Хьаж

Ислам
Исламан арканаш
Тоьшалла Ламаз Марха Закат Хьаж
Ийманан арканаш
АллахӀ (Тавхьид) Маликаш Пайхамарш Жайнаш Къемат-де Къадр
Истори а, бусалбанаш а
Мухьаммад Халифаш Асхьабаш Ансараш МухӀажираш Салафш 12 имам
Коьрта тобанаш
Суннатхой ШийӀаш Ибадхой
Ӏилма
Къуръан Тафсир Суннат Ӏакийдат Калам ШарӀ ФикъхӀ Философи Суьпалла
Культура а, йукъаралла а
Мехкаш Зудайалор Зударий Исбаьхьалла ЦӀерш Маьждигаш Рузма Экономика
Хьажа иштта
Дешарш Литература Терминаш Эсхатологи

Хьаж (Ӏаьр. الْحَجُّ‎‎ аль-Хьажж) — иза бусалбанаш Макка гӀала бахар (зийарт дар) ду хӀора шарахь билгалйинчу хенахь. Иза тӀедиллина (важиб) ду хӀора бусалбачу гӀеметтахӀоьттинчунна, ницкъкхочуш волчунна^[1]. Иза исламан арканех пхоьалгӀа рукна йу, Мухьаммад пайхамаран ﷺ къамелехь деъна дела: «Ислам доьгӀна ду пхеа хӀуманна тӀе: Тоьшалладар ду АллахӀ воцург кхин дела вац аьлла, ткъа Мухьаммад — Делан элча ву аьлла, ламаз дар ду, закат даккхар ду, Рамазан беттан марханаш кхабар ду, хьаж дан ХьажцӀа вахар ду, нагахь хьан и дан таро йелахь»^[2]. Хьаж дар фарз Ӏайн ду хӀора гӀеметтахӀоьттинчу ницкъкхочуш волчу бусалбачу стагана, Къуръан чохь иза хьахийна дела: ﴾ДӀакхайкхаде нахе хьаж [дарах дерг]. Уьш [муъманаш] схьаоьхур бу хьуна гӀаш а, массо а йорачу эмкалш [говраш, варраш] тӀехь а уггаре а генарчу некъашкара [йа массо а чӀежашкара]﴿ [Къуръан 22:27].

Хьаьжан белхаш дӀадуьйлало зул-хьижжат беттан 8-чу дийнахь. Хьаьжан билгалйинчу микъаташкахь хьажо ихьрам духар тӀе а духий, цул тӀаьхьа Мина дӀавоьду, Тарвийят де кхочушдан. Цул тӀаьхьа Ӏарафате дӀавоьду, Ӏарафат де кхочушдан а, цул тӀаьхьа Жамратул-Ӏакъабатул-Кубра чохь жамараташна тӀулгаш кхийса а. ТӀаккха Макка йухавогӀу хьажо КаӀбатна гонаха тӀафавул-ифазат кхочушдан, цул тӀаьхьа Мина йухавогӀу Ташрикъ денош кхочушдан^[3]. Йуха а Макка йухавогӀу иза тӀавафул-вадаӀ кхочушдан а, йеза меттигаш дӀатаса а.

Хьаж — иза динан гӀарадаьлла Ӏадат ду. Бусалбанаш тешаш бу иза Дала хьалха дӀадаханчу умматашна тӀедиллина хиларх, хьанифашна санна, ИбрахӀиман миллатна тӀаьхьахӀиттинчарна, Къуръанна тӀе а тевжина: ﴾Оха ИбрахӀимна билгалйира Цӏа [КаӀбат] хила деза меттиг, [Оха цуьнга омра а дира]: «Соьца цхьа а хӀума накъост ма лаца, Сан ЦӀа [КаӀбат] а цӀанде гуобоккхучарна [тӀавафдечарна] а, ламазашкахь [лаьттачарна] а, рукуӀаш дечарна а, суждаш дечарна а﴿ [Къуръан 22:26].

• Исламан арканаш