioincrperem, ma Colum" teutidebere, detecTor&r r quoCv/umhus illeprimLis^fw^iorbis hi imitaninvencor ufiis dicicur: Circumivi dnm. iraque cotam Urbem &: in fingulis s 4 portis aliquamdiu iTans expioravi auras , fi qua* fiarent, naribus, an alteriusautnulquales,.eiTenc,anIepida?, dulces&aromaticas, Ett?efid.unliusodorisy & hac ratione randem adverfus unamporcarumEthe-dl ' de fjtirarint. fias placidas & odoraras fpirare fenfr, quas exillo Paradifo terrelTri i provenire pociusy quam aliunde cogitavi: Exhac itaque portaiter tr
\

qtiam pauciflimi ingrederentur:Pro-^ "/.Ihiffimtt meumurgereincepkecTavia, grefllis hac,marequoddam trajiciendum erar (frquidem Ormtts in /-- A MargarittS 0r~ t* & optimarum .prope fiila iitum habeat) in qno Margaritarum albifiimaruni numttccepifcationemannotavi> Harumimpetratisnonnullisprece &precioff ypta. ~~ non

yz$

iubtilisAllegoria

x non exiguum nrenaturar donum ad Medicinam fpecTans ccepiiTe Alhedo en.im unionum maxime eft fpeciofa nondubitavi: r &pulckta> i fine.quaonTnis commenda.cio,eorum peric:Concinens cerrg proxirnfi .< diverrieulum yaU c.onringens longo tcrrarwm.intc.ryallbprocefsipei: iter.curitilu u C deanguftum, doiTec ad trivium quoddatn apcelferim, ubi Merc.uriaftatuain l lis ftatua vifebatur tota i.n atgenrara,excepo cap;ite.,q.uo.d deauratiim " mvioqutt' crat: Hxc Indi.ce nianus dextrae recSfcam & Ik. qLiandam iineam demonftta1 yic>qu.aad Paradifitm terrefirem pundum fic; quam cum fe.querer, poft & loci fpacium ad 4umen deveni yalde Jatum& aliquod temporis * prof undu,m,quod abfque nave.cranfirc erat o.mnincrimpofsibile^ul. invenienda erat.: Exq.uoprofpicere )laaLi.tenT.nayrsintpcoillp.lit.core imo illumipfu.iri po.cui.ad verfi.liccorrspras Paradifo terreji.riiimi{im$s; 3 defecTum nayistamenliGe cfTe,quc,m rranflvram,pu^Li.s frLiftibiispb 1 tempore frui non porTem: Quancum e.xlitcori proximo colle animacU *. ye.rt.ere licui.t,referam: A.rbpres diverforum fjorum aurcorum, aranIflfmcbvi'" yifa; func. Mec &ru.berrimo.rumibi tiorum,citriorLiRT,prpui*.eornm 1 & aiise e.jufmod-i: Fior.es defuerLincfempervirideslauri^birxijJLi.niperi ( oronium colorum.& fuayeolenrium ibi copia magiTafuerunc, nempe -flores folis, .amar.antlTi, lilia, rofa?,bellides ,lTiacynt'hi,narciffi&alii; b- Aures ayjum cpne.encu p.mnifononempe piiilomel.ae^cucnli, pfittaci, j&uslitiii p&-, .; taittf :alauda;,cardiielis &innurnerarum aiia.rum.parrim cognicaram ,pai> tim nonxpblecTabancur; Nec defuic CMufica arteiniTrLTmenratis5qu$ 'facfcaerar c.um rora fuis clayis deprime.nce ciav.iculas organorum mu4.5. yelcJ.vocLira, veluci digicis huficoruni,ac.que ficvariasmelodias .manis,caufancej follibus ventum afTTancibus, dicTaq; rocaa" rivo quodam aqu.sep.erenni, mpris & circumducTis, quemadmGdum pr-ope : Guflattu fSufttttui '.., , F/orentiam ltali<z in Pratfiiino oljm yidimiis & andivimus ojbvia. quoquelTiclTabuic, qLTomaxime caperetur, omne genus delitiariifn ex frucTibus arborum,aliifque,tanta2 varieacis,uc oujufquc appetitui Odttrattti.\ facisfacerent & arriderenc: Odores %znfs. virtucis & fuavitatis undinWta. uc allrcerent merico omnes circum circa dequaque fpargebantur, gences populos vencis fuis emifllriis , qui camen horum caufas ignari djCeemendis tocodoribus, b^urueruntnaribusin quemadmodura &illi,

Ac< & iili,qui ad Niii CafaraeiasfeuCatadupa habitant,ob pcrpetuum auri- .AtimiCabus captatum fragorero& obfurdLTifle feruntur: tadttpafurmaximumfonitum, 7 ''dap.ri funt nil profuic hacTenus canta & talia eminus luftrafle, yerum -ttceele, cum do- nis, qussibiabfconditalatuerunt,necfenfunotaripotuerunt,carere neceflum fuerit ob unius, ut dicTtim, naviculse abfentianv. Qupcirca l locum hunc relinquens ea fiducia,qupd inftraquamprimumpoiTem redirem rllius fliiminis tranfitLim tentare veilem, > clior aut fortunarior meikineris ad intentionem ad inveftigationem Phcemcis redii,nempe & ex eo dependentis <JMedicin&; cumque Afiam Acriam fatis meo judicio vidifle exiftimarer,recTa quafi via ad Africam ^ultimam orbis parmeinon explerem, me eo y tem, anhelavi,in quafi defideriumanimi fruftratum iri,omnino prsefenfi: Ad finum iraque feu oram extremanj j in Africse continentem rubri maris iter direxi, utiudenave tranfmitrerer.

Super Secreta Chymia.

j2$

ABKICA.

1GNEA.

/~^\Im in Africam apvuli&m , incegro exacTo anno & eoamplius, >> ^ tenence Cancrum fiu ti jam Soi itenimLeonem ingreiTus metzt,Luna domicilii faftigium, t: quod magnaro mihi fpem opcimi augurii fecic: ProtendituraiTrem AfricaverfusMeridianum Solemipfi Afise; undc,c X longe calidiora funt ibi anni tempora,quam alibi,prefertim seftas,quse ealidiflima ibi fentitur: Atque hsec eft prsecipua caufa,cur fic in maxi-i& vacua: Inhac,ucflu- tmafuiparte inculca3tprrida,fitibunda,fterilis vii funt raripresjita fere frequentiores,ad ese se aquas dulccs,ubicunque mifcen- 1fmt, concurrunt fibiq; invicem etiam diyerfarum fpecierum 1tur, undenovi fcetus, noviq; oris animalia nafcuntur & non fine cau(a Africa femper aliquid novi apportare diciturjlbi 5. AfrhttfemPanes,Satyri, Cyno-J per alicjuid & femihomines innumerabiles be"~ feruntur, nocephali dcgere prseter \novi ad-_ luarum fpecies: Ibi Oryxin fnmmo Eeftti fitibunda lachrymis quafief-/{-fert. fufis& gemitibus iteratis ardorem folis deteftari cradicur: Ibi Lun<e . Afrtcte fncantes & Atias, qui cceiumhumeris fuftinet, ut mineris,fie ferpenti- 1- montes fer\ bus abundant: Ibidem fanguis draconis colligitur, _\.pentibui& quem draeo ex E' p * mineris abille exanimi L contunditur & reddere coneidente, lephanteeyMXit^uo ttnddtit. Z222 rn quem

""

7%o 7

Subtuis Auegona

Ibidem jvixta Erythraeum mare fera quem bibit cruorem, cogitur. Ortttt ttni- q ORTUSnomine,cujuscaputriibeumlineisaureis qusedamvifaeft, 7al,cujitt & pedes,prefertim "pTioad cervicem ufqne pertjncntibus,oculi nigri rucaput ejl Cu~ heum, oculi , t res,albI,pofteripres nigriores, os tifq; ad genas candidum,fuere: iigri,pedet JLTsexteriorisformseconfiderarionedumdetineor,occurritPhilofoji 4UL animali videtur intelligi; phi Avicennsc dicTum, quod deconfimili p n nempe,res,cujus caput rubeum eft, & pedes albi & oculinigri, quid eft ? Hoceftmagifterium: e Per quod cum ipfe eandem Mcdicinam, eo aliquid myfterii latere non duc quam ego inquiro,interpretetur,in Ai Fhceni- - b bicavi; omnia tamen ad Phcenicem referrf deberr pro certo fciens: Incem omniti ' ^ terim famapopulari abhinc ratidicam fceminam, procul percepi,non " dicbfcure extant tot vaticinia de venturo dicTam, CLTJUS ila referri. ,j Siby.ilam Erytbrxam Meflia maximi momenti rebus, in ca va rupe habitare, ideoSibylU Eri- ] aliifque tbvtHL de certi de Phcenice coabeundam putavi,utaliquid Chrifiova- ^queeamimprimis ticinimn, gnofcerem : Hsecde Chrif/o carmen edidifTe, Spiritm Sanfti afflatu, : lefousChrifios iheov litersefunt 1 iwous hujufmodi rraditur,CLTJusinitiales 1 Xg/s-os Chrifliin camem,qai viosfoterfiauros, inquibus defcribitadventum GiS vtoc 2 Deus fururus fichomo , ac adventum ejufdem ad judicium & multa FWTHg Et hac virgo hiftor.itafcribit: alia EufebittsdeSiby/la. in fuanarratione Hanc egoquidem beatamjuduo., quam Servaperfficue <i>aticinaripotuit: i torproroidentid fu-a erga nos.vatem eiegit; Verum mu/tifunt, qui hanc ifn vatieinatamnon credunt^ JguamvisSfby/iam Erythr&am vatem fuiffc aliquem noflr<t reUgionk, PoeticteMujknon " confiteantur\fedfufpicanMir SihyUtcar' tnina non ^rfaifo Sybit/cevatiexpertemJht&ccondidifJ.ecarminaye(fecjueadu/terina, a cinia diciycum uti/es Jententirfj habeant mu/tam voiuptatu /icentiamamejfe efftfta h hriftianh.\ confervationem ducentes'. ,s;-ffutatites & ad temperatam ejr honefiamvita Efiautem veritasinpropatulo: religionis yiri tempora eoquodnoftrse non poffe conjecTari, quod poema diligenter &exacTe collegerunr, hoc a quopiam fit poft Cbfrifii facTum defcenfum, & j.udicium. Eft Ciceronem poema hoc legiffe, iiludque&in &certmim- eniminconfeffo &??&hgiffe Si. 1 nam dialecTum tranftulilTe & commentariis fuis iiiferuifTe: Denique hyUteHriAntenium vero abAugufis t^dntonio incerenipcum: thr/tts carif. hunc imperante mina de & hnicTiberwmfuccefliiTe9 cujus fuperatti,, qtti jtf.annos imperavit., <EbriftGj,, tenv
I

SuperSecretaCbymm*
acnova populi fiiccefllo illuxic, EemporeC^//?/adventus dequo eminenciflimum IcalisePoetarumloquipucOjubiaic: Prodthin lucem hominum genus inde novorum. in alioquodamBucolicorum Eciterum loco,Libiadjicit:

73$
conftitit;

VltimaCum&iveMtjamcarminis&tas,$>c. Ciecro uhe Ciccronis eftlib. i. Eufehius citat, locus,quem HxcEufebius dediviaa.^ tnentitmintt dicitur; ^uorumfac[faciat Sj~ tione :Siby!i<e verfus obJervamus,quosillafurensfudtjje 1 de interpres nuperfa/Ja qiud&mhominufamadiclurus mfenatuputabaturjy ! bylls, va Chrifte eum,quem reveraRegem habeam.us,appel/andum quoque effeRegemfi[falvit;c:ticsnantk,, ' Ciceroin?c>. effevellemusiHocfieftin/ibrisin quemhominem,autinquodtempuseft Callide enim, qui illa compofuit, perfecit, ut quodcunque accidijfet, prtedi.. terpretatUF **r; vgr' Sibyllt hominum ciumvideretur ejr , Adhibutt\* bst dsChritemporum definitionefubkta: ft diUi, etiam /atebramobfcuritatis\uiidem aliam rempoffeaccom fto verfusaliasin modari videntur. cum ipfumpoema qtmdpereu V Noneffeautem i/iudcarmenfurerrtts, falvi fmuartis dec/arat; (eftenim magis ri fimus, de & di/igentitg, quam incitatiorm ejr motm) ) ri cnm veraea qua axqo<;txti;dicitur, cum deinceps exprimi. j rege tempeverfus titerisre. -rali. ~ in Id cerEnnim quibufdam Ennianis, qua fecit: Cl Ckero diquid connetitur,ut perOperarnvult furentis. temagis efl attentianimi,quam Atque in Sibjl/inis exprimopt refutare. verfu cujufque fententia , primis /iteris illim fentefttia. carmtn omne'"merfm i'jcft non furenfis,adhibentis hocfcriptoris fratexiturx di/igentiam,non V b byUt,prtt1 inititt_ hoc car-/' pter infani: Hcec Cicero : Verumaxioma, quo Cicero utitur, ~ literas les fit autem furentis; menftilicetJioneffeSibyllse, quianon Sjbylta aliquid.fimrenscarminafua 1- gnificantes, dixeric,falfum Con-^ &fupnomineindignumeft. 9 cedimus,rum Siby/iam furore non fuifle percitam s cum illud carmen j-j quiaetfint yfarentis:ttt ho.c r.ei veritati detrahet ?Dicimus enim Spiritus SancTi ediderit,quid ^nosdiciEnthufiafmo feu furore eam tum motamfuitTc}-**tmtu,qued afllacu, nondiaboli * Ad hanc poftquam aceefli,fedenteminantro,arborum,ramis,viridi^_nonfintfu' retttis, inte""rim que cefpite prsecincTo, falutavi ofTiciofifTime. Quse licet primo afpe-_tamen -tupaululum perterritagradumadinterioraretulit, , Quemt;uhicquseris,inquit3peregrine? meislocumprsebens .*Nulla,refpondi, virginem non licitum eft viro appropinquarc ritate prseceps, at matura deliberatione prsehabita certus ale.ndi, u t qusedam dubia menti mese in.hserentia dilueres, meque gratiofiflimis tis Z222 z

Sibyllt, jS &"ver&. precibus( 1 a CoUoquium Adj cumlibyiln e- Erythrttt, teme-; 1ad te con-

y%z 7
tiofiflimis ti

Suhtilis AUegoria

tuse dlrecTionis documencis inftrueres; pro quibus,fi te voomnia humanicatis & omcii tismeis non averfam intellexero,viciflim ti Ad -hsec dicTa clemenciqr & adftringo: debita fervitiatibi d polliceor me rogas ? Non tibi cuifrnitiori vultu apparens,quid n eft,inquit,quod que fimilibus, difcendi percupidis, quicquam denegare pocero: Duo q divina qusemeingenueabfqtreulla ft cergiverfatione funt,retuli,virgo
a autperiphrafidoceredJgneris,nempe,anhic

in<AegyptiArabia\vei\nin ]an Gluzflb Phtvnix dicTarnventa bus olim & adhucavisilla cociusmundiunica, C uhi fit * & an Medicina qusedam Ir<e ejr doVhocnix & ^ & invenienda fir(ut fama fpargitur) Mtdicma / Quodfific,ubi /fl?Y>exeaLTnquampetka&petenda; titraque inveinde pctenl *'" ?.Bene, inquitilla,dubitas non de reftiganda & volucris &medicina
daf.

busnihili..autnaaci,fe.droagniprecii; dubitatioenimeftprimusgraDubitatio eadem qusedus fcientise;quate ( beate5quoad potero,polliceor:Mu1ti / pritntti ; Tuvero,necinloco,nec l .. fiveruntpermedianihiladremfacientia gradm fci, t eft entice. perfonaabe.rrafti..' Regio enim ,,in qua nunc moraris, Arabiafcelix * Phcvnicis^umco. habetur ; Perfonam, thosnicis. cont.erminaiquaspatria iEgypto *'. c patri qn*: quaro percontaris ,,nec hums rei ignaram fcias, cui utriquc cum tuam f veriratemnondefprt.Linamc.redideris.hincutraquetibireiqusefitse r negabic :: Ego.ce docTrina ,;hsec veroregiofeu^E-gypcusocularide: Quqcirca aures meis monitis & beatum reddec monfTrarione. Thcenix. & :: Quseftionem rebus.adhibe videris duplieem 'm.entem mpvere, Medicina. adhibita , fimplicem mn, dijfer .- i & iinicam diligentr quani: contemplationermt, ( in rerum natura exiftere, Ph.ce.nix. enim fi affirmetur experieris.. . Orgttnga. medicina, Medicinailla:(quse.alias Organga dicitur) negari non poterit,& '' vice- ye.rfa', hac affirmata, iy<s 0" dor afleritirr: Pheenicem ut melius iiia.qiioque lirii.. :\^4rahia felix, eique adjacolbribus^depingam perfpicias,tibi.ex.fuis
Vhwnicis;

, cens, Aegypt.usanti.quicushacga.udebatvo\ucn,cu]us col/umaureusfulcinxit:In capite crifid,corodejcrtptio, o> gor,reiiquumcorpuspurpureus.co/o.rinpennis atatemcum n.&inftar.; vifaefi:So/ifacraavkvivitannos66o.adquam odoriThcenixw,no'perveneritJenefiens,cafia thurifquefurcu/is confiruitmdumtquem nim exci". busreplet:,conquaJfatiJ^ adfo/kr.adiosa/isfiammamexcitat,quAcombunere prieris. hoc deindeprodit vermicu/us & indepu/ius,quiprioTs riturin.cinerem.Ex tsombujli.. VheeytX: mdum defert m urbemAegypti Herimipatrifiimrafujlareddmhtotum

m'qwmigrak

Jiopo/im

SuperSecreiaChymu.
liopolim Solifacram,alias

y-^3

arn deponit.] Hoc qui.i Thebas dittam,ibiqmin &iniquirerLimasftimacoresviden profabLiIaomninohabentjpueri tur ,qui pro hiftoria,uc verba fonanc,facTa, & illi faUuncur fuo judicio: De Phcenl' hsec & menti enim funt auripotius dicTantur, quam Hierogly phica ceditla ejft e potius, quam oculis per certas figuras & picTu-,- hieroglyphi" bus,infcribunturqu 1 folinon \ca. mi.hifidem Qua derefi ras,quafiIiteras,qLTasfacrasvocancj Thcetticet Orum Apollinem Aegyptiumfcriptorem, ' adhibeSjCOBfuIeintercseteros curari myexpofitionenarrat,utipfea vu/goaccepit, >\ quiinBierog/ypkicorumfuorum ftice ab Aein tgyptiii, Phwnicem pojl quingentefimum annum, cumjam efimortipropinqua, j KAegyptumremcare^acfipr&veniatanteobitumcurari myftice ab AegyejrPhtvnici omnia deptiis, & qutccunq; a/iisjacris anima/ib.tribuunt,hac [o* berhGaudet n.Jb/e maxime Phwnixin Aegyptopr&cipue, utpote iltic vehe- . Vhosnix Phce-"kgxudet* mentv.Wizc Oriverba te fatis erudiunr, quod myftice accipiatur ' nix ab Aegyptiis,\xout curatLir:Non fticis \Intnyflicis opus igitur eric,in my mjftice cumneutrifimplicicerco-' liiiToriamautfabuIamfupponcredifcrece veniat,at fi pro fabulofa hiftoria,feufabula Iiiftorica,que, allegoria con' uncTim habueris,no aberrabis afcopo:Hsec il-j.fabulam cu\\nc\\t,Phwnix ' qucerendat la unica totius mundi avis, ex cirjus pennis circa collum aureolis ,'nec , Medicintt non aliis totius corporis, Medicinaad omnes atTecTiones humanse na-, ex pennii turse contrarias in cemperie fanitatis optatam reducendas iTtiliffima, (thcenic. Diod.Stcu/o legere ' in Hetiopoli (proutin quc^antiquis -^E-gyptiis a quib. Medicitta Irst, &. Doloris reme-' " lr<e & J3oprimo inventa & ufurpata eft, poteris)amnium fum & mox' ; loris in Hediumhabebatur: Quibus auditis fuprarriodumlsetatus ad avem' liopoliinullara mpnftrare aut pccafionem viam Annc poflec venta. qusefivi, ? Hsec enirri, dixi, omnis mese pedidam ac tJWedicinam perveniendi omnium gracifcaufa eft, in qua fi mihi fubveneris,rem regrinationis intuisnecefiitatite deferam, illarefpondit, mamprseftircris:Non rn me erir,at oporcec ce laboretuo vtramque indagare: bus,quantum acnihilominus Locumribi Certum, ubiinvenias,indicare nequeo, dimittam deftitutum nonomninovacLium, confiliofpeveomni icd^, Mgyptiul Aegyptus, ut vides> omne bertasomi omnem rem, ubi illa fit indaganda,aperiam * ix Nib,,. nis eelcberrimo Niio fluviorum fiiK annonse fercilitatem acceptatam reenim & infcrutabiies, {incertum incogniti fertjcujiis fontesiicetfint Zzzz permanct2, 3,
non effe Meram hiftoeft,,i riam nec

fed quia incertum trbi fit, ubi * habeas ad frngula migrare, quod opus qunrendtts, < Non enim certam fedem alicubi habet, fed nunc in prioffendas. i mo, nuric fecundo aut cercio aucaliomoratur: Hiccedocebicilla, < defideras, &modononnimisinfe'.ixfueris, fpecTacoqusemaxime faciet. His perrero ce (Jhagnalium Dei, naturseque arcanorum i & inftitutione .( Virgini dicTse gratias agens ceptis pro tantahumanitate valedixi, immenfas, nequte nunc candem in reeTam reditururn ?<"' oflitt incer meum ad Ni/i Oftia accelerando, quse fepceiij viamfperavi, qu<e fepttm hoc modo: Canopicum, Bo/biticum}Scbenniticum,Pe/ufi4. numerantur Ad Canopicum Phaniticum ejr Mendejicnm. i. Canopi- cum, Teniticum, primo . cum Nrli in qua via per collem fepulcurse Chriftianorum a barme contuli, vftium, baris ibi quondam occiforLTm infignem profecTus fum, cujus loci anrelacudigniffima, hicprseterire neqneo:Namceraboriente dieMenfisMajicadavera feuoffafepultorum toquodaro fole ufque in meridiem fenfim ad fuperficiem iifque tumbse elevanuiraculum m tur ex ibfe, donec m confpecTum eo concurrentinm hominum devenon procul minus,tum a meridie verfus occafum ib, nerint,alicubi a Memphis magis,alicubi lis eodem modo deprimuntur,donec omnia ad priftinum ftatum redJEgypti an "' nuo tempoierint: Quse fi quis non divina virtute, fed diabolica prorfus fieri affirre continnimium difccdendo ad incredulita. videat ne a fuperftitione gens in of- met, " fium ex ter tem fcu impietaceminclinec , Dcnique omnipoicntitx, &liberrimse vovaelevafada deneget ac fubtrahat: luntati Iisecaut his fimilia miraculofa tiont. ReiurreHsec fi vera funt, utteftantur multi, qui viderunt, Tiiis fcriptis pur Bionh cor blicatis, RefurrecTioniscorporumhumanorum evidenriflimum exporum ExPhcenicrs novi exeinere qLTernadmodumquoque emplarexhibent, emplttr. Ad Canopam infulam deveniens, Niiique oftium morturrefufcitatio: ilii ad-verfumjde' <J\lermrio qusefivi,ann.o.n jbi fcdem haberet: Verum populi nuamiracula,

2f<7' fontes ' ^ an fint in montibus Lun*, nec ne ) tamen Oftia, quibusfe permanet, ' nonnoti,[ed fatis innotuerunt. Hic (fi Tutlio fides ha exoneratin mare,mundo oftitt. [ Niltts Mer- benda quod tefcireo) UWercurtum >quattum ejus nominisgenuit, turii ptiter. Pacer enim filio dddic poteftacem monftrandi tibi Phcenicem 'porcec: * Mereurius UWcr.curium primoconfuMedtcinam: Quocirca & exeaoetendam < Tffonftrttturut Phceni-] OjiiaNi/i teconferas, abhincadfeptem -nou -las,quemutinvenias, cem, ubi

734

Subtilis AUegoria

Super Secreta ChymU.

7%$

vix invenerunt: Erudrrefponderent, populi iftius rcgiunculse,quod * Mgypitei. Hermete cce/um nobis & exillis, dicebanc, tiores tefte, refert, ^gypcus, cceli imttgtf efi,Hermeh oftiaejuscocidemplanecas,exquibusCanopicumfLipre-e fepcemNili , te ttfts. RecTor tnavis Mene/ai Cano-f nium eft,fceiiqueji/io juniori fubjicitur fic Planetarum fumbus hic fepultus,infLilse & portui nomen utdedk, mus quafiinfpecTor fenexpropitius eft,qui curo CMereurii a te qusefi.Saturnm ad avitam doraum trarifeat: At avus mirum,fi fic,non ti jams Mercuriialiquando referebanc, fed inalio Niii ejufdcm O-1 avui. non hic inveniri LMcrcurium multum cemftio perennem refidere. Acconicus ex hoc refponfcpoft commiflr, ad alium locum , Mercurio animadverti, poris & erroris accedendum effe. magis familiarem, 5 Bolbicicum ^Z.slolbitiAd fecnndum icaque recTa concedere non dubitavi, _ cum JSi/f. dicTum. Vcrum curn nonnullos inde obviana mibi facTos percontatus 1 c oftiutn. ibi vidiiTenc mihi convenieneffem, annonMercuriumNilifilium illkrs locife nihil fcire refpondifienc, ulcedum, illique de Mercurio rius procedere nolui, ne fruftra & tempLts & fumptus tererem. Ni/i oftiis itaque cercior facTus ad certium fefti.no pede," Deduobirs itSebenr.iiSebenmiticum Huic urbs irnde dicitur cucurri: Sebenniitos, , pro- ticum \ Hilvincolisnonadmodum habitata, frequentibus quorum' \ ofiium.pinquaeft, ab omni hiTmanitate mores cum adeo barbaros&rrgidos experirer,ut alienos cenferem, nolui ibi diutius rooram traherc, nec quicquamde enim, inquam,MecuQuomodo UWercuriiiedeamplrusinquirere. literaturse & docTrinse aiTcTorapud tam feros s ?"/#.? omnisliLihianioris fipopulos manerec: Nam vel hi illum feroeem & barbarum,fnique mites &humanosdiucurniore mora & vicinitate milem,authiciIlos redderet: Oppidumitaquerelinquens eram, inppftqiiamegrefrus An non hic (JMercurius auterrogavi quendam ejus loci agricolam, lam haberet ? Qui refpondit,aulam 1 qurdem hic habet rounitiflimam, fed nunquam eam inhabitat. Ad quartum itaque Oftium-pevtexi Pelufiacum yvocammromnmm, Velufttf I4. c cum Nili ob civitatem ejufdem nominis rpfi adjacentem, famofifiimum, cujus' oftium^ eonditor, ut fama eft,Peleus Achillis pa.ter excitic: Hoc Afiam & A -' rabiarn ab ^gypto olim abundantiflimu: De eo poftdividit^divitiis qiaarsi

:y$6
<

SubtilisAllegoria

dotes & conditiones perceperam, non-dttquam adiveram, cjufque fedem me ibi reperturum: tlt enim, inquit, abfbitaviiMercLirialem 1 nec CWercurws < 7V0/*oppugnarinonpotuit,~ita quePetidejeuAchi/U /f^/>//'nobiliflimu,quod abfque Pelufto obtineri: Hsec eftemporium auro Arabicoimprimis abundat: Quo cum zccedctem,Mercuriusubi refidereCjrogaviJ At ex incolis quidam refpondir,non femper liLiic loco adeffe Mercurium, quamvis accepciffimus hofpes fic, cum adeft: noluipedemflgere,an^Egrefereriscocicinerafruftrahucfufcepta, diffidens me tandem exotequara quse reftarent oftia,vifrtafrem,non coram conventurum. ptatum Mercurium infubfequentibus 5. TenitiQuintum in ordine Teniticum fuit oftium, cujus nomen etfi obcum Nili ne ullam ego caufcurius exticeric, camen id adire quoquevolui, tftittm, accancundem inde reporcafamejusfubcerfugio prsebuiiTeviderer: vi,quantum ex pripribus,nempe pmninp nihil,nifi qtipd didicerim ibi habitare: O me infelicem, Mercurium,quem quserebam,neutiquam quivel nufquam eft,vclmeininqLiam,adepiTeinfequippprreteuro. fecTantem, ut formofus ille Alexis Gorydonem, fugit ?An non fatius cancrum imirandoprogrefTum?An fuiflecapofterioribusadpriora fugax & petafatus ille juvcnis meum afpecTum prsefagiens faftidit, ? Sed non tandem evafuideoquefLigam arripic,ancequamaccedara ubi nbi fic: DLTOmihi reftanr exomnims eft,nec diu celaripoteft, ac deinde toti JEbusNili oftiis,qusequoquefavente Deo,ltLftrabo gy pto valedicam. AdPhanniticum ergo fextumNilioflium, quodrationecceliMir6. phanni-(.. iicum Nilili curio deberi exiftimavi, profecTusfiim, firma animi fpe ducTus ,nunc vfiium. tandem totlaboribus finemfLitLirum:Sed &illafiduciafefellitJutantehstcfsepius. Refponfum enim ab ejus loci incolis accepi, hic quifed jaropridemmutaiTefedem, demhabitaiTeMercurium, alioqne at amulrismfticui, migraiTe: fajpenumero deeoliic inquifitronem nunquam inventuro domi. Poftremura ab hinc iter fufcepci ad Mendefium ufque quo cum y.Mendt:Nec verofe Jittm Nili perveriiflem, qusefivi de Mercurio, quinechicrepertus cjiittm. noffe LMercurium permulti refporiderunc. Atque

Super Secreta ChymU.

j$f

ordine Atqiie fic feptemex T^liejtiisperki&ratis,queenquaefivi, mc a Sibylld arbitratus fum, cum non offenderim,deceptum quse falutanimum falfa fpela&atum ciuinjecerit, tem in hofcelabyrirtthos cumduceret,f orte cx invidia aut odio erga alienos praeconcepto. Ve~ in itinere,revolverem; me forte^b rum cum lingula,qua2 contigerant locorum peflime decepcoria refponfioRe inquilinis quorumcunque ratione quod innata quadam ferociaocircumventum conjeclavi.ea acodiflent:Ideoque quid circaprimuftt, mnesperegrinosfaftidirent illis refponfiimf uerit, bene cofecundum ac tertium, aIiaqueoftia,ab dubium ante coniideravi,ex quibus quam plurimaoccurrerunt,quej eximerentlnderetorfum Mercuriu* veftigia re- M ceptum augerentpotius,quam inventut legendo ab ultimo verfus primum regreffus fum, ac tandem antequa'" ubi. in aliquo oftiorum, ubi inco- *. ad primum redierim Mercuriuminveni, A Mercuria multtt perlsevifi eftent antea negafle: Ad h.unc accedens poft multos fermones m cepta. Phwnicem inprimis de-ce invicem habitos,ab eo dici,quse ignoraveranr, Vhoenix ubi in moftravit, ubi conveniri debsret, quem loco,de quo ne cogitafTem u lateat.
Phacnix d$. antealatereapertiflimenarravit,quocumpervenifl'em,meoinfortu-w .minon I'MArbiter conftitutus tum inter &c nio.exieratforas, (forte IQfluam venttn. volucres alias eam infectantes,de at poft b quopraslio alibi tradidimus) rediturus: Verum cum tamdiu cxaliquotdies,paucafvefeptimanas foret,prefertim quia redipc&are mihiin alienis terris non confultiim incertus foret, conftitui domum quamprimum 1 tusPhcenicisvalde adornare iter >fatis exiftimans mihi efle pro tempore,cognovifle Mei;Phoenix necnon Ph<xniee?n Mediciax cpx&txuz-^ curium, ubiillercfideret, Medicinit ad trem &Ccaufam efficientem, q quos prima occafioue oblata redire Iquifil*. />, * confcenfa ex Pelujiaco oftioki peitus apud me conclufi. Naveitaque tot infulis & regnis circum a Europam iterum contendis,tranfnavigatis i circa, donec pedem Germanico iiiferrem folo, unde primurn egreffus S Redittuin, a quo quicquam bene-' Germa eram: Verum ne ingratus videar erga ullum, niam, me collati,fenfi,primo , ficii in hoc itinere,in deinde CMercuSibyllce, rio,ac demum Phcenici ac Medictn*ipfifuosdebitoshonores ac Encomiaepigrammatibuscuique dicatis retnbuam. Aaa aa EPl1-

7?8 7
n. HONOREM.
,

Subtilis AUeioria
. ETIGRAMMA SIBY LL JE
. Herophyles dic~bev

1N

: \,.\ ,},,;' E R YTH

R -jfc '^E,

temagna Deotym d^e?none)mofaSacerdos Merophyh ^AbinU Charitum gratiaftftaredttx AZJ SibyllaErii thraa dicJa\Jllxtergatibinbnvertuntrgrataje.doray celebrata dona nianu : ejrjua Largapromittunt sarmine ' quodtumemiferUaqw AdNilogenitum Tramite>Phceniceam quimihimonflret atfem? ] Vlaminep/enafacrovafesoracladedifi, Venturumhumano^durncaniSiOreXyQWVixt Examinafummi ludiciiquijufiaferens Arhiter omnipotenstotimorbkerit. Jlletibicordi,quamvkftsEihnicaVirgo\ picariffc Deinilfapmjfe,fuit 2^onErythraatui.fmtanfracapaciaTChriJio Vttuafhes.&erhtMerepofiapolo* EPIGRAMMA

MERCURIO
Mtreuriu*

PHILOSOPHICO
dicatum,

\kXErcuriumvecifanfapfafevoceLaiinii guodmediwcurrensinttresipfeDeoSv ShilofophL )m m tnrmb-b-InterpresGraiU ejr haberis mnximw Hermesv - Teuthiw a*r hudadicerU effefolo. Atgypti mm. vi Ejigenitortibi 7^ilm\agrespradivesaqtu L&tificansjnagnas qui tibiliquit Tupopulh leges Aegyptirite tulijliy ^^astibiVulcanmconfciwartedediK Qmnibwintototugentibworbevideris Gratw^atagauckcognitmejfecupis opes . -' .

'^; f" "::' multatibinatur&muneraetkufii Qauam Credita,theJaurisfuKi&aperiaJuis. gn\)ratibifacieseftproprU>flavaque.cervixi olor.emtet. Peclwatexaiboforte -::::' ^ptanturquetuisfedibustalariaiiigray Virgaquecumgeminonilgravapanguemdnumc $ictiUisefth*bitus>quonofcerisom.nibusHermeS) ConvemensquadruplexeftcolorilletiH. tfiwibi Phcenicemmo,nftrafti.interprjetisore, Vebitorhinc gratas)qtt.asque.o/eddovices. InureAchartAmunufcuHfcripialoqUact^'^'''' Accipe ^fimajusquiddakiSfipfeferie.

^'S^^rSecriet^Ch)!m^'">-''

'
',v:

y%% _

.'-"-'..'

AD

PHOENI-CEM

ENCIBMillM

XPIThasnicit

grammate expreflurh. s Eacotnmip OCriiraculumOrbiSyMonftr.umvMoftne.^hoenix Vnice)quimagnisappr.opriafeJoj>his; VurpureasindutecomasatqueAureacoila^ Exceiliscun0asjnteraves&opes: NmquetibimduscafiaAtgue}thur.eJab<eo Extruitur^quavis diiiOrhinc.es ave. ConfiiusapparesaliquotpojlficulafaU, guod naturadedit,quorenov.andus eris.' Indelubenslhebaeffostumtefftisinara, VulcanusfaciemdonetMartehovam. lmnarumdecusauratum%Me4icinafalut.is:.": Fertur'ejr humanis commodaferre malis. VMcaff>esrefidetmorbiincur.abilisintei Tuquefucisfuvenumincedewmorefenes. Cwranereferamtuadivinjfimadbnay VixpareJiopibmPerftcaGazAtuis. ; Aaa aa

Dhitiis is

j$o

Subtilis ABegoriafeper Seereta ChymU.

Jdivitiisegotecuntfis\benedi$avolucri$, Prafero, quod valida desmedicamen opis, Hasmihi delittasMptavipluribus annts, Mundan&fiue tenonmibi cura rei eft. Abditus arcanisjtejis cuipradajatebris ConderisAtqueJolesjeJiefinefireforas. PlimusantiquovifumtetemporeRomsi Scribit}at {heu)mirisfalliturillemedi$. Extraheretquiste exnidisaudaculus,autquis Detegeretyfatuafitnijimentepuer? Tutuserispofthachuctutusutufquefutftif Sitfapiens^pennascuidabis^orOituas.

MEDICIN^

PHOENlCIiE,
HermeticxLaus.

SEtT

Wltlicint PhtenicU fout.

Slvariismontesopibuscumutenturejrauro, ^uidprojunthomini^quimodomortkerifi K^duxiUumpraftetmfiquis diviniusitli, J>)uoredeatfauftoNuminegratafalw. Ergctnihil toto Medicina cariusorbe Ejfepoteftjhominumquatevetartemalum, Diviti&tedant&opesjbuiccedat&aurum, Cuimen$noneademtnonhomofedpecu$eft.

Adverlarius, cum vires fibi omnjno deje&as fentiret, hon confidit ampliusproprii ingeniiarmis, quibus ha&enus uiusfuerat, quid obtinere, quocircaad aliorum authoritates confugit 5 aquibus argumenta nuncultimo fcquentia deduxit.
F I -N, I $ PHI-

PHILALETH^E
TRACTATUS
I

TRES.

METALLORUM
."//.:

METAMORPHOSIS.
:

mm$ A'" ,.. , :

,-;

JMANUDUCTIO c<\numCceleftem.
fji

AD RUBL-

.-,,,

\ - ---".::/

m.

VFONS

CHYM1C&

VERITATIS.

#(743>#

CAPUT

Dejure Artit, ejmCultorikps^eroque tArcarmm ^ercjuirencMmodof

, aliquam fibi propoinuntjfuarumjinrebusindagandiSjliorarumimpeflfar um mecam, ut nimiruro ejus,- in qua verfantur, artis peritiam aflequantur, omnefque fu~ ds intenduntnervos , utad ejus fummumcollimenr. patreos admodum na?c fortuna beatr, nam Iicetmulti; anhelant Archimedes. , at perpauci reperiuntur , nonplurestamenParacelfij, imo fivel inartefuamediocrita, auc operam perdidifle opina; nseris & fortunse

Uandoquidem

homines

omnes cujufquege-

Attamen

Architeclturam Elurimi,ututfeMedicinseaddicant

ingenioprsediti, pauciHelmontii , haudoleum tempoffintattingere buntur.. . Hincfai:um,quod incaflumfeftuduiffenuljusexiftimer, auc Geometra auc Poeca Homero, Archimedi, qtmmvis nonomnis Poffunt quippe & inferioris fertrs Rhetor Ciceronfcequiparetur* Talento ] prodefle. PofTunt, RhetoresReipubHca; [proforgitofibi ]icetejus,in inquamj/quilibcthomines, qua verfiti funt, arcisimperitiores,utiIeseenferii'nilfo [ubi vivunt] Republica* M eiallo.rum jMetamorphofi fefeaddicunt y Quotquocautero remm&dmcutilemnoninatiK larevidentur. quod Apexputahujusarcisefiip-furr*Artificiun},. quiaflecutus en% fafligium aihil proficui.reportabit.. snorum3 & temporis aequifivlc, quiverohucnonappulerit., Nihiienimpra?terdifpcn'dium,&numafemidocTa Alchemise feienua. Infuper

& ir-

744

0 A P. .1.

Artis tamen objerifui Myfbchemicis exponet fefe & opprobrio. &um nobile adeo exiftit, quod infinitas pofleflbripolliceatur opes, Hinc fa&urri, quod ntillus fere fanitatem infuper perfe&iffimatr. velminimum dearte audiverit, ad ejus difidiotafit,quipoftquam, fe protinus non applicet, & Cheraiftse adtutum nomen quifitioriem ex receptorum induat. Mox, quamprimum .aliquorum le&iohe, , protinusPhilofophiTitulumvindicat. conceperit fpemaliquam Nevero videatur, StolidamPhilofophiamcoIere unusquifquepro fubtilitates excogitat,& pro nummorum copia jngeniifuifelicitate, vitra fibi comparat, opufque mira cum folennitate furnos confltuit, ] ta decoquic, quoufque fera candem parfimonia fitin aggreditur. Niautem Fimdo,& parcaadmodumjfiulla,fuppellexfitrefidu"a. infana; temcritatis intereaarguatur,deMatcriaprimaMetallica,E. matrimonio Gabritii curn Bega novit diflelementorumrotatione, , Philofophos citabit, &ad rere,idquefubidiomatevulgoignoto Inplacitum exponet,fequsfpefbrtisfuturjenonparumfblabitur. tereaverolaboresiuftinet., , inhac velufqueadconfiimptionem tamvirium, ufque quoillamquam quam nnmrnorum, Philofophia, mifere fueritexinfeipfum inMetallisqusercbatMetamorphofin, pertus. , eundemque Quod cum obfervarent Myfochemici captiofi s protinusutfabuloplurimos eventummanereconfpexerint,artem Ifti ver6, qui CeCe fuatemeritatc iam rident, & in ludibrio habent. aliosin eandem difpendii femitam illicere fatagunt , deceperunt, commentifquefuis,ficl:ifquereceptischartamcommaculant,utpeQmritiamfaltemaliquamcumpecuniaejadluraluCrativideantur. , quod confpicitur busSophifticationibusimpletusadeoMundus Arcis Studiofus, quinon his feducatur, nullusfcinullus fereTyro hinc ogganiendi occafionem entix contemptor, qui nonamplam Ica taroarsipfa,quamCultoresejusingenui,indicaptitarepofllr. obNebulonum quorun.dam_pravitatem, quilicetin gnepatiuntur tamen fcribunt, acfivere effentacleArte fintligno ftupidiores,ita tantuni quod primus pti,fuasqueiibereimpofturaspromulgant,in incx-

De MeialliMetamorphj

74$

JncxtricabiiisTyroniCh >exqupdeceptpresSophifbe , npn fpeciofum mircveros&falfos nus aedfficium, quam veri Artiftae conftruant, imp utpluriffiunima-. De his Bernandus Trcyicenfis [yir hujus, in hoe jora pollicentur, ] fic fcribit. Nifi [inquit] -utpegenere npn inexpertusimpofturas h.acarte, Hunc ftem^hofc^evitayerk)mhitunqualmb^nideguftabkin ccecosin hac;fcietiap|eniusjnftitueproindetra&atumdefcripfi,ut Et pritrip quiderrii rem >ne per devia errantes mifere yagentur, decrevi. Qualificationes ealumniis Artemvindicari deincjeeorum, yerum ultimo inquirenquihuicincumbunt,flibne6tereyifumeft; di modurn ciefcrjbarn^ Quibus prpcemii lpco prajmiflis ad artqm ipfam dilucidandarn me^ppftea accirigam. Npn etenim, quia plurimi reperiuntur Alchcrniani tra&antes falfitatis aut ineptiaj arguedeceptoresSophiftaSjhaecproindeaut tur. , ii Perpendenda fiquidem eft rerum pofribilitas,perquam poffitirnpfpJ?ari ar fis yeritas, cadat, fin m|nus, illanvobtTe&arenpn fatuum folummodp.aj e.tiam Philofbpho indiguurn judicandum eft, , qui temereartern tra^ant , nihilad Hominumputaimprobitas hanc deftruendamfacit. EftputaLuxnatura;cIarior?quamutab Flius prpin Do#;rinae inftituam, hifce Tenebrionibus. pbfcuretui;. neab errprjbus feducantur; hifque Sph?eyident.us apparebit, quod realis,pof}!bjlis>&: verafit Metajiorum tranfmutacio, apjjmperfecliNaturaeAttifque 0nisftatuadperJfe&urn,idqueper caoperationem, Nulla fiquidern mate.rialis,five efrentialis. confpicitur ihter Mctalla differentia, fed accidentalis folummodo,qu perfefta &imperfeclg Haec [fola] niajor minorinmaturitatisdifprppprtioriccpnfjftit. veMetalla per fuas fpecies diverfificat,nifi qupd fuperfiuitates qujedam fuperadventitiae, intermetalla diftiu&se appareant, qua*quideni feees, nullam. cum M ateria habent correfpond entiam, fed huie prorfus irreptitjororefutrogata,ob djgeftionis defeturn non ex^Hinc formapurgatae, cum indigefto puro cprnroiftaj manferunt. difcretio. Verum fi quando per digeftionis commmmetallicarum pletam perfedioiiem,fuperfluaherejecTra fuerint,jamnonamplius Bbb bb imper-

7#

C A'?..

2.

cernitur.-hincexPlum* atperfe&um potiusMetallum imperfeclum bi minera, per coriveniens temporis fpatium, abfque moleftia. dimis-. Pariforfa, argentum repertum effe copiofum -, fofiores teftantur. & fi extra terrae venas hoc idem perTriuraphantem arteni irialiter, nihileftin natura impedimenti , quominus idem pofbtprseftari, effcclum. Hujus autem certitudo hinc patet, [nimirum conleqiiatur oriantur Metalla] exquo g quiin quod ex eademmateriacuncfa terraz venis generatur, univerfalis fit procreatrix materialis omnium hoc probari non iftorum,qua3metallicafpecieinduuntur,quodper g hifce ornnibus accommodatur, eritdifticile,quoniam &perarforet impoffibile, temconjungi poflit, iftud autcmprseftarepcnitus Mercurius nifi unius omnia materiae participarenr. fiquidero eft aeft identitatis fnaj .qua,talistamen, qua?nulliprorfusre.i,quasnon Cum igitur omnia metalla hume&ando naturae., commifcetur. materiae correfponcombibat, fequetur,omniaillacumhocretiriere dentiam. MerAddo, qud per Artem Naturaj adminiftrantcm, fucceffive concoqui , utocuriusitapoffitcumMetallisonariibus mnium iftorum veram crafinverafq.ueproprietates,unusideriique, fub eodem colore, fiuxufque forma, fabalternatim referar, exeratQuodin que. Arteforetimpombile,nifipofIibilitatemhu)us,per Natura fuppeditarec. . Maceriae correfpondenciam Alia porro non defuht Argumenta, adhocidem probandurn. leve hoc eft , quodin currentem cunfta Etprimofanenon , quseexprincipiisconMetallapoffintreduci, prout & Mineralia ftant Metallicis. Metallicific Infuper & Mercuriihi poffinttranffiatMartialis mutari,quodSaturninus [ fuis interea viribus negleMartfalis in eodem per Artificiumfa' c>is] per effentise tantummodo : Martialis porroidemfiet gax, decoclionem Venereusper Veneris fermentum videm quoque Lunaris, Jovialis, autetiam Solaris, per horum fermentum, nulia interea nec in-fluxu, nec in colore alteritate fata,excepto quod unus ^ fit altero purior & defecatior. Ex Anexcernitur admirabilis, timonioquoque^ qui item Mercurioriim Metallicorum. Naturam fuperinduet, per fubtilem Naturas Artifqj admi-

T>e MetaU. Metamorph.

f^jj

adminiftrationem. Nequehocfolum,atetiampraeterea fupradi-, Minera6ti iftiuf rnodiMercurii corporurii tamMetallicorum,quam Mercurium Hum, ficper fuam commiftionem permutabunt vulga rem, quod ifte cum his digeftus, easdem cum illis Naturales fibi adfcifcit. qualitates, ut unuro, eundemque cunxhis faciat Mercurium, cum eo conjuxtafpeciemcorporalisMei'curii{fpiritualivinculp] ' & idemindividuiisfucceflivisoperationibus, Unufque juncti. omniittti poteft formas induere, uriamque eligere novam, priori rio~ dum peromniumPlanetarum Regna percurreric.EcglecM, ufque hoc arguit,quam quod unam cnnclra fibi vindieentMateriam, quod fuam a qua, & ad quam omnia : quodque ad hanc Mercurialem Materiam cunta reducta, pro digeftionis varietate ab unius inalteriiis fpecieivirtutempoffintmigrare, unumque peromaiafuccefliucinfeveriflimum , ficetiam Quodargumencum, veperagrare. & inviolabilemanebit. huic arti ftmdarnentum, firmiflimum Connefcio quid objiciatur, nififorte nonnulli, quo tra haec evidetifliriia, fefe pluries rumingeniihebetudoadhseccapeffendanonattingit, Autorum clariffimorum harcattentafle [idquejuxta eonquerantur, ] neutiquafn tameri eventum fpei fuse refpondiffe. Quiprxfcriptum artem adeo nobiignorantiaad quodillorum busrefponderelicet, Neetenimhocarti deturvitio,fi lemimprobandamparumfaciar. Artem poffibile] eorum intellectum fugiat,nequid [in Naturaper indiqueenim minusaffeclraras arrogantiae qiiam craflafignorantiae cio foretiiujufcemodiobjectio, qnafi eafbla per Natura?admiriiftrationem cpoperante art.e forent pra'ftabilia, qupe folerti abfque indaCa^teris ipfb fadfo ab illa capacitatem cadunt. ginefubingenijfui Naturce posfibilitatis, eadem exclufis,quafietiamlntellei3:usfui,& foret menfura. fcientiam aflirQuin im6 &per experimentalem mativam, negativze iftorum expericntia; o.bvcnirem. Ipfe ego harc quifcribo, fidus Naturse teftis effe pofliim, quod fupradicra iftaornnia deMetallis, Mercuriifq; fint abfqj ulla falfitate vera, &finc fuco & circameralla, omniainmetallis, vidiffe, cognacerta,mequeilla vera comprpbafle, Ea?fiffe, expertum efle >& per experientiara -' Bbb bb 2, , pro-

?4$

AP.

quariiftibafls ignorantia ft] contra 6* proptef hudis negationibus| culares tcftes nuliatenus eOnteridendum: quorum unum rnernct eoricorditer omnes veriuno ore f>rdficeor,clii quoqueadftipulantur Philofophi, qitales fiuit Albertus, Raymundus, Riplaeus,Famellus, MorieriUS) ebmplurefque alii, qiioruftH riomina taedio eflfet fecenfere. FateGrfaltemquodriOriIeyefitopus,iiPcquoddixiprieftaraj inNattira occuleCohtra Verd, a Philofbphis fUriinie occultaturii,& aflirmarefti. Proinde claVem artis a Philofphis hobis tatifliriiiini perhiberi hotufhfacio -, quairi qUi habuerit \ clatrftra orririia referan, durririiodo unumqUPdquefuoordine j dipPteftaseicomrriittituf Nori enim pcrinde eft, quod* yeraque rhethodo tracTrare didicerit; riam primo metallum aut fhiriefale aggtediatiif ,qiiaVe Via, ejUibufve in hifce: VetO cogriofceridis fagacitasirigeriiooperatioriibuspefgat: fa requirittif >& praeter Theoriarri praclica fcieritia, aut aliter Volehs diverfas MetallorUni f eceiiSioieris efrabit. Poflirri hicrhiitatiohes fere, ut rierope Martis iriVenererii pef aCldurii Vitfioliftalagfna, 9 inSaturnum, -, quas quiderri Pperationes fr inJovenij^CinLuriarri piurimi [ ab Artis apicealieni ] nPtunt praeftaf e Chefnici vulgafcs. Addo, qiiod paiicisjufque riOririifi yerisPliiiofophis] innotefcit, fubftantiarn dari mediamiriter Mirierarii & Metallum occultam, nobi* lem j> erijus una extfemitas eft minera, altera metallum , quarutfl icommiftig virtutes ceeleftes, unurii aliquod efliciut anonyriiuhi me* tallufti, quum tahien frietalium hon fit, at GhaOs, id eit Spiritus 'cmia toturri volatile, uride hcet in fe totUrri fit fugax] omriia Metal* la, abfque trarimiUtatore Elixire poflfurit educi, etiam vel ipfum au"jeujusegp virtutes riori facile defcribam : rum&argeriturri,item vidi, feci, novi, & hoc vehujusiri omriia metalla trarifmutationerii Chalibs runieliemecumteftaburitUradepti. Dicarii[ficoncipies] a rioviiuminis Autore vocatur,'eft:qUe operis veriirri pririciphim,veiecret ratlavis[pfouttfacT:ari poflit] abditiflima PhiiofophprUrri referaridi. Qtiid iritefea., fi Philpfbphi hxc orrittia abfcpriderint,^ Paf abolice fub falfi iarVajVerufri filiis Aftis depiiixerUrit'? An proinAbfit. Patetutiquequod 4eha?ctarriDivinafeieritiayiiiperidetur? ' Ift

T)e gMetaty. Metamrph.

$4$

fit impedimenti, ininijperfecl:iNatUfaail quo rninus in .perfe&um tranfmutGtur,ex qua fuaptePliyfi propettfitatem retinent perfe&ioheminduendijfimodp pef AgettsHbmogerieum digeftiva vi pollens virtutem placet inquirere. Acprimo attentetuf. JarriergoliujUs qitod hoc fiefi debeat ftatuerttus. Rationes fubinqiiideriiilludper PriUs quod attinet > riilaliudeflTe dePhiiofopiiicasfubneeirerhUs. Aurumin fupremum gradum pofitemuf,efiriiufqueprofefli,qtiam [ad querii pef Naturarn Arteriiqiie deduci pofllt] digeftutn, qupd tum nori fimplicitcr A urum, ver um quovis A uro Vuigari milhes permetallaradicitus Quodficexdltatumj feciiuscorifpieietiif. penetrat,tihgitac%it.Neqv^ dumrettianet , ultraquarnquodcuiquamqui corporaliexiftehtia hon Viderit credibile eft >tiri&uram fuarn late poteft difTundere. In , infuam tahtumquoduriapariAuriunicas fexfereargentilibras tinturam,quafi per minima videatur; colorare. Exempli gratia. utut perrriagna] illapoftmodum Deatttetuf Argentimafla[ diftrahaturinlFiiufri [Iicet erinis maghitudinis aemulum] torhm illud quafi AuripUriflifrii Filuhi apparebit> deeritque citiusfilum attenuandi ingehiuniAttifici,qUamaurocolpran.divis. Proindeficorporalc tam ineffabile valeat hochietaliufri.',terreUrii > mortuumquehoe inconftantia ,nifiquia corpusalteraprseftafe, UrideqriMoiiherur^ tive eorpUsneqUeatirigtedi , ribrideeft proin tih&uta quoniinus tranfmuteti at obftat tranfniutatiohi tingentis corporalitas. Verum , immutato fihoccofpPraie terreum , fierct Spirituale igrieum fuo geriere, 'tumfaheradicitUsihgredef etur, & quod ad viftim feeefatexterius, idemaltefativeprjeftafe'tiriterius,etiam &multplus, ac ef1n qiiantttftiignis fit riiultofubtilioris quam terra,proprietatis feh'tia%Pcfito itaqrhoe^ p6ffeitacifeulari>qu6ufque inigriea: eflentias Gathedrattaruatur, < facileinde eolligetur: hanC efleritiam quintani prioti ejus fubftantia ; cffemiiliespe.vfecliprem,idqueexlegedifpfppprtionisinfubtilitate inter Elementa quamor'; ideaque latiifs luarn yalet diffundere tin&oranv. habet & hoc infuper >quod Spiritus durn fic > prbinde per mimBbb bb 3

7#>-\

C A P.

: quod corpus auri, licet late n.iinimaintrinfecevaleatcommifceri non tameri attingere pibterat ob fiii cotporaliprocul diftenderetur, trarifmntabit: omnis fiquitatem. Etfificintraricdubioprocul demPhyficaingreflio perminimaefttranfmuratiopaflivse naturs, rem ingredientem naturaefitinter nifiidentitas abingreflam ,prout Hoc nosfuppofitum proeemii loco verum afaqua aqus.commifta. Hicfaltem arfeveramus, ejus modum defcribemus. fuoqueloco inducemus. -Intcr gumenta alfquot pbfiibihtatem-confirmantia momenti hoceft ,quodfemenfitcujufque reifemen qusenon levis , eftdetotoimperfehabentisperfe&io,&quodfemennonhabet In Auro feminafunt ctum. attri^lhct QuareproutPoetacecinit. ac abftrufarecedant longiw. Eft fiquidemhocnpn modoperfe&um, Si ergo fit in auro femen infuafpecie metallicaperfe.cfciflimum eft habitaeulum] refidere fequetur., aUrii hbcinaqusl [quaefpiritus . riam feroen eftfpirituale quoddamfpecieiconfervationismedium. Hinc aiiri diffoluciohis posfibilitas, licetagens hoc praiftare potens mediocri Talento Philofophi,n6 adinvenire,6pusfitfummefagacis a Deo beati. Porrp fi diflblvatur Aurum, ad femen fuum cducendum , non nifi inaquara fui generis homogen.eam.-hoc faciendum diffolu tione facT:a,.eorpusfuam formam Ratio fuadet ? Quafemel depofuit,nempeterreamaurij&aqueamaureamaliahifup.erinduit. motus eftabaliquo ad aliquid unuf, &perfectus Omnisinfuper termimis generativi eftin eadem fpecie, undemotus quifquemotus rei moeft progreflus, quod fiet per varias mutationes hompgeneas, tae: quarecrim auf.eitas fit terminus aquo ,'eademerittermihusad metallica, quem, fientque intermedii progrefliis in homogeneitate fij quibus obfervatis,adfuumfinem perlegis Naturaenecesfitatem riis necesfitate impellitur effecium, fi modo per cbntrarium operatiPnesnonfuerintintermiffae. , ejusdem Qnare abAurodiflbluto diflbluci ad Aureicatemregreflum extra controverfiarh ponimus,& Haec autem aurea forma.quam reaffur probatum concludimus. er-it eadem quam depofu.it, fiquidem a privatione met, nullatenus Alia igitur neceflario manc.t 4dhabitumirriposfi.biliseftregreffus. huie

DeMetaEMetamorph.
huic.rorma in quantum

pjt

tanto fpiritualior, aurea, quae priori tanto erit nobilior, Ad Do&inse filios ignis eft terra fubtiIior5 puriorque. fcripfi, oblatrent jam tutoMyfochemiciAn* fatfuperq; dirigcndum dixi vim nullatenus obcundent, tiftices,quae non norunceorumquse auc vericatem improbabunr, hancq; certo certius cakimniarumfuaArcis putapforibus rum reportabunt mercedem,aIiamignorantiam. nihil fcribo, caeteris quae dixi fat abunde fufliciat. S tabilita porro hac & vindicata, fcientia, jam de Culcoribus ejusaliquiddicendurn. exhomuncionum nonnullorum Siquidem,ucfuperiusdiftumeft, ac ejus Amici, non nequitiaevenit,quodDivinahaecArsperinde ab obtreclrataribiis fint pafli. Quurh puta ftupidi quidam parum C2ecafeduti, harum traciacionem Mechanicijpraefumcione aggrefuos amictunt, ftatim. Cherhidiuncur, nummofque iridignabundi camPhilofophiamexecrantur,ejus resdeillafcribentcsdilacerant Aurifiri praspofteri bomines, Cultoribusmaledicunt, conviciis. Aliilicetparum Aut.pedoti,

& rem abfquc cxcaecati, Arti inhiant, &errant nihilomihus ,.tamen maturadeliber.ationeaggrediiintur, ac credunt, bene de illaloquuntur, Artis poflibilitatem condp.iunt, & pudibundi fuam in illa fateri ignorantiam, peritiam r udioribus obtacita fpe illeti omnia tendunt,de Arte fortaffe fcribere pergunt,.& tandem quar amifere recuperandi , eciamnum adhuc tencabmit, , arnicos fuos futuri boni fpefolaquoufqu.edamnamultiplicarint buntur, at pauperes diim maneant3& quotidie pauperioresreddanChemiae irtifbribus fubminitur , obridendi anfam pertinacibus ftrant. Equidem tanta.eft illorum nequitia, quum ipfi fint feduti3 in idem eralios falfis fuis receptis, mendaciis fcriptifque Sophifticis, Tandem roris praedicamentturo allicere fatagunt. quidam Artis ut ut periti, tamen invidia ad hoc inciuti, fca biofe atque deceptorie valde rem tractant>& fub verae docfrinae promisfis, miferrimis imp.oGeber, Ainoldus;.Lullius, caetcrique fturisTyronesfeducunt:fic fi reperitur candidusfcriptor,& fereomneSyinterquoshaudunus ullus obfcure, tamen valde rerri tradens reperietur. .. \ Hinc ineyita. bilis'

7f2

C A P.

bilis Chemiam incepturo Labyririthus, quod vei irnrriediato Def digito opus videatur,fi quis re^arn ingredi feniitam expetierit. Hinc item tam odiofum Artis riornen ?quo4iiQri facile abfque maxima irrifione illi intendatur* Apprime ergo cognitu neceflarium exiftimo, filio primo Jppp curandum, ut auream quidnam fit futuro fcientiae hanc Artem pb|ineret, vellere hpc potiatur,fiquidem npri paucaadnifi adfit firma animi refolutio. retropellant, eruntobftacula,qu33 deludant, nifi fagaxingeatqueexpe&ationem Plurimaquajfpeni piumhabuerit. , abiisquiinceeptumfanmV Primoquidemuttutusreddatur iterfecretum utnullifuuslaborinnotef. obridebunt, efleoportet, cat, Qhare AnriquiPhilofophi Sapientes,nori alitcr ac yefbumia pre hariC fciejitiam pccukare praeeeperunt. Neque fane inutilevi, quandoquidem npri parvi faciatip ad dederi poffet fic adhprtari fporidentiam in Tyronis animo jnjiciendam? ppprpbria ac jurgia hominum, qui ab arteipfiabhorrerites, ejus cujtorcs etiam fummo ia Jnfuper,eventumfiquisfpel:et,fecretaartis coritemptuhabent. Sietenim occultatione opuseffe apparebit, fpefua qui,s fueritfruftratus, ecquid obefle potefit taciturnitas, quarn aliter exemplo, qui ficfruftatur, propouetur. Stolidae[upvulgpreputatur]nummo. rum ac temppris jac^urae. Sin cpntra hoc Thefaurp fuerit pptius, & fu.mme necelffarium tacuiffe reperietur. nonutilemodojverum palamtanto Tyranhis puta improbifquepra^daproppnituiYfiquis ae ufus fuerit, etiam& rionnullipatuminhacre thefaurofruatur, yitae falUtem periclitati,feram tandem pcenitentiam' improvidiores, mjfgri egerutrt. Cpftftans infuper animi decet cfle, fi quis in hanc palaeftram defcenderet fedulus, diligens, do$us >Ijbrorum helluo, mentistpanquillae,nonignayiis,autdefes,noii iiocmodp,jlludpofteayellens,privatUS,folus? nifiqupdfidelem aliquem habeat focilicep etiim parva quantitasfuffium,unumneeplures?ttoriegenus.5 ciat, quum Arsfetnel teptetur , attamen pluries erraffc continget, , infuper& adimpenfa quos reparafleerroresopushabetnummis huic dum Arti incumbat,nc fupplenda vi&ui & ami&uineceffaria, forts

De Metatt. Metamorph.

y$%

forfie aliudagere ccgatur , cum Iiber animi potius offe tencatur. Quodque maxiraum eft, honeftus fit,Deumque timens, & a peccatis abliorrens, precibufqueNuminafolhcitet, uteeepta fecundec, , at fine claro Naturae luTalicer jqualificatus icer ingrediatur hominum doclorum mineerrabit. Proindelibrosfibicomparet, & non Sophiftarum, his feduio iricumbat, legat, reiegat, perlegaf refquefecum alte perpendat, caveatque ne cum rem feniei conciuferit, practice ftatim attentet, verum conclufionem fuam fa:pius ra Auftomm minet, examinet,perpendat,cumque probatiffirnorum fententia conferat, tamdiu alteretque, queufque unam aliquam elegerit, quaeomn.es probariones fuftinens perdurabit. Tum tandem auxilio, experimenta confjderet, praxinincipiatjimpioratoNuminis eorumque fucceffum, quar puout ratio fuaferit, alteret renovetque coties, quoufque figna a. Philofophis defcripta confpexerit. Erroneifq; operationibus prseterraiflis ,unifoli vero complemento infi&tamen a licetpluneserret, ftat,neetamenanimumdefpondeat, fumptibus permagnis caveat,fic,benedicente Deo,voto tandem potietur. Ego porro uttakm inftruam, fequentcm traclat.um , veEt tamen orum, planum, perfecfum, abfque fraude confcripfi. mncs Avaros,fraudulentos, ceterofque ejusclaffis admonkos ve~ rniffum faciant. Narn lim, ut Artem pariter, huncquetra&atum Certu-m eji procul hinc arcere profantmh

CAPUT

II

Deorigineartis, ejm^ue Scriptoribm3ejm Pmdamento3 m graduali Meqnodeprincipipiagitur^A/letaUickj^ tallomm & tMweralium produBione.
E s cognomineTrifmegiftus,ArtishujusPaterinPhdHERM lofophorii fcenam introducttis eft: de quo, quifham fuerit, va~. Ccc cc ria?

f$4
Autorum ria?perhibentur ifTeillumafrirmenfjfalcemm

C A P.

Z.

Non deitint, qtii Mofen fti. opiniones. hoc conveniunt, quod natione fuerit Philofo. Paterhujus perfpicatisfimus. ^gytius, Philofophusitem qui lianc traqui primus [ quorumlibriextant] phise vocatur,puta taroen voltinc ab Enoch fcientiam ciat Philofophiam. Qtiidam hnnc derivataimquidiiuvium prcevidens, fepcem liberalcs fcientias HerI ihterq.uas Chemia ] tabel-lis infcripflt, pofterifque reliquir. mes vero vallem Hebroningrefliis illas-adinvenit,qua;"Smaragdina; Aliiacriliodie appellantur, atque inde ftiam fapientiam dedicite. inarcam fuam haiicaftem ter coiitenduttt,Noam tenuifle,ill:aftique locis ScripturasnonnullisArtem ftabifirefaportafie.Nonpaueiex Nonnulliab tagunt, illamque Salomoneni- jabuiflefcripturiunt. Abelem, & fic deinceps ad Sethum deducunc. Mihi Adamoipfoad vero fimplicitatem hujufrnodi non placentfubtinatura*fcripticuro, licates, ArtemputanonilIuftrancimdpotiusoburobrant,utFanatiea vldeatur, quique ita fcribunc ? rionnifi obrktendf aufarn ofbribus Si eceniro Ars liaec reale in Natufubminiftrant. Mifocheraicifque eflem , utrumhievei rahabeat fundamentum , cur egofollcitus uc quf cognoverimus iille nec ne ihtellexerit, ej tis cultores atque peritosfummofefefttidiooccultafle ,. protit etiam ftiis in librisaliisid omncs vel faltempluprasceprumv Necnifipoftobituminnotuere Hocfaltemlirimi,invivisaticerafumraacunidillgentiaiatuere. abfic , utnovumfithoccommentum , utper quet,quoctantum multasSeculortimferiesejusextiterinfperiti, quilinguaacnatione artate coasvi | tam concorditerdeartefcripfere diverfi,plurimiverb operationem [recte intelligentibus quodneunam J auc corrtimpeFateorfaltem, re,autaliteirtraclare comprobentur. quod reiimobperito permagna appareat diflicultas iri libris eorum legendis, fcure adeo, tropice,. allegpriee, & figurate fcribunt,quidam etiam ad indignos ihcautosque plurima falfa interrnifcent illaqueandum, tit hoc modo P hiiofophos a ftulcis vareant diftihguere >in ftrmma tasnen omnes unam metam feriunt, & ad rdera hofpitium dedticunt, Qu x autem obfcurius tradunt ^hoc in nullum alium finem faciunc ?
Sifs

De <MetaU Metamorph.

j$f

, prout pluries in fuis libris teftantur. 0ifi ut indignos excliidant hac in arte candiBernardusTrevirenfis [mihi fummecolendus] diffimus reperitur; Ripleus icem Anglus, Bamellus Gallus, Sendi-' Arcani item Hermetici autor Anonyvogius Novi Luminis Autor, mus, cu jtis tamen Nomen duplex Anagramroa prodidit, ut, nempe in reftituta: [fpes meaefi agno]\ibw] ctiititulus EnchiridionPhyfica & [penesnosundalagi] Arcano fuoHermetico ; Noa praefixum , Rofarium magnum, ArnolprseteriremhicPhilofophorumfcalam, DionyfiiZachariiopufculum, diopera, Ludumpuerorum, iEgidui. de Vadis,Morieni opera, Augureiii poemata Chryfopjceiae; Quinq$ Petri BoniFerrarienfisopera, itemtraclratusRofariiabbreviati, omnesverboiibros.inclufosvellem, quiprsediclishifcefuntconfoni, Quibus tit par eft, priufquam opus inchoe&qui contra,excltifos. vitur, comparatis, prlmp loco Met allorum pariter ac Mineralium, tas, regna, mores, habicumque difcat ftudiofus artis difcipulus, nec notionefola fefe obletec, at fciejatifice, id eft praftice cognofcat. Adhoc autem profunda opu.s eft conternplatione medjtativa., uc rein fpeeie,orrumPhyficar.umingeiiere, corporttmqueMineralium Me quod atrinet, Metallorum tum difcat ac intelligat. doiftrinse obiter tantum intentus, in quantum nempe Arti trafmutatoriae exin genere Itibe.ns prxterplicandse faciat, rerum Natura.liurn prrum mitto , coritentusilladixifle , qKajpriefato propofito fatisfaciant. Breviter tamen cetera ordine attingam ElemenTfadiderePhilofophiomnesvulgares,quatuordari ta, res omnes originaliter componencia, ex qnibtis omnia, ad qtia; : coalitudiverfo diverfarres prodeunt. Inrefolvuntur,exquorum Gheroicifere orones Philofophi fubfcripfere, fauftadiuicopinioni, Catifamcujusaliamnonpofrniiconjicere,quam, quodabfquematura deliberatione [ ad rem propriam accin&i ] accelerantes harc Quam ego illorum fenprimarerumfuridamenta defcripferunt. - tentiam non aufus iroprobare, aliter honoris fui ac obfervanciajergo ;: juxtareiveritatemPhilofephicepertradabo. Elemencaputa,quar quatuoripfi conteridunt, tria fola agnofco, omnia qua; fuapte Phyii i Ccc. cc i frigc-re

7*tf

C A

P.

11

docet, Aerero puta, aquam &c terram. Solus frigere cxperientia , per Solis calefaciivi diftantiam remotam quippecalorisdefectus & illud remiflius aut intenfius, caufatus, frigus his omnibus inducit, -in quantum majori aut minori diftantia reraoveatur. Ignem vero Elcmcntarem prorfus rejicio, nego item ullum efle praeter vulgaCu, qui ardetinculinis: r.ett-moftrumcommunemqueVulcanum juscalorfemperdeftrudivusinfe. tamencaloreirireNequenego auc a lumine, aut a motti, auc vita, aut bus inefle, profluum nimirum concretas de PrsedoVulcanusres Blasalterativo,aliumnuliurn. mottis violen-eftque corruptivus pafcendo comburit divaftatque, exorta repugnantia acfivorum duorurncontrariorum tiflimus,ab Elemcntum caufatus. camen non eft, prout nec fu bftantia,nedum accidens , ad adtualem quancura flagratioriem fpectat,at duorumin femuttib agentiumacfivicatisexpreflio inftibjecto jam capaci;Non ordinereVulcanumactualiterardentem oftenderem,quaenamad quirantur prater accidens caloris & fubftantiam,in qua fit hic adlus, hoc hicfaltcm affeveranius, licet ejus calor fitaccidens,illum tamen a&ivorum , atduorum , ipfumnecfubftantiameffejnecaccidens & in fe mtittio activiratis , expreflam operationem agcntium ativitatcm comburente in omni re combuftibili facile qtiam ab hoc loci foret alienum. demonftrare , nifi quod poflem Et ut ignem Elementalem , ternario interejicio prorfus reaEIementorumnumerocontentiis, horumque riativamqualitaillis calorem attritem primam frigtis aflero , necnifiaccidentalem f tia. rerum natubuo, prout didtum eft; fic nec tria hatc commiftione raliuin ingredi compofitionem admitto Difproportio fiquidem mifcendorummixturam ejtifve posfigenerarioniidoneamtollit, bilitatem, Nam Phyficageneratiofitper generarionemingredientium unionem. LJnio porroeft per minimarerum uniendaruminminimo alterius decuplo vel uniusfit gresfio,finautemminimum minima adajquaca coire, fiquiccntuplofubtilius,nonpoflunthaec dem perminima convenircoportet, qua? per minima unirequserimus. Hinc commifta aqua terras non cum illa unittir, prout necafuam inter quavino,autPhlegmaSpiritui: imofepararipofiutttob iriini=

De^MetaU

^Metamorph.

jtjy

Si quis dixerit: ad mixturamhancfaci-. minimadifproportionem. .-.,.. endam unumfubitalteriusfubtilitatem atqueica deinceps unitintnr;Inft0,quodfia3quefubcilefiat [fpiffum prius quod fuit ] ut iitic ad eandem natu[uniendofefcl ingreciiiioportec quidumpoflit & quid tura quaefo terra quam aqua, [aqua ram prorfusdeducatur, in terram non migrabit , uc unionem cura terra habeac , fiquidem ingredietur] Sciific,quamfatucorpusputanoncorpusficunicive utctim aum hoc irnaginari, terramin Aquamefle convertendaiii, ,ex apromoveac, 6c hoc fi concedattir qua concretigenerationem antcquam produqua tamen res produdfca dicetur , fi modo cerra in realem aquara migrarit cific .posfibile , hoc autem minimum alterieceffarium. eft, auf.aliter hujus cum minimo Ec adhuc deeft aer,minimum rius non poterit con vuiire. ctijus eft multo fubtilius aqtiae minimo, nifi in aerem cuncta evanefcere tene& hunc pra:dicla aquafibiingenerando fociumhabeat. antur,ut Quod fi daretur, ex aere onuiia folo conftare (equeretur, qui aer lifeu ex terra & aqua in fe cranfcet in ftia natura fit a fefe originaliter, fuasdifcremutacisfitconflatusjidcmtamenerit , nec oboriginis nifienimidemfuerit aduniri nequit, fiquipantiam diverfificatus: eadem ctim illa dem ut aqua eandero habeat cuni aere fubcilitatem, terra judicandum tenetur,idem&de eft,ut qtialitatesprimashabere Et fi fic tum aqua fic fubtiliata erit adarquetur raritati aqtia?. erit realisaqua, realisaer,&terrafic:fubfiliata &jamubicompohancdoctrinam exaere exElementis, ctimjtixta fitiogeneratorum omnianeceflehabeantprocedere, &quo fubnilius exigne, admifla cumhacMiftionis Doctrina Elementoru.m Si quis quaternitate. autem dixerit, verum effe Eletnentaficconverts,rogarem a quo a~ ? Inftiper fi terra in aqtiam migret, aqua in aerem, genre mutatentur conutficfiat unio componentiumElementorum,ad Elementatum reduflandum ,peterem rurfus quidopusfit terraein realemaqtiam fic &aqti32 adaeris faritatem fubtiliatas ftxaliamnovamadtinire.. novtini aeremcom.mfcere^quafitintim& idem.Elemencuminalia de feeffe&um converflini noti poffet procreare,abf~ ; ficconvertibile Sidicatur, tetram, ut di&iim eft,fubtiliqiiealteriusadmixtione. atara Ccc cc 5

7fi

CAP.

l:

adzequari, & tamen aquam noneffe; utinec aatamaquseraritate tum, utrtim, necne primas qualitates uqtiam efteaerem,rogarem num alterius induat; fi non , ergb nec in minimis habebunt corre: fific,fcirecupio, : namhocimpoflibile utrum, fpondentiam fiat realiter illud fi untim primum alterius primi primas induat, 11011 Contrarium afleverare non eft iuduit prinias. primum,cujttsfic exunoomriia ElementomaConciudicurergo, Philofophicum. terialiter originem fumere, qux non poteft efle, nec terra, nec aer; facile poffem commonftrare. Unica quod nifi brevitaci confulercm, quaz unum verum eft materialeprincipiumomniergbreftataqua, um [quarinhoc orbeconfpiciuntur] corporumconcretorum.Ter, &conferi:aeftfbleafiveftratum,inquaomniacorporacrefciint Aer in quem cref cunt, eftque medium, virtutumque ccevantur. leftium delator, quibus repletur, & per quem omnibus hifce inferioribus coraraunicantur. Aquze rertim omnium femen eft a Creain aerem produeunt, toreprimacreationeinditum,qiiodquxdam ut vegetabilia, quasdam intra fiios renes fervant, ut animalia, in quibusdam maxime abftrufum reconditur, puta metallis. Eftque ad iinem ufque mundi femen fufliciens cun&isrebus ex femine produeft ] aqua habitaculum reperitur. Hoc cendis, cujtis [utdiftum aformafua excitatum, [ quse formaeft lticis femen [aliasotiofum] , virtuscceleftis , quxprarftbadeft qusedamineffabilisparticula vi inferiora apte difpofita [ ratione loci atque agentisconvenienris] ita inquamfemenaclivavirtutG fuaimbuere&admotumexcitare] ftio fermeritativo materialem aqtiara eft coaguexcitatum,odore lando,quam ita immutat per varias fermentationes tranfmutatiolium cun&arumautores, quoufq; illtid produxerit, ad quod produSi itaque Metallicum fueritfecendum femen fuerat propenfum. htimor ficcus,labilis, malus nonmadefacimen,nafciturindeprimb Poflem hic lapidtim ens, nimirum $ omniunimetallorummater. unius cujufquegeneris procreationera docere, item circa^iipriIlla autcm mam nativitatem plurima nbtatu digniflima annctare. ut ad propofitum parum facientia confultb pertranfeo. <ptita vera metal'

De MetaU. Metamorph.

y$$

materia dici meruir,quia metallorum ad anceaquam fieretutur defeclu tanien aliqtio poflet concingere, ut Metallum deftinaretur, ctim verb femel fit g ,tum aliquod a Merallo diverfum inderefultet, , nifiminerale atitmequidemnonampliusaliquidindenafcipoflit \\t tallicum:Exhocdiverfaquafconf|3iciunturniineraliiim.genera, matremhabenc pnta TJ?>1)9^0 quas omnia unameandemque . hfncoriuntur , qusedametfam MediaquoqueMmeraliaquardam fale.acidomineralierofis , ficVitrioIiimex; fiun-tcxipfisMetallis, hic geiieratronem ftalagma tale acidum,erosa:cujus Cuprivenaper docere abs rc foret , quare confulto Non atiteni pratermitto. nonnulli credunt} [quodperperam pinguedo alfqtia liicerveniens , Sulphurea, ^conjungitur, quamcaloreftiodecoquenscoagulet eft mecalli perfectio. cujtispofteaexpurgacio Novimusputaquod licet ^t> Stilphur,quoddicitur,%,impuriuseftmult6 Sulphure,I> crudior fic& immundior,'$^& tamcn ^perf etus efle I> metalltim,, vel gregarii reftabtretur. de Nonefticaquecumiftisopiniaridum coloftrum iftitifmodi digeftioneMetaflicaper pfngue, ctim in]fic agens proprium interiium digerens, nempe calor qui per cceleftem caufattis infltixum, vitam atquemottiminfundit huic noftraemateacmotus tix, qua; vitapariter dependent a matricis convenientis Licet enim , hac adapcatione, five lociadgenerarionemidonei', fuperiorumvirtute ubemmaomniafintplena, haxqtie pra^fto ad~ fit cunctis ad informatibnem illorum $non tarnen adlrualiter agit in~ formando, id eft ad niottim ftimuIando,nifi quatentis j tivetur ab extrinfecis rite accomraodatis, ttimviitus IIKC cceleftis inatqueira, cefiancer agic, qtiasliceciii rota orbe uniforniis &unica,pfofeminis tamen ratrone variatur : Secunduro rerum qtiod diverfificantur fetmenta, ad diverfas transmutatiottes produceiidas; Quare fi < hicnatus locumfibiadgeneratioiiemidoneurainveneric, licecinfe excra calem locuni appareat frigidu?, intra taniortuus, ntpotequi ffien fua; natlvitatis centrura nondnni inter [aclionibusgerierativis : miffis] virctis haecfive cceleftis virCus , cam a Ince qtiam afuperio\ rurnrotacionecaufata, atq; per aeris medium adomnia uberrime,&;

76o

C A

P.

11.

cau [quacenus Iucemrefert] peromniadiffufa,virtusiiiquamha?c & [ quacentis rotatione caufafabic calorem aliquem, fuperiorum] bit moium in fubjedto hoc ihferiori, calor hic motufque cceleftis iine vica ejus in quo funt, efie nequeunt ne[ vitam volo non animalem, abhis fermenta dum vegetabilem ,atforraalem] per Blas alteranmateriam transmutanttem producuntiiir; qua: qtiotidie immutant virtus cceleftis praedominarit, fixitatem majorem niique quoufque , pro loci accommodacione noremveinducens adjudigeftionem vantis-, aut retardantis, ex juxra quam difproporrionem digeftionis, una eademque Macre, difcrepances prasdiclra^proles proveniunt/inmaturitatis diverfificata?. Cujusinasqualitatis aequalitate folum rationecrudxaliquotfuperfluitatesquxnoiifuntMetallicajimpofi$ funta feparabiles, rionis,verumin hasinquam nonexpurga,at Metalla cum puro coagulationem fpecificare vifufcipicntia,niter fceculentse crudirates alise atque aliajpro Matridentur,funtqueifte variatione , ac diverfimode , proloci coagulatur cis> geiierantis Materia proindeunaeftomniEmbryonehococcupatdifferentia. quiproprietendit umMetallorum,nempe adprocreandum.([ ve ob differentem , fi quse in generefpe&um in gradti perfeciionis peraccidensnec rationefua^commixtsefuerintfeces,hjefunt lemfubftanriamingrediuntur,qtiarumpartimdiverfitas,partinique in qua fit digeftio, ex diverfa coagulatione, diverloci difcrepantia, farum fecum, cum hoc uno puro, idem traum varias larvas induir, & Particularem Iic per fpedes fuas metalla imperf e&a producit. ego SoomniuraMetallprumGenealogiaj defcriptionem evitarem,quia Ad Lunae renovationiatque listancum& multiplicationi propero. , perifumproindemeaecingo C A P U T III.

De Auro ff *Argento,

quomodo ex Materia Mercurid proveniant^ depoffibilitate, imperfe&a Metalla ad horumperfecliomm tranfmutanda.

Ex

DeMttaU.Metamorph,

ytit

eftSoI,aeforo cjus Lu_ prdi^0forite,.utdi<^um.eft,)n3tus digeftionem materia haec ad perfectionem EX na:,cum riiriiirum p.e.r Perfe&io porro duplex eft, yei inchoata, vel compleeft addudla. ta, id cft, ex garte & de tpto. Cempleta perfedio fumma eft meta, ad quam Natjjra fpo.nje f ua coJlimat,nempp u.t decpti pmoi eruditatc^^xpurgata;omnifecc,puranaturaMptalliC3,abfque HipSoJ nofterfuumortumhabet,fupque decpagulatatriumphet. Inchpata yerb perctio [uc jubare & f plendore terram.illuminat. ita dicam ] p.erfetip proprie ditanpn eft,, & tanien refpefcuformaEft enim liter imperfedi, h.aud improprie pcrfefcio diqi jraeruit. fprmaUsimpe.r,iefciojudicanda, cum nonfic decoquitur,qti3epuro in gene.ratiorie CPer appidcns ] eoiiaerebat crudicas,nedum expurga, quin puroin coagulatione tantain ttir heterogeneafuperfluitas prardom.ihetur, tandemque quantitate cpmmiftarelinquitur,utilll yincat: ficaccidit omni.busmetallis [Solej& Lu.na exceptis] quaj abomnibus.facileElemeriti.s eorrumpentibus, .cofrumpuntur ,ab Verum.cumfic devincitur craditas^adigneitemconfumutttur. eoqueexpu.rgatur ante coagulationem fc.eulentafuperfluitas,utpu-. rurh fic prajdominafipnem fupra impurum habcat, utabhujus cor~ ruptiva tyrannide Jiberetur, hicprimus perfetionis gradus exiftj. mandtis.' Totalisyerbexpurgatiofecum , impuriquerejetio eft five fumma perfetio. Ettametallicarumoperarionumcolopho.n men ha2 cruditatesatqu.e feces, originaliter non fuerantejusdem , imb ftiere feparabiles , eum.metallico^impofitionisautna.trirse Vequarumfeparatio anCCcoagulatipnem eft Me.talli perfe&io. mm fi non fuerint expurgatse.ante ftiarri congejationem, hasc tam en illaspurp neutiquani adunivit, irno feparabiles adhuc funt, quamvis nonpcr naturam abfqtic alceriusadminictilo > at per Artem natura; Hinc artisTrarifmutatoriasbafisacqtieDrigo, admiiiiftrantern. &hocyerum Alc.hemiasfuiidamenttim. Nempe,quod impurius Mctalltim in fe poflideat idem purum ex quo Aurtim, quo cum,licet concoagulatum, hoc tamen impurum neutiimpurumaliquodfit quam eft Metallica: impofitionis, licet Mecallum imperfeclura uDdd dd num

7iz

C A P.

111

iiurnab altero[item&aperfeeto] difcriminet,ergohcterogcncuni reperiri pofiit quum fit,feparari valet per Agens triumphans,quodii fupra terram impurum certiflim^ atqtie imperrehim metallum in cum digeftivas purum & perfeclum Aurum migrabit Argentumve, Omne fiquidem agens feparans, eadem rajfeparationis refpetu. tioneerit Agensdigerens,Iieefiquidera feparatio fafcueft impoflifoilis , abfque digeftiva* virtute eflicaci. Taleagens eftarcanum jioftrum divinum , eftputaSpirituscoeleftisatqujeigneatvirtutis, piare penetrandi vi pollec,&camen nativias auri pf oprietates refert; eft naroque Aurum in fupremum gradum digeftum,quare in honao-. , vulgarc Aurum , gradibus geneitateejufdemgeneris&Naturae Licet proinde fpirituale fit corpluriniis tranfcettditfuperatque. fixitate fua fuperans, pus,eft tamen corpusquodvisaliudinmundo quare homogeneum purum poteft retinere, quuni imperfeta fuper ne obfuam crudicacem abigneavolent,dumeMetallaprojicitur, comburendas exponantur, in quo jusviolentixhecerogeneasfeces jpfo folo tota confiftit digeftio tranfmutativa. Ignis quippe eft Auriexamen, nofterinquamVulcanus,quia puro cuntam impuritaadurendo tollet, fimodo [quodpurum temcombuftibilem eft] At im jgnis examen ob teneram fuam crudiratem non aufugerit. ] hoc tamen perfetaqu32Vis Metallaflicetpuruminfecontineant purum, eft adeb crudum, hoc eft cum impuro commiftuna, quodillud ignem non fuftinens, & tamenfuper hoc prxdominans, ab illo Aravolans, fecum rapit, quodaliterigne velutfuofimiligauderet. Cantim proin rioftrum [quiafpiricualis Subftantia homogenea] iftitifmodi metalla imperfecta per minimaintrat, & quodfibi fimile inviolenVenerit,apprehendit, &prxpolIenrifuavi abignisflagrantis tia defenditj & fixitate ftia plufquam perfeta retinet,incerea Vulcanus ardenscombuftibile quoque flamma fua depafcirur , quo per ignem confumpto, purum remanet Aurtim, Argentumve [pr.o Medicinas qualitate ] omnem ignis violentiam fuftinens atqtie omni illa perdurans , minerali neuriquani ceprobarionipropofitnmin Quare non[ quodindigniquidamobtredens,atpotiusexcellens. tatores

IDe MetaU. Metcimorph

tatores objiciunt] aurutri argentumve creareprofitemur,at Agens reperire atq; efficere, quod fupra imperfeta metalla proj.ectum per fuam Homogeneitatem ae Spirituallminimapoflitintrarepropter Prasterea uc praspollenti ftia vi & vircuce ab ignis' epmbutatem. fetinet ufque ftionedefendatpurum, quodfibifimileadinveniens, dum vaftentur [ Vulcani conflagranti Tyrannide] feees fuperfluie Totum hoc efficie qua: operatio cft Chryfopoetica tranfmutatio. arcanushicnofterElixir , infuper & hoc habet quod pam colorem, , in quantum afcualicerimperfeto communicet quamfixitatem ipfefitfumme exuberancis tarn coloris, quam fixitatiSo

-7^

CAPUT

IV,

DeSemine oAuri: Item utrum alia Metalla Semen habeant^qm/lio determinata.

Onfervanda?, propaganda:, nec non & producenda* unicuique C^ _yfpeciei, ferrien a Magno Creatore rebus infti cutum eft: Eftquc eft femen, imperfemen unicujufque rei perfcciio, &,cujusnulltim feetum dejurejudicandumeft. dari non Metallicumergofcmen Hsec enim automnia primis fex diebus fuere creeft dubitandum. ata, qua: in orbe jam funt ac ftiere, aut falcem indies auta?coiiGrevere. Prius tam ratio qtiam experientia negat; ergo fi pofterius, tum fanefemenmetallicumdarinemopotericnegare. Quodfidetur, hoc certeMetallum in coagulationc non araittit,' Coagulatio quippe eft perfetionis effetu [feti potiiis maturationis, quxadperfetionem reta ducit, fi exteriorafuerint legicirae difpofica. ] Perfectionis porro fignum eft femen ejus, quod fic mactiratur, non probabile proinde femen per coagulationem amitti, verumpotiusno. bilius reddi. Metallicum perhoc femen Metallis iuefle pater. Ro gari ergb poteft , utrum omnia metalla in fe femen habeant, & rc fponderem ponendo. , ac Habentomniafemenunumidemque Ddd dd a i^

764

C A P.

ir.

refidct. , in aliis rcmotius in quibusdam Semen propinquius vcro exiftimarelicec, autemhoc eft Semen Auri. Neutiquam JoSaturnum Saturni, & ficdeceterisvforma vem Jovis haberefemen, eft purc accideritaiis,atmateputo Jo viali, Saturnina, Martialis, & ria [ pura] eft aurea J cuf nihil deeft, praJter nudatn digeftionem & fixitatis inducficrtiditacum jfecum feparativam, corifumptivamv hoc' eft fttper ipfam fubForma vero Auri eft fubftantiaiis, vam. In cunfcis ergo Metalftantfam materias, fic depurata?, fundata. eft femen Aureum ad perfetionem teridens, at in itilisimperfectis : In Auro digeftoeft iderri feiheii accidensimpeditum nerefuoper Quare fi quaeratuc proximeincIufum,inperfecT:Ioiietrittmphans. femen ex imperfcciismetallis educere, remotum longe cumfit [ licet vere exiflens j labor futurus erit fruftrancus, ad Solem puta curi. ctaexaltarineceflitm eft, aliter femeriexillis [quodeftreiperfeciio] Semen volo,non Mercurium, non excernitur. quieft in omnibus, . &exilliseducenduseft, advimillam, ihqua&perquamftiultfpfieantur. ft autemnonin ft atin Aurofolo eftmultiplicabilisyCum Aurum perveneric, ut de fe poftea femen fuum V id efly nimirumad ortum fuurn vir tntem digeftiflimam emittat, ut ex hac multiplicatio cui habeat. DeLunahienoriihutilefuturumeftaliquidaddere, Ocrederet. femenfuum ineffe, quifpiamfacile [quiaperfetaeft] iftferpiniorii huic adftipulari videatur, qitod Elixiralbaeprojecltfofli album pa> viens datur. Concedo fane dari femen multiplicativum Solis eontinerenibustantum riteracrubetim,hoctamerialbumin tur: & quamvis fiacmultipllcatio Luna:, iriLuna tameri feirieri Lttat ex Sole neceffe habet prodire : ergo, 11 non reperieturproxime, utdiximus cri,albedoha;cLunaris eftprimus perfedionisgtadus,Mater enim Lapidis noftri Jtis flavedo Solaris eft coroplementum. at Philofbphica] alba eft, quare [ qna?Lunadiciturnori viilgaris, albedine fua dealbat , undc SolemtioftrumtquiiapidiseftPater] albefcit > prima proIes3 qua? ex dtiobus hifce Parentibus confurgit, adi jniitationemformae Maternas:? &tum perfeetumeftfemerimul? 3 gipli

De MetaU.Metamorph.
tipiicativura album , poftea tubefcitrubedine Chrylopoctiea inducus ppceftate.

76$
fanguinea regali ,

CAPUT

V.

De Semink Aurei virtute, ff in quo proxime inciuditur.

autemarcanum noecottfequi valcamus, quo cum ImperVT feta ad Perf ctionem projefcione fuper illa perduceremus, iri Arcariohoc noftro diximus, primisjtiotandumeftilludjquodde exalcafupremum gradum per^tionis nempequodfitAttrumin tum, ad quam per haturaffi artemque poflet decTuci. Obfervanduftt item crit, qttpd irt Auro Natura oper ationum fuarum metam Ettamen feacquifivitjfiecuiteriusilludfpotttefuapromovcbif. Hoc aumeh fuum eft ulcerius maturaridum cum ingenio fagaci. , prout aliter temiorigiusabftrufumlatet,necvifuifacileapparet oculis exhiberi valet. Nihilvegctantium,animaliumquefemen crninustamen per arcificium fagax exttahi poffic, & in tantum exaltari fupra fiiam [in qua nacura quievit ] vircutem, ut millies illam fuperet. De femirie hoc plurima referre poflem, quaepotitis r eticenda: apprirne vcrb rfotanda eft diffcrentia interhoe metallicum & vegetabilefemen autatiimale. Hocfiquideffiobpartiumdiflimilatitatem femen ferentium, a toto corppre excifum discernicur. IIlud vero Mecallicum rion ita fe habec, verum ex quo minimum Auri j necdcorpore fitrealeAuftim,ergbperminimaejusfemenlatet fao difcernivalet, corporeintereahofpfte manente; yerum cumplenariaMetallideftrufcionefitfeminismanifeftatio, atqtieita Metaltranfic, ideoquefitmultiplicatiohulumreducfumtotuminfperma jusferainis, yirtute potius & dignitate, qtiam quantitate & numero, id eft, nobilitatur magis quam augetur [ Maceria aurea in femen reduta]obparciumpucafimilaricatem. QuiarefpetuLapidisAu~ mm totutti eft materia, eum manifeftatut occulta profunditas, totum Ddd dd 5

766

C A P;

P.

tum eftfperma, quod cifculando recipit vim fuperiorum ac iiiferio, feu cceleftis virtus ,aliis hanc vircutera rum, & tumfit totaforma iis nimirum, quas fuiit fibi materix homogecommunicandi capax, * femenrefidet , proxime eft aqua, neitate aflinia. Locusinquo minima pars metallieftferneii,eanamproprie&exafceloquendo : atquiainvifibilishjec pertotam aquam fui generis queinvifibilis uuiverfaliterdiffunditur,illamqrinhabitat,&inillaviresfuasexeric, necaliud qtiid oculis manifeftatur quam aqua.licetagens internurn fenien eft] ineffe ratio fuadeacergo toram promifcuc [ quod pr oprie ac tottim granum femen appellaaquamfemenvocaraus,perinde mus , quum tamen vita germinans fif noiinifi particula qtiardara Non autem Vitafivevittus femirialis tali modoin ejrani minima. fed per minimum corporis continentis infepaMctallis diftinguitur, Addidi ha;c de femine,quoniara rabiliter comtttifcetur. fuperius ditum eft, metallum , cujus profunditas fic ftierit manifeftata fub Mercuriali forma, tottim in femen abire: nam aqtiam illam auream totam femen Auri nominamus : quoniam hoc per illara exquifitisfime eft diffufura, in tantum quod nonnifi ratione fola feparariva leHoc ab antiquis Philofophis Sapientibus fermencum occulat, tum vocacum eft , venenum, ignisiteminvifibilis,fecretbagens. totam pr omifcue aquani femen quodammoNeque etiam ipfe folus raro aquamfuamignemvocarunt,aliathietiamnon donominavi, refidere docuerunt. Quare hanc diftinquoties in aqua fua ignem prioreft mdium, pofterior guunt in animam,fpiritumque,qtiorum illud medium. Metonymice ergo aquaro femen Yirtusativaper feminalis virtus univerHominamus, cumtamenproprieloquendo faliter per totam aqtiam inhabitat & diffunditur, quaj revera femcn Mirumfi eft, ut ab aquaefua: habitaculo nunquam eft feparabilis. , aquammeaflignareSpiritusfemihalisfedem, cuiquam videatur hoc ne mirtim videatur, fi quidem in prima Creatione Spiritus DEI fercbatur ftiper aqtias, id eft, per aquas Spiritus Cceleftis infufus ,ilIn hac enim fola omnia las is vi atque virtute prolifica dotavic. funt ] femina , prima ab origine fundata rerumlquae inuniverfo
funtj

De <&ldetdtt. Metamorph.

7S7

attameniiivegccancibusin funt > necillamiinquamegrcdiunturs in anitnalibus intrarenes confervancrudumaerem producuncur, fua firmiteroccluduntur. O* tur, inMineralibusin profunditate ItaflVinalem namque fuani fedem femen egredi eft impoflibile. in aqua etiaranum adhuc fe-, quefiab aquaomnia[proutdiximus] confervancur res , menrefidereratiodocebit. Nonaliundeputa effefcum .*hinc nifi tinde oriuncur nam f tiblara originis caufa,tollitur hufaclum quodomniummultiplicatio femper fiatinhumido&per Leffas cerraj aqueum, Atri& nutritio. Vegecabiliaper midurii,prout , Mecalla per Mercurialera mancia per Chylum liquidum liquoHinc atita acque produfca, vegecabilia fponce diverfum a rem. excerriuntiii aera crudum toto fuo corporefemen , quod fiet cocoghofcatur abaqtta prodiffe fuumagulatum cprpus , utautem atigenterrasadfpeciem qaeinaquaSpiritumfeminalemretinere, iri, in qua matrice Leffas terra? aqueo refolvitur damcommitcicur, AVegecatio. proximam fuam materiam aqueam, & tuncincipic feminale , Leffashocaqueum [pcr quod diflblutiqueumporro illtid germini pro huone manifeftatum eft] fufcipit, fubftatque more radicali nutritivo, perquodargumentum recipit in plantam nafermentum Animalia Arboremvejuxtafeminis fpecificum. Semen intra renes fervant, quod per generatitum eximaginatione tenerum onisatumin matricem debitamdiffufum,fcetumformat abundantem,qui liquido pofteamenftruo cradoquemuitohumido muliebri augetur , accrefcicadinfancem , fuaufque perfetum , alate nurricur , ufqtie quenacivitacis horainorhemprodiens quofortioraalimencapocerirperferre, quaz cura [ nifi in liquidum canino ] nonnutranfmutenmr chylum , proutofTainftomacho triunt. Pariformiter his omnibus metaila femen fiium perfecfe elaboratum , [ denfisfubconvallibus] coagolata claudunt , in aexrracium , qiia tanien fittim , hoc poftea per fagax artificium in matrice debita crefcit ac fovetur , quoufqtie [ per prasviam corrtiptioiiem ] ftii glorificarionem recipiat. Opus atitem hoc clifumme difticile ,- ob reconditas metallorum compages , in quibus

74B

CAP.

VI

, null vi cedcrites, femon hoc clauditur Bifiadfitinge. quibus Proinde Matricem dari norum facio , inqua po niumfubtile. ac qimendum] fitumaurum[undefolumfemeneft fuumfponte ac moriafuaviter emittct fperma , quoufque ipfum debilitetur tur , & pec mortem fuam renpyabicur in Regem gloriofifEmurn,, fratres .amprris Pflecu liberandi poceftatem r$ cuntospofteafuos &us, CAPUT VI,

De Seminis hujut extrahendi modo ac medig,

pmnium {eculorum exfemper quae pulcherrima, teftis efle po.teft. JSfori mirandum proinDlfficillima perientia locuple.s dc, fi tanf a rcperia.c ur difficultas in iiibj eto adcpprxaliisnobili.Ncin rerum Nacura pluribus [ quara que enim facfle noyi opus aUquod fi quis icer hoc fueric inhoceft:] obfeffum difficultacibus. Quare ereffusi.& camen anim bxx ,afttidio ac l.abore parcec, r eyercatur pTerribiha fiqu.idem qu.ae in limine errayit. pprtecitt.hocnamqUe eaufa .crimt fututa. operc app,a.rebuntmaJa> maximadcfppndentia? Qavem autem ar.tis fi cuiPater Liim.inum cpncefferit , nih.il jam , ut quam opus m.U.lie.rumludufqiiepuerprum ampliushuicreftat, inter labprancium apparentiputa.p.culos foo.s oblevfcec pulche.rrim.i.s bus fi^nis, qupufque meflem deme.ffttrus. T.hefaururn c.otius mundi pra^tiofiflimum poflidcac, fine h.ac yero error & difpendium, cura & foUidtatio, fruftus er nnc fruftraneae linju.s Philofpphia;. Quare de illo [cum fignis fapiensunufquisqttepriufquamircr.ihgred.iacur, fuis ] cognpfcendo primp erit ac fumme fo.Uicicu.s, ut fi for.te aliquse in illa diflicultates.contra illas armatus,non poft in-, apparere poflint mcerore ,ac dpiore.reyerti. Sciant itaquc ceptumiter cogatur.c,um omnes Artis fihi, quod ad arcanum noftrum ponfequendum opus fit Auri femen occulciflimum manifeftare, quod non fitnifi per plenajciamacomnimodarwfixivolatilifaCioriem, acproinde formaziftius eorru-

DeMetaU.Metamorph.

7fy

Aurumporroficdeftruere, eftopus totius niuncorruptionem. Non etenim in corrofiva mecalli dectirdi maxime fecretiflirnum. imb cprrofiones omnes i&ipacionecomplecurhajcdivinafciencia, ufmodi ftint falfse & erronea?, ex quo requiratur ad opus noftrum eft,in aquamMercurialem; non diflblutio qu32vis,atPhilofophica,id fubtilem. Agentemfata,qua:pcr per pr3eviamcalcinationemper9 Elementoruro rotationem ac converfionemproducitur, quse calcinatio efthumidi homogenei cum ficcofujenatiirasmortificatio , uc vivificettirincancum , quoddipofteaperidemhumidunificcum diffolvens extrafca,hujus calcigeftiflima virtus exdiflblvendopcr nationis atque diffolutiowis caufa fit. Ecquid hic cum corrofivacorcommune ? Imo potius [peraquasminerales] porumcontritionc contrariancur [oppoficione Diametricajprajdictse operationes.Hatc fi qtiis rete, animadverterir, operis tazdium facillime percipiet. Aurutn putaomnium corporum folidiflimum, fixiffimum,&forriflima; & corruptioni minime obnocompofitionis, ignis patientiflimum, xium , non ita facile in naturam huic ftise adeb contrariam tranfit. Quare fi quis'vi hoc attentaverit, nihil proficiet. Pracpollentis iraquevirttitis Agens requirirur, uthoc fiac, quodagenshomogeneum, amicabile, acque fpiricuale efle oporcet, ut nempe afline fit corillud vincere poffit,acradicitus penetrare, per intipori,&tamen ma, cujus penecralia ex quo cam lace diftendanrur, ramqs minimum non fit oporAuri,verum Aurumpermaneac, vulgareitaqueagens tct. ctiamnon taro ftcile fuam Aurum deponec Quaiidoquidem formam , imbpugnabit, ufquequodevitumprorfusfuccumbat acmoriaturjVivificaiidiitemvirtuteAgensnoftrtimpolleredebuifk fequitur , ut ex mortuis cadaveribus novum purum corpus fufcitarevaleat.

CAPUT

VII.

De Agenfeprimo Philofophico,five Matriee, in quam femen noftrum emittendum eft>& in quamaturandum. *'*.. Eee ce Cniae.

77o

A P. vn.

quo'cumpraedictg primbv ut fitr aqua hoInquorequiricuf cuntapeTficiamus, QXIaTrcridumporro-reftatnobiscaleAgeris, Etenim inaquafblafatere,. vi mogenea,idqueleg.eneceffitatis.. Aureum ftrperius.doeui'.r Atclaudiresquefuasobtirierefemen,. ttir inxorpore^^ Auriv.fubinvolucrisdenfiflimisyq;uorummanifeftuns contrarium.Educendaitaeftoeculto illi, quodquarrirous,pIane fubtile, at fpontenoiiingreditur? que reftat .hxe aqua; perartificiuni aliud ejusdem effc Ergb per aliudhoe" efKcreiiduriT ,- qttodqtiidem 1 curo educere Ornne naninaruta?: oporter illo,. quod' quserimus;, que fimilefibi.fimiiegpnerat,ideffi,.onineagciisinalicjuidai:ioiicni [qtTamproxime generati.vam.exeEceriS5,illud:, iraquodagit,irifuaro Deiii.de' afliriem oporter efle hanc alicet]'(cranfmutac nacuram ac proiride puram^:miiiTdamv& abpmnl qtianicorporidifforveiidoi undatam ac p urgatam.. At ne hoc f acis, ve~ fbrde exquifitiffimem teneturiftcunfcis; fuis qualitatibus, rum Aurumcontrariari quibus; ab aqua [ in qua fem en latet]' quam. quarrimus:, differ t: Prius fiirn'mefixumdiaje fummevoratilis-, priuscorptisfolidiflimumv&32"efpiri:. tuspenetrantiflimus.. Craffum.iIludUttbti%&^,-.morcuumill'udy vivahasc,. & vivifica, ceterarque omnes conditioiies verbo in hacre-. quiriniturvquasih.illo poft diflblutibnem- qimimusv atitteoagul'a' $ foiurri!efleveCbneluditurergpy tbcorporeromttTo^deftuit.. raroartis' Alchemiea?cravero, quieft reveraaqua' ilk ficca a Philbfbpliis>totiesdeferip.ca,flhensU!abilis,:&tamenmanimcarigeritisrioffi madefa.cien:s,;necariuid'quicquam'.,, qupdde'unitatefuarmateriie: Hon- fit, nec lioe fbltimi, vertiminfupervirtutibusftipradefcriptisdbKic efl-cuftosnofter portenariuff, baJfamumnoftrut, setur.. olefurnusfetam-j>mer-,urinanoftra,ros-majf,feraell'a:, macer,ovum, sr-eEtisv, ClibantisvCribrurovMarmor, ignis verusy 0raco verieiiofus,Tli'eriaGauiofti-as,\nnum;acd'eiis;,-Leo:viridisv Avis-Her.metis,, Clieruby quiviaiw AnftrHermGgpniss..anceps hicgladiusin-manu ar-boris-vitar ctietmr, infthitis alufque nominibus infignitur v effque-' nolftusm ,vv<er.umyoccuItuni-, hortus irem 1Piiilbfbphictts, %'as ittqtio' Kegaiis eft-mirieralis;triumplianfqtie; Si.M}ftcroriJeair.&furgit;-

Ded^eu%D^eUrnorp%:

y^i

SatftrHkyegetabiliSjMercuri nt varias larvas induat Dg ur, fequepro libicii ftto transformat, hac Aqua Philofophus. Glorientur^ms^xxu Akhemifi.<etmttt volunt^ Quid dicam? quid .acJinehacimpoffibiUseft Metdlorum tranfmutaiio. differam ?ut laudes e| us pra;dicem>fsIon eftitaanfua namra aqualiter res proindevilis eft , & f a:illamre.ddimusper Artificiiimrioftrttm, O Nattirxperfetiof totlus mundipretiofiflimus. jneriTliefaurus & operum Metallicorum GolophonJ Pi-oindeDo&rina: Fili,artifque ftudiofe atteride,uvotum confequaris. Accipe, quo4defe eftimjrriundif]Imuni.,ho.ceftmulierinoftrameretrix, expurgapenicus omnesford.es, &:exrralieinde Jioceftmenftruquodeftpuriflimum ium noftrQ,Diadema .r.egale,E.cce,p.aucis abfolvi quod Philofbphuafc & ad pulelierrimutri jiobilitac.ab erroribusliberac, deliciarumeamCaput proinde lioeuc eoncludam, breviter opum reta ducit. riinia, qua?prius dita fttttt, fuceinte repetam. NoBilis datur qua:Alchemiadita damfc.iej.itiavera&certa, ., quaimperfetaquasvis Arcani metaHain.AurumfiveArgentumperficiunmr,pi-oje5:ione Qtind arcanurn fiiper illa triumphantis, penetrantis & ringentis. rioneft nifi Aurum ih gr.adum fuas pcrfeciionis fupremumexaltaMetaltum,&hocper Ar.temfagaccm Naturae adminiftrantem. Auro Inipofitionis la fiquidemimp.erfeta cuBi9:ae)usdemfuntcum materialis, necriifi accidentibns folis nudis.differunt ,11ti& deco.tionisineom.pleta:modis Quodqueinip.erferumeum .&gradibus, illis commifcetur licet externe , eftplane-heterogeneum,&ptiro , acproinderejicivaletper adlijereat, iiontaroenadimiturintime Ageiispra^valenSi, qtialeeft Elixirnofter.completus. Adquod Areducendum eft [ quod in Atiri corpore delicanumobtinendum, , nulliftefcic] fperima, quodfub denfiflimis convallib.tisclaudi.cur que cedic viribus, fecl fblunimbdo aitef agaci manifeftatur. .Quoii uneumapparet [prius occultum] ftib Mercurialiforroaegi-editur, deexaltacur in eflenciam quintam 9albam primo ,dein rtibeam, per ; igneiii.dec.oquentemcontinuum. EchoctocumficperAgensho mogenetim Mereuriale Ponticum, purum, mundum,Criftallinums Eee ee z fine

77i

C A

P.

Vll

qu aquaeft vere fineDiaphanitatCyliquidumfiheiiumec^atione, , necfuperterramrepcritur-, Divina filiusputaeftPhiiofophiper novimus , vidiliuncfabricatus. Naturacooperante,quamnos rnusjfecimus, ingeniofisquepropalare habemusatquepoflidemus, arte arcenresexcludapenitusab ftudenius,icatamen,utindignos conmus, qtiibus reje&is ftudiofos inhortumhuncamceiiiflimum coriiitabimur. VIII. CAPUT

De Mwcurii

Phibfophici Genea!ogiaiortuinati,vitate3fig~ nifqueDiagi^oftickiUumpr&cedenUbus&concomitantibm.

qui^am arrogantefque didicerint,vulgarem Sophiftae Mercurium

, poftquamexlibroab hacarte effe arumletura IAtabundi variis huncnominibus Philofophi lieniflimum,legentesitcm,quod ftatim opiiiione duti, arti ic(c fecuro s confidunt,feappellent,cseca cum interea que huj tis fcientias Magiftros aflirmare non erubefcunt: hocmenftruum Quidam Diaphanum ipfo lignofintfttipidiores. cum Mevolunt limpidumque , alii Gummi qtioddam Meallicum, & fruftra. talfis permifcibile fomniant, Alii, qui vertini Mercurium quazrunt, non Aquam, nec Gummi, nec calcem, nec pulverem unttiofum tamen , vel exMercurio ^utiquidam]pinguemfivc "vulgariper infinitas purgationes praevias facere fatagunt, vel exMecontendunt. refufcitativos [utivocant ] extrahere tallisperSales funtmirebus^ educerecentant, Qui.verb ex Herbis, & iftiufmodi Accidit autem hxc nervas craflifliraae,atque ingenii neqtiiflimi : Quaerunt illis opinio,obaltamrerumMetallicaitiroignorantiam puta, quid autem ignorant? Operationes MercnriiPhilofbphiciin caufisfu';snonapprehendunt,incertieapropteraliquJdvicevulgaris Nonautemnoriint,in Mercuriiexpeti.mt. quo deficitMercurius ilverus, & tamen rejiciunr,quiaPhilofbphi vr.igi,ne iapientemfit veldetnum lumnoneligunt, lavandoacifliblimando^&decoquendoillumakerarea fuanaturaqiiKruncriondubitantes, quin, fifcincl

DeMetaU.Metamorph.
melformam fuam exueric,

77

veram fuam Philofbphicarn fuperinduac. Hiijufmodilaboresra:dioforecrec'eiiferc,quareexqUovcrumficfui index & falfi , retum qtioq; fui/& obliqui,ad ipfam reni pertranfco. Omnia Metalla fuperius docui ejusdem effe principii Maecrialis,nerevera res metallica,ac itaque,quod$fit proinde[licec pe^.Sequitur tamen homogenearii obtinere ctim cunfcis mevtilgaris] originaliter fit Aqtia hotallisMatcria.Siicaq-,MercuriusPhilofophicusfuturus & fundamentaliter mogenea metallica, fequitur, quodmaterialiter ab alioMercurionon difcrimihetur,uifi quatenus unius fit purior altame uterque aqtia ficca mineralis. Norint itaq; tero,calidiorque,& Dcirin2efilii,materiaMercuriivulgaris,MercuriiPhilofophicimatotam quse in ifto conteriam ingredi debere ac pofle,quamlibetnon certo namque cognofcant Chemicolxinfpicitur fubftantiam.Pro nulltim alium dariMercurium,exquo omniaMetalla,quam geniofi, intravenas vulgarera. [refpetu nimirum fuae originis]quigeneratus loco ad generationem aterra2,quamdiu a crudo aere ruttis nianfitin raetallum procreandum penitus deftinatus pto & accommodato,ad excitationemretinebat, cft, fuumqueinfemotumatque ucadgsCafu autem aliquo violata five netationeni perfecfcam excitaretur. haecftatim quafi Mortis Malleo pervitiataloci aptitudine,matcria valet culiamotumomriempenitusamittit, necampliuspromoveri refriiilterius,proutovum[fiipraquodGallinaaliquanidiucubuit] vica geratum, ineptum dcinceps redditur ad fcetum producendum, evanuit , & fic putafiveinternuscalcralteiansdeffcientcexterho cafu impeditum, tenderet,jam perfetionem quod prius quotidiead ntillareliefca. Haeccaufa eft, fitabortus,- futurimotiisfpontaneifpe calore artificiofe $ ftipra exeogitato qtiodcumtcntarinthonnulli Tollitur , ludicruroretulereoperisfui pretium. terramdigerere , quae [ut fupradiergbfeupociusimpedirurformainaccefltiftio adeft , hofpirium tfturn-] eft lucis inefrabilispaiticu]a,qu3eprxfto duramodo ab extracuntaapte"fucrintdifpofita, futim iiluminans-, , qnae arebusfufcepta rebusimpreffionem relinqtiit atqtieitafuiin verus auctor cft, fermentum producic, quod omnis tranfmutationis Eee ee 3 per

774

CAP.

Vlll.

ipfas/in quibus eftyalterans , a$ per.ftii odpremfermentaqeum,res mptum excitans. Deficivcorruptivum paricer acquegeneratjyum efitibus autem ab extra requifitis .ad hasp accidentibus, fponte haec cunta ruuncnec fac.ilg haep rui.n.aulla arte reparatur. Rejhnquitur nec per deigitur nob.is materia crud.a, mecal.lica., indigefta, frigida, cofcionem purgata, qua? [ refpetu m.ineraiium jfontan^ aqua:;[ reHaec fpetu yegetabiliuro atqtie animalium ] naturam aemnlatur. eft Materia ve.ra, cui forma Mer curii Philo.fophici deeft, pro qua fuameommutare f enetur,ut fiat indc quod quaerimus. Ab hacaurera refpecfcti diftat, p.rim.dejusqiiodfecumrerine.t fuperformadtiplic.i jfcluijfec.u.ndp ejtis:[quodinifto deficit] y.irtutis ipiri.cua]is. SuperDefetusaufluicas duplex eft, terrena lepra & aquea hydrops. temeftcaloris pujtis additamentumomnefuperfiuSulphureiyeri, 9 Aqu.a fiquide.niPhilo.fophieauteruseft wmpenitu,s expurgab.it. at non datur uterus gene.ra.tiorii aptus .abfque calore. Adde itaqj ac fupple Me.r.curio, quod deeft, nempe v.imigneam ad urendum,& a Mercwriofppritedecideritpmnesfe,ces, quastu exquifite feparaad peritifiibis. Hoc fi pt2eftiteris,opus perfeciftifunmieperfpicacis mi Philofophi. Jupiter cufhadeptus eft Imperium, & discuilis ceterrimis Sacur.rii .rihbecul.is, foncem tibi pellticidum corufcantemquc eCujus n.iergerefecic.Hujusa.qu.ajpitpremrionvulgaremriiirabere, virtutes iip vplgares,quas pon.a roaceria,fed.aforn.ia.r.c,cipi.tji.n.nulla alia re totius mtuidi rcperiendas fnnt, Aur u.m puta natur.al.iter .diflblyera Philofophica,non vit,fokitipne prout fblvunc operancesSophi|\aj, per.aqtias corrifivas de.curpances,&a..mace.riaMe.ca]ljcaiinquanHic Mercurius Aurum .acque Artum ppflu.nt,.alie.nare conantes. Areamim ,. icem Auri pocahilis, gencumdefcnatur.aliterprpdi.icic hoc pariternorunc & teftaritur adepci. quod fciens fcribo, Concludam icaque huncTraciatulum^quia quaxunq; dieenda candide.traduiitur. Tu iareftaht,peculiariamefcriptotratatu sceriiri vale, his fr uere, a Deo benedicrionem exfpetes. Nam a Patre Luminum folo hoc impetrabk.
Sic feci , Sic dixi.

O.
BRE-

(775)

BREVIS M AN VD VCTIO
RUBINUM COELESTEM,
efl: Subflantia quajdam

De Lapide Phitofophko ? ejufque Secrete, Philofopliomrw

Cceleftis, Spiricualis, penetrativa, fixa, perficiettSomniaMeLApis talla in vettmT Aurum & Argeriturii [ proMediciriae' qualitacejoffiniprobatioiiiexpofita ,.idque' ex imicaciorie' M:aCttrae's> , ejufqueoperacioiiurii, quantoproximius- fieri pofiic;Circaliaflefubftantiam Ars Cheffiia yetfatur, quaeillius perfidettdimoduroacqueviamcratat, atquedocec :rioH aticemper dicui'iiihiraddend'um',nihit verfa, fedper uiiicamiforummodpremfic', reffiovenda 1. fliihtiettdum, fed ftipeffluatantum jus;attiher;, experientia hacih re' Qupdauteffiad-aitishujus :' ficuffi verumhacarteoptimeadhoniiriescoriviriceiridosyarerec Aurum fieri probetur; tuiri quideffi de Artis tarrrjuf equam utilitatc attterri hoc" modo 1 liaiTdquaquaro eritdubitaffdumvTranfmutabilia efleMecalfa; imperf'e'ci:a',patet,qttia' oftiniaaduritin.T ad perfefcibnem fuere deftinata, nianfere autem rioririulla imperfecTa' * ob dlgeftionis; d'efetum.Ergbi fidebite coquipoflenC perficieritur & illa, quaiidQqtiideninihil fic iriraaceria imp>ed;inienti:qtt'o roiiius" hoc fiacy exmno> fiquidtem foriteomniaMetallaprovenere, ]g riimirtiffi CrtidoYfrigiiiciquonullafuit inter. Soleffi--& SacuiiiUrii difFeren-^huiaidoqtie,

776

Bwvk ManuduBio

fna, tia veruntamen quid poftea in hac ffiaceria operaca eft Natura, illani decoqucndo, hoc folummodo velminus diverfigis nimirum, alia Metallain Solero perftci, tatemfecit. Pofluntitaquectinta & perfectiflimi Magifterii., quod fuper opere nimirum divini noftri perficere projecTrum, in tanttim illa deeoquendo imperfetaMecalla Auro requi[qusin yalet,inquaiitumipfumeftplusquamdebit Hicitaqueadverterelicet, quantaefitvirtutis, ritur] perfetionis. & quara Naturse Spiritualis Lapis hic nofter Divinus, qui nuda proterram una hora perficer e qtieat, quod Natura fubjecHone id ftipra ntillatenus Qtiantum perfeciflet. terraneisoperationibus itaque Arte adjuta,hinc liquidum eritperfpicere. Lapis poflitNaturaab nofter ut a Natura perfedus erat abfque artis adminiculo, fiqtiidem : quae atitem per artem acquifita eft unaria: duntaxat erat virtutis & adminiftrante Natura , fingulo regimine cft virtus, coopcrante denaria, id eft, infinita quodammodojfiquidem computari nequit: & de, rurfumque coagulando primo fiquidemilltimdiffolvendo iooo. imperfediMetalcoquendo.,caditunaparsMedicinajftiper iterata & coli, penetrans & perfefte tingens: verum fi diflblutione medicinam hanc ulterius promovere tentabis >jafn ecce axibtibne, inin infinittim.tenditut: ctijus enim tibi defuerit ad computandum & tingendum virtus : non o-enium, quam Elixiri ad penetrandum, tatu fuo corporali totum illud tingat tantillum ita qtiod immediate : verumvirtutefua&influxutottimpermeat multiplicatiEiixiris, minima fiquidem partieula corporis imperfeti tangitur atque tino-iturimmediaceamedicina. Veruncamenicafereshabet, parsutingit itaque naquaeque tinta eft contigua; pati ad inftar fermenti, Elixir id quod proxime rangit , tinclura parum debiliori qtiani ipfe hoc rurftis quod fibi proximum eft rintufuit prseditus & imbutus, ram communicandofermentat,idquetamdiu, ufque dum tota defit Auri perducitur. Hocautem rnum raaflaad pcrfeciionemveri fpatio, ob ageriris noftri fpiritualitatem; brevitemporis qui cum vcnonfecusad rusfit ignis Metallicus, Elementarisille3durifiimaqupenetrat & calefacic , etiam vel illas viscorporaimperceptibiliter . paf.

*Ad Rubin. Cceleflem.

777

non fuerant tatse , fic & hic a partes, quce carbpnibus Metallaper & fufa momento fua virtute penecrar,intrat& jgneffirefoluta tingi ti fica fermento eft,etiam vel paftamfermentarifafpiusobfervatiim ad quam Corporalis exterioriilapars, fermeiitiparsiiunqtiamattinaliter & in hoc opere actum eft. Obfervate gendo pervenit, iion : noseopereprocefTus itaque,quarniiaturalisfirhicnofterinhoc criminatores objiciunt nimnonfqiiodfalfinonnulli ] Aurumfive iu quibus folummodo, Argentumcreareprofitemur,verumexiis hxc infunt a Nattira, arte noftra dicimus, ex metallis nimirum,qu2c funtejusdemcuniAuro&Argentomateriaj, inasqualis vero digeffcionis, & propter hoc imperfeta manent, arcani qua; projeciione qtmi ad perficinoftrifuperilla digeriraus &hocmodoperficiraus, hanc cruditatis eortim decoctipendaflihiialitidprsecerfimplicern abunde prxfiare poteft medicina noftra. ..aem requiratur,quod docirina; filiis J atte.ndire mihi, quia certifliHeuvobisitaqtie mevobis notumfaciamtotumillius Lapidis arcantim^ qtii non eft homiiie , .& qtiolibec Lapis , & eft in qtiolibet tempore illum rem totius mundi fao loco reperietis. Hunc fi habueritis, pretiofilfunam habetis. nou omnibus coriiDivinus vero exiftit,ideoque Vobisvero Docirina; filiis rcm totani manifeftabo, intinicandus. hoc Magifterium ncceflarium reticebo. Vos venecquicqtiamad roattentis adefte animiSj & verba mea pe.rcipite , altoque peclore recondite. Trahfmutacionis antea poflibiiitatem audiviftis, nimirum quod resin perfetionem deftinaca, ob defectum vero decodionis imperfeta relita,poflic agentis ejusdem ctim perfeclo, per applicationem eflentise& Natura: adqtiodhocimperfefcurafueratdeftinatura, , in tanttim perfici, ad maturari , quanmajoris autem perfe&ionis, tnm agens eft exuberanti maturitate&vircute plufquam perfet'um. fe habet Lapis nofter ad alia mecalla qurcvis imperfeTaleautem ciajunde perillum ha;c effe in Aurum & Argentum transmucabilia, excra controverfiam ponimus. Animadvertiteitaqtie Sapientia: amatores, quic! & quale de~ Fffff beac

778,
beac illudefle,quod

Brevk ManuduBio

a Piiilofbphis dicturrj hoc pra:ftarevaleat;quod inqualibec re, quovisquoeftLapissfedeftinqtiolibechomine,& queanni tempore,fuolocoreperlendum. certiiume- conftabitex Notateverbfl,fi;giiatemyfteria:quia lementis; quibus nihil tiniverfalius: iifque non nudis> verura eomfua pofitis &anaLi2atis, hoceftunuriiquodqjElementunTqualitate dignofeendutn prsefe ferens; ergp hiomnrre, id cft Elemento , eft siofter Lapis : quolibes enira eorura deftrute>; peric aureicas. Ne fitis icaque follicici de tillis rebus ab igne combuftibili^ btis:; cerce enira, quod ex omni re fic, hoc eft, quod Elenienti tinitifeujufqtievires feu quali cates anacizatascontinec, iguis finepericulc violentisereiiftic. Hcus vobisitaque DotrinefiliisMaximum vobiseccenoturrf faeio feeretum: Deusautcm vos juvetad arrcannro hocindignis omnibtis celandurm Lapis nofter non aliundeprorfus qttam exmetalJisorigraemfuam ducic, iisque perfeliflimis;vos aurempermiccetis yulgusmhacarceoperantuminomnibusrebus extraneisquarrere';; quotquot autem veftrum veritatis amatores eBis, non alibiquam in Metallis inveftigare aggrediamini r.untim etenim ,. imb unicum eft noftrum verraiTprincipiuro. Qukt-autem fit illud,veftrumeritattendere', neque quicquamlieterogeneum inopus hoe indtteere ; il;,. qui talibus in rebus Lapidem noftrum ludautemai-iisrelinquere quarrunt,. femper autem fruffira laborabtint,. quamdiu quid fit uniicura illirdnoftrum verum principitiffi, igriorarinc. Ega v er o vobis illud rro rifico y,Mementote itaqtie, quod ex L eonc aucero hxc generari expeLeoi exhomine liomogeneracur,abaliis ^fcare,abmrdiini eflec & ludibriuro ; non fecus ex Gombuftibilibus Creditis ex tribucombuftibilia', ex aeternis arrerna produ-euncunlis uvasj.aut ex fpinis rofas colligereJ.Tamabfurdum erir, fiquis exAconimalibus,Herbis, autiftiusmodiv Lapidemnoftrumfabricare u etu r, qu afi aII hv,-. cndum efle caurificand i p rinquaiiT in Auro qii aer ipiura:exrali&uskaqueiioneftqujerendusLapisnofter, qvinatii asSes.veriAuriproprietacesreferredeber, quaenon ftintinrebus iftittfiuodl

AdRulin.

Qetefienti

77p

fmodi, nec ab ipfis.pecenda?,nifi fpermacacreare velimus", qiibd &fi quisfehocfactiifedD.ei foliusproprium, nulliuseit.homiriis, rum prom.itteret ., falfuseflec&metidax. Sufliciatitaquenobis fperraata,quseparara nob.isfuntad ma.nus,difponere & adminiftra& resnovaverb exrebtishe.terogeneis.cre.anda,noncumre,auod faftu eft impQlTibile , .& fi fieri pofTes $ nihilotamenmagispoliejcera:'ha;.cfpe.aTia.taartifidofa9 quam Namralia illa, quae habemus a Nacura op eri noftro para.ta. Nullatenus staque credendura eft ei, ex Herbis & iftiufmodi fe produvrurutn quifp.ermata Metallorum arQuamvis eriihi mirifice rudioribus Philofophi,ac proficetur,, d.um creacis ucinefcic,eummultificispe.rici tituloimponac,actame.n tominus creare pofleSpermaca eftprobabile. icaque arcis futurus erit fiiius ., difcat & agnofcat Quicuiique in fpedem perfeLapid.em noftrti.ro Metailorumtransformatorem & contentam: jftam,effeinMetall.is perfeftiflimis proxim.einclufani .exhis jtaq; illius pt odiitionem difcere adm.oncactir,& non ex aliis. tinde hujtis cam .Nuncir.aqiiefatis.,riifallor,aperte.atidiviftis, Et fi bene animum adhibuiarcani lapidis maceria fic qti.arrenda. ftis,hacin revos errar.erion conringet. Nunc de ejusnomine aiiquid dicamus, quomodo enim .fitin omni ioco & homine9explicatum eft. docebo, ukimo Nuncquomodo &qtiaredieaturlapis,&nonlapis, adumbrabo. Dicit enimPhilofophus, .qtiomod.o.reperieiidus.fit, idquodfic lapis, & noniapi.s: quod perperam intel.liguntnonnulJi, que fenipef fere vtilgus , in.ccrprerarur enim ad Iiteram,efTealliquid, quod autem ignorat, lapidis formara referens, quodlibec eciam vel ipfo tafcuin AtitLum probatum tingens; five ligneum fuerit,five lapidenm, quod pro falfiflinio [idquemeritb] repucac : omniitaque arti[excepta Diabolica ] impoflibile judicat; qtiareaudito vei Chemifta: nomine, abhorrefdt ftatini, & abominatur, nec aliter etim, bonorum profuforem exiftimat, ciuamiriipium,ftoliduraquefuorairi falfahac & confufalapidis rioftri fecretiflittiiacceptione ad hocincitatus: ideb rudiores homines Jure Civili. puniendos efie tales hominesfuperftitiofe credUnt; fub nomine vero hominum rudiorum non Fff ff z illos

7So

Brevis ^MamduBio

ver urti illos tancum vellem, qui plebeji feu illiterati funt & iiidofci, aliterdotiflimos,forfanetiam & ecia nonhtillo.s imbpluriraosviros 9 rudes idco nomino,tum artis rudes fimt hu} quia pios,intelligo;quos & ignari, nec non etiam, quod rudibus adeo funt raoribus praedicijtit canino more quidquid ignocuni fic, oblacrenc, & de iis maledicant, aut concipere poteraiiL qua: nunquam mcnte ftiaauc conceperunc, , quia quodtam pietati > Hospefiimehabetharcmeareprehenfio & piifaciunt, talia nimirum eft,illi&doti qua dotrinae cbntrarium judicant, quaj nec difccrnunt,. nec difcernere Valenc: ctim enim mo & neacdotrina,fuacieacpietasjuceaquxquisjudicacperpendac, indubitanter examinet,hicontrailltid condemnant; quodtamen adhuc qtiidfitnefciunc,& ignorant,quodopoffiquam danmarunt, eft indignifliraurn. nini Philofopho Cheffiicae arcis ftudiofi , quamvis naturalius paulo Alhadhuc tamen in hoc errant, qtiod lapideam aliquam conrem intelligant, , utnimirtim aliquidlapidisformamrefegelationem facere velint rensconficianc, adhocPhilofophorutnverbaallegances, quiiapidem efle aflir m an t. non idco dicttim lapidero , qtiod Vos autem incelligerevelim, , quodignemnonfugiat, lapidiaflimiletur,fedhacfolumdecaufa hocfeverum fixus in eo maneatraon fecus ac fi eflet lapis,&propter re. creti occultandi gratia lapis dittis, alia aurem in renullalapidera ferre, arqtie ideo non eft Lapis, verum fpecie Aurtim purius puristimo, fixitate, feu incombtiftibilitate lapis, figura pulvis fubtilisfimus, ad guftum dulce, adoad vifum corpus grave,ad tatuimpalpabile, doraru bene o!ens,virttice exiftimafpiritus penetrantisfimus^ficcus cus, & tamen uncliiofus,fiiperlamellamftietallifacilefltiens,&tingens: quaproprer Parer omniuramirabiliummeritovocatur,fingutamenftintadeoanatizatain lacummfeEleroentahabeatorania, omnia quatuor quintaro tinam eo, ut nullum prsedominettiivverum effentiam feu nattiram conftittiant, qux nulla eft ex quatuor, vertim mnitim participat, eftque coroplexionis temperatisfima;, quamvis & hic eft lapis nofter, qui non eft lapis,nec jpr us fit ignis Metallicus, aliquod

Ad Rulinum Cwleflem.

7Bs

aliquod fibi proprium nomen habec,& tamen nihil ineft toti mundo, coiifideratione nomenfortirinon Naturas cujtisaliqtiafub poffic. fiquidera eft quam admirandae, quam fi dixerimus efle Spiritualem, vertim eft; fin corporalem, .eft Auitim etenim 2' proprieloquimur ac noidc]tie non vulgi, fep fpirituale, hoc eft f ubtjle, penetrativnm, bilefatum: fiveeiientia quapropter eftfpiritus quinta , omnitim Crcaturarum poft animarBrationaIeronobilifliiTia,cuncA:os morbos, Animalibus cuntafqueimperfecl:ionestamin quam Metallis [pro ad temperiem exatiflimarn iriediciasequalitace] perfetaroque rediicens: & eft verehic nofter Microcofmus.quem tanci jeftirnamus* Habito hoc lapide, fed pulvere,feu quinta eflenria, non deerunt nec diviciae,necfalus,Deo dante,cuigloriainfecultim. Verum ut ad ultimam in me fufceptae provinciar partem accedam, ut nempe, quibtis hicnofter lapis mediis obtineri poflit, oftendam; non enim a Natura fabricatus, eft quaerendus> vertim arte & tamen adjuvante,operamque ingenio opificis componendus,natura materiam hujusladeclararumeft, praebence;ucienimfacabunde > nihilominus tapidis non aliunde qtiam a metallis efle petendam , quod intellecfcu eft facillirnenhxcmetallanonfuntlapisnofter mum : aliam enim formam a lapide noftro diverfam habenc. Veruntamen, quod ex iis clicienda fit noftra medicina ,nori nego,ut auteme].iciatur,neceflariotollendaeritpriormutalliforma,idquefub &individui , quamvis fub iftiusparricularis confervarionefpeciei meta!lideftrutione. Metallicaatitem fpeciesin fpiritu habitat& confervarur, qui fpiritus lipn in alia ulla re,quam aqua fiii generis hoin confermogenea, refidet: eft enim aqtia fpiritus habitaculum,qui vatione fpeciei eft in primis retincndus. Aurtim ergo eft a fuaformamutandum in qua a,,idquein aqtiam ftii generis homogeneam, qna fpiritus Atiri confcrvacur, qui poftea Aqtiam fuam reinfpiflat,inAuformam, milliesforma dticitque, poft putrefatiiiem,novam ] perfetiorem. ri[quamreincrudando.amifit Reducendafunt in aquam homoitaque corpora Merallica ut ex hac aqtia nova fpecies geneam , manus non madefaciencem; Fff ff metalU5

7%2

Brevis ManuduBio

Hsec eft mo.4i niecallica refulcec, quovis merallo longe nobilior. cina noftra pretiofifliraa & Rubinus Cceleftis, hoc opusNaturali ill.i iubcerraiieae operatiorii -. Totumautem m erito oacurale vocacur. Nacura ehim ptime refpondet, unde opus ex $ folofrigidoliumidoque.aflidue digerendo& coquendp in veArs aucem ad optis nisterr,semstallafecuudumfpecies producic. mvenir , fimileni .concrahendum,fubcilioremiongcoperatioiiem huic tamen; Mercurio enim crudo frigido humidoque, Aurum maturum difTolvendum conjungit, &ex utrifquehifce unum <,quem efricic cpmniixrione ,fccrecaqueconjuntio,. aquam vitae.riominant, 110ne:quem ? taiideffidecoquuntinAurumnoriyu3gi9fedlonge bilius .gupdcadit fuper.miperfeta merallaqu^vi.s,caqueinprobaicuro Aur um, omni probationi expofitum, tingit. Iritel.ligitis itaque> ttt credo, quod quamvis ex Auro folo fit laeft ille. Ut ergo ex Auro vul pis nofter, tamen Aurum vtilgi non , di.flblvendum eft inaquam non Elegi eliciatur Atirumnoftrum hoc eft minera.tem; qua: mentareffij, fed manus rionmadefacientem, habet ih fequpd cirra aqua eft Mer curius, qui e.xferyo rubeo tratus totttffi opus perfidac, ullam manrium impofitioncm Eftque hoc icande unicum illud principium verum & Naturale, cui nihil.ad.deiidum,nilremovendumautmiiiue.ndum,nififuperfluaqtifedam,qti.ae yiatqu^ inftintu NaabfqucuUohumanoadminicuIoipfemecfua turali per.ficier, T.u itaque hoc ] habito alittd nihil curey. Non ergp dixir -.Tofumtuum intendatur Jiudmm in immerkoPhilofophus decoquendo>; Ego vero cibi dico Totum tuum iritendacur ftudium inhocMereurio comparandp , jdeft inLatonenoft;rombeo.dealbando, quo fato., tuquodruumeftfecifti; quod autem reliquum praeftoenimaeft,nonnifiopuseftmulierum,ludufquepuerorum: cerera expediat, intereaveroquiesribidaruioderitN.atura,quae laboreeft 9 quasquidernquovis ptatisfima , utdixitPhilofbphus optabilior. Scitote enim,qnod honficleve opus hoenoftrae-albificarionis [radicalis nimirum] hocenim cerce erit alcerati & reduti corporis indici-

AdRubin. Cceleflem.

7fg

fbrmam Aurumita albifiindiciunv-nec uaquamadpriftinamftiam catumredibic:ex corpore enim fpiricus, & ex fixo hac operatione faIndealbandb itaque Latone cbcascuasincendas ctum eft volatile. vires. Facilltisenrmeft deftmere: quienitn Aurum-faecre,-quamfie fic diflblvic y congelac pocius , coiucidunc qttippe corporis folutio, fpiritufque congelatio. & figiiacehaecmyfteria s Confideratevero, fapientiaefilioli, coagulac, eft eorpus* qcridquid diflblvit, eft fpiritus, quidquidvero Vulcis icaque veftra corpora diflbivi, fpiricualivobisinprimis opus eftfubftantia, quisicofpus non diflblutive ingredlttir corpus , fpiristisautemillud intrat,attenuac&rarificat,&quoniamaquam quaeritis, aqua itaque vobis ad hanc manifeftandam opus eft: omne namin qtiod a> qne agens, aliquem atum exercens in aliquid, fibiilltid, poflit] aflimilat , &adefScientisnaturamogit [inquaiTtumfieri mne narurale ponformatnr effiecttinijad aquara itaque ex terra eduv cendaro,aquaopuserir. Non [quod perperamnonnulli exiftimantj hicperaqtiamintelligo aquas fortes', aquas regis,, aliafque corrofivas, quas artificiofefibicomponuncAIchemiftarunivulgus,ineafquefpeciesMecaIlicasdiffolvendas ponunr, quas tamen nondiflblvuntyfcd cerrodunt,. qttisenim crederet , illasaquaspofle' deturpant, corrumpuntque, metalliveteremforrnamdeftruerefubmetallicae fpeciei confervati? Quippe one,quae tamen ipfae ftint a naturaraetallica alieniflima; , non funcfat eflicaces, ut fpecies penitus deftruerent 3 aliter in fuara Nacuram convercerenc; inquantumautempofltint,. illas infordiduiTsaliquid trasformaat: quanto enim magis corpora corroduntur, Noftra vero aqtia eft atanto magis ametallicafpecie alienantur, qiiaMercurif, diflblvitque corpora In ], cumque eis diflbltitis infecohabitat, & coHcoquittir, ucex eis fiat uparabiliter conjungitur, Gmne enimquod alijiumiliudfpirituatetotunTquodquaeritur. qtiidnaturaliterdiflbIvir,uthocmodo fpecies rei diflblurae coiifervetur,permanet cum re diflbluta materialiter & formalirer,cumque; ^kcoalefeit&infpiflatiiiEabeoj&illumnucriCy utvidereeftingra-

7%4

Brevis ^ManuduBio
'

fubftat rio tritici; quod cum a"cerreno vapore humido diflblvatur, & hic vapor huic grano poft diflblutionem prohumidoradicali, erit & aliud quoque Obfervandum coalefcit, cumeo inplantam hiomninaturalidiflblutione,qiiod,curiTejtifmodidiflblutiofitraortuivivificatio,hocpernihilaiitidfieripoflic, quam per illudvivum, eflentia htij tis mortui,priufquam mortuum eft,veluti in quod ftiit de velimusdioc [utitadicam] vita,quam vivificatam granoeftmortua qtiam per vaporem terrae, humiitaquepernihilaliudfieripoteft, dtim cceli calidumque, quippe velipfum granum ex terrafuit extraejufmodivapor, nihilaliuderatquam cfcum,&quondam quipoftea decotione mortuus eft factus, ergo per huhc folum f ub confervatiptte fpeciei naturalicer vivificandus. Hocideofcribo, viri, vulgariillo can quo'dtottamquedoti enim aqua mineralis fit, iion tamen fitopere fint decepti: quamvis . milis cum Atiro Naturaefeu eflentiae. , Quis enim non fatebitur quod fi granum tritici in palude aqtiofa [ ubi tamen Jtinci vegecare unde hoc quaefo, , nongerminabirneccrefcec: folent].projiciacur necfimilis ctim crinifiquodhumorilleaqueusnonfuiceflencialis, veruradeftruit; ticonactirae; noiidiflblvitnaturaliter, quapropter comAurum,fi non diflimiliter argento vivo vulgari decoquendtim non fufcipit in iis mifceatur, atit alii ctiivis] nifi foli fuae humiditati, diflbltitioncm, utpote quia aquaehae cruda; nimis, frigidaeque & imquapropreriniisnon mundaejlongefuntdiiiimilisabauroNaturae, emendatur nec illas retinet, nec cum iis maturacur in longe nobilo nofternoii perfectionem;Tandemitaque rem[quamiftanacura] clara, nitida,&refplendens, eftf vu%,i> eftenim aquapura,munda, admiratione digna e cruda eft frigida & immacura, fi ad plurimaque Solem comparecur : macura vero calida digeftaque refpectu]viilnullas habec htiic fimiles qtialicaces, excepco fblo albedinis garis, q.ui eolore , fiuxufquefuiforma,iiiquibuscanienipfispermagna differencia. Ucergoprobecandemintelligas, quaefitaqtianoftra, percir, eumftanciasjdicbtibitidquecharitatecommocus] quodficviva cnr-

Ad Rubin. Cle{lem.

7$f

curr ens, elara,nicida, albisflima inftar nivis, calida; huriiidaque, aerea, vaporofa, & digerens, in qua Aurum lique-fic, ut glaeies in aqua , quiin tepida,inhaccoiitifteturtotumignisregimen, &SuIphur Illud eft revera cuftos illeportenariv hac exiftit &non dominattir. us, balneum Regis,fua:queRegiiia?,aflidue calefaciens,idque ineesfancer, &tamen aliunde fumicur, quam a rnaceria, & a fubftancia aqtiaealblficance eft diftiiicia, conjunclra camen & fub eadem forma iiuxus eodemque eol pre apparens. Hic eft calor ille lampadis, qui fi temperatus fit, quocidie circuffiagec materiam, ufquedum exfiecataper Calcinationemhumiditate ignisfecundus cinerum produeitur , in quibus vas five aqua hermetice clauditur, & figillatur, fecundum Philofophi ditum. animam Accipevas, percutegladio, Eft itaque aqua haec noftra Vas ejus accipe , haec gft claufura, nsftrum, in eaque orculte habitat furnus nofter,ctrj tis ignitio oportetut fit moderata,ne tocum opus deftruatur, faris tamen valida, ne ob caloris defetuffi defpondeac animus In hacitaque aqtia totum furni quoque arcaniftructurainhuvafis noftrifecretumconfiftic, In hujus cognirione omncs eft. jtts aquae conipofitionefundata noftri ignes , omnia pondera , cunta regimina Iatenc. Haec , in quo lavandus eft aqtia: eft fons ilie clarus pellucidus Rex nofter , ut omnes fuos inimicos vincere valeat. De hac a^ , quia certe abfque ullo alio qua&ejiispraeparationeeftofbllicitus adminiculo,mfi per corporisperfetipurgati &limatiappofitionem fecr.etiflimuro efficiec, Natura exhaplapidem.noftrum Etdicotibiinveritate , qtiod haxaquaeft rnineralis, pura&s nuinda ,nec.aliunde extrahi poteft nifi exiisfolummodorebtis , in Eftque res ilia ex qua proxinie excrahicur quibus anacuraineft. illam excrahendi eftmipr32omnibusocctiltiflima,modusquoqtie Solemenira nullocumnegoriiiimus,visquoqueejusftupenda. abomnibusfuis fordibuslavac t tiofolviceiqueamicaciir,illtimque , qtis limpidaque. LaiidecuricaqueAlciflimtis aibaeftjCepida, Mercuriumhunc creavic, eique dedic nacuram cunclas alias fupe& inutile opus rantem. Certeenimabfquehacaquavanumeflet
Gco o-a Alrhv~

7%6

Brevis ManuduBk

Tu vero quaefit hatc aqua atcende, & ex opere *.fi* Alchymicumu Habito enim hoc Mercurio, clavem cocius cut &ipfe feci difce. artishabes , quacumoninia fectetiflimaPhiiofophorumrefetares. Eft itaque aqua noftra fiiiiillimej cum Atiro riaturaejdiflimilis f ubftanConfidefa itaque alceque cias, iriquofaciendomaximuseftfcecof. perpendas Nacur32 poflibilicacCtti, neque qufcquattl heterogeheum inducas: Nacura enim fua foltim Natttra emendatttr s& iti alia ttulla^ ; firicerefiquidem Sedfiadhucnohintelligiris, ttolitemectilpare [in quaiitura licituffi eft homiiii loqui] Vobis f em totaffi expofui: ut ergo concltifionero httjusreiintelligatis., fitis qttaffi atteficifliffii. La* pis nofter fit ex uria re, & ex quattior ftibftantiis Mefcttrialibus [ ex caeterae crudaj,ptirai, qtiarurii duaf ftint pef quibusunaeftmatura., tertiam exmineratratae, modo tamen roifo ] junfcis igiie teffiperato non violetito,atqtte ita qiiotidie cotis, ufque dttffi ex offifiibus fi* ffiahttali* ac tinumiiaturali conjuritiorie,fecretifiima,iioh Poftea rautata ignis qttalitate, digeratuf igrie iridies cf efcente"5 primo liraine debiliori, atque ita qttotidie atifco,ufque dtim figarituf Per ftil genetis fixttffi & incoriibuftibile,it haec vof atilia. Suiphur eoicu qtie dunvtorum compohtum eahd<?mNatttram, fixitatem,& remfortiatur 'tum enim fecure igfai refiftit , eftque haecfofticudinis fortktido fof. is, ottinera rem fubrilem vittcens>fblidamqtteperie' . traiis, cujus in terram verfae visitiregra appar et. defcribam j mulripliccshujtis Suntautem,ittfpecialibusfcm noftri proceffus gradtis ntimero ii. quosomnesbfevitef percurrarrij dicitttr. primusquorumCakinario

DE

CALCiNATIOHE.

pUfgatio 5 humiditatis exficEftqueCatcihatioprimaLapidis catia, per vim caloris nacuralisj aquaecalof e externo excitati $ unde eompofitura iii calcera feu pulverem coioris nigri vertitur} uncitto* fum tamcn, & radicalem httmiditateffi retirienterii. Caufa flnalis hujus Caicittariorijs eft ut foiutip Lapidi melius

AdRubm,

Cceleftem.

7$7

inducaturjqtt? iihehac habcri no poflic.-efteriim AurumeorpUsvalde fixttni,necimmed.iace ab aqua^noftraiblvippceft,nifiexparcefplum,hoc eft, nipllefic, Jncrudarur &albificatur, inquaalbificatib-i. ne duaeapparent Nacurae, volatilis & fixa: qua?Dracbnibus feu SerQuaprppter uc piena fiat diflpliicio, contripcncibus aflimilanijus. cione optis eft, Cprpus calcinando, ut fppngipfum fiatj & yifcpfum, efb quiatuiiideniuffifoiutipniidoriettm - Caufa fecunda finalis ha?peft,utep.iicrarias qiialitaces cpnciiiaremus: diimeh.impugriant,iiobisinutiIes exiftuhc : iri prinia enim poiijttnfcioneaquanoftradift.inguitinter Stilphur & <vplacilem & fixum; Suntque haec fibi mutubinimici,refque diverfae.-noftfum vero eft ad uiiitatem reyocare; non aucem cpndliaritttr qualicatcs. funcicaque in prima noftra operarjone concrariaenifipermedium, quacuor qualicaces concrariae, calor, frigtis, ficciras, 6c huinidfcas, quartim dua: calidum & fieeuna Sulphuri > frigidum & huniidum Merpurip.accribuuiitur; opppttuiittiritaquecoiitrarietacediamecrica,calor Suipliuris,-&frig g &-;ficcitas Sulphuris: haeccontraria ut ad amicitiani rediicattitts,hoc hequic fieri abfque niedio, mediura ergo eric utriufque particeps , 'ucrique calorem & frigus conyeliemusitaqtie quoqueaccommodattira. piliare, .meditmi perquod hocfiec, ericficcitas , quod utrique tam yerceiidp itaquecp.mpoficalori,.quam.frigorippterit-coiijiingi; tum in terram, jam eoiicordanc in hpc fercio frigtis & ealor, uc cohabitare pofliiic, grad.u nempe remiflb, poftea vero in aquaffi diflblvendo, 'ebnciliantur & alii duo inimici, fieritas & huriiidicasper aqua: fit conjuiitione s frigiditateni ,ac!eo ut janiex dtipbus untim fatum ' ' poftnacura]emfeparatiPiiem,fataf Efficiens yero hujus Gajcinationis eft caloris operatio in humidtimspmiTequod fibi refiftit, in pulverem fubtiliffiriium cpnveitens; movens atitem inftrumericunT eft ignis , contra natu.ram aqiiae noftraediftoiventiinclufos;excitaiiscalorem incorpore, digerensque huroiditatem in vifcofum feu unciupfam pulverem. Quod autem hsec opcratio ficdiflblutione prior, has habete cau-

788

BrevisMariuduBio

fas ;Prior,quiaariceafafcaeft quaedam,ucica dicam, folucio pcr a^ divinam fafca. NccefTarib icaque eric fpirituum quam noftram eongelatio proximo loco expecfanda,qtiia congelancur fpiritus fenv. , per poft corporis diflblutionem: eandem fiquidem operariohem hafeent. Qualis ergo folucio, talis poftillam cpngelatio eft expetanda. enim ffiulier DoDeindeordoNaturaehocpoftulacprimum liiinium fuum exercet, qtiam a.viro fuo vinci necefle eft: mulier vero iocam fuamin aquadoriiinationem retinet; hoc ergo primum erit oin qtio utramquc fuam qualitatem JHISvires fuas exerentis yiri, illud, mulier poflidet, primo fttperate, quo fato, facileillud iti quo unam tantuiTi qualitatem habet, fibifubjiciet. Llltimb calor non neceflario alictii qualitaci confecutive jungitur, fed ficcitas caloris erir femper finis; Ex quoiraque vir primo derefceftacuictif. ber vires exerere, ergo calcinacio principitimoperis Eft ergo calcinatio caput operis; fine hac etenim nulla eric nec unio; haxicaque primislapidistui diebus facienda commixtio,nee eft,inprima enim dcalbacione corpusin fua duoreducitur principia, primumfixuni,alcerumvo-, Sulphur &Argencumvivum:quorum latile: duobus ergo Serpentibus comparancur ,feu Draconibus, uni alato, volacilem ejus Naturam defignans, alterifinealis, fixitatem denotans; uttumque hoc ex uno fonte procedens, ad ttnum tendit, ut oftendattir3 ideo Serpenti caudam oreprehendenriaflimilacur, Sulphur nihil efle extrafubftantiam Mercurii,neclvf ercurium extra fubftantiam SulphuriSj fed quodMerciirialehoc Sulphur Sulphureufque^totamarteniperficiunr. LTnumergocompofitumdejuredicicur, quodetiamfiprimooperislimineduplexappareat, unde Rebisdicitut , ConjuntionetamenunumidemquefieripofTuht s diciturque hoc.unum EHxir, quod nunquam poflibile eflecnifi ejusdem penitus effent Naturae. Diligenter itaque obfervanda eft Na&ab erroribus cavendum : non enim diverfa turaSulphuris&f$, &idem Sulphttr g macurus& digeftus, $ iiinth*cdtio,fedunum Sttlphur crudum & immaturum Ob-

AdRubin.Cceleflem.

7$

Obfefvandumefgoericdivinumilludgenefis opus,quomofttb cerra in minedo nimirum in mecallicis CofpPribus procreandis , quia noftro in opere ad illius imitarionem, ris operata eft Natura fieri pbsfir, omnia facimus, quaprcprer eandem,qua quam proximc & plufufaeft, materiam eligimus, litec ad operis abbreviacionem, fubtiliorem longe viain disquampcrfeclamlapidisexalcationem, Invenis enim Metallicis una res fola pofitionisarsfibiadinvenit. videlicct ,quae admodum eft cruda & frigida, iiivenitur, Mereurius & in quo Sulphurea qualitas prorfusfuccumbit,calor qupque nullus , verum motuimperceptibilipoftlonferedigeftivusibireperitur mutatur hoc principium Metallicum, ufqiiegum tempus paulatim dtimtandemconvertaturin Sulphur fixurri,ita quod dum frigidum dicebacur ,in hac fua elevatione manebat, Mercurius hiimiduraque feu excitacione . Sulphur riominacur. Aliter vero fe res habetin hocnoftro opere: praeter enim Mercut ium Crudum, frigidumque que aliud habemus, Aurum videlicec macurum,in qupafcu exiftunc aciivaemagis qualicaces. Hocicaquc Mercurionoftro^ conjungiinquo paflivae qualicaces reperiuntur, rnineris nullo mtis, ucalcerum alteri fubveniat, quodque Nacurain calore adj uca digeflic, nos duplicem ignem habentes digerimus,undefir,quodnonfimpliciterAurum,verumaliud quid Auronobili. us mnlto & praeftancius eflicimus. , quid Mercuritts, quomodo VidecisicaquequidfitSulphur arte noftrahaqtioqtte duplicemMercuriumjdupleXqueSulphurin bearaus : quaetameneflentianonfuntdiftinda , fediTiacuricate& Inut eredo intelligitis. perfetione: qtia itidem ratione opercntur, crtidatur fiquidem coi pus Auri perfedum per aqtiam noftram divi& ad prima fua principia reducitur. ttam manus non madefacientem, Mercuriumnimirum qtiinoneftfine SulphureluminariumNaturas afcenditmulier fiipervir.um Inhacicaqueoperatione participante. & praedominatur in eum ad terapus, quod quidem eft innaturale, uf. que dum vires ftias exercere vir cceperic > & tum primum per calorem fuum ficcitatem exficcac mulieris humidicatem , inducentem Gmnia 3 GSSSS

& vifcofum, per CaU pmnia convertendo iri pulverem fubtiliflimum cinationem, ex quo pulvere diflblvicur poftea aqua perfolucionem, & diflpluci, Vir CFeemina cominif. in quaaquafpiricusdiflblveiitis fedadcentur. Sedtieh;o quideiri excicacuscalormoduminyenic, huc pperaturquotidie feparatione ;, diftingtiendo intej: fubcile & fpifliim3ht fupernatec prius, fubfideac ppfterius fariidiu dpnec pmnia & cum demum hora fuaenaciiralicacis infcejusdem fiurk quahcacis, parabilicer eonjunguncur, afeeiiditque yir fuper mulierem,illamqtie impraegnat: paritfandem nebulam quam coiicepir, iri qua ptttrefit , & poftea gloriofus afcendic feu reftirgic ufcerque, & corrtimpitur non jarn diyifus, fed uiium idemque fatus conjunfcioiie, & ica coaexalcacur iii Nacuram berfetisgulacuf ftibliraacur, cibacur, acque firnam, quaetum fernientari poflit, & mulriplieari pondere & qualicacis bohicate pro libicu , eujusufus infigniscamiri projetipne , in mediriiia probabicur. ouam 4 Cineres itaque hi nigri fcetidique non funt yilipendendi; iri iis fiorriiii vequidem Regis ripftri Diadema continettir, & dicp yobis 111 ?nifieritate, quod albedb'riUriquamhabebittir?nifinigruraeftecefi's nim putrefcar, corpus fnie:frutu manebic: firi vero corrumpatur, , ubi yifum eft corpora tum quidem videbis quid ab epdemioco illinc reftirgentes, quod iittttquam aiitea. qtiod habuerarit perdidifle Honorate itaque vei Regis rioftri fepulfuertint , apparebunt. chruro, nifi enim hoc feceritismunquam illum ab prienre venientem admirabimini. atum , neinhocprimplimiiieerrecis: Cavendumitaqueeric nifi hic cauti fitis. Errores yero iri hae ope{iquideiri eft de ppere, eorttm primb, qui , quid flt ratione commtihes mtilti fontacvarii; calcinandum, ignoraiit, verurn aurificandi pfin.cipium in rebtis extraneis quaerunt. . Quidamilla quae non funt ejusdem cum metallis impoiitionis, pro materjali ftto pxincipio inducunt, qiialia funtBoraces, Alumina, Vitriolum, Semina, Atramenttim, Affenicum, acRePlantae, Vinum, Acetum,"UJrina,Crincs,Saiiguis,Gtimniata, fina; terrae,Salis uniuscujufq; generis nonntilli [ tantus eft eorum ftupor]

7po

Breiiis ManuduBio

Ad Rubin. Coslefiem.

7pj

ex ftamffia generare conantuf; hos >uc nihilprorfus hoc in arce por ] inrelligerices, praecef eo. Alii, qitamvis iii metallis operentur>tamen fpiritu > vel igne clciiiatio* velaqttis cof rofivis, falis fuiphtirifque j nonealci&corporaquidemcorfodunc iiemcupiuntperficere; nent; riori ehiffi fic haeccalcihatio pef hacivam corporis calidicacem attiico calof e adj ticara, fed pec cof rofivam cantum vim aquarum, fiiie ttlla meCalli ad lianc propeiifirace: deCurparicur icaque metalla, & diflipancur, aCqtte ica a Nacttra mecallica aheriaricur ,iion aucem naOirihis ergb calcitiatio j. qttae fic alibi, taraliCer calciriaritur. quam iu perfedo corpore Atiri, varia eft, & ad opus rioftrum inucilis. Omnis quoque Auri caiciiiacio 5 qttamftoii fequitur fine ulla fnanttttffi iffipoficionc in Mercurittffi diflblucio, fallax eft & inanis. Per Mefcttfium itaque neceflafio faciendaefthaecnoftrave* Atiro [debicoobfervacpquanticatis, & qualitacis facalcinatio,qtti incrujUhtus,moIliCi &folidicacemcollic, potidere &proprtione] datque,&per futtffi calorertt intefriuffi exterho Vulcani adjunclum, iiativuffiqtte illuffi Auri excitat, qtti excitatus agit iri humidicatem, : eftquehaec exficcatqueittpuivefemfubtilem,vifcofutti&riigfurn ffiaturum incrudare , in* vefaclavisoperis,conjuhtioheitniriaturi cfudatufficaiciiiare > cakiiiatum diftotvere,, non. Philofophice, Vtilgaritef, .jfunt, primo qttodpoft aSighahujtishoftfatcaleihationish&c cuftos portepaiilopoft qiiamprimuffi qtia fatiatiiffiPofpusftteritj naritts balnei ealorem excitaveritjpbfctirari ittcipir aquafive conipodeiftde Vifibiliter Cttfgefcic & incumefcic , fitumariteafpiendidttms afcendehs defcendenfqne cohcintto., ufqiiediim tottim tandera fiac cotifervariiri pttlvis vifcofus &pihgtiis i ih quoappafethuixviditatem labor, indeergo facillirae in hacoperatiohesalit.crfruftraneiisefiet aquam thirieralem relbivitur, qttod ulrimuffi eft cerrifliffitnnqueindicium > veramfuifle j &Philofophicarohoftramcalcinationem. Quampfimttffi efiim calof operari cceperit, imparierisejusfrigidurn. humidttrftqttCifuperiorapetitrinde liquefit sedudc quantum pofltt ad fui fimilicudiriem defcenditque acqtteita j hoc aflidue faciens ufque=

7pi

TZrtvis ManuduBio

in aquam pinguem quafi & glutinofam ufquedum cotum candem refolvacur; lca enimcottcatenacxfuntoperarionesnoftrae, quoifuna fit caufa principiumque alterius, nec fine una alrera vcl haberi vel iiiftituamus , indiNosveroutfiliosarrisplenius intelligipoiiic. remote arceamus, di vef fas qttafi operatignofque ab hac arte quam ones cractamus, eum nonfitiiifiunum recipe, unares, ununi regimen & difpofitio fuccefliva ad nigrum, album & rubrum, nec aliter fumus intelligcndi, Quapropter omnis qui vere Philofophus erit, fenfum, non literam in hac arce fcribentum refpieiee. Utautemadveran.i noftramcaicinationemperveniacur,hjec func animadvcitenda. qttae fequuncur Primb, uc noftrum Mercurium coinpares, fine quo nihilin hac arrefit:vide ergo ne vulgariillo Mercurio decipiaris,quiadoptisnofi enim ad excreroumufque diem cum illo ftrum eft penitttsinurilis, opererisjiiihilineoreperies. Secundb cavendum eft, nc ignis ftirni nimitim incendacur, fed clibanica fic ejus menfura: quod uc plene incelligas, ccgnofcas,Sulphur quod in Mercurip feu aqua non dominacur, illtid maceriam diNe ergo incerna illitis geric, quod & Azoch cibi abunde fufficiunc. qualicas excernam confundac forniam , cumde ignis conftruendi modo ne fis follicicus: cancum cave, ne lcncus fic nimium, cum enim obcaloris defetum animumfacile defpondebis; neque adhtic nifedinmodum miumficviolehcus, gradusiiaruraecorporibusmicis, & f rigus excludens: haec cene de igne incerno CQncra,nacurali,incernum voco, quod opus in fine augmencec. Tercib dequancicace cures, netancum Laconi bibendum imSi ecenim nimium impofueris, ponas, ucpofteaedere rionvaleac.' : fiminusjufto , comburetur in favilPelagusfiecconcurbationis lam, nc fis igitur avartis aut prodigus, fed inter extrema, mcdiocritatem ferva. Quaproprer in coiijungendo viro ctim ftia f cemella r ecordare , qttod oporteac Sulphuris ativicacem exficcare Mercuriifuperfluamhuffiidicacem: quapropcernenimiocrudo fpermate ativam fubmergas,mulier quoque primo dominari cupiet,ergo ne terra nimia

eAd RubmQeleflem.

7$j

nimia humiditatem cui lapidis fuffbees, veruffi cum ingenio temperes ftiavicer & fecttndum Nacura: exigentiam, rie vires iapidis imminuaticur. Amaigama igicur, non, uc f aeiunc Autiiabti, cumaqua; quintuplp autqttadrplo,feducfaciuncPhilofopiTi,ciirii .dupioaut , praeftat vero ut tres aut quacuor accipias partripl-P ad ultimum tes, quarii unam addua.s, ffielior fiquidem eric folucio, quia natura, ActeftacurmihlRiplaeus,quoplus, lior Galciiiatio. inquic, rerras eomelioremfoluripnemyideas. minufqueaquaeaccipias, Inprimis ergocave,rieficcerractiaundispbruta,quiainterraignispcculcacur, unde error qutn0n.ope.rabicur,iinimItimadfueri.c .humidifuperflui, & varium opus. eritirieorrigibilis Quartp attendas vaiis .elaufurse, tie fpiricusevplerit,&deftruejus,fleclevishocefle Ciiftodiigiturvas&ligaturam aturppus. momenciexiftimes.. Confideresergo hominem, qui Ut per riaturamgeneracur ,.ica & Aurumnoftrum per.arcemNacurae adminiftrantis ma.curacur.:per.pejEida!Sigitttrquantacum curauceitimmuligris praegnantis elaittit Natura, ne quidquamaut ingredi valeat,aiiotu quoque hac in re qui perirec fcecus. Non miriori cuminduftria cautus iis inperficiendo hoeopere Philofophieo,ne ifritus.fic labor y : Aceipe vas &c ignespercucc AudiigicurPhUpfophumdiccrirem giad.i0,a:riimamre.cJpe,ha:e,eftclaufuraiHermes quoquedici.t.'Vas eorum, & prp eerto cognofcas, quod vas Philofophorumeftaqiia naturaefic folum liobis hac in arce utile , quod dilig.eiicercft occltimaximi exiftunc venci, Informando dendura. qft.ippe Embrione " eft irrepara quifievanefcererit,al:umeftdenpbis, Errorquippe bilis uride damnum eerciflimttm, defpondeas, aut folucioOpus quinto eft pacieiitia,neaiiimuffi nem prseproperare ftudeas, verum firmicer crede , feftinanriam nimiam conjuntioni valde efle inimicam, illamque impedire; impertinenter enirn corpus diflblveftdum rubificat^excitans in iflo febrem, hoc eft contranaturalem ignem , unde malleo quafi mortis percul& pro nigro eitriiiuniinfiimiffipertinentercxaftivofitpaflivum, Noftra vero caleinatio vera huftarpapaverisfylveftrisapparec. Hhh hh midum

7p4

Brevis tManudu&io

midumradicale eonferyacincorporedirTolvendoj&nulloaliocolo re nifi nigro abfolvirur, & fic calx difconcinuus, un&uofus, pinguis, &adfufionemidoneus. , uc Patientesergofitis, &longanimes vocttm confequipoflicis, quia plurima vobis erit defpondenciae eauia. loquimur, nolice credeQtium Igicur de operarioriibusnoftris re i nos illas uno vel duobus diebusperficere, neque colores auc figna prima horula videre; non fane,verum mulcum diuque expedavi^ mus, ufque dum fata fuic pariencia inter qualicaces concrarias,quare in praxifua docec ille Trevifanus, vit in hac arce dotus & bonus, fe in carcere, hoc eft in dubio, animique fufpenfione quadraginca dies vidiflenubes & nebulas. Quin&,fi manfifle,poft verprediifle& non quavishora cerramfevelgranuminterrambonaniprojicias, jnovendo infpieies, uc videasucrtim & quancu crefcre inecperir,hoc iifaceres, ne vegecacionem quidem fuavem muko minus frtttum ande expetares. Tam ftulti funt & infipidi, qui quamprimum diffolvenscumdiflblvendoconjunxeruntjftacimaliqua operationum figna quaefunc, nec pofTunc fibimec facisfacere v, qtiin auc moveant: auc aperiancaut aliquid addant, derrahancqtie;auc falcem ignem au&fichocmodoepusnacurarimpediuii, gent, utopusaccelerent, Quareattehdas docfcrinK acproindefines optatosnonattingunt. xneae, quamprimum materiam.,' hoc eft, Sulphur maturum,fiayum, cum Sulphure fuo crudo albicante praeparafti,ac debite defponfafti, vafi include &finemoleftia ftare permitce; fireteprocedas, intra lioras vigintiquatuor ad ultimuro videbis compofitum tuum curgefratiorie caloris aquae cens, bullafqtiefortafTenonnullasemittens, tuaeponticaeinclufae materiae calorem excitare nitente ; Golprurw verovariationefficarde[uttibifakemvidebicur] primo limineconmultos neceflarib laborcsfuftifpicies, quiatum cuftosporteiiarius net, quia quidquid fatum eft, ille folustum facic, quia balrieum nofi adhtie paracum eft, hoc eft Nacuralisregis ealor nondum excitatus. eft, nonnifi paticos ceconomus Verumquiimbalneumcalefafcum nofter labores pacietur,& operationes erunt facillime diftinguendse. Quapropcerpro certo fcianc hujus arcis filii, quod primus color qtti appi-

AdRiSimtm

p&teflem.

7p$

apparebit poft argenceum eoiorem AmalgamatrTS!fporisy iioa eric , nam tionniomeflcarieoingrefluvenichie perfetanigredo color, fed quocidie quo magisminuicur albedo,ep magis fuperveriietnigrecandem compleacur. Eft enim nigredo dilTbluci do, ufquedum eorporis fignum, quod non fic hora uria, fed paulacim, verum incejGfanter: tinturaenim exrenib.us SohY& Lunae egrediens riigram fe Geulis oftendic, fed fenfuni excrahicur, & imperceptibiliter. Adven^ cus ergo riigredinis & egreflus cineturae ex vifceribus corppris dififolveiidiideme.ft modu^ & cempofis cempus, quia quamcrcocotaliceregrefla. eft tinfcura, camcito perfeta erit & abfpluta nigredo.. dieat Ludris puerorum , primo quanto niagk Hacdereaudice,quid decoquts ., tanttr magkfubtilias groffum& denigra* compofifum. Ef Bernardus TreyireHfis ait, ineipiente cerra ceeceroruffi dominari, Elemencorum >appare.c nigredo, verum non nifi paularive fuum dp miniumobtincc. Verboucabfblvam , quacuor funt cancumprinitiadcipales colorcs; primus quorumeft nigredo, lfquecardiflimus ventu, &jn duracione l.ongiflimus, qui fi niomeritaneo ingrefTuperfetus ficrec, opus utique eifet non enim cardius peexpeditiflimum, horammanerritetquam aceeflic, &in higredinis fummitacerieper rec % nullumeniffi , yerum eftiiicerftitiumirihifceoperacioiiibu-s crefcit ad funimum uiiiusgradus, ad quod non ritius pervenic-, quia iterum decrefcat: cardeigitur afeendicur adni.gredinem, carde quoin quo nec afcendae qucabeadefcenditur,nemomeiiCttmyeroeft, nec defcendac.naninihilnifiinfuo ftneqiiiefcic,yerumtiigcedorioa cftlapidis noftri finis, ergo necin ea quiefcit. , quemadQuomodo igicurapparebicnigredo.?Siciiimirum , idquc modumnxadvenic:primoerepufculum,noxcarideffiacra gradus per infenfibiles fingulo momento minus lucis in acre exiftence quam alio, donee randem nulla prorfus illum illUminec, cum nox Hocanteffirocumfierifolec intrahoram, ramen altacorifpicicur. infenfibilis cft mocus; noftrum vero opus fpacium longius quod reTu quirar, , neceftarid hjc motus magis erit impercepribilis, Hhh hh z .*. ; igicur

7p6

Brevisj&AanuduBfa

igicur qui hoc quasris -,,. exemplum tibi allacum confideres, & re< fbonfumhabebis. Ob): Ac poft primam excitacionem maceriae tin&ura omni hora & momenco egreditur, color vero egredientis cinturae eft nigredo nigerrirna J ergo poft primam materiae excicarionero incra horam apparebic nigredo nigerrima. Sed Relponderur, quod rineturae egrefia: eftnigredo riigerrima noii vero egredieii tis, vel fi fic, accamen infenfibilicer exic verum multum albi, nonniinfenfibilis nIgredo,Iicetnigerrimaegreflain compsfito nigredinem, fedcolorern gerrimamrnahifeftabirinroco & benedepufubalbunijfimodo fubjecLum albedinishonfitfubtiie rarum, quemadmodum hoc albumnune eft , ver um .& tintura in fed hocper pucrefafciofuo primo egreflii ,non eft complerenigra, fedabilla repunemobrinec,quje noneftnuduscinfcura;egreflus, cjuaeeft intertinfcuram egrefram, & aquam gnantia &refiftentia, Hac extrahc-ntem, exortaeft, hoccftinter Sulphur &Mcrcurium; dereaudiMorienumdicentem: Operatiff nofira efi nthil aliudquam txtraclio aqux , a fua terra, nec idfolum3 verum aqttx fuper ttrram non omninp eftper remiffio , donecterraputrefcat. Tinturaigicur verum egredicur cum nigredlnis figno , fe nigra,vertimalbifiima, tinfcura , quae eftanima, tantoniagis quiaquancomagisegreditur exanimatur cerra, quaeeft corpus, & fic pucrefcic & nigrefcic. Quanco igicur cempore expeclandum eric, ancequam perfette riigrefcat ?Hac in re attende quid dicac Flamellus, cotor quemprimo videre debes,eftlnigredo?8c eanon quaevis ,fedaterrlma ,idqueinter fparitrffi dierurn qtiadraginta ;Ripleusidem dieit: Commixtasnatu?as&coaquatas^permitteconcuffiberejimulfexhebdomadas,ad concipiendum,quod tempw lento eumigneexptBa\Colores quandomoritintur, demonftrabunc, eo enim tempore plcis inftar liquidae bullient, Et Bernardus in fua parabola dfcir: Exuens JRexveftes & putrefient. heloferica? nigraindutw, quamdies quadraJpkndidasySatumotradit : ginta retinet;, hocautem totumintelligedenigredlneinfiimffio remis<guodex fupra repecitisverbisFIamellipateCjyerumnigredo
ilQl

AdRulm.Cceleflem:

7p7

iri gradu putrefatIofiof cicius apparebic .'iicfeala Philofophorum tiissintrafedecimdiesinqukdurantetevi igni, continttb matcria coo& hoevelferius vel cicius fecundum ingenium operietur nigredine: perantisiii materiarum adapcacione. Verum an apparent colores intermedii, in progreflu ab albo ad ? Videture* nigrum ,quemadmoduffi'in progrefluanigroadalbum nim quod fic, quiaab exrrcmoadexcremttmnon dacurcranfirus, clicec quiderii saifiper media ; Errefpondemus,quodfiea|>paren, confuse, & quidani in aliquo opere apparebunc in progrefiu ad fummtim nigredinis, qui in alio forcafle non apparebunt, ucpocequia non func nifi colores aceidencales: verum non prorfus iidem incer at bedinemprimam & nigrcdinem , qui incerhanc & aibediiiero ultimara; quia non eft eadem racio maceriae, in priore erac craflacerreinhocvero ftrior, comburenda&purificanda, opere fpirirualior eft mareria & purior, ergo infubjetopura five depuraco, in progreffu ab excremo nigredinis ad excremum albedinis ,colcres incermedii erunclucidioresmulto&admirabillpres , quam iiquiinfubjeto , in cerrcftriapparuere. Veruminutroqueprogrefluapparebunc priori tranfitu incer excrema obfcuriores, & pauciores, & turpibres, , teftePhilofopho inpofterioripIures,niridiores ,,&fplendidiores, in liora conjunfcionis mappft ftimrauniiiigredihisahte.albedinem xima apparebunt ffiirabiliai.quptqiiotenim colores in totomundo in opere poteruntexcbgitari,tunieruntepnfpicui: &Ripla?usait, noftro apparebunt colores quibusnumquampiilchrioresapparuerimr,item anre perfectram nigredinem colores intermedii oftendent fefe, tefte Philofopho, qui eolores Draconum depingens, nigros efle flavos & azureos dicic, &hi colores,inquit,intermediidenotant , eonfeciiones tuas non perfecreadhuc efle ptitf efaetas, verbo, inrer moriendunTvari! videbttntur colores obf-ruriores , verum rari & pauci , & hoc arjtequamnoxatratoriimobnubiletHorizoiitem. Inter refurgenduro vero-plurimi & fpleno-idiflimi ofientiir,qt<i i cor, & pus)amglor'ficariincipit:, &ltixtenebrisirieipitpraedomiriari hoc in fubjecto depurato & fpirituali.

Hhh hh

Ve-

hi praedi&i colores apparebunc? Hoe fanc quo Qrdirie quia variantur niulcifariam , fed qtio rnelior decermittarinequic Grdo quatiieritfuecus aquae virae, ebffieliusfignaapparebunt. ab omnibus deferibirur} Accidentalium pr colorum prineipalium vero nemppoteft decerminare, fuflioiac tibi fi fncra dies quadraginta habeas nigredineffi, caetera non multum cures, fed bocomplecam num cft atcendere, eft enim nigredo colOr primo maxirae expetibiljs, & alii Ucccappareant, nifi & hunc videfis, dubio procul errafh j venereo colore Sed ut difcum eft, alii colotes nonftint defpiciendi, qui fi anre higredinem apparear, fu, exeepto, vel imperfetorubro, verp eum ficeiras compQfiti & partium difi fpiciendus. eft, prseripue , haecinquam prxcipitatio coritinuitasettmeoncomitetur fafalciit indicium. pcranci cemporis perdici Hoc idem ceftatur Philofophus, inquiens, vehemens ignk im* album tingit coiore papaverkjylvejlrk. Ec Flapedit conjunffionem & de nigro nigerri. mcllus in fuis Hieroglyphicis figuris aic, nifinigrum est tnum conjpexerkyquemctmque aiium viderk cotorem jinviaerrork eftcoiorrubejcens , Jiemmitium confpexerk tracipueverofufpiciendm virtutem lapidk vivificam. combuffifti, vtletUmnumcomburk una toHifce veronon ulcerius mprandum eft, aquafiqtiidem dummodo cum calpre excerno concinuo incernum tumhocfacic, , nec aliquid in coco opere haca. compoficum coadjuvanceregarur fupcrius plene defcrip/fi, ad quem Jqqua noftra eft mirabilius,quam cum ce relego. Verum

7pi

Brevis ManuduBio &c.

DE

SOLUTIONE.

Eftquc DiiTolucio Lapidis noftri in primam fuam maccriam r^r duotio , humidi manifeftacio & Nacuraruma fuaprofundicaceexabfolvirur. tratio,quaeinmitteralemaquamperducendo Haec operario non eft levis operis aut momenti, quam cnim fit acteftari potTunc. diflicilis, quiiltiinfudarurit FONS

(799)

V O N S

CHEMiCiE

PHILO-

SOPHIyEr"'
conclnebic res opus fubftancialicer & eflehtialicer confticu: Res lapidem confticnces;fecuridaharum difpofirioriem TOtum cuenCes eflenCialiter furiC corptts feu fulphur ffiaturuffi, fivc five aesalbuffi quibus adjunga8 immatttrus, srubrum,aquafeu Harurtt difpofitio confidcrac pondus tiit yas, furhus, ignis tfipiex. Pondus dtiplex, regimen duplex: quae perficiunc has & regimen. Diflblucioneffi, eperaciones, Caleinacibnem, Separacionem,Conjundionem, Putrefafcionem ,Diftillationem,Coagulationem,Sublirriacionem, Fixationem., & Exaltationem: quarumduae primaro& perationes fittnt praecipue ignis primi teffiperata, incomburenci, alterahti ignitione, balneum Regis calefacierite, illumque mutance ,difcontinuam, prim incerramfubcilcmvifcofam nigram, fceten& vocacurighis tem,deindein aquaffi ffiineralem diverficolorem, hicconcraNacuram. fiuncex coriTresquaefequuricuroperacipnes , & contranatujuraciorieigriisprimi&cercii,nacuralisnimirum ram: qui itaeoiijuncl:iefHciuntigrieminiiat4lralem , quotidiecirculando materiam , & fubtilius dfpiflbfeparandb , ufquedum totum fiat ejusdem temperamenti, & ruffi feparaca conjungendp, impf aegnando, acqtte iCapuCrefaciendo. Quinque ultiraae oper ationes fiutit ab igne Natur x, indies creIcente &praedominance, qui primoffiateriam pucrefa&am quondie \ : circum-

artis in hafce pattes dividam ; Pfima

go#

FomChemicAPhilofopbk.

a tecibus purgac,;atcenfione crebra &fclefcenfionc , circumagit,& Volatizatio', Ablutio,Mundificatio, quaeideo YoeacurPeftillacio, Gibatio, cerrae Hume&acio, &'hoctamdiu Cohobacio, Imhibirio, fit a calore, ufquedum candem fiecicas coagulare coeperic, quae dicicur infpiflacip, quae diuciori concoelione five fubliniacione fixicateni induciccujus cerffiinus eft exalcacaciojhaec non eft localis loci inferire vili nobilifilrnum quidda facere. orispro fupcriori mutatio,fedex , &fucceflivaedifpofitioH^fuhtomnesnoftraeoperationes quod nomen fincs3quae a nonnullis totidem regiffiinaappellancur:: liceteihocfacere, quodnort uccuriquefdto, quisimponeremaliC, eftnifi duplex ignis , Naturalis & eoncra aacuram: quorum pofte& oporriorpriusagic,quianonnifiperhuneilleinlttcemeducicur, &haecdub cum muprpecedereregerierationi, tetputrefationem , &exhaecontuointerfe pugnant, efliciuriC igneminnacuralem glor.iofii fitregenera* tencioneoriturpucrefaftio: poftquamaucem cio, in quaSulphur & aquaunum fiunc, & fimul eongeiacioriemacigrienifinacuraiu cipiuiitanulib Corpus igicur noftcum, quod cerra Lemnia vulgb dicicur, toaquafuarigecur: tumopusperficic,nequaquamveroriificm qua; vulgus pararenoyirs fed noftra, aqua eft vere plurialis,ttoriilla,quam vidir, erede mihi, qttae nullum umqttam nlfi verePhilpfophancem riara verum dico, facui norunc aquas mulras excrahere',,. fcilicer macirca nusniadefaciences,npftraveroaquaeftyitareruffiomnium, quam infudare ce oporcec, cum nec Spl, necLuna deerunc ad dlvitias Dicam aucem, idque fido ex animo, quaiis fit hase comparandas. manifefto eft quafi Mefcurius, at aqua,eftaquaSalispecr32,qttaein incordepttrus igtiis infernus; caye vero, ne Argenco vivo decipiaris, difmenfeMartio fed iiluro intellige Mercurium^quemSoirediens Octobri eolliges , qtiia funditperomnialoco.rum,hunerumenfe & Thefaurus tocius mundi preciofiflitum cerre maturusreperitur,
ffiUS. " -;," ,'

LTc aucem ^ noftrum, aquam npftrarn plu vialem ica cibi difcribam,ut illum poflis reperire, feicoce prae oculis efle coti mundo, qui tamen

Fons chemmPhilofophU.

8o?>

tamenignorac yaucfaltem proillo vulgaremillum accipic, varii.fque torcuris deturpat , verum autem noftrum temppre fuo negiigit, Lurido eriiiTfi quapropter nunquam noftrum perfidc magifterium. vultu Alehemiftaruniyulgui vilipena4iicit,underatum,qupdillu dant. Dotrinae vero filitis fplendore fuo ftupefacicr& ab iis in pretioftimmo habetur , quapropterres viliseft &camenpreciofiflima, quam iiuUus umquani fineffiaguo Dei judicio concempfit. Tu vero jlluffi cura videris iioli coiiremnere,quiafordidiflimus apparebic, & fi propterea fpreveris, magifterio privaberis$ finvero , cumquidem mucaca faeie c.ontemptibilehocmagftiaeftimaveris , & a glor.ipfunividebiciirseftenimaquano.ftravirgomundifl^nia inul tis amatur, pmnibus vero fufs procis yeftibus fordidiflimis induta a ftultis poflic diftingtiere fitobyiam , uthocroodoPhilofoplios ; qtiifquis ecen.imoculacus cancum nil nifi exceritis adfpexerit , illurn yeluti tanto fecrecoindignum yirgo noftra <dedignabitur, fcorta fiqtiidem fplend.id.is y eftibus indura proris' fuis fe oftentant, haecverp .eaftapreciofifliniaqtie yirgoincu.s pulcherrima extra fcediflirna videtur, quod quideni ftukos plurimpsludificat. Quisquisvero mennon .talishomofupcorpor.epaceiitifpjriturolaceiicempofficvidere, parvi aeftimabic, hunc quoque virgonoftra, uc amicum afpiciec , & , quam tuftinemonift exut.afuasfordesdecoratiflimafplendefcct &.am.are; illi eniffi infiiiiraslargietur ftultusriohpoflitrioriadfn.irari Hanc ir.aque feemellam regis divitias & jfanitatem perfetiflimam. cuifiin fecibus fufs exuendo noftriforofem &co.njugemhonorace, veftes comparabit, fuerisadjumenro,fibifplerididiflimas .tibique divitias infinitas largietur. Mtinda igiturfuprampdum efthaecnoftra Rcgina,qtiaroficr teintue-' nfpexeris, cceleftequpddamcorptis ri opiuabere-" eft enini rcvera ccelum.feu quinta eflentia Philo.foph, nifi iilum videris: crede rum,cujtis'iiitoremnonpoflisimagiiiari ocuhs meisvidi.mar^lpustetigi, mihi,namniyeuffiejusfpJendorem quo pulchrius haud quicquam poflit excpgitari. Eftigit|ir^|uanp-' ftravere ppiitica,ferena, criftallina", pura &munda, quafripli ita e||. m fua natura, qualiter illam reddimus per arriflcium noftfum^eft que Iii ii mare

$02

Fons ChemicA Philofophu.

fonsnofter occultus, ex quo Aurum naturaliter cre* marcnoftrum, atum eft: cum tamen fe praeferat Auro & vincac illud, & in hpra fuse nacivicatis aurum cum illo jungitur , & in eo lavatur , & crefcit uquera nec Caefar , necPapapretrumquefimulinheroemrortem, cum viribus tuishancaquamexQmnibtisigirur tiopoflintemerc. ^uire, cujus tinica plus mille minis valet, quia per hanc folam abfque mundi,limati additione] lapidem aliolabore [nifi corporisperfedi, noftrumhonoratiflimum perficies, cui nullusin mundoThefaurus adsequaripoflit. Profunda veromedirarioncopus eft, antequam marenoftrum &refluxum cjus : veruntamcn fe~ conciperevaleasjfluxumnempe dulus fi fueris, juvante Deo, votum confequere. Ego pro mea parte poftquam coghoviflem agrum ingenere, unde fcarurirechicfons annumcumdimidioaflidueftunbfterfecrecus, ramennonnifiper dens & profundisvacansconremplationibus, hanceliceredidici , furnusme diu laruit : poftquam vero hunc quiaigneutffapienrum fcivi, & quomodo vafi ftio proprio aprandus eflet, paucos poft dies admirandum aquaenoftrse nitoremfum conremplatus, quo vifonon fic&in Theorica, & vice' utinpraxi, potuinon obftupefieri,nam illumnulla verfa:qtiienim hujiisaquaemagifteriumexatetenet,. Philofophorumverba,autfecrera,dita,fcripta, velaenigmatalare, nihil bunt:ficquicunquehancnoftramaquamfemelelaboravit mundum jufta quantitate ampliusreftateiagendum,nifiutcorpus immittat, vafqtieoccludat,&ficftarepermitcat , ufqueadopcris Ethaecaqua ftignis,quimoripariter&vivere complemenrum. facic, de quofcripfic dotus illevir JoannesPonranus, quem quife^ , cceceraenim rneladepcuseft,adAucumnumfui laborispervenic cunfca a,nattira perficientur, diflblvec enim & coagulabit, calcina* bit, & putrefaciec, & omnia perficiec regimina fucceflive unum poft aliud,ufqueadcomplcmentumperfetum. Duplicem.yerpalium , quani cird hunc pri-habemusignem , quemtufacilecognofces nuim didicifti, fedutadaquamrevertamur,in qua [credemihi] totum fecretum confiitit, quaeaqua licec fic una,non camen eft fimplex fed

Fons Cbemic* PhilofopbU.

0,

fed conipofita, nempe ex vafe & igne Philofophorum, quibus tertiumadditur,nempevinculum. Quumigicurdevafenoftfblpquimur, incelligeaquamnoftram, quumdeigne, icidemaquamincellige, & quum de ftirno difpucamus, nilul ab aqua diverfum atic diviEft ergo vas unum, furnus unus, ignis unus, & haec fum volumus. omnia ftinc unum, videlicec aqua. Ignis igicur digeric, vas albefacic & penccrac, & furrius feu vinculum omnia circumdac & includit, & deniqueidem 2",&notabene,quod ignis eft$,vas quoque^furnus nullus eftignis in cocp operenifi Mercurius , cum tamen ffiulciplcx fir fignis,&multipiexaqua; ftuicergocam ignis quam aqua vircuce uci &numero, genere vero in uno eodemque inopercdiverfificaca, Eft itaque ignis nofter vivus, con veniunt, nempe Mercurip, aquas &haecomhiafuntunum. viva#vasviv>um,furnusvivus, Seias quoque chariflimc, quod unicumeft in toto orbe, in quo Similis eft ctim Auro eflenMercurius hic nofter reperiendu.s cft, tiae,diflimilisfiibft;anriae,etijusEleiTaent.aconverteiido quod quaeCcelumcum rerra conj unge fuper ignem amicitiae,& ris invenies. in firmamenti naedio avem Hermerisvidebis, Naturas ne confundas, fed dividas, &reconjungas, viramtocamre~ &inhonoteper Iiocmaxiftium. gnabis; Audiigirurfecrerum A plaga Meridionali verfus Oecidencem repcritur monsaltis, &abaltiflimo> fimus,Soliquamproximus,quiunu'seftexfeptero altitudine fccundus; Mpns hic, de quo nunc fit fcrmo, eft temperaturae admodum calidae, qtiia non longe difta t a Sole, & in hoc monte vapor clauditur, five fpirittis,.quiad opus noftrum eft apprimeneceflarius,noHautemafc.endit,nifivivificctur, necviv.ificatur,nifiiri moncis fummitate terra adgenua fodiamr, verum fi hoc fiat, afcendit fpiricus,fivecenuiflimaexhalacio, quaecongelata abaere ftillaninftar balnei ealefalimpidiflimam doperguttasdecurritinaquam tam, qua?ftatim colligitur: eft cnim verus Mercurii Cadticeus,quo curn mira operatur: haeceft aqua noftra, vas noftrum, ignis nofter, &furnusnofter, eftqtienofterMercuriiis,&non vulgi, fedliquor Salis puriflimi calidus & humidu?,quenaMercurium nominamus,. 2. Iii ii quia

$o4

Fons Chemicti PhilofophU.

ad Solem fafca,eft immaturus & frigidus. A-, comparatione quia men dico tibi, quod nifi creafiet Omnipocens huncMercurium,imcranfmutatio,quiaSolnontingicnifipripoffibiliseirecmecallorum O beus cingacur, non aucem cingicur, nifi aqua hac noftra divina. acificam hanc humidicacem, quaeccelum cft Philofophicum , unde hauTerunc Sophi \ O aquam permanendeliciasfuasinaeftimabilcs nitrum noftrum , &Salpctrse tem,SoIemdiflblvens,&emendans, rnirabilisl cujus pretium eft inaeftimabile, cum tamen parvi aeftimecur. Resigicur eft vilis, & camen admodum preciofa, quam & unicam Sol nofter amat uc fponfam, cujus virtutem vulgus fi cognovis Eft enim aurum fet,milleargentiunciisdraehmamnonvenderet} vivum & penetrans , ideo corpus auri convertit in pretiofiflimum, vinculo cum eo conj ungitur ut fcemella merum fpirirum&connubii Sol admiratur , & in illa gaudet, & marito, cujus pulchritudinem & illa pietate commota virum prae amore fuam uxorem interficit, vivificat, & abillo impraegnatur, concipit & gravefcit, filium quoOfcelices illos, quoshuncnoftra: queparitregemfereniflimum. aquae fontem adire licet! ex illo enim fi bibcrint, & fruftulum poftea Principes per totam vitam in tem decarnepinguicomederintjUt confiftitin hoc mari noTotum igicurartisfecretum regnabunt. nummosfuos , fi quodquicunqneignoraverit, ffcroccgnofcendo, 5 perdirionijamdudumdeftinavit quos circa hoc opus impendat, Occanus enim nofter ab uno monte illoque altiflimo crahicoriginem, dequo monce fuperius dixi. Quod ii adfummicacem afcen" albtis dens, adgenuaufquefoderis,exhalacioquaedamfiveftimus Aliud aucem reftat feafcendec, qui cotuffi magifterium perficiec. crerum,quod minime igtiorare teneris,ut votum coiifequaris, quomodoTiimirumtibifitinmontefodiendum , quandoquidem terra montisiiifuperficienulloitufitfecabilis: tantaenimeftejusficciduriorem,,mediante ealoreconcrevit. tas, quod in ftibftantiarofilice Attendas igitur huicfecreto. , In loeis Saturninis reperitur herbula quaedaro Satumia dita, cujtis ramuli apparent ficci, vertim in radice,fuccusabundat , hanc tucolligens herbamunacumradiceuna tecum

Fons Chemi&e PhitofophU.

$o$-

Vultccumporcabis, donecad moiirispedem venerisjfubcerquem hcrbam cuamfepclies cani minifteriofodiens , quae ftacim poros Tum demura ad fummicamonris permeatcerram ejus laxandp. tem fcandens facillime perforabis ufqtie ad genua, & infundes aqua: iiccae cancum, uc ad imum montis defcend ens impoficam pinguis & herbam iry:aiefaciac,quaiftacimmadefacT:aunaeumaqua'inftarfumi afceiidic, & rapic fecum fpiricum moncis furfum ferens fecum, qui fpiritus eft ignea vis mifcens fe aquae, & in illa habitans, eftque aqua ctii immififti vincttlttm tuum ,iive vas, aut furnus, fpiritus Sacurnias eftfumusalbificaris, , &haecomniafunt &vapormontiscftignis Mercurius, iic habes Sacurniam Vegecabilem Regalem & Mineralem herbam, ex quacum carne pingui fir cale brodium, cui nullae ir . Jam habes cOtttm aquae noftrae mundodapescompararipoflunc. fecrectim fub aenigmacico fermone defcripcum, non tamen adeo obfctif e, quiri facile, fedulus fifueris & dotus, pofliseontemplando, Haecenim funcomnialapidisnocbmplere. &experirhentisopus itri vera principiamatcrialia, praeter quaenihil opus noftrum poflic aucdebec ingredi> rex nimirum & aqua quaeregis eft balneum , & fciro quodaquanoftra eft vas, quacenusinilla rexnofter eonrinecur, & furnu s quacenns in illa vis ignea includitur, &: ignis quatecus in illa virtus fett fpiritus ffiontis inhabitat,&feemina quatenus vaporem vegetabilisSaturniae compIeticur,quae Soli eft amiciffima, & illumpenetrat^albefacit^&mollicemkcerefacicipermarcumvisignea^quae aqua: includicur, inripic fuper corpus noftriiffi: fic redutuffi operari terendo &mortlficando, adurendo, &pucrefaciendo ,fea potius calor adhaecfaeiendaftimulandoufqueduminnacttstarideniSolis depoceiiciainaebatrideducitur, figir,&titiqui deaibat,eoagulat, git: ideoque Lapis nofter mundtis dicitur, quia agens & patiens in fe unita continet. Ipfe eft fimul mo vens, & motum ativum & pafiifuccurvtim,fixiim&yolatilc, maturtim&cruduni,quorumunum rit altcri & alterurri in akero emendatur, quia u trumque fibi eft hoIdem eniffi eft Suiphur & Mercurius in aqua & in mogenettm. decoctione foladiverfificanecfuntniil eorporeidentitategeneris, ta. Jii ii 3

8$6

FonsChemietnPhilofophU.

Quare non ideo jubeffius Sulphuri ma. ca. Tenehocfecretum. turo & fixo Mercurium crudum & volarilem commfceri, uc afferamus aliud efle Sulphur inutto quam in alcero, & alium Mercuritim: ubi enini cum eflec Mecailorum homogeneicas, quam in lapidenofedideo nosdtiashasfpeciescommifcemus , uc ftroafleveramus: quam nacura fimplex Aurum in mineris fbrbreviorilongefpario, mavic , nos arcificionoftroauruffimillegradibusplufquamperfe. ex folo Mercurio crudo&humiftumperficeremus.Nacuraquippe do & friido, abfque ulla additionc fubter terras aurum longa decoVerumramen arsadopus contrahendum Mertionecreneravir. curio per artem mundatisfimo Sulphur matut um & fixuffi iffimittit, Mefcurium extraatqucita virtucem Sulphuris digeftisfimam per forcicer iriimutac & perfieic in Ehir: qua; vis SulphureaMercurium lixir complecum. Obfervaigitur opus & ejus proceflum, unde in Aurum eft corpus cali. abbreviationis. telliges caufam mirae operis dum & ficeum, Luna frigida & humida , Mercurius medium dcfereiiditinturas: Corpus Solis eft digeftisfimum,Lunaeiraperfcfcum &immaturum,Merctiriusvinculum, qupcum duo haec contraria e.um ignitione debita & conuniuntur. Jtinge Lunam Mercurio veniente, & ita mifce, ut Luha cum MerCurio fiat unus_Mercurius & decideiir a Mercurio pmnesfeecs & fuperisncminfcretinens, Iicecnondiaphafluicaces, & fiec clarus canquam oculiLachyma, nus: cum demum cum Auro comrnifce hnnc Mercurium, in quoert Luna & io-nis;& cum calidum & ficcum amabic frigidum & huroidu, & in leto ftio, hoc eft, igne amiciria? coneumbcnr, & vir diflblvetur tum fpititus & fuper mulicrem, & niulier coagulabitur fuper virum, Pcrge poftca quo pede ccepilti, corpus unuffi fiunt commixtione. , doneo fpiricuscorpus tociefqueccelumfupercerramfuamreitera Ttinc enim lapis nofter perfeinduac,&ucrumquefimulfigatur. tuseft, &regalipraeditusvircuce, quemnullumprerium poflit.eEft e-tenim Mercurius omnium Merallorum aqua,.' & Juec mcre; Et quemadmdum in illo decpquuntur. aqua fimplex , qusein
fua

Fons chemica PhilofiphU.

8o7

nihilominus tamenfi fueric cum fua Natttra ffigida eft &humida, decotione permixca, aliasfufcipicacinquocumquc vegecabili in duic qualicates rei , ncmpe permixtas: cujus vis& fpiricus feuvita, decotionemin aquam egredicur , &aqtisein aquarefidec , per crafla camen & corporalis qua convercibilicer recipicejusiiaturam; terrea pars fubftanria;decofcae,noneft fpiricus ille aqueas qualitatesimmutans,fed abhujriore poft deeoctionem eft fcparabilis. Pa^ ri modo de Argento vivo cura fuis fpeciebus intelligendum eft, differenrer tamen, quodcunque enim aut Mecallum auc Minerale fic fuericMercitrio familiare, ut cum illo petmiriima permifceri, & dcfecundum mecalii fic conjuncti fpecies coquipoflic,Mercuriusille Sunc ergo fpecies aliasinduit qualicaces , fuafque feccsrejiciec. merallicae&mirieralesfubordinate , &fubalcernatiminilIodecominerales per dequamfpiritus quendae, &ipfeeftillarumaqua,in coctioiiem emittuntur; illam que alcerant, non aliter quam Vegecabilia in aqua fua fimplici decocta. Duplex tamen nocanda eft differcnciainccr praedi&asdecoctiones , prima quod aqua cumvegeMercurius 'tabilibus in coagulatione nonfigitur, quemadmodum cum metallis, quare fortiores haecfunt compoficiohis quatn illa. Sectmda, quod in Vegetabilium aut Animalium dcco<5tione aqua , quum fic humor diaphanus , non folum yircucem & qualitaces novas,verum camenaliumabilloqucmhabuiccolorem reripic. Non Alteracur eriim ejus Narura, fed autem fic fe habec in Mercurio. noncolor necfluxus forma : verum mctalli diflbluci color lacecfub forma liquids argenci vivi , & vi fuanonapparec. Prius igicur Mercurius in Mecallum diflblvendo, pofteaagic Merallum in Mercolor Mccalli, curium coagulando, &ucin diflblutione forrna& fub forma& coiore Mercurii lacebac , fic & iri coagulacione forrha & color Mcrcurii fub Meralli colore &' forma abfcondi* tur , fic nec Metalli qualicacesin diffolurione prohibenr Mcrcurii fluxum, ncc Mercurii qualicares in coagularioneimpediuncmecalli fixitatem. An non hic obfervas miram quandam inrer Mercuritsrn& Mecalla concordantiam ; amanr. etoitn uc macer & filius , foror

8o$

Fens Cbemicti PbilofopkU.

foror & fracer, mas & feeniina; quar ecorpora.per aquam melioranhoc eft nacur, & capiunc in illa & per illam latitudinem fubtilitatis, turam fpiritualem & voiacilem, & aqua per cprpora viciflim emendatur, & retinetur, & induit ftatura.ro corpoream, & fic cocum fimulmaruraturcompofitum,cumageutiafactafuerinc paciencia, & Racio vero , quod color Mer eurii a corpore diflbluto vice verfa. , haeoeft., quodterra &aquafuntin noiimuteturindecoctione , &itatemperata, Mercuriohomogenca urrieutrapoflitabaltera adeo f orrirer ceramifta, quod una, cum mira matefepar ari, ftuirque fubftantiae denfitas, quaecolores abfcondat: riaeteriuitatetaiitaeft Mercurii proportio corrumpacur vel dcftrtifciye cum undefiulla vel generative CUJTI rebus deturpantibus, corporefibi approptiato fubftantiae ftatimimmiflammahifeftabiccplorem. Stincautem proterrae & aqti3e;refpetu fecundae fluit & portiones Mercurii refpefcu cft iiqtiidus,re(pefcuprimae,nihil quodtangitmadefacit, praeter il, qua?difca Exhisipfis ludfoIum,quodeftdeuriitatefuaenatttrae.. func , nirieserrpresopefariCumiiiMercuripderegutitur, Quidam enim obftrttwhc auc dividttnc ejus lipmogeneicaccin, deficcanalii cerram corrunipences, do variis ftiblimacionibus: difproporrioHi quocquocfuiicmjliil iiances diaphanicacem indueendo. unqtiam Eft ecenim Mercurius Mecalloruiii nifi opus Sophifticum faciunt. venis terrae forrnafperma,qtiodplurimacumfagaritateNacurain vitad metallum,necqtiidquameideeftpr3eterpuraffi digeftionem,. mecallico iucomburente, nonautem digericurnifi apuroSulphure ccntro haber,per qtiod Nacura in iongo quod quidem infuo cempohoc aucem quomodoartefuarliceret re Aurumexilloformarec': , homini eft ignotum: Aurum nempe exMercur io folo abfque ulla ad ditione, etfi fieri pofiit, non tamen nifi longo teroporeperficererur, & plurimis ctim impenfis, qtiae ftibire fatutim eflec in fimplici.Auro Eft ergo unicum in mundo Sulphur, quodnatura performando. Hoc igitur cu.m illo rafecit,quod eft Mercurius farhjliarisfimura. dicaliter permifcetur ,&pef hocMercuriusdecoquitur, & Mercurius propter qualitatiim repugnantiam illud putrefacit, atque ita per rcgene-

FonsChemicd: PhihfkphU.

80 p

, qualeinmincrishabetur, regcneratioricm refurgit, nenAurunv fcdfpificuale, penecrativum, &cingens, in cancum ucMecallaquaevisimperfeclafacileingrcdiacur,dumfuperiIIaprojicitur,qu3etem-. ad anaticam Auri proporcionem digeric, & rej etis pore breviflimo fecibus, perfe&aefanicacirefticuic. Videsigirur quod Mercurius aullo modo eft a nacura fua quam habec, difproportionandus , fed rnaturandus, idquc non per fc fine quavis additione, & camen abfexcranca additionc , fed per radicalem corporis mtmquc ulla <Ji cum illo;unionem per minitna , quae fit fecreta noftra coajun.tione. Vide tamen ne decipiaris, nonenimefthaecconjunfed foliiramodo natutali,hominenoa tiomanuaIifaitaoperatione, verum & ejuscaufamnoii beneinrelligente s folurnnonadjuvante, Fatui norunt corpus Auri cuna quarehocopusDivinumvoeatur. Mercurio confundere, & tum vocant illud Aurum animatum, verumnihil inilloinveniunt. Quamvis enimh.aecduofimutmilIeaftnismanercnr, poftea nihilominus unum ab altero infua proprianatura rccederet. Quare uon fuit alterativa coiijunfcio, fed cancurh duorum intcrfe conrufio. At in noftra operacione fpirirus SolisinadeO uc nunquam poftea rccedatunum fiiadit fe fpiricui Mercurii, ab altero, quemadmodum nec aqua mixca aquae. In hae igirur operatione maximum,imo totum artis larec fccretum. Actendasigicur fiIiDotrinae,& eauce videas,ne hic aberres. Corpus igirur Solis nuft, nifimedianceLuna, quamconjungeturcumMercurioperintima feu corpore impcrfecTro & igne. Ec haecLuna eft fucctis aqtiae vicae, quaelacec in Mercurio,qui cum igne eft acuacus,&eft fpiricus in trans corpus,&illudalterans&eogensilludfuamretinereaiiimam. Jam igitur vides, quali de Mercurio hatetius fumus loquuti, non vulgaeft Mercurius, fedaquaMerrifcdpluviali,quiproprieditttsiion curialis : Mercuriusenimvulgieftaqua , feddeefteifpiritus&vis igneaad urendum: fupple fipotes quod deeftfummo cumartificio s Sedfihoc turanonampliuseritMcrcuriusyulgijfedfimilisnoftro. facere on poflis, dimitte iftum Mercuriuni, quia nihil abipfo prsgKkk kk' ter

8io

Fons Chemiu

PhilofophU.

EccejamDeuseftceftis,remtotam rerdamnumexpetarepoflis. narravi, quam fi prudensfuerisignorarenon poflis: Mercurius enim alitid in opere , in hoc enim labovulgi plures feduxit, quam quidvis noftrum non rantesnihil invenerant, quod Mercurium propterea, Sed utadconjunfcionemredeamus,qu3e,credemihi, agnovertint. u eft to tum artis ar cantim: terra enim cum aqua non iiifeparabilitet nitur, fedaquaaquaefortiCeradhaeret: hincfequitur, quodlaudabi= : atteudas celebratur nifipoft diflblutionera lishaecconjuiictionon fitin Mer&haecdiflblutio igiturtufolucioni,&naturaconjungec, curio per opem Luriae-inclufae & ignis. Luna cnim penetrac, & albe& tcrit, aqua vero utramque hanc virtufacit,&ignismorcificac, cem includit, juxta dittmi Philofophi ,lgnkf quem tibi oftendam efi a& aquamjubtilitatafaerint}nibil qua: & alitis,- T^ificorporaperignem O beatum noftrum Mercurium, qtti nos liberat a ft in magifterio. | Illi enim mukas fuismanitotlaboribus,quosSophiftaepatituitur & nihil proficitint,quiaverumnaturae curbusoperatioHesfaciurit, Nos vero nihil facimus ,-fed omnia Mercttrio facienfum ignorant. dacommittimus,qu}meliorimethodojiixtanaturaleffifuuminftintum progredittir,quam posfic excogitare: tenettir qtiivis hominum enim finis fui necesfitate, qtiare viam retam ntinquam tranfgreditur,finonimpediatur. Atirum Sunt autem qtiidara Sophifticioperantes, quiacceptiim ahaecin phiolaconcludunc, 5 commirtunt, ignique fuperporitint, ; vertira exquo pingue fertien& liquidindeexiraiuraexpeciantes bonumin terramfterileminjiciiint,deripiillos contingic , nieflem quia uc fuperitis dictuni enim.quarn exfpetant, nullarainveniunt, eft, & inferius latitis dicettir^ Atirtim non eft materia noftri lapidis in horunicornmixtio totafuaeflentia,nedumMercurius: quareriuda Aurumaucemficfehabetiri noftrumgenerare, nonpoteftlapidem ciijusinrenibusabditisfiopere,utmafculusadopus generarionis, debitaac&hocinmatrice misfemenlatet:qtipdfi.feftieleiniferit, caloredeeonjungatur, cipiatur, & cura pasfivo fpetniatefeemineo bito

Fons ChemicA FkilofophU.

feitofoveacur,alimenco tur, quodopus noftruin

811

tumfaneex Aurohabebiproprio cibetur, Sicnechomo praeftabitabunde. qua homp : habet autem in eft,Pater,necmateriaembryomsappellaripoteft fetalemmateriam , ex qua per conjunctionemdisfimilismateriae eodem genere per aptaro difpofitionem formattir infpermaticaein de Aurointelligendum eflecenfeo. fans; parimodo Aurum utiqtic eft omniura Metallorum perfetisfimum, &lapidisnoftri pater, non vero quod eftin Auro quodemittit, tamen ejuseft materia:fperma fi tractecur, hoc utique erit ipfa lapidis noftri mamodoperartificium nihil aliud quam virtus Auri teria mafculina,eftque digeftisfima,qn3e artificium , &turovocatur Atirumnoexilloextrahiturperfagax : ftrumvivum, quod eft mortttum &Jtionvulgar.e, ficquoque&irt vir mortuus dici poteft [ refpectu habito ad aprocreationehominis , quam in fehaufquedum debitammateriam ctumgenerationis,] in arte noftra accidit. bet, in locum aprum efruderit; non diflimiliter Aurum vulgi: diiferunt enim qtiemNoneftergoAururonoftrum a fuo [quodhabet] admodum pacerdiffert ofpermate: primumad eft urile& vrvum , alterum vero niortuuiii & inutile, pusnoftrum donec vivificetur, hoc eft,fperma fuum [ qupd eft ativa virtus noftri cautela, furaite lapidis] emitcac. .Sicigiturvpspergitefumtriacum & femen ab i.pfo fuaviter extrahite, corpus hoc, quod demonftravi, ttini quiderii [nec ance.] hoc Aurum [ quod niortutim antea fuit, otibfum & inutile ] hac arte vivum aciivum & operj noftro idoneum famafculinam cttim, primam tibi fufticiet lapidis lioftri.materiam, fcilicet, & ficnon amplius hoc a nobis yocatur Anrtim, fed aes,mao-nefia, plumbura, firaus, nec proprie quidcm Aurum dici poteft; Au, nec ulla arte rumquippeefteorpus,ho.cverochaos,ideftfpiritus , quia corpus in.fpiritum eft Aurifpedemrevercecur adpriftinam : lubeopofteros corpora facere converfum. HincMenabdes iricorporta. Hermes quoqtie ait: Filiextrahea radioumbramfitam^hoc eil, extrabeabAuro quodvadiw appctiaturfemenfuum oiuodumbra vocatur, refidet, fub tumquiaabdiciiiime..&quafiinumbra tum-etiamquia 2. Kkkkk um-

%i2

Fons CbemicA PbilofopkU.

umbra obfcura nigredinis egreditur, Ariftoteles icidem aic, primum in Mercurium quodfacere debesefi,ut LMercuriumJitbtimeSideindeut mnndum corpora munda mittas; qualis aucem hic incelligacur Mereurii fublimacio, lefcorem admonicum velim, infinicas cfle fublimationacuralem, qua nesfalfas,erroneas, &Sophifticas,unamveram& Ego hic miflis omnibus vttlgaribus operatamenficperarcificium. tionibus, f equor Plulofophor um intencioncm, illamque fublimacio aem vclim, quam illi primam mareriae tenuis praeparationem appel ccrrenae interpofirionis ut deLunatollicur, lancpcrquamEccIipfis quod ficquumfufcafphaera poflicilluminacionemaSoleaccipere, cum Jove Sacurni, quaetotum obnubilabat Horizontem, dcletur, afcendicinaeremnebula fplendidisfima, unde imperiumobtinente &peramabilis, quacmollicefupcrcerraftillacrosfincerusamcenus am, & iii ejus vencrefive finu vcncos magnos excicac, quifurfum la imbuicur, quirurfum pidemnoftrumportant,undevircuceccelefti inrerram , qtiaenucrixejuseft, delapfiiscerrenaminduicnacuram corporcamquesfic recipic vim fuperibrum & inferiorum.Concludimus crgo,nullo modo nec Aurum riecMcrcurium pofle nobis prima cin&ura exAttro diflblnoftrilapidismaceriampraebereufquedum , quae tinturaeft vendoperMercuriumdiflblventemexcrahacur virrus activa viva non mortua , qucmadmodum Aurum ante fuam diflblutionera mortuum fuit. Haeeeft vccerumPhilofophorum madicit Auclornoviluminis,^, teria^quamacciperedebemus^tfrfut fed non apparet denecartificiptacetjn qua cognofcendatota latetpefeclio, Quapropcer jubeo vos quicunque hujus arcani inveftigarores efTe velitiSjtitcSpiatis illud quod vile eft &coci mundo manifeftiffimurn, ex quo excrahetis modomiriflimo qtiod eft in illo accultiflimumdioc eft menftruum noftrum, & Mecurius occidens eft ager nofter Philofophicus, in qtio vefter Soli orietur & furgec ; hoc jiingice cum fponfofuo deletabili &in leto amiciciae concumbere permirtite exoecnltahac natura [quseeftMerpr3eteramotionem,ufqtiedum eurius per Philefophum regeneracus] egrediacur vircus vivifica,quas mor-

fimsCbimite PhitofophU.

fyg

mcr tuum refufcitet: tum adcft regia proles, cujus pater efi: SoLLtin mater, &c fic yeriflimam habetis explicacionem novi Iuminis, capiendum eft, inquic Aucor, quod eft fed non videcur , donec accifiei maceria ufurpanveravcccrumPhilofophorum placeac,&hocpro dum, & fic plene acquc plane difcum eft de corpore noftro, & de aHisadjungi qtianoftrafivedeSulphurenoftrorubeo&aercalbo. debere diximusfurnuhi, vas, & ignem criplicem .-notaco bene,quod &: quibtis de rebus hic ioquor ; eft enim furnus luteus vellaccricius , vas vicreum, ignifque elemencaris, de quibus in ferius dicenoftra:hic tnus in ulcimomembrohujusTratarulidedifpofitione verb de rebus eflfenrialicer & fubftanrialicer operi compecencibus lo*. quimur. Eccnim furnus ille latericitts rion fblec a nobisappellari furnusnofter , necigniselemencarisignisnoftcr,neevasvicreumvas noftrum: haeccnim vulgo & Sophiftis nobifcum func communia, &: horum cxcernoruro curioficace nos faepevel eciam femper excellenc; llla vero noftra vocamus, quaeilli nec habenc nec habere poflunc. A* mcn dico, quod ignis nofter, furnus nofteryvasnoftrum fecrcra func, &non nifi Philofophisobvia,quippevelrpfam noftrioperiseflcntiamintranc. Hinc Philofophus quidam de igne.hoc fcribens inquit, Ecceignis quem ribi oftendam eft aqua; Icem alius de vafefie ccftatur: VasPhilofbphorumeftaquaeorum. Aiiusitem,intentiofcribir omnium Philofbphorum haeccft, quod fierenr omnes operationesignefuohumido,infurnofecrcto&occultovafe, quae teftimonia clare fatis demonftrantaliumigneBi,vas,furnumque,quamqu Proinde frater mi, nefitcaufa tibi fcrupuli, quod vulgoftintnota. ftirnum igncm vafqtienoftrum inter res eflentialiter lapidem confti9 tuentes fuperi numerarem: Inhocfiquidemfequoromniumiiihac HocdevafeSendiintentionem. artefcribentiumPhilofophorum vogius fcribens, vas Naturse nominat, ignem itemNaturae. Flamellus,item.Artephius, Lullius, cuntique caeteri eandem tenuerefententiam. Patetproindevoluiireillosaliquid ab ociilisplebisoccul' tum. Ego vero fub fide bona dico,quod haectrianoiifuntnifi imum: nam Kkk kk 3

8i4

Pns Cb&nicA PbilofophU.

eft nifi unica, hoc norttnr & ceftabuncur filii artis namNacuranon eft quarenus excruciac corpora magis quam ignis, adepri. Ignis eniffi roinde virium ardens dicitur &ignis forciflinius.HincPhilofopiius, comburite asnoftrumig-nenoftrofortifiimo, quod dum audiuric Sophiftae decepci func, ignem carbonum aur flammae pucances eire,qui noftro igni eft concrarius. De hoc Johannes Mechungus loartificialtsignktantum quifur Nuliw,ino^\it, valetinfunderecalorem ,quant.we, Clovenit.^J-'':i>s.

l>S.{

JOHAN-

JOHANNIS

FRIDERICI
HELVETH

VITULUS
AUREUS,
Quem Mundus adorat Scorat,
ln quo tratlatur DE

%ARISS1M0

MIRACVLO NATVRJS transmutandi Metalla,

Nempe

Quomodo lota Plumbi fubjlantia

vel intra momentum e%

quavkjminijna Lapidk veri Philofephici particula in Aurum ,ff'*:'': ojbryzum commutatafuerit Haga : Comitk. /'>'". ",;:>A

Kfi

"V

C7

Job. p. v. 5. nos ipfainteUigerenon poffumm.

SenecaEpift. 77.

Dtuijpkabiliafacityfed

Mquo animo audknda funt imperitorum convitUy fff ad honefla vadenti eontemnendm eft ipfe gontemptm.

\(W1

% o

AmpliJJimo^PmceltentiJJimoque

Du.THEODOR
ipfos Tttrcat,

Arshiatro multU peregrimt$onibm ffetebrattjpmo 9 velinter

PracJicoitfr apud Amftetod/tmenjesfeiicjfimo fortmwprumintimo. Nec-non y i R. i s Ami-

K E T J E S,

flobtliffimk.^BxceUenmfimk^Experientifpmkque^ariteratqHeAccura' tijftmuin pTtlcania Attatotnin perfcrutatoribtu,

Pn. JOHANNI

CASP ARI

FAUSIO,

Serenifi. Eletfar. Patatin. Heidelberg. Conjiliario 0 Archtatro aulicof Juxfaac

Pn. CHRISTIANO
Seren. Eleff. Brandenb.C0nJili.ario

MENTZELIO,
ac Archiatro Aulico

,Dnn. Patronis meis a?tatem colendisatque Amici.s integeriimis.

EPISTOLA

NUNCUPATORIA.
nec-nonin Vulcariia Nobiliflimi, ExcellenciiEmi, Experciflimi, AnatomiaaccuratifiimiDnn. Perfcrutatores, atque Amiciintegerrimi, feritatem <^sfrquominus in lucem ederem atquepervulgarcm tk Spagyric* sntiquamper unumprecicfiffimum Arcanummiegometvidi, rdculofum^ quodnontmtumbifceoculis fedipje Llt II etiam

volui, necpotm Amich meis deefjehonoratifpmis,

NEc

ttttam Plumbi in igne volatitk majfam impnram adhibitiopulverk tranfin Aurum transftirmakiijixum afJ velintramomentu mutatoriipauxillo [ufiinens: ufquadeo ut nullatenm que qttodvk Ignk examenferfeveranter hoc illkyqui haclenw,Arcanum gftiquam amplius dubitandumfitfimiliter atfoalik perfhaferuntifedecontrarie nujqmm gentium dari ifibifiariter ^atura Mercurim ille Philofiperfuafiffimumhabeamw, quodinrerum phorumPrimomaterialkexftet,quiefiin/tarFentkexundantkejfec7ibus admirandk 4iifeu Omne rationk humans. reprehenfibtlk acumen ac lumen elucebit ex hoc meaOpufculo,quod VobU PatrOnk mek effugientihw,prout tanquam Defenferibw Dominktfcjaptentkfimk nuncupareae primarik, conficrare volui. Interea loci tamtn confciaik obfccro, me non in eum conquenquamdocerem Arttmihiipfimet incognitAmfedut fcripfifjefinem,ut tantummodo verum Arcani hujw Procejfum recenferem.EcquidentmVeveraWruritati magk velificatur acpatrocinatur quam ipfaVeritatkLux mminatim in iis teru quippe animaritium eft, Vitamfilentio tranfire^id^ ac requirunturadpropdgandamfapientisjimipa'quapotiffimumfpettant riteratfepoteniiJJtmiDeiCreatorkgbriam, Jguarequumindtgnumat% Majefiatifhominem quemoporiet ejfeDivinaNatura ingratumfitDivins, conforitm ,cumh rutis pbhrutefiere,ego vobk Amick mekfdeikfimis^Scu vires animiconcefJerunt,bientiafe hujwPatrenk\qmntumprotempore omnia comtnemorare, in animit Jioriam hanc rarisfimaofferrefiona^fde tneum induxi.MtsJis lenociniis igitur quibm vts verborumphaleratorum atife lemnkck&veftigio adea,qu&cUntL de hoc Elia Avti&a&vidi&audi* . *vi,enarrandame aecingam. Enimvero egbquidemnonfuiintamintimi Mcdici* meinfirueret in Modopraparadi JpfimfamiliaritateVerJatw,m mihiin namtntverfilemChjmi&Phyfico-artificialkMethodo%talestamen Medendi Methodojhppeditaviiraiiones, ut ipfumfuklaudibw codignis
nunquamfatueveherevakam. zAzquk igitur ttnimcs,Curiofi]fimiDnn.FautoMS titcfeartk Chymic&ver& Amatoresi hoc levidenfe munufiulum accipitc, aut ,fima* vukis y animiduntaxairecreandigratia ulpote inquo enarraturui iUudperlegite, fum omnia,qus diverfisinternos vicibw& coUoquiipemUafunts quideadformam humillime apprecando3 uieadem^uaaUosTrablatulorum 'meorumaccipijiisbemvoleutia)&huncmvellumaccipialk>cjuippequemP^obisadmiraiionkmovend& mgend&c^ caus-a demifie dedico atq^ officiofe dono, JBene valite, avetejavete. n-t E. E. D, % Humillimiii , Fridericus Helvetius. Jchanhes

!(3is>)

CAPIIT

I.

Excellenciilimi

Expenenjiflimique

Domini,

acvinAntequam egode Philofophico FYGMJEQvinccnte inhopSecretorum T H E A T R O ciente GIG ANThS fcribere aggrediar, annuiie quafo, ui pace veflra verbk JHelmontii excerptitexlibrode ^Arbore J/iufol. 630. utarhuc transfcripturm. Ogorcredere Lapidem Aurificum^fArgen*
tificum ejfe; fed AmiciArtis Spagyrica;,nonfumne~ fcius, quodmultiinterprudentiflimes } eciamuc Chyrnicos invenianI ipfimetexquifitiflimosinter fua bona,fed & aliorum infimul iiorifblum j ' tur, qui hoc maffiio Secreto Vulcanico confumpferunt * diemfatis fuperque probac. quod Experientia iiihodiemumufque ifti incauti Chyniiftae: Videm 9 eiiimprQhdGlorIquotidie,quomodo &C fimpliciter LaboranALQE^MIST^, imodignioresquidicantur f ,a Diabolicis ejufinodi Mufcis Aurificis Argentificifque aftu deludantur. Scioeriam , quod muki hominum ftupidorum infurreeiuri, &veremese Experientia: Veritari [de Vero Lapide Philofofint. Scilicec, hic vulc, Opus efle Diaboli ,: phico ] concradiciuri ; illevulteiTemodb OKOSBOKOS Aiiri Animam alterverd,efTe , {'cilicet quod cum unius uncia Auri poflit iterum cingi uncia una Plumbi,&non KifReri, plus, fed hoc repugnat atteftationi prouc brevitermemorabo salccr quidemibidem creditVeritatem&pos* % LllU fibili-

20

VitulmAmem.

fibilicacem,fed canti cflepreeii aic, uc labore neuciquarri dignum ficf Nam fecundum hoc TamennoHadmirof, &ej|ufmodicompltira. tritum f Gttwrum rationem nen intelligimw, miramur? Jgua vero pernofcerc volupe efi, rimamur. quid vulc homo delapftis a fonce Lucis in Tene, praferrimverd, cujus fapieiicia inhocftudio & fophifticaeft,&his plerifquc fttilPBilofbphiconacuralifterilis, tis & inepcishominibtis hoc proprium eft , reni intelieclram ftacira concemnere>fedhinefciunc , quod pluraforfanquaerendaadhuc func quam poflcfla. Ergorecte dixic Seneca inlibro de Moribus: Sed mea nonreferc, fi ve Wjndumfelix es,finonteTurbaderiferit* eredanc5five coricradicanc,qua?cunque ego de TranfmucacioneMeconcencus acquicallorumfcribo. Interealociego velhocunofatis Enirnverd, quod efco^quodhismeisvidioculis&fecimanibus. de fe prxdicaiic PliilofophI,egd quoque hanc Sapieini* aJcerriaTfcin-tillam,five LapidisPliilofophorum Magnefiam Saturninaffi Catholicam, nec-non: Ignem faxa perforanrem manibus mels concrect;avi> imb chefaururn canca?aeftimarionis,ut ille velprecium viginti tonnarum aurl ajqiiater. Quid uaeris ? Credo, quod vidi cum Thotnae oculis in digicis, videlicec in rerumnaturainrer Adepcos etiamftum hac noftra decrepiti nrandi zetate illum Sacurnum Secretifliffiiira haberiacquenonnififoli cuipiam ChriftiHyperphyflco-magrcum aiio Cabaliftico cognitum efie.- Atque beatiflihium Medicorum eenfernus illum, cui innotefcir hsec alma noftri Mercurii Potio Medica, five Eilii noftri ^EfcuIapii Medicina coiicra vim Morrls, contra Casteram Deus Opt, cjuam alias nulla nafcitur Panacea in hortis. Max. noii promifcueomnibus revcIatmoT-talibusfua SalonionisdoMira qnippe ipfis apparent, fi quarido creaturam infita fibi pona. centia magnetica occulta confpiciunt per fui finiile' deduciin actums a magneexempligratia, vismagneticaingenita pocentialisiriferro tey vismagiTeticain AuroaMercurio , vismagneticainArgentoa. VencSed in Naturalibus brarumABYSSiiM

Vitdm Aurem.

B21

Vcnere feu cupro, aCque it& confequencer in omnibus Metallis, Miheraiibus, lapidibus , herbis & plantis, &c. Praetereanori immerico quaeram, quocusquisque Philofbpho* dexccrrimi rumfapienciflimorumeftadedfagaXjUCVel ingeniifuiafaculcas foeminje cujusdam cttmifle capiac , quali obttmbraculo prjegnancis imaginaciva tingens venenofa five monftrofa vel intra cxterno aliquo Obmomehtuffiprrficiatopusfuuffijdummodoab jecto iri atumdeducatur. Credo equidem, permulcos fore deblaceraturos> quodfi opus fed ftulci Congerrohes fibi mecuunc ,ab exDiaboli ffiorCoffiagicuffi % fpleridefcefiteVera Vcritatisluce, quaefflidimferiuncur acque anoduli. giincurnoctuafum etQuineciani Sydera funccaufa ca&ae rei non eofitemnenda, iamfi Egovel Tu caeleftes ipforum influxus mence complecci nefciaffius. Neqtie eciam PlaftCae,qttas cerra nobis fuppedicac,abjiciendaefuftt,eciamfi Ego velTiiexfignacura ipfarum excerna nefriamus recte dijudicare de efretu viritim ipfis ingeneracarum., quas ac confervanda eorpfofuapocenciainfigniterexferttritadfanaftda Numidcirco cazteri qttoqtte ad unum omnes funt pora humana. Lumine intenio laefi ac rudes omnium rerum abftrufariim , quod caremusfciefttia, EgovelTtt quomodo vires ad eundem finem creatae in actutri deducendae fint , & id genus ^millena alia. Tamecfi cu ignorasfplendorem in Augelis, candorem in coelis, perfpicuicatem in aere, limpitudinem in aquis ,. colorttm varietatem in in lapidibus ac Metallis, proportionem in Animafloribusjduritiem Fidem incredentilibus,ImaginemDeiinhominibusregeneratis, bu$,RationeminAnima,attaffienin ipfisirieftpulchritudo,quaIis perpaucismortaliuffi eftpehitusperfpetaplanequecognita,&c. Qitidni verbpoflit inefretam mira Virtus in Lapide Philofout phorum, quamquidemegovidi,veruntamenproptereanolim, quis credac, iftius ergd hunc meum efTefcopum primarium, ranqua ufiliishujiis feculf Condigrifs'aeque acque iiidigtiis perfuadere velim, uciniioeeiaborent opereMlnime gentium; fed potitts dehortabor curiLU11 }

822

Vttulm Amem.

ut fefancre curiofbs Artis hujus indagacores omnes arque ilngulos, Arcano canquam ab aliquo abftineancab iftiufmodi periculofiflimo imb-&accurace fibi caveac Arcani ftudiofus a SanctoSanctorum, lectione acque confortio. Atenim fpero, Pfeudo philofophorum mecuriofisNaturaliftis feuPhyficorum Arcanoruminveftigatori, fi niodo impraefentiarum commiinico busfatisfecifie defcriptum ARTISTAM &MEperatquepubiico,qusecunqueinterELiAM Natura : quippe quod eft de Lapidis Philofophorum actafuerunt aut Carbunculo , fplendidius Ens effulgeritiusAurora, SMeaut Auro, pulchrius Lunaauc Argenco, ufque adeo uc hoc confpeetiim amabile nunquam ex Animi Numenrecreabileac aMeLumenac deiendum, etiamfi meimence fit ulla oblivione exftinguendumatq; ac illiteracorum fatuorum afinorum ignovel a nullis literacorum rantium&nonnififoia Eloquentiae faftuofai corona ampullantiurn Namfub haiic exulceratiffimani Mundi maligni fenccredarur. calumniis empaectarum adeb tutum fecurumque tamnihilefta , debacchantium Cacozelotarumidiotica indi. quiii ab Ignorantia Tam longe autem iihV gnum in modum accipiatur ac traducatur, ufmoditenebrionesomnesarecto Veritatiscalleaberrant, utpro.* o-rcflu temporis in fuis ipfbrum illaqueati erroribus mifere contabefcanc ac evanefcant: Vcruncanien aflerti noftra ajterno Veritatis trifundamento ad fqperftructa perftat atque perftabit umphatricis etfi haec Ars mortaliconfummationem feculorumomiiiumufque, antibusnondumeftcognitaoriiiiibus. Adeptiiiamque Viripro fuae fideafleveranr, naturale Myfterium quodhoc quaExperientise folum inve[quod anxii multi firiiftre quasfiverunt ac requifiverunt] in Centro niendumfit apud J E H o v A M Saturnine collocatum Mundi. ., quiArtisadminiculo Felicesinterimpraedicamusillos hanc Reginani curant, qualitcr lavare poflinc Philofophicam , five Terram Catholicam in cryftallino arrificio Virgineam quomodo circulare debeanc, imo ut KHUNR A DUs ,illi foli &t Phyfico-magico nulli prexcr ipfos alii videbunc coronatumR_egemPhilo{hphorum,& Interne igneum prodire ex fui fepulchri vitrei Thalamo, in corpore fuo

HtulmAurem.

Big

cuffi mnibus fuo glorificato igneo externo plufquam perfecto carbunculum five cryftal Mundi coloribusj-tanquam lucencem, lum diaphanum compaeTum & ponderofum, Salamandram aquas [ ut ipfeexfpueiicem acque ipuus beneficioinlgneMetallaleprofa met ego fpecTavi] abluentem. Qtiid ? quod illi vidcburit Arcis SpaY S gyricas AB S UM, ubi adeo diu in Minerali Regno Regia hujufmoomnium cuciflimo jam inde ab aliquam mulcis diArsvelutingremio annis jacuic ac latuic. Taceo, quod illi quoque laudaci Artis hujus 11011 tantum cale Numicii flumen, in quali filii genuini colluftrabunc aMortalicatefuaablutusacabfolucus olimVenerisjufliiJNEAS , Deum cransformabatur: illico ihimmorcalem Verumetiam iiuvium tocum in Aurumcranfmucacum, eo/W?tf//Lydium fimulacquein dem fe Midas Mygdonius laverat. Quineriam illi Artis hujus rivaordine iongo confpicientparcim lescandidiibidem DIAN^ nuda; Balneum &NARCISSI foncem atque Scyllamin mari ambulan; partim etiam tenifineveftibuspropcerradiosfolisferventiflinios collectuni a fe Pyrami Thisbefque fariguHiem >cujus ope mora conADONIDIS didatto.guft.turinrubrapartimqiroque fanguinem ab defcendenteVenerisDeatransformatumin Ahemonae rofam ;partimeciaffi AIACISfarigukiem , exquopulcherrimusHyacinchi flos eiiafeebatur; partim quoque fanguinem Gigantum a Jovis fulmiheietorum ; partimetiamcfTufas , quando ALTHEJElachrymas fuas ipfafibiveftes aureas exutas deponebac; partim quoquegutculasab deeodta aqua M E D E M, exquibus ftacimgramina ex cerra MEDE^.coctamexvariis procrefcebanc;parcimeciamPotionem iierbis perpetuo triduom plenilunio collectis ad fanatiouem patris fenis Jafohis; partim quoque Medicinam JESCUL AP 11 ; partim ec iam Folia cujus fapore cora GL AU C I nacura mutacur inNeptunum; , cujus bcneficio ipfe partimqu.oquefuccum}ASoNis exprefliim interra Cokhorurfi pofteaquatn accipiebac VELLUS AUREUM, non fine vite, pericuio armapropter illud generofe inCampoMartis ubiexarboriaisdepugftaveratipartimetiam Hejperidttm hortum, . bus Maia decerpi aurea goffant f parcim etiam HIPPOMENEM

cum

g^
cum

VituluAiAweM.

eercacim decurrentem eadem* AT ALAN-TApropalma aureis g. Venere donatis retardancem paritec que Tribus Malis ; partim quoque (Jephati Auroram ; partirn atque fuperantem etiam Romulum a Jove transtormarum iri Deum; partim quoquc AVener/s in Cometam transfiguraram acnimam/ff//* Ct/arka.Dea ferpeiitem Junonis Pyqueiriter fidera collocatam ; partimeitiam cerra ptitria folis r.adiis eale/^^poftDeticaiiohisdiluviumex IGNEM iquo MEDBA feptem candelas acfataenatunr>partim gendebac ; paitim quoque L u N A M a Phaeconcis incendio inflammacaro >partirn eciam arefa&um O LI y M fureulum denuo virefcentemcuroBacc-is;irodripvellam.accetiellamOLIV^E arborem>parlim quoque Arcadiam^ ift qua Jupjter affibulareafTolebat; partim et, ad cujusveftibuIumCerberuscriiamPLUTONishabitaculum HEHCULES ccpsexcubabaf;partimquo.queillumMQNTEM,ubi membra fua omnia a marreaccepca fuper lignum exurcbac, & Patris in igne incombuftibilcs,& rril de verbpartes perroariebancfixae acq; fedipfe taiidem inDeuro tranfmucabatur, ipfius vita difperdcbatttrj yeroru filii ad extremu introiAdde quod jlli germani Philofophoru bunt in T EMP LUM Donius ruftiea? cransforniarae,euius Tegmen ex Auro fuerat fabrefadum puro.Cert e facere non pofmm qiiin adliiic femel voce exclamante dicamcum Adepfis.: O felix terquefelixillc Artifex, qui confequitur a elementifllro.afummi JE H o yM benedictione Artem cooficieridi praeparandique S AX iftud quafi diviCorpus Mecallicum fiye Minerale nuro,eujus efficacioper.arione corrumpicur, deft.ruitur, demoritur; Anima tamcn ipfius interim reRefurrecrionem. ad gloriofam vivjficatur Cbrporis Philofophici Quinimo felicimmus hominis illius filiu?,qui Artem Artium.ifthanc ad Dei gloriamfuis exejrataeimpetrar precibus. Enimyerp certum modoafiofciatur eft , quod nullo hoc Myfterium , nifi e fonte fontitiffi Deo hauriaturac imbibatur. QuoeireaquilibetferiusAr Amatorhocfihi folum negorii praecipui dari tis hujusinaeftimabilis credat,ut percnnihus fidei vivae vofis precibufque in omni operefuo Dei namimplorec follicicecque almam Spiricus SancTi grariam. que

Htulus Atmem.

%zf

^quefolius eft mosfolemn.is,ucpandide .Iiberaliterque nemhii Dona $b Bona ftta nifi folis candidifqucliberalibufque ingeniisiiveMediate fiva Immediate com.niunicet. Hac namqtiePietafis Praetieae via fancta omnes Arciumarduat:uminquifitoresiiiveniunc,ii quandojn opere.fuofeThefophiceperColloquiacumjErHoyAfol.icariEa.Gdrde &,prepUf.preiigiofe exercenc. Coeleftis naroque So iH r A ami.citiam quidemno#.rama,mbic, monftEando&ofTerendo.nobis fuos pleiiiflimos graciofae bonicacis ac beneyolenciae rivulps eofquenun'Atqui felixille, cuiabu.no aliqua hyjus Arquam ex.hauriendos. cani A-depto mQ.nftrabituf Via Regia, qua .eundern ;fic. Praefctie faii.emihiyideor,, mehaf;P.r,sefa,ciujicula,non1omnIbtis.exaTquoLectoribus farisfeciiTe, periride:canquamfiegoprj3efif.mamipfbsdocerc de quoruffi tairien parcebona meArtem mihiipfimetincognitam, Inftituti namquefuicmei, Vobis nonnifiquandam eliorafpero. narrare Hiftoriam. Itaqu.e bibite, Am.ic.imei,ex fequente Dialogo feu fca.tur,iente Cplloquioypbis a.meberievole propinato, quoaduf.fitim reftiiixeriti.sacque omneni roentiunvveftrarunifiriculqfarum Nullus enim dubicarim, quin hoc Sapientiae dique explcveritis. Ambrofia dulcius. mnx ftudiumvobisfueriCquovisNectareacque J^ihil aliud commuiiicabo,nihi.l cpmmune hab.eo,nifi.illud Jul. QxL SapientU Communicationem ., juxta ilScaligeri, Sapientumfinem e.iTe cumaitk JgvjnaturabonweJi,idem&pmnino ludGregoriiNyiTeni; fita bona Itbenter communicat. Proprium .enim bonorum eft . alik prodejfe.

CAPIIT

II.

De bujus nArcani 2\/lagmVeritate iegitur m diverfisillu~ firiumvirorumfcriptis,interquo.spmterc<steros funtfubfequentes. P A R A C ELSUS De Signatura Rerum Haturdium iib. p.foiio $$S, jtcfcribens:
Mmm mm Phyfi-

%26

Vttulus Aurem.

, quod per ipfiusvim omnia mutentur irnperfecta Mctalla , fcilicec tranfmutativam, PHyficorumTincturxverumeftfigrium in Aurumoptimum, fiminima modo Albain Argentum&Rubra bene praeparacaein Crucibulum injiciatur fuparshujusMedicinse &c, perMecallumliquefatum, lbidem. Nam invincibile Aftrum Metallorum vincit omnia, & mutat in Naturam fibi fimilem, &c. HocAurum Argentumque nobilius & melius eft ifto, quod e fodinis petitur Metallicis, ut prseparentur ex > ipfo Arcana Medicinalia. lbidem. Alchimifta,quiAurihabet Ergbdico , quodquilibet omnia tingere poflit Metalla rubra in Aurum, &c. lbidem. Aftrum,

Noflra verb Tinctttra Auri> Aftrain fe haber, eftfixifiimafubinimutabilis. Eft pulvis habens coftantia, & in multiplicatione croceum, tota tamen eorporalisfiibftanria, loremruberrimum,fere eftliquida ut Refina , perfpicua ut cryftallus, frangibilis utvitrum, eft coloris Rubinati & maximi ponderis, &c.

. Item legite in P A R A C E L S1 CCP/O Fhilofophorum. Item Paracelfmlib. y. de naturalium transmutatione. rerum

Tranfmuracio eft Myfterium Magnitrn naturale, Metallica,&: non contraNaturae curfum,neqtte Dei ordincm,ut tamenmulti hoxiiinumdecaialfiflimejudicanr.Nam Imperfera Metalla finc hoc Attrnm, neque in Argentummu PhilofophorumLapidenequein cantur

Tarfa

Vitulm Aureus. 82? Paracelfus in tManualt de Lapide Philofophomm ^Medicinali.

Lapis nofter eft cceleftis Medicina & plus quam perfccra, fordes, &c. flla omnes abftergit Metallorum HEINRICUS KHLINRADUS qui&

tnfuo Amphitheatro Sapientix Atern&fol. 14.J.

, invifi alios, quosExperientiaaliquid Sumdiuperegrinarus fcire, acjudiciovalerecoiifirmatoautumabaiit , necfemper fruhaftra,&c.[interquae,Deumteftor,ordiiiatioiiemirabili,abtjIiio viridcm catholicon, &SANGUINEM buiLEONEM LEONIS,1IOC oculis vidi mcis, maiiicft, Aurum 11011 vulgi, PHILOSOPHORUM, O quam mijjrabilis bus tetigi, lingua guftavi, naribus olfeci. Deus dono dederunt, quibus apud in opcribusfuis! ] pra:parara,inquam, fruciuofiflimc defperatiflimis, proximummeumegeiiumiiicafibus fum ufus, & modos praeparaiidi [ JE H O V M inftincTu mifencordia; ] &Cr fincererevelarunt, . Ibidem. HaecMethodusmirabilis, % quam dedit mihi Deus mirabilis te & mediate, hxc via, qua ambulavi, folus, inquam,Deus,immedia Ars, Magiftri tam Vivi,quam mufubdelegate tamen Naturajgnis, dedic ti, Corporaies & Spirituales boni, vigilando ac dormiendo milii, &c.

ltemlegefol.202.
Nonfcribo mis fabulas,manibuscractabis,ocuiisquevidebis fcilicet Mercurium Catholieon AZOTH, ; qui Philofophorum cum Igne Interno & Extcrno, harmonia tamen fympathetica , cum ob neceflitatem inevitabilem, uniPhyftco-magice Igne Olympico fufficie,&c. ta,adLapidemnoftrumconfequendum,folusTibi . . ibidem. VidebisLAPiDEMPHiLosoPHOB.uM>Rcgemnoftrum& mra Mmm z, Dorai-

$22

Pituks AureiAU

vicreifui TH&-Dominancium Demifium prodire exfepulchri , incerporefuo IAMO aTHRONOjinfcenammuridanamhanc glorificaco, hoc eftyregeneracum &|>lufc|U'affi perfectum! Videlicec , & cujus CarbunGulum lucencem, fpleiidpirem cemperaciflimum inLTpatresfubciliflimaeacdepuracifllmsecoitcordimiftiohispace% num infeparabilic.er funcligatae', fummeq.ue aequalem, diapharion uc , faclllimaj fufionis in cryftallus, compactum & ponderofiflimuffi ficuci cera, attameriabfigne, ut Refina, & ante Hydrargyri fugam, folida & claufa ihgredientem ac pcrieque fumo fiuentem ,Corpora & trantem, ficutiOieumpapyrurri, itiliquore quovis diftbiubileffi, firiabilem ut VITR:UM riripulliquefcentem eique commifcibilem, verecroceum,ai Maffa vurbiritegra, inftar Rubinirubenteffi: [qua? rubedo, perfectai fixicnis 8Cfixse perfectionis eft, SigftaturaJ petmanenter colorantem , auc cingencem: incribularionibusexaminutn , &aquarum coffiedentium' quorumvig^eciaroSulphurisadtiftivi femtentationibus, vehementiffima,fixUffi, ignifqueperfeeutione 9 ac Salamandri inftar permaneriper durantem &incremabilcm' sem,&clbidem. fefinpartibusiliius, LapisPIiilofophorumMundbffiajore, in quodeunque voluenentatus, ratlone fermenti transformatfe, Hinc filii doctrinae, aliquantuluffi hoiTe poteris ? cur Phitit, &c* e Mercurii, quicorporibus adlofophi Azo T H fuo npffieniffipofuef hseret, &c. ibidemque. FefmentaturcumMetairis,videlicec,Lapis, in albedine exiftens fuffiffia crim Argertco puro ad album:L AP I S verd fanguineus cumauraobryzo adrubrum; eftque Opus hoc tri timdierum,&c.r

HELMONTIUS
)

deFitaAternafoLfpo-

Enimverb vidl illuffi aliquoties , meifque'coritrectavi rnani" bus,&c. Videibidem. Huncergoquadranteffiunius grani ChartaJ involutura projeei fuper uncias otoargenti vivi lervidiitt crucibul0;

VttulmAurem.

$20

cttm aliquanto rumore ftetit a id, &confcftirntoCusHydfargyrus, fiuxu, congelaeumqite refeditinftarfiava; ceraf, poft fufioncm cum ejus, flantefollerepeftajfuefuntocTounciae Auripuriflimf, granis urfdecim miftus; Itaque urtuffi granum iftius pulveris' tranfmucarac iti AuruffiPptiffiuffipgrtesargentiviVi fibiaecjuales 19186". interterrariea ergo rqpefiturpfa-fatus pulvis, quodamffiodo fimilis, qui fere infinitum MeCalfum impurum craftfmutatin aurum optimuffi fibi u hieiidP abMiugine ac veluc imfubigihe, carie & Moitedcfendic, rnorcale facic, conCra omnis Ignis & Arcis cprcuram, cransfercque irs virgineam pufiCacem Auri, f equfric falcem ferforem, &c*

IdemBelmontiusdeArboreHufol.^o.
y . Cpgpr credere, LapidemAurifieum&.Argentifieumefle quia diftinctis vicibus, manu mea unius grani pnlveris, fuper aliquoc adftanteque Hiillegranaargentiviviferveritis projectioriem feci, mulcoruffi corpna: noftri omftiuffiy curii cicillance admiracione negocium in igtte fucceflit, proUc cib'2promiccunclibri, &c, ibidem. aurificum, habebac falcem Qui mihiprimnmdabacpuivefem libraad duceritamillena adminimuffi,ejftscaritttndem,quantum siim Auri cpmmutanda fat fbrec, &c lbidem* enim" mibi force femigfanum illius pulyeris s & inde Iftudautem | Argenrivivicranfmucacaefunc. llnciaenoveffiarque Auruffi deditffiihi peregrinus urtius vefperi Amicus, &e Pr&terea* Nobiiifiimus, Excellenrifiirnus, Vfrqueiii Arce Vukanica Exs,Doccor atquePf actictisMepetiiitmus DU.TH E OD OJUI S KE Tj E; dicina; feliciflimus AMSTELDAMI hujus dedif mihii MOHETJE! Dabat Momencane3eFigurams utilegitur Mmm mm $ $em

2%a

Vitulm aAurem.
Nummi

crttfftHes

Oti

altera. n u mm i facie / fe < auentia,, eo auo pofirei funf ordine, T.egeodntur,-

RARLS
HACUTHOMINIBW
JEIST ARS:ITA RARO.IN LU,, CJM. PODIT;LAUDTUR DW IN ATBiRJSfUM PARTEM pvi SV/b.lNflHlTA POTNTJA NOBI^ SVl ABIfiCTlir . siMij. dn-EATijmj. *'./:..''}.'-!. coMMumcAr..,'.,,,,:':^

Item

ejus?" Sicetiamlcgitur,quodannisLX,AlexanderSCOTUS &C , in Civitate celeberrimaCoLONi/E modiprojetionemfecit ' . < .. Hanovi3e,&c. Praeterire non poiTum cxemplanotatu digna de poflibilitatc Tranfmutationis. I Lege

Vitulm Aurem.
XegeBxtractuffiexEpiftolafcripta rum. Dn. Dot. KU*FLERI

B31
ve-

Laboratorio ^^^^.PfopfitriiSiftffieoinveriiebam Aquara Profecundoiterumaliam in LaboraCorio Fortem. Caroti de Roy, Fortem fuperfundebam iftam Aquam fuper Solis eaicem fcilicec prseparacaro, &-poft ccrriam cohobationeffi,fubAuriyulgarimodo in Recorrae collo, quam cum limavit fecum Auri Tinturam Argen, & vidi, quod uniusuncias ro,vulgarimodo, prsecipitatomifcebam in Crucibulb cum ordinario fluxu, tranfAuri fublimatae Tinctura;, rnutavit, ab duabits unciisargenri prjecipitaci, unciaffi unaffi & femfs in aurum opcimum, certia vere pars argeriri adliuc reftantis, Aurum cazteras verbpartesdttaeeranrargentumopticratalbum&fixum, muminomniigniscxaminefixum. Ha^cmeaeftExperientia, pofthacvero nunquam calem reperirepocuimus Aquam Forceffi.-& Ego Albuffi. HELVETiushocvidiAurumabfquecintura, item raruffi Anrio 1664. Hagae Coriiitisfa.Adhttcaliud Exeffipluffi ctum a b Argenti-fabro qtiodaffi, cui nomeft eft GR I L , quemadmbSalisttori vulgari modopraepararum maturadumilleperSpiritttm vitPLUMBUM ,uCexlibrauriatres aeceperirparces Argcnti optirhi, unciafque duas auri fixifliffii, & Alchymiae Hagae Comitis quidam Argentifabcr difcipulus naturam Alehymiae verb homo pauroultum cxereitatusjfecundum annisab amicoaliquomihi opcimo,fcilicec' perrimusabhiiicaliquot Knbttnero petebat Spirirum Salisrion ipznmuti&orelohanneCaJparo Cui Knottnero danri ac feifciranri , vulgariniodopraeparatum. Vtrum ejfet ifto Spiritu Salk acceptoufiurusadMetalla, necne, Grillus, ad CMet&lla, refpondebat, & poftmodum huiic Spifuperfundebat ritum Salis fuper plumbum, quod ponebat in vitream patinani ufualem ad condituras feu eonfecTiones. Elapfo verb duorum feprirrtanarum tempore apparebatipfi fplciididiflifupernarans curiofiflima, cum Circulopaqtiafi abingeiiiofiflimoartifice maStellaargenrea, fe rata: Unde Grillus ille gaudip iiigenti perfufus, nobis fignificavit, yam

g2

Vitdm t^Aurem.

qua^fortaiTeiiiBaiamvidifleStellam fignatam Philo.foph,pri3m,de filiolegerat. Ego aliiqttc Vjri rn.ulti iioiiefti adfpiciebamus maxinjg, in funcum admicatione hatic ftellani Spirirui Salis fupernatantem, do interim rernaftente piunibo coioris cinericii &.ad inftar fp.oiijgijC tumefa&o; a;cqui.iftterjecTis;feptern yelnovem diebus, menfe Julio Salis Spiritus abfumpca eyanefamax.imo.aeriscalorchumid:easilla fundum petebat, atque fe iterum fuper plumbum cebat,ftellaverb Id quod admiratione dignum, terreum ponebat. iftudfpongiofuro Grillus<jdenique ik & an6rtP5thcis fpetatpribus confpehitrifuic. curn adha;rence ftella, fiib lefumpt3mi.ft.iuspiftereipl.um.biparr.erii liujus.ji.ria uncias ?. &inyeri.iebar exlibraplurtibi Teftapupeliayir cxhis x:i i. .tinciis adhuc itncias Auduo^PPiW Lunae cupellatae, ,& commonftrarc Atflue egp Helvctius etiamnum ri optimi.duas. poflum nonnihil hujus plumbi fpongiofi cum ftella adhuc adha:refcente , &prajter fte.llae folia quoquc Argentum Aururnqueex ftolidus il.le Gril.Quodquiimfubdolusparireratque ipfofa&um. aiis.eflet, indicare npluerit, ^nfuoufusSpiricuf lusi&iKnpttncro, fedidentidemattentaveritjnumaddifce^reexipfo.arteriicopficiendi laudattis interjecto aliquam multo temporc, quapoflec, Knottnerw lem Salis Spiritum [inftructus quippe yariisejusdem erat generibus] nefciensAUndem ta.ro cirb repeiirej eicomm.unicaiTeCjpblicusfuit, eft peft.ecorreptus,& exinterim ipfetaridemcumtotafuafamilla ftint9,alce.r yeroin aquis fubmcrfus vitam cum morce commutavit; fcd nemoindagatorum poft utriufquc obitu.m artem.conficicndifi-Cerce movet admiratiomilitet iUis ambobus adlnyenjre potuit. S.alismaturatiifimpIic.iSpiritus nem,quod mternaPlurobiNatura one camnobiliformaexcern.aappareaci ne.que minoreeciam admi* mirifieus ocyffiracione animos mtilcet, quod Lapis Philofophorum me Mecalla cranfmutare poilit, utpote cujus virtus pocencialicer infiuc inferro a magnecis conca&u, in.adum deducatur.Scd ta,perinde de his facis pro Artis filiis.

CA-

Pto&mAmsm* CAIIIT III

2|

impknmr^iantdgrathrah^ ^mpromijfa^mntodtms hsantur^egopmmlmMMtaUonesvefii^oMdejkmtumTmhipoUicitmtifcopummetzHifori&refmnd^rsver--iar3dejquaJichahtote;

y i. Caaliquapoiticfidiana lend. Januaf. feu xxv2i.f>ieceffibris.ann. a faiutifera ChriiH HAgaeComicissn^es-measliora riativitate <_cb Io c ;Lxyi.:adveriicvirguidammihi,quid.emplane igno.tus,fedIionefta gravirate paricer arque feria aucoricacecomirajius, plebejo amitttshahicu,fimilicer Memnp.ni.ca; e.uipiam, Ha.c.urJl |>ra:di.cusrnediPCfi,Tac;iie Jongiufettla :eague^o.rtnu31is mofbjllorvum |>untufisrefp.ersa, criaibus quidem njgerrimus,'minime tamen crlfpis,ffieatoiffibefbis^tatifquefu^agehsannuffipra:cer:propteriCeri:iumquarc.umv.eCupraquadragefimiiffi.,o.riundus, quantumeonje^turaalTequi |offura, xBacayia Sepcencrio.nali, v.ulgoxlitaiVi?rdfBollandia. finica falucacionis comitat e, sioyrisiiichofb.esmaxima cum reyereritiaa mep.ereba,titfibi darem iiberum.adme adimm, sjuippe am erimrioi uiffet neti potuiiTec prseteriqvii Arfis Py rp teplauicae.ca.us redomiciUurtijadjicieris,Te.no.n.caricriiii jamduckimicencaiTe ad me forfican-vclperon^ciofamamicicujuslamoperamproyifere.yerura etiam aliqups Tratacu!ofum meorumperlegifle, omsnacim vero illum, quem cpftcraDri.DiGBiE edidis- iPttlveremSympathecicum .dubitatiafemacquein eo meam de V.ero Myfterio Philofophico ncm prodidiflem,. Hacicaquccapillataoccafionearrepta,ille exme iocidan quxrebac, annon crederepofllm ,in RerumMaturaadhuc cale MyffceriumMag.num,^ualisbeneficio Medicus snorbos vaieat univerfaliter curareomnes,iftifi,a:ger ijam labotaret defectu vel puimoriis,ye'l|ecoris,velconfimilis.riobilh Ad qupd ego reiporidi: Taie tenTedium eft Mcdico omrii apprime Nnn tm, aeceffa-

B%4

VitulmAmem.

, qttalia & quanca >neceiTarium,fednemohominumquifquamfcic Natura, neque per totam vitam me fint Secreta adhuc reeohditain am ego unquam ralem vidi Adeptum, tametfimulcalegi acrelegiin dereivel Artis veritate. Quin etiamperPhilofophortimfcriptis ceu colloqueiisdeMedicinaUniverquirebam ex ip-fb,Annoriipfe fali, Medicus cfTec: fed iilc reipondens per inftciationem, profitebaabineuntevitur, fe iiorieiTenififufore.morichalci, atque jaminde Amico fuo.mukavifu rara cognovifle & txfuae aetate tenerioreex torturani ex Metallis Arca eliciendiperlgnis cuGiprimisrationem amatorem praenobinaMedica,atqueiftiuscaufafeeriamiiumefle Caeterum longe.poft aliosDifcurfus lisilliusScientiaeMedicinalis. de Exp erimentis Igneis iii Metallis fic ille EL i A s AR.T i s T A me in, ifthocSummum quandoalicubi confpiceterpellavit:NomieTu[fi fcilicet Lapidem Philofophorum] res Secretum, ipfum cognofceres, es in fcriptis variorum Chymicorum prseceliitpotequivolutatus colore efTetuqueniiro ? Cui de Ejusdem fubftantia, lentisfimorum Licet.eiiim de eo legerim in Paraeelfo, Helrefpondi: Neutiquam, exftantirnonrio,Bafilio, Sendivogio confimilibusque Adcprorum nttllus tamen pucarira,a mc Philofophibus literarum monumeritis, etiamfi eam coram praefens praefentem yiderem , acam Materiam, . Ihterea loci expromfic efletvera,iiecne. 'gnofcipofie,ucrumipfa pyxidem eburnearnartificjqfiflimefabreractam, ponderofafragm.erita gradiufculafereparvam inquapoflidebattria aequantia,qualiacoloris erantvitrei,fubpallidi Sulphujuglandam crucibuli,in risj quibusinteriores adhaerebantfquamae quoliquefaforctafueratha^cnobilisfimafubftaiitiajquippequantae.a^ftiniatio tonnas Auri excreture. tafleforetadxx. Ppfteaquamautemfideiillud Lapidis iftius.uuttfaw cqmmifTarium per.horas-fere quadranteni his ffianibus meis tenueram atque ex ore proprietarii philofophico mulra fcitu digna de miro ej usdem effetu ad Corpora humacriftisfirno.eftiictimque naatquemetallicacoiiibiberam3animofane Thefaurorum anTicToliuuc Thefaurum egp.illfdominp pofTefrori, reddidi, dederat, qui eundem mihi pro temporis tantillo utendum idquc marfupio illeefuo

Vttulm Aureus.

fine canca , quantavincencitimfemetipfosnon idquetamenmore maxima. Subhaec roganri homine,Qui par crat, acTione gratiarum fierertuc hic Lapis ipfius Philofophicus [quiim alias Iegiflerii,Lapidcs efle condecoratos colore rubina,to five Philofophorum purpureo} ? O Domine, cffet colore imbutus fulphureo ipfe mihi refpondebat: Materia quippe eft fatis matura. Porro dehocnihil facit adf em. , utpropraeniipmemoriaque fempkerna mihi precantemeipfum donare vclletrruftuluffiMedicinae pyxidi inclufae in forma Cemitiis Hoc namque mihi liOminimeJ coriandri,abnuebatrefpoudens: citum non eft , etiamfi totDucatorumaureorummihi refundere velles, quot caperc poflet tota ha?c cua camera plena,idqtie non profedobaijamquandam confequenciam;lmo pterMateria?prccium, certe, fi poflibile eflet, ut Ignis ab Igne comburi poflet, ego protinus totam hanc fubftantiam exhibitam coram ocuiis tuis in cdaces Vulcaniflammasconjicerem. Paulopoftveroeuiiderniriterrogantem, Cameram , cujusfeinfuperiiaberem enegoiionaliametiamiiuni ac fitusaplateaeffet illicoin= publicaaverfus; neftrarumprofpectus troducebam hunc Phcenicem feu Avem in his terris fpeclatu rariflitamen anteintranmamin Cametam mearn optime exornatam,qui moribus ] non exdum fuos [ prour in parriis eft Hollandorum multum nivc madentes. cuticbat calceos quantumvis Cogi: Forfitaq jlle jam pro me egoinibi tunc temporis tabamquidem Thefaurum paratum ; fed fpes mea decollavir. quendam.habebic Enimvcro ille a me ftatirn petebat fruftulum optimae monet&'audeoone-, rese, atque interim Pallium fuum atq;Tutiicam paftoritiam bat, nec-nonThoracem aperiebat, fubeujus indufio in ferieolinteo viridi gcrebac quinque magnas pendentes Taleolas aureas cominterioris fpacii orbis ftannei,ubi inter confe^ plentes niagnitudinem fendurrirefpecTu coloris atque flexilitatis inter ipfius Aurum atque Iftis autem ille ftyio ferreo meiini ffiaxima elucebat differentia. verba-fequencia , quse ad preccs raeas mihi elargiebatur defciibep^. da,infcripferat: Nnti nii % -i. Amea

ty

PifulMvAmeM*

Fmeresf qtrura ego aefmiratibne afteclns ex ipfo fcifcftarcr:Mi omine, dicmihi quaefovunde haec eft cibi maxkna cocius Mundi "fcieritia f Ipfe refponditSe ex AmicicujusdamcGmffiunicatione' excranei calia magnalia accepifTe , quiper aliquotdies hofpitacus in fpfius aedibus fttiffec, profTcendp, fe effe Artis amacorem ? afque ve^ variasvfcilicec, cpomofeie prarniiTeadcoridbcendumipfumArces seralia y exfaxisacquecfyftallis pulcherrimi corificiancur lapides' maltogtilchrioiresRtt^ Itcn

VUulmAmem.

$3?

fterft quomodo intra quadranccm hora? crocum Marcis praeparare uriica dofis infallibilicer dyfenceriae peftilenciali mede-: poflic, cujus acur spf aecereaquoque Liquorem Mecallicum, cujus ope incra quafcertiffime curarepolleac : nec ffiduumomriem Hydropisfpeciem rionfimpidam quaridam Aqnam melle' dulciof em> eujus adminfcufo TincTuram Granatorum, CorallorunT vicrorumque omnium ab srtificibus cottfTatorum intra dtiarum horarum fpaciuni irr arena dtiriCaxatcalida excrahere poflic, & confimiliaplura,quae ego nors Intenriomeaferebacur bfervaviriettmemoriaemaridavi,ebquod cam nobiiem fuccum ex ArcerHexpritnendi plusuicra,nimiruttaad in fymphisprafrip/iebat cani bolum MeCallisadMecalla,fedumbra mihi narrabat AKTiSTA,faunTArtis carnis". Infuperquoque Ma,. ur ipfe adferrec VicruffiaquapluvialiplegiftrumabipfcpetiifTe rttttri * iriquamipfeperprifillampulverisalbiflimiquarititaceffiimmifpuit,juben'do,ut ego [pergit coffiffiemorare hic magiftri iflius diUnciamunam- Argentf cupelfcipuius]' ab Argericifabrppecerem f acilaffiinatarii, quodincra norae quadrancem fuic fimilicer glaciei in Tum confeftim ilie mihi hujus fiti a-fe aquacalida Iiquefactum. acceleratihauftulidimidiumpropinabar, quodpptionis genus tanundemihi videbar cvafifTe tumnorifapiebat faporemlalisduIcis, ^aldehifarfoQuibusefiarratis",eohtinttpabipfore'quirebam,iriquemaIter ille hPcegifTetfiriem? Numnam Potio fuiiTet Philofophica? Ad quod Sihiipfe refportdebat: Te adeo curiofum effe npn oporcet. mihr referebatur , quomodo ipfe juflix Deirtcepsabeodem defumfiflet plumbeam ciftara pluvialern * ^audatf Arciftxapariete in olla JiquefaEum nova fucrat, Artifta ille ex & quaridpplumbtrm fulphurcr plenara , eufuofacculodepfomfifreccapfulaffipulveris , in jtisaliquaMtilirtmfaltemfimuIatqueidemcumculcrimucrone jftudplumbum liquerahim irijecerat, ac ftatim juiTerac, ttc follibus duobus Ignis forticer a nobis mffaretur ad excitandum flammam foenuam; ipfepaulo poil ex olla AarumefTudic QpcimurrHuper lapi* s]e&subro,quiiriclinacranc, NSMI BR |

$2
Commodumego ifthanc Vericacem

Vitulm sAmeMi
[addebac narracorhicmihi Tranfmutationis Metallorum jucundiflimus]

cortfpexeram , ut fcreverbum quumtremoreadmirarionisitaobftupefatusfui Sed magifter illemihi rurfus animando dixit: nefcirem. proloqui efto contentus j decimamque fexcam hujus Maflaj Confidensmodo memoria confervabis, tibi abfcinde , reliquas partem, quam pro inter pauperes,& feautem quindecim partes elargire diftribuendas ci audiens diclo. iftiufmodiElecmofynammaQuippe ipfe [ftifallormemoria] Utrum aurem dierogavit Ecclefiam; gnam in Sparrendamenfem vel numeraveritne in Aurifubftanftinctisdederit vicibus,neciie; non perquifivi* tia, an Argenti,exipfo autem ille [ ut ipfe de fuo mccum colloqui perAd poftremum me perdocuit hanc Aftem divinam magnam. gebat magiftro ] omnium jam in medium allatorum narraCoiifummataigitur ut Traufmutationis effetione, humillitae ipfutn deprecatusfum, ad reddendum me ceretum fuper impura Meralla mihi monftraret mihi fidem tiorem de iftis ab ipfo mihi narratis &: ad confirmandam rei. Sed ipfe tali cum difcretiofccure credendi veram Veriratem camen, fe fore neme, ut repulfam ferrem, dimific, adpromirrendo in Igne monftrafepcimanas, acmihiquasdam poftrresrediturum turum Artes curiofas pariter atque Modum projiciendi, hac.tamen Elapfis tribuy hebdolege, fi fibi licitum tunc foret. proreftationis me domi mese invitavit ad matibusillc,prourcoiidixerat,reverfus fecum per hora unam alteramve, ut &ambo feprodeambulandum cimus, habentes inter exfpatiandum quosdam Difcurfus de Naturai , fed interiniiHefacunduscomesiiiviaeratverboSecrerisinlgne rum de Secreto Magno.caedendorum praeparcus,afleverando,quocl folam hoc fingulareMyfterium fpetaret non nifi ad magnificandam & quodhomintimpauciflimi gloriofiflimiDeifamamdulciflimam, fefe ipfi per fua Opera ranro Deo condigiiefacogitarent,quomodo veroiuterea crificarenr,haudfecusacfifuifretPaftor Ecclefise.Ego lociidencidemipfiusauresfollicitavijUtmihiMecallicammonftraret Tranf<

VitulmAurem.

$$p

Tranfmucacioncm. Quid? qtiod obfecrabam refecrabamqne ipfum, ut dignaretur mecum cibttm capere, atquein asdibus raeis fatis amplis pcrnocTare, ufquadeo uc vix ullus rivalis feu amator perfuadentioribus uti potuiffec verbis ad adducendiim quandam Amafiam in voluntacem gratificandi fibi prae aliis;fed ille tantae conftantiae fpirit-u 'agitabatur, utmnia rirea molimina evaderent fruftranea. Incermictere camen non pocui quin ipfum denuo alloquerer fic: Mi Domine, mcum latis expeditum,utmihi tu vidiftiLaboratoriuin Tranfmutaenimeft ftipulanti adtione Metallicamconimonftrares.Quicunq; fe obligavit.Immbvero refpondebar ipfe,:cum hae ftipulatu.s,eidem reditum meum participanda cxceptionefumegotibiiionnullapoft pollicitus, fi milii non foret interdicTum, fed liciturn. Sub quae omnia atque fingula graris tentata,ipfi inftanter obnixequefupplicabam,ut[finoiletneuratione,cosleftisiiiterditipofTec mihi faltem cancillum fui Thefauri do.naniihimoriftrareexpetita] fufficeret ad tranfmutandum ret, quantiilum quatuor grana PltimAd quas preces ipfe paulb poft efTundens flumen biin Aurum. Mifericordias Philofbphicae, mihifruftulum dediCKquans magnicudicendo: Accipe de maximo Mundi Thcdhiemfeminisraparum, nunfauro , quem pauciflimi Regum Principumve magnorum Atqui dicenri mihi: Mi Domine, hoc tanquam videre potuerunc non forer fufTTcieris tingendis quatuor tillum fruftuliminimifortafle Redde illudmihi. Sed fimul atPlutnbigranis-, refpondebatipfe: maxima recipiendi parriculam que illud ipfi fpe reddideram aliquanto majorem, ipfe iftud fui pollicis ungue diffectum, in ignem vero charrae caeruleae invocorijecitfruftillumejusunum,alterum tibi. Ad quod fane trilutum reddidit mihi dicens:-.Adhucfuflrcit Ah Domine j quid ftiflimo vultuperplexoqueanimerefpondebam: tam hocfibi vulr?Aritea dubitavi,&: jam credere non pofliim,quod niinima iftius Medicinae quantitas fit fnifecTuta ad rraiifaiutaiida O fi Tu, refpondebac ipfe, non recTe in tiquatuor plumbi grana. fugillo poces cradare plumbum propter nimiam quantitatem,tunc

riie drachmas duas, vel unciam femis, vel paulo plus plumbi 5Tingi "~ nam-

|^o

VitduiaArsai.

fiaisaqueplusnondebecquampoceft. CuidicebamjMe'hoc.aegr| poffe credere, ^quad tamparum Tinft uraefore.trantampiumbifub m Aurum. Ad.ipferefpondeD.ac: Verum itancjammnfmuiaturrim Incerim egp 'maxim.acum.graciarumationeTriecft quod dico. faurum trieum diminut.u.m acq; infuperlaciyo gradu eonceritr.acttjm :*ncapfulammearii:inclufi,dicendo,5Meho.cforepo.fteroiiep.ericl2sacuruni,ejusde.ffiqueindi.ci.umneminihom.inumcuiquamunq.uaoj atutum. ^onfic,jiQn.iie,refporideba.cilIe/cd omriia,qu.ae.adDei Artis ind.icaredeomnipotcntis gloriam jeMdurit^fi.n^uiariterFiliis $>emus,ucTheofop'hioe viyant,&: Sophiftice ne.utiquam moriantur., Poftraodum fum egp ipfi .Gonfefliis ;Me,quum maflam Medi., aninde cinaeipfiu.sin.maft^meahabui.flem,eojcemporisarcicnlo ungue derade.re, jencafle , fedforcaiTc nonniliilmihipQiTemdigici ori nifi Acomiim .quandaminvifibiiem,arripuifle;&: verb.f^uumuri& colle&am in chartae inyoluer.o materiam m guemexpurgaflem, nttllam yidiffeAurlTranfmtttati. piumbum liquefactuminjeciffenij oncm,fed cotam fere plurribj maflamex crucibttlo jn au.rasavolafle, fubftanciattvaucem r,elictamdn terram fuiffe vicr.eam crajijfoiucatarn. dexceriuspocuifti ftircum paAdquaeiriaudicaipferidensdixiciTu ru aded experDemiror,quod .trarequamTifteTuramapplicare.. no.nmeiiusinte.lligasPlumb.iftirninaturam. tustnlgne, Quippefi praedam cuam falcem involviflesin cecam fiavam., ut confervata a plumbifuroo tuiffec, cuncicapotuiflecfcpenecrareinPlttmbifuadum,u'ho.ccranfhTUCaflccinAurum. 'SedjaminfumoperaftaOperatio Symp.achccicafuic, acqueMedicinaicacumfuffiopermixca Eriimverbomne avolavic. Aurum,ArgerijE:um,Staririum,Mercjiriu J, confimiliaque Metaila a vaporibus corrumpuncur plumbeiss& vitro fragili. Incerea loci meum cxhibui ipfi rcdduriCtiriimilicer crucibulum, qui inter perfpiciendum rdiiamfubftantiam, deprefaendit adhaerentem crucibuli parietibtis croceam TincTuram pulcraftinumlioranonaad moncherrimam,dicerts;In cerediturus, ftrabo , quodM.edicinatuaplumb,umdebeattranfmutarein Autum. In qua ipfius pollicicatione fecurus acquievi. Interim rameii vehe-

VitulmAurem.

B41

vehemencer eciaffi acque etiam pecebaffi, ab ipfo Tnformarionem, Anhoc Opus Philofophicumparetur amplis nummorum expenfis Oamice, refpondebatille, tuperaclonga longi temporis mora. fcireomnia 5hoc tamen tibiaperiam,iiuUum quam accurare afTecTas Quod vero pofreobefrefumptum,nequeullumtcmpuslongum. ad Maceriam, ex qua noftrum perficitur Arcanum, atciiiec,refcifcas acMineralia dari, ex quibuspraeparevelim, duo duntaxatMetalla tur, fed quia mulcb abundantius in iftis Mineralibus Philofophorum Veciflim auSulphur fuppetit; Ergoex Mineralibus conficitur. tcm ex ipfo quaefivi; Quale effet Menftruum, &-utrum in vitris, an Mcnftruum effe Sal yeroincrucibulisfieretoperario,refpondebat; quoddamcaelefte,fivec?eleftis vircucis , cujus beneficio Philofophi terrenum Corpus Metallicum duntaxat folvunt, folvendoque mox educitur Nobile Elixirium Philofophorum. In crucibulo aucem a : Opus principioadfinemtifqueiiilgne aperto perficitur operatio verbtotum non diuti 9 nifi quatriduo &c inehoarur & plane conftimmatur, inquo.d Opus totum non impenduiitur iinpenfae plures cribus florenis. Addebarque, quod neqtte Minerale ex Quo, neque Sal per Quod, magni fit precii. Regerenti autem mihi: Mi Domine,hoceftmirum, quippe quodrepugnat variorumSeripris Philoeffe huic Operi elaboranfephorum, confcribentium,admiiiimuffi ; refpondebac: Solumdoimpendcndosfepremaucnoveinmeiifes modoabAdepcis veris fubiiitelligunturPliilofophorum fcripta vera. Ergo deTempore nil certi tanien fcribere volueruiic, imb nemo Artisamacorum finecommunieationealicujus Adepti veri in Ktcrnumnoriinveniet Artem praepafandi hoc Myfterium; cujus refpectuacrationeetiaegoaTe,;Amice,peto,uc[quiaOperisverividifti Maceriam ] ne Te oblivifearis & cua in Igne bona nc amittas inhians. Cuidihuj us Arris perfcrutationi munquam enim eam invenies. cebam: Mi Domine, quia quanquam ita ille Tibi,, ut Tu mihi inco gnitus es, ignotus fttit, iiihilomiiiiis tamen Tibi monftravic viam inveniendi Operationem hujus Arcani , forfitan etiamTumihi aliquantiliuni de Secreto ifthoc, fi velles, notificare poffes, utfuperatis Ooo 00 rudU

8^2

PkulmAmem.

rudimentis oninium difTieillimis,iiiventis [ quod dici folet] forEaflis pofTem addere 5uhius quippe invenci occafione aliud invenire non seque difTieiie eft. Sed refpondebat Arcifta; In hoe verb Opere res Nifieiiim fefeitanonhabec. adcalcemufque remacapiteoperis fciveris ,riihilejusfeis. Satquidemcibidixi,camenignoras, quoconficiatur acque iterum fraugacur Sigillum modo Philofophorum fuis radiis mire coloratis Hermetis vicreum, inquoSol,Mecallicis fpleiidorem emittat , & in quo fpeculo fcfe Nafeifli oculis Metalla coladfpiciant trafiimurabilia, atque ex qualibus radiisAdeptifuum five iigaiTtIgiieiii,cujusopeMetallavolatiliafiganturinfixifiima, Aurum, five Argehtum. Sedhacvicefateft:quiaDeovoleiite1 iri craftinum adhuc femel dabitur occafio convenieiidi, ut colloquamur de hac Materia Philofophica, & prout dixi, hora nona tuam a.dveniam dommn, monftraturus tibi projiciendi Modum: fed valedicTione pro nocTefaufta me ille ELIAS ARTISTA ad lucem ufque iiodiernam reliquit cxfpecTantem rr iftiflimum; imb Mercurius Phiquia deipfo denub nc verlofophorum cum ipfo iu auras avolavit, btim quidem fando iuaudivi: tameii ille [ qtiippe qui promiferac , fe fequenti mane feu dilu eulo ad ffie reventurum fore] alium quendam horafera5decimaadmemificvirumincognitum,milTifigtiificancerri, pollicittts etat , fe nie quod ille amicus, qtti pridianavefperaffiihi fore revifurum, propter negocia alia avocantia venire non potuifTetj Caetehora tamen tertia pomeridiana me fore ab ipfo revifendum. rum pofteaquam defiderio vehementiflimoadhoramfeffiioctavam vericace. IniifquenequicquamexfpecTaram,incepidubitareinrei ' fuper quoque uxot mea ad me venit in laudati viri arte valde curiofa Artis Philofophicae ih riiemoratoviro indagatrixjvexansmeratione , Ofeveroacprobofitae,dicendo:Agedum,att:entemus,qu3efote pefis vefitatetn fecunduffi ea quaedixit vir ille. Certe namque aliequinhanc ego nodtem iffimiiiente.m totam traducerem infomnem. . Cui autem refpondebam *.Praeftolemur quaefo ufque in craftitium 5 num forfitan-adhucfitcuncreverfufus. Interimverb,ucfiliusmews accendere t ignem, j ufli, cogitans; Ille fane vir alias in difcuifibus . fuis

Vttulus Ameus.

,4$

rnendacii reus. Sefuiscamdivinisdeprehenditurjamprimavice ciindaverd vice dumexperimerifum capere voluiex matefia furcivafubpollicisungttererrufa,fedfruftra}quippequoriiaffi plumbtim in AurunTnoiifuirtranfmucatuhiiCertia deiilque vice ilie tam paryummaceriae fruftulum dedit ad cangendam plumbi maffam adeb meincranfennamiiiduxic Interea vero-loci'niagnam ;faequamille jufii ceram afferri flavam, cui poflem involvere materiam, qu&fi-vi fcu drachmas 6. uxor mea involvitLaplumbum, abfcifftirus inde . pidis materiam in ceram, & fimul atque pluiiibum Iiquefatum fuerat, ipfa globulum injecit, quiglobulus cum fibilatione &fiatuofitatein crucibulo bene obturato ita perfecit operationem,utiiitra horae Aurtiffi optinium fuerit tranfmtiquadraiitemtotapluriibimafrairi Certe ego tametfi yei.Ovidii vixifleni feculo, rariorem non tata. MBTAMOPHOSIN ., quinimbficencredidiflemArtisChymiae tum iiifpetaffem oculis Argi, vix admirabilius vidiflem tillum NacuraeO.pus. NamhocPlumbuffi Lapide Sophorum niixtum atque monftravitcoloretri, inlgne liquefacfuni cerce puleherriniurariobis ; ac fimulatqwc in poculum efTuderam fuforium , imoyiridifliffiurri colorera acceperat ad inftar fanguinis, fed pofteaquatn refrixerat, oCerceego cum omnibusmihi adptimi Auricolorefpleiidefcebat. ftaiitibus efliiftiin corifternari, e veftigio cum plumbo aurificaro adhiic calence deproperando commeavirntis ad Aurifabrum,, qui illud Aurum omnium praeftabilispoftprgeviumexameridijudicavitefle fimum, quo melius in toto reperiri nequeatmundo, adpromittens, fe vel pro fingulis ejus unciis efle qninquaginta fiorenos perfoluturum, diei per Hagam noftram univerfam fuicrumor Poftridieejus de mirahaeTranfmr.tacioneMetalliea dilatusacquediffipatusjunde Ssniulti viri illuftres Artifque amatores ad mc proviferunt, nominatimque exillis nominibns magnis ad me acceflit Examinacor Generalis Monetarttm hujusProvinciae HollandiaeDn. Ppreliuscum utfibi-communiobnixerogantibus, aliquotilluftriflimisvirisaliis, Garemfaltemminutum Aurimei arcificiofi fruftulum ad cxploranOoo GO z dum

$44

Vitulm Aurem.

dumillud legitima, perexamina quibns proptiae curiofitatisgratis aedes eujus. fum acqueunanos contulimusin libentius gratificatus Brechtelio ; in admodum dam Argentifabri curiofi, cui nomeneft illud fuit exploratum formam, per illam probandf cujus laboratori auc quandofcilicettres nuncupant, quam Artifices periti ^uartam ctim una parte A uri, in crucibulo quatuor partes Argenti liquefiunt mallei ictibusredigiturin mixrura frequentibus atquedeincepsifta fufTrciens Aquae Fortis quantitas, abs lamellas, quibus fuperfunditur Aurtim verb inftar nigri pul<qua Aqua Forti diflbl vitur Argentum, & poftea depleatur Aqua Farcisi pulvis verb auveris peticfundum; iii Aurum conflatur* reus ifi crucibulo viciflim Hoc autem opere perato, initium,dimidiam cogitavimusfub fed rcapfe contr^ erat acputaramus, Auri partera avolaffe, quippg aliquantam Argentiparquicompcriebamus,quodAurumadhuc drachmae Auri Aurum tranfmuraverat , videlicet teminfuperin duaetranfmutaverant duos Argenti prae Tinturae abun fcrupulos Aururafibi feufimilare. dantiain homogeneum numforfican fuifArgefitttm Quodquoniamaddubicavimus, concinubcum Antifeptuplo fetmintisprobeab Aurofeparacum, monii confecimus Mixturam,atque poft Examen hocin Antimonio amifim 9 odtograna Auri.fed quando icerum evaporarefeei AncimoAuriinveniebam,tamencoloris niurn,novemicerumgrana parum hujus Auri amiferimus: pallidi, ita ut in Proba Ignis optima nihilum ter perfeci, atque ihfpecTanti-' atquehocProbandigeiiusinfallibile busvirisNobiliiriimisIlluftriflimisquecon.iperi,qu0dquaelibetAu-ri drachmafibiproaugmentoacquifierat Auri, Argenfcrupulum : atqueita drachmae quinque tumverbcftoptimum&valdeflexile Auri adhuc ex Argento fibi accraxerancferupulos quinque, & [ uc firocuro pondusquantitatis mulacfernelomniarefiduacomplecTar] laudat-i ptilveris minimi tranfmutavit drachmas fex & fcrupulos duosMetalliviiiorisin Aiirumadeofixuni,utvelintenfiflimamquamvaleac. Ecce} ica vobis qiieignis rorruram perfeveranrerfuftinere haftenusHiftoriamcomrftemoravfomnemabovis [quod dicitur] ad

Vitulm

Aureus.

84?

verb ARTISad malaufque. Aurumquidemegohabep,ELIAM TAM,ubinamterrarumauc gentiumipfc impraefentiarum hofpicettir, prorfus nefcio; utpotc qui praeter caetera mihi dixit, fe forehac seftatefolumnataleverfuruin , in Afiam tranfmigraturuiii atque Santam invifurum. Rex cceli Optimus MaximufTerram timbra illehacrenns delituit] coque [fub cujus divinarumalarum rnitantibus Angelis fuis adminiftratoriis praedeftinatum iplius iter ita fortunct, ut longaeyam viram vivens, toti Chriftianae Reip. Talento fuecurrat &rpofthancvitamhaereditafuoinaeftimabilifummopere hercifcundam gloriofe cernat, Amen. tem vitae aecernae 1C A P U T IV.

%)t igiturjam munm promijf conficiam, ex tempore adDia ARTISlogumfeuColloqmummterELlAM

TAM^MEDTCUMme
recipiam.
ELlAS AlTlSf Ai

Doffiine Helveti JMe, mifi umbra tibi fuerP ffiolefta,inceffit libentia confabulaiidi aliquantifper teeum,quippe qui inaudiSAlve Enimvero livi, te efle euriofum rerum naturalium iftdagatorem. bellos cuosperlegi,&pra1;ter caeteros cumprimis totumTractatulum efFetum , ubi agentemcontraDn,>^^Pulveris,Sympathetici gloriatur, fe omnia indiftanter fanare velle vtilnera. Certe ego illis, quae in hoeSpeculoCreaturisnaliter implantato five fympathetideletor. Quipco, five antipathetico confpiciuntur, incredibiliter Numinis Thefauros non miiius.apeinexhattftosdiviniLuminisac bundanter qu;am liberaliter nobis eonceflbs optifne noflepofliimus , velin exCreaturisbmnibusquaevelfubcceloserhereonafcuntur Terrae ventre, vel in maris ucero ad finem eundera producuncur, ut fuis ipforum beneficiis porentialiter infitis falutem corpori homixutm rnortali reftituant. MEOoo 00 3

%4$
O Domine!

Vitulm*Aurem.
M E D I C US,"

novihofpitis praefentiamihinunNam ericumbra5fedpotiusamicoruffi gratiflimus. quammolefta deNaturse Secretis confabulatio eftunica aniini mei philofophica recreatio, necnon tale conveniens ntitrimentum falutiferurh, quale nemo hoininum prius unquam guftare digne poteft, quam ad illud convivii rite difpoficus fueric Intra quaefb, Amice, in cameram. ARTISTA.EL I A S,

Talisinvifencis

Icane, Domitie | H!c focam,ucmihi videtur, habes Vulcani amofficinam , & fortaflis haec omnia Spagyriceatqueexa&e per fediii qUemquaefo Ignis torturam exMinerafi Regno prolicitafunt; natura finem toc Medicamenta 5Ego credo, quod Deus ijrRerum naturaliter talia dac medicamina, qualium pauciffimis multb citius proftraramque hominis fanitacutiufqueredinregrarelabefatatam tem poffimus, nifi vel morbus fit lechalis ex Nacurae defetu,vel laefte alicujus internae partisnobilis decur ptitrefactio, vel tota humidiradicalis abfumtio, utpotein qualibus cafibus defperatis nulla GalefticacuraaucParacelficacinturamedicari poceft. Ateniro inmorbis ordinariis noii item, ubitamen lion r aro horainum plaeriq; ante fataexalmo praedulcis htijus. lemvitaetermiiium[abfitNemefisdito] Lucis Regno in terram mortuorum umbrofam tranfinigrare neeeffe liabent,dumvelfalutemcorporisfui negligunc , vel eandemfidej Medicorum remedii praefeiitiflimi imperitorum committunt, MEDICUS, Quantum exDpminationis Veftrae Difcurfu intelligo, ipfe rni Certe equiarguendofallor,veleftMedicus,vel Chymiaeperirus. detn , proutDominusdixic,credoego ,_inRerumNacuradarialia & aliorum Philofo, quemadmodum medicamentapraeftabiliora pliorum afTeverant c.omplures, dari aliquod, quamvispattcis cognitum,

Vitulm Amem.

$4j

vicam ad tum, tJMedic&mitttum Vniverfale, cujus bcneficiopofSmus mccam fatalem ufqtte prolongarc, morbos omnes alioquin incurabiles curareatquealia hujufcemodi plura. Sed quotufquifquefapientiflimorumhujusMundioiniiiiipoceftriobismonftrareviampervehiendi ad cam nobilem foiicem, unde Cam mirificus fucctis hauriatur Medicttm nobilitans ?Nemo forfitan hominum. medicamentofus ARTISTA E L I A S.

Medicus quidem ego nonfttm, fed faltem Orichalci ftifor, & a teneris fere unguiculis meum in Pyrotechnia ingeiiium excoltii atq; ica internamMetallorumNaturamperveftigavi. Quod quum jatn meum fit fuperfedere quidem afliduitate elaborandiquicquam ac9 ctirati per Vulcaiii.artem,animus taffien me fe adhuc iftiufmodi obletat laboribus atque curiofiffiiTia? Artis Spagyricae amatoribus, utpote qui pro certo credam achabeam, quod Deus Opt. Max. noftra a;raceFiliiSfuisSpagyricis,ORANDoatquePhyfico-ChymiceLAo gratis feupronihilo B ORAND MyftefiaNaturaeMetallicadivendac. M E D I.C-U S. pro nihilo Dens Bofuis divendat filiis; nihilo vendidifle vel Quippe cerco cora-

Mi Amice, libens hoc conceflerim, quod numiaudatum perinde ut caetcraDona omnia pe.rrarb tamen inaudias , Ipfum Filiis fuis pro vendere hoc Netaris viiium medicamentofum.

fuperioribusvixifpercum habemus,cantam Chymicorumcurbam fe feculis omnibus, qui, prouc jatatur adagio, aquam cribro haurire contenderunt, UriiverfadumhuncLapidemPhilofophorura lem praeparare praefumpfertmc Taceo quod ex libris illorum, qui Adeptorum gloria criumphant, nemo unus poflit addifcereModum praeparaudi, neque confcire Primaffi eorundemMateriam,ufqueadeb utinibiperfcrntansomnisad imasmontium radices, nunquam in

S48

Vttulm Amem.

in fumma eorundem juga confcendac , ubi Ambrofia & Nectare vefcacur. Macrofophorum IncerealocicftboniMedici, ucipfe,fiquando iftiufmodi Elixinonfine perpetuoconfervandae Confcienrio Univerfalideficicur, , raorbis aegrorum fidei fua commiflbrum tiaepuraefeufalvaeftudio feu talia reftaurandae fanitatis remeadhibeatiftiufmodicuraciones dia, qualibus ratione effecTusineiTe cercb comperic vircucem fanandi. defperatiflimis quibnfque morbis ego juxta cum Quocircain plaerifque PracTicis femper fum talibus Medicaraentis fimpliciflimis ufus, ut inde male habentes citb convalefcant feu in ftatum fatiitatis priftinum priftinove meliorem reftitui queant. Enimverb varia atque diverfaSaliurn gencrain glandulis Scvails lymphaticis poft pucrefadionem hujus velillius nutrirnenti afvariis etiam efflorefciint hufuraptigignuntur,quaepoftffiodumin moribus ad diverfos morbos five internos five externos, Experien. tia namque condocente, quot conftitutiones feu complexiones corporum humanorum habentur , tot quoqtie morborum diverfitatibus eademfunt obnoxia, etfi fit uniufmodi atqueidemmorbus,proutnobis converfatio quotidiana comprobat in combibentibus Vinum, unde fanequam diverfae opcrationes manifefto fe produnc laborareinfitaniQuippePETRus,fimtilatqueVinumbibit, moiracundo, ne dicam, furibundo.^ E contrario PAULUS vinum combibens, imbibiffe videtur animo timiditatem propemodum agninam. vero cantat, & Luc A S illachry mat. MATTHIAS ltem De Contagio VenenoScorbutico,nempePETRifucctisradicalisin vafis lymphaticis &inglandulisconverticurin Acidum opfub cute enafpilans corporistotiusmeatus& organaomnia:unde cuntur maculae brachiorum pedumque caeruleae difcolorefque ; sempore peftis vero excuberantia quafipiperis grana. Earun-

Vitulm Aureus.
Earundem autem Amarum

4$

iundc pAULipartiumfuccusinutacurin aperitivum rubrae , puafubcutefuboriunturmaculaebrachiorumpedtiinque cTurispuIieum aemulae; inpefte verb Anthraces. Earundemverb M A T T H 1JE partium fuccus convertitur in fubdulce facilequc : undefubcutepulluIafcuntTumorcsbrachioruin putrefatu pedunique aquofi, protttfere verb peftilentes Tttmores. confpicias in Hydropicis; in Peftilentia

Earundem dutem in Acre SalinunTatqiie fuccusmutatur exficLttCiEpartium brachiorura cans; unde fub cnte proveniunt pedumque praecipiraficuti plaeriiffitiones fermenci ordinarii carnis, acque exficcationes, queufuvenitiiiAtrophia,imofepifiimein Atrophiavera:inpeftevecum iniania ad mortem ufqtie provenitint. rb Bubones ardentiflimi Medicorum Ecce, Amice,nemo quifquann per unicum Univermedicari htijus Scorbutici fivePeftilentialis lifale Medicameiitum fed mediante quidem Particulari veFebrilis Venenimalumpoteft, condonato remedio vegetabili aut quodamaDeoiiobisinNatura unicaherbaScorbutica feu Cochlearia velAMinerali.ETiimverb mulcb minusrecetosa,aut FumariaautBeccabungia,immbeciam medio quodam ex his fpeciebus diverfis in tinum conflato pofltira fuccurrcns allevare aur rratare Scorbuticos omnes ; quippe quoni&; Acetofam herbas datur Aiicipathia, am inter Cochleariam ficuc : atqueica eadem emicat Antipathiainter Aqtiam iiTtcrIgnem& herbam Fumariae &L Beccabungiae. Ergb PETRI corretorium Saliniacidi Scorbtiticiveiienitingentis Cochlcariae Sale volarili Amaro. fitcumherbae PAtiLiverb CorrecToriumScorbutici veneni tiiigejitis Salini amari, fit cum hcrbae Acetofae fixo Sale acido. Scorbutici veneni falini tiriM A T T H 1JE autem Corretoritim herbae Fumarise fit adminiculante gentis fubdulcis achumetantis fixo fulphure amaro exfiecaiice. Ppp pp huQJS.

8fo.

Vitulm Amem.

Saliniacrisacexficcan* Huc JE verofcorbttticivenenicingencis tis fic fuccencuriance herbae Beccabungae five rubras braflicaeMercurio dulci humecTance , proutetiam exharumherbarurnfigtiacura externa dijudicatu faeile eft delnterno remedio fpecifico coiitra hos Certe, mi Amice, fi hoca prudentc fcorbuticosniotbosdiverfbs. Medicamine Univerfalic Medico obfervatumfuit,illedubitatde ARTISTA E L I AS.

es , facile concefferim^ Medico* Omnia,qu33fermocinatus rum tamen paticiflimi hac medendi Methodo uttintur: fed interim iinpoflibiie non etT, quo minus in Regno etiam Minerali fiimiiio detur Medieametitum Uiiiverfale, cujus unius beneficio poffimus patrare arque adminiftrare omnia,quae mihi a ce de ffiulcijugibus enarranturremediisexRegno Vegetabiliuffiiiifimo. AtquiDeusOpcMax. obrationes nonnullas momentofas hoc magnificentiflimuni fcientiae fupereminentis Charifma Philofophis promifctte omnibus non condonavic, , ufqueadebuc fedperpaucisduntaxatrevelayit Scientiani effe ve Adepti ad uiiuiii omries uno ore confiteantur, lamatquede illiusveritatenullatenusdtibitandum. MEDICUS. Domlne , praecer commemofatasinffiediumproferulicuree-' adverfiis Medicinae Univerfalis opera-. iamnumaliaeobfervationes tioiiem enixepugiiantes, partim rationeaetacss, acviriumhominis $ dura difcerni-< parcimratione fexus aliarumqtte circuniftaiidaruni, tur velinter tenerum & robtiuftum five anarura five ab educatioue, velintermarem & fceminam,velinter JHVenem &viYgtaem, velinter priiicipiura , meditiniautfirieramorboruni; velinternofcitur, anverb nuperrime aegrum invaferit; urrummorbusfitinveceratus", vel denique utrum Fermentum in hoc morbo promoveatur, ari verbin alio praecipicecur., EfTervefcencia fic vel iii tftomacho vel iti effecTu datur Turinceftinis,Profeetb de niiroMedicinasUniverfalis

VitulmAurem.
ba Gontradictionum naliumMedicorum

%$t

In fuis quippe digitis plaerique ratioMagna. carencpeffpicillo Dn. Thomae a Didymis. T A E L I A S.

A R T I.S

, esrecTeacbene , imo SanequamphilofopliaCttSjDoffiine Orchodoxe coiicra Vniverfale CHcdicamentum, jnxca illtid nocorium ac pervagacum; ^uodcapita, totfenfw. Quippe quemadmodum mulcetaures , nequeeadem MuficafuavifonanoncujufvisMidae omiiibus , necjueliiinarracaHiftoriaHiftoricisobletamencoeft vinique juftuTapor gratus fapitur guisoffinibusidemexcodenicibi ac capicur ; Ita etiam mire variant Imperitorum judicia demiro Medicinst hujtis Vniverfalk effeetu iri Corpora httmanaac Metallica. Namhujus UtiiverfalisMedicinae, operandi Modus impenfe differc aParciculari Medicina, quae nihiloniinus caffien quadantenus dici velutherba Cochlearia , omnem curans fcorbtipoteftUhiverfalis, tum maculis infignitum caeruleis. vel Acetoja,onmem medicans fcorbutttm niaculis notatura rubeiitibus; vclBecabunga fanans ejufmodi Atrophiara, velFumaria medcns iftiufmodi Tumoribus, &c. idque iftamihi antea narrara cumprimisapudtalcsMedicos,apudquales Praetereadifferentia exftac maxima obfervatio eft quantivis precii. inter UniverfalePhilofbpliorum Medicameiitum, titpote quo Spi, & interParticulareproletariae curatioriis ritusrecreenturvitales Medicamentum, quo corrigitur humorum venenum, quale contra in illo amarum regnans; in natttramebullitinhochoniineacidum, uno praedominatur falfiim, in altero verb acre. Atque nifi procul ulla proeraftinatione humoresifti corrnpti ftatim cx corpore expellantur per ordinaria Naturae emunctovia fivc per alvum, five per veficaelotium, five perporos fudafcentes, five per orisfputum, five per nares, certe corruptio uiiiusevadetgeneratioalterius,puta morbi. ,inceiiExquavis namque fciiitillasiiifiiiitemporeeamexftinxeris dium orieturmaxiaium. Quinetiam fi defecTus motus Spirituum vitalium datur, im poftiMe eft, hoc fieri poflfe. Ergo Medico concurandum eft, quomodo poflitpromovere fciehtiofoiduiiice Spiricutim Ppp pp i

$$2
tuumvitalium

Vitulm tAmem.
mocum ad calorem naturalem

digeftibilem $ idque cumprimis optime fecuriflimeque praeftatur per operationem nprecrcari deprehenftriMcdicamenciUniverfalis,dquonotabilicer Nam fimtil atque haec Medicina plus quam perfeeTa modtintur. illimalummorbificumexturbaverit, dolaudatoexfedeoccupata co fanitatem amiffam vicifliminfundit, idque folum exipfaharmofe , quaffi Spiritus Vitales &;haec Medicinaiftter niafivefympathia mutttohabent. Qttocircaab AdeptisnominacurNaturaeMyfteriu, &cfenetutis defenfivum advetfus morbos omhes. Quid ? quod vcl grafTantibufque pasfim morbis contatempeftate peftilentiflima giofis plenisfima ex homine faciat Salaroandram citra ullam fui laeficceliirati epidemicasperferentem ad onemignitasiftiufmodiplagas Terminwm ufque. fupremumVitaeexhalandse M E D I C U S.

iftperdilecTeAmice,intelligerevaleo, Quancumigicurego, haec Medieina non facit ad humorum depravatorum emendationem, fed potisfimum conducit ad Spirituum vitalium recrcationem. Caeteroquin apud Chymicos Practicos hoc traditur Secretum , commonftrari , quomodopuquodpcr ArtemSpagyricamposfit per eandem immatura red&quomodo ruiTifepareturabimpuro, danrur matura,&: amara corrigantur in fubacida, &c fubacida in dul&dulciain mitia,&mitiain'acria,&acidaindulcia, cia,&acriain acida. QmnetiamiftalaudacisfimaPhilofophorum Medicinajuxta non poteftprolongare vitatn ultra Metam caecapttismeirationem litus praefixam, fed duntaxat praefervare ab omniuni vencnorum effetTu morborum alias mortif erortim, ufqueadeo ut verum fit, quod, tantttmproutvtilgo credicur,vicaehttmanaeprolongatiodependeat Misfis autem iftis , modoafoloDeiomnipotentisniituacmanii. haecmea etiamnutiiffianet Qtiaeftio,Numquidnam exhujus Medicinae Univcrfalis ufu eonvertatur naturahominis priftina in novam, ita ut homo piger degeneretin hominem akcrem, &: homo qui an&c triftisfuerat, teaa naturamelanchoiicus pofteaJoYialis,hiIaris, gau-

VttulmAmeus.

8$$

gaudioque plenus evadat, cohfimilefqiie alccraciones , refprmationes , petmucaciones feu vieisficudines in nacura hominis conthigant, ARTISTA. Poteftas quippecantanuiliiuiMinimegencium,Domine. quam condonata Medicamento eft, ut hominis naturam mutare valeac EnimverbVinum inebrians d diverfis fumptum lndividuis in ebriefonaturamhominis nonmutayic, fed cancummodo provocavic, quod in ipfb nacuralicer poccncialicerque ineft, acque in acTttm morcuttm inipfo fuerat. Eodem fe modo hadeduxit,quodquafi betoperatioMedicinae Univerfalis,qnippequae per $pirituum vitalium recreationemprovocat fanitatemad tempus duntaxac in hominefuppreflam, utpoceinquoancea nacuralicer fuerac, perinde atq> Solis calor herbas aut fiores non immutat, fed epsdem falCem provecat, acqueexprepfia ipfprum nacura ppcenciali inacTum falcetn tevecat. Melanchelicaenamquetemperaturajhomoin fuasdenuo &:verb homojevialishilarifqtiein resmelanchelicasrefufeicacur, fuis acTlonibus laecisrecreacur, acque ica confequencer : Praefervacivumquein defperacis morbis'omnibiis eft praefencaneum feu opcimum. fore quippiam adverfi , Hinepraefagiensobvencurumfibi mavulc prasvenire quam praeyeniri. Quinimb fi ulla darecur Vitas prolongatio per Medicamentum quoddam Philofophicum contra , certeprofecTbnon fatalemDeiomnipotencispraedcftinationcm MERCURIUS TRISMEGISTUS , nequePARACELSus , neque RAYMUNDUS LULLIUS , nequeComesBERNHARDtis, neque confimilcs illttflres htijus Myfterii Magni poffeiTores complures mortem mortalium reliquorum communem oppetiiflent, fed forfitan fuam in hodiernum diem ufque vi tam protraxiffent. Ergo fanatici ac lymphatici foret hoc perfcribere , imo ftolidiflimi , idem credere ac fentire de uno aliquo Medicamentorum in tota serumnatura.

Ppp pp

ME-

$24

Vitulus Aureus.
M E D IC U S,

Quaecunquc, rni Amice,de Univerfalis Medicinae operatione dixifti, laecuslubenfque non minus regaliter quarivfundaroentaliter ignorantia praeparanconcefTeriin quidemego,fedqtiandiulaboro cymbam exigtio ludere cudirecTeillam,nihilagoiiiftidcmquod illam inde fine. pienslacuih Oceaiiumvaftum,quippequicertead Ec quamvis enim de ullofructu reddendam Jitcori coropelletur. laudaca illaPraeparatione plaerique yirorurri illuftriurn -tionnihil concautionis urabrofae carbafo involfcripferinc ,illudcamencaliquafi ut LeeTorum affiduorum pauriftirajs iniiocueriticveftigia verunt, dum ipforum Iateftter demonftraca, quaefequenda cajitifper fgrenc, coc inftrutus Qupcufquifqtieetiam pervenirencquoperVellenc eft fumptibus, quot poflictibi coemere codices illos omnes , in quibus fparfim de iftiufmodi Hypothefi ita tratatur, ut illis perlegendis maximam vitae brevis parteminfumas, antequam inde fufticientem tibi cognitioiiem inaiitialemque operationem colligas, Maneamus a Deoetiambenedito , juxca illud; jgitnrinnoftroLaboratorio, omni hora, , Ora&c Labora;&Dewdat A R T I S T A E L I A S,

namSatis recTe argumentaris, Domine; ex Philofophorum haec Ars Artium , fed perbene ac quefcriptisrarifliraeaddifcitur fenfus ipforum. clare exmanudutionealicujus Adepti intelligitur Tranfeamus autem hinc ad MetallicifmhtijiisnobiliflimaeTinclurae EfteturaTranfmutativuin,dequo Parcicipesfeu Adepti confcrimultos, acque pleriqueipforum difcipuli geiiuipferuntlibrosmulri ni in Igne multum labof antes ad finem Arcaniipforum praeopcatum albis, quod dicicur, avibus pervenerurit. MEDICUS, Animadverto, D ominationem Veftram trahi volupta te transeundi

VttulmAurem.

pf

Metallorum eundi a Medicina: Lfftt ad Tfaiifmutationem inflriiCaeterttm qnamvis ego faicle credere poflim Poflibilicaceni tam* ADEPTOS Artis, dari nimiriimincer iftiufmodi Experimeruum meationemfecideilloExChymicura,protitet!'arainfuperioribus L E RU S obftetrieance unius periffiehro,quandoDri.DocTorKiF uiiciae Auri Tinctura iri Aurtuii optimum cranfmutavic uiiciam uriatrifemis Argsnri; uciiihil iuftiper dicam de Experiinento H E L^ihceleberriiniscivitstibus COLON-IA &: MONTif,riequeSdoTi illo Exemplo raaximo, HANovi./E,riequede illuftriacpervagato III. mediante unico qtiodpRAG^CoramCaefareFERDiNANDo Tinturae grano librae Metcurii trcs funt in Aurtim nobiliflimum neceffitatem tranfmutat3e,ufqueadcbucegoiioiiminusin quatn in efleVerani poffe, etiamfi plevoluntatemcredeiidiadducar,Artem hoiioiiduriifuffragiofufTicienterconciperequeara, utpotequiposofefforemejusverumnunquam per, vitammeamoniiiemhismeis culis vidi. A a T I S T A.

Mi Domine, Verttffi dixifti, Arteffi tamen fore Artem, etiatn-, abnueres ; liaud fectts acque in Magnete videre eft s fitucrcdere fibiinfitam vim fulpliuream ex fcrro quemadnioduffiillcperfuain etiamfi crederetunolis, laper coiitactura ftatimniagnerenifacic iiieffe opcratioties j taincn verae permaiietenceriiiipfocammifas haheto , cui Intusineft, bunCtlcaetiamdeLapidePhilofbphoriim & quoniam caligiriofaipforum quicquidquaeruucSapientesj fcripca a pauciflimis in veftigatorum inte lligi & explanari pofiitnc, votis erac ,unam aliquam totius omnibusoptandum,manibufquecoriaftdum Artis EpitomenLaconicamita coiifieri , ticiride exiguo temporis fpacio ac labore pauculo omiiia com bibi liecefTaria posfinc, quorum adffiiniculo cranfitus ad Autores realesTiecur facillimus. Quod noniiuila, ex quibus conquum jam in medium exemplaprottileris ., jara sicebarispetereeonfirrrtaridamrei affeverareposfibilita.tern

%$6

VituluiiAmem.
veram SecretorumPhilofophorum

commonftrabo ipfemet tibi ego EllamfProba. Materiam.

MEDICUS. Haecciae, mi Domine, imb haecipfa fubftantia fulphureaque Philofophica ? Numnahi tttte ex iflavaquevitreaqueeftMaceria ? Credofane, quod me ludiferis. pfemet fcientiae hujus pofleflbr dic mihi veritatem , Utrum res fefeica habeac, Quaefo Domine , necne J ARTISTA ELIAS.

jam m Imb,Dn. DocTor,PreciofiflimumMundiThefauruffi, Quja hie eft Verus Lapis Philofophorum,quo tuis habes manibus, habebitalium: atq;egonemoalcerhabuicunquamtrieliorem,iieq; ufque. Quod raetelaboraviipfeComppfitionemabinitioadfincm , oftendam tibiMetallumabifthoc fitibiconclaveadhuceftaliud tranfmutatum in Aurum. Qtiorfuni iiitroducTiis, Lapidis genere has quinque Takolas utpote beneficio ipfiw TincJura t^idfiiccinquit, Pbilofophicaex SaturnoJeuPlumboparatos, quosinperpetuam LMagifiri Tibiverb, qtiimultaperlegifti Adeptorum tneimemoriamgefio. fubftantia &: natura fat bene conftarc fcripta, ex vifa hujus Lapidis de Materia vera. nocitia poterit MEDICUS. inaudio, Magiftrum habuifti , a quo Artem Quantumexte labore atque invencione acquifivipotius coiididicifti quam proprio Verum enimvero camecfi ego jam iftarn fubftantiam , quara fti. veram praedicas, confpexerim juxta efieTinduramPhilPfophicam . ctim Taleolis his quinque attreis; relinqtior tamen etiammim ignafit uecne. rusacdubiuSjUtrumverum Quocirca maximoperea te etiam atque etiam peto , ut mihi condonarevelis tantillum illius , quantilluffi fufTiciat ad tranfmutandum quaMateriaefrufttilttm tuor

VitutmAmem.
raorfaltem

&$$

grana plumbi in Aururtv, uthocpatomihi fcrupuliim me tancb certiorem deRci veridubitationisomnemeximasatque tatereddas. uEccejcapefisfruftulum complcns magnitudinem nius faltem grani feu femiuis cannabiiii, ut inde five in morbo aliquo defperato, five in Metallica Tranfmutatione fpecimeti feu Proba cxhiberipoflit. ARTISTA ELIAS.

conditionis virum atque mihiprorfus; Fateor,quendambonae me perdocuiffe' i. PoflibiliratemTranf3ticogiiituffi,monftrando 2-. PraeparandiquoqueModum-.atqnehaeceftArsifta murationis. eftdubitandum. Ut autem taninfallibilis,dc quatibinullatenus nullis mihi modis. condonem, tillumfruftuli,quantillumpetis,tibi licitum eft, etiamfi vel toc ducacos mihi redonarc velles, quoc cota haec eamera capere poffet ab imo ad furamum ufque, idque non proeft precii, fedpropteraeftimatioriemmateriaejquippequaeiiullius rationem moinentofam , cujus refpequandam prer aliam cTufi fieri poflet,ut ignis igne cxuri valeret , ego jam cum dicTo. tocamhanc maflamprae tuisoculis inflammas ejus edaces conjicea te pero , ut adeb avarus fcienriae tantae rem. Quare interim Quia hic plus penes me tu vidifti hodie , captandae efle noiis. alibi fpetare voluerunt , fed quam multi Reguin Principumque Caeterum medicor mecum de nunquam confpicere poruerunt. curriculo,ubi tibiirt Arreditu ad te, interjecto trium feptimanarum maiiucfuttiote Chymica Artes qviasdam pulcherrimasjuxtaatque tunc tcmporis conccflum mihi fuencsmonftrabo. Quinetiamfi tuae afTatim faCuriofirati yit, uccibiTranfmutationemoftendam, Interim valereacfalveretejubenspeto, uccibi afalilatisfaciaffi. bore magnoardnoquecaveas, nefamampariteratquefubftantiam cuamin cincribusmifere difperdas.fimiliter aliquam multis avaris ejusdem Artis fummae Iftquifitoribus.

Qcjq 'qq.

ME-

S$8

Vttulm Amem9
MEDICUS.

Sifortaffe Tibi exPhilofophi" Nunc quid faciam,miD"'omirte? confirinaco ifta potiuncula co tuo Juramento argenti in aqtia pluvia mi diflbluti Iicicum non fic, ut dones raihi iftud frtiftultimTineturae rae, certerefeifcas,quod7 prout tu fufp icaris, ego fum aninio anxius enixcque avidus Scienciae hujus praenobilis eorobibenda?, & credo, Adam olirn ob comeftum 11MundiPatriarcha quod vetipfe primus exParadifo exterminatus [fiadhucinvivis triufque'Sophiaemalum nullus'iiitermiffurus forec , quiu denub de Iiaciioftraeffetaetace] horco comedere hocmaloauueoexATLANTISpervellec Hoc mtdtosPrincipum Veftra Dominarioiiiquic, nenpotuiffe vi. Vidi equidcm ego Materiam,de qua tu tam ra> dere,quodego vidi. rsprardicaSjiriterlmveroiionconfpexiEffecTtuiiTranfmutativuin, verbis. Quod quumDominatio tuis fidemadhibeam venrfiquod fe quidem jam hinc profeettmiriT ,fed iriterlapfo triftramefbletur, ut mihi Arfes Chymicas nm hebdomadum fpacio ad merediturura, common ftierit, perpulehras j;uxtaatqueprojetionem,filicitum Itrec, ITUJUS bonaefpei fruitione cgo hac vice acquiefcens, gratfasintuamilii exhibita Araicitia maxtma', terimtibiago ainplifliraaspro utin Labores Chyffiicos Fafiiigulariquefideipraemoneiitiscura', meas omnes ne profundara mara forrunafque atqtie dilapidem; amifArduorum Certe ego tantorura nondum ullum feci unfurus, Veneque atcen tattirus f ura, nifi pritis Doraiiiatio quam periculum, demonftrarc ftramihi beiievoleiitia gratis atque expura Amicitiae Interim verb Veritatem: volueric prarparandf nTodnm ac viara. Artisadmiror ,- arqueeciam fpecTatae tuaeiii me Amiciciae ratione mihi gratulor ADEPTU2V s, utpote qui hoc ffiihi decexifti,Te efle vel caetefOfuffi Qttod fi vel Rex vel Prfriceps Magnatum confcirenc auc refcifcerenr, Te Arcis htijus poflefforem qnifquam fte>atqueproiridece [quodDeusprohibeac]:rapeixricadquaeffio'siern?

VttdmAureus.
aem, &:.eruciaccnt mrus? tefuisTortoribus, numnam Artem

8$$
effesaper-

ARTISTA, Nemini unqttam alias praeterquam uni alicui feni probo ac jmftoviro juxtaactibiLapidemPhilofophorum monftravi, atqtteinliraul revelavi,me pofleflbrem efle:fcd nemo hominum unqnam im Qirinimo pofterum talequidvidereatq;attdiredebec eriamfiquis Regumyel Principum me [ quod fatie Denm meum non facile per, egotamennemiflurumforefperojefretinvinculaconjecTuriis Medicorum quaquam ,. more circumforaneoruni feplafiariorum, feu pauperrinorum Alchimiftarum, vagabundoruimpoftoruro ipfis Artemprodereveldiretevelobliquevellera,fed quavis truculentiflima fidicularum vivarum torcura excarnificari prunarumque , excruciari atque enecari mallem, MEDICUS. AmiceboncdanturneAutores , quidehujusArtisveritatc fcribunt explanarius illis raultis omnibus, qui tam obfcura deilla erutant verba,ut eadem vcl ipfimet forrafle non ititelligant,nifi comevidentiorum. adhibeanc Paraphraftartt mentarios annotationefq; forfitan a pofterioreperlegifti,atqueproindeoquemadmodumtu mnium optimecalles, quales verifint Adepti. ARTISTA. DomiiieDotor , libros qtiidcm ego noii lego , Requcperle^i alios Autorcs nou offendi curiofiorcm rnulcos jmulcos tameninter autem in libro qui infcribitur SENDIVOGIO , nominarim Nec non fratreni Cofnopolita, Belgice BORGERDER^WERELT. Clavibus. ad SENDIVOGIUM BASTLiuMiiifuisxn. Quanttim utendum habebis,fimul at-tinet.hunc Autorem atque rediero,prout dixi: ucpotein cujus verbisobfcurisdelitefcitveritas, perindecani Qqq qq quam

$<&>

PituksAureus.

excernis, etiam aoMecallicifque Corporibus quamift Miftefalibus TincT ura cft inclufa atqtie retrufa. iftra Philofophorum M E D I C U S.

tjrariam'tibi,Domhie,habeo pro tanca amicitia maxiroam. Itt'terealoci vel exipecTabo,qu3rcunq; pollicictis es:;&quodDominatio , facile affentior ac largior , 'veftradeTinoturajObjectisedifrerttit mirae efticacefque Merallorum Effeiitiae ocutpote qui credo, quod corricibus folliculifque , quan*. fub externis Corporum cukantur ut adeb exercitatos expertofque comperio, quain perpaucos iiilgiie EnimdicTamen enucleare nuceni feiaiit. Artis fecundttm 'VeroomheExternuriifobuftumque cujufpiara Animalis , Vegetabilis aut Mineralis Corpus eft i-nftar talis terreftris Pfovinciae,inquaEflenriae praedarae fpiritualilem, prout ifiacw Hoilandw perfcripfit, ter imtnigreiic. per Quocirca opus cft, uc Artis filiiiciant,-qutaliter falinum quoddaniidoneum Fermentuffi Metallicaequenaturae gratuiiiedomare,dilTolvere, feparare & coiicefttrare poffint noiimafed qualicereciam Mecallicara, snecicainffiodoVircuceincingeridi Aureovel eandem Argenteo :rnorePliilofo.phicoinfuoliomogerieo CorEcvidemus enitn, quod Creaturarum valeanc riiultiplicare fed prorinus etiam , fifaeile non folura deftruuntur, poraoffiiiiuiTT Orcum tenebrafque anriquas vivere definunt,in mulatquelnterna in lucemper Dei Creacorapiuntut, iii quibus lacicabanc, ancequam autem hominuna ris creacioncm producebatitut. 'Quocufquifque Arteni eonimonftraturusl <eft nobishanciiiRegnoMetallico AHTISTA,

denaturalirerum deftrucTl&ecTe dixifti, &optiine)udlcaviftI vifum placitumq; fuerit, ipfe ad 'one;atq; fiDeo lnifericordiflimo 'Te, perinde atque lnihi gratiofe facere dignarus eft, vel tua fperantis 11011 ncmineffi ADEPTORUM ablegarepocerit, qui 'epiiiionecitius deftr uendiMetalla T-ibiincuiftretPhilofophicumModurti atqs colli.crenda

VUuimAurem.

%$*,

Incernas. Incerim vere invoca Deum Opc sgendi Animas ipforum re commendo, idencidem apercis fuper Max.cujtis pervigilis oculis filiosfuos fibi per Chriftum Jefum regeneracosjterum vale,acque fic rurhabe,me tibifore Amicum permanfiirum.Mciiamqueoportet efie breviin florence faniratis ftatu fus proficifci liihCjfed fpero,mete icevifur.um. iliemihi valedixlt Itanovus fuacque abiit Amieus, Amicum , triftiftimumper iumreliriquensme tempus crium feptimanarum rediic acque TiiicTuram ille, prouc condixerat, quibws exfpirantibus ex tetaHiftoria mihi dedic, quemadmodum jara fupra vobis ad.perac praefcripca cdgnofcerc pocuiftis. Pofteaquam legendum enarraca i me abierac , ego etindem illeHomoDeiPhilofopiiicusviciiiiin & ne verbum quidcm deeo ulltim exalinunquam amplius revidi vel xabelIarior.um vel incimoium audire quo vel pcgafariorum potui. ipfe apud me pro -ftimulis reliquit acrern itii PARAmemoriamalramencerepofitainparirer atque opinionem 'c E L S I aiTeverantis, quodper Metalla ex Metallis atque cum Me&Lab ipfamet faece antea depuratis .fitallis emundatis, Spiritualibus -antMerallaacAuruin v-ivum, rana ArgentumquePhiiofophorum Metallica. fi hofpesille pauad Corporahumatiaquam Quocirca amictis mihi exate moriftraiTet Modurn cae coriverfarionis praepatandi-lioe ceelefte Sal Spirituale, per quod &: cumquoex corporeis quafi in eorum Macricecolligere terreftribufque:fubftaiiriispoflim ille defuo mihi lumine lu.SpiritualesSolisatttLtmaeradios,cer.ce Verumenimvero nien.canrumacceiidiiietjUtvider.e&i.callerepo.tuiflem., quomodo Animarneorurn ica in aliis .Metailiseorporeis Jnternam Magnetice edebuiflemvutipfiufmet opecorpus per Sympathiamtranfrautare clarificai^^ ^usdem fibifimile in Argentuin, Tecundum feminis rubri indolemin Corpus rubrum., album. Nam .dixft :atitfecuiidum.feminisalbinaturamiiiOorpus vcra mihiELiAS fitilla ARTTSTA, quod SENDIV o^rrChalybs omni corMereurialis humidiras Metaliica, ..qua-adminiculante.fi.ne jroiivffl Q94 cjcj J

$$2

'VitulmArem.

:S,olis rofivo in Igne apert crueibuloque Artifex auri;poflkfixas aut-Lunse radios a fuO Cerporefeparare , atque cleinceps volatiles Tin&ura Philofophica ficca,quemadmo~ Mercurialesredderepro nonnihil communieavit ad transdumipfemihimonftravit,atque Enimvero hocrnecuni omnes dofta Chymia: nratandumMetalla. confirmare neceffe habent, quod experientia, imbutiaffeverarc atq; ac nutrix variarum nobilium fcientiaPYROTECHNiA:eftmatrix Uli quippe ex coloribus de Metallorum Chao in rum artiumque. Itaenim Isnefacile dijudicant,qualeipfiinfit CorpusMetallicum. Metalla , lapiin terrazgremioprocreantur infmgulos dics adhuc nobiii femine vaporofo, femine Spirituadefque pellucidi ex proprio Nam Sullitin^ente Sulphureo,iii fuis diverfis matricibusfalinis. five Metalli alicujus puri vel impuri,adhuc cum fua pliur commune corpor e con j unffcum, cum faie petrse duntaxat mixtum inter ardentemio-nisfervoremfacileinduriflimam fixiffimamq; mutatur terra. Terra vero hxc deinceps Yicifnm:exae'rc facile inaquam limpidiflimam mutatur>& hsec Aqua poftmodum fortiore igne fecundum adaut.imp.uri naturam , convertiturin mixtiSulphurisMetallicipuri A-d eundumfere movitrum, coloribus variis perbelle tinctum. Ita pulluspercaloremnaturalem. dumexjovialbumineprogignitur etiam ex vinculo vitae feminali aHcujusMetalli eonfit noyum; idemcalorem ignis Salini naturseconvenienquenobilius Metallum, per tem; tametfi pauciffimi Chymicorum redte acperfefte.fciant, quomodolnternse Metallorum vires femper moventes magneticse fecundum fuam ipforum vel harmoniam vel difcrepantiam dicantur > Sympachiam vel AntipaquarehocMetallumcumMetalloakero thiamhabeatadeo fingularem , veluti videamusinMagnetecum Ferro,in Mercurio cum Auro,in Argentocum CuproSympathiams notabilis offendatur Antipathiain impenfe fingulairemjcontra verd contraaurum, in Antimonioconftannum,inferro plumbocontra &confimiIesaIiaeoctra Argentum,in plumbo contra Mercurium, currunt in Regno Animali ac Vegetabili Annotationes fexcentx ac AuSympatheticse &c Antipatheticae, prout l&gas relegas in variis toribus

Vttulm Atreus.

8<fg

deiftiufmodi Curiofitatibus, toribus,qui perfcripferunt exquarura asftimanturveriPhiaccurata abfolutaque cognitione creanturatq; lofophi atque Natura; Magiftri, , excuHucufquequodegometipfevidi&feci,id defcripfi dendum curaviatque vobis, Candidi Leclores, ex mera iiberalitate In hocfcire aliquiddefide.ro y juxtailludSeneca?: gnitiscommunicavi Sicmn hacExceptione dctur Sapicntia , ut ULm inut diosdoceam. clr/fim teneam^b/iciam. Quicunq;verddeveraVeriiatereidubitaty in Jefum fuum crucifixum Fide viva credar,nova in Ipfo tantumodo creatura pec viam Regenerationisftritam fiatiin Eodem anchoramt in quofvis proximos pariter at$i\a,i>fyGm.Lv Speifuasomnemfigat& opera Mifericordia; pia iii egena que potiffimum philadeiphicar Chriftiana? Religionis membra rite exerceat ,.ufquedum poft curriculum vitasomnejufte hora fua faesli ac fantcque confummatum ac fcoemortualihincperundabundumMundihujus tempeftuofi seterni Sabbatismi beatispulofi Oceanum in tutum tranquillumq; fimi portum falvus enavigecatquenovum cosleftis cumPhiiofophis Cant-icuni caritet;-.. Participatumv Hierofolyma* triumphantibus &b eo qui , :,:.;<Sti-&'\ VefirhrK' fum Omnium Fideliffimus. addi&iflunufcrae

Jobannes Fridericm Hehetms,

Meduin& gaComitk, Dodfor dr Fraffiicus BA

S.

JANi-

TANITOR

PANGun-

SOPHVS.
Seu

iEnea Quadripattka Figura hoc Introeuntibus, Superiorum

fcis Mufeum
acInferiprumScientiamMpf^ieo^Herniec\ ticam, analy tice^Exhi-.
' "". <;&-:> *>: !

;F2GVRJ

. , ,,.^WtUwm!<

SAWCTrS

POMWVS

EXERCITPVM

10MN1S

TSMA

&EPIETA

SST

GJLORIA

ElVSi

paterDnm,Mundi SupremaPoteftas, MAgne Quonihileffe|teftne.C:fingimajus;abomni ftansiole procuL tam.cn omnia fingens Corporea vel prorfus nitari nefcia, -vel qua: Corpora, antraclru longiabefaclra fachifcunt: Temporis unde Bonorum PrincipiumfineprincipklFons Efflui.tomnegenus, .Natjra: Retor&Auctor, Omnia comprendens, ahon comprenfus ab ullo. Majcftas Immenfa,Boni*, Sapientia,Vita, Via, Vittus: Ordo, D.ecus, Finis, MeiI,V.erum,Lux, & daas Immobilis, Nufq;uamha'bkans,& ub^uehabitans:: Affidue motum Cun.ftis & quo Omnia 8c in quem Omnia,per Conditione fcmper.eadem quemetiamijmtOmnia: manens, aulfc> mutabilissyo:

<JMarcdlut FaLwgemm tn Zod. Vtt. i.tb. /A. Maxima Caufarum, quascerta lcge revolvcns Sideream molem, fatotumjura gubernas; Rex Regum, cui Millcadftant, & Mille miniftrant canentum Agmiua Divorum Lx.tantumhymnofqne Lucis inlmmenfa:campis,extra Extima Mundi Ubi eft Verisfedes Mcenia, aptiffimarebus: Te colo, Te V.eneror ,'Te nunc reverenrer adoro Atque,precorfupplexu.tmeipec~tarebenigno Vultu, Digneris Vocemque.audire precantis. Mi tte.tux Lucis radios mihi, pelle tenebras [heu ] nimium inoribundoin corporememiSj, Opprefla: viam,nenoxius Error, Dareftam reperire ScOpinio.caxatrahatme Vanaquecr.edulitas rerum Sc contagia Vita;. falebras Prsecipitcmin

Namfine^in^eniummortale,:lu[mahaquevitta DumfetollerehdKR)(perat,VelutIcarusolim Disjun&a conipage\uit pennisquefolutis: NecpotiseftfineTeOccultipenetraliaVeri -Cernere,necquaparte:fa,lusautartepetatur. Regum, LargireErgomihi,Rexo digniflime deindefciatnMc UtTecognofcam,&placeamtibi: Quidfim, quainTerris caufaprodutus&;undc : Huc veni, ac.tandern quo vita functusabibo dum-vivo fit agendum: fitque cavendutn: Quidmihi Utcum finieri t Lachefismea fila, diesque llkimus abdiderit membrahajcexhaufta fepulcraf Morsatmihigrata<quies,portu^iwefalucis.

FIGVRJ

n:

^atorEnchiriduPbyfiMRe/ltMa.Can.i.fefr
.i.T~v Eus eft Ens iEternum, U nitas Infinita.UadicaleRerum

^;;

..,_.

: VokmPoteftas Omnipotentia Cujus Eflentia:eft Luxlmmenfa: omniumPrincipium; Gloria: profundiffima.. . i. Mun'-. ItasBonumPerfecTrum.-NutusOpusabfolutum. PluradefiderantioccniTuntftupor,Silentiunv&AbyiTus I dumab J&zcmo in Archety po fuodefciiptum autcm Ipfe qui TotusLumen fuiffe Sapien tum plurimiduxerunt: eft,anteUniverfiCreArchetypus velutinmat-iationemin foliilluxit.inMundi vero produetionequafiparturicnsfeaperuit.&exp-icuit, fecornplicatus,ceu.liberfibji Opufq;fuuminMence, eduxit. ac-ualem,& materialem MundumIdxalcm, , cejpi-iusoccukumjquadanifuiExtcnfionemariifeftumfecitac quafiduplicataDivinitatisImaginc Hocannuit refer.c -.Nihil aliudquippe eft Mundus revclata&in Lucemeonverfafuifle , Trismcgiftu-s,dumDeum formamfuammutaflcacUniverftfubito occulta: Divinitatis Hunc five Univerfi ortum intellexifle vidcntur Antiqui per Pallademfuam.e quampatens Imago. Jovis Cerebro, Vulcani,nempeIgnis Mundi molem in :. LuminisDiviniOpeex_.a6_am. 3. ^EternusRerumParcns.nonminusinOrdiuandoSapiens.quamincreando potens Organicam ordincm nt tam prarclarum fumma Iniis &.ima:fummis citra confufionemintetmixta & aualogia quadam fimilia fint; Unde Extrema Totius Opificii, digeflit, t inferioris NaturjeComfecietoquodamiu-xu,pcrmediainfenfibiliaftriaiflimeinterfecoha:rent,acfponteomniaii.ifupremimo.dei-atorisObfeqm modumconfcntiunt,Solonutu . 4. Qui, Ejusqui colligavit,folvifcpafluta, affirmnvit. Eicjuodeftfuferius, RcteitaqueMermesidyuodmferitiseft,pmileejfc fummumjusUnivcrliinNaturamttansfertaliamdDivinaN^ fervandis Expanfae hujus Machina: Individuis, agnofci fas eft, prster SpiritumillumDivini Opificis, qui primisaquis incubuit in Aclum cduda dc poteutia cduxit, akerationis Rotam vcrfans com ponendo & reiblvendo hxc infeciora per conftantem in Chao rerum femina &confufa Geomcttice traccac.

xl *|i. -6."Bixit quo qtte Dcus, 'fiat Tlrma^ , <G?K.

imcntunvinmcdio Aquarum; Et dividat

Ctii. I,v;p.

DixitVitotiiUS/ongrc^nturaqMMl

'G;.'T:v;t4~.Dix!tdUteiiiOcUs:t!ii.nfI_umina-

Aquas ab qux fivb coclofuntinlocumunum.&apparcat ari|f iainEirmamcntocccli,6cdividaiitdicmacno. . K tcm:& fint in fignaac tcmpora &'d ics &nimos. Aqviis. da, Et faftum cftita. v. io.EtvocavirI>cusaridam,'rcrram,congrcga-' v. .$". Ut Luce,int'in"Firniamcntoca:li> v. 7.EtfccitDcus .Firmamcntumjdivifitmica6c .EtviditDcUs his.qua: crani tioricfquc nquavumappcllaYxtMaria. llumincintcrrani.Et fa&umcftita, qitas, qvia: crant fub Firmnincnto,sb ; Et faftumcftita. :. v. itf.Fccitq; Dcusduo quod cflct.bonum. fupcr Virmamcntum. Luminariamagna, v. 11. Et ait, Germinet tcrra hcrbam vircntcm,& Dcus Fhmamcntum.ccclum: v. S. Vocavitquc ivui.inarcmajiiSjUtprccfl.ctdiciiScluminarcmidicsfccunuus. facicntcmfcmcn , facicns nus,ut prxcflct nofli , _>cftcllas. , ;&lignumpomifcrtim fcfa&umcftvcfpcrc&manc funtCcciv.' fiuctum, Juxtagcnusfuumjcujus-Tcmcninfcmctipfo Y: i7-Et pofuit casDcus iriFirmamcnto pfat- 33.1. .6. VcrboDomininrmati cccli, :Et faftum cftita, utluccrcnt fupcr tcrram. Et Spivitu Oris cjus, omnis :Excccitus corum. fitfupcvtcrram, v. Il.Etprotulit fa- v. I SXtprxcncntdiciacnocli, tcrra.hc_bamvircntcm,'& &dividercnt BfaU i4S.f.4.y.LautlatcDominum'Ccc_iCce. ccclosfuntlau. cicntcin fcmcn jvmagcnus faci Lucenvactcncbras. ciTet \orum,& Aqux omricsquxfupra fiium,-lignumquc .-EtviditDcusquod bonum. dcat Nomcn Domini. Quia.ipfc dixit, .& fafta ensfruftum&habcns umi_riquo'dqucfcmcntcin,fc ftmi. fuam .Et vidit Dcus quod clfct v- 1 p.Et faftunvcft mane Dics cundumfpccicm vcfpcrc& bonum. Oaii.^.v. 5"p. t5o.' Bencdicite'Cccli'Domino, Qiiavtiis. in fccula.Bcncdicitc -.v. n. 'EtFahmvcftvc'fpcrc'&maneDicsrcr_ivis. Laudatc&SupcrcxaltatcEum Syr.^.v^i. fcq.AUitudinisFirmamcntum , 14. fcq.^Fundafti Doniinc Tcrram pulcntudo Ejus cft. -Spccics cceli imvifionc Pfat, I o^.f.y. Aqux omncs qux fupcr.Ccclos funt,.Doiuino:& in fcculum fcculi.' Gloria:. Sol OricnsDicmannunciat. LaudatcEuminfccula. Miracufuper.bafin fuam,noninclinabitur inUfum Ho- lum cfl; AltiffimiiHagniisiccrtcDominns Pro'ducisfcc.iunvjumcntis:Ethcrbam qvii fcminum. Utcdvvcas pancm deTerra~& Vinum 1K citipfumacmaridaviifcftinarcCurfum.EtXu tificct CorHominis,.U.t cxliilaretfacicm inOleoiEt dt nn'in-omni:Miirido'hcct,'intcmporcfiio, Saturabuntur Ligna ftingucnsmcrifesac mnos. Crefcit&minuitiir panisCor Hominisconfirmct. plantayit. Campi&CcdriLibaniquas inirabiUter.'Omnisct_im"Sydcrum"Ex'crcitusin firmamcnto cccli rcfpieridct gloriosc. Dominus in Excctfii maridavit iluminare mundum. VcrboDomini ftant nec dificiunt 111 Vjgiliis. \

rGen. i.v.j^.-DixitquoqticDcKS/.protiucatWrra animamvivcntcmingcncicfuo.jumcta.&reptilia, ita. &bcftia5 tcrrx fccundu fpecvcs fu;\s.Faftumqicft terrxjuxta fpccicsfuas, v.zf.EtfccitDcusbcftias ingcncrc liio. Et viiumcnta&omncrcptilctcrtx dit Dcus quod cfictbonum. *v.'2i_'.:Etait,Faciamushomincmadlmagincni& & fimilitudincmnoftram, &prxfitpifcibusmaris, volntilibusccclij&bcftiis.univcrfxquctcrrxjomni. intcrra. quc rcptili quod movctur DcushomincmadImagincmSc v.2.7-Etcrcavit qucmultipliccnturfupcrtcvram. creavitilfimilitudincm fuam : adimagincmDci Y.23.EtfaftumcftYcfpcrc'&maricdicsquincos tus. ! lum., Mafctilum &Fccminnm'crcavit HHs Dcus,'& ait,Crcfcitc,& v. 2S. Benedixitquc 'F/ro4.^_^4.'fcq.Cj^ammagn_ficafuntopc> & fubticitccam,& ia tuaDominc, im multiplicamini_& omnia in Sapienuafccifti, rcpletc tcrram, dominaminipifcibiismaiis.&volatinbuscocH.&U.. plctacftTerrapolTcsfloncTua. Marcmagnum & ipaciofum: lllicRcptilia fupiarerram. qiiorum non cft nu- nivcrfisanimantibusqu'a:'movcntuv cccc dcdi vobis omnem hcrmcrus. Animalia.pufiilacumMagnis. IllicNa"V.aplDixitqucDcus: : bam affcvcntcm fcmcn fupcr tcrram , & univcrfa-li vespcrtranfibunt. LcviathaniuVqucmforma femcntcm gcnciisftii, ftiutincoludat. quxhabcnt irifcmctipfis Omnia-a-tccxpeftant-utdcs gna utfintvobisincfcam. illis-Efcam inTcmpore. Votcrrx.omriiquc v.^o.Etcunftisaniniantibus tcrra-,&in luciicccli,&univcrfisquxmovcritur-in vclccndum. quibuscftanimavivcns/uthabcant-ad Et fattum cft ita. feccrat;crarit'val. v. ^l.ViditqjDcuscunftaqux I |dc bona,Et-fatl;umcftvcfpcrc-&mavicDicsfe>:tus. CiW.i.v. ib.'Dixitetiam"Di5, oroilvicaut" aqux rcptilc anima. vivcntis, & voUtilc^fupeitcrram fubftrmamcnto cccli. cctc grandia,'& ov.il.Xrcavitquc^Dcus mncm animam vivcntcm atquc mDtabilcm , in fpccics fiias & oquam pro'duxcrant'aqu_e Et vidh nmcvolatilcfccundtimgcnusfuum. Dcus quod ciTct bonnin, v, az,Bcnc'dixitquc'eis,'diccns,'Crefcite'& mukiplicamini/&rcplcto Aqnasmaris :-Avcs-

rGeorgtm TZipUm prclog. 27/.

glorificatio. Omifcricors.animorumpurificacio &:puraperpetuatio. OiffWfsIncompL-ehcnribilerGlonofuminMajeftatc^cujusraclioaunclaritaso^^ .&fapientia,6Benignitas'inexplicabilis>:fuftmeme.cotridie3fi^ Exoccurreritibu_:;pericuIis

'poftamm.
Hierarcliii jubilei gL-atuIans in_*ub'ftantia"Et'Triplexin"Deitate. OpoTcntia quinoseripisbenigncjExiacturbulcntavaHevanitatisCceloinfers. O fcrimumExcenens&abtfndansomniThcfauro^Tu O Unitas

esaquoomnisBQnitaslargiffimemanatadHominesatqueadquamlibetcreatiuvim.&c..'^ fuit fabrefadum,in fa&a furit ruo Vcrbo, fc continens omncsres promifcuas,-quod re, non finc Miraculo teftatur sTum Ccelum&Tcrra ciifcretum^ut Sexdierumfpaciofuit Genefisaperte Anima:que Exunamaflacorifufacreatafuntomriiaqu^.iiuncfunt. TuaVolnntaceatquePotentia. ScdAntcatanquamCreatorcrasinGloria.NLmcquoqueEs&Erisproculdubio. HOC 5 Durificata:rurfumadTuamBeatitudihemvenient. Principiumxmnm-effepotcftadDecta NamquemadmodtimeximamalTacrearafuntomp.Ja Uuiis ; Namomnia ricinnofti;aprac1;i.calioc:ipfunielledebet noftrafecretaexllnaoriuntnrlmagiie. lnLibrisphilofqphoiauD4cuflubetviderej.nofterLapis^pp'cnatia-^^^ ^Trinus, MagnefiacuquccuamSulphur.&McrcuiiusiJ^aturaproportionatus.

\F1GVRJ

IV.

VE_U10D0M_N-Fl--MATlSu_.:T:Co BoNITATE TUADOMINE.-AVERTENTETEFACIEM.TURBANTURIAUFEERSSPIRITUMEORLIM^ET TUUMETCREANTUR:SIC RENOVASFACIEMTERI._* SMARAGDINA HERMETIS

ORBEM TER.RAR.UM rOMNiA SriIUTUSl_#OMIN_ REPLEVIT :EMITTIS DE FICIUNT ET INPI1LVEK.EM SUUMREVERTUNTUR. : GLORIA TUAIN SECULUM. Pfalm.104. TABPLA.

SATIANTIVK. SPIRITUM

Nutrix ejus 1 erra eit, 1 ater eruntab Uno,meditatione Vcntusin Ventrefoo. Unius: Sicomnes R__nata: fuerunt abhacUnaRe Pater Ejus cft Sol.Mater Ejus Luna. Portavitillud Adaptatione. VE_um,fmemendacio,CcrtumS_veriffi_mm:Quodeftinferius,eft^ omnis Telefmitotiusmundiefthic. AfcenditaTerramCcelum,iterumquccieVisejusintcgraeft,fiverfafucritinterram. SeparabisTerramabIgne,fubtileafpiffo,fuavitercummagnoingenio. rem iubfccnditin Terram, Etreclpit Vim Superiorum & lnfcriorum. Sic habes Gloriam totiusMundi. Hic eft totius fortitudinis fortitudo fortis, quia vmcetomutm Ideo fugiet a teomnis obfcuritas. habcns tilem, omnemquefolidampenetrabit:SIC MUNDUS CREATUS EST. Hince_untAd_pta.ionesmirabiles3 fum Hermes-Tnfmegiftus. ircspar Itaquevocatus quarummodushiceft. tes Philofophia- totius Mundi. eft dixi de Solis. Complctum quod Operatione

Continentur hoc Libro I. Tractatus Aureus de Lapide Philosophico ab Anonymo vero tamen Lapidis Possessore Conscriptus. II. Aureum Seculum Redivivum Henrici Madathani. III. Hydrolithus Sophicus, seu Aquarium sapientuns. IV. Demonstratio Naturae, Ioannis de Mehung. V. Summarium Philosophicum Nicolai Flamelli. VI. Via Veritatis Unicae. VII. Gloria Mundi, seu Tabula Paradisi. VIII. Tractatus de Generatione Metallorum. IX. Author Libri, cujus nomen Alze. X. Lambspringii Nobilis Germani de Lapide Philosophorum Figure et Emblemata. XI. Tripus Aureus Michaelis Majeri, Hoc est Tres Tractatus Chimici Selectissimi, nempe Basilii Valentini Benedictini Ordinis Monachi Germani Practicauna cum XII. Clavibus et appendice, ex Germanico. XII. Thomae Nortoni, AngliPhilosophi, Crede mibi seu Ordinale, ex Anglicano Manuscripto in Latinum translatum. XIII. Cremeri cujusdam Abbatis Westmonasteriensis Angli TESTAMENTUM, in Diversarum nationum Gratiam editi et figuris cupro affabre incisisornati. XIV. Michaelis Sendivogii Novum Lumen Chemicum, Naturae Fonte et manuali Experientia depromptum. XV. Novi Luminis Chemici Tractatus Alter de Sulphure XVI. Philalethae Introitus Apertus ad Occlusum Regis Palatium nune ver Manuscripto Correctior editus. XVII. Subtilis Allegoria Super Secreta Chymiae Authore Michaelis Mejeri. XIIX. Philalethae Metallorum Metamorphosis. XIIX. ejusdem Brevis Manuductio ad Rubinum Coelestem. XIX. Irem Fons Chymicae Veritatis. XX. Iohannis Friderici Helvetii, Vitulus Aureus quem Mundus adorat et orat, inquotractatur de Rarissimo Naturae Miraculo transmutandi Metalla, etc. XXI. Ianitor Pansophus, seu Figura Aenea quadripartita cunctis Museum hoc Introcuntibus, Superiorum ac Inferiorum scientiam Mosaico Hermeticam, analytic exhibens.