Boudaegezh
Dindan ar ger Boudaegezh (Pali बौद्ध धर्म Buddha Dhamma, Buddha Dharma e sanskriteg) ez eus anv peurliesañ eus relijion, hogen ur gelennadurezh ez eo a c'hell chom e par ar brederouriezh hepken. Diazezet eo en Azia ar Su hag ar Reter dreist-holl. En India eo e voe krouet er VIvet kantved kent Jezuz-Krist gant Siddhartha Gautama, lesanvet ar Bouda, da lavaret eo "an Hini Sklêrijennet" (Bouddha e sañskriteg). Diazezet eo war an "Tri Bravig" : ar Bouda (diazezer ar Voudaegezh), an Dharma (kelennadurezh Bouda) hag ar Sagha (kumuniezh ar venec'h voudaat)
Daoust m'emañ an niver brasañ a feizidi en Azia e kaver Boudaiz e pep lec'h er bed bremañ. Depantout a ra an niver a feizidi a gaver er bed eus an doare da dermeniñ ar fed da heuliañ ar voudaegezh. Emañ ar jedadennoù izelañ etre 350 ha 500 milion a dud er bed[1],[2],[3].
Daou skourr pennañ zo er Voudaegezh : an Theravada ("Skol ar re henañ") hag ar Mahayana ("Ar c'harbed bras"). Stank eo diskibled an Theravada e Sri Lanka hag en Azia ar Gevred. Diskibled ar Mahayana a gaver dre-holl en Azia ar Reter ha heuliañ a reont hengounioù disheñvel evel Douar Glan, ar zen, ar voudaegezh nichiren, ar voudaegezh tibetan, ar Chingon, an Tiantai (Tendai) hag ar Shinnyo-en. Hervez lod ar Vajrayana, ur seurt boudaegezh a gaver e Tibet ha Mongolia, zo anavezet evel un trede skourr, e-skoaz re all a soñj dezhe ez eo ur skourr eus ar Mahayana[4].
Lakaet e vez kemm etre ar skolioù boudaegezh hervez ar sell disheñvel o deus diwar-benn an naoutur resis eus an hent a gas d'an dieubadur, ar pouez hag ar roll er c'hanon eus kelennadurezhioù ha testennoù zo, ha dreist-holl diouzh o boazioù[5]. Kelennadurezh pennañ ar Pratītyasamutpāda eo ar gelennadurezh nemeti zo boutin d'an holl voudaiz eus an Theravada betek an Dzogchen ha d'ar skolioù zo aet da get[6]. Diazez hengoun ha pleustrerezh ar voudaegezh eo an Tri bravig: ar Bouda, an Dharma (ar gelennadurezh), hag ar Sangha (ar gumuniezh). "Repuiñ en Tri Bravig" zo un disklêriadenn hag ur bromesa da vezañ boudaad hag a laka kemm etre ar voudaiz hag ar re n'int ket, hervez an hengoun[7]. Pennaennoù all eus ar voudaegezh zo ivez heuliañ pennsturiennoù buhezegezh, harpañ kumuniezh ar venec'h, dilezel ar vuhez ordin ha dont da vezañ manac'h, diorren emskiant ha prederiañ, gwellaat e furnez hag e boell, studiañ an testennoù sakr, seveniñ oberoù deoliezh, lidoù, hag en hengoun ar Mahayana, pediñ boudaed ha bodhisattvaed.
Kronologiezh
|
Kronologiezh: diorroadur hag emled hengounioù ar voudaegezh (war-dro 450 kent J-K. – war-dro 1300 goude J.-K.) | |||||||||||||||||||
| 450 kent J-K. | 250 kent J-K. | 100 goude J.-K. | 500 goude J.-K. | 700 goude J.-K. | 800 goude J.-K. | 1200 goude J.-K. | |||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||
| Skolioù kentañ ar voudaegezh | Mahayana | Vajrayana | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Boudaegezh Theravada |
|
||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
|
Boudaegezh tibetan | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Chán, Tiantai, Douar glan, Zen, Nichiren | |||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| 450 kent J-K. | 250 kent J-K. | 100 goude J.-K. | 500 goude J.-K. | 700 goude J.-K. | 800 goude J.-K. | 1200 goude J.-K. | |||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Notennoù
kemmañ- ↑ Major Religions Ranked by Size; U.S. State Department, International Religious Freedom Report, 2004. Lenn enlinenn; Garfinkel, Perry. "Buddha Rising", National Geographic Dec. 2005: 88–109; CIA - The World Factbook
- ↑ Lopez, Story of Buddhism. p. 239
- ↑ Lopez, Buddhism. p. 248
- ↑ Involvement of Buddhism In Our Everyday living
- ↑ Robinson et al., Buddhist Religions, page xx; Philosophy East and West, vol 54, ps 269f; Williams, Mahayana Buddhism, Routledge, 1st ed., 1989, pp. 275f (2nd ed., 2008, p. 266)
- ↑ Dalai Lama. The Middle Way. Wisdom Publications 2009, page 22.
- ↑ (2004) Light of Wisdom. Rangjung Yeshe Publications. ISBN 9789627341376. Retrieved on 2010-08-25.
| Relijionoù Dharmek |
|---|
| Boudaegezh • Hindouegezh • Jainegezh • Ayyavazhi • Sikhegezh |
| 中文世界門戶 Porched ar bed sinaat — 找到關於中國的頁面 Adkavit ar pennadoù a denn d'ar bed sinaat. |