FONETIKS

FONETIKS

- Ang tawag sa sangay na ito ng lingwistiks.

Pinag- aaralan dito ang mga katangian ng mga
tunog ng wika at kung paano binibigkas ang
mga ito.
- Ang praktikal na bentahe nito’y hindi lang sa pag-
aaral at pagtuturo ng mga wikang banyaga, kundi
sa SPEECH THERAPY rin, at ngayon sa mga
makabagong sistemang pangkomunikasyon na
pinaaandar ng boses ng tao.
 Ang unang layunin ng Fonetiks- ay kilalanin at
ilarawan ang mga tunog sa isang partikular na
wika o sa mga wika sa pangkalahatan. Dahil
ang mga tunog sa pagsasalita ang ginagamit
para maghatid ng impormasyon, pwedeng
tingnan ang mga tunog na ito mula sa
Tatlong Perspektib:
TATLONG PERSPEKTIB
 A. Artikulatori-Fonetiks pinag- aaralan ang pisikal na
mekanismo ng prodaksyon ng mga tunog, sa
madaling salita, kung papano binubuo ng nagsasalita
ang mga tunog.

 B. Akustiks- Fonetiks pinag- aaralan ang transmisyon

ng mga tunog bilang mga alon na nagdadala ng
mga tunog.

 C. Perseptwal – Fonetiks tinitingnan kung papano

nauunawaan at nakikilala ng nakikinig ang mga
tunog.
TATLONG BAHAGI NG ARTIKULATORI-
FONETIKS

 1. Tinitingnan natin ang artikulasyon o prodaksyon ng

mga tunog o kung pano binubuo ang mga ito sa bibig
at lalamunan.

 2. Sa pagbigkas ng alinman sa mga yunog ng sariling

wika, sangkot ang dila’t mga labi bukod sa hangin o
hiningang pinalalabas sa bibig o di kaya sa ilong.

 3. Ikaklasify ang mga tunog ayon sa kanilang katangian.

DALAWANG SISTEMA NG REPRESENTASYON
NG MGA TUNOG
 1. International Phonetic Alphabet

 2. Sistemang gamit ng mga Linggwist sa Amerika

(US)
FONETIKS NA TRANSKIPSYON
 Karaniwan, hindi sitematik na nirerepresent ang mga
tunog ng mga salita sa Ortografi ng maraming wika.
Siguro masasabing pumapangalawa lamang ng wikang
Ingles sa wikang Franses sa pagiging komplikado sa
bagay na ito.

 Ang di- pagkakaayon ng ispeling at ng mga tunog ang

pinagsimulan ng kilusan ng mga pagbabago sa ispeling
sa mga nasabing wika na naglalayong makabuo ng
isang Fonetik Alfabet kung saan tumutugon sa isang
tunog ang isang letra, at ang isang letra sa isang tunog
(Fromkin at Rodman 1988) .
DALAWANG SISTEMANG NG
REPRESENTASYON NG TUNOG SA
PAGSASALITA
 a. Ang IPA na syang ipinakakilala at
pangunahing sistema na gamit sa buong
mundo ng sinumang gustong isimbolays ang
salitang oral.
 b. Ang mga simbol na gamit ng mga linggwist
sa US sa halip ng mga simbol ng IPA
PRODAKSYON NG MGA TUNOG
 Ang mekanismo ng prodaksyon ng salita ay
binibuo:

a. sors ng hangin
b. sors ng tunog na nagpapagalaw sa hangin
c. set ng mga filter at mga resoneytor na
nagmomodifay ng mga tunog sa iba’t ibang
paraan.
Mekanismo sa Pagsusuri ng Tunog

 Baga- nagsusuplay ng hangin

 Laringks- na tinatawag sa Ingles na Adam’s

Apple ang sors ng tunog na kung saan
naroroon

 Vokal – kord isang pares ng manipis na masel

na pinagagalaw ang daan ng hangin
Ang mga Filter naman ay ang mga
organ sa itaas ng laringks:
a. faringks – ang bahagi ng lalamunan sa
pagitan ng laringks at ng oral –kaviti

b. oral –kaviti

c. ang neysal -kaviti na siyang daanan sa loob

ng ilong
KLASIPIKASYON NG MGA TUNOG O
SEGMENT
1. Mga Katinig (voiced) - ay ganap na ginagawa ang pagsasara o
pakipot sa vocal track / b c d f g h j k l m n p r q s t v w x y z ?/

2. Mga patinig ( Voiceless)- karaniwang may tunog ang gingawa

sapagkat halos walang gingawa sa vocal track / a, e, i ,o, u /

3. Mga Malapatinig (Glayd) - ay hindi katulad ng atinig na isang

nucleus, ito ay mabilis na binibigkas
Tagalog (y) – ( l ) kami’y tulay
Waray ( w ) – (u) Wara- Wala Tawo- Tao
ARTIKULASYON NG MGA KONSONANT

Dalawang bagay na dapat pansinin:

 A. ang punto ng artikulasyon

 B. ang paraan ng artikulasyon
 Mga Katinig
 Sinasabing ang dila ay ang pangunahing
artikulador maari itong ilagay sa iba’t ibang
posisyon sa ating bibig.

Bahagi ng dila
 Tip – makitid na erya sa dulo
 Bleyd- parteng kasunod ng tip
 Katawan – pangunahing bahagi
 Likod- pinakalikod na bahagi
 Ugat- parteng nakakabit sa lalamunan
MGA PUNTO NG ARTIKULASYON
1. Lebyal – sinasabing lebyal ang anumang tunog
na gingawa ng makasara ang mga labi. Baylebyal-
ang tawag sa mga tunog na gamit ang dalawang
labi.Labyodental naman ang tawag sa mga tunog
kung nilalapit ang ibabang labi sa mga ngipin sa
itaas.

2. Dental – Sa paggawa ng mga tunog na dental,

tinatamaan ng tip o bleyd ng dila ang likod ng mga
ngipin sa itaas. Interdental- ang tawag sa mga
tunog kung nilalagay ang tip ng dila sa pagitan ng
mga ngipin.
3. Alvyolar- tinatawag na alvyolar ang mga tunog kung
tinatamaan ng tip o bleyd ng dila ang alvyolar –rij.

4. Alvyopalatal - Sa pagitan ng alvyolar –rij at ngalangala

, ang eryang kasunod o pagkatapos ng alvyolar –rij ang
tinatawag na alvyopalatal . Kapag inaakyat ang tip o di
kaya ang bleyd ng dila sa alvyopalalatal ang tunog.

5. Palatal- Ang ngalangala ang pinakamataas na parte

ng loob ng bibig. Palatal ang tunog kapag tumatama o
lumalapit dito ang dila.
 6. Velar – Velum ang tawag sa malambot na erya ng ngalangala na
malapit sa lalamunan. Tinatawag na Velar ang mga tunog kapag
tumatama o lumalapiot ang likod ng dila sa velum.

 7. Uvular- ang nakalawit na laman sa may velum ay tinatawag na

uvula o Tag. Tilao/ tilaukan. Kapag tumatama o lumalapit dito ang
likod ng dila , tintawag ang tunog na uvular

 8. Farinjal- ang faringks ang erya sa lalamunan sa pagitan ng uvula

at ng laringks. Farinjal ang tunog kapg inuurong ang ugat ng dila o di
kaya ay sinisikipan ang faringks. Matatagpuan ang mga ganitong
tunog sa ilang mga wikang Semitik at Arabik.

 9. Glotal - maliban sa voysing nagagawa rin sa pag-impit ng glotis

ang tinatawag n glotal ng mga tunog
Mga Paraan ng Artikulesyon
Oral at Nesyal
Oral na Tunog -ang nagagawa kung sa bibig
lamang dumadaloy ang papalabas na hangin.

Tunog na Nesyal – resulta kung dumadaloy anng

hangin sa neysal – kaviti kapag nakababa ang
velum at pinalalabas ang hangin sa ilong.
Mga Stap(Stop) – ganap na pagpigil o pagbara
ng daloy ng hangin sa bibig sa paggawa ng
mga stap (minsan tintawag na plosiv)
MGA FRIKATIV (FRICATIVE)
 pinapadaloy ang hangin sa masikip na daanan
ngunit tuloy- tuloy pa rin ang daloy nito at
nagkakaroon ng hagod parang sumsagitsit
ang hangin dahil sa makitid na daanan nito.
MGA AFRIKEYT (AFRICATE)
 May pagpipigil ng hangin sa simula at
sinusundan kaagad ng pagbibitiw nito tulad ng
frivative.
MGA LIKWID (Liquid)
 Nabibilang sa mga kontinuwant ,pero hindi
sapat ang obstraksyon ng daloy ng hangin sa
bibig par magkaroon ng friksyon gaya ng
nangyayari sa frikativ.
2 Klase ng mga Likwid
1. Lateral- Sa paggawa ng tunog na ito, inaangat ang tip
ng dila sa dental o alvyolar na posisyon pero nakababa
ang mga gilid kaya nakakalabas dito ang hangin.

2. Palatal –Lateral- ginagawa nang nakaangat ang

katawan ng dila sa ngalangala.
MGA IBA’T IBANG KLASENG R
karaniwang voys ang r, pero may mga voysles
din i, e.
May sari-saring r sa mga wika sa mundo:
a. Tap
b. Retroflex
c. Tril
d. Uvular
Mga Silabik-Likwid at Neysal –

Mga Glayd o Semivawel/Semikonsonant

Mga Vawel - nagiging reasoning chamber ang

bibig kapag binibigkas ang mga vawel kaya
nagiging buo ang mga tunog ng mga ito.
Monoptong- ay isang simpleng vawel

Diptong – ay sekwens ng vawel at glayd

 Deskripsyon ng mga Vawel
 Posisyon at Parte ng Dila
# pataas
# paharap
# Pababa
# Palikod
# pasentral
Mga Suprasegmental
1. Tono
2. Haba
3. Stres
MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG!