15 (nùmer)

(S 't î drē a serchèr minga 'l nùmer 15, mo invéci 'l an 15 dòp ch'l era nê Noster Sgnōr, 't ê da 'ndèr chè)


Al 15 (quìndeś, quindici in itagliàṅ, quindecim in latèin) 'l è al nùmer naturèl (${\displaystyle \mathbb {N} }$) ch'a seguìs al 14 (quatòrdeś) e 'l vin prìma dal 16 (sèdeś). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XV. In dla numerasiòun ordinèla al tōś al quindicéśim post.

• 'L è 'n nùmer despèra.
  
  
• Al 15 'l è 'n nùmer cunpòst, send la moltìplica dal 3 col 5:
  Fatoriśasiòun: ${\displaystyle 15=3\cdot 5}$
  • al 3^rs edla séri ed chi nùmer ch'i ìn la moltìplica per 3 'd un nùmer prim:^[1]
    6, 9, 15, 21, 33, 39, 51, 57, 69, 87, 93, 111, 123, 129, 141, 159, 177, 183 ...^[2]
  • al 2^nd edla séri ed chi nùmer ch'i ìn la moltìplica per 5 'd un nùmer prim:^[3]
    10, 15, 25, 35, 55, 65, 85, 95, 115, 145, 155, 185, 205, 215, 235, 265, 295 ...^[4]
    
    
• Send al 15 la moltìplica ed du nùmer prim:
  15 = 3 x 5, dòunca 'l 15 ’l è 'n nùmer semiprìm.^[5]
  • al 4^rt edla séri ed chi semiprìm ch'i ìn la moltìplica ed 2 prìm diferèint tra 'd lōr:^[6]
    6, 10, 14, 15, 21, 22, 26, 33, 34, 35, 38, 39, 46, 51, 55, 57, 58, 62, 65, 69, 74 ...^[7]
  • al 2^nd edla sequèinsa 'd chi semiprìm ch'i ìn la moltìplica ed 2 prim ùn drē cl èter:^[8]
    6, 15, 35, 77, 143, 221, 323, 437, 667, 899, 1147, 1517, 1763, 2021, 2491, 3127 ...^[9]
    
    
• Al 15 al gh'à 4 diviśōr: 1, 3, 5, 15.
  Send che la sòma di só diviśōr pròpi l'è più cìca che lò stès:
  1 + 3 + 5 = 9 < 15, dòunca 'l 15 ’l è 'n nùmer difetìv.^[10][11]
  
  
• 'L è 'l 7^im edla séri ed chi nùmer ch'i dvèinten palìndrom quand i s prìlen in dla bêś 2:^[12]
  0, 1, 3, 5, 7, 9, 15, 17, 21, 27, 31, 33, 45, 51, 63, 65, 73, 85, 93, 99, 107, 119, 127, 129 ...^[13]
  che difàt al nùmer 15 in dla bêś 2^[14] al dvèinta ${\displaystyle n_{2}=1111}$
  
  
• 'L è 'l 6^st edla sèri di nùmer triangolèr cunsèintric, gnend dòp dal 12 e prìma dal 19:^[15]
  1, 3, 6, 9, 12, 15, 19, 24, 30, 36, 42, 48, 55, 63, 72, 81, 90, 99, 109, 120, 132, 144, 156 ...^[16]
  
  

• 'L è 'l 5^nt edla sequèinsa di nùmer triangolèr, gnend dòp dal 10 e prìma dal 21:
  1, 3, 6, 10, 15, 21, 28, 36, 45, 55, 66, 78, 91, 105, 120, 136, 153, 171, 190, 210, 231 ...^[17]
  • al 2^nd edla séri 'd chi nùmer triangolèr ch'i ìn anc ${\displaystyle 1/3}$ ed 'n èter nùmer triangolèr:^[18]
    1, 15, 210, 2926, 40755, 567645, 7906276, 110120220, 1533776805, 21362755051 ...^[19]
    che difàt: ${\displaystyle 15\cdot 3=45}$ ch'l è incòr un nùmer triangolèr.
  • al 2^nd edla séri 'd chi nùmer triangolèr ch'i ìn anc ${\displaystyle 1/7}$ ed 'n èter nùmer triangolèr:^[20]
    3, 15, 780, 3828, 198135, 972315, 50325528, 246964200, 12782485995, 62727934503 ...^[21]
    che difàt: ${\displaystyle 15\cdot 7=105}$ ch'l è incòr un nùmer triangolèr.
  • al 1^im edla séri 'd chi nùmer triangolèr ch'i ìn anc ${\displaystyle 1/8}$ ed 'n èter nùmer triangolèr:^[22]
    15, 66, 17391, 76245, 20069280, 87986745, 23159931810, 101536627566 ...^[23]
    che difàt: ${\displaystyle 15\cdot 8=120}$ ch'l è incòr un nùmer triangolèr.
  • al 1^im edla séri 'd chi nùmer triangolèr ch'i ìn anc la moltìplica per 5 ed 'n èter triangolèr:^[24]
    15, 105, 4950, 33930, 1594005, 10925475, 513264780, 3517969140, 165269665275 ...^[25]
    che difàt: ${\displaystyle 15=5\cdot 3}$
    
    
• 'L è 'l 3^rs edla sequèinsa di nùmer eśagonèl, gnend dòp dal 6 e prìma dal 28:^[26]
  1, 6, 15, 28, 45, 66, 91, 120, 153, 190, 231, 276, 325, 378, 435, 496, 561, 630, 703, 780 ...^[27]
  
  
• 'L è 'l 3^rs edla sequèinsa di nùmer etagonèl cunsèintric, gnend dòp dal 7 e prìma dal 28:^[28]
  1, 7, 15, 28, 43, 63, 85, 112, 141, 175, 211, 252, 295, 343, 393, 448, 505, 567, 631, 700 ...^[29]
  
  
• 'L è 'l 2^nd edla sequèinsa ed chi nùmer ch'i ìn la moltìplica per 3 'd un nùmer pentagonèl:^[30]
  3, 15, 36, 66, 105, 153, 210, 276, 351, 435, 528, 630, 741, 861, 990, 1128, 1275, 1431 ...^[31]
  che difàt: ${\displaystyle 15=3\cdot 5}$ (che cl ùltem chè 'l è un pentagonèl).
  
  
• 'L è 'l 2 ^nd edla séri di nùmer tetradecagonèl sentrê, gnend dòp edl 1 e prìma dal 43:^[32]
  1, 15, 43, 85, 141, 211, 295, 393, 505, 631, 771, 925, 1093, 1275, 1471, 1681, 1905, 2143 ...^[33]
  
  
• 'L è 'l 2^nd edla sequèinsa di nùmer pentadecagonèl, gnend dòp edl 1 e prìma dal 42:^[34]
  1, 15, 42, 82, 135, 201, 280, 372, 477, 595, 726, 870, 1027, 1197, 1380, 1576, 1785, 2007 ...^[35]
  
  
• 'L è 'l 2^nd edla sequèinsa di nùmer piramidèl tetradecagonèl, gnend dòp edl 1 e prìma dal 54:^[36]
  1, 15, 54, 130, 255, 441, 700, 1044, 1485, 2035, 2706, 3510, 4459, 5565, 6840, 8296, 9945 ...^[37]
  
  
• Al fà pert edla séri di nùmer idònev:
  1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 37, 40, 42, 45, 48, 57,
  58, 60, 70, 72, 78, 85, 88, 93, 102, 105, 112, 120, 130, 133, 165, 168, 177, 190, 210, 232, 240,
  253, 273, 280, 312, 330, 345, 357, 385, 408, 462, 520, 760, 840, 1320, 1365 e 1848.^[38]
  
  

• Al polìgon ch'al gh'à quìndeś cô in dal só perìmeter 'l è al pentadecàgon.
  
• I poliéder ch'i gh'àn quìndeś fàci in dal só estèren i ìn i prìśma tridecagonèl e 'l piràmid cun la bêś tetradecagonèla, sìa regolèr che minga.

• nùmer
• nùmer naturèl
• nùmer intēr
• nùmer semiprìm
• nùmer difetìv
• nùmer palìndrom
• nùmer triangolèr cunsèintric
• nùmer triangolèr
• nùmer eśagonèl
• nùmer etagonèl cunsèintric
• nùmer tetradecagonèl sentrê
• nùmer pentadecagonèl
• nùmer piramidèl tetradecagonèl
• nùmer idònev