Chemistry">
Tema 0. Formulacion
Tema 0. Formulacion
Tema 0. Formulacion
QOI
Curso 2011/2012
ESCUELA SUPERIOR DE INGENIERIA.
ESCUELA SUPERIOR DE INGENIERIA. QUÍMICA ORGÁNICA INDUSTRIAL
QUÍMICA ORGÁNICA INDUSTRIAL
(OPTATIVA, 2º CUATRIMESTRE, 4,5 CRÉDITOS: 2.5 teóricos y 2 prácticos.)
PROGRAMA TEÓRICO:
1.‐ Introducción: Química Orgánica‐Industria
2.‐ Materias Primas en la industria química orgánica.‐ Sectores de la Química Orgánica Industrial.
3.‐ Productos procedentes del petróleo, gas natural y carbón.‐ Petróleo: definición, extracción y
distribución, Refinado del petróleo, Gas natural, Carbón.
4.‐ Productos químicos procedentes de otras fuentes.‐ Grasas y aceites, Biodiesel, Hidratos de carbono.
5.‐ Polímeros: Clasificación, Mecanismos de polimerización, Técnicas de polimerización, Propiedades,
Aplicaciones. Fibras de C. Materiales compuestos.
6.‐ Industria agroquímica.‐ Introducción, Clasificación plaguicidas, plaguicidas orgánicos, directrices de la
OMS.
7.‐ Industria Química Farmacéutica.‐ Introducción, Origen, Clasificación de los fármacos, Etapas en el
desarrollo de un fármaco, Empresa farmacéutica y patentes, Operaciones de fabricación de un
fármaco Ejemplos
fármaco, Ejemplos.
8.‐ Colorantes y Pigmentos: La industria alimentaria. La industria Textil.
9.‐ Procesos biotecnológicos: Fermentaciones industriales.‐ Fermentación Láctica, Fermentación
Alcohólica Producción de antibióticos Biotransformaciones
Alcohólica, Producción de antibióticos, Biotransformaciones
ESCUELA SUPERIOR DE INGENIERIA
ESCUELA SUPERIOR DE INGENIERIA QUÍMICA ORGÁNICA INDUSTRIAL
QUÍMICA ORGÁNICA INDUSTRIAL
BIBLIOGRAFÍA:
Industrial Organic Chemicals. 2nd ed. H.A. Wittcoff, B.G.Reuben, J.S. Plotkin.
Tema 0.
Tema 0.‐‐ FORMULACIÓN.
Tema 0.
Tema 0.‐‐ FORMULACIÓN.
Bibliografía::
Bibliografía
- http://www.gobiernodecanarias.org/educacion/3/Usrn/lentiscal/1-
// / / / / /
CDQuimica- TIC/FicherosQ/apuntesformulacionOrganica.htm
Formulación y nomenclatura de los
compuestos
t orgánicos
á i
Química Orgánica:
• La química de compuestos de carbono.
• El carbono
b puede
d formar
f cadenas
d l
largas.
• Sin esta propiedad, biomoléculas tales
como proteínas, lípidos y ácido nucléicos
así como, por ejemplo, todos los
productos derivados del petróleo, no se
podrían formar……
Fórmulas
Fórm las de los compuestos
comp estos orgánicos
Fórmulas moleculares Fórmulas desarrolladas
C2H2, CH4,…
CH3CH3 CH3CH2OH OH
Alquinos
Hidrocarburos ALQUINOS
aromáticos acetileno
AROMÁTICOS
benceno
Alcanos
ALCANOS
Etano
• Sólo enlaces simples C‐C.
• Hidrocarburos saturados.
Hidrocarburos saturados.“Saturado”
Saturado : con todos hidrógenos.
: con todos hidrógenos.
• El carbono de un enlace sencillo tiene hibridación sp3 y una geometría
tridimensional
• La nomenclatura de los alcanos: el nombre base tiene el sufijo –ano
L l d l l l b b i l fij
Fórmulas desarrolladas
Fórmulas semidesarrolladas
Nomenclatura orgánica
• Se diferencian tres partes para nombrar al compuesto:
Base
Base: Dice cuantos carbonos hay en la cadena más larga.
Sufijo
Sufijo: Dice el tipo de compuesto que es
es.
Prefijo: Dice los grupos que están unidos a la cadena
principal.
Sustituyentes sobre
la cadena
la cadena
Nombrar un compuesto según la IUPAC
1. Buscar la cadena más larga.
2. Numerarla empezando por el
extremo más próximo al primer
t á ó i l i
2-metilhexano
sustituyente.
3
3. Nombrar los sustituyentes por
Nombrar los sustituyentes por
orden alfabético con su
Metil
Etil
localizador y a continuación el
Propil
Butil
nombre de la cadena principal.
I
Isopropil
il
Terc-butil
Nombrar un compuesto según la IUPAC
sustituyente
Cadena principal
p p
C-C
C-C-C-C-C-C-C-C-C
C
sustituyente
3-etil-2,4,5-trimetilheptano
N b
Nombrar sustituyentes
tit t ((=radicales):
di l )
hidrocarburo sustituyente
Cambiar –o p
por -ilo
metano metilol
ESTRUCTURA GENERAL IUPAC
Localizador - Sustituyente + nombre cadena + sufijo
no espacio
Radicales: guión
metilo C 2
2-metilo
til
etilo 2-metilhexano
C-C-C-C-C-C
propilo hexano
butilo
pentilo Consideraciones:
hexilo 1- números separados de palabras por guiones
heptilo 1-metil
1 metil….
2-números separados entre sí por comas
octilo
2,3,4-….
nonilo 3-no separación entre palabras
decilo ….-metilhexano
Ejemplos: 2-metilbutano, 3-metilpentano, 4-etilheptano,
4 til 3
4-etil-3-metilheptano,
tilh t 3
3-etil-5-metiloctano
til 5 til t
• Más
Más de un sustituyente idéntico: uso de multiplicadores.
de un sustituyente idéntico: uso de multiplicadores
Los multiplicadores no se tienen en cuenta en el orden alfabético
CH3
DI-
TRI-
TETRA-
CH3 CH2 C CH2 CH2 CH3
PENTA
PENTA- 1 2 3 4 5 6
HEXA-
HEPTA-
CH3
OCTA
OCTA-
NONA- 3,3-dimetilhexano
DECA-
GRADO DE SUSTITUCIÓN DE LOS CARBONOS
C C C C C
CARBONO PRIMARIO CARBONO SECUNDARIO
CONECTADO A UN CONECTADO A DOS
SOLO CARBONO CARBONOS
C
C C C
C
C C C
PRIMARIO
CUATERNARIO TERCIARIO
CH3
CH3 C CH CH2 CH3
CH3 CH3
SECUNDARIO
CH3 R R CH2 R
primario
primary (1°) secundario
secondary (2°)
metino R R
R CH R R C R
R
terciario
tertiary (3°)
(3 ) cuaternario
quaternary (4°)
(4 )
NOMBRES DE ALGUNOS GRUPOS ALQUILOS COMUNES
C1
metilo CH3 metileno CH2 metino CH
C2
til
pentilo CH2CH2CH2CH2CH3 CH3
isopentilo CH2CH2-CH-CH3 neopentilo CH2-C-CH3
CH3 CH3
CH3CHCH2CH2CH3 CH3CH2CHCH2CH3
(2-) (3-)
GENERALIDADES:
CH3
cadena
d Cadena
C d que acaba
b en d
dos grupos
CH
metilos = iso
CH3
CH3
cadena Cadena que acaba en tres grupos
C CH3
metilos = terc
CH3
Orden alfabético: las cursivas son ignoradas
g
CH3 CH3-CH-CH3 8 9 10 11
CH3-CH-CH2-CH2-CH-CH2-CH2-CH-CH2-CH2-CH3
1 2 3 4 5 6 7
CH2-CH
CH3
8-etil-5-isopropil-2-metilundecano
p p
RECORDAR
1‐ Siempre elegir la cadena más larga
2‐ Numerar desde el extremo más próximo al primer sustituyente
3‐ Nombrar sustituyentes por orden alfabético a,b,c…..
3 Nombrar sustituyentes por orden alfabético a b c
4‐ Los multiplicadores son ignorados en el orden alfabético (dietil = e)
5‐ Números son separados de otros números por comas 2,3
6‐ Números son separados de palabras por guiones 3‐etilo
Números son separados de palabras por guiones 3‐etilo
7‐ El sustituyente y el nombre del compuesto no son separados
…… metilhexano
metilhexano
8‐ Los nombres siempre con minúscula a no ser que sean comienzo
de una frase
de una frase
RECORDAR
9‐ En caso de que varias combinaciones numéricas de los localizadores
de la cadena principal fueran iguales, se le da el localizador más bajo
al primero del orden alfabético.
10 Cuando
10‐ Cuando la cadena lateral es compleja, su nombre se escribe entre
la cadena lateral es compleja su nombre se escribe entre
paréntesis. Además:
10 a)‐ Cuando el compuesto tiene varias cadenas complejas se ordenan
por la primera letra de su nombre aunque sea la de un prefijo numérico.
10 b)‐ Cuando no se pueden distinguir las cadenas laterales complejas
idénticas por el orden alfabetico, se nombra primero el localizador
(
(o combinación de localizadores) más bajo.
bi ió d l li d ) á b j
10 c)‐ Si hay varias cadenas laterales complejas idénticas, se utilizan los
prefijos: bis, tris, tetrakis, pentakis……. justo delante del paréntesis para
indicar su número.
EJEMPLOS COMPLEJOS:
incorrecto
CH3-CH-CH3
1 2 3 4 5 6 7 8 9
CH3-CH2-CH-CH2-CH2-CH-CH2-CH2-CH3
CH3CHCH2CH3
6-sec-butil-3-isopropilnonano
6 butil 3 isopropilnonano
1 2
correcto
CH-CH
CH3-CH CH3
6
CH3-CH2-CH-CH2-CH2-CH -CH2-CH2-CH3
3 4 5
CH3- CHCH2CH3
7 8 9
3-etil-2,7-dimetil-6-propilnonano
MAXIMIZAR EL NÚMERO DE SUSTITUYENTES
(1,3-dimetilbutilo) (2-etil-1,1-dimetilbutilo)
CH3 CH3
CH3
5 (1 til 1
5-(1-etil-1-metilpropil)-5-propilnonano
til il) 5 il
CICLOALCANOS
H H H H
C C H H
H H C C
C C C C C C C C
H H
H H H C C H C C
ciclopropano
H H
ciclopentano
H H
H C C H C C
H C C H C C H H
H H C
C C C
H H H C C H
ciclobutano H C C H
C C
C
C
HH HH ciclohexano
Radicales cicloalcanos:
CH3
CH3
4 CH3
3 1
CH3
2
2
1 3
CH3CH2
CH2CH3
3 til 1 1 di til i l b t
3-etil-1,1-dimetilciclobutano
1-etil-4-metilciclohexano
ISOMERÍA CIS-TRANS EN CICLOALCANOS
trans-1,3-dimetilciclopentano CH3
CH3 3
=
1 2
2
3
CH3 1
CH3
CH3
4 CH3
3 1
CH3
2
2
1 3
CH3CH2
CH2CH3
3-etil-1,1-dimetilciclobutano
cis-1-etil-4-metilciclohexano
Estructura de Alquenos
ALQUENO
etileno
til
eteno
• Contiene al menos un doble enlace C=C.
• Insaturado. Tienen menos hidrógenos.
• p2 yy una geometría plana.
El carbono de un doble enlace tiene hibridación sp g p
• La nomenclatura es análoga a la de alcanos, cambiando el sufijo –ano por –eno
Isómeros de los Alquenos
Se p
pueden formar isómeros
geométricos de posición, que difieren
en la distribución espacial de los
grupos unidos al doble enlace.
cis trans
Nomenclatura de Alquenos
• La cadena se numera de manera que el doble enlace
p
presente la posición más baja posible.
p j p
• cis‐ alquenos tienen los sustituyentes sobre el doble
enlace del mismo lado de la molécula.
• trans‐ alquenos tienen los sustituyentes de lado contrario.
p
pent-1-eno
cis-pent-2-eno
trans-pent-2-eno
Alquinos
ALQUINO
acetileno,
etino
ti
• Con ene al menos un triple enlace C≡C.
• El carbono de un triple enlace tiene hibridación sp y una geometría lineal.
• Son también insaturados.
• La nomenclatura es análoga a la de alquenos, cambiando
el sufijo –eno de los alquenos por –ino.
1 2 3 4 5
4-metilpent-2-ino
Reglas de PRIORIDAD:
‐ Al numerar, el grupo funcional tiene prioridad respecto a los sustituyentes.
- Puesto que los grupos funcionales cambian el sufijo del nombre, y los
sustituyentes cambian los prefijos, se deben aplicar la siguiente regla:
LO NOMBRADO EN EL SUFIJO TIENE UN LOCALIZADOR CON PRIORIDAD SOBRE LO QUE SE
NOMBRE EN EL PREFIJO
‐ Los grupos funcionales también presentan un orden de prioridad que
veremos más adelante.
‐ Alquenos tienen mayor prioridad que alquinos, en caso de igualdad:
1 2 3 4 5 6 7 8 9
CH3-CH2-C C-CH2-CH=CH-CH2-CH3
non-6-en-3-ino (incorrecto)
Reglas de PRIORIDAD:
‐ Al numerar, el grupo funcional tiene prioridad respecto a los sustituyentes.
- Puesto que los grupos funcionales cambian el sufijo del nombre, y los
sustituyentes cambian los prefijos, se deben aplicar la siguiente regla:
LO NOMBRADO EN EL SUFIJO TIENE UN LOCALIZADOR CON PRIORIDAD SOBRE LO QUE SE
NOMBRE EN EL PREFIJO
‐ Los grupos funcionales también presentan un orden de prioridad que
veremos más adelante.
‐ Alquenos tienen mayor prioridad que alquinos, en caso de igualdad:
9 8 7 6 5 4 3 2 1
CH3-CH2-C C-CH2-CH=CH-CH2-CH3
non-3-en-6-ino (correcto)
Nomenclatura alquenos
q y alquinos
q :
ALCANO 1C=C 2C=C 3C=C 1 CΞC 2C
ALCANO 1C=C 2C=C 3C=C 1 CΞ C 2CΞΞC 3C
C 3CΞΞC
‐ano ‐eno ‐adieno ‐atrieno ‐ino ‐adiino ‐atriino
1C=C 2C=C 1C=C RADICALES:
1CΞΞC
1C 1CΞΞC 2C
1C C
C 2CΞ
2CΞC
2CΞ C
C ‐
‐C‐C
C
C ‐‐C=C
C C
C=C ‐‐C Ξ C
‐enino ‐adienino ‐enodiino alquilo alquenilo
alquilo alquenilo alquinilo
Nombres vulgares de radicales de dobles enlaces:
Et il = vinilo; prop‐2‐enilo = alilo; 1‐metiletenilo = isopropenilo
Etenilo i il 2 il lil 1 til t il i il
Pent‐1‐eno
Hex‐2‐eno
Pent‐2‐eno
H
Hexa‐2,4‐dieno
2 4 di
Penta‐1,3‐dieno
Hexa 1 3 5 trieno
Hexa‐1,3,5‐trieno
Penta‐1,4‐dieno
Nomenclatura alquenos
q y alquinos
q :
ALCANO 1C=C 2C=C 3C=C 1 CΞC 2C
ALCANO 1C=C 2C=C 3C=C 1 CΞ C 2CΞΞC 3C
C 3CΞΞC
‐ano ‐eno ‐adieno ‐atrieno ‐ino ‐adiino ‐atriino
1C=C 2C=C 1C=C RADICALES:
1CΞΞC
1C 1CΞΞC 2C
1C C
C 2CΞ
2CΞC
2CΞ C ‐C‐C
C ‐C=C
C C ‐CΞC
‐enino ‐adienino ‐enodiino alquilo alquenilo
alquilo alquenilo alquinilo
pent‐2‐ino
b
but‐1‐ino
penta‐1,3‐diino
but‐2‐ino
penta‐1,4‐diino
buta‐1,3‐diino
Octa‐2,4‐dien‐6‐ino
pent‐1‐ino
Octa‐7‐en‐1,3‐diino
Nomenclatura alquenos
q y alquinos
q :
‐La cadena se numerará de manera que a los dobles enlaces y a los triples
enlaces (indistintamente) les corresponderán los localizadores más bajos
enlaces (indistintamente) les corresponderán los localizadores más bajos
posibles.
‐ En caso de que ambas secuencias numéricas sean iguales, el localizador
más bajo se le dará al doble enlace.
pent‐2‐ino
b
but‐1‐ino
penta‐1,3‐diino
but‐2‐ino
penta‐1,4‐diino
buta‐1,3‐diino
Octa‐2,4‐dien‐6‐ino
pent‐1‐ino
Octa‐7‐en‐1,3‐diino
Hidrocarburos aromáticos
Aromaticos
Benceno
• Hidrocarburos cíclicos.
• Molécula plana.
M lé l l Benceno Naftaleno
• Muchos hidrocarburos
aromáticos se conocen por
sus nombres comunes.
Antraceno Tolueno
Metilbenceno
Estructura de compuestos Aromáticos
Dos sustituyentes sobre el
anillo aromático pueden
optar por las siguientes
optar por las siguientes
posiciones relativas:
orto‐: posiciones 1,2
orto-dinitrobenceno meta-dinitrobenceno para-dinitrobenceno meta‐: posiciones 1,3
o-dinitrobenceno m-dinitrobenceno p-dinitrobenceno
para‐: posiciones 1,4
Radicales:
o o C 6H5
Fenilo
Bencilo
G
Grupos funcionales:
f i l
Término usado para referirse a
p
aquellas partes de las moléculas
orgánicas responsables de su
reactividad.
reactividad
Orden de preferencia para nombrar la cadena
principal:
•Aniones
•Cationes
•Ácidos
Á id carboxílicos
b íli
•Anhídridos
•Ésteres
Ésteres
•Haluros de ácido
•Amidas
•Nitrilos
•Aldehídos
•Cetonas
C t
•Alcoholes, fenoles
Aminas
•Aminas
•Éteres
Compuestos halogenados
• Contienen uno o varios elementos X: F, Cl, Br, I
• Para nombrarlos se utiliza la nomenclatura sustitutiva o la nomenclatura
radical+función.
ad ca u c ó .
HALOFORMOS-CHX3
CH3F fluorometano-fluoruro de metilo CHF3 fluoroformo
CH3Cl clorometano
clorometano-cloruro
cloruro de metilo CHCl3 cloroformo
CH3Br bromometano-bromuro de metilo CHBr3 bromoformo
CH3I iodometano-ioduro de metilo CHI3 iodoformo
Cl Br
Br I I
2-bromo-6-metilnonano trans-6-iodohept-2-eno
F
trans-1-cloro-3-fluorociclopentano bromuro de fenilo
Br trans-5-(1-iodoetil)non-2-eno
Cl Cl I
Br I I
Cl
I Cl I I
bromuro de bencilo 1-bromo-2-iodobenceno 2-cloronaftaleno I
(o-bromoiodobenceno) periodobenceno
(cloruro de 2-naftilo)
1,1,2-triclorociclooctano
Alcoholes y fenoles
• Contienen el grupo hidroxilo en su estructura, —OH
• Se nombran cambiando el sufijo del hidrocarburo del que procede por –ol con
un localizador que indica su posición en la cadena carbonada.
• Algunos conservan sus nombres vulgares (ó nombres comunes)
Algunos conservan sus nombres vulgares (ó nombres comunes)
Alcoholes y fenoles
• Para
Para nombrarlos se utiliza la nomenclatura sustitutiva o la nomenclatura
nombrarlos se utili a la nomenclatura sustitutiva o la nomenclatura
radical+función (nombre de la cadena +ol).Radical :HIDROXI
CH3OH metanol o alcohol metílico
CH3H2OH etanol o alcohol etílico
CH3CH2CH2OH propanol o alcohol propílico-ISOPROPANOL
OH OH
OH OH
OH OH
p p
propan-2-ol 2-metilpropan-1-ol OH HO
alcohol isopropílico 2-metilpropan-2-ol butan-2-ol hexano-1,4-diol etano-1,2-diol
alcohol terc-butílico alcohol sec-butílico
OH
OH OH
HO OH OH OH
Alcoholes aromáticos=fenoles
aromáticos fenoles
OH OH OH OH
o-bencenodiol OH
OH m-bencenodiol
p-bencenodiol
OH
FENOL benceno-1,2-diol benceno-1,3-diol OH benceno-1,4-diol 2-naftol
BENCENOL pirocatecol hidroquinona
resorcinol
Alcoholes y fenoles
• Radicales: raíz+OXI
Radicales raíz+OXI Sales terminación olato (o óxido)
Sales: terminación –olato (o ‐óxido)
CH3O- metiloxi o METOXI CH3O-M+ metanolato de ... o metóxido de ...
-
CH 3HO2O etiloxi o ETOXI
CH CH -
CH + - +
3H 2O M etanolato de... o etóxido de ...
3 2 -
CH CH OM
- 3 2
CH3CH2CH2O propiloxi o PROPOXI
- CH3CH2CH2O-M+ propan-1-olato de...
CH3CH2CH2CH2O butiloxi o BUTOXI
(CH3)3CHO- isopropiloxi o IXOPROPOXI
O- K + O-Li+
O-Na+ O- K +
fenolato de litio
propan-2-olato
propan 2 olato de potasio propan-1-olato
propan 1 olato de sodio 2-metilropan-1-olato
2 metilropan 1 olato de potasio fenóxido de litio
isopropóxido de potasio propóxido de sodio isobutóxido de potasio
Éteres
R‐O‐R’ (R=R’ o R≠R’). Nomenclatura sus tu va o radical+función(radical radical éter )
CH3OCH3 metoximetano o dimetil éter O
Poliéteres:
Se nombra el hidrocarburo de igual número de átomos de carbono y el vocablo –OXA con su
localizador correspondiente para indicar donde se encuentra la función oxígeno
O O
O
O
O O O
O
2,5-dioxaoctano *oxaciclopentano 1,4-dioxaciclohexano 1,3,5-trioxaciclohexano
1,4-dioxano
O O O O
12-corona-4 18-corona-6
O
1,4,7,10-tetraoxaciclododecano 1,4,7,10,13,16-hexaoxaciclooctadecano
Aldehídos, Cetonas, Ácidos carboxílicos y
derivados
cetona
cetona
Aldehídos Nombre del hidrocarburo del que procede + al.
O Cadena principal:
Aquella con mayor número de átomos de carbono que contiene
al grupo aldehído. Si es un dialdehído, la cadena principal tendrá
R H que contener
t a ambos
b aldehídos.
ld híd
Fórmula general Ejemplos: H O H O
Etanal o acetaldehído H O
H H
O H
butanoldial O H
Propanal o propionaldehído O
H
O 2-vinilbutanodial
H
H Butanal o butiraldehído
O H
O O
3-fenilpropenal
Ph O
Propanodial o malonaldehído
H H 3-fenilpent-4-inal
Aldehídos
Aldehídos cíclicos: O H
O O O
O
H H H
H
- Cuando existan dos grupos aldehído, la cadena principal será aquella que contenga a los dos grupos.
- Si son más de dos, la cadena deberá contener el máximo número de grupos posibles.
- Se puede nombrar como grupo: CARBALDEHÍDO en la cadena de alcano. Radical: FORMIL
Ejemplos: O O
O H H
H H H
H
H O O H
OH O H O
3-hidroxibutanal butanodial O propano-1,2,3-tricarbaldehído O4-(formilmetil)heptanodial
3-formilpentanodial H O
O O O
O
H H H
H H
H
O
O
but-3-enal trans-but-2-enodial 3-fenilpropanal
H O
3-(2-formiletil)pentano-1,2,5-tricarbaldehído
4-(2-formiletil)-3-formil-heptanodial
Cetonas Nombre del hidrocarburo del que procede + ona
Fórmula general
Cadena
C d principal:
i i l
O
Aquella con mayor número de átomos de carbono que contiene
al grupo cetona. Si es una policetona, la cadena principal
tendrá que contener el mayor número de los grupos posibles.
R R C
Cuandod es grupo secundario
d i ((radical):
di l) OXO
O O Ejemplos:
O
Fórmula g
general ácido+ nombre del hidrocarburo+ carboxílico
O
Cadena principal:
Aquella con mayor número de átomos de carbono que contiene
al grupo ácido. Si es un poliácido, la cadena principal tendrá que
R OH
contener el mayor
y número de los g grupos
p ácidos p posibles.
O O
Cuando es grupo secundario (radical): CARBOXI
Ejemplos: O
H OH OH
A metanoico
Ac. t i o fórmico
fó i Ac 4 oxohexanoico
Ac.4-oxohexanoico
OH
O O
Ac. Becenocarboxílico, O
Ac. benzoico O HO
OH OH
Ac. etanoico o acético OH Ac. etano-1,1,2-tricarboxílico O
O Ac. 2-carboxibutanodioico OH
O
Ac. naftaleno
naftaleno-2-carboxílico,
2 carboxílico, O
OH Ac. 2-naftoico
Ac. propanoico o propiónico O OH
O Ac. ciclohexano-1,2-dicarboxílico
OH
OH
OH O O
Ac. butanoico o butírico OH
OH
O O O O O
Ac. benceno-1,2-dicarboxílico
HO OH Ac. f-tálico HO OH
Ac. propanodioico,
Ac. malónico Ac. 3-(carboximetil)pentanodioico
Ejemplos comunes de ácidos carboxílicos:
Derivados de ácidos carboxílicos
Radicales: acilo Aniones: alcanoato
O O
Ejemplos:
-
H H O O
metanoilo o formilo metanoato o formiato
O O - +
OK
O-
Acetato de potasio
etanoato o acetato O
etanoilo o acetilo
O -
O OK+
- +
ONa
O-
propanoilo o propionilo propanoato o propionato O
O O O
Ciclohexano-1,2-dicarboxilato
O- de potasio y sodio
butanoilo o butirilo butanoato o butírato
O O
O O O O
-
HO O O-
propanodioilo o malonilo propanodioato o malonato
O O
O-
1 3 5 t ib
1,3,5-tribenzoilbenceno
ilb
becenocarbonilo o becenocarboxilato o
benzoilo benzoato
Derivados de ácidos carboxílicos: haluro de ácido
O • Productos derivados de ácidos carboxílicos con
Fórmula general
sustitución del grupo OH por halógeno. (X)
R X • X= F, Cl, Br, I.
haluros de
ácido • Se nombran como haluro de acilo
• Cuando es grupo secundario: -halogenocarbonil
Ejemplos: O
O
I
Cl Ioduro de bencenocarbonilo,
Cloruro de acetilo, o ioduro de benzoilo
ó cloruro de etanoilo
O
O O
Br
Cl F Bromuro de ciclohexanocarbonilo
Cloruro y fluoruro de malonilo
O O
Cl OH Ácido 4
4-clorocarbonilbutanoico
clorocarbonilbutanoico
Derivados de ácidos carboxílicos: ésteres
• Productos de reacción entre ácidos
carboxílicos y alcoholes.
• Son frecuentes en frutas y perfumes.
• Se nombran igual
g q
que las sales sustituyendo
y el
nombre del catión por el sustituyente alquilo
(R-oato ó carboxilato de alquilo)
Etilo
Etilo Butirato
Butirato
Ejemplos: Radicales: -COOR ó R-COO-
O O O
O
OMe Principal OR Principal O R
OMe OEt
alcoxicarbonil aciloxi
Etanoato o acetato
de metilo O
O O
Ciclohexano-1,2-dicarboxilato
O de etilo y metilo
OH OH
O O O
OCH3
O
OH EtO OEt OMe
Propanodioato o malonato O Acido 2-etanoiloxibencenocarboxílico
O de etilo
Acido 2-(2-metoxicarboniletil)
Benceno-1,2-dicarboxilato
bencenocarboxílico
de hidrógeno y metilo
f-talato de hidrógeno y metilo
Derivados de ácidos carboxílicos: anhídridos de ácido
• Productos de condensación de dos ácidos carboxilicos
Fórmula general
con pérdida de una molécula de agua.
O O • Pueden ser simétricos o asímétricos ((mixtos).
)
• Se nombran igual que los ácidos que proceden
R O R'
sustituyendo el nombre de “ácido” por anhídrido.
anhídrido de
ácido
O
Ejemplos: O O
O
O
Anhídrido etanoico Anhídrido benceno-1,2-dicarboxílico
O o anhídrido f-tálico
O O O O
O O
Anhídrido etanoico propanoico Anhídrido benzoico propiónico
Compuestos nitrogenados:
aminas, nitrilos, nitroderivados y amidas
• Aminas: compuestos básicos generalmente con olor fuerte y desagradable.
• Se nombran como alcanaminas o alquilaminas. Los localizadores de las
aminas ahora no son números sino: N- y N’-
• Poliaminas: se nombran por “nomenclatura de reemplazamiento”: prefijo -aza
en la posición de la función N de la cadena
Fórmula general:
R''
NH2
R NH2 R NH R N NH2
R
R' R NH2 NH2
1ª 2ª 3ª
R'' hexano-1,2,4-triamina bencenamina, fenilamina
R NH
NH22 R NH
NH R NN ANILINA
R' R
Ejemplos:
1ª 2ª 3ª
N N
N H H
H
NH2 NH N 3,5-diazaheptano
Radicales de aminas: + -
Sales de amonio: NH4X
H + -
NH2 R N R NH2 NH4Cl cloruro de amonio
H2N O
NH2
NH OH
NH2 NH2
5-aminometil-3-metilaminooctano Ac. 2-aminobutanoico
-1,8-diamina
Compuestos nitrogenados:
aminas nitrilos,
aminas, nitrilos nitroderivados y amidas
O
C N etanonitrilo, cianuro de metilo, ACETONITRILO
OH
CN CN
3-metilbutanonitrilo, cianuro de isobutilo
Ac. 2-cianobutanoico
CN
ciclopentanocarbonitrilo, cianuro de ciclopentilo
CN
Ejemplos:
NO2
O2N NO2
2-metil-1-nitropropano
NO2
NO2
2,4,6-trinitrotolueno, TNT
nitrobenceno
Compuestos nitrogenados:
aminas nitrilos
aminas, nitrilos, nitroderivados y amidas
- Compuestos formados por la reacción entre
Amidas ácidos carboxílicos y aminas.
Fórmula general: - Esta es la misma reacción que ocurre entre
H aminoácidos
- Se nombran sustituyendo “oico” de los ácidos
R’’
R que proceden
d por amidaid (alcanamida)
( l id ) y sii son
Ejemplos: ciclos: carboxamidas
O O O O
etanamida acetamida
etanamida, bencenocarboxamida, benzamida
Compuestos nitrogenados:
aminas nitrilos
aminas, nitrilos, nitroderivados y amidas
Radicales de amidas: H
CONH2 RCO N
carbamoil acilamino
o alcanamido
Ejemplos: O
O
ac. 4
4-carbamoil-5-
carbamoil 5
NH2 O (carbamoilmetil)heptanoico
NH2
HN OH
CONH2 O NH2
O O
4-acetamidoheptanamida
NH2
O
HN
OH
O
CONH2
3-acetamido-2-etilhexanodiamida
ac. 4-carbamoilheptanoico
Orden de preferencia
•Aniones
•Cationes
•Ácidos carboxílicos
•Anhídridos
A híd id
•Ésteres
•Haluros de ácido
•Amidas
•Nitrilos
•Aldehídos
•Cetonas
•Alcoholes,
Al h l ffenoles
l
•Aminas
•Éteres
Éteres
Formulación de compuestos heterofuncionales
El nombre de un compuesto que posea grupos funcionales distintos se construye
sobre el hidrocarburo que corresponda a la “estructura fundamental”, añadiendo
los localizadores, prefijos y sufijos que correspondan. Siguiendo estos pasos: