Vilabella

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Vilabella
Municipio de Catalunya
Entidat  • Estau  • Comunidat  • Provincia  • Comarca	Municipio  Espanya  Catalunya Tarragona Alto Campo
Superficie	18,20 km²
Población  • Total  • Densidat	723 hab. (2024) 41,76 hab/km²
Altaria  • Meyana	254 m.
Distancia  • 9 km  • 19 km  • 102 km	enta Valls enta Tarragona enta Barcelona
Alcalde	Joan Maria Sanahuja Segu
Codigo postal	43886
Chentilicio	vilabellenc / vilabellenca (en catalán)
Coordenadas	41°14’54’’N 1°19’50’’E
Vilabella Vilabella en Catalunya
Web oficial

Vilabella ye un municipio catalán situato en a comarca d'Alto Campo y partiu chudicial de Valls, en a provincia de Tarragona.

A suya población ye de 723 habitants, en una superficie de 18,20 km² con una densidat de población de 41,76 hab/km².

A localidat de Vilabella ye situata a 254 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 9 km de Valls, a capital d'a suya comarca y d'o suyo partiu chudicial, a 19 km de Tarragona, a capital d'a suya provincia, y a 102 km de Barcelona, a capital de Catalunya.

D'o suyo termin municipal fan parte os lugars de Pedrós y Cabeces, hue despoblatos.

O termin de Vilabella muga a o norte con Montferri, Bràfim y Puigpelat; a l'ueste con Nulles; a o sudeste con Vespella (en a comarca d'o Tarragonés); y a l'este con Salomó (Tarragonés).^[1]

	Montferri, Bràfim y Puigpelat
Nulles		Salomó
		Vespella

L'orichen de Vilabella podría estar en a presencia d'una antiga villa romana, propiedat d'un tal Abellus, que sería l'orichen etimolochico d'o nombre d'o lugar.^[2]

Mientres o dominio islamico y as luitas con o condau de Barcelona en a reconquiesta, o lugar yera despoblato, por servir l'amanato río Gaià de muga entre os dos reinos.^[2]

A primera cita documentada d'o lugar ye en o sieglo XI,^[2] y yera un dominio d'a familia d'os Castellví.^[1]

En 1311 o lugar pasó a mans de l'arcebispato de Tarragona.^[2]

En 1377, en una sequera, os habitants de Tarragona espullaron Vilabella ta robar o trigo d'o lugar, l'unico lugar d'a redolada a on bi heba iste cerial.^[2]

En 1891 plegó a Vilabella a filoxera, acabando con a vinya d'o lugar, o que fació emigrar, alto u baixo, a 350 vecins d'o lugar.^[2]

A economía de Vilabella ye basada en l'agricultura: vinya, ta la fabricación de vins y cava, y avellanera.^[1]

Bi ha tamién ganadería, con porcino y avicultura.

• Grafico demografico de Vilabella de 1717 enta 2006:

1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.

• Un arco de meyo punto d'a portalada de Sant Pero d'as murallas d'o lugar.
• Una escalera d'estilo gotico, o solo resto de l'antigo castiello.
• Ilesia de Santa María, d'estilo gotico, con bels restos anteriors d'os sieglos XII y XIII.^[1]
• Ilesia parroquial de Sant Pero, d'estilo neoclasico, de 1862.^[1]
• Cal Cristí, edificio renaixentista.^[1]

• Museu d'o Campo, un museu etnolochico, establito en 1970.

• 17 de chinero, fiesta d'ibierno.^[1]
• Primer cabo de semana d'agosto: fiestas patronals.^[1]

• Linia 200 d'Adif.
  • Baixadero de Vilabella.

• (ca) Pachina web municipal.
• (ca) Información en a pachina web d'a Generalitat de Catalunya.
• (ca) Información en a pachina web de l'Institut d'Estadística de Catalunya.