Hladni rat

Hladni rat (1945–1991.)^[1] je bilo stanje nadmetanja, napetosti i sukoba između velesila (praćenih njihovim satelitima unutar interesnih sfera svake od njih), neprijateljski odnos koji je vladao između komunističkih i nekomunističkih zemalja od kraja Drugog svjetskog rata do raspada SSSR-a početkom 1990-ih. S jedne strane su bili SSSR i njegovi saveznici, poznati kao Istočni blok. S druge strane su bili SAD i njegovi saveznici, poznati kao Zapadni blok. Taj se odnos zvao Hladni rat zato što nije bilo direktnog ratovanja između dviju strana. Pojam je prvi upotrijebio Bernard Baruch, savjetnik američkog predsjednika, tokom rasprave u američkom kongresu 1947.

Vojna podjela Evrope za vrijeme Hladnog rata

Stanje Hladnog rata karakterišu stvaranje vojnopolitičkih blokova (kao što su bili NATO i Warszawski ugovor), utrka u naoružavanju, prijetnje globalnim ratom, “delegirani ratovi”, razni oblici uzajamnog špijuniranja, ekonomskog i drugog iscrpljivanja, obostrano nepovjerenje, sumnjičenje i nesporazumi. Ponekad se osjećala i prijetnja Trećeg svjetskog rata. SAD je optuživao SSSR zbog širenja komunizma u svijetu, a SSSR je optuživao SAD zbog imperijalizma i kontrarevolucije.

Korejski rat, Vijetnamski rat i rat SSSR-a protiv Afganistana bili su slučajevi kad je napetost između dvije ideologije prerasla u oružani sukob. SAD i SSSR često u njima nisu učestvovali direktno nego kroz naoružavanje drugih zemalja.

SAD i SSSR su se najviše natjecali u naoružanju i razvijanju tehnologije. Osim toga, česta je bila špijunaža. Najveća potencijalna opasnost Hladnog rata bilo je nuklearno oružje i njegovo aktiviranje. Za razliku od lokalnih sukoba, paranoja zbog nuklearnog oružja pogodila je sve zemlje svijeta.

Berlinski zid - simbol Hladnog rata koji je razdvajao Istočni i Zapadni blok

U Evropi se Hladni rat organizirao u dva bloka: savez NATO, koji je više-manje pokrivao Zapadnu Evropu i kojim je dominirao SAD, i Varšavski pakt, koji je pokrivao Istočnu Evropu i kojim je dominirao SSSR. Ta se podjela najviše odrazila na Njemačku, pogotovo Berlin. I danas se kao simbol Hladnog rata spominje Berlinski zid, koji je razdvajao Zapadni Berlin (pod kontrolom zemalja iz NATO saveza) od Istočne Njemačke, koja je pripadala Varšavskom paktu. Pad Berlinskog zida 1989. označio je skori kraj Hladnog rata.

Treća strana

Pored dvije zvanične strane, postojala je i vrsta trećeg, neutralnog bloka: Pokret nesvrstanih. Ova međunarodna organizacija uključuje više od 100 zemalja koje su smatrale sebe zvanično neujedinjene sa jednim ili protiv jednog od većih blokova. Svrha organizacije, kako je napisano u Havanskoj deklaraciji iz 1979, je da osigura ”nacionalnu nezavisnost, suverenitet, teritorijlni integritet i bezbjednost nesvrstanih zemalja u njihovoj borbi protiv imperijalizma, kolonijalizma, neokolonijalizma, aparthejda, rasizma, uključujući i cionizam i sve oblike strane agresije, okupacije, dominacije, mješanja ili hegemonije, kao i protiv blokovske politike”. Pokret nesvrstanih se fokusirao na nacionalne borbe za nezavisnost, iskorjenjivanja siromaštva, ekonomski razvoj i suprotstavljanje kolonijalizmu, imperijalizmu i neokolonijalizmu. Oni su predstavljali 55% stanovništva planete, većinu vlada na svijetu i skoro dvije trećine članica Ujedinjene nacije.

Važniji članovi su bili Jugoslavija, Indija, Egipat, Južna Afrika i povremeno Kina.

Vanjski linkovi

Hladni rat na Wikimedia Commonsu

^ Sempa, Francis (12. 7. 2017). Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century (jezik: engleski). Routledge. ISBN 978-1-351-51768-3.

[1] Sempa, Francis (12. 7. 2017). Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century (jezik: engleski). Routledge. ISBN 978-1-351-51768-3.

[1]