Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κρεολή γλώσσα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μια πινακίδα στην Κρεολή Γουαδελούπης που αναφέρει Lévé pié aw / Ni ti moun ka joué la!, που σημαίνει "Κόψτε ταχύτητα / Παιδιά παίζουν εδώ!" [1]

Μια κρεολή γλώσσα,[2][3][4] ή απλά κρεολή, είναι μια σταθερή φυσική γλώσσα που εξελίσσεται από την απλοποίηση και την ανάμιξη διαφορετικών γλωσσών σε μία νέα, μέσα σε μία αρκετά σύντομη χρονική περίοδο: συχνά, μία γλώσσα πίτζιν που εξελίχθηκε σε μία πλήρη γλώσσα. Ενώ η γενική ιδέα είναι παρόμοια με αυτή μιας μικτής ή υβριδικής γλώσσας, οι κρεολές συχνά χαρακτηρίζονται από την τάση να συστηματοποιούν τη κληρονομούμενη γραμματική τους (π.χ., εξαλείφοντας τις παρατυπίες ή κανονικοποιώντας την κλίση ανώμαλων ρημάτων). Όπως με κάθε άλλη γλώσσα, οι κρεολές χαρακτηρίζονται από ένα σταθερό σύστημα γραμματικής, διαθέτουν μεγάλο σταθερό λεξιλόγιο και αποκτώνται από τα παιδιά ως μητρική τους γλώσσα.[5] Αυτά τα τρία χαρακτηριστικά διακρίνουν μία κρεολή γλώσσα από μία πίτζιν.[6] Η κρεολιστική, ή η κρεολογία, είναι η μελέτη των κρεολών γλωσσών και ως εκ τούτου, είναι ένα υποπεδίο της γλωσσολογίας. Κάποιος που συμμετέχει σε αυτήν τη μελέτη ονομάζεται κρεολιστής.

Ο ακριβής αριθμός των κρεολών γλωσσών είναι άγνωστος, κυρίως επειδή πολλές δεν έχουν πιστοποιηθεί ή τεκμηριωθεί. Από το 1500 μ.Χ. έχουν προκύψει περίπου εκατό κρεολές γλώσσες. Αυτές βασίζονται κατά κύριο λόγο σε ευρωπαϊκές γλώσσες, όπως η αγγλική και η γαλλική[7] λόγω της ευρωπαϊκής Εποχής των Ανακαλύψεων και του εμπορίου σκλάβων του Ατλαντικού που προέκυψε εκείνη την εποχή.[8] Με τις βελτιώσεις στη ναυπηγική και την πλοήγηση, οι έμποροι έπρεπε να μάθουν να επικοινωνούν με ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ο γρηγορότερος τρόπος για να γίνει αυτό ήταν να αναπτύξουν μία πίτζιν ή απλοποιημένη γλώσσα κατάλληλη για αυτό το σκοπό. Στη συνέχεια, από τις γλώσσες πίτζιν αναπτύχθηκαν πλήρεις κρεολές γλώσσες. Εκτός από τις κρεολές που έχουν τη βάση τους στις ευρωπαϊκές γλώσσες, υπάρχουν κρεολές που βασίζονται, για παράδειγμα, σε αραβικά, κινέζικα και μαλαισιανά. Η κρεολή γλώσσα με τον μεγαλύτερο αριθμό ομιλητών είναι η Αϊτινή κρεολή γλώσσα, με πάνω από δέκα εκατομμύρια εγγενείς ομιλητές,[9] ακολουθούμενη από την Τοκ Πίσιν γλώσσα με περίπου 4 εκατομμύρια ομιλήρές, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ομιλητές δεύτερης γλώσσας.

Το λεξικό (ή περίπου το βασικό λεξιλόγιο - όπως "λέω" αλλά όχι "είπε, διηγούμαι, αφηγήται") μιας γλώσσας κρεολών παρέχεται σε μεγάλο βαθμό από τις γονικές γλώσσες και κυρίως από τη γλώσσα της πιο κυρίαρχης ομάδας στο κοινωνικό πλαίσιο της κατασκευής της κρεόλης. Ωστόσο, υπάρχουν συχνά σαφείς φωνητικές και σημασιολογικές μετατοπίσεις. Από την άλλη πλευρά, η γραμματική που έχει εξελιχθεί συχνά έχει νέα ή μοναδικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν ουσιαστικά από αυτά των γονεϊκών γλωσσών. 

Επισκόπηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πιστεύεται ότι μια κρεόλη προκύπτει όταν μία πίτζιν, που αναπτύχθηκε από ενήλικες για χρήση ως δεύτερη γλώσσα, γίνεται η μητρική και κύρια γλώσσα των παιδιών τους - μια διαδικασία γνωστή ως γηγενοποίηση.[10] Ο κύκλος ζωής πιτζίν- κρεολής μελετήθηκε από τον Αμερικανό γλωσσολόγο Ρόμπερ Χολ στη δεκαετία του 1960.[11]

Μερικοί γλωσσολόγοι, όπως ο Ντέρεκ Μπίκερτον, υποστηρίζουν ότι οι κρεολές μοιράζονται περισσότερες γραμματικές ομοιότητες μεταξύ τους, παρά με τις γλώσσες από τις οποίες προέρχονται φυλογενετικά.[12] Ωστόσο, δεν υπάρχει ευρέως αποδεκτή θεωρία που να εξηγεί αυτές τις αντιληπτές ομοιότητες.[13] Επιπλέον, κανένα γραμματικό χαρακτηριστικό δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι συγκεκριμένο στις κρεολές.[14][15][16][17][18][19]

Πολλές από τις γνωστές σήμερα κρεολές γλώσσες εμφανίστηκαν τα τελευταία 500 χρόνια, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας επέκτασης της ευρωπαϊκής ναυτικής δύναμης και του εμπορίου την Εποχή των Ανακαλύψεων, η οποία οδήγησε σε εκτεταμένες ευρωπαϊκές αποικιακές αυτοκρατορίες. Όπως οι περισσότερες μη επίσημες και μειονοτικές γλώσσες, οι κρεολές έχουν γενικά θεωρηθεί ως δημοφιλείς παραλλαγές ή διάλεκτοι των γονεϊκών τους γλωσσών. Λόγω αυτής της προκατάληψης, πολλές από τις κρεολές γλώσσες που προέκυψαν στις ευρωπαϊκές αποικίες, αφού στιγματίστηκαν, έχουν εξαφανιστεί. Ωστόσο, οι πολιτικές και ακαδημαϊκές αλλαγές τις τελευταίες δεκαετίες έχουν βελτιώσει τη θέση των κρεολών, τόσο ως ζωντανών γλωσσών όσο και ως αντικείμενο γλωσσολογικής μελέτης.[20][21] Ορισμένες κρεολές έχουν ακόμη αναγνωριστεί ως επίσημες ή ημι-επίσημες γλώσσες σε συγκεκριμένες πολιτικές περιοχές.

Οι γλωσσολόγοι αναγνωρίζουν τώρα ότι ο σχηματισμός κρεολών γλωσσών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο δεν περιορίζεται στην ευρωπαϊκή αποικιακή περίοδο και είναι μια σημαντική πτυχή της γλωσσικής εξέλιξης (βλ. Vennemann (2003)). Για παράδειγμα, το 1933 ο Σίγκμουντ Φάιστ τεκμηρίωσε μία κρεολική προέλευση για τις γερμανικές γλώσσες.[22]

Άλλοι μελετητές, όπως ο Σαλικόκο Μουφβένε, υποστηρίζουν ότι οι πίτζιν και κρεολές γλώσσες προκύπτουν ανεξάρτητα, υπό διαφορετικές συνθήκες και ότι ένα πίτζιν δεν χρειάζεται πάντα να προηγείται μίας κρεολής ούτε μία κρεολή γλώσσα να εξελίσσεται από ένα πίτζιν. Οι πίτζιν, σύμφωνα με τον Μουφβένε, εμφανίστηκαν σε εμπορικές αποικίες μεταξύ "χρηστών που διατήρησαν τα εγγενή τους λεξιλόγια για τις καθημερινές τους αλληλεπιδράσεις". Οι κρεολές, εν τω μεταξύ, αναπτύχθηκαν σε αποικίες εγκατάστασης στις οποίες οι ομιλητές μιας ευρωπαϊκής γλώσσας, συχνά είχανμισθωμένους υπηρέτες των οποίων η γλώσσα θα ήταν εξαρχής μακριά από το τυπικό, αλληλεπιδρούσαν εκτενώς με μη ευρωπαίους σκλάβους, απορροφώντας ορισμένες λέξεις και χαρακτηριστικά από τις μη-ευρωπαϊκές μητρικές γλώσσες των σκλάβων, με αποτέλεσμα μια πολύ βασικοποιημένη εκδοχή της αρχικής γλώσσας. Αυτοί οι υπηρέτες και οι σκλάβοι την πορεία χρησιμοποιούσαν την κρεόλη ως καθημερινή γλώσσα και όχι απλώς σε περιστάσεις στις οποίες ήταν απαραίτητη η επαφή με έναν ομιλητή της ανώτερης γλώσσας.[23]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αγγλικός όρος creole προέρχεται από τα γαλλικά: créole‎‎ , το οποίο σχετίζεται με τον ισπανικό όρο ισπανικά: criollo‎‎ και τον πορτογαλικό πορτογαλικά: crioulo‎, όλα προερχόμενα από το ρήμα criar («αναπαράγω, δημιουργώ») που προέρχεται από το λατινικό λατινικά: creare‎‎ («αναπαράγω, δημιουργώ»).[24] Η συγκεκριμένη έννοια του όρου επινοήθηκε τον 16ο και 17ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της μεγάλης επέκτασης της ευρωπαϊκής θαλάσσιας δύναμης και του εμπορίου που οδήγησε στην ίδρυση ευρωπαϊκών αποικιών σε άλλες ηπείρους.

Οι όροι «criollo» και «crioulo» ήταν αρχικά προσδιοριστές που χρησιμοποιήθηκαν σε όλες τις ισπανικές και πορτογαλικές αποικίες για να διακρίνουν τα μέλη μίας εθνικής ομάδας που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην αποικία από τα μέλη που μετανάστευσαν ως ενήλικες. Εφαρμόζονταν πιο συχνά σε υπηκόους της αποικιακής εξουσίας, π.χ. για να διακρίνουν τους Ισπανούς Κρεολούς (άτομα που γεννήθηκαν στις αποικίες από Ισπανούς προγόνους) από τους Ισπανούς της Χερσονήσου (ισπανικά: españoles peninsulares‎‎), δηλαδή εκείνους που γεννήθηκαν στην Ιβηρική χερσόνησο και πιο συγκεκριμένα στην Ισπανία. Ωστόσο, στη Βραζιλία ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη διάκριση μεταξύ των Αφρικανών που γεννήθηκαν στη Βραζιλία από αφρικανικούς σκλάβους προγόνους (negros crioulos) και των Αφρικανών γεννημένων στην Αφρική (negros africanos). Με την πάροδο του χρόνου, ο όρος και τα παράγωγά του (Creole, Kréol, Kreyol, Kreyòl, Kriol, Krio κ.λπ.) έχασαν τη γενική έννοια και έγιναν το επίσημο όνομα πολλών διαφορετικών εθνοτικών ομάδων που αναπτύχθηκαν τοπικά από κοινότητες μεταναστών. Αρχικά, επομένως, ο όρος «κρεολή γλώσσα» σήμαινε την ομιλία οποιασδήποτε από αυτές τιςς φυλές Κρεολών.

Γεωγραφική κατανομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως συνέπεια των αποικιακών ευρωπαϊκών εμπορικών ρευμάτων, οι περισσότερες από τις γνωστές κρεολές γλώσσες, που βασίζονται σε ευρωπαϊκές γλώσσες, προέκυψαν σε παράκτιες περιοχές στη ζώνη του Ισημερινού σε όλο τον κόσμο, όπως η Αμερική, η Δυτική Αφρική, η Γκόα κατά μήκος της δυτικής Ινδίας και κατά μήκος της Νοτιοανατολικής Ασίας έως και Ινδονησία, ηΣιγκαπούρη, το Μακάο, το Χονγκ Κονγκ, οι Φιλιππίνες, ηΜαλαισία, ο Μαυρίκιος, η Ρεϊνιόν,οι Σεϋχέλλες και η Ωκεανία.[25]

Πολλές από αυτές τις κρεολές γλώσσες έχουν πλέον εξαφανιστεί, άλλες, όμως, επιβιώνουν ακόμη στην Καραϊβική, στις βόρειες και ανατολικές ακτές της Νότιας Αμερικής (Οι Γουινέες), στη Δυτική Αφρική, στην Αυστραλία (βλ. Αυστραλιανή γλώσσα Κριόλ ), στις Φιλιππίνες (βλ. Τσαβακάνο) και στον Ινδικό Ωκεανό.

Οι Ατλαντικές κρεολές γλώσσες βασίζονται σε ευρωπαϊκές γλώσσες με στοιχεία από αφρικανικές και ενδεχομένως γηγενείς γλώσσες της Αμερικής. Οι κρεολές γλώσσες του Ινδικού Ωκεανού βασίζονται σε ευρωπαϊκές γλώσσες με στοιχεία από τη Μαλαγασική γλώσσα και πιθανώς άλλες ασιατικές γλώσσες. Υπάρχουν, ωστόσο, κρεολές γλώσσες όπως τα Νούμπι και τα Σάγκο που προέρχονται αποκλειστικά από μη ευρωπαϊκές γλώσσες.

Κοινωνική και πολιτική κατάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λόγω της χαμηλής θέσης των Κρεολών στα μάτια των προηγούμενων ευρωπαϊκών αποικιακών δυνάμεων, οι κρεολές γλώσσες έχουν γενικά θεωρηθεί ως «εκφυλισμένες» γλώσσες ή στην καλύτερη περίπτωση ως στοιχειώδεις «διάλεκτοι» των πολιτικά κυρίαρχων γονεϊκών γλωσσών. Εξαιτίας αυτού, η λέξη "creole" χρησιμοποιήθηκε γενικά από τους γλωσσολόγους ως αντίθετο της "γλώσσας" και όχι ως προσδιοριστής για αυτήν.[26]

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να συνέβαλε στη σχετική παραμέληση των γλωσσών της κρεολής γλώσσας είναι ότι δεν ταιριάζουν με το νεογραμματικό "δέντρο μοντέλο" του 19ου αιώνα για την εξέλιξη των γλωσσών και την υποτιθέμενη κανονικότητα των ηχητικών αλλαγών (αυτοί οι κριτικοί περιλαμβάνουν τους πρώτους υποστηρικτές του μοντέλου κυμάτων, Γιοχάνες Σμιτ και Χούγκο Σούχαρτ, προδδρόμους της σύγχρονης κοινωνιογλωσσολογίας). Αυτή η διαμάχη στα τέλη του 19ου αιώνα διαμόρφωσε βαθιά τις σύγχρονες προσεγγίσεις για τη συγκριτική μέθοδο στην ιστορική γλωσσολογία και στην κρεολιστική.[20][26][27]

Αϊτινή Κρεολή σε χρήση στο γκισέ ενοικίασης αυτοκινήτων, ΗΠΑ

Λόγω των κοινωνικών, πολιτικών και ακαδημαϊκών αλλαγών που επέφερε η αποαποικιοποίηση στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, τις τελευταίες δεκαετίες οι κρεολές γλώσσες γνώρισαν την αναβίωση. Χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε εκδόσεις και ταινίες και σε πολλές περιπτώσεις, το κοινοτικό τους κύρος έχει βελτιωθεί δραματικά. Πραηματικά, ορισμένες έχουν τυποποιηθεί και χρησιμοποιούνται σε τοπικά σχολεία και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο.[20][21][28] Ταυτόχρονα, οι γλωσσολόγοι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι οι κρεολές γλώσσες δεν είναι κατώτερες από άλλες γλώσσες. Πλέον χρησιμοποιούν τον όρο "κρεολή" ή "κρεολή γλώσσα" για οποιαδήποτε γλώσσα υποψιάζονται ότι έχει υποστεί κρεολισμό και οι όροι αυτοί δεν συνεπάγονται πλέον γεωγραφικούς περιορισμούς ούτε εθνοτικές προκαταλήψεις.

Ο κρεολισμός θεωρείται ευρέως ως ηγετική επιρροή στην εξέλιξη των αφροαμερικάνικων αγγλικών (AAE). Η διαμάχη σχετικά με την αφρικανική-αμερικανική αγγλική καθομιλουμένη γλώσσα (AAVE) στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και η προηγούμενη αναφορά σε αυτή με τη λέξη ebonics, αντικατοπτρίζει την ιστορική αρνητική έννοια της λέξης κρεολή.[29]

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορική ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την εξωτερική τους ιστορία, οι τέσσερις τύποι κρεολών διακρίνονται σε: κρεολή φυτείας, κρεολή φρουρίου, καφέ κκρεολή και κρεολικά πιτζίν.[30] Από την ίδια τη φύση μιας κρεολής γλώσσας, η φυλογενετική ταξινόμηση μιας συγκεκριμένης κρεόλης είναι συνήθως ζήτημα διαφωνίας. ειδικά όταν το πρόδρομο πιτζίν και οι γονεϊκές του γλώσσες (που μπορεί να ήταν άλλες κρεολές ή πιτζίν) έχουν εξαφανιστεί προτού τεκμηριωθούν.

Η φυλογενετική ταξινόμηση βασίζεται παραδοσιακά στην κληρονομιά του λεξικού, ειδικά στους «βασικούς» όρους και στη γραμματική δομή. Ωστόσο, στις κρεολές, το βασικό λεξικό έχει συχνά μικτή προέλευση και η γραμματική είναι σε μεγάλο βαθμό πρωτότυπη. Για τους λόγους αυτούς, το ζήτημα ποια γλώσσα είναι γονέας μίας κρεόλης - δηλαδή, εάν μία γλώσσα πρέπει να ταξινομηθεί ως «γαλλική κρεολή», «πορτογαλική κρεολή» ή «αγγλική κρεολή» κ.λπ., συχνά δεν έχει οριστική απάντηση και μπορεί να γίνει αντικείμενο μακροχρόνιων αντιπαραθέσεων, όπου οι κοινωνικές προκαταλήψεις και οι πολιτικοί προβληματισμοί ενδέχεται να επηρεάσουν την επιστημονική συζήτηση.[20][21][27]

Υπόστρωμα και Επίστρωμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι όροι υπόστρωμα και επίστρωμα χρησιμοποιούνται συχνά όταν αλληλεπιδρούν δύο γλώσσες. Ωστόσο, η έννοια αυτών των όρων είναι αρκετά καλά καθορισμένη μόνο σε περιπτώσεις απόκτησης δεύτερης γλώσσας ή αντικατάστασης γλωσσών, όταν οι γηγενείς ομιλητές μιας συγκεκριμένης πηγαίας γλώσσας (υπόστρωμα) αναγκάζονται με κάποιο τρόπο να την εγκαταλείψουν για μια άλλη γλώσσα-στόχο (επίστρωμα).[31] Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου γεγονότος είναι ότι οι πρότεροι ομιλητές του υποστρώματος θα χρησιμοποιούν κάποια εκδοχή του επιστρώματος, τουλάχιστον σε πιο επίσημα περιβάλλοντα. Το υπόστρωμα μπορεί να επιβιώσει ως δεύτερη γλώσσα για άτυπες συνομιλίες. Όπως αποδεικνύεται από την τύχη πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών που έχουν αντικατασταθεί (όπως η Ετρουσκική, η Βρετονική και η Νέα Βενετική ), η επιρροή του υποστρώματος στην επίσημη ομιλία περιορίζεται συχνά στην προφορά και σε έναν μικρό αριθμό δανεικών λέξεων. Το υπόστρωμα μπορεί ακόμη και να εξαφανιστεί εντελώς χωρίς να αφήσει ίχνη.

Ωστόσο, υπάρχει διαφωνία σχετικά με το βαθμό κατά τον οποίο οι όροι "υπόστρωμα" και "επίστρωμα" ισχύουν για τη γένεση ή την περιγραφή των κρεολών γλωσσών.[32] Το μοντέλο αντικατάστασης γλώσσας ενδέχεται να μην είναι κατάλληλο σε περιβάλλοντα σχηματισμού κρεολής γλώσσας, όπου η αναδυόμενη γλώσσα προέρχεται από πολλές άλλες χωρίς καμία από αυτές να επιβληθεί ως αντικατάσταση οποιασδήποτε άλλης γλώσσας.[33][34] Η διάκριση υποστρώματος-επιστρώματος γίνεται αμήχανη όταν πρέπει να υποτεθούν πολλαπλά επιστρώματα (όπως στην Παπιαμέντο), όταν δεν μπορεί να αναγνωριστεί το υπόστρωμα ή όταν η παρουσία ή η επιβίωση των ενδείξεων υποστρώματος συνάγεται από απλές τυπολογικές αναλογίες.[17] Από την άλλη πλευρά, η διάκριση μπορεί να έχει νόημα όταν οι συνεισφορές κάθε μητρικής γλώσσας στην κρεολή που προκύπτει μπορεί να αποδειχθεί πολύ άνιση, με επιστημονικά σημαντικό τρόπο.[35] Στη βιβλιογραφία για τις Κρεολές του Ατλαντικού, το "επίστρωμα" συνήθως σημαίνει ευρωπαϊκή και το "υπόστρωμα" μη ευρωπαϊκή ή αφρικανική.[36]

Αποκρεολοποίηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεδομένου ότι οι κρεολές γλώσσες σπάνια αποκτούν επίσημο καθεστώς, οι ομιλητές μίας πλήρως σχηματισμένης κρεολής γλώσσας μπορεί τελικά να αισθάνονται υποχρεωμένοι να προσαρμόσουν την ομιλία τους σε μία από τις γονεϊκές γλώσσες. Αυτή η διαδικασία αποκρεολοποίησης συνήθως δημιουργεί μία μετακρεολική συνεχής ομιλία που χαρακτηρίζεται από παραλλαγές μεγάλης κλίμακας και υπερδιόρθωση στη γλώσσα.[20]

Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι κρεολές γλώσσες έχουν απλούστερη γραμματική και μεγαλύτερη εσωτερική μεταβλητότητα από τις παλαιότερες και πιο καθιερωμένες γλώσσες.[37] Ωστόσο αυτές οι έννοιες περιστασιακά αμφισβητούνται.[38] (Δείτε επίσης γλωσσική πολυπλοκότητα).

Οι φυλογενετικές ή τυπολογικές συγκρίσεις των κρεολών γλωσσών έχουν οδηγήσει σε αποκλίνοντα συμπεράσματα. Οι ομοιότητες είναι συνήθως μεγαλύτερες μεταξύ των κρεολών που προέρχονται από συγγενείς γλώσσες, όπως οι γλώσσες της Ευρώπης, σε σχέση με ευρύτερες ομάδες που περιλαμβάνουν και κρεολές γλώσες που βασίζονται σε μη ινδοευρωπαϊκές γλώσσες (όπως η Νούμπι ή η Σάνγκο). Οι κρεολές με βάση τη γαλλική γλώσσα με τη σειρά τους μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους (και με ποικιλίες γαλλικών) από ότι με άλλες ευρωπαϊκές κρεολές γλώσσες. Παρατηρήθηκε, πιο συγκεκριμένα, ότι τα οριστικά άρθρα είναι ως επί το πλείστον πρωτογενή στις κρεολές γλώσσες με βάση την αγγλική και στα αγγλικά, ενώ είναι γενικά μεταγενέστερα σε κρεολές γλώσσες γαλλικές προέλευσης και στη διάλεκτο γαλλικών που εξήχθη τον 17ο και 18ο αιώνα στο σημερινό Κεμπέκ.[39] Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές γλώσσες που δημιούργησαν τις κρεολές γλώσσες των ευρωπαϊκών αποικιών ανήκουν όλες στην ίδια υποομάδα της Δυτικής Ινδοευρωπαϊκής και έχουν εξαιρετικά συγκλίνουσες γραμματικές, στο σημείο που ο Γουόρφ τις ένωσε σε μια ενιαία τυπική ευρωπαϊκή ομάδα γλωσσών.[40] Τα γαλλικά και τα αγγλικά είναι ιδιαίτερα κοντά, καθώς τα αγγλικά, μέσω εκτεταμένου δανεισμού, είναι τυπολογικά πιο κοντά στα γαλλικά παρά σε άλλες γερμανικές γλώσσες.[41] Έτσι, οι ισχυριζόμενες ομοιότητες μεταξύ των κρεολών μπορεί να είναι απλές συνέπειες παρόμοιας καταγωγής αντί για χαρακτηριστικά όλων των κρεολών.

Η γένεση της κρεόλης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχει μια ποικιλία θεωριών σχετικά με την προέλευση των κρεολών γλωσσών και όλες προσπαθούν να εξηγήσουν τις ομοιότητες μεταξύ τους. Στο βιβλίο τους οι Arends, Muysken & Smith (1995) περιγράφουν μια τετραπλή ταξινόμηση των εξηγήσεων σχετικά με τη γένεση της κρεόλης:

  • Θεωρίες που εστιάζουν στην ευρωπαϊκή συμβολή
  • Θεωρίες που εστιάζουν στη μη ευρωπαϊκή συμβολή
  • Βαθμιαίες και αναπτυξιακές υποθέσεις
  • Οικουμενικές προσεγγίσεις

Εκτός από τον ακριβή μηχανισμό της γένεσης των κρεόλών γλωσσών, έχει αναπτυχθεί και μία πιο γενική συζήτηση για το εάν οι κρεολές γλώσσες χαρακτηρίζονται από διαφορετικούς μηχανισμούς από τις παραδοσιακές γλώσσες (που είναι το κύριο σημείο του ΜακΓουόρτερ το 2018) [42] ή εάν, από αυτήν την άποψη, οι κρεολές γλώσσες αναπτύσσονται με τους ίδιους μηχανισμούς όπως και οι άλλες γλώσσες (π.χ. ΝτεΓκραφ 2001).[43]

Θεωρίες που εστιάζουν στην ευρωπαϊκή συμβολή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μονογενετική θεωρία των πιτζίν και κρεολών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μονογενετική θεωρία των πιτζίν και κρεολών γλωσσών υποθέτει ότι όλες προέρχονται από ένα μεσογειακό Lingua Franca, μέσω ενός Δυτικοαφρικανικού πιτζίν βασισμένο στα πορτογαλικά του δέκατου έβδομου αιώνα, που αναλεξικοποιήθηκε στα λεγόμενα "εργοστάσια σκλάβων"  της Δυτικής Αφρικής, τα οποία ήταν η πηγή του εμπορίου σκλάβων του Ατλαντικού. Αυτή η θεωρία διατυπώθηκε αρχικά από τον Ούγκο Σουχάρντ στα τέλη του 19ου αιώνα και διαδόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από τους Τέηλορ,[44] Γουίνομ,[45] Τόμπσον [46] και Στιούαρτ.[47] Ωστόσο, αυτή η υπόθεση δεν διερευνάται πλέον ενεργά, καθώς υπάρχουν παραδείγματα κρεολών, όπως η Hezhou, που αποδεδειγμένα δεν έχουν καμία σχέση με το Lingua Franca.

Υπόθεση εγχώριας προέλευσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για την προέλευση των βασιζόμενων στα αγγλικά κρεολών των Δυτικών Ινδιών προτείνεται από τον Hancock (1985) η υπόθεση εγχώριας καταγωγής που υποστηρίζει ότι, προς το τέλος του 16ου αιώνα, οι αγγλόφωνοι έμποροι άρχισαν να εγκαθίστανται και στους ποταμούς της Γκάμπια και της Σιέρρα Λεόνε όπως και σε γειτονικές περιοχές, για παράδειγμα στις ακτές Μπούλομ και Σέρμπρο. Αυτοί οι άποικοι παντρεύτηκαν με ντόπιους που οδήγησε σε μικτούς πληθυσμούς και ως αποτέλεσμα αυτής της επιμειξίας, δημιουργήθηκε ένα αγγλικό πιτζίν. Αυτό το πιτζίν το έμαθαν στις αποθήκες σκλάβων οι σκλάβοι, οι οποίοι αργότερα το μετέφεραν στις Δυτικές Ινδίες και αποτέλεσε ένα συστατικό των αναδυόμενων αγγλικών κρεολών.

Υπόθεση προέλευσης ευρωπαϊκής διάλεκτου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι γαλλικές κρεολές είναι οι σημαντικότεροι υποψήφιοι για το αποτέλεσμα της «φυσιολογικής» γλωσσικής αλλαγής και η κρεολικότητα τους να είναι κοινωνιοϊστορικής φύσης και σχετική με την αποικιακή τους προέλευση.[48] Μέσα σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο, μια γαλλική κρεολή είναι μια γλώσσα φυλογενετικά βασισμένη στα γαλλικά, πιο συγκεκριμένα σε μια κοινή γαλλική 17ου αιώνα που υπήρχε στο Παρίσι, στα λιμάνια του Γαλλικού Ατλαντικού και στις νεογέννητες γαλλικές αποικίες. Οι υποστηρικτές αυτής της υπόθεσης υποδηλώνουν ότι οι μη-Κρεολές γαλλικές διάλεκτοι που εξακολουθούν να ομιλούνται σε πολλά μέρη της Αμερικής μοιράζονται αμοιβαία καταγωγή από αυτή τη μοναδική κοινή. Αυτές οι διάλεκτοι βρίσκονται στον Καναδά (κυρίως στο Κεμπέκ και στις κοινότητες των Ακαδίνών), στη Λουιζιάνα, στον Άγιο Βαρθολομαίο και ως απομονωμένες γλώσσες σε άλλα μέρη της Αμερικής.[49] Προσεγγίσεις στο πλαίσιο της παρούσας υπόθεσης είναι συμβατές με τη σταδιακότητα στην αλλαγή γλώσσας και τα μοντέλα της ατελούς μεταφοράς γλώσσα στην κοινή γένεση.

Γλώσσα ξένων και γλώσσα μωρών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η υπόθεση Γλώσσα Ξένων (Foreigner Talk) υποστηρίζει ότι μια γλώσσα πιτζίν ή κρεολή σχηματίζεται όταν οι γηγενείς ομιλητές προσπαθούν να απλοποιήσουν τη γλώσσα τους, προκειμένου να απευθυνθούν σε ομιλητές που δεν γνωρίζουν καθόλου τη γλώσσα τους. Λόγω των ομοιοτήτων που εντοπίζονται σε αυτόν τον τύπο ομιλίας και στην ομιλία που απευθύνονται σε ένα μικρό παιδί, ονομάζεται επίσης μερικές φορές γλώσσα μωρών.[50]

Οι Arends, Muysken & Smith (1995) υποστηρίζουν ότι τέσσερις διαφορετικές διαδικασίες συμμετέχουν στην δημιουργίας της Γλώσσας Ξένων:

  • Διευκόλυνση
  • Μίμηση
  • Τηλεγραφική συμπύκνωση
  • Συμβάσεις

Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι κρεολές γλώσσες έχουν πολλά κοινά, αποφεύγοντας ταυτόχρονα ένα μονογενετικό μοντέλο. Ωστόσο, ο Hinnenkamp (1984), αναλύοντας τη Γερμανική Γλώσσα Ξένων, ισχυρίζεται ότι είναι υπερβολικά ασυνεπής και απρόβλεπτη για να παρέχει οποιουδήποτε είδους μοντέλο για την εκμάθηση γλωσσών.

Ενώ η απλοποίηση της εισαγωγής υποτίθεται ότι θα εξηγούσε την απλή γραμματική των κρεολών γλωσσών, οι σχολιαστές έθεσαν μια σειρά κριτικών για αυτήν την εξήγηση:[51]

  1. Υπάρχουν πολλές γραμματικές ομοιότητες μεταξύ των πιτζίν και των κρεολών, παρά το γεγονός ότι έχουν πολύ διαφορετικές γλώσσες βάσης .
  2. Η γραμματική απλοποίηση μπορεί να εξηγηθεί με άλλες διαδικασίες, δηλαδή την έμφυτη γραμματική της θεωρίας του βιοπρογράμματος της γλώσσας του Μπίκερτον.
  3. Οι ομιλητές μιας γλώσσας λεξικοποιητή μιας κρεόλης συχνά δεν καταλαβαίνουν, χωρίς να μάθουν τη γλώσσα, τη γραμματική ενός πιτζίν ή μίας κρεολής.
  4. Τα πιτζίν χρησιμοποιούνται συχνότερα μεταξύ ομιλητών διαφορετικών γλωσσών υποστρώματος από ό,τι μεταξύ αυτών των ομιλητών και εκείνων της γλώσσας λεξικοποιητή.

Ένα άλλο πρόβλημα με την εξήγηση της Γλώσσας Ξένων είναι η πιθανή κυκλικότητά του. Ο Bloomfield (1933) επισημαίνει ότι η Γλώσσα Ξένων βασίζεται συχνά στη μίμηση της λανθασμένης ομιλίας των μη ιθαγενών, δηλαδή του πιτζίν. Επομένως, μπορεί κάποιος να κάνει λάθος υποθέτοντας ότι το πρώτο προκάλεσε το δεύτερο.

Ατελής εκμάθηση δεύτερης γλώσσας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ατελής υπόθεση εκμάθησης δεύτερης γλώσσας ισχυρίζεται ότι τα πιτζίν είναι κυρίως το αποτέλεσμα της ατελούς εκμάθησης ως δεύτερης γλώσσας της κυρίαρχης γλώσσας του λεξικοποιητή από τους σκλάβους. Η έρευνα σχετικά με τις νατουραλιστικές διεργασίες δεύτερηςς γλώσσας αποκάλυψε μια σειρά χαρακτηριστικών των «γλωσσικών συστημάτων» που παρατηρούνται επίσης σε πιτζίν και κρεολές:

  • αμετάβλητες μορφές ρήματος που προέρχονται από την απαρέμφατο ή τη λιγότερο σημειωμένη μορφή πεπερασμένου ρήματος,
  • απώλεια καθοριστικών παραγόντων ή χρήση ως δεικτικών παραδειγμάτων αντωνυμιών, επίθετων ή επιρρημάτων,
  • τοποθέτηση ενός αρνητικού μορίου σε προλεκτική θέση,
  • χρήση επιρρημάτων για την έκφραση τρόπου.
  • σταθερή απλή σειρά λέξεων χωρίς αντιστροφή στις ερωτήσεις.
  • μειωμένη ή απουσία ονομαστικής πληθυντικής σήμανσης.

Η ατελής εκμάθηση δεύτερης γλώσσας είναι συμβατή με άλλες προσεγγίσεις, ιδίως με την υπόθεση της ευρωπαϊκής προέλευσης της διαλέκτου και τα καθολικά μοντέλα μετάδοσης γλωσσών.[52]

Θεωρίες που εστιάζουν στη μη ευρωπαϊκή συμβολή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι θεωρίες που επικεντρώνονται στο υπόστρωμα ή στις μη ευρωπαϊκές γλώσσες αποδίδουν τις ομοιότητες μεταξύ των κρεολών στις ομοιότητες των αφρικανικών γλωσσών υποστρώματος. Συχνά, αυτά τα χαρακτηριστικά θεωρούνται ότι μεταφέρονται ή διατηρούνται αμετάβλητα από τη γλώσσα του υποστρώματος στην κρεολή μέσω μίας διαδικασίας αναλεξικοποίησης, δηλαδή, η γλώσσα του υποστρώματος αντικαθιστά τα ιθαγενή λεξικά αντικείμενα με λεξικό υλικό από τη γλώσσα του υπερστρώματος διατηρώντας τις ιθαγενείς γραμματικές κατηγορίες.[53] Το πρόβλημα με αυτήν την εξήγηση είναι ότι οι υποτιθέμενες γλώσσες υποστρώματος διαφέρουν σημαντικά τόσο μεταξύ τους όσο και με τις κρεολές γλώσσες. O Bickerton (1981) υποστηρίζει ότι ο αριθμός και η ποικιλομορφία των αφρικανικών γλωσσών και η έλλειψη ιστορικού αρχείου σχετικά με τη γένεση των κρεολών γλωσσών καθιστά θέμα τύχης τον καθορισμό των λεξικών αντιστοιχιών. Ο Dillard (1970) επινόησε τον όρο «αρχή της καφετέριας» για να αναφερθεί στην πρακτική της αυθαίρετης απόδοσης χαρακτηριστικών κρεολών στην επιρροή αφρικανικών γλωσσών υποστρώματος ή διάφορων κατώτερων διαλέκτων ευρωπαϊκών γλωσσών.

Για μια αντιπροσωπευτική συζήτηση σχετικά με αυτό το θέμα, δείτε τις συνεισφορές του Mufwene (1993) και για μια πιο πρόσφατη προβολή τον Parkvall (2000).

Λόγω των κοινωνικο-ιστορικών ομοιοτήτων μεταξύ πολλών (αλλά σε καμία περίπτωση όλων) των κρεολών γλωσσών, το εμπόριο σκλάβων του Ατλαντικού και το σύστημα φυτειών των ευρωπαϊκών αποικιών έχουν τονιστεί ως παράγοντες από γλωσσολόγους, όπως ο McWhorter (1999).

Βαθμιαίες και αναπτυξιακές υποθέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια τάξη κρεολών γλωσσών μπορεί να ξεκινά ως πιτζίν, στοιχειώδεις αυτοσχέδιες δεύτερες γλώσσες για χρήση μεταξύ ομιλητών δύο ή περισσότερων μη κατανοητών μητρικών γλωσσών. Ο Κιθ Γουίνομ (στο Hymes (1971)) προτείνει ότι οι πιτζίν χρειάζονται τρεις γλώσσες για να σχηματιστούν, με μία (το υπερστρωμα) να είναι σαφώς κυρίαρχη έναντι των άλλων. Το λεξιλόγιο του πιτζίν είναι συνήθως μικρό και προέρχεται από τα λεξιλόγια των ομιλητών του σε διαφορετικές αναλογίες. Μορφολογικές λεπτομέρειες, όπως οι εκτροπές λέξεων, οι οποίες συνήθως χρειάζονται χρόνια για να διδαχθούν, παραλείπονται και η σύνταξη διατηρείται πολύ απλή, συνήθως βασιζόμενη σε μία αυστηρή σειρά λέξεων. Σε αυτό το πρώτο στάδιο, όλες οι πτυχές της ομιλίας - σύνταξη, λεξιλόγιο και προφορά - τείνουν να είναι αρκετά μεταβλητές, ειδικά όσον αφορά στο υπόβαθρο του ομιλητή.

Εάν τα παιδιά μίας κοινότητας μάθουν ένα πιτζίν ως μητρική γλώσσα, αυτό μπορεί να γίνει σταθερό και να αποκτήσει μια πιο περίπλοκη γραμματική, με σταθερή φωνολογία, σύνταξη, μορφολογία και συντακτική ενσωμάτωση. Τα πιτζίν μπορούν να γίνουν πλήρεις γλώσσες σε μία μόνο γενιά. Ο κρεολισμός είναι αυτό το δεύτερο στάδιο όπου η γλώσσα πιτζίν εξελίσσεται σε μια πλήρως αναπτυγμένη μητρική γλώσσα. Το λεξιλόγιο θα αναπτυχθεί και αυτό ώστε να περιέχει όλο και περισσότερα στοιχεία σύμφωνα με τη λογική του λεξιλογικού εμπλουτισμού.[54]

Οικουμενικές προσεγγίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα καθολικά μοντέλα τονίζουν την παρέμβαση συγκεκριμένων γενικών διαδικασιών κατά τη μετάδοση της γλώσσας από γενιά σε γενιά και από ομιλητή σε ομιλητή. Η επικαλούμενη διαδικασία ποικίλλει: μια γενική τάση για σημασιολογική διαφάνεια, εκμάθηση πρώτης γλώσσας καθοδηγούμενη από την καθολική διαδικασία ή μια γενική διαδικασία οργάνωσης του λόγου. Η θεωρία του βιοπρογράμματος για τη γλώσσα του Ντέρεκ Μπίκερτον, που προτάθηκε στη δεκαετία του 1980, παραμένει η κύρια παγκόσμια θεωρία.[55] Ο Bickerton ισχυρίζεται ότι οι κρεολές γλώσσες είναι εφευρέσεις των παιδιών που μεγαλώνουν σε νεοσύστατες φυτείες. Γύρω τους άκουγαν μόνο πιτζίν να ομιλούνται, χωρίς αρκετή δομή για να λειτουργούν ως φυσικές γλώσσες και τα παιδιά χρησιμοποίησαν τις δικές τους έμφυτες γλωσσικές ικανότητες για να μετατρέψουν τα εισαγωγικά στοιχεία του πιτζίν σε μια πλήρη γλώσσα. Τα εικαόμενα κοινά χαρακτηριστικά όλων των κρεολών γλωσσών θα προέρχονταν τότε από την καθολικότητα αυτών των έμφυτων ικανοτήτων.

Πρόσφατες έρευνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήθηκε η εμφάνιση ορισμένων νέων ερωτημάτων σχετικά με τη φύση των κρεολών γλωσσών. Συγκεκριμένα, το ερώτημα για την περιπλοκότητα των κρεολών γλωσσών και το ερώτημα αν οι κρεολές είναι πράγματι «εξαιρετικές» γλώσσες.

Πρωτότυπη κρεολή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχουν προταθεί ορισμένα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις κρεολές γλώσσες από τις μη κρεολές (από τον Bickerton,[56] για παράδειγμα).

Ο Τζον ΜακΓουόρτερ [57] πρότεινε τον ακόλουθο κατάλογο χαρακτηριστικών για να δείξει μία πρωτότυπη κρεολή :

  • έλλειψη κλινόμενης μορφολογίας (εκτός από το πολύ δύο ή τριών κλινόμενων επιθεμάτων),
  • έλλειψη τόνου για τις μονοσυλλαβικές λέξεις και
  • έλλειψη σημασιολογικά αδιαφανών σχηματισμών λέξεων.

Ο ΜακΓουόρτερ υποθέτει ότι αυτές οι τρεις ιδιότητες χαρακτηρίζουν ακριβώς μία κρεολή γλώσσα. Ωστόσο, η υπόθεση της πρωτοτύπου κρεόλης έχει αμφισβητηθεί:

Αμφισβήτηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κρεολιστική διερευνά τη σχετική κρεολικότητα γλωσσών που πιθανολογείται ότι είναι κρεολές, αυτό που ο Schneider (1990) αποκαλεί «η συνέχεια της κρεολικότητας». Δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των κρεολιστών ως προς το αν η φύση της κρεολικότητας είναι πρωτότυπη ή απλώς απόδειξη ενδεικτική ενός συνόλου αναγνωρίσιμων φαινομένων που συνδέονται με μικρή εγγενή ενότητα και καμία υποκείμενη ενιαία αιτία.

"Κρεολή", μια κοινωνιοϊστορική έννοια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο κρεολισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης με τον Τζον ΜακΓουόρτερ [58] και τον Μίκαελ Πάρκβαλ[59] εναντίον των Χένρι Γουίτμαν (1999) και Μισέλ ΝτεΓκραφ.[60] Σύμφωνα με τον ορισμό του ΜακΓουόρτερ, ο κρεολισμός είναι θέμα διαβάθμισης, καθώς οι πρωτότυπες κρεολές παρουσιάζουν και τα τρία χαρακτηριστικά που προτείνει για τη διάγνωση της κρεολικότητας: λίγη ή καθόλου κλίση, λίγο ή καθόλου τόνο, και διαφανής παραγωγή. Κατά την άποψη του ΜακΓουόρτερ, λιγότερο πρωτότυπες κρεολές απομακρύνονται κάπως από αυτό το πρωτότυπο. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΜακΓουόρτερ ορίζει την Αϊτινή κρεολή γλώσσα, που παρουσιάει και τα τρία χαρακτηριστικά, ως "την πιο κρεολική κρεολή." [61] Από την άλλη πλευρά, μία κρεολή, όπως η Παλενκέρο, θα ήταν λιγότερο πρωτότυπη, δεδομένης της παρουσίας κλίσης για τη σήμανση πληθυντικών, παρελθόντων, γερουνδίων και μετοχικών μορφών. [62] Αντιρρήσεις για τις υποθέσεις ΜακΓουόρτερ-Πάρκβαλ επισημαίνουν ότι αυτές οι τυπολογικές παράμετροι της κρεολικότητας μπορεί να βρεθούν σε γλώσσες όπως Μάντινγκ, Σοονίνκε και γαλλική Μάγκουα, οι οποίες δεν θεωρούνται κρεολές. Οι Γουίτμαν και ΝτεΓκραφ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειες να συλλάβουν ένα κριτήριο για τη μέτρηση της ευρωστίας με οποιονδήποτε επιστημονικά σημαντικό τρόπο έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής. [63] Ο Gil (2001) καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα για την Ινδονησιακή Ριάου. Οι Muysken & Law (2001) έχουν προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τις γλώσσες των κρεολών, οι οποίες ανταποκρίνονται απροσδόκητα σε ένα από τα τρία χαρακτηριστικά του ΜακΓουόρτερ (για παράδειγμα, κλινόμενη μοργολογία στην Βερβική Ολλανδική Κρεολή, τόνος στην Παπιαμέντου). Οι Mufwene (2000) και Wittmann (2001) έχουν υποστηρίξει περαιτέρω ότι οι κρεολές γλώσσες δεν διαφέρουν διαρθρωτικά από οποιαδήποτε άλλη γλώσσα και ότι η κρεολή είναι στην πραγματικότητα μια κοινωνιο-ιστορική έννοια (και όχι μια γλωσσική), που περιλαμβάνει τον εκτοπισμένο πληθυσμό και τη δουλεία. Οι DeGraff & Walicek (2005) συζητούν την κρεολιστική σε σχέση με τις αποικιοκρατικές ιδεολογίες, απορρίπτοντας την ιδέα ότι οι κρεολές μπορούν να οριστούν με υπευθυνότητα με όρους συγκεκριμένων γραμματικών χαρακτηριστικών. Συζητούν την ιστορία της γλωσσολογίας και του έργου του 19ου αιώνα που υποστηρίζει την εξέταση των κοινωνιο-ιστορικών πλαισίων στα οποία εμφανίστηκαν οι κρεολές γλώσσες.

Κρεολή, μια γνήσια γλωσσική έννοια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την άλλη πλευρά, ο ΜακΓουόρτερ επισημαίνει ότι σε γλώσσες όπως η Μπαμπάρα, ουσιαστικά μια διάλεκτος της Μάντινγκ, υπάρχει άφθονη μη διαφανής παραγωγή και ότι δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι αυτό θα απουσίαζε σε στενούς συγγενείς όπως η ίδια η Μάντινγκ. [64] Επιπλέον, παρατηρεί ότι η Σονίνκε έχει αυτό που όλοι οι γλωσσολόγοι θα ανέλυαν ως κλισεις και ότι η τρέχουσα λεξικογραφία της Σονίνκε είναι πολύ στοιχειώδης για να δηλωθεί με κύρος ότι δεν έχει μη διαφανή παραγωγή. [64] Εν τω μεταξύ, η γαλλική Μάγκουα, όπως περιγράφεται από τον Χένρι Γουίτμαν, διατηρεί κάποια ένδειξη γραμματικού φύλου, το οποίο χαρακτηρίζεται ως κλίση και διατηρεί επίσης μη διαφανή παράγωγα.[65] Το επιχείρημα του Μισέλ ΝτεΓκραφ ήταν ότι η Αϊτινή Κρεολή διατηρεί μη διαφανή παράγωγα από τα γαλλικά.

Προς υπεράσπιση των ΝτεΓκραφ και Γουίτμαν, πρέπει να πούμε ότι το βιβλίο του ΜακΓουόερτερ του 2005 είναι μια συλλογή από προηγούμενα δημοσιευμένα άρθρα και ότι δεν περιέχει τίποτα σχετικά με το "καθορισμό κρεολών" και τις Μάντινγκ, Σοονινκε ή Μάγκουα που δεν ήταν ήδη γνωστό όταν οι ΝτεΓκραφ και Γουίτμαν δημοσίευσαν κριτικές όπως μπορεί να ειδωθεί δημοσιευμένη συζήτηση. Όπως είναι, το βιβλίο του ΜακΓουόρτερ δεν προσφέρει τίποτα νέο με τον τρόπο ανάλυσης των Μάντινγκ, Σοονινκε ή Μάγκουα που δεν είχε συζητηθεί ήδη στην ανταλλαγή του με τον Γουίτμαν στον κρεολισμό. Τα εν λόγω ζητήματα είναι, σε αυτό το σημείο, ανεπίλυτα ως προς τη διατήρηση των υποθέσεων του ΜακΓουόρτερ με οποιονδήποτε σημαντικό τρόπο, αν και η συνεισφορά του Ντε Γκραφ του 2005 αντιμετωπίζει τις αδυναμίες τους όσον αφορά την Αϊτινή Κρεόλη προσθέτοντας νέα στοιχεία κατά. Το μόνο συμπέρασμα πιθανώς όσον αφορά τις τυπολογικές διαφορές μεταξύ Μάντινγκ, Σοονινκε, Μάγκουα και Αιτινή Κρεολή είναι ότι τα συγκριτικά τους δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν την προσέγγιση του ΜακΓουόρτερ για τον ορισμό της κρεόλης.

Επιπρόσθετες πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ansaldo, Matthews & Lim (2007) αξιολογούν κριτικά την πρόταση ότι οι κρεολές γλώσσες υπάρχουν ως ομοιογενής δομικός τύπος με κοινές ή / και ιδιότυπες προελεύσεις.

Οι Arends, Muysken & Smith (1995) συγκεντρώνουν της θεωρίες γένεσης των κρεολών γλωσσών σε τέσσερις κατηγορίες:

Οι συγγραφείς περιορίζουν επίσης τα πιτζίν και τις μικτές γλώσσες σε ξεχωριστά κεφάλαια εκτός αυτού του σχήματος, ανεξάρτητα από το αν η αναλεξικοποίηση έρχεται στο προσκήνιο

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρεόλες ανά γονεϊκή γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφικές αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Multilingualism and language contact - Languages In Danger» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2020. 
  2. ↑ «The study of pidgin and creole languages» (PDF). 
  3. ↑ «Language varieties: Pidgins and creoles» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2017. 
  4. ↑ «Typologizing grammatical complexities, or Why creoles may be paradigmatically simple but syntagmatically average» (PDF). 
  5. ↑ Calvet, Louis-Jean. (2006). Toward an Ecology of World Languages. Malden, MA: Polity Press. [173-6]
  6. ↑ McWhorter, J. H. (2005). Defining creole. Oxford University Press.
  7. ↑ «Creole – Language Information & Resources». www.alsintl.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. 
  8. ↑ Linguistics, ed. Anne E. Baker, Kees Hengeveld, p. 436
  9. ↑ «Haitian Creole at UVA and Duke». iwl.virginia.edu. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020. 
  10. ↑ Wardhaugh (2002:61)
  11. ↑ Hall (1966)
  12. ↑ Bickerton (1983:116–122)
  13. ↑ Winford (1997); cited in Wardhaugh (2002)
  14. ↑ Wittmann (1999)
  15. ↑ Mufwene (2000)
  16. ↑ Gil (2001)
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Muysken & Law (2001)
  18. ↑ Lefebvre (2002)
  19. ↑ DeGraff (2003)
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 DeCamp (1977)
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Sebba (1997)
  22. ↑ Feist, Sigmund (1932). «The Origin of the Germanic Languages and the Indo-Europeanising of North Europe». Language 8 (4): 245–254. doi:10.2307/408831. 
  23. ↑ Mufwene, Salikoko. «Pidgin and Creole Languages». Humanities.uchicago.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2010. 
  24. ↑ Holm (1988).
  25. ↑ Chambers, Douglas B. (2008-12-01). «Slave trade merchants of Spanish New Orleans, 1763–1803: Clarifying the colonial slave trade to Louisiana in Atlantic perspective». Atlantic Studies 5 (3): 335–346. doi:10.1080/14788810802445024. ISSN 1478-8810. 
  26. ↑ 26,0 26,1 See Meijer & Muysken (1977).
  27. ↑ 27,0 27,1 Traugott (1977)
  28. ↑ Holm (1988, 1989)
  29. ↑ Williams, Robert L. (2016-07-25). «The Ebonics Controversy» (στα αγγλικά). Journal of Black Psychology 23 (3): 208–214. doi:10.1177/00957984970233002. 
  30. ↑ Arends, Muysken & Smith (1995:15)
  31. ↑ Weinreich (1953)
  32. ↑ Mufwene (1993)
  33. ↑ Singler (1988)
  34. ↑ Singler (1996)
  35. ↑ Recent investigations about substrates and superstrates, in creoles and other languages, includes Feist (1932), Weinreich (1953), Jungemann (1955), Martinet (1955), Hall (1974), Singler (1983), and Singler (1988).
  36. ↑ Parkvall (2000)
  37. ↑ «Creole and pidgin language structure in cross-linguistic perspective». Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology – Department of Linguistics. Αυγούστου 2013. 
  38. ↑ Arends, Muysken & Smith (1995)
  39. ↑ Fournier (1998), Wittmann (1995), Wittmann (1998).
  40. ↑ Whorf (1956)
  41. ↑ Bailey & Maroldt (1977)
  42. ↑ McWhorter, John (2018). The Creole Debate. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 3. 
  43. ↑ DeGraff, Michael (2001). «On the origin of creoles». Linguistic Typology. 
  44. ↑ such as in Taylor (1977)
  45. ↑ Whinnom (1956), Whinnom (1965)
  46. ↑ Thompson (1961)
  47. ↑ Stewart (1962)
  48. ↑ There are some similarities in this line of thinking with Hancock's domestic origin hypothesis.
  49. ↑ Wittmann (1983, 1995, 2001), Fournier (1998), Fournier & Wittmann (1995); cf. the article on Quebec French and the History of Quebec French
  50. ↑ See, for example, Ferguson (1971)
  51. ↑ Wardhaugh (2002:73)
  52. ↑ Based on 19th-century intuitions, approaches underlying the imperfect L2 learning hypothesis have been followed up in the works of Schumann (1978), Anderson (1983), Seuren & Wekker (1986), Arends, Muysken & Smith (1995), Geeslin (2002), Hamilton & Coslett (2008).
  53. ↑ See the article on relexification for a discussion of the controversy surrounding the retaining of substrate grammatical features through relexification.
  54. ↑ Wardhaugh (2002:56–57)
  55. ↑ See Bickerton (1981), Bickerton (1983), Bickerton (1984), Bickerton (1988), and Bickerton (1991)
  56. ↑ See Bickerton (1983)
  57. ↑ See McWhorter (1998) and McWhorter (2005)
  58. ↑ As in McWhorter (1998)
  59. ↑ Parkvall (2001).
  60. ↑ As in Degraff (2003) and Degraff (2005)
  61. ↑ McWhorter (1998).
  62. ↑ McWhorter (2000).
  63. ↑ Wittmann (1999).
  64. ↑ 64,0 64,1 McWhorter (2005).
  65. ↑ Wittmann (1996) and Wittmann (1998) as interpreted by Parkvall (2000).
  66. ↑ Takashi (2008)

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Anderson, Roger W., επιμ.. (1983), Pidginization and Creolization as Language Acquisition, Rowley, MA: Newbury House 
  • Ansaldo, U.; Matthews, S. (2007), «Deconstructing creole: The rationale», Typological Studies in Language 73: 1–20, doi:10.1075/tsl.73.02ans, ISBN 978-90-272-2985-4, ISSN 0167-7373 
  • Arends, Jacques; Muysken, Pieter; Smith, Norval (1995), Pidgins and Creoles: An introduction, Amsterdam: Benjamins, ISBN 90-272-5236-X 
  • Arends, Jacques (1989), Syntactic Developments in Sranan: Creolization as a gradual process, Nijmegen, ISBN 90-900268-3-5 
  • Bailey, Charles J; Maroldt, Karl (1977), «The French lineage of English», στο: Meisel, Jürgen, επιμ., Langues en Contact – Pidgins – Creoles, Tübingen: Narr, σελ. 21–53 
  • Bickerton, Derek (2009), Bastard Tongues: A Trailblazing Linguist Finds Clues to Our Common Humanity in the World's Lowliest Languages, Macmillan, ISBN 978-0-8090-2816-0, https://books.google.com/books?id=7yRB7V1oE4sC 
  • Bickerton, Derek (1981), Roots of Language, Karoma Publishers, ISBN 0-89720-044-6, https://archive.org/details/rootsoflanguage0000bick 
  • Bickerton, Derek (1983), «Creole Languages», Scientific American 249 (8): 116–122, doi:10.1038/scientificamerican0783-116 
  • Bickerton, Derek (1984), «The language bioprogram hypothesis», The Behavioral and Brain Sciences 7 (2): 173–188, doi:10.1017/S0140525X00044149 
  • Bloomfield, L. (1933), Language, New York: Henry Holt 
  • DeCamp, David (1977), «The Development of Pidgin and Creole Studies», στο: Valdman, Albert, επιμ., Pidgin and Creole Linguistics, Bloomington: Indiana University Press, σελ. 3–20 
  • DeGraff, Michel (2001), «On the origin of creoles: A Cartesian critique of Neo-Darwinian linguistics», Linguistic Typology 5 (2–3): 213–310, http://web.mit.edu/linguistics/people/faculty/degraff/darwin/anti-simplest.html 
  • DeGraff, Michel (2002), «Relexification: A reevaluation», Linguistic Anthropology 44 (4): 321–414, http://web.mit.edu/linguistics/people/faculty/degraff/degraff-anthling-44-04.pdf 
  • DeGraff, Michel (2003), «Against Creole Exceptionalism», Language 79 (2): 391–410, doi:10.1353/lan.2003.0114 
  • Dillard, J.L. (1970), «Principles in the history of American English: Paradox, virginity, and cafeteria», Florida Foreign Language Reporter 8: 32–33 
  • Eckkrammer, Eva (1994), «How to Pave the Way for the Emancipation of a Creole Language. Papiamentu, or What Can a Literature Do for its Language», στο: Hoogbergen, Wim, επιμ., Born Out of Resistance. On Caribbean Cultural Creativity, Utrecht: Isor-Publications 
  • Feist, Sigmund (1932), «The Origin of the Germanic Languages and the Europeanization of North Europe», Language 8 (4): 245–254, doi:10.2307/408831 
  • Ferguson, C.A. (1971), «Absence of Copula and the Notion of Simplicity: A Study of Normal Speech, Baby Talk, Foreigner Talk and Pidgins», στο: Hymes, D., επιμ., Pidginization and Creolization of Languages, Cambridge: Cambridge University Press 
  • Fertel, Rien (2014), Imagining the Creole City: The Rise of LIterary Culture in Nineteenth-Century New Orleans, Baton Rouge, LA: Louisiana State University Press 
  • Fournier, Robert; Wittmann, Henri, επιμ.. (1995), Le Français des Amériques, Trois-Rivières: Presses universitaires de Trois-Rivières, ISBN 2-9802307-2-3, https://archive.org/details/lefrancaisdesame0000unse 
  • Fournier, Robert (1998), «Des créolismes dans la distribution des déterminants et des complémenteurs en français québécois basilectal», στο: Patrice Brasseur, επιμ., Français d'Amérique: variation, créolisation, normalisation, Université d'Avignon: Centre d'études canadiennes, σελ. 217–228, https://www.scribd.com/doc/160018179/Fournier-1998 
  • Geeslin, Kimberly L. (2002), «Semantic transparency as a predictor of copula choice in second-language acquisition», Linguistics 40 (2): 439–468, doi:10.1515/ling.2002.019 
  • Gil, David (2001), «Creoles, Complexity and Riau Indonesian», Linguistic Typology 5: 325–371 
  • Good, Jeff (2004), «Tone and accent in Saramaccan: Charting a deep split in the phonology of a language», Lingua 114 (5): 575–619, doi:10.1016/S0024-3841(03)00062-7 
  • Hall, Robert A. (1966), Pidgin and Creole Languages, Ithaca: Cornell University 
  • Hall, Robert A., External History of the Romance Languages, New York: American Elsevier Publishing Company 
  • Hamilton, A. Cris; Coslett, H. Branch (2008), «Role of inflectional regularity and semantic transparency in reading morphologically complex words: Evidence from acquired dyslexia», Neurocase 14 (4): 347–368, doi:10.1080/13554790802368679, PMID 18792839 
  • Hancock, Ian F. (1985), «The domestic hypothesis, diffusion and componentiality: An account of Anglophone creole origins», στο: Pieter Muysken; Norval Smith, επιμ., Substrata Versus Universals in Creole Genesis, Amsterdam: Benjamins, σελ. 71–102 
  • Hinnenkamp, V. (1984), «Eye-witnessing pidginization: Structural and Sociolinguistic Aspects of German and Turkish Foreigner Talk», στο: Sebba, M.; Todd, L., επιμ., Papers from the York Creole Conference, September 24–27, 1983, York Papers in Linguistics 
  • Holm, John (1988), Pidgins and Creoles, 1, Cambridge: Cambridge University Press 
  • Holm, John (1989), Pidgins and Creoles, 2, Cambridge: Cambridge University Press 
  • Hunter Smith, Norval Selby (1987), The Genesis of the Creole Languages of Surinam, Amsterdam 
  • Hymes, D. H. (1971), Pidginization and Creolization of Languages, Cambridge University Press 
  • Jungemann, Fréderic H. (1955), La Teoría del substrato y los dialectos hispano-romances y gascones, Madrid 
  • Lang, Jürgen (2009), Les langues des autres dans la créolisation : théorie et exemplification par le créole d'empreinte wolof à l'île Santiago du Cap Vert, Tübingen: Narr 
  • Lefebvre, Claire (2002), «The emergence of productive morphology in creole languages: the case of Haitian Creole», Yearbook of Morphology: 35–80 
  • Martinet, André (1964), Économie des Changements Phonétiques: traité de phonologie diachronique, Berne: Francke 
  • McWhorter, John H. (1998), «Identifying the creole prototype: Vindicating a typological class», Language 74 (4): 788–818, doi:10.2307/417003 
  • McWhorter, John H. (1999), «The Afrogenesis Hypothesis of Plantation Creole Origin», στο: Huber, M; Parkvall, M, επιμ., Spreading the Word: The Issue of Diffusion among the Atlantic Creoles, London: University of Westminster Press 
  • McWhorter, John H. (2005), Defining Creole, Oxford: Oxford University Press 
  • Meijer, Guus; Muysken, Pieter (1977), «On the beginnings of pidgin and creole studies: Schuchardt and Hesseling», στο: Valdman, Albert, επιμ., Pidgin and Creole Linguistics, Bloomington: Indiana University Press, σελ. 21–45 
  • Meisel, Jürgen (1977), Langues en Contact – Pidgins – Creoles, Tübingen: Narr 
  • Mufwene, Salikoko, επιμ.. (1993), Africanisms in Afro-American Language Varieties, Athens: University of Georgia Press 
  • Mufwene, Salikoko (2000), «Creolization is a social, not a structural, process», στο: Neumann-Holzschuh, Ingrid; Schneider, Edgar, επιμ., Degrees of Restructuring in Creole Languages, Amsterdam: John Benjamins, σελ. 65–84 
  • Mufwene, Salikoko (2002), The Ecology of Language Evolution, Cambridge: Cambridge University Press 
  • Muysken, Pieter; Law, Paul (2001), «Creole studies: A theoretical linguist's field guide», Glot International 5 (2): 47–57 
  • Parkvall, Mikael (2000), Out of Africa: African influences in Atlantic Creoles, London: Battlebridge 
  • Schumann, John H. (1978), The Pidginization Process: A Model for Second Language Acquisition, Rowley, MA: Newbury House 
  • Sebba, Mark (1997), Contact Languages: Pidgins and Creoles, MacMillan, ISBN 0-333-63024-6 
  • Seuren, Pieter A.M.; Wekker, Herman C. (1986), «Semantic transparency as a factor in creole genesis», στο: Muysken, Pieter; Smith, Norval, επιμ., Substrata Versus Universals in Creole Genesis, Amsterdam: Benjamins, σελ. 57–70 
  • Singler, John Victor (1983), «The influence of African languages on pidgins and creoles», στο: Kaye, Jonathan; Koopman, H.; Sportiche, D. και άλλοι, επιμ., Current Approaches to African Linguistics, 2, Dordrecht: Foris, σελ. 65–77, ISBN 90-70176-95-5 
  • Singler, John Victor (1988), «The homogeneity of the substrate as a factor in pidgin/creole genesis», Language 64 (1): 27–51, doi:10.2307/414784 
  • Singler, John Victor (1996), «Theories of creole genesis, sociohistorical considerations, and the evaluation of evidence: The case of Haitian Creole and the Relexification Hypothesis», Journal of Pidgin and Creole Languages 11 (2): 185–230, doi:10.1075/jpcl.11.2.02sin 
  • Stewart, William A. (1962), «Creole languages in the Caribbean», στο: F.A. Rice, επιμ., Study of the Role of Second Languages, Washington, D.C.: Center for Applied Linguistics, σελ. 34–53 
  • Takashi, Takatsu (2008), «'Kundoku' as a Pidgin-Creole Language (ピジン・クレオール語としての「訓読」)», στο: Harukichi Nakamura, επιμ., Essays on 'Kundoku': The Literary Chinese in East Asian world & Japanese Language (「訓読」論 東アジア漢文世界と日本語), Tokyo: Bensei Shuppan(勉誠出版) 
  • Taylor, Douglas (1977), Languages in the West Indies, Baltimore: Johns Hopkins University Press 
  • Thomason, Sarah; Kaufman, Terrence (1988), Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics (first έκδοση), Berkeley: University of California Press 
  • Thompson, R.W. (1961), «A note on some possible affinities between the creole dialects of the Old World and those of the New», Creole Language Studies 2: 107–113 
  • Traugott, Elizabeth Closs (1977), «The Development of Pidgin and Creole Studies», στο: Valdman, Theo, επιμ., Pidgin and Creole Linguistics, Bloomington: Indiana University Press, σελ. 70–98 
  • Vennemann, Theo (2003), «Languages in prehistoric Europe north of the Alps», στο: Bammesberger, Alfred; Vennemann, Theo, επιμ., Languages in Prehistoric Europe, Heidelberg: C. Winter, σελ. 319–332 
  • Wardhaugh, Ronald (2002), «Pidgins and Creoles», An Introduction to Sociolinguistics (fourth έκδοση), Blackwell Publishing, σελ. 57–86 
  • Winford, D (1997), «Creole Formation in the Context of Contact Languages», Journal of Pidgin and Creole Languages 12 (1): 131–151, doi:10.1075/jpcl.12.1.06win 
  • Weinreich, Uriel (1979), Languages in Contact: Findings and Problems, New York: Mouton Publishers, ISBN 978-90-279-2689-0 
  • Whinnom, Keith (1956), Spanish Contact Vernaculars in the Philippine Islands, Hong Kong 
  • Whinnom, Keith (1965), «The origin of the European-based creoles and pidgins», Orbis 14: 509–27 
  • Wittmann, Henri (1983), «Les réactions en chaîne en morphologie diachronique», Actes du Colloque de la Société Internationale de Linguistique Fonctionnelle 10: 285–92, http://www.nou-la.org/ling/1983c-morphodia.pdf 
  • Wittmann, Henri (1995), «Grammaire comparée des variétés coloniales du français populaire de Paris du 17e siècle et origines du français québécois», στο: Fournier, Robert; Wittmann, Henri, επιμ., Le Français des Amériques, Trois-Rivières: Presses universitaires de Trois-Rivières, σελ. 281–334, http://www.nou-la.org/ling/1995a-fda.pdf 
  • Wittmann, Henri (1998), «Le français de Paris dans le français des Amériques», Proceedings of the International Congress of Linguists (Amsterdam: Elsevier) 16, http://www.nou-la.org/ling/1998a-fpparis.pdf 
  • Wittmann, Henri (1999). "Prototype as a typological yardstick to creoleness." The Creolist Archives Papers On-line, Stockholms Universitet.
  • Wittmann, Henri (2001). "Lexical diffusion and the glottogenetics of creole French." CreoList debate, parts I-VI, appendixes 1–9. The Linguist List, Eastern Michigan University|Wayne State University
  • Whorf, Benjamin (1956), John Carroll, επιμ., Language, Thought, and Reality: Selected Writings of Benjamin Lee Whorf, Cambridge: MIT Press 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα γαλλικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κρεολή_γλώσσα&oldid=10787454"