XVII^vet kantved

• En em staliañ a ra ar visionerien gatolik kentañ en Azia.
• Luskad speredel Silhak e Korea (Marevezh Joseon).
• 1602: Krouidigezh Kompagnunezh Nederlandat India ar reter. Perzh-bras a gemeras e Oadvezh aour an Izelvroioù.
• 1603: Marv Elesbed Iañ a Vro-Saoz; lakaet eo da roue he c’henderv Jakez VI a Vro-Skos. Unanet eo kurunennoù Skos ha Bro-Saoz.
• 1603: Mestr eo Tokugawa Ieyasu war Japan; diazezañ a ra Shogunelezh Tokugawa a reno war ar vro betek 1868.
• 1603-23: Goude bezañ modernelaet e arme e teu a-benn Abbas Iañ da astenn krog Persia en ur dapout douaroù digant an Otomaned ha Portugal.
• 1605: Dizarbennet ur c’havailh e Bro-Saoz.
• 1607: Savet trevadenn Jamestown e Norzhamerika gant Kompagnunezh Londrez.
• 1608: Kêr Kebek krouet gant Samuel de Champlain e Frañs Nevez (Kanada) hiziv).
• 1610: Misionoù Mikael an Noblez, lesanvet ar beleg foll
• 1613: Tapet ar galloud gant tiegezh ar Romanoved e Rusia. Fin zo da Amzer ar reuz. Gouarn a raint ar vro betek 1917.
• 1615: Grataat a ra an Impalaeriezh Mogol gwirioù kenwerzhañ ledan da Gompagnunezh Breizh-Veur reter India.
• 1618-48: Brezel an 30 vloaz a ra e reuz e Kreizeuropa.
  • Deroù savidigezh Breujoù Breizh
• 1624-42: Kreizennañ a ra ar C'hardinal Richelieu, anezhañ 1añ ministr, ar galloud e Frañs.
• 1625: Krouet New Amsterdam gant Kompagnunezh nederlandat kornôg India e Norzhamerica.
• 1630: Krouet Boston gant Kompagnunezh trevadenn bae Massachusetts e Norzhamerica.
• 1636: Savet Skol-veur Harvard e Bro-Saoz.
• 1637: Bog an Tulipmania en Izelvroioù.
• 1637: Brezel ar Bekoted, ar c'hentañ eus brezelioù indian Amerika
• 1638: Peursavet eo Moskeenn ar Shah en Isfahan, Iran, dre youl ar Shah Abbas Iañ Safavid e Persia.
• 1639-51: Brezelioù an teir rouantelezh, brezelioù dre Skos, Iwerzhon, ha Bro-Saoz.
• 1640: Portugal dizalc’h eus Spagn en-dro. Fin zo d'an Unaniezh iberek.
• 1640: Berzet eo ar boureviañ e Bro-Saoz.
• 1641: Embannet Sakoku gant ar Shogunelezh Tokugawa- argaset eo an estrañjourien ha den n'hall mui dont tre pe mont er-maez eus Japan.
• 1644: Aloubet Sina gant ar Vanchoued, diskaret eo an dierniezh Ming. Ren a raio an dierniezh Qing deuet da-heul betek 1912.
• 1648: Lakaat a ra peoc’h Westphalia an termen da Brezel an 30 vloaz. Merkañ a ra dibenn dreistgalloud an Impalaeriezhioù Spagnol ha Roman ha German en Europa.
• 1648-53: Ar Fronde, Brezel diabarzh e Frañs.
• 1648-67: Gant brezelioù al Liñvadeg Veur emañ Polonia war he genoù.
• 1648-69: Da-heul Seziz Candia eo diframmet Kreta a-dre daouarn Republik Venezia gant an Impalaeriezh otoman.
• 1652: Krouet Cape Town e Suafrika gant Kompagnunezh nederlandat reter India.
• 1652: Deroù ar Brezelioù Saoz-hag-Izelvroat.
• 1653: Peursavet eo an Taj Mahal en India.
• 1655-61: Gras da vrezelioù an norzh eo kreñvaet hag unanet Sveden. Dont a ra ar vro da vezañ ur galloud bras.
  • Peursavet e Breujoù Breizh
• 1660: Fin zo da Commonwealth Bro-Saoz; dont a ra ar vonarkiezh en-dro e-pad an Azsavidigezh Saoz.
• 1661: Deroù ren an Impalaer Kangxi e Sina.
• 1662: Preizhañ a ra Koxinga Taiwan digant an Nederlandiz ha krouiñ a ra rouantelezh Tungning a bado betek 1683.
• 1664: Preizhañ a ra ar bagadoù breizhveuriat kêr New Amsterdam zo adanvet evit dont da vezañ New York.
• 1665: Trec’h eo Portugal war impalaeriezh Kongo.
• 1666 : Krouet eo porzh an Oriant ha diazezet Kompagnunezh Indez ar reter enni gant Colbert
• 1670: Savet eo Kompagnunezh bae Hudson e Kanada.
• 1674: Krouet an impalaeriezh Maratha en India gant Shivaji.
• 1675: Emsavadeg ar Bonedoù ruz e Breizh; marv Sebastian ar Balp
• 1676: Kregiñ a ra Rusia hag an impalaeriezh otoman gant ar Brezelioù Rusian-ha-Turk.
• 1680 : 40000 a dud o chom e Naoned hag e-tro 2 vilion e Breizh a-bezh.
• 1682-99: Brezel meur Turkia a laka un harz da emled an impalaeriezh otoman en Europa.
• 1682: Dont a ra Pêr Veur da vezañ kenrener Rusia (tsar nemetañ e vo adal 1696).
• 1682: Ergerzhiñ a ra La Salle glannoù ar stêr Mississippi hag embann a ra gwirioù Frañs war Louisiana.
• 1683: Aloubet rouantelezh Tungning gant Sina. Destaget eo Taiwan ouzh Sina.
• 1685: Gourc'hemenn Fontainebleau, berzet eo ar brotestantelezh e Frañs.
• 1688-89: Goude an Dispac'h glorius e teu Bro-Saoz da vezañ ur vonarkiezh vonreizhel; kregiñ a ra ar Republik izelvroat da vont war an diskar.
• 1688-97: Savet an Emglev meur a-benn lakaat un harz da emled Frañs e-pad brezel an nav bloaz.
• 1689: Feur-emglev Nerchinsk a embann bevennoù an harzoù etre Rusia ha Sina.
• 1692: Prosez sorzerezed Salem e Massachusetts.
• 1695: Diazezañ a ra an Tad Maner, reolennoù skrivañ ar brezhoneg rakvodern.
• 1700-21: Goude Brezel meur an norzh e teu Rusia da vezañ ar penngalloud e-lec’h Sveden, e biojoù ar Mor Baltel.

• Gustav Adolf, Roue Sveden (1594-1632).
• Francis Bacon, prederour ha politikour saoz (1561-1626).
• Sebastian ar Balp, emsaver breton, (? - 1675)
• Sir Thomas Browne, skrivagner, prederour ha skiantour saoz (1605-1682).
• Miguel de Cervantes Saavedra, skrivagner spagnol (1574 - 1616)
• Charlez I a Vro-Saoz (1600 - 1649).
• Charlez II a Vro-Saoz (1630 - 1685).
• Ar rouanez Kristina Sveden, Kristenez veur gounezet d'ar gatoligiezh, luskerez an arzoù (1626 - 1689)
• Oliver Kromwell, Lord Protector Bro-Saoz, Skos hag Iwerzhon (1599 - 1658)
• Richard Kromwell, Lord Protector Bro-Saoz, Skos hag Iwerzhon (1626 - 1712).
• René Descartes, prederour ha jedoniour gall (1596 - 1650)
• John Donne, barzh trenaturel] saoz (1572 - 1631)
• Elesbed Iañ a Vro-Saoz (1533 - 1603).
• Galileo Galilei, prederour war an natur, Italian (1564 - 1642)
• Andreas Gryphius, barzh ha dramaour alaman (1616 - 1664)
• Thomas Hobbes, prederour ha jedoniour saoz (1588 - 1679)
• Christiaan Huygens, jedoniour, fizikour ha steredoniour izelvroat (1629 - 1695)
• Johannes Kepler, steredoniour alaman (1571 - 1630)
• Gottfried Leibniz, prederour ha jedoniour alaman (1646 - 1716)
• John Locke, prederour saoz (1632 - 1704)
• Jakez Iañ a Vro-Saoz (1566 - 1625).
• Jakez II a Vro-Saoz (1633 - 1701).
• Leopold Iañ, impalaer Santel Roman ha German (1640 - 1705)
• Loeiz XIV, Roue Frañs, (1638 - 1715)
• Maria II a Vro-Saoz (1662 - 1694).
• Dubhaltach MacFhirbhisigh († 1671), istorour ha lignezour iwerzhonat.
• Marcello Malpighi, mezeg italian, ijinour an Histologiezh (1628 - 1694)
• Juluan Maner: misioner ha yezhadurour, diazezer skritur ar brezhoneg rakvodern (1606 - 1683)
• John Milton, skrivagner ha barzh saoz (1608 - 1674)
• Musashi Miyamoto, brezelour brudet e Japan, aozer Levr ar pemp gwalenn, ur pleustrad war ar strategiezh hag an arzoù emgannañ. (1584 - 1645)
• Molière (Jean-Baptiste Poquelin), skrivagner c'hoariva ha komedian gall, (e-tro 1622 - e-tro, 1673)
• Isaac Newton, fizikour ha jedoniour saoz (1642 - 1727)
• Mikael an Noblez, misioner breton (1577 - ?)
• Blaise Pascal, prederour, doueoniour, jedoniour ha fizikour gall (1623 - 1662)
• Samuel Pepys, kargiad hag aozer deizlevrioù saoz (1633 - 1703)
• Henry Purcell, sonaozer saoz (1659 - 1695)
• Samarth Ramdas, sant Indiat (1608 - 1681)
• Cardinal Richelieu, kardinal, dug ha politikour gall (1585 - 1642)
• Rembrandt van Rijn, livour izelvroat (1606 - 1669)
• William Shakespeare, barzh ha skrivagner saoz (1564 - 1616)
• Shivaji Bhonsle, roue indiat, 1añ rener Maratha, diazezer an Hindavi Swaraj. (1630-1680)
• Baruch Spinoza, prederour izelvroat (1632 - 1677)
• Seathrún Céitinn, istorour iwerzhonat (e-tro 1569 - e-tro 1644)
• Yann III Sobieski, Roue Polonia (1629 - 1696)
• Albrecht von Wallenstein, jeneral alaman e-kerzh brezel an 30 vloaz, katolik (1583 - 1634)
• Gwilherm III a Vro-Saoz (1650 - 1702).

Roll ijinadennoù ar XVII^vet kantved

Kemmoù bras zo bet war dachennoù ar brederouriezh hag ar skiantoù. Mare an dispac’h skiantel eo.

• 1609 : Ijinet al lunedenn astronomek gant Galileo.
• 1642 : Ijinet ar mekanik jediñ gant Blaise Pascal.
• 1647 : Ijinet an aerbouezer gant Evangelista Torricelli.
• 1676 : Muzulioù kentañ tizh ar gouloù,

• Madennoù bank lakaet e talvoud en-dro en Europa.
• Dienn-skorn
• En em ledañ a ra implij an Te hag ar c'hafe dre Europa.

• Arz barok
• Arz klasel
• Kantved aour Spagn
• Lennegezh
• Livourien
  • gall
    • Charles Le Brun
    • Georges de La Tour
    • Nicolas Poussin
  • nederlandat
    • Rembrandt
    • Johannes Vermeer
• Savourien
  • Louis Le Vau
• Liorzhourien
  • André Le Nôtre
• Palezioù ha kestell :
  • Breujoù Breizh
  • Kastell Versailhez
  • Kastell Vaux-le-Vicomte
  • Moskeenn ar Shah Abbas
  • Porzh karrez al Louvre
  • An Taj Mahal

• Ar sport er XVIIvet kantved