Sunzi
Sunzi | |
|---|---|
 Standbeeld van Sunzi in Yurihama, Tottori, Japan | |
| Gebore | 544 v.C. (tradisioneel) Qi-staat |
| Sterf | 496 v.C. (tradisioneel) |
| Nasionaliteit | China |
| Beroep | generaal, militêre strateeg en filosoof |
| Bekend vir | Die krygskuns |
| Webwerf | charlieduke.net |
Sunzi of Sun Tzu (Chinees: 孙子)) (Huimin, omstreeks 544 vC – ?, omstreeks 496 vC) was 'n Chinese generaal, militêre strateeg, en filosoof wat in die tydperk van die Lente en die Herfs van antieke China gelewe het. Sunzi word tradisioneel geag as die outeur van Die krygskuns, wat invloedryk in beide die Ooste en Weste was. Hy word vandag nog as 'n legendariese historiese figuur in dele van Asië gesien. Sunzi se geboortenaam was Sun Wu en hy het buite sy familie as Tsjantsjing bekend gestaan. In die Weste staan hy vernaamlik as Sunzi of Sun Tzu bekend, wat "Meester Sun" beteken. Sunzi is die Pinyin-transliterasie en Sun Tzu is die Wade-Giles-transliterasie.
Lewensloop
[wysig | wysig bron]Sunzi is gebore met die naam Sun Wu, maar was ook bekend as Changqing. Volgens die Chinese historikus Sima Qian is hy in Wu gebore en het hy as generaal in koning Helü se hof gedien.
Opleiding van haremvroue
[wysig | wysig bron]Die Koninkryk van Wu is bedreig deur die naburige en baie magtiger Chu. Om hierdie bedreiging te hanteer, het die koning Sunzi om raad gevra. Sunzi het verklaar dat hy enige persoon kon oplei om 'n voortreflike vegter te wees en dat hy met Wu se leër Chu se leër wat tien keer groter was kon verslaan. Volgens legende sou Sunzi dan sy militêre sienings duidelik maak.
Koning Helü het besluit om hom eers 'n toets te gee en het hom gevra of hy die 180 haremvroue as gedissiplineerde vegters kon oplei. Dit was 'n onmoontlike taak, aangesien hierdie vroue bederf was en geen kennis van die wêreld buite die paleis gehad het nie. Tog het Sunzi die uitdaging aanvaar. Hy het die twee dames wat die koning die meeste bemin het as offisiere aangestel. Hy het hulle opdrag gegee om, wanneer die tromme gehoor word, die res van die vroue 'n paar basiese bewegings te laat uitvoer. Toe die tromme klink, het die vrouens egtern net gelag. Hy het die bevel 'n tweede keer gegee, hierdie keer om seker te maak almal verstaan, maar weer was daar 'n gelag. Sunzi het toe vir hulle gesê dit is die generaal se skuld wanneer 'n bevel nie verstaan word nie, maar wanneer die bevel duidelik was en dit nie uitgevoer word nie, is dit die offisiere se skuld. Tot die afgryse van die vroue het hy die twee offisiere op die plek onthoof. Hierna het hy twee nuwe offisiere aangestel en die opdragte is foutloos uitgevoer. Die koning was oortuig en Sunzi het die opperbevelvoerder van Wu se 30 000 soldate geword.
Die oorlog met Chu
[wysig | wysig bron]Na 'n tydperk van opleiding het Sunzi 'n onverwagte skuif gemaak. In plaas daarvan om vir 'n aanval van Chu te wag, het hy Chu self binnegeval en sy teenstander, generaal Nang Wa, verras. Omdat hy 'n kleiner leër gehad het, het hy 'n direkte konfrontasie vermy en eerder verrassingsaanvalle teen Chu se kleiner en swakker weermageenhede geloods. Hierdie guerrilla-taktiek het nie net Chu se soldate en leiers gedemotiveer nie, dit het ook hul land gekos en sommige van Chu se bondgenote het na Wu oorgeloop. Boonop het hy insig gekry in die manier waarop Chu se weermag gereageer het en sodoende 'n prentjie gekry van hoe Nang Wa gedink het. Dit sou later basiese beginsels in sy boek word. Sunzi het verklaar dat die gevegsplekke gekies moet word waar daar 'n voordeel is en 'n mens moet leer om die reaksies van die opponent so goed moontlik te voorspel. Nang Wa het gekies om Sunzi voor 'n dilemma te stel. Hy het 'n groot deel van sy leër gestuur om die kleiner staat Cai te verower. Cai was vir 'n lang tyd 'n bondgenoot van Chu, maar het na Wu oorgeloop. Die koning van Cai het 'n versoek om hulp aan Sunzi gestuur. Dit het Sunzi voor 'n dilemma gestel. As hy Cai te hulp sou kom, sou hy deur die sterker leër van Nang Wa verslaan word. As hy niks doen nie, sou Cai verower word en sy bondgenote sou van hom wegdraai. Sunzi het met nog 'n slenter vorendag gekom. Hy het Nang Wa van Cai weggelok deur 'n klein weermageenheid teen hom te stuur. Hierdie weermageenheid was omsingel, maar omdat hulle geen ander keuse gehad het as om vir hul lewe te veg nie, het hulle in baie sterk krygers verander. Ook dit sou deel van sy filosofie word: 'n soldaat wat moet kies tussen doodgaan of veg, sal enigiets doen om te oorleef en sodoende formidabele prestasies behaal. Sunzi het die grootste deel van sy leër na die Ying, die hoofstad van Chu, gestuur. Dit het geblyk 'n belangrike stap te wees. Sunzi kon dalk nie vir Ying inneem nie, maar Nang Wa wou nie hê dat die eer vir die verdediging van die hoofstad na 'n ander generaal moes gaan nie en het agter hom aan gekom. Nang Wa is deur Sunzi in 'n lokval gelei en sy reeds gedemotiveerde en ongedissiplineerde soldate is oorwin. Hiermee het Sunzi Chu se totsle leër verslaan en die oorlog is gewen.
Ná die oorlog het Sunzi verdwyn en hy sou later sy boek skryf. Dit is nie duidelik hoekom Sunzi verkies het om te onttrek nie. Hy het dalk vertroue in sy eie koning verloor of weggedraai van die hof, waar interne magstryde begin ontvou het nadat die eksterne vyand verslaan was.
Nalatenskap
[wysig | wysig bron]
Sien Die krygskuns vir die hoofartikel oor hierdie onderwerp.
Daar is onder sommige kenners twyfel of Sunzi enigsins geleef het[1] en of hy op gie generaal Sun Bin gebaseer is. Ook kan die boek Die krygskuns 'n samevoeging wees van verskillende oorlogstrategieë van verskillende generaals uit verskillende prinsdomme. Die boek sou 'n groot invloed hê op die strategieë wat in die latere Tydperk van die Strydende State (481 - 403) gebruik is. Die boek sou vir 'n lang tyd 'n geheim bly buite die howe van die verskillende Chinese prinsdomme, maar dit het later in Japan opgeduik. Daar word gesê dat die daimyo Takeda Shingen (1521 - 1573) onverbeterlik geword het deur die beginsels van Sunzi te volg en een van die magtigste manne in die land te word en dan sy eie strategie genaamd Furinkazan te skryf. In 1772 sou die Franse sendeling Jean Joseph Marie Amiot die boek in Frans vertaal. Dit het 'n standaardwerk geword wat deur alle groot strateë bestudeer sou word en dus ook 'n belangrike rol in die Westerse wêreld sou speel. Vandag is daar spesiale uitgawes wat op bestuurders en prokureurs gemik is.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Lewis, Mark Edward (1999). "Warring States Political History". In Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward (eds.). The Cambridge History of Ancient China. Cambridge: Cambridge University Press. bl. 587–650. ISBN 978-0-521-47030-8.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Ames, Roger T. (1993). Sun-tzu: The Art of Warfare: The First English Translation Incorporating the Recently Discovered Yin-chʻüeh-shan Texts. New York, NY: Ballantine Books. ISBN 978-0345362391.
- Bradford, Alfred S. (2000), With Arrow, Sword, and Spear: A History of Warfare in the Ancient World, Praeger Publishers, ISBN 978-0-275-95259-4, https://archive.org/details/witharrowswordsp00brad
- Gawlikowski, Krzysztof; Loewe, Michael (1993). "Sun tzu ping fa 孫子兵法". In Loewe, Michael (red.). Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Berkeley, CA: Society for the Study of Early China; Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. pp. 446–55. ISBN 978-1-55729-043-4.
- McNeilly, Mark R. (2001), Sun Tzu and the Art of Modern Warfare, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-513340-0.
- Mair, Victor H. (2007). The Art of War: Sun Zi's Military Methods. New York, NY: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-13382-1.
- Sawyer, Ralph D. (1994), The Art of War, Westview Press, ISBN 978-0-8133-1951-3, https://archive.org/details/artofwarsunzib00sunz.
- Sawyer, Ralph D. (2005), The Essential Art of War, Basic Books, ISBN 978-0-465-07204-0.
- Sawyer, Ralph D. (2007), The Seven Military Classics of Ancient China, New York: Basic Books, ISBN 978-0-465-00304-4.
- Simpkins, Annellen; Simpkins, C. Alexander (1999), Taoism: A Guide to Living in the Balance, [Tuttle Publishing, ISBN 978-0-8048-3173-4.
- Tao, Hanzhang; Wilkinson, Robert (1998), The Art of War, Wordsworth Editions, ISBN 978-1-85326-779-6.
- Tung, R. L. (2001), "Strategic Management Thought in East Asia", in Warner, Malcolm, Comparative Management:Critical Perspectives on Business and Management, 3, Routledge.
