Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Georges Cziffra

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
György Cziffra
Cziffra in 1962
Agtergrondinligting
Gebore(1921-11-05)5 November 1921
Boedapest, Hongarye
Sterf15 Januarie 1994 (op 72)
Senlis, Oise, Frankryk
GenresKlassiek, Jazz
Beroep(e)Pianis, komponis, rangskikker
InstrumenteKlavier

György Cziffra (in Hongaarse vorm: Cziffra György, ook bekend as Georges Cziffra en George Cziffra; 5 November 1921 - 15 Januarie 1994), was 'n Hongaarse virtuoos pianis en komponis. Hy word beskou as een van die grootste pianiste van alle tye. Sy leermeesters was onder andere István Thomán, wat 'n gunsteling leerling van Franz Liszt was.[1]

Hy het in 1968 'n Franse burger geword. Cziffra is bekend vir sy opnames van die werke van Franz Liszt, Frédéric Chopin en Robert Schumann, en ook vir die tegnies veeleisende rangskikkings van verskeie orkestrale werke vir die klavier; soos onder andere Nikolai Rimski-Korsakof se Vlug van die Hommelby en Johann Strauss Jnr se Die Blou Donau.[1]

Vroeë jare

[wysig | wysig bron]

Cziffra was in 1921 in Boedapest in 'n arm gesin gebore.[2] In sy memoirs beskryf Cziffra sy vader as 'n kabaret-kunstenaar. Sy ouers het in Parys gewoon voor die Eerste Wêreldoorlog voor hulle uitgeskop was as vyandige vreemdelinge.[3]

Sy vroegste klavieropleiding het bestaan uit waarnemings van sy suster se spel. Sy suster het besluit dat sy klavier gaan bestudeer nadat sy 'n werk gekry het wat haar toegelaat het om genoeg geld te spaar vir 'n klavier. Cziffra, wat 'n brose en swakkerige kind was, het dikwels sy suster se oefensessies aanskou, en hy het voortgegaan om haar stiptelik na te boots. Hy het sonder bladmusiek geleer, en die wysies wat sy ouers gesing het herhaal en daarop geïmproviseer.[4] Later het hy geld verdien as 'n kind deur op gewilde musiek te improviseer by 'n plaaslike sirkus.[2]

In 1930 het Cziffra onder die toesig van Ernő Dohnányi begin studeer by die Franz Liszt Akademie. Dit sou duur tot 1941 toe hy opgekommandeer is na die Hongaarse Leër. Hy het verskeie konserte in Hongarye, Skandinawië en Nederland gegee.[2]

Volwasse jare

[wysig | wysig bron]

Hongarye was in bondgenootskap gewees met die Spilmoondhede gedurende die Tweede Wêreldoorlog. Cziffra het sopas met sy vrou, Soleilka, getrou, wat verwagtend was toe hy opgeroep is vir militêre opleiding. Sy eenheid was gestuur na die Russiese front. Hy was gevange geneem deur Russiese Partisane en gevange gehou as 'n krygsgevangene. Na die oorlog het hy 'n lewe gemaak deur in die kroeë en klubs van Boedapest te speel,[2] en het hy vanaf 1947 tot 1950 saam met 'n Europese jazz-groep getoer en erkenning verkry as 'n meesterlike jazzpianis en virtuoos.[5][6]

Nadat hy in 1950 gepoog het om van kommunistiese Hongarye te ontsnap was hy weer gevange gehoue en moes hy in die tydperk van 1950 tot 1953 gedwonge arbeid verrig. In 1956 het Cziffra saam met sy vrou en seun na Wene ontsnap, waar sy optrede met luide applous ontvang is. Sy suksesvolle Paryse buiging die volgende jaar het sy Londense buiging by die Koninklike Feessaal, Engeland voorafgegaan, waar hy List se Klavierconcerto gespeel het asook Liszt se Hongaarse Fantasie wat ook goed ontvang was.[2] Sy loopbaan het voortgegaan met konserte regdeur Europa en buigings by die Ravinia-fees (met die speel van die Grieg Klavierkonsert en Liszt konserte saam met Carl Schuricht) en Carnegie Hall in New York Stad met Thomas Schippers).

Cziffra het altyd met 'n groot leer-gewrigsbandjie gespeel ten einde die ligamente van sy gewrig te ondersteun, wat beseer was nadat hy gedwing was om 130 pond sement ses stelle trappe op te dra gedurende sy tweejaar-lange aanhouding in 'n arbeidskamp.[1]

In Cannons and Flowers, sy outobiografie, wat al beskryf is as "'n hallusinogene reis deur armoede, ontbering, vyandskap en persoonlike tragedie", vertel Cziffra sy lewensstorie tot en met 1977. In 1966 het hy die Festival de la Chaise-Dieu in Auvergne gestig , en drie jaar later het hy die internasionale klavierkompetisie wat na hom vernoem is ingelui in Versailles.[2] In 1968 het hy Franse burgerskap aangeneem en die noemnaam 'Georges' aangeneem. In 1977 het hy die Cziffra Stigting gestig, wat geleë is in die Sint Frambourg kapel in Senlis, Oise wat hy gekoop en gerestoureer het met die doel om jong ontluikende musikante te help.

Cziffra se seun, György Cziffra Jr., was 'n professionele dirigent en het deelgeneem aan verskeie konserte en opnames saam met sy vader. Sy belowende loopbaan was egter in 1981 op tragiese wyse kortgeknip deur sy dood tydens 'n woonstelbrand. Cziffra het nooit weer saam met 'n orkes opgevoer of opnames gemaak nie, en sommige kritici het al gesê dat die ernstige emosionele slag van sy seun se dood die kwaliteit van sy speelwerk benadeel het.

Cziffra het op die ouderdom van 72 aan 'n hartaanval (miokardiale infarksie) beswyk in Longpont-sur-Orge, Essonne, Frankryk.[7] Dit was skynbaar die gevolg van 'n reeks komplikasies voortspruitend uit longkanker.

Lys van werke

[wysig | wysig bron]

Oorspronklike werke

[wysig | wysig bron]
  • Improvisation en forme de valse (1950)
  • Ouverture Solennelle (Solemn Ouverture), vir klavier
  • Pastorale pour Gerbert, vir klavier of orrel (1976)

Rangskikkings en transkripsies

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Siek, Stephen (2016). A Dictionary for the Modern Pianist. Rowman & Littlefield. p. 34. Besoek op 5 Junie 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Morrison (n.d.).
  3. ↑ Cziffra (2006), "Prelude"
  4. ↑ Cziffra (2006), "In the Circus Ring"
  5. ↑ "We remember Georges Cziffra". PORT.hu. 1994. Besoek op 5 Junie 2018.
  6. ↑ Seidle, Peter (2001). "Georges Cziffra". In Finscher, Ludwig (red.). Die Musik in Geschichte und Gegenwart: Allgemeine Enzyklopedie der Musik. Kassel: Bärenreiter. p. 235.
  7. ↑ "Gyorgy Cziffra, Pianist And Artists' Patron, 72". Reuters.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 11 April 2018.

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • Cziffra, György, tr. John Hornsby (2006). Cannons and Flowers, on MusicWeb International web site, opgespoor 8 September 2016.
  • Morrison, Bryce (n.d.). [dooie skakel "Cziffra, György [Georges]"][dooie skakel] in Oxford Music Online, opgespoor 6 September 2016. (subskripsie).
  • Summers, Jonathan (n.d.). "Gyorgy Cziffra", from A-Z of Pianists, Naxos Records web-site, opgespoor 6 September 2016.
  • New York Times, Obituaries, Published: January 18, 1994. [1]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Georges_Cziffra&oldid=2455150"