Ọ́ksíjìn

Ọ́ksíjìn, ₈O

Ọ́ksíjìn
Ìhànsójú	colorless gas; pale blue liquid. Oxygen bubbles rise in this photo of liquid oxygen.
Ìwúwo átọ̀mù Ar, std(O)	[15.99903, 15.99977] conventional: 15.999
Ọ́ksíjìn ní orí tábìlì àyè
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson - ↑ O ↓ S nítrójìn ← ọ́ksíjìn → fluorínì
Nọ́mbà átọ̀mù (Z)	8
Ẹgbẹ́	group 16 (chalcogens)
Àyè	àyè 2
Àdìpọ̀	Àdìpọ̀-p
Ẹ̀ka ẹ́límẹ́ntì	Reactive nonmetal
Ìtò ẹ̀lẹ́ktrọ́nù	[He] 2s2 2p4
Iye ẹ̀lẹ́ktrọ́nù lórí ìpele kọ̀ọ̀kan	2, 6
Àwọn ohun ìní ara
Ìfarahàn at STP	gas
Ìgbà ìyọ́	54.36 K ​(-218.79 °C, ​-361.82 °F)
Ígbà ìhó	90.20 K ​(-182.95 °C, ​-297.31 °F)
Kíki (at STP)	1.429 g/L
when liquid (at b.p.)	1.141 g/cm3
Critical point	154.59 K, 5.043 MPa
Heat of fusion	(O2) 0.444 kJ/mol
Heat of	(O2) 6.82 kJ/mol
Molar heat capacity	(O2) 29.378 J/(mol·K)
pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K)       61 73 90
Atomic properties
Oxidation states	−2, −1, 0, +1, +2
Electronegativity	Pauling scale: 3.44
energies	(more)
Covalent radius	66±2 pm
Van der Waals radius	152 pm
Spectral lines of ọ́ksíjìn
Other properties
Natural occurrence	primordial
Crystal structure	​cubic
Speed of sound	(gas, 27 °C) 330 m/s
Thermal conductivity	26.58x10-3  W/(m·K)
Magnetic ordering	paramagnetic
CAS Number	7782-44-7
History
Discovery	Carl Wilhelm Scheele (1772)
Named by	Antoine Lavoisier (1777)
Main isotopes of ọ́ksíjìn
Iso­tope Abun­dance Half-life (t1/2) Decay mode Pro­duct 16O 99.76% 16O is stable with 8 neutrons 17O 0.039% 17O is stable with 9 neutrons 18O 0.201% 18O is stable with 10 neutrons
Àdàkọ:Category-inline wo ọ̀rọ̀ àtúnṣe | references

Ọ́ksíjìn ( /ˈɒksɪdʒɪn/ OK-si-jin) je elimenti kemika to ni nomba atomu 8 ati ti ami-idamo re je O. Oruko re wa lati gbongbo oro ede Griiki ὀξύς (oksis) (ikan, to je "shamu shamu", tountoka si ikan lenu awon ikan) ati -γενής (-jenis) (olupese, olumuwa), nitoripe nigba isoloruko re won ro pe gbogbo ikan gbodo ni oksijin ninu.

Ni igbonasi ati itemo opagun, atomu meji apilese na undipo lati da oksijinmeji kan (dioxygen), efuufu oniatomumeji alailawo, alailoorun, alainitowo to ni afida O₂.

Oksijin je ikan ninu adipo kalkojin lori tabili alakoko, be sini o je apilese alaiseonide highly adarapo gidigidi to unda that readily forms adapo kiakia (agaga awon oloksijin) pelu gbogbo awon apilese yioku. Gegebi isupo re, oksijin ni apilese jantirerejulo keta ni agbalaye leyin haidrojin ati heliom^[1] ati apilese tojantirere julo gegebi isupo ninu Earth's crust, o je bi idaji isupo.^[2] Oksijin adawa je adarapo ni kemika julo lati han ni Aye laisi igbese afimoledapo awon iseelemin alaaye, ti won unlo okun imole orun lati se oksijin alapilese lati inu omi. O₂ alapilese sese bere si pejo ninu afefeojuorun leyin ihanjade iyiarada awon iseelemin wonyi, ni bi odun 2.5 bilionu seyin.^[3] Efuufu oksijin oniatomumeji lo je 20.8% itobiaye afefe.^[4]

Nitori pe ohun ni opo isupo omi, oksijin na tun ni opo isupo awon iseelemin alaaye (fun apere, bi meji ninu idameta isupo ara omo eniyan). Gbogbo akosoto ninla awon igbonwo onilepo ninu awon iseelemin alaaye, bi proteins, karboniolomi, ati ora, ni oksijin ninu, bo se je bakanna fun awon adapo alailemin ninla ti won je ike, eyin ati egun awon eranko. Oksijin alapilese unje sise latowo cyanobacteria, algae ati awon ogbin, o si unje lilo ninu imin alahamo fun gbogbo emin tosoro. Oksijin se ipalara si awon iseelemin alailoafefe dandanundandan, ti won je iruida emin atetekose to gbale ni Aye ko to o dipe O₂ bere sini pejo ninu afefeojuorun. Iruida miran (allotrope) oksijin, osoni (O₃), seranlowo lati da abo bo igbeojuorun lowo (biosphere) iranka onipupagan pelu ipele osoni ojuibiloke giga, sugbon o je idoti nitosi ojuode nibi ti o ti je eso abe smog^[5]

Ní ìgbọ́násí àti ìfúnpá ọ̀págún, ọ́ksíjìn jẹ́ ẹ̀fúùfù aláìláwọ̀, aláìlóòórùn pẹ̀lú àfidá oníhóró O₂, níbi tí àwọn átọ́mù ọ́ksíjìn méjéjì jẹ́ dídìpọ̀ lólóògùn mọ́ ara wọn pẹ̀lú ìtòpọ̀ ẹlẹ́ktrónì oníbẹta ayípo. Ìdìpọ̀ yìí ní ìtòrò ìdìpọ̀ méjì, bẹ́sìni ìjúwe rẹ̀ ṣe é pè bíi ìdìpọ̀ ẹ̀mejì^[6] tàbí bíi ìsopọ̀ ìdìpọ̀ ẹlẹ́ktrónì ìkan-méjì àti two ìdìpọ̀ ẹlẹ́ktrónì méjì-mẹ́ta.^[7]

Ọ́ksíjìn ìbẹta (ó yàtọ́ sí òsónì, O₃) ni ipò oríilẹ̀ hóró O₂.^[8] Ìtòpọ̀ ẹlẹ́ktrónì hóró rẹ̀ ní ẹlẹ́ktrónì méjì alánìníkejì tí wọ́n jókòó ona-àyípo oníhóró adíbàjẹ́ méjì.^[9]

Àyọkà yìí tàbí apá rẹ̀ únfẹ́ àtúnṣe sí. Ẹ le fẹ̀ jù báyìí lọ tàbí kí ẹ ṣàtúnṣe rẹ̀ lọ́nà tí yíò mu kúnrẹ́rẹ́. Ẹ ran Wikipedia lọ́wọ́ láti fẹ̀ẹ́ jù báyìí lọ.