Mao Zedong

Mao a oa mab henañ un tiegezh en e aes eus Shaoshan e departament Xiangtan, e-barzh proviñs Hunan. Deuet e oa e hendadoù eus proviñs ar Jiangxi dindan an dierniezh Ming hag e oant deut da labourat e-giz kouerien. Ar xiang a oa e yezh orin ha neket ar mandarineg, ur rannyezh a oa gouest Sinaiz all da gompren evit al lodenn vrasañ met a chomo ur perzh heverk eus e brezegennoù, hag eus e varregezh dister war ar yezhoù ivez : morse ne vestronias ar putonghua, yezh standard Sina lakaet e plas gant e renad dezhañ e-unan. Wen Chi-mei, e vamm, a oa ur voudaadez devot. Abalamour da aez bihan e diegezh, e c'hallas e dad kas anezhañ d'ar skol ha diwezhatoc'h da Changsha da studiañ.

E 1908 e oa dimezet gant e dad da unan eus e nizezed, Luo, pevar bloaz koshoc'h evitañ. E 1936 e touas Mao da Edgar Snow ne'n doa ket bevet ganti biskoazh. Mervel a reas ar vaouez-se e 1910. Abalamour d'an eured-se e teuas Mao da vezañ un enebour-touet d'an euredoù aozet.

E-doug Dispac'h 1911, Mao a lakaas e anv evel soudard en ur rejimant lec'hel eus Hunan a stourmas diouzh tu an Dispac'herien. Ur wezh diskaret an dierniezh Qing da vat e tilezas Mao an arme hag e tistroas d'ar skol^[9]

Ur wezh tapet gantañ e skrid-testeni e kentañ skol normal proviñs Hunan e 1918, Mao a veajas gant ar c'helenner Yang Changji, e gelenner er skol-veur hag danvez e dad-kaer, da Beijing e-pad Emsav ar 4 a viz Mae e 1919.

Edo Yang o labourat e skol-veur Beijing. A-drugarez dezhañ e c'hellas Mao labourat evel eil levreaoueger er skol-veur gant Li Dazhao da gurator. Lakaat a reas e anv er skol-veur evel studier hanter-amzer ha selaou a reas kalz prezegennoù ha seminarioù gant speredoù bras eus an amzer evel Chen Duxiu, Hu Shi, Qian Xuantong, ha kement zo... Pa oa o chom e Beijing, e lenne par ma c'halle, ha dre e lennadennoù e reas anaoudegezh gant an damkanioù komunour. Eurediñ a reas Yang Kaihui, merc'h ar c'helenner Yang a oa o studiañ war un dro gantañ, daoust d'un eured a oa bet prientet gant e dad er gêr. Biskoazh ne anavezas Mao an eured kentañ-se.

Mao Zedong a ziskulias diwezhatoc'h e oa droug ennañ a-enep al lenneien sinaat, a rae fae warnañ abalamour ma oa a orin eus un tiegezh kouerien. Derc'hel a reas neoazh un doug bras d'ar varzhoniezh ha d'ar galigrafiezh, deuet da vezañ brudet da-c'houde.

E miz Here 1930 e oa serret Yang Kaihui hag e vab, Anying, gant ar Guomindang. Bac'het e oant o-daou hag Anying, neuze, a oa kaset d'e gerent goude d'ar Guomindang lazhañ e vamm, Yang Kaihui. D'ar mare-se edo Mao o chom gant unan a oa o labourat gantañ, He Zizhen, ur plac'h 17 vloaz a orin eus Yongxing, er Jiangxi^[10].

Mao a nac'has ur c'hinnig da vont da studiañ e Bro-C'hall er c'hontrol eus lod eus dispac'herien vrudet all evel Zhou Enlai. Lod o deus lakat a été avancée que les faibles capacités linguistiques de Mao l'avaient découragé : la langue chinoise étant déjà un obstacle (le dialecte du Hunan étant sa référence principale). Hervez lod e krede mort ne c'halled studiañ ha diskoulmañ kudennoù Sina nemet e Sina. Er c'hontrol eus tud an amzer e studias ar gouerien a oa ar muiañ niver e poblañs Sina.

D'an 13 a viz Gouere 1921, Mao, 27 vloaz e oa d'ar c'houlz-se, a gemeras perzh e kentañ Kendalc'h broadel Strollad Komunour Sina (SKS) e Shanghai. D'ar c'houlz-se ne gemeras ket perzh er breutadegoù evit doare. Daou vloaz diwezhatoc'h e oa dilennet evel unan eus ar pemp komiser a oa e bodad kreiz ar strollad, da vare an trede kendalc'h. E Shangai emañ o chom e-pad ur frapad.

Diwezhatoc'h er bloaz-se (1923), Mao a zistroas d'an Hunan war urzh bodad kreiz SKS ha bodad kreiz ar C'huomintang da aozañ skourr ar C'huomintang e Hunan^[11]. E 1924 e oa dileuriet da gentañ kendalc'h broadel ar C'huomintang, ma oa dilennet evel erlerc'hier er Poellgor kreiz. E 1924 e teuas da vezañ an sterniad eus skourr ar C'huomintang e Shanghai, ha sekretour Rann an aozerezh.

E-pad ur pennad, Mao a chomas e Shanghai, ur gêr vras e oa ha klask a ra SKS bountañ gwrizioù er gêr-vras-se e-lec'h ma kaver un niver bras a broleterien. Emañ e soñj SKS harpañ war ar re-se evit an dispac'h. Koulskoude en doe ar strollad kalz bec'h oc'h aozañ sindikadoù labourerien hag o sevel darempredoù gant e gevredad broadelour, ar C'huomintang. Deuet e oa ar Strollad da vezañ paour ha Mao a gollas e fiziañs en dispac'h hag a zistroas da Shaoshan. E-doug e chomaj er gêr e o adenaouet dedenn Mao evit an dispac'h pa glevas komz eus emsavadegoù 1925 e Shanghai ha Guangzhou. Distreiñ a reas e raktresoù politikel hag ez eas neuze da Guangdong, tachenn ar C'huomintang, ha kemer a reas perzh en aozadur eil kendalc'h broadel ar C'huomintang. E miz Here 1925, Mao a zeuas da vezañ rener Propaganda ar C'huomintang.

E deroù 1927 e tistroas Mao da Hunan e lec'h ma reas, en un emvod mallus dalc'het gant ar strollad komunour, un danevell diazezet war e studi eus an emsavadeg kouerien a oa c'hoarvezet da-heul Ergerzhadeg an Norzh. Sellout a reer ouzh an danevell-se evel ar c'hentañ hag ar pouezusañ kammed graet trema sevenidigezh damkanioù dispac'hel Mao^[12].

Mao a oa intereset-bras gant ar reizhiad politikel. E zaou skrid brudetañ, skrivet e 1937 o-daou, Diwar ar eneberezh ha Diwar ar Pleustr, a bled gant strategiezhoù pleustrek ul luskad dispac'hour hag a laka ar pouez war talvoudegezh vras an anaoudegezh diazez ha pleustrek, gounezet dre skiant-prenañ. An daou skrid a ziskouez gwrizioù guerrilla ar Vaoouriezh en ezhomm da gaout harp war ar maezioù a-enep an arme japanat a zalc'he ar vro ha lakaat a reont ar pouez war an ezhomm da c'hounit 'kalonoù ha speredoù' dre an 'deskadurezh'. Al levrioù-se, a yeas d'ober ul lodenn eus al Levrig ruz diwezhatoc'h, a c'halv da ziwall diouzh emzalc'h an den zo mouchet e zaoulagad hag a glask pakañ fuluped, hag ouzh jini "kannad an impalaer" a ziskenn diwar e garr da 'ziskleriañ e soñj'.

En tu all d'e zeskadurezh vihan, Mao a dremenas c'hwec'h miz o studiañ e-unan. Dizoleiñ a reas ar gomunouriezh da gentañ pa oa o labourat e skol-veur Beijing, hag e 1921 e kemeras perzh e savidigezh Strollad komunour Sina (pe SKS).

E 1927, Mao a renas emsavadeg brudet eost an diskar-amzer e Changsha, Hunan, evel komandant. Mao a renas an arme, anvet "Arme dispac'hel al labourerien hag ar beizanted", a oa faezhet ha divodet goude emgannoù taer. Da-c'houde, ar soudarded divi a oa rediet da guitaat Hunan da vont da Sanwan, e Jiangxi, e lec'h ma adaozas Mao ar soudarded mesket, oc'h aozañ ar rannoù-arme e rejimantoù bihanoc'h. Mao a roas urzh ivez ma vefe e pep kompagnuniezh ur skourr eus ar Strollad gant ur c'homiser en e benn. Hemañ a rofe eno kemennadurioù politikel. Adaozadur an arme e Sanwan a roas da SKS ar c'hontrol klok war an arme hag a-hervez en doa bet ul levezon vras ha don war an dispac'h e Sina. Diwezhatoc'h e tec'hjont er menezioù Jinggang, er Jiangxi.

Er menezioù Jinggang, Mao a gendrec'has daou rener lec'hel emsaverien da zont dondan e renerezh. Eno, Mao a unanas e arme hag hini Zhu De, da grouiñ Arme ruz labourerien pa peizanted Sina, an Arme Ruz.

Adalek 1931 da 1934, Mao a ziazezas Republik sovietek Shina hag a oa dilennet prezidant ar republik vihan-se e takadoù meneziek ar Jiangxi. Eno, Mao a euuredas gant He Zizhen. Harzet e oa bet e wreg kent, Yang Kaihui, ha lakaet d'ar marv e 1930, just tri bloaz goude o dilec'h.

• A belec'h e teu ar menozioù reizh (Mae 1963), troet gant Laorañs Guillaumie, Skol an Emsav niv. 15, 1975, pp. 34-35.

• GRAY Jack, Mao Tse-tung, Lutterworth Press, Cambridge, R-U, 1973, ISBN 978-0-7188-1899-9 (en)

• Dispac'h Sevenadurel
• Lazhadegoù an arme hag ar polis sinaat

 

Muioc'h a restroù diwar-benn

Mao Zedong

a vo kavet e Wikimedia Commons.

中文世界門戶 Porched ar bed sinaat — 找到關於中國的頁面 Adkavit ar pennadoù a denn d'ar bed sinaat.