An Oriant

Emañ Inez Lokmikael e su d'An Oriant, e Lenn-vor an Oriant.

	Kewenn	Kewenn	Lannarstêr, Skorf
	Plañvour	N	Skorf, Lannarstêr
		K    An Oriant    R
		S
	Plañvour	Lenn-vor an Oriant, An Arvor	Lenn-vor an Oriant, Lokmikaelig, Porzh-Loeiz

 

 

Abaoe 2014 ez eus daou ganton ouzh hec'h ober :

• Kanton An Oriant-1 (Lorient-1 ez-ofisiel)
• Kanton An Oriant-2 (Lorient-2 ez-ofisiel)

• Ur skol Diwan a zo en Oriant.
• Klasoù divyezhek e div skol bublik, en ur skol brevez hag en ur skolaj prevez Dihun a zo e en Oriant.
• E distro-skol 2023 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 393 skoliad (7,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[2]

•  
  Panell-henchañ.

• D'ar 25 a viz Genver 2007 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun ha roet oa bet war un dro d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

• Krouet e voe ar gumun e 1790; hervez un dekred bet kemeret gant ar Vodadeg Vroadel d'an 22 a viz Kerzu 1789 e voe lakaet da bennlec'h kanton an Oriant; ar c'hanton a oa ur rann velestradurel ha lezvarnel hag ur bastell-vro dilenn eus Bann Henbont^[3], an Oriant a oa e gumun nemeti; al lez-varn a vann a voe lakaet en Oriant: start e oa bet an tabutoù etre kumunioù an Oriant hag Henbont, klasket gante o-div kaout penn ar bann war tachennoù ar velestradurezh hag ar justis^[4]. E 1794 e voe tennet parrez Kergroaz eus kumun Plañvour, lakaet e voe e kumun an Oriant^[5]. Krouet e voe daou ganton nevez en Oriant, an Oriant-1 hag an Oriant-2^[6], gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix. E 1800 e voe krouet Arondisamant an Oriant ha lakaet an Oriant en e benn.
• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant seitek beleg katolik diwar triwec'h eus An Oriant^[7].

•  
  Ar porzh-houarn.
•  
  An ti-gar.

• 1862: erruet al linenn hent-houarn Landerne Savenneg er gumun.

• 1 579 den ag ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, eleze 3,22 % eus he foblañs e 1911^[8], div glañdiourez en o mesk^[9].
• Fuzuilhet e voe daou vilour breizhat, bet ganet en Oriant, gant al Lu gall, unan d'an 10 a viz C'hwevrer 1915 e Proven (Flandrez Belgia), egile d'ar 7 a viz Gwenholon 1916 en Oujda (Maroko)^[10].

1940

• Bombezet e voe an Oriant gant al Luftwaffe en noz etre an 19 hag an 20 a viz Even^[11];
  • d'an 21 a viz Even e tegouezhas al lu alaman en Oriant^[12] goude un emgann e Gwidel.

1944

• Fuzuilhet e voe ur paotr yaouank ag ar gumun e Kernevez-Zinzag e Berne, d'ar 16 a viz Gouhere 1944 abalamour d'e berzh er Rezistañs^[13].

1945

 

• D'an 23 a viz Mae e voe kavet korf marv tri den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oant; fuzuilhet e oant bet gant al lu alaman^[14].

Ur porzh-brezel hag un arsanailh

• Ul lec'h talvoudek eo evit ober war dro bigi-brezel hag evit aozañ ar vartoloded hag an traoù kempennet da lestriñ. Un arsanailh a c’helle ober sevel ha kendalc'h e ratre bigi war-un-dro. Rummadoù tud en doa desket micherioù da sevel/ratreañ bigi-brezel. An arsanailh en doa an implijer kentañ gant 4000 oberourien war dro. Goude 1990, ez a kuit ar Merdeadurezh rak ratre ar lec'h a zo re kaer. Goude-se eo goloet diazlec'h ar bigi-spluj eus Keroman hag an arsanailh gostez An Oriant.

Ur porzh-kenwerzh

• Savet er bloavezh 1910, eo bet brasaet ar porzh goude ar brezel, pa 'z eo adsavet ar gêr. Atredoù a zo implijet da leuniañ ouf Kergroaz. E gae a zo brasaet e bloavezh 1970 ha peurvezadurioù nevez a c'hell anezhañ liesaat e obererezhioù. An obererezh gentañ a zo enporzhiadur.

Oberezhioù Kergroaz a zeu da heul d‘ar gêr An Oriant. Kibelloù eoul-maen a harzh sevel-kêrioù e lec'h-mañ. Diskargerezh simant, soja pe tro-heol a boultrenn ar porzh.

Ur porzh-pesketa

• Pesketa a-raok Kerroman : e fin an XIXvet kantved pe deroù XX^vet kantved, e touare bigi-pesketa el lenn-borzh, e kreiz An Oriant, evel ar bigi-kenwerzh pe bigi-mor. E 1889, e voe krouet ur koc'hu-pesked e lec'h ma'z eo hiziv ar bag "Thalassa", kae Roc'han.

En XX^vet kantved, en em treuzlakaet listri roueder e lec'h bad-dre-lien. Met re blas a gemeront. E 1927 e tilog ar porzh-pesketa betek ul lec'h anvet Keroman (Ker-homañ ?). Porzh-pesketa Kerroman a zo ganet. Etre an daou vrezel e voe krouet porzh Keroman en Oriant a-benn diorren an obererezh-se war ul live greantel. Ar porzh-pesketa a ya d'arnevezaat a-nebeudoù.

Ur porzh-bageal

• Ar porzh-bageal a grog da zisplegañ e 1975. 115 bag a oa d'ar mare-se. E lenn-borzh e oant, e-kreiz ar gêr. 400 bag a zo bremañ. Un ti-mor a zo bet savet ha digoret a-hed hennezh.

Emmanuel Svob, maer ar gumun, a zilezas e gargoù maer ha kuzulier-kêr d'ar 27 a viz Genver 1941, anvet e voe Auguste Donval, ur mezeg-jeneral, mignon gant François Darlan, en e blas d'an 2 a viz Ebrel 1941, met dav e voe dezhañ dilezel d'an 8 a viz Mae 1942 dre ma tape e begement a bep tu abalamour d'ar c'hudennoù pourvezañ, e eilvet eilmaer, Eugène Gallois-Montbrun, a gemeras e lec'h d'an 19 a viz Even 1942^[15].

 

• E 1940 e krogas an Alamaned da sevel diazlec'h listri-spluj an Oriant e Kerroman.
• Eus deroù ar brezel tremenet, e sav an diazez listri-spluj. Al labourioù kentañ a grog er e miz Genver 1940. Padout a reont betek 1942 da nebeutañ. An darn Kerroman I eo bet savet e C'hwevrer 1940. An darn Keroman II, tri miz goude, e miz Mae 1940. Devehatoc'h e vo savet un darn nevez : Keroman III.

Gourenez Kerroman a oa dibabet da zegemer un diazez bigi-spluj german "U-boot ". An diazez dindanvor eus An Oriant eo adimplijet gant ar Merdeadurezh-brezel betek d'an 11 a viz C'hwevrer 1997, a-raok bezañ daskoret evit obererezhioù disoudard. A-vremañ, eo digor gant an holl dud ar weladenn an darn Keroman III hepken. Darnoù all a zo diimplijet pe implijet gant embregerezh.

• Listri-spluj alaman ha diazlec'h Kerroman (luc'hskeudennoù graet evit ar propaganda nazi)

• Bazenn al listri-spluj Alaman hiziv-an-deiz

•  
  Bazenn listri-spluj alaman an Oriant, Plan al lec'h.
•  
  Bazenn listri-spluj alaman an Oriant, ur Blockhaus.
•  
  Bazenn listri-spluj alaman an Oriant, kanol Flak 88.

• Distrujoù bras a voe en Oriant gant bombezadegoù Aerluioù ar Rouantelezh-Unanet ha SUA. Lazhet e voe kantadoù a dud nann-soudard ha milourion alaman. Degadoù a garrnijourion a gollas o buhez ivez.

•  
  Ar c'harr-nij Bristol Beaufort Mark I, L4474 MW-E 217 o c'hedrediñ a-us d'ar Meurvor Atlantel^[16].

• 1940: bombezet e voe ar porzh gant ar Royal Air Force d'an 20-21 a viz Du ha d'an 2-3 a viz Kerzu^[17];
• 1942: bombezet e voe an Oriant gant nijerezioù B-17 eus an VIII^vet USAAF (United States Army Air Forces) d'an 16 a viz Gwengolo, d'an 18 ha d'an 22 a viz Du ha d'an 30 a viz Kerzu; teir nijerez a voe kollet d'an 16 a viz Gwengolo, hini ebet en tagadennoù all^[18].
• 1943:
  • d'ar 14 a viz Genver e voe roet urzh gant Winston Churchill da zistrujañ kement tra a c'hell servijout d'al listri-spluj alaman diazezet e Kerroman, da lavaret eo bombezañ stank ha didruez an Oriant, Lannarstêr hag ar c'humunioù tro-war-dro; kerkent, d'ar 14 a viz Genver, e krogas ar bombezadegoù, padout a rejont betek ar 16 a viz C'hwevrer^[19];
  • d'an 23 a viz Genver e kouezhas ur c'harr-nij B-17, eus aerlu SUA (United States Army Air Forces) er mor, e donvor d'an Oriant; lazhet e voe an dek nijour a oa en e vourzh^[20];
  • Munudoù ar bombezadegoù e mizioù Genver ha C'hwevrer 1943^[21]

• Roet e voe ar Groaz-brezel 1939-1945 d'ar gumun.

• Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

 

Bro	Niver a soudarded
Aostralia	3
Kanada	3
Polonia	9
Rouantelezh-Unanet	17
Zeland-Nevez	1
Dianav	5
Hollad	38

Karrnijourion e oant holl. Marvet int e-pad an Eil Brezel Bed^[22].

• Mathurin Alfred-Brard, senedour ar Mor-Bihan, d'an 26 a viz Gouere 1867^[15];
• Jacques Cambry, kronikour, politikour ha tudoniour, diazezer an Akademiezh Keltiek, d'an 2 a viz Here 1749;
• Henri Camenen, d'ar 17 a viz Even 1885, soudard er 4 Batailhon Kerzhet Troadegiezh skañv Afrika, barnet d'ar marv d'an 9 a viz C'hwevrer 1915 evit bout dilezet e bost ha dizertet dirak an enebour div wezh, bet fuzuilhet gant al lu gall d'an 10 a viz C'hwevrer 1915 e Proven (Flandrez Belgia) e-pad ar Brezel-bed kentañ^[23];
• Fernand de Langle de Cary, milour gall (Brezel 1870-1871 ha Brezel-bed kentañ), 4 a viz Gouere 1849;
• François de la Rocque, ofiser ha politikour gall, d'ar 6 a viz Here 1885;
• Iwan an Diberder, skrivagner brezhonek, 1887;
• Jean Baptiste Le Garff (21 a viz Du 1887-30 a viz Here 1916), soudard breizhat, soudardaet en Oriant, bet fuzuilhet gant al Lu gall en Oujda (Maroko) e-pad ar Brezel-bed kentañ^[10];
• Jules Simon (1814 - Pariz 1896), prederour, kelenner ha politikour;
• Jacques Vaché, mignon da André Breton, skrivagner gall, d'ar 7 a viz Gwengolo 1895.

• 1907 : René Kerviler, ijinour, henoniour ha levrrollour
• 1909 : Zoé Berthier, skrivagnerez c'hallek.
• 1928 : René Scordia, gourener.
• 1964 : Gwenfrewi, skrivagnerez vrezhonek.
• 1972 : Youenn Drezen, skrivagner brezhonek.

•  
  Gwel eus porzh an Oriant, gant Berthe Morisot, 1869, The National Gallery of Art, Washington, DC.
•  
  Koc'hu Merville.
•  
  Un eoul-lestr er porzh-eoul-maen.
•  
  Porzh-pesketa Kerroman.
•  
  Ur sammlestr o tiskargañ kolza er porzh-kenwerzh.
•  
  Kêr ar gwelioù Eric Tabarly en Oriant.

^[24]

• Gouelioù Etrekeltiek an Oriant ("Emvod ar Gelted")

• FK an Oriant

• 13 a viz Gouere 1939 : 4^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Brest hag an Oriant ; trec'h eo Raymond Louviot.
• 14 a viz Gouere 1939 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Naoned ; trec'h eo Amédée Fournier.
• 10 a viz Gouere 1956 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù hag an Oriant ; trec'h eo Fred de Bruyne (Belgia).
• 11 a viz Gouere 1956 : loc'hañ a ra 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus an Oriant war-du Añje (Maine-et-Loire).
• 1añ a viz Gouere 1960 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù hag an Oriant ; trec'h eo Roger Rivière.
• 2 a viz Gouere 1960 : loc'hañ a ra 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus an Oriant war-du Añje (Maine-et-Loire).
• 3 a viz Gouere 1968 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Dinarzh hag an Oriant ; trec'h eo Aurelio González Puente (Spagn).
• 4 a viz Gouere 1968 : 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Naoned ; trec'h eo Franco Bitossi (Italia).
• 9 a viz Gouere 1977 : 8vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Añje (Maine-et-Loire) hag an Oriant ; trec'h eo Giacinto Santambrogio (Italia).
• 10 a viz Gouere 1977 : 9vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Roazhon ; trec'h eo Klaus-Peter Thaler (Republik Kevreadel Alamagn).
• 12 a viz Gouere 1982 : 9vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Pluveleg (a-benn d'an eur dre skipailh) ; trec'h eo Ti-Raleigh (Izelvroioù).
• 30 a viz Mezheven 1985 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Gwitreg ; trec'h eo Rudy Matthijs (Belgia).
• 14 a viz Gouere 1998 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Rosko hag an Oriant ; trec'h eo Jens Heppner (Alamagn).
• 15 a viz Gouere 2002 : 9vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Lannarstêr hag an Oriant (a-benn d'an eur) ; trec'h eo Santiago Botero (Kolombia).
• 9 a viz Gouere 2006 : 8vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Meven hag an Oriant ; trec'h eo Sylvain Calzati.
• 5 a viz Gouere 2011 : 4^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Mur ; trec'h eo Cadel Evans (Aostralia).

 

Muioc'h a restroù diwar-benn

an Oriant

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (br)an Oriant war lec'hienn Geobreizh