Diàvul dla Taśmàgna

Al diàvul dla Taśmàgna (nóm sientìfic Sarcophilus harrisii, Diavolo della Tasmania in itagliàṅ), cgnusû anc cuma diàv'l ursét, 'l è 'n mamìfar marsupiàł ch'al viṿ in dl'ìśula dla Taśmàgna dòp èsar sparî da l'Austràglia tri-mila an fà par cólpa di ding^[1].

'L à ciapâ 'l sò nóm da i culuniśadōr ch'i daśvgnìvan da l'Európa par via dal sò culōr négar, da 'l fat ch'al gira specialmènt ad nòt, da i sîg ch'al fà ch'i śēl'n al sangṿ e parchè 'l gh'à 'n cumpurtamènt dimóndi rabî.

'L è dimóndi difìcil che cal mamìfar chè al pòsa pasàr gl'utànta cm ad lunghésa mént'r al sò péś in gèn'r al và da i nóṿ a i dódas chilo. Al fémni i èṅ più pìculi di masć dal 20% cuntànd qvéi ch'i gh'aṅ i an cumpàgn. Al sò pēl 'l è tut nég'r a part na màcia biànca su 'l pèt ch'la pâr na mèśa-luna.

A s trata dna bèstia ch'la magna da tut, specialmènt la carna dal carógni o dal bèsti ch'i gh'aṅ quèl e dònca i èṅ débuli. La sò cóa, lunga 25 cm, la spusa dimóndi par via dna giàndla ch'la gh'à 'd dèntar. Al fémni i vaṅ in èstar na vòlta 'l an, in gènar fra Favràr e Mars. Al masć al gh và adrē e al la mónta dimóndi vòlti in dal gir ad sinc/siē dè pò al la tîṅ 'd òć par far in manéra ch'la n s faga minga dar da di àtar diàvui cuncurènt. Al fémni, da 'l cant lōr, i èṅ piutòst difìcii, i sarnìs'n i masć più grand e grôs.

Da 'l 1995 al diàv'l ursét 'l à patî un brut mâł cuntagióś, al càncar dla fàcia dal diàvul, ch'al 'n à fat fóra dimóndi, tant ch'adès l'è na spéce prutéta da 'l guèr'n austragliàṅ.

• (IT) Al diàvul dla Taśmàgna in sal sit “Australia”