MATINI SEA NAMA KATA

· de Abrahamni de, Jisu lonona reangaoni Kristoona kingking

paudn1 '
1 •
ristoni skang chasongrangm chasong chibri.
I( 2 Abraham Ishakko baaha ; 18 Jisu Kristoni atchia indake
kitaP'i5hak Jakobko baaha ; aro ongaha. Uni magi pa 1fariamko
ar~ b Juda aro uni jong.giparangko Josephna kupakmano, uamangni
Ja 1. 3 aro Juda Tamaroni Pe- damsan dongna skangan, Gisik
baa au 'Zerako baaha ; aro Perez Rongtalgipaoni onge, uni oko keako
rezm
t1 ronko baaha ; aro
H ezron R am- uina manaha. 19 Aro uni segipa
nez R Am .
k baaha ; 4 aro am mma- Joseph toromi ongani gimin, uko
d~bko baaha ; aro Amminadab parake kratchaatna sikgija, uko srik-
Nahsonko baaha ; aro Nahson Sal- srik galna mangsongaha. 20
monko baaha; 5 aro Salmon Rahab- Indiba iarangko chanchimitingo, ni-
oni Boazko baaha ; aro Boaz bo, Gitelni · sagre jumangchi una
Ruthoni 0bedko baaha ; aro Obed mikkang pa·e aganaha, 0 Daudni
Jesseko baaha ; 6 aro Jesse Daud depante, Joseph, na·a nangni jikgipa
rajako baaha. tiariamko antangona rim·bana da·-
Aro Daud Uriani jikoni Solomon- ken ; maina uni oko kegimin Gisik
ko baaha ; 7 aro Solomon Reho- Rongtalgipaoni onga. 21 Ua de-
boamko baaha ; aro Rehoboam panteko begen ; aro na·a uni bi-
Abijako baaha ; aro Abija Asako niu,ngko Jisu mingna nanggen, mai-
baaha ; 8 aro· Asa Jehoshaphatko na ua antang manderangko ua-
baaha; aro Jehoshaphat Joramko mangni paprangoniko jokatgen. 22
baaha ; aro Joram U zziako baaha ; Ia pilakan ongaha, maikai katchinik-
9 aro Uzzia Jothamko baaha ; aro gipachi agangimin Gitelni ia kata
Jotham Ahazko baaha ; aro Ahaz chusokgen,
Hezekiako baaha ; 10 aro Hezekia 23 Nibo, ua metra oko kegen,
Manassekc, baaha ; aro Manasse aro depanteko bagen,
Amonko baaha ; aro Amon J osiako Aro uamang uni bimungko
baaha ; 11 aro Babylonchi reangani Immanuel minggen ;
salo Josia Jekonia aro uni jonggipa- uko peskaon, Ching b~ksa !sol, onga.
rangko baa.ha. 24 Aro Joseph tusiaoni chakate
12 Aro Babylonona reangmano Gitelni sagreni geeta gita jiktangko
Jekonia Shealtielko baaha ; aro antangona rim·baaha ; 25 aro de-
Shealtiel Zerubbabelko baa.ha ; 13 panteko bajana kingking u~ ':1ko
aro Zerubbabel Abiudko baaha ; uikujachim ; · aro ua ua deni b1m-
aro Abiud Eliakimko ha.aha ; aro ungko Jisu mingaha.
Eliakim Azorko baaha ; 14 aro
Azor S;\dnkko baaha ; aro Sadok 2 Herod raj_ani ~ala J ~deani Beth-
Aki1nko baaha ; aro Akim Eliudko lehemo J1surn atchimano, nibo
Laaha ; 15 aro Eliud Eleazarko uigipa manderang salaramchi Jcru:
baha ; aro f.leazar ~fatthanko salemona rebae aganaha, 2 J ihudi-
haaha ; aro }.fatthan Jak?bko. ba- rangni raja atchigipa bao ? Maina
aha. Jlkob ~1anamm se chinga salara~chi uni askiko nikaha,
OSe 't k16 baro
Jat I P. 1 o aa11a..'... la.•sto~fariamo
·
m111,Ta.
Jisu aro uko . olakma 1ebaaha. 3 lako
Herod ra,a "' knaao ua at·o un bak.sa
0

c uaha
17 I ·, jcko Abrahamoni
("l,.n :=> D
au d - Jerus_alem gimik J a;iire_ngaha. 4 Aro
ndake · . ha~onlT chibri, ua p1lak kamal dalg1parangko
ona k'mgk'·mg g1. m1k c ,,. reangaona o
111and erangna Sastro skigiparaaro

► •ngking cbasong c '

1
~ J.
k:o Daudoni Babylo;rri aro Baby• ko rim·chimongc singaha, Kr~~~
 2
' .· - '' . .
MATI .'' , .
l ,, • • ,
2 : 5-23 , 3
I : '••

bao atchigen ? 5 Uamang · una asongon a rcangah a ; 15 aro Her

aganaha, Judcani Bcthlche mo ; ni sijana kin~king uano donga~·
maina btchinikgipachi indake ·
gnang,
~a maikai katchini kgipach i aga'18il'lli ;
·Gitelni . ia kata : chusokgcn, . An n
6 Aro na·a Bethlehem; Judani .Egyptoniko anta';f dcpantcko <4a!a
. asong,·. . ·' . aha. 16 U non crod uigipa lrlan•
.. Na·a Judani . pamong rangni
giscpo mamung dakcba
derangni antangk o tolpinapako nih
kaonang bcaha, aro uigipa ~
· chonbat ja, rango nameda ke si~g~ je salko uia:
· Maina nangoni pamong ong- chim, uandake n bds1 gni aro uko
katgcnJ · . sokgijag ipa bilsini mea bisa Beth.
Ua angni mande Israclran gko lchemo aro uni scpango gnang kak-
nirikgen . ketka, mande watate sootataha. 17
7 Unori . Herod ua uigipa : mande- Unon Jeremia · katchinikgipachi a-
rangko sriksrik okamc,· ua aski basako gana ia lea ta chwoka ha, ·
ongkata chim, uko namedak e sing- . 18 Ramao kurangk o knaaha
aha. 8 Aro uamang ko Bethlehem- Grapa aro namcn kalima:
ona watatc ua aganaha , Nasiman g ni ; Rahel detangrangna
rcange namedak e ua bisani gimin grapa,
am·c nibo; aro nikinana haoa ang• · Aro kadimen a sikjachim,
naba aganebo , maikai anga_b a rcange .· maina uamang dongja.
uko olakina mangen. · 9 Rajani 19 Herod simanoa , nibo, Gitelni
aganako knac uamang reangah a. · sagre Egypto Joscphn a jumangchi
Aro nibo~ salaramchi jc askiko nika- mikkang pa·e inaha, 20 Chakatbo,
chim, ua, jeo bisa gnangch im uani · ua bisako aro uni maako rim·e Israel
kosakona sokange tomtom dongja- asongona 1eangbo ;· maina· bisani
skal, uamang na skang skang reang- jariggiko a m·gipar ang : siaha. 21
aha. , IO Askiko nikc uamang nam- Unon ua chakate bisako aro uni
en katchabc aha. 11 Aro uamang maak.o rim·e Israel asongon a reba-
nokningchi nape uni magipa Mariam aha, 22 Indiba Judeao antang pa•
baksa ua bisako nikaha ; unon ua- gipa Herodni biapo Arkelaus raja
mang tuchikopc uko olakiaha ; aro . kam ka·enga ine . knaemu ng 1 uona
antangta ngni gam donchakanirang- reangna kenaqa ; aro j umangchi
ko oc on·anirangko, sona aro kun- Isolni geetako ·mane Galili jolona
duru aro · murko• · on·aha. 12 reange · 23 Nazaret h minga songo
Herodon a repilangjachina jumang- ' songdon geaha ; maikai, Uko Naza-
chi Isolni bcng·ani gimin, uamang rethnigip a minggen , inc katchinik-
rama gipinko songtangchina reang- giparangchi agana kata chusokgen.
aha.
13 Uamangni rcangmano, nibo
GitcJni sagre Josephn a jumangchi
milling pa ·c inaha, Chakatbo, ua 3·
Uororo Johan Baptize ka·atgipa
bisako aro uni maako rim·e Egypt . rebacJu dcani bakrao aganprak~
arongchi katangbo, aro angni nangko m~ha, Gisik pil · bo ; 2 maina salgim
aganjana kingking ' unon dongbo • son~nok sepanga ha. 3 ~lair,a ia~
rnaina J f erod bisako nisina uko am·: ~a Jeni gimin lsaia katchini kgip3(h1
nuia. 14 Unon ua chakatc walo mdakc aganaha ,·
bisako ar<J uni maako rim·c i Egypt Dakrao aganprakgipa saksani
. '
kurang ;
--- --- ---
Kunduru aro mur sirrailbcgipa chachat
Git("lni ran1~1ko daksoho,
Uni reaniko dimbren gat~. .
magni onga·. 4 Ua 'johanni hara utni kamdlr.o
, :6-11; 4: 1-15 MATI
dab, aro ~ ba matbigilni, nuanikbea· ine . aaJcieDi -kurangko
•
a,o uai cha·ana gukr~ aro b ~ - knaaha. . ,

ni bija bitchi ongachim• . 5 Unon

Jerusalem aro pilak Judea aro ·Jor- ~ Unon Diabolni dabnajoako
c1&nni scpang jolrarig pilakan uni ._ manna Jisu Gisikchi bakraona
JD,ikkangona rcange, 6 antangtang - riJn•angako manaha. 2 Aro sal
ni papko kurachake Jordan chibimao sotbri wal sotbri okumu cbakmanoa
uni jakchi baptize ka·atako man aha. ua okkriaha. 3 Unon dakmajogipa
7 Indiba Pharisi aro · Saddukiran g- rcbac una aganaha, Na·a lsolni De
oni bang·en antangni baptize ka·- ongode, ia roongrangko .pita pil·-
ata0na reb~o. nikc, ua uamangko cbina aganbo. ·4 lncliba ~ agan-
inaha, 0 chipun1 madrang, kaonang- chakc inaha, • Sea gnang, Mandc
gnioni katchina sa nasimangko de- pitaarichi tangjawa, incliba Isolni
mcsaaha ? 8 Uni gimin gisik pil·ana kusikoni ongkatgipa pilak katachi
krakra bitcko nangbo. · 9 Aro tanggcn.. 5 Unon Diabol uko rong-
Chingni paa A~raham gnang ine: talgipa songjinmaona rim·angc, to-
aganna chanchmab e, maina anga rom nokni protchongo chadengate
nasimangna · agana, Isol Abrahamna una aganaha, 6 Na·a Isolni De ong-
ia roongrangoniko dedrangko .atchi- ode, chokonbo ; maina sea gnang,
atna ama . .. ro Aro bolrangni ja- U a nangni gimin antang sagre-
pango daol?a rua dona gnang, : _uni .,. rangko gcetgcn ; .
gimin nama biteko.. nanggijagipa Aro na·a roongo n ~ jaako
bolantiko denpce , waalo gala. 11 nangtingatj ana .giia,
Angade· gisik pil·ana chio nasimang- Uamang antangtangn i jakrango
ko baptize ka·ata ; ·. indiba , angni nangko dctomgen. . .. _
jamanchi ·rebaenggip a angna bilak- 7 Jisu una inaha, Aroba sea
bata; .uni jakopko ra·timna · anga gnang, Na·a antang Isol Gitclko
nitopaja.~ Ua :nasimangko · Gisik dakmajonabe. 8 . Pil·e Diabol uko
Rongtalgipao aro waalo baptize ka·- namen chubegipa abriona rim·ange
atgen. 12 Unijako uni ruan gnang, agilsakni · pilak songnokrangko, aro
ua antangni nakramko namedake uarangni · rasongko mesokaha ; 9
rongtalatgen, aro antangni .miko aro una aganaha, Na·a angko tuchi-
jamo · chimonggen; indiba bebuko kope olakiode, anga iarangko nangna
kimitna amgijagipa waalo so·gen. on·tokgen. 10 Unon Jisu uko
· 13 U non Johanni jakchi baptize inaha, Ianoni. ,katangbo, • Satan ;
ka·atako manna ine Jisu Galilioni maina sea . gnang, Na·a antang
uni mikk.angona~ Jordanona rebara. lsol Gitelko olakibo, aro ukosan
14 lndiba, Angasa nangoni baptize manibo. 11 Unon Diabol uko wat-
ka·atako manna nanga, indiba na·a angaha, aro_·nibo, sag1 erang rebac
angona· rebaama ine, ua uko beng·- una dangdike on·caha.
engachim. 15 Indiba Jisu agan- . 12 Aro Johanko jako on·aha in-
chakc una inaha, Dao ongna on·- aka knaon, ua Galiliona rcangaha ;
kubo, maina indake darang toromko 13 aro Nazarcthko watc, sagal rik-
chusokatan anchingna kraa. U non amo, Zcbulun aro Naphtalni arigrik-
ua una on·aha. 16 Unon Jisu bap- o dong__~ipa Kapcrnaum o dongc-
tize ka·atako mane chioni · bakan aha ; 14 maikai Isaia katchinilgi pa-
gakataha • aro nibo·, una salgirang- chi iodine agana chusokgcn,
ko oaha,' ~ro ua lsolni Gisikni paroa 15 Zcbulun asong aro Naphtalini
gita ongonbaako , aro antangni .ko- asong, ·
sakona rcbaak.o nikaha. 17 Aro mbo, Jordan nalsao sagalchibara,
Ian angni kuara Dcpantc, iano anga Gipin jatrangni Galili, .
 MATI 4 : 16-25 ; ~ : I .. 1t

' 11 Je 1111Rderanr andalao UOIII·

mgachlm,
.. 3 Giaiko bng•~par•ng -.
1

mangnan. ·
. .
1enga ; maina salgiru songnok -.
.
·
Uaman1 teng·beako nlkaha, .4 Kalim~ipara_ng anRnga ; rnai.
Aro je manderang 1ianl • 10111 na uamal\gko kadameatgen.
·aro jagringo uongenga-
5 Sontolgiparang an~nga ; DJai.
chim, , na u.amang aako manr1k~en.
· U■ mangna seng·a naah~. 6 To,omna okluigipa ar? ria~
17 Untahal Jisu aganprakna
abachenge . aganaha, Gisik pil·bo, siltgiparang ansenga ; mama ua-
maina salgini songnok ~pangaha. mangko okkaatgen.
18 Aro Galilini sagal rikamo 7 Kasachakgiparang aruenga ;
reroromitingo Pi tor minggipa Simon, maina uamang k.a.sachakako mangcn.
aro uni jongtang Andrew, ia adasako 8 Ka tong rongtalgiparang ~nscng.
sagalo chck galcngako ua nikaha ; a · maina uamang Isolko nikgcn.
' 9 Nangr1matg1parang
. . ansenga;
maina uamang natok rim·gipachim.
19 Unon . ua uamangko aganaha, maina uamangko Isolni depantcrang
lmbo, ang jaman jaman ; anga inc ingcn. .
nasimangko mandc rim·giparang 10 Toromni asel arika mangipa-
dak.gcn. 20 Unon uamang bakan rang anscnga ; maina salgini song-
chckrangko watc un baksa rcangpa- nok uamangnin. 11 N asimang an-
aha. 21 U noni rcangc ua gipin senga, jensalo mandcrang angni asd
adasa, Zcbcdeeni de J akoh aro uni nasimangko intckgcn, aro arikgcn,
jonggipa J ohanko, . uamangni paa aro tole mamanti namgijak.o agan-
Zebedee baksa ringo uamangni chek- gcn. 12 Nasimang katchabo, aro
ra ~ko taricngako nikc, uamangko kasrokbo ; maina salgio nasimangni
okamaha. 22 U non uamang bakan mangni bang·a ; maina uamang
ringko aro antangmangni paako n~imangna skanggipa katchinik-
wale un baksa rcangpaaha. g1parangko indaken arikachim.
· 23 Aro Jisu pilak Galilio rcroroc 13 Nasimang aani kari ; incliba
uamangni gilja nokrango skiaha aro karini suua gimaod½ maichi uko
songnokni nama katako aganprak- suuatge~ ? Ua apalchi gzlako, aro
a~a~ aro mander~ngni gisepo pilak mandem ga·belbclako manana agrc
b1ahrang aro p1lak bilgriarangko
mamungnaba namjaha. 14 Nasim-
a~engataha. 24 U non Syria gi-
ang agilsakni seng·a. Abrini k.o-
m1kona uko mingsinga gipangaha ;
sako. dona songjinmako donnun.1
aro uar_n a?g . pilak sagiparangko,
mamanta b1at1 aro saknaa mangipa- m~nJa. ~ 5 . Aro manderang tochri
rang, aro kore chagiparang aro soc donru nmgo donja, indiba gas.:ini
dek<lekc g_itilgiparang, aro ~nma kosak~sa. dona. ; unon ua noknin~o
gc,ka ongg1parangko uona rim·ba-
dongg1pa
U ' P·11 a kn:i ten~"'Su.1. ·l 6·
aha ; aro ua uamangko anscnga t - a~i<lakc m:indcran~ni miU..u,~\)
aha. 25 Unou Galili aro Dekapulis k:;unangni 3
scnra t~,;~suchin~,. IU3i-
.k ua.m ng nas1m;m~111 u.\m-1 kJmk\l
a~o Jcrusal.er~ aro Judea aro Jonfan-
111 nal~1oru Jmma l,ang·a un Lak.sa ;~~ac nasiman~ni S:,t~i,) i!,ms_~ip.a
rt,UJf~r,.iaha, · ko rasol\g duatn.a m~rn~l"n.
. 17 ,\nga l\i.uul\) .,N L.;h:hinik-
5 A,o jinrn.\rara,.k.o nikc i\l,ri-
ll;t ~•parnnJ(ni k~t.,ko ~im.a.1t1u rd>.,..ih~
C>n3 _d,>a~J!af~a. U11on ua 11 .,1111 i:· . n
111
"
1
·
' · ; gnn~atn.a
da·cl \~fl\;J\l ·
I'( b aJa,

oa uru ~11111i:g1J"'r:"'K uo11., tdi., . ~t >.\ ~hus,,k~tn.,. 1U l\laina be-

~h~, 2 aro Uil km1k oc u~111,111l:"·' ll .""~°'. n.,sunangna agana, A-'
aro .~ l~a R'!naj.uu1 kingling, pil.u.illl
andme skiaha,
ongJ~s.kal naamoni outimintiba gima•
 5
~ 19 Uai ' gimin je , mandc ia
gesa gimaan, aro nangni been gimik.:
i'_ClaDirangni · giseponi chonbatgipa
~ o pegen, aro mandcrangna ko noroko galgijan nangna namhata.
~akc skigen, uko salgini songnoko 30 Aro nangni jakra nangko jagido~
cbonbatgipa · ingcn ; _indiba jc ato?e, uko sote ·nangoniko galatbo,
iaande uarangko man1gcn aro skigcn, maina nangni bcenni bak gesa gima-
an, aro nangni been gimik norokona
uko salgini .songnoko dalgipa ingcn. reanggijan nangna nambata. . 31
20 Maina anga nasimangna agaria,
Aroba agana gnang, Jiktangko gal-
5astr0 skigiparangni aro Pharisirang- gipa pilak mande una galani lekako
ni toromna bate nasimangnin bat- see on·china: · 32 indiba angade na~
~e, nasimang mamung dakcba simangna agana, · Tilekani · aselna
salgini songnoko · ~apjawa. . · agrc, jiktangko galgipa pilak mande
21 Aro, Mantle sootnabe; soot- uko tilekgipa dakata; aro ua. gal-
gipa bi~o sasti mangni ine, skang~ gimin mechikko kimgipa mande ua•
gipa manderangna aganaha · inc ha tileka. _ _
oasimang knaaha : 22 indiba ang- 33 Pil·e Na:a tole mikchetnabc,
ade nasimangna agana, Antang indiba . Gitelna nangni .mikchetako
jongadako kaon~nggipa pilak mantle chusokatbo _ine, ··skanggipa mande-
bichalo sasti mangni ; aro antang rangna aganaha inc :nasimang .kna:
jongadako Reka ingipa mantle mel- aha : 34 indiba angade nasimangna
aao sasti mangni ; _aro, Na· a goka agana, Marni.mg dakeba mikchct-
inc ingipa mande waalni noroko nabe ; salgiko rim·e mikchetnabe ;
sasti mangni. 23 Uni gimin pa·a inaina ua Isolni singhason ; 35 aro
ganchiona on.. aniko ra·baode, aro aako rim·eba mikchetnabe; maina
uano antang jongada nangko mai- ua uni jaarangni ampok; ·aro Jer~-
bakai matnanga·ine gisik ra·ode, 24 salemko rim·eba mikchetnabe ; ma1-
indide unon ganchini_ ~ik~ngo na ua Raja · _dalgipani. songji~a~
nangni on·ariiko do_n angemung :re.; 36 Aro an tang skoko_·r_u n·cba . mik•
angc antang jongadamung nangnm: chetnabe .; ·- maina kni · ding:sakoba
chcngkubo, jamano rebac na0:g~1 bokatna ha simatna .na·a amJa. 37
on·aniko on· bo. 25 Nangko _nali~ Indiba · nasimangni ag~na, O_c, ~ ;
ka·gipa nangko bic~al ka·g1p~m Ihing,)hing, ongchina -; ~~u!1a 1a:
jako on·jana, aro b1cha~ k~·gipa rangna agrc pilakan namguag1paom
nangko peadani jako on-Jana, ar_o onga. . - _- · , . . 1: .
nangko patoko galjan~ g_i~, nalis - 38 Mikronni p~l m1kron, aro
ka:gipa baksa . ramadilopitmn, un wagamni -pal wagam, ine · ag_an~a
bafsa bakan riamgrikbo. · 26 Behen ine nasimang _knaaha; 39 md!ba
anga nangko agana, Pai kapsakoba angade ~ nasimangna· agana, ·Nas1m-
chotsrangjaskal na·a m~u!1g dake• ang namgijagipako. ~arad~aknabe ;
ha unoni ongkatbana manJawa. ·. indiba saoba nangm Jakram, nateng-
ko satkapode., nateng samsakoba
27 Tileknabe ine, agan~a ~~e d una: anpilbo. 40. Aro saoba nangko
nasimang - knaaha : 28 m 1.k~ • ·- ka·e nangm cholako ra·sekna
angadc nasimangna agana, Mechi na1i 5 . hi ak b
skode, indide hara c n o a ra .n~
ko sikbcc nigipa mande antang
katongo un baksa tilekmanaha. 29 on·bo. 41 Aro saoba nanto mail·1
rim·ode un b · a nia1
sana begal
nina reangbo. 42 Nango b"ig1pa~a•
~o nangni jakrani mikron nan~ko '
Jagidotatodc, uko ote · nang<;>mko gon ·bo, aro nangoniko ra·cl1~kna s1k•
galatbo ; maina nangni beenm b~ . be .. .
i ana jangg11atna • . · · .
g P 43 Antang songsulna kasabo, m•_
k Reka-Jbri kusik onga; uni orto Algri diba bobilk_o mitchibo inc _aganaha
on. . .
4 MATI 5 : 4M-8 ; i : 1-21

Hifti ~ baaha i • ff iadiba dringo nap~, aro doga ohipc~

. . . . . . 11aaiaangaa qana, · Nasim• dongnue donggipa nangni . taao
ans antaagtang bobilrangna kasabo, bibo ; unon dongnuao nikgipa naag.
aro nasimangko arikgiparangna bi- ni Paa nangna on·skagen.
cbakJ>o, 45 .maikai nasimang nasim- 7. Aro biao gipin jatrang gita in-
angni salgio _·. , donggipa . Paani dinan . , mingsanko mingcha~
dep~~ng , onggen ; maina ua maina uamangni bang·a agananini
namg1Ja aro namgiparangna antang- gimin ua_mangk<;> . knach~cn. inc
salko ' naata, aro toromi aro' toromi uamang , chanch1a. ~ U n1 g1111in
onggijgiparangha ' · mikka , ; waata. .
nasimang uamang g1ta ongnabe
. ,.
46 Maina . ~ nasimangna kasagipa• maina nas1mangna · ma1 maiko
rangna ··nas~mang · kasaode, nasim- nanga, uo bina s~an~a~ nasi~gni
angni mangni mai ? Kajina gilgipa• Paa · uia. 9 Um g1m~n nasnnang
rangba , indaken dakJama ? . 47 Aro indake bibo, 0 · salg~o ~onggipa
nasimang antangtang jongadarang- chingni . Paa, . nangn1 b1mu~k.o
kosan mangmang salam ka·ode, indi- rongtala ine intokc~ina. 10 _Nang-
de mai bataniko daka ;? -Gipin jat- ni songnok ongbach1na. Salg10 mai-
rangba indake .dakjama? 48 Uni kai, uandake aaoba nangni narooika
gimin nasimangni salgio :•donggipa chusokchina. 11 Chingni cha·na
Paa-maikai chus0kgipa .onga, nasim- riangako . daalo chingna . on·bo. . 12
angba indaken ch~sokgipa·. ongbo. Aro chingna gro nanggiparangko
, , ' ' 1 l '').
chinga wataha gitan chingni gro-
6 Manderang nikchina uamangni rangko . watbo. ·13 Aro chingko
· mikkarigo . , nasimangni torom dakmajoaona . rimnapnabe, indiba
kamko ka·jana · gisik rakbo ; uko namgijagipaoniko _· chingko jokatbo.
dakode nasimangni salgio donggipa 14 Maina . nasimang manderangni
Paaoniko nasimangni ·:mamung namgijarangko watode, ·nasimangni
mangni · dongja·; · · . · · salgini Paa_· nasimangkoba . watgen.
2 Uni .g imin na·a kasae ·on·an 15 lndiba nasimang _manderangni
salo manderangoni rasong chana ine, namgijarangko watjaode, nasimang-
gilja nokrango aro ramadilmao cha- ni ·Paa ba nasimangni namgijarangko
chipilgiparang ,maikai . daka, , na·a watjawa. , · ·
indake antang mikkango singga sik- : 16 Aro nasimang okumu chakani
nabe. Behen anga nasimangna agan- salo chachipilgiparang gita kusimtek·
a, Uamang antangtangni mangniko tek daknape; m~ina uamang okumu
mantokaha. : 3. Indiba na·a kasae chaka ine manderangna mesokna
on·ani salo, : nangni ' jakra mai ka•..; mikmenggugu daka·.~Behen anga na-
enga uko: nangni jakasi uijachina ; simangna agana;" Uamang antang-
4 maikai nangni kasae <>n·a dongnue tangni mangniko mantokaha. 17 In•
onggen ; unon dongnuao nikgipa diba na·a okumu chakon; 18 maikai
nangni Paa nangna on·skagen . . na·a okumu chakenga inc mandc-
5 Aro bian salo chachipilgipa- r~ngna mesokani ongjawa, indiba
rang gita ongnabe ; · maina mande- dongnuao donggipa nangni · P.tana
rang nikchina ine uamang gilja o~ggen, nangni skoo to pilbo, :\ro
nokrango aro sorok bi brarango cha- m1ksu~o ; u_non dongnuao nikg1pa
denge bina namnika. Behen anga nangm Paa nangna on·skagcn.
nasimangna , agana, Uamang an- · ·19 Nasimang agilsako antang·
tangtangni · mangniko mantokaha. tangna gam c~imongnabe, jco joong
6 Indiba na·a bian salo antang nok- aro maram g1maata, aro jco cha~-
giparang cho·pongc chaua. 20 If!d•·
-Greek -kusiko,-sorokran,ni konaran,o. ha salgio antangtangna gam chim·
 lla.4 •i11 f 1-11 MATI
,,. I rv--'
~• joon& aro mai-am gi- Uni gimin knasaln a sintenab e : mai-
""1'?• aro jeo chaugiparang cbo·• - na knasal •antangn a · sintegen . · · Sal
111aatJa~b&Uja. . 21 .· Maina jeo nang• 1ana antangn i _namgija chuo~g a. -· ·.
~ns:. unoo.na ngnikat ongbaon ggen.
-~2 'Jdikron ·anni .toch.ri; uni gi- 7
. . ..
~ichal ka·nabe , !'laikai nasi~-
.0 nangni mikron .rongchingode, ·.. ·· angko . bichal ka·Jawa. 2 Ma1-
:n,ni angimik tengsug en; 23 indi- naje bichalch i nasiman g bichal ka·a,
bi nangni mikron namjao de, nangni uachi · nasimangko bichal . ka·gen ;
angirnik andalge n. Uni gimin nang- aro je tochakanio nasiman g toa, uano
donggipa · seng·a andala ongode, nasiman gna togen. 3 Aro ~ang
~ ,nairongpile andala ! 24 Pilak- - jongada ni mikrono donggip a bisem-
ba gitel sakgnini nokol ongna amja; semko maina . nia, indiba antang
JJJAina ua sabako berie s~gipin na : mikrono donggip a bilbang ka chan•
ka5agen; ba saksako nangrlm e,._ sak- · chija.? 4 Ba na·a antangj ongada na,
gipinko chonnikgen. Nasima ng Isol".' Nangni mikrono niko -. bisemse mko
ni aro gamni nokol ongna amja. • galna angna . _on·bo :inC? maidak e
25 Uni gimin anga nasiman gna agangen~ aro nibo, antangn i mikron o
aga_na, M~ik<? cha:gen ringgen ~ne bilbang gnang ? . 5 Chachip ilgipa,
nasunangm . Jangg1na, · aro ..maiko skang nangni mikrononiko bi~bangko
gangcn _chingen ine ~siman gni -be• ·galbo unode.. nangni jong~da ni mik-
1

enna smtenab e. ·, . Cha~anina . bate rononik o ; bisemsemko •galna 1. na·a

janggi, aro .. gana· chinani na . bate ,niksenggen.- .. · . -,.>_ ·.. ~->. ·
been batjama? 26 Sakoni dodrang • -, . 6 Acliak.rangna:, rongqua kQ_ -
on·.
ko. nibo, uarang satja, aro ,_raja, aro ,nabe, _aro . nasiman gni muktar angko
jamo . chimon gja··;. indiba -i;iasim- -, wa.kni mikkango-galrtabe, maina ua-
angni salgini Paa uar·a ngna . alenga. · ·rang _:a ntangta ng · jaachi - ga·belb ele
Nasimang , uarangn a bate namen nasiman gko ·chikpiln aba donga.
nambatjama _? 27. Aro nasimangoni · 7 Bibo, unan ~siman gna on·-
sawa sintee, an.tangn i janggi tangani · .gen; am ho, .unori nasiman g :· nik-
bilsiko . miksaba batatna ama .' ? 28 ' gen ; doktikbo, .• unon .nasima ngna
Aro gana chinani na _.m aina $intca .? doga osogen. - 8. 1v1aina · sa,kanti , bi-
, Abao donggipa bipalran g maikai gipa . man~, aro., am·gipa ,nik.a;: aro
~haa nie chanchibo~ .- U arang -gam- : doktikg ipana . doga. osogen• .:•9 Ba
Ja, aro kildingba rikja· ;- ·.29 indiba na.,imangni gisew -antang ni,depa ntc
a~a nas~an gna agana, Solomonba, . pit¥tO biode, una roongko _o n·gipa,
u~1 rasong gimikan , ~ iarango ni gesa : ha '. natokko biode~ . 10 -una chipuko
gita.· nitoe _ganJa , chirijac him. ,· 30 -<;>n·gipa ~ sawa ·.. ~ande : gnang ? 11
Ind1de daalo . gnange;. ,__ aro-, knal~ : Un~ gimin !1asimang namgija ongeba
chudapo gal~ko mangnigipa_ abaom nas1man&n1 d~ra~ na ua~nam ako
ornko Isol. l~~a~e ,.gan_at_ch1nato~de, , on·na Ul~e, 1ndi~e, ma1~ongpile
bcberahreg1Jag1parang, . ua nas1m- . ,bate salg10 dongg1 pa nasunan gni
;~gko .ba~es~ ganatch inatj~ge nma .? Paa, uo bigipar~n~n~ namnai niko
1

M ~n1 ~1m1n, - !\1aiko ·;cha~gen,- ha on·gen ? ~2. U~1 g1_m1n nasim~ n~na
. cht•ko r1!1ggc~, ha ~1aiko gan~~n manderanp;n1 ptla~ Je_dakako nasim-
ia ng~n me sn~t~nab_e ; . 32 ma1na ang namn1.kgench1m, 1ndakcn nas~m-
Mar~l~ on ~1p1n Ja~ran$' am·a. ~ng,ha . . uamang na ·. d~k?O ! matna
na na . 1a pilakko n , · nasunan gna 1an n1a1n aro katchm1 kg1para ngni
ui:ga, me • ~asiman gni · salgini Paa kata. : . -~ .
3
tor~n/ ln?1ba uni song~o k. aro .13 Ap~hon a _ch~lgugako napbo -;
kon ko ~m chcngbo, unon 1a p1lak• n1a1na g1niagmch1na dakang gipa
nas1 mangna · on·dapg en. . 34 cholgug a dala, ramaba apala, aro
 MA.fl 7 : 14-29 ; , a : t.12
'
..W 111pg1pa -.•a
d•k•=
. ' 14 Maina aha ; aro ua gaakaha, namen l'ak-
cholgu ga
beaha. .. .
ramaba ngket, aro . 28 ·Aro indake ongaha, Jis, ia
nikg,pa bang·ja. • katarangko a$anm~tchotoa ji'-a
IS Katchinika dakgiparangna ga• uni skiana aaao mmanaha ; 29
tik rakbo, uaman g mesni chinan iko maina 11:a uam~~~ni S~tro 1kigipa.
knae nasimangona rcbaa, indiba rang · g1ta skig•J~, bil gnaDggipa
ningo cha-m inokgi pa sccl. 16 Nasim• gita uaman gna skiaha. ,
ang uamangni bitcch i uaman gko
uigen. Mand crang busu chagip a- 8 Ua abrioni ongon oa, Dlandc
oniko draka bite, . aro · sucheoniko jinma bang·e. un baksa rcang.
dumb ur biteko chimo ngama ? . 17 paaha. 2 Aro mbo, sa~a konchi-
Uanda ke pilak namgi pa bol nam- ritamgipa rebae uko olakie aganaha
gipa bitcko nanga , indiba namgi ja- O Gitel, nangn i namni kode, angk~
gipa bol namgi jagipa biteko nanga. rongta latna ama. 3 U non ua jak
l 8 Namg ipa bolde namgi jagipa bite- snile uko dangta pe agana ha, Anga
ko nangn a· amja, namgi jagipa bolba namni ka, ·rongta lbo. Unon rangsan
namgi pa biteko nangn a amja. 19 uni konch iritam rongta laha. 4
Namg ipa biteko nangg ijagipa. bolan- UnonJ isu uko agana h~, ~isik rakbo,
tiko denpe e · waalo gila. 20 ' Uni pilakn aba agann abe, md1ba reange
gimin nasim ang uarang ni bitech in kamal na antang ko mesokebo, aro
uarang ko uigen. 21 Angko Gitel, uaman gna saRi ine Mosen i geetgimin
Gitel, ingipa pilaka n salgini song- gita on·ani ko on·bo. · -
noko · napna m_angen, ia ongja ; 5 Aro ua Kaper naumo napoa
indiba salgio dongg ipa angni Paani subida r saksa uona rebae molmole
namni kako dakgip asa. 22 Un salo aganah a, 6 0 Gitel, angni nokol
bang·e n angna ingen, 0 Gitel, Gitel, anma goka onge namen saknae noko
chinga nangn i bimun gchi katchi nike tuenga . 7 U a una agana ha, Anga
aganja chimm a ? Aro nangn i bi- ! Cange uko anseng atgen. •8 U non
mungc hi korera ngko arikjac himma ? subida r aganc hake inaha, 0 Gitel,
Aro . ·nangn i · bimun gchi bang·e n na·a angni noknin go napna anga
bilaka ni kamra ngko• ka"jac himma ? mantle ongpa ja ; indiba - katako
23 Un salo anga uaman gko agange n, aganm angma ngatai bo; unon angni
Nasim angko anga pangn aba uikuja ; nokol anseng gen. 9 1faina angaba
ang mikk.angoni nasima ng reangb o, nokgip ani ningo dongg ipa · mande,
namgi ja dakgip arang. 24 Uni gim- aro angni ningob a sipaira ng gnang ;
in angni ia katara ngko knae uarang -
aro anga saksako, Reang bo, inoa ua
ko manig ipa sakant iko roongn i
~eanga ; aro sakgip inko, Rebab o,
kosako nok rikgip a mande sal baksa
rnoa ua rebar_a ; aro angni nokolko,
togen. , 25 Unon mikka waaha ; chi-
lako dakbo , moa ua uko daka. 10
rang sokbaa ha, balwa rakah.a, aro
Iako knae Jisu aiao inman c antang
ua noko nanga ha ; indiba ua gaak-
jaha ; maina uni pangch akanik o baksa repagi parang na agana ha, lk:
roongo rikkam aha. 26 Aro ia angni b~n anga ~as~m angna agana , Isra<'!m
g1s~poba md1ta bebera ako anga mk-
katara ngko knae rrianigijagipa, sak-
kuJa. 11 Aro anga nasimangn.l
antiko anchen gni kosako nok rikgipa
agana , Bang·e n salaram aro sali1'a1n-
goka mande bak.11a togen. 27 Unon
oni rcbae Abrah am aro Ishak aro
mikka waaha , chiran g dalbaa ha,
Jakob baks.1. salgini songnoko tu•
balwa rakaha , aro ua noko su·pek-
d_engdalg cn ; 12 indiba songno kni'
• Grik-Bilrang.
•S0ngn ok-lsra clr:ing.
 ........
... M .9, 1-6 MATI
.__.tlllllllgko apalni andalao, gal• 27 Aro manderang aiao inmane
9

_..--.anon. grapa aro ·wagam aganaha, Iara .maironggipa mand~ ?

~ • ·•jta onggen •1 13 Unon Jisu Maina balwa aro sagalba uko mania.
~ko aganah~, Na·a reangbo, 28 Aro ua nalsachi Gadarangni
,..,..~ ·bobera& g1tan nangna ; ong• asongona rcbaoa . · kore . · chagipa
~ Aro . ua kontaon . nokolko mande sakgni, gopramrangoni ong•
_,..a, taha. · · · · . •i . · · • . kate, . uko ·grongaha ; .. . ~~
_,HgaAro Jisu Pitorni noko .napoa namen kating dakbeachim, maika1
. pjotangni tuengako aro been ua ramako pilakba rena manjachim.
· : :e saako nikaha. · 15 Unon ua 29 'Aro nibo, uamang gam·bee agan•
unig jakko _dangtapaha, aro : been aha, 0 Isolni Depante, nang baksa
ding•e 1 saa . uko. wataha, unon ua chingni rnai nangpara .? Sal, OI?g•
chakate una dangdike · on·aha. J6 kujaon , c~ingko saknaatna : na·a 1a:
unon . a~oa . uona bang·a ~k~re china rebaahama ?, 30 Uamangoru
. c1iagipako rimb~h~; aro ua· kus1k- chel·ao : bang·bea wak jinma: cha·-
i chin gisikrangko a~1kataha, aro pilak amengachiJn. , 31 . Korerang mol-
sagiparangko ansengataha ; 17 •rnai- mole uko · aganaha, Chingko arikat•
bi Isaia katchinikgipachi agangimin ode, indide -·. wak . jinmao napcna
ia kata. _chusokgen; - _Ua . antangan · chingko watatbo.:-· 32,,Unon ua ua-
anchingm saarangko ra·chakaha, aro · rnangko aganaha, Reang~ • . Unon
anchingni• biatirangko ra·angaha. , uamang ·ongkate · wakrango "nape-:
18 Aro Jisu . antangko duulgipa aha;· unon . nibo, wak jinrna ·girnik
mande ;jinma.•. pang·ako nike.. [ehi] aduakko sagalona· .daariangonc chio
nalsachi9a ·:- _rechina ,geetaha. _· 19 si tokaha, .: 33·· Urion uarangko nirik-
Aro Sastro skigipa saksa rebae una giparang · katange· songjinmao riape
aganaha, 0 . s~gi.P..~, na·ajeona. rea pilakkon, . aro :_ kore chagiparangna
aoga · uonan nang : baksa ., repagen~ onggiminko aganeaha.- 34 · Aro ni-
20 Unon Jisu : una aganaha, _Pen.1_.· bo, songjinma ·gimik Jisuko grongna
rangni akol g~ang, -aro , sakoni · do- ongkataha ; aro·uko nikoa uamang-_
drangni dongram:gnang, indiba·M:an• ~i asongopi reangchin~ uarnang uko
de_ni Depante skotangko 9-.onch.akna molmolalia~· :, . . · .• . . ,:-: ·
bjap , grir. .. 21 ~ro : u11_i : _sninggipa-
rangoni sakgipin : ;- una agarraha, 9· ~o. ua : ringo ::~~kate, . batba~;
0 Gitel, angni .Paako gopna,angko • antangm ,song]lnmaona · .reba-
reangchengna· watbo ; 22 indiba aha; : 2 Aro nibo, ~uchakanio ·tueng..;
Jisu una aganaha; . Ang baksa reba- gipa · anma goka ::onggipa . saksako
p~bo ; sigiminrang . antangtang si~. liona rimbaaha; un:onJisu uarnang-.
guninko gop~hina. _: _ . ,. · · , · · , ni beberaako nike, -: anma -goka
. 23 _Aro , ua ringo gakatoa ., uni onggipako aganaha, Dede, kadong-
snmgg1parang un baksa reangpaaha .. bo, '. nangni paprangko wa taha. 3
24 Aro. nibo, sagal_o balwa.., namen Aro nibo, •Sastro skigiparangoni mi-
tarakb~aha? maikai 'c~ipakk,ore .- ring- tam gisiktangtango inaha, Ua · kal~
ko . pmgnpaha; mdiba · : uade stap~.. 4 Un?n Jisti, uamangni
~usiengachim. - 25 U non ' ualllang chanc~1ako. me aganaha, - Nasimang
ona reange uko demesae aganaha, namg1Jako katongtangtango maina
{~~bo, Gitel ; anching gimaginok. chanchi~ ? ~ Maina, Nangni papko
N . non ua · · uamangko inaha, wataha me mna, ha, Na·a chakate
ka~llllang -~aina . kengipa onga, rebo ·. ine inna, badia altubata ? 6
ua ihgbreglJagiparang ? Unilcoa lndiba agilsako paprangko watna
ah akate balwa aro sagalko indat· Mandeni Depanteni bil gnang iako
a, unon namen ·.tomtom ongaha. rnaikai nasimang .uina mangen,-
ft) w,:n
ua.; anma golca nnggipako
1fflen 18 Urli iarangko . u ~
~ Chakadx,, Tiangni tuchakani• aganmitingo, n~bo, P ~ .laba
ki detome nangni nokchi rcangbo: rcbac . uko olak1c ·aganaha, · Ar~•
dcmcchik daosa".' . siaha ; inaih!
7 U110n. ua chakate. antang· nokchi
~•ha, -: 8 Uko nike jinmarang na·a rcbae nangm Jakko uo don~
kenaha, aro mandena indakc donga ho, unon . ua tanggen, 19 l:fton
bilko on·gipa lsolko mitelaha. Jisu chakate un baksa reangpaaha
. ·- 9 . Aro Jfsu uanoni reange Mati 'aro · uni . sninggiparangba. 20 Ar'
minga mande saksak.o kajina ra·ramo nibo, bilsi c_higni~a kingkin~ arLth~
asongcngako nikc uko aganaha, ·Ang joke sagipa me_ch1k sa~a uni 'jang.
baksa rebapabo. - Unon ua rhakate gilchi rcbae um ~arani Jatc~ dang.
un baksa reangpaaha. . : · . · . · . tapaha ; · 21 , !11ama ua g1S1ktango
· 10 Aro _indake ongaha, ua noko a~anaha, · Um -barako · dangtapna
marigmang manode, . angko ~nseng.
cha·na . tudcngdalmitingo;.: nibo,
b_ang-en kajina gilgipa aro papirang atgen.1 22 _Unon · J1su • anpilc aro
reb~e Jisu . aro . uni sninggiparang uko nike aganaha, Kadongbo, dede
baksa -cha·na ~udengdalpaaha. 11 nangni · beberaa nangko. ansengat:
Unon · Pharisirang·, uko .: nike . uni aha.2 23 Aro ua ·konta mtaltal ua
sninggiparangria aganaha, Nasim- mechik ansengaha. 3 · U no~1 Jisu pa.
a'?g~i skigipa_·: maini . _gimin . kajina mongni · nokon~ · napange dokgipa
g_1lg1pa aro papira~g . baksa · cha· - dam·giparang aro jinmani jikjakaka
runa · ? 12 Uko knae ua . uamangna nike aganaha, Biap watbo, 24 maina
aga~~ha, · -~ilakgip~~·a!}gna· ·. ·o jako mechik bisa sikuja, ' tusiengasa.
nangJa, sag1parangnasa nanga. :13 Unon uamang :uko , kadingstekaha.
lndiba nasimang reange . ia katako 25 Indib~ jintnako- apalchi ~atat-
skie · uibo, ·Anga_ kasachak.ako nam- mano ua napang·e ua mechik bisani
nika, boli on·ako ·ongja ;·" maina jakko rimaha ; unon ua mcchik bisa
~ng_a toro~i~angko okamna rebaja, chakataha. 26 Aro iani mingsinga
mdiba . pap1rangkosa. . · ua pilak asongo giptokaha.
, 14 Unon Johanni sninggiparang . ~7 Aro:-unoni:Jisu rcangoa, mik-
uona rebae aganaha, Chinga aro gn sakgni, - Chmgna kasachakbo
Pharisirang bang·en okumu chaka Daudni Depante, ine gam·bee agan:
ind~ba nangni sninggiparangde oku: un baksa reangpaaha. 28 Aro ua
mu ch~kja, iara maini gimin ? 15 noko napmano ua mikgrirang uona
Un~~ J1su uamangna aganaha; Cha- rebaaha. Unon Jisu uamangna
V:'an uamang baksa donga dipet uni aga_naha, Anga iako dakna ama . .inc
npengskarang kalimna amama ? nas,mang beberaama ;> Uamang
In?iba sal reb_a~en, jensalo uamang- una aganaha, Oe, Gitel. 29 Unon
oniko chawanko rimanggen, unsalo
ua uamangni mikronrangko dan~-
u~mang oku_mu chakgen. 16 Bara
g1tchamo p1l~kba _tengkotgijagipa
t~pe agana_ha; Nasiinangni bcberal
gitan na siman~na ong-china. Su
h?rako 011"da~p, _mama ~ta on·dapa-
m _ua haraom_ko ·salkringa, aro grin- U~on uamang1~i mikronrangko o.1t•
a~, (_mghata. · 17 Aro g-ital . d1·aka ah,,. · U non J lsn naman~ko r.,kt
ben~·e inaha, Cisik rakho i'ako pilak•
lntc!n~o ~~•cham higil~i _ha_singran~o
donJa , 1ncfako<lc · h1~1lt11 basin~- ha uijachina. 31 I ndil;a uamang
r~n:~ko hre.ta,ta;, ar~ draka bitchi m~gka~an~e ua pilak asongo uko
mm~smgako 1Yt}lataln
~as~a, aro lng1ln1 l_>asmg-rnng ~imaa ; 3•> \ \"'I ' ' •
ind1ba uaman~ ~1tal draka hitchiko - • ro uamang reongkaton,
gittang bigilni hasingranHo dona I ,,
2
'•r~'k ,- J4'k11lt:tn,
unon minggnikon rakia : ' Gnk,- . J1 kntaha .
1

,,n'k ,-Jokataha.
3 ,.,
r
~•t »-t"ff H~
.-.,, .... c h ~ kwna · uaako
MATI
naaiman1 manaha, indinari on·•
II

,hnbuha, S3 Unon lcoreko 9 NAlimangni bngkare b■aio

: :- ua kuma aganaha ; unon antanRtan~ IOllako, ba tantblro,
~ rant aiao inmane aganaha, ba pitolko ra·sonabe ; 10 aro nma-
)srael~i gisepo indakak.o pangnaba ?na dokra, aro thola kinRgni, aro
,auja, · 34 Indiba . · Pharisira~g Jakop, aro goldikko ·r a·nabc; maina
,ganah&, Korcrangm pamongo gamgipa antang cha·aniko manna
~akc ua korcrangko arika. · kraa. 11 Aro nasiman,t jc sungjin•
35 Aro Jisu pil~k songjinmarang mao, ha gitimo napa, uano jc mande
,ro gitimrangko rcroroc uamangni kraa uko am·bo ; aro gipinchi rejana
gilja nokrango skiaha, aro songnokni kingking unon dongbo. 12 Nob
nama ka~o aganprakaha, aro pilak napo uko salam ka·bo. 13 Aro nok
biatirang ·. aro pilak bilgriarangko kraode, indide nasimangni tomtom
ansengataha~ ·-· 36 · Aro mar:idc jin- ongarii . uanona_ rcbachina ; indiba
111arangko nike uamangna kasachak- krajaode, nasimangni tomtom ongani
aha, maina uamangko, nirikgipa gri nasimangona pil·bachina. 4 . Aro
aaesko gita, duk rnanataha aro bil- j'e·. manderang nasimangko ra ·chak.
ding ·- bild~nga~aha. · 37 . Unon ua ja,-aro nasimangni katako knatimja,
antang snmggiparangna aganaha, ua nokoni, ba songjinmaoni, ongkat-
Mi . ragnide ; bang·a, : gamgipadc angon antangtangni jaani adimuko
bang·ja; 38 uni ·gimin antang- mi ga·kikibo. 15 BcLen . anga nasim-
ragniona garngiparangko watatchina angna agana, Bicha)ni sa)o ua songna
mi raani Nokgipako molmolbo. ' bate Sodom aro ' Gomorraan chak.
tokalgen.-
IO Aro uni sninggipa , sak~higniko . · 16 Nibo, seelrangni jatchio mes-
okame ua uamangna marang rang gita anga nasimangko watata ;
gnanggipa gisikrangni kosako bilko uni gimin nasimang chipu gita gisik
on·aha;- maikai . uamangko arikatna, seng·gipa ongbo, · aro · par(-a, gita
aro pilak biatirang aro pilak bi)gria- sontolgipa ongbo. t 7 lndiba man-
rangko ansengatna mangen. derangna gisik rakho ; maina ua-:
· 2 Sakchigni , watatani bimung- mang nasimangko melaarangna on·-
rang ian ; : skanggipa, Simon, jeko gen, aro uamangni gilja nokrango
Pitor ina, aro uni jonggipa Andrew ; nasimangko hetsmitchi dokgcn. . ) 8
Zcbcdecni de Jakob aro uni jongtang Aro -uamangna a·r o gipin jatrct.ngna
Jr>han ; 3 Philip aro Bartholome~ ; saki ongna gita, pamongrang an>
Thomas aro kajina gilgipa ~fat1 ; rajaraugni mikkangona angni a~
Alphcusni de Jakob aro Thaddeus ; nasiman~ko · rim·anggcn. 19 ln-
4 Sim<Jn Kananean aro uko hobilna diha · nasimangko jako on·oa nasim-
t,n•gipa Jska riot Judas. ang maidakc am maiko. agan~n•
5. Ia sakchigniko Jisu wata_te ua- uani gimin sintcnahc ; mama nas1m•
"!1~J(ko gectc aganaha, Nas1mang angni _agangniko ua ko1_1tao nas~m-
1
~•pin jatrangni . ramachi da•rcang, angna on·g~n. 20. .f\~am_a na.,~m•
"''' .Samariarangni songjinma dam- angde a~ang1pa OllR)a, md,ha 11,\Sam-
t~I,~
·'•t
. da·nape, 6 indiha_ batcsa nn~ni Paani G isik 11a5ima11w• •'R&IM&.
hu machou~ni l,rangg1pa mes• 21 Aro jonf{adn j~mgaJn~o, 111:• pa~
rarigona rcangh,,. 7 Aro rcanKon ara drko, ~1ana Jnlm on ,tt•n • aro
agauprake · inho, Salgini songnok <lcdranJ< rnaa J>.11111.11 . du,b.tc ua7
~l'ariJ.{aha. 8 Sal(ipnrangko an- mangko 50utat1-,rt"n, ~i AhJ ~ngn~
lll;1J;3llx,, isi~iminran~ko tangcha•
himungni ~imin ~,a.,1_mang palaluaa
t)( >t,, konchiritarnrangko ron~talat• mitc;hhmi on~cn, 111d!ha. chun:Juun~
aona kingkirig chakch1kM1pan Jobi-
', k<>rcran~k,, arikatho. J udinari
 10 s 2M2 ; II , 14

=
II MATI
mandcml bobUrani • ~ - ,17
lllo 1nanpn. II 'Aro Jenaalo An na batt J maa paa~. -~
man,. nul111a1111ko 10n11Jh1 an ~• kr•J•, t:;,11na bate ~
dalnlao arlkgen, .- unaalo na~1~"'! de!echikna •• cr,'·f'& .,,, .._. !i,AJ;;
damgipin . 1011,rjlnm•o~• ruL .: as Aro antan, c 111,lkh ra e .,,en,
maina beben . an~• · naa,mang ·aman rei,agiJagJpa_ ~g~a ktaj.a.
l■raelnl
ana Mandenl llcpantenl rehaa,!!'
~nsklns naalman11
1
aongi1n-
!9 JanKgitangko 11 1'•!9~~•1>:- ukt.,
•• at en ; aro angni g,_m!n Jlihc·
#

marangko. rea bonJ•":'•· . ·

2♦ , Sklgipana 1111ngg1pa
.
~tJ•,
K!ma t gimaatgipa ukt) rJf~n~ .
••~ Nasima11gk11 ra·ch•~-£•~ 1!'1C·
giteltangna nokol bntja. 25 Sm~gi k. • haka ; aro angkt, ra c afc«ii,a
gipa antang skigipa gita, aro no o
antang gitel gila ap!u1n ongode, ~na P ·1c., i >a . inc I
.,~!.
a~:kocwatatgi1,ak" raka·chal~•. tai..
tc,uru~•f,ak,>
chuonga. Uamang nokni , n<>~K•f<l· ~~-cl~a~~il,~ . katchinikgipa~i mar..
kon Beelzebub : mingahaodc, •ind, 7 'k anuen • aro torom1 man.tJt
badita bat.kale um' no km. man dcranrr
. . !'- gtu , . lck
m 7 mane
jnc otorom1 o . ra.cl,a Jc gJS>a
•
ko indakc minggcn I 26 Um gn~an . • mandcni rnangruko rnangcn.
d k
nasimang uama~gna a·.en •, mama .
torom1 ia- chon~1par~ngo n1· •· '----na
42. Aro
"aQa
parak. ongjawa mdakc pandapa, aro gipa inc chi k.a.,mako rangkare
uijawa indake ·donnua . rnamungba :mmg mangrnan~ · ringna on·gipa,
gri. 27 Anga jcko ·. nasimang~.a ~~L~n i anga nas1~angna _agana, ~a
andalao agana, uko nas1mang .scng • . mamung dakd!a antangn1 mangn1ko
ao afanbo ; aro' jcko . nas11;1ang ,
nachi olo knaa, u kO no k r~ng n1 ko • ' gimaatjawa. ·
Sako aga nprakho. 28_ A_ro Jc. ma nd_c- ake h J' ta
. amja,· s9ota,
rang .bccnko
sootna mdiba jan~g
uamangna
1k0
da·Kcn ; .,
ll Aro ind onga ~' _1su an
sninggipa . sakch1g.mko ..gctta ng
· 'k o oko bonahaoa, ua uamangn1 songJmma:
i~~iba
msma bccn~omung n rDo -
kenbo. o 29
amg,pana , Jangg1 ,rango
. skina aro aganprakna, unon1
chok manggniko pai~a•kaps~na pal~ rechakataha.
jama ?. Indiba . nas1mangn1 , Paana 2 Unon Johan patoko donge
agrc .\ uarangoni mans:saba , ~aona , Kristoni kamrangko knaoa, 3 ua
gaakjawa. ~O Ar~ nasm~an_gn1 ska- antangni sninggiparangko wata~
ni knirang ·p1lakan chang1mm onga. una -aganataha, Na·an ua rebagm-
31. Uni . gimin da·kcn, ., nasimang gipa ongama, ha ·chinga sakgipinko
doch9k bang·ana bate nambata. 32 nichaksona nangama ? 4 Unonjisu
Uni gimin manderangni , mikkango aganchake uamangko aganaha,
angko kurachakgipa pilakk.on ang- Nasimang reangbo, aro jeko knaa
aba salgio donggipa . angni Paani aro nika, uarangko Johanna agan-
mikkango kurachakgen. 33 Indiba ebo. 5 Mikgrirang nikaniko mana
manderangni mikkango angko je- aro korarang rea, konchiritamrang
chak~ipako .ang~ba salgi? donggipa rongtalatako mana aro kalarang
angn1 Paan, · m1kkango Jcchakgen. knaa, aro sigiminrang tangchaatakc
' 34 Anga agilsako tomtom ong- mana, aro kangalrang narna .k.atak.c
aniko on·na rebaaha inc da·achan- aganprakako mana. 6 Aro a.'lgo
chi ; anga tomtom onganiko on·na jagidotgijagipan ansenga. 7 Unon
rebaja, indiba tonualko. 35 Maina uamang rcangoa Jisu jinmarangna
paatang baksa · mandeko, aro ina- Joh~nni gimin aganna abachenga!'a.
atang baksa dcmcchikko, aro antang Nas1manga . bakraona maiko n_m•
niotilng baksa namchiktangko cham- rcangachim ? Balna . mogipa 1,lu•
penggrikatna . · anga rebaaha ; 36 koma ? 8 Indiba maiko nina reang·
aro antang nokni mandcrangoni achim ? Rinokgipa barako chingipa
···~·
~

'°
A e11 . 12: 1-S

1 Nibo, rinoqipa hara-

chinti~ raja~gni nokrango
O I ncliba mama , reanga-
MATI
Sor aro Sidono dakgenehimode, in.
dide namen 1bngon uamang c~ ja
gane aro tapprao uonge gilik pil"•
IS

:;:'i Katchinilc.gipako ninama ?

Oe, an~• . nuim_ angna agancnga,
gcnchim. 22 Jndiba anp msim•
angna agana, Bicbalni salo natim•
i,cchln1q1pana bate batgipak.o. angna bate Sor aro Sidon c:hakuJk.
1
o Ian ua jeni gimin , indinc aca algcn. 23 Aro na·a Kapernaum,
salgiona kingking nangko ded~-
,..~bo, anga antang aagrc~o nang- rna ? Aningona kingking nanJko
. na akang watata, onangatgen; maina nango dakgim-
Ua nangna skang nangni ramako in bilakani kamrangkol Sodomo
tarisogen. . , , . dakgenchimode, ua daasalona Jung-
11 Behen anga nuimangna agan- king · dongkugcnchim. 24 Indiba
1 Mechiko · atchigiparangni giscpo anga nasimangna _ agana, Bichalni
J~han Baptize · ka·atgipana batgipa salo nangna bate Sodom chaktokal•
ongkatkuja·; . indiba : salgini song- gen, -_ ·
ooko chonbatgipan una dalbata. 12 - 25 Unsalo Jisu aganchakc inaha,
Aro Johan , Baptize ka·atgipani sal 0 Apa, salgi aro . aani Gitel, anga
intaltal daona kingking salgini song- nangko mitela, maina na·a mande-
noko napdracnga, · aro napdragipa- sal aro uigiparangna iarangko don
rang uko rim·a. 13 Mama .pilak nue bisarangna parapeaha ; 26 oc,
btchini~iparang aro niam, Jo_h an- Apa, maina indake nangni nib.nio
ona kingk.ing, katchinike aganaha. namnikani ongachim. 27 Pilakkon
14 Aro .nasimang ra·chakna nam- angni Pagipa angni jakon on·aha ;
nikode, ian · rebagnigipa Elija. 15 aro Pagipana agre Dcpantcko pilak-
Nachikol gnanggipa knachina. ba uija : , aro Pagipako Dcpantc.aro
16 Indiba anga ia . chasongko mai jena Depante ·uko parapcna nam-
baba togcn ? Uan , bajalo asonge nika, uamangna agre saksaba uija.
ri_pcngtangrangna · incline inw~tgipa 28 Pilak gamgipa aro bal jrimgipa-
b1Sarang gita, 17 Chin~a nasimang• rang · angona rebabo, anga nasim-
na bangsi sikachim, ind1ba nasimang angko , nengtakatgcn. 29 Angni
chrokjaha .: chinga au ·au . grapa- pakripeko antangtangni gitoko gat-
~him, indiba nasimang ka·a~o do~- bo, aro ango skibo ; maina anga
Jaha. 18 MainaJohan rcbae cha'ja sontol aro gisiko ongipa ; unon
ringjaha,1 aro uamang agana, Uan nasimang antangtangni jan~gina
korc mangipa. 19 Mandcni De- nengtakaniko mangcn. 30 ?\laina
pantc rcbae cha·a ringaha, aro ua- angni pakripe saja, aro angni ba.l
mang agana,· Nibo, cha·l,etbonggipa ritchenga. 1

aro draka bitchiko ringrakgipa man: , '

d_c, · hjina gilgipa aro papirangm }2 Uororo Jisu ncngtakani salo mi

rapcng I In<liba uiani antang kam- jatchik.o rcangaha ; aro . uni
ran~chi nama ine inako manaha. sninggiparang okkricnha · . mi
b io Unon ua jc je songjinmarango biteng~akko tcngakc cha·na ab.1-
1
ng·~atc antangni k.a.r~run$k?ka·: chcngaha. 2 Uko nikc Plurisir~mg
1
~•~ham, uarnangni gmk pal]aham una ag.maha, Nibo, nc.-ngtak.mi s~lo
gunan uamangko mancn~na I aba- dakm;,lgijako nangni snin~;,.; ip.uang
t~cngaha. 21 Aiao na·a Koraiin I Jakcn~.a. 3 Unon u., u.unangna
t\aao na·a Bethsaida ! Maina nm,ian- _.,~anah.1, l>aml jc-ko J l\kaha, _jcnsalo
tngo dakgimin bilakani kamran1~ku' nntangan aro un ba_lua dongg•p~ra_ng
okkriaha, uli.o nasamang poraakuJa•
~ -..--L~k 7:33 ko nibo.
 ,n.TI 12 : '·82
Aro ,arnadilmao pilakba un·1
- :,tt,,,aa.s·:1rti~IOlni AOk_o 11:e,g · . kurangk.o _. knkajawa.
~ 11-., _, a n ~ donggiplr. 1~ o, ua ~cj~"'a,
20 Begopgip~ ~• k1ldmg d1m1~ko
~ • ,bmalrang. ma~gf!18ng , Aro toe~r~n!
• • -laiachi111t ua mesokam ,,,tako .. ua ; k1m1tJ~wa,
cht:aha ?. 5 Ba ncngtakam ·' ~l~ · Jena kingking ua . cheaona
laamalrang . torom . noko ncng~m bichalko ong~tatJa. .
salk.o sal ramram gita daka, n~diba · · 21 Aro uni bimungo gipin jat..
matnangani·· gri onga, • iako marno rang . kadonggen.
poraikujam a? 6 Indiba ::anga na- · 22 Unon . .kore cliagip:t, mi!cgri
simangna !1gana, Iano torom no!"1a . kuma . saksako ·uona runhaaha .
bate dalbatgipa gnang. :· 7 ;Jndiba, aro ua uko ansengatah a, maikai u~
Anga kasachakako am·a; boli o~·ako :~~a . aganaha . a~o . nikaha. 23
ongja; iani ortoko nasima.ng ~•~en- Unon pilak jinma ddd1l onge agan.
chim, , indidc matnangam · gngipa- aha,' Ian Daudni; J?epante ongama ?
rangko nasimang matnangjawachim. 24 Indiba : Pha~1s1rang knae agan.
8 Maina Mandeni Dcpante neng- . aha Koretangm pamong Beelzebubo
takani salrii · nokgipa onga. : .9 :~~o pangchakgij ade ia ma~de korerang-
ua unoni : reange ; uama~gm ·• gi~a ko arikia. 25 .Unon J1su uamangni
noko napeaha. . 10 Aro iubo, ~ano · chanchiako :.i
ui~ uaman~na aganaha,
d ks
jak sikrcpgipa .m~n e· sa a gna?g• Arttangni b_ob1l . onge dmg_ t~_ ng .ong.
chim~ Unon uko- matnangna me k
uamang uo singe inaha, !:len~takani • grikgipa pil~k son~i;io g•m~ra, aro
salo atisengatmalama .? :· l ;l' .Uno~ , antangta~gm . bobil o~ge _dmgtang
ua uamangna ,aga_n aha; N_as~m~11gm . onggrikg1pa p1lak songJ1m1~a ba nok-
gisepo badia mande·gnang;1~m me! · sanni mantle tomtom dong_1awa. 26
mangsa ·gnang, ar? ua •!lengtakan~ ; Aro Satan Satankon arikode, ua an-
salo akolo gaakode, .uko nm·e ·saldo~ tangnibobil ongedingta ng onggrika;
jawa ? . · 12 Mesna, _bate : . ·.m:and~ ii:tdide uni. songnok ·rnaidake torn tom
badita nambata ! Ind1de nengtakam donggen ? 27 Aro anga Beelzebubo
salo -namgniko dakmala. ·; 13 Unon pangchakesa . korerangko . arikode;
ua ua inandeko -aga_naha, Nangni : indide ,.,, nasimangni ·. depanteranga
jakko snilbo. . Unon .ua· uko sniloa · sac;> pa!}gchake arika ? Uni gimin
ua gipin · gita ansengc·.:nampilaha. · u_a manga • nasirnangko -· bichal ka·-
14 ,U non · Pharisirang·_~ ongkate .uko : giparang ·_onggen. . 28 Indiba anga
maikai :_nisina ·mangen, indake· ku- Isolni G.isikchi korerangko arikode,
~ongaha. 15 lndiha Jisu:.:uko,1 uie : indide Isolni -songnok ~asimangona
unoni .reangaha ; .. aro · bang·a , un · so~aha. . 29_ A;o skang bilakgipak~
baksa reangpaaha, aro ua · 1,.1amang . kaJaode, uni noko maidake 11 ape um
pilakkon a~sengataha. 16 Aro a~- gamko ra·sekna ama ? Kaosa · uni
tangko mcsokjachina, : ua uamangko nokoni . gamko ra •sekg·en. · 30 Ang-
beng·aha, 17 maikai Isaia -katchinik• · rnung. ongpagijagi pa · angko charn·
· • h• k
g1pac 1 ~g~na ·ia .ata chusokgen, . · pe?ggipa -. onga, __aro . angmung
- . 1:8.- ~•:ih!~gnc i:iokol 'jeko anga ch1~o~gpag ijagipa - sate gala. 31
A · ·k' ·· · · •., ' Um gimm a~ga nasimangna agana,
. . . . . n~n l asa~a jeko angni jang- Manderan. gn1 . pilak pap rang a_ ro
· · g1 nammkbea . .. · ', . ., kalst k db
Anga uni ~osako angni Gisik- ~· ·. apanirang o watgen, • in I a
ko dongen, · · . _<,isikko kals!apaniko watjawa. 32
Aro ua gipin , jatrangna . bi- Aro ~anden1 Depanteko champe~~e
, cha)ko agangen. . · , agangipa~o •watgcn' ; indiba ~isik
19 Ua gisejawa -~,ro . chrikiawa ,· Rk ongt~lg,pak ochampenge aga!1gipa:
:.1 ° ag1lsako ongchong, atch1rarna
,,_,_.
..-- • 13 : 1-11
MAl'I
~ t w1111a;1 bite
a~k.o33ba nam
Bolka •
1•-•
. i. . .
~,... • aro a ,;pin
Rilik lllilYI rilllbite
.,. - ~ boUlo namja inbo, uano nape · ~k un a • 1111011 u
.-u!.~tekoba.namja in ~ ; ~aina ~d en i ~
~ ~ o UIA . 34 ~l> UD I ma.. ~pana bate narn· ~ U•lldakcn
g nasiffl&nga namg~a onRe aa ' namgija chasongnaba q •
~ e , na~ako aganna ama ? gen.
)lain& katongni ~uakaoniko kusik .- 46 . Ua , jin ma ran gna •~ ~p i-
na. 35. Na mg 1pa ma nd c nam t1on nabo, uni rnagipa aro jon ~a pa-
. ran
~ j~ •k ? .nam ara ng ko g un balsa aga ngr ilm a anrc apalo
b_i~ot.a ; cha dcn
. aaingi.,agipa ma nd c namg1J
ag1pa una gcn gac him . 47 Aro 5Aksa
1
~ o nam gij ara ngk o bik ota . ·aga nah a, Nib o, nan gni ma gip a
36
.'OP ~asimang~~ aga na, l\la nd c. aro nan gni jonggiparang nang baksa
rang pd ~ on~g1Jako . aga na kat ani aga ngr ikn a am ·c apa lo cha dcn gcn ga.
~nun b1chalm sal o aga nc . on· na 48 lnd iba ua ant ang na .agangipana
ganggt~· 37 Maina . nat?-gni ~t a- aga nch akc ina ha, An gni ma ~ip a
,angchtn nan gko na ma · mg en, aro sa~ a _? 49 U non ua ant ang sni ng-
nangni kat ara ngc hin . nar igk o . ma t- gip ara ngc hi jak snile aganaha, Nibo,
nang~en. . ang ni ma gip a aro ang ni .jon ggi
. . . . . pa-
38 Un on adi ta ~as tro ski gip a aro ran g ! :50 ~la ina · salgio · don ggi pa
ang ni Paa ni namnik
Pharisirang un a aga nch ake ina ha,
O ang ni jon ggi pa - . ako dak gip aan
Skigipa, chi nga nan gon i ma iba chi n- aro nog ipa aro
ko nikn~ - ska . 39 . Un on ua aga ~- ma gip a ong a.
chake . uam ang na ma ha, Na mg ija- .
13
,

~pa aro · tile kgi pa chasong .ch :t.Jnsalo Jis u nokoni rca nge sa•
ink o gal ni rikamo aso
ani-a ; ind iba Jon a katchinik
gipani uon a jin ma ban g·a nga ha. 2 Aro
chinna agre un a . ma mu ng chi nko tom aha . Un i
on·jawa . . 40 ~1:aina Jon a ma ika i gir nin · ua rin go gak atc aso nga ha ;
sal gitam wal git am nat ok nok ma ni aro pil ak jin ma chi sam o cha den gah a.
oko don gac him , ua git a . ~Ia nde ni 3 U non ua uam ang na ban g·c n toe
aga
Dcpante sal git am '"'' al git am aan reo ne ina ha, . Nib o; sat gip a sat na
i ngk ata ha. 4 Un i sat on, rni tam
ningo donggen . .. 41 Nin eve ni, ma
n- ram a rik am o gaa kah a ; uno
dcrang bic hal o · · ia cha son g bak sa n .· do-
dra ng bil bae uar ang ko cha ·ah a.
chadenge iako ma tna ngg en ; ma 5
ina Aro gip inr ang ron gbr ako gaa
u~ ng a Jon ani aga npr aka na gis kah a,
ik jeo aa
p1hha, ind iba nib o, Jon ana bat gip a manja ban g·e ma nja ; aro aa tu·.1ko
ni gimin u::u-.rn~ baka11 na-
~no gnang. 42 Sal gip eng chi ni ran i aha ;
~1chalo ia cha son g bak sa cha kat e kam aha6 ind iba sal nao a uar ang ko
1ako ma , aro jad il donKiani gim in
tna ngg en : ma ina ua Solo- uar ang sikl'epa
rnonni uia nik o ngah~, . 7 Aro gi-
knati1nna ine pin ran g bus ura ngo ~~,akah~, ~ro
akitikoni reb aah a · indil>a nibo, uus ura n~
cha bae
Solomonna bat gip a \an o gnan~ . . ~3 aha . tl Aro gip uar ang ko d1l pnp -
Aro Jcnsalo marang gna ngg ipa g1S1k gaa kah a ; inr an~ aa nam ao
uno
~n_dconi ong kat ~n gah a, ua rhi mi tam sotdok, n_ mi tam i-it~ h.,s.1,
! 11~1
rn a, indiba uko ma nja . 44- Un on gipa kna chi na.
nut am ko lal
P~ hia pra ngo ro~ nengtakaniko bite nan gah a. 9 Nad1i dn d.,k~
kol gn.m~-
·
~ a~ana, An~a j<"oni on~katbaaha, 10 Un on uni sni
r~?n, ua nokonim rc-pil,~t'I\ ; aro ua bae una inaha, N~, ·an~~ma ip.u·.,n~ rt'~
ini ~im in
aro ac uko ban "ba n,, am itrokRimin u:11nanRn.1 tot" .,g;\n., ?
t··
arig1minko:"'nik
I;- , l \ l ~ n~n u~
teanac a . 45 Unon ua a!i(:rnchakc in.,h;1, S.,\~ini son sno kni
.:i antangna bate 11amg1..Jag1•p~, n~ngtu., . kati\ko n~sim.,n~
na - uin a
•
• - . indiba uamanpa on·ja.
NATI
22 Aro busuraDl0 .•&Jipa ~ je
la: 12-k

mandc katako ~ 1ndiba a g ~

12 NeiM _p .-., waa. o~·P.;
... IIDi . . . . ; incliba Jent gn, sintea, ·aro · ~ - to~pa ~
dikpripa, aro ua b!te f1 o_nga. 23
.... JO
. nkoba uoniko • . ra·ang•
ga Aro aa namao aatg1pa ~n, JC lllandc
sruggen. I Uni . gumn. · an
uamangn.a toe agana, mama ua- katako . knaa, aro. wa. Ua .bite
·tam ntcbasa, DlitaJn
~ nikcba . nikja, aro knacba nangc, ~1. kolatchi ~ ... L_
knaja, ·aro uija. 14: ~ uamangna sotdok, · , 1D1tam ~
Jsaiani incline katcbm1kc agana chu• ~~·~ Ua ~mangna gipin ~ agan.
sob, 4. on·c inaha,
Antangn1 abao
Nachikolchi nasiinang kna- an iko • d ....L_
gcn, -~diba m~ungdakc-
nama bitchriko satg1pa man c ~
ita salgini songnok. onga. _25 In-
- ba u11a~a. . · . · ~iba manderang tus1on, uru bobil
Aro nikadc nasimang nikgcn,
· indiba mamung dakeba rebae mini gisepo m~ranko sate rc-
masijawa. . · : angaha. ·- 26 Unon Jensalo gato~
15 t{aina ia mandcrangni ka"'., chabae bite nangaha, . mai:ankoba
. tong goka on_gaha, · . ·· · ; 'kaha 27 Unon .nokg1pan1 nokoI-
Aro ~ uaroangm · nachikolch1 :ng r~bae una a~anaha, ~ gitcl,
nengedike knaaha, . . na·a nama · bitchn~o nangni abao
Aro uamangni mikron · mik- satjachimma .? Indide · ua marana
chipaha; · . baoni ? 28 U non ua uamangna
U amang mikrontangtangchi aganaha, Saoba bobil iako d ~
masijana, · · , · . •. Unon nokolrang una agan~ha, lndi.
Aro nachikoltangtangchi kna- de chinga reange uko ch1mongoclc,
jana, . . .. na·a namriikgenma ? 29 ~a agan-
Aro katongtangtangc~ wJa- aha, Ihing, maranko ch1mongon
'. na, , mikoba pikchapnaba donga. . 30
. Aro anpiljana, aro _anga ~a- Mi raaona kingking minggnikoba
mang~o ansengat~ana .g1ta; dalrimchina donbo. Mi raani
16 Indiba nasimangm m1kron salo anga ragiparangna a~gcn,
anscnga, maina nika; aro nasim- Nasimang skang maranko chimongc
angni nachikol, maina knaa. 17 so·kande galne kabo, indiba miko
Maina beben anga nasimangna agan- angni jamo chimongbo. ·· ·
a, Nasimang jeko jeko nikenga, uko · 31 U a uamangna gipin toe agan•
katchinikgiparang aro toromi man- aniko on·e inaha, Salgini songnok
dcrang bang·en nikna sikbeachim, besual . bitchri ·rongsa gita ; jcko
indiba nikjaha, aro nasimang jeko saksa mande ra·e antang abao geaha.
jcko knaenga, uako knana, indiba 32 Ua darang bitchrina bate chon•
uamang knajaha. 18 Uni gimin bata ; indiba ua dalodc samjakrang•
bitchri satgipako toe aganako nasim~ na bate ·dalbata, aro bol ongpil3?
ang knabo. 19 Jcnsalo saoba song- maikai sakoni dodrang bilbac um
nokni katako knac uija, namgijagipa bipekrango bac roronga . .
rcbac uni katongo satgiminko ra·- 33 Gipin katakoba ua toe ua•
sckanga. Ian jeko rama rikamo mangna aganaha, Salgini songnok
sataha. 20 Aro rongbrako satgipa wanti gita, jcko mechik saba ra·e
ian, jc mandc katako knae bakan koma gitam gindeo, gimikan gang·
katchac ra·a ; 21 antango ua jadil bujaskal, chipbilc donaha.
manja, indiba aditana dongaigipa 34 Ia pilakkon Jisu jinmara~gda
onga ; aro jcnsalo katani gimin duk toe aganaha ; · aro toe agang•J~ e
ba arika ongkata, ua hakan jagidota. uamangna mamungkoba aganJa•
 .. llA . 14 : 1-5
1 s:11 ~ • MATI
17
chiJD J 35 maikai katchinikgipachi
na ia kata chusokgcn, rangni . ,giscponiko . papiran
din gta
gko
aga : Anga toe aganc an tan g ku ng . dakemung, . 50
. · ko , ogen •; · · ·
sik- akolo uamang~o g~~gcn ; unowa gr
alni
·
· Agilsak · on gc hc ng an taltal . aro wa ga m chikm1J1la on gg cn . apa
. do nn ua ran gk o an ga •ag 51 Na sim an g ia pilakkon uia ha. ·
an- ma ? . Uam an g un a ag an ah a, -
pra kg en .
36 Un iko a ua jin ma ran gk o wa 52 Uno n ua ua ma ng na ag an Oc.
tc- lan i gim in salgini so ng no ah a,
inung no ko na na pa ng ah a. kn i gimin
Ar o un i skia ma ng ipa Sa str o sk igi pa sak pra
sninggiparang uo na reb ae k-
agana.}ia, an an tan g jam on iko git al
Abani ma ran ko toe ag an ak o ch ing aro git •
~ aganbo. 37 Uno n ua ag na ch am ko ra· on gk atg ipa no k
an ch ak e no kg ipa
inaha, Na ma · bit ch rik o git a on ga . .
sat gip ara 53 Axo ind ak e on ga ha , Jis u ia
Mandeni De pa nte ; 38 ab
ara
~ak ; na ma bit ch ria ra songnoagil- toe ag an an ira ng ko ma tch
oto a, ua
kni un on i rea ng ah a. 54 Ar o
dedrang; ma ran ara na mg so ng tan g-
ija gip an i on a reb ae ua ma ng ni gilja
dedrang ; 39 ma ran ko , sat gip a no kra ng o
bohilara Di ab ol ·; mi raa ra .ag ua ua ma ng na sk iah a, m_aika
ilsakni i ua ma ng
, bonkama ; mi rag ipa ran aia o inm an e ag an ah a, Ia
ga ra sagre- ma ntl e ia
rang.' 40 . Un i gim i~ ma ika uianiko, aro bil ak an i ka
i ma ran - mr an gk o1
ko chimonge wa alo so·a, · baoniko ma na ha ? 55 Ia
.ua nd ak e n mi str ini
agilsak de pa nte on gja ma ? Un
bo nk am ao i ma
Mandeni ~e pa nt e an tan gn
onggen. 41 Ma ria m, . aro un i jon gg ipa ako
i _sagre- ran gk o
rangko wa tat ge n, aro ua ma , Jak ob aro Jo sep h aro
1 ng Sim on aro
i songnokoniko pil ak jag ido tan un i Ju da s mi ng jam a .? 56 .Ar o
un
ko, aro . na rng ija da kg ipa
ira ng - · gip ara ng pil ak an · an ch ing i no -
1
ran gk o ba ks a
chimonge wa aln i akolo ua do ng jam a ? Ind ide ia pil
ma ng ko ak ko n ia
galgen ; 42 un on gr ap a aro baoniko ma na ha ? 57 Ar o
wa ga m ua ma ng
chikmijila on gg en . 43 U uo jag ido tah a. In dib a
no n to- Jis u ua -
romirangde an tan g!I lan gn i ma ng na - ag an ah a, So ng tan
Pa gip an i go aro
songnoko sal . git a tengsuge an tan gn i .nokona ag~~ ka tch
n. Na~ i~i kg ipa
chikol gn an gg ipa kn ad 1in a. ma n~ era ak o . rnang13a .. o~
g1
44 Salgini so ng no k ab ao don
. · Aro, uam~ngni _beberag13am a·. 58
1:1ua g1mman
gam gita, jek o. ma nd e sak ' ba~g·e bil ak am ka mr an gk
sa mke- o ua ua no
mung do nn ua ha ; un on ua . ~~ ]ah a. . ·
ka
ani gimin rea ng e an tan gn tch a- , . .
gnangko pa le. ua. ab ak o bre
a.
i pil ak . 14 . U? r,o r?, He rod tet rar k J1s
.
uko
. · . ~m gs mg ak o kn ae mu ng ,
45 Pil_·e sal gin i songnok_ nam~1 2 an -
muktako, am ·gi pa ba din gg 1p pa tan gm no~olran~na ._ ag an
a g1ta ; ah a,. ~an
I Jo ha n Baptize ka atg
46 ua ga mc ha tbe gip a, nn ikt 1pa. -Ua_ s1~
nikemung ,-r ea ng e an tan gn
a gesako inr a~ go m tan gc ha ah a, aro um 11~-
i , pil ak · ia bil ran g uo ka m ka ·en ga g1m1~
gn_angko .p ale ua ko bre ah a. . 3- ~a 1:
. .. .
47 Pil·e sal gin i songnok ma an . ·. na He rod an t~n g _ad~ta!lg
Ph1hpm
oniko ch · ti- : jik gip a H~~od1asm g1mm
. 1m on • alo ga la ch ek . rim•e, kae, pa tok o do nm an Jo ha ~k o
&1ta. 48 Un ogg1paa sag M . N ah ac h1 m.
ma no ua ma ng a, . a .a u k~ k'1mma1·~a me
I

uko chi'sa . 4 am ·
ko don mo na sagldoep
, aso'nge' , na ma-- Jo ha n un a , ~ganach1m . . 5
Ar
h k· . k o h'uko
.
1ndiba c a aru ran go c I11·mo· ng ah a , sootna s1'koa Jm ··
ma na
nam .. k
g1Ja o ua ma ng ala tah a k
• ma ina ate h'm1'kg1p · · en ac 1m,
49
Uandake agilsak bo na n gsalo . . · . a me ua ma ng
gcn S ong- - - -.k- ..-,..,...
. - -..- - - - - - -
· . ag rer an g on gk atb ae tor · 1 Gn , u11ran g •
onu-
II MATI 14 : 6-36 ; 15 . l
. ·2
• maeiadum. 6 lndiba Herodni aro bisana ag~, ~ n sakht_ia1..
atcbianl sal sokoa Herodia.4illi deme- bongamang ongachim. . .
chikjatchio chrokc Herodko namnik- . · 22 Unon jinmarangko watatjllll
ataha. ·7 Uni gimin ua · mikchcte kingking ringo gakatchina, aro an
kuracllakaha, Na·a .jcko ·bia, ; anga tangna skang_ nal~chi rcangs<>chin'
ukon nangna on·gen.• 8 Unon ua ua bakan .smngg1parangko dfaah a
antang maani didiako mane agan• 23 Unikoa jinmarangko watatoa :·
aha,Johan Baptize ka·atgipani skoko bina -abri .kosakona rcekang~haa
talao · iano angna on·bo. 9 Unon Aro s.'ll atam ongahaoa ua l.ln ·
raja jajrcngaha, ,. indiba antangni saksanaha. 24 Un?<1e ring saga~
mikchetarangni . gimin, .·aro antangjatchio dongengach1m, aro chi pok
baksa tudengdalgiparangni gimin, pekana duk manengachim ; main;
ukon on·china geetaha. 10 Aro ua balwa balmikkangachim. 25 Unon
mande watate patoko Johanni skoko walni prohor brio sagalni kosakko
sotataha. 11 Unon uni skoko tnlao jaachi reange, ua uamangona rc~ano-.
ra·bae metrana on·aha ; aro ua aha. 26 U non · sninggiparang u~i
antang magipana uko ra·baaha. 12 ~a~c~i ·_sagal koS<~O realm nike, ja.
U non • uni sninggiparang rebae Jrenge maha, Ian memang ; aro kene
manggisiko ra·e uko gopaha ; •· aro uamang chrikaha. · 27 Indiba Jisu
uamang reange ']isuha , · agane- bakan uamangna agane inaha
aha. . · ,· Kadongbo ; angasa, . da·ken. 28
13 Jisu·: uako knaemuncr rino-o Unon Pitor aganchake una . inaha
unom. bakraona reekangaha.o U non " 0 Gitel, · na·an ongode, · indide chi
jinrnarang uko knaem'ung songjin- kosako nangona . reangna angko
rnarangoni jaachi ukon jarikangaha. aganbo. 29 Unon ua,· Rebabo ine
14 Unon ongkate ua jinma bano-•- inaha. Unon Pitor ringoni ono-one
. . kasachakaha ,
beako nike ·uamangna
aro ua-mangru sag1parangko ameng-
chi kosako ja~chi ree Jisuona re~ng-
aha. 30 lnd1ba balwako nike ua
at.3:ha:. · 15. Unon atam · ongahaoa ken:iha_; aro dubina abachenge ua
uni snmgg1parang uona rebae ao-an- ~hnke aganaha, O Gitel, an(.Tko
·aha, la biap bakra; aro sal re~no-- Jokat~o . . 31 Jisu · bakan jak s~ile
manah·a ; jinmarano-ko .. watatb~ uko :1:1m:e una aganaha, . 0 bebera-
. 0 '
ma ika1 uamang gitimrangona reange breg~Jagipa, · na·a maina kenchak-
antangtangna cha ·aniko brena aha ? 32 .\ro :uama'n(Tni r.in,.. ona
rnangen. 16 Indiba Jisu uamancrko g_akatoa, balwa tipaha~ 33 Unon
aga_naha, Uamang reangna nang_J~ ;
rmgo donggiparang uko olakie agan-
nas1mangan uamangna · cha·na on·-
aha, Behen na·a lsolni Dep:mte
b?. 17 Uamang una aganaha, Iano 34 Aro uamancr batangoa a("l•
0

pita dot_bonga a~o. natok ~anggnina ona. ' c_h ongmotan

·
0

agre chmgo dongJa. 18 Ua inaha Gennesaretona, "re•

Uarangkon i~!:-ona angona ra·babo~ ~aaha. . 35 U non ua bbponi m:m·
19 U non ua Jmmarangko sam ko- ~r~ng uko- uienba uaman,.,. 11a J\,l
(Tim•1kcl11·~ mantle ~
s~ko tudengdalchina geetaha ; aro
0. watate uoria pil;tk
S,\& 1P~rangko rimbaaha · 36 at\)
pita dotb_on~a, aro natok manggniko
uni hara jateko dangtap'na m:m,"·
r~·e, salg1chiko ni~itoe patie, aro pee mang u ~
p1tako antang sn_mgg_iparangna on·- da ai:nang uo molmolaha ; aro
skaaha ; aro snmgg1parang jinrna. ngt~pgipa kakketko ansengat.1ha.
rangna on·aha. 20 Unon pilakan
cha·e okkatokaha. Aro cha·spa pe-
}5 ·Un salo Jerusalemoni Phari5i•
. rang aro Sastro skigiparan;
tongarangko patchi chigni gape
Jis_uon~ rebae aganaha, f I\"3ngni
kolamaha. 21 Cha·gipa, mechik Snmggiparang meapar:mgni cha5l'ng
 MATI
19
-,basoll8ni niamko maina pc;& ? Mai-
cha•na sbng u amang antan gtang ongkata, aro uarang mandcko ma-
._...,1r 0 jabuJa, ~0 u non ua uama n.g-
l
11' • rang ~~ngata. 19 Ma ina ka tongoni
-: ;- aganchakc inaha, Nasim ang namg1Ja chanc hiaran g, mandc
sootara~g, tilckarang, 1 chaua rang,
,ntnngw~g . ch~on g <:hasongni tole sak.1 on·ara ng, kalstaparang ong-
·amni g1m1n mama lsolru gcctako
~ ? 4 Main a lsol agana ha, An- kata. 2_0 Iarang a mandcko maran g
nangatg1pa ; indiba jaksugija cha·a
~ IJlaako aro paako mandc rabo,
mandc ko maran g nanga tja.
aro Maako ba paako namgija agan- 21 Aro Jisu unoni reangc Sor aro
ipa sichon gmotc hina. 5 lndiba Sidon jolona reanga ha. 22 Aro
~ g agana , Je mand e antan g nibo, Kanaa n mechik saksa ua
inaana ha paana, Ango ni jeko man- asongoni ongkatc gam·bee agana ha,
ode na·a namg niko mange nchim , 0 Gitel, Daudn i Depan tc, angna
uan Isolna on·gim in inc ina, 6 ua kasachakbo ; angni demechik bil-
antang paako mand erajaw a. Aro onge kore chacnga. 23 Indiba ua
~iman g antan gtang chaso ng cha- una mamu ng katako ba aganc hak-
songni niamn i gimin Isolni katako jaha. U non uni sningg iparan g re-
bingbangataha. 7 Chach ipilgip a- bae uko molmole inaha, Iako watat-
rang ! Nasim angni gimin lsaia bo, maina ua anchingni jaman
namedake katchi nike agarla ha, jaman gamtbee aganenga. 24 In-
8 Ia mand erang antang tangn i diba ua aganc hakc inaha, •sraelni
kuchi lchi angko mande raa, macho ngni gimagi min mcsna agre
Indib a uaman gni katong gipinn ade angko watatj achim . 25
angon i chel·a , Indiba -u a rebae uko olakie agana ha,
9 Indib a uama ng. angko olaki- 0 Gitel, angko dakchakpabo. 26
gramaia, . Indiba ua aganchake inaha, Bisa-
Skian irang ine mande rangm rangni cha·aniko ra·e achak rangn a
geetan irangk o skie. . galna·_ namja~ 27 Unon --ua agan-
10 Unon jinma ko antan gona o~m~ aha, Oe, Gitel, indiob a antang tang
ua uaman gna agana ha, Knae m~<:>· nokgipani mejoni gaakgipa bigi~chi-
11 Mand eko maran g nangatg1pa rangoniko achak rang cha·a. 28
kusiko napgi pa ongja , indiba kusik- Unon Jisu aganchake una inaha, 0
oni ongka tgipas a mand~ ko _mar.ang mechik, nan~ni bebera a bang:·a ;
nangata. 12 U non uru snmgg ipa- nangn i ska g1ta nangn a ongchma.
rang uona rebae agana ha, ~a katako ua
Aro konta intalta l uni demechikko
knaemung PharisiraJ?g jag1dotatako ansengataha. . ..
manaha ine na·a u1am a? 13 Ua 29 Aro Jisu unom reange Ga~h
aganchake inaha , Pilak je g~o saJc~ sepangona rebaa ha; aro abrio
salgini angni Paa gejachim~ uko pik- g te uano· asongaha. 30 U non
gcn. 14 U aman g dongc hma ; . ua: iinma bang·b ea jaa kor~, . ~~i ,
manga mikgr i dilgip arang ; mikgri ·kuma, jak kora, aro g1pm g1p1~
bang·a ko rimbit e uona rebac, um
mikgriko dilode , sakgn iba akolo ga-
jaa sepango uamangko donah a ; aro
akgcn. 15 U non Pitor una ag~- ua uamangko anse~gataha ; .31
chake inaha Ia toe agana niko maikai jinma ku~am agan~ o, Jak .
chingna pee ~ganb o. 16 Uno~ .~a korani namako, Jaa ~or~m reako,
lgana}ia Nasim angba daoba uig_ifuk, roikgrini nikako mke a1ao mman aha.
gipa ongam a ? 17 Kusik o P1
napan~~pa . oknin gona reanga , u.:n
uko kigong damch i galata_, I o kata mingsachi Grik kata. ming•
, 1a t. maina mingprakru orto
Ilasima
a._
ng u1Jam
·· a ;,. 18 Ind1ba ku- gniko se.s..aa, .
ka oni " tileka'\
s~ni ongka tgipar ang tong
 MATI 15 : 32-39 ·' 16 .. l -20
20
6 Un on J~u uam ang na_i~aha, Mila t-
Aro uam ang lsraclni Isolko rasong rakbo, nas1mang, Pha ns1r ang ni
cha ata ha. Sad duk iran gni wa ntin a gisik ral;~o
32 U non Jisu an tang sninggipa- 7 Un on uar_nang ant ang ta ngni
rangko okarne aga nah a, Ma nde Jm- gisepo cha n~h ie aga na~ a, Anchin
ma na ang a kasachaka, ma ina ua- ra·b aJa ha. 8 J1su .. uko
u·g
ma ng ang baksa dao sal gita m Pitako b be b 1Ja_g
,
1parang
IC
ina ha, 0 : e ra .re~
don gah a, aro uam ang ni cha ·an i nas ima ngo pita ~on.r uam gun in lllai:
ma mu ngb a gri. 33 Aro uamangko na ant ang tan gru gisepo chanchia ?
ang a oku mu wat atn a sikja, ram adi lo 9 Da oba nas ima ng uikujama ;
nom ang nab a donga.
uam ang
aga nah a, Sak haj alb ong ani pita dotbongako·
aro bad ita pat chi kol am e ra·achun ~
Unon sninggiparang , una
Ind ita manderangko o.k.kaatna bak- IO aro sak haj alb rini pita dotsniko'
rao ind ita pitako chinga baoniko aro bad ita kok kol am e ra·achun'
man gen ?· 34 Unon.Jisu uam ang na iak oba nas ima ng gisik. ra ·jama ?
ina ha, Nasimango bad ita pita 11 An ga. pita cho ngm otn i giini~
gnang ? Uam ang ina ha, . Dotsni nas ima ngn a aga nja , iak o nasimanga
aro adi ta chonchongipa _natokrang.
ma ida ke uija ? Ind iba Pharisirang
35 Un on ua jinm ako aao .tudeng-
aro , Sad duk iran gni . wa ~tin a gisik
dalchina geetaha. 36 U non ua pita
rakbo. ·12 Un on . p1tan1 wantina
dotsniko aro natokrangko ra ·e mi-
ong ja, ind iba Pha risi aro Saddu]ci.
tele, pee, sninggiparangna on ·aha,
ran gni · skiana ·;gisik rak chi na ua
aro -.~ninggipar~ng jinm ara ngn a
on ·skaaha. . 37 U non pilakan cha ·- aga nah a ine uam ang uia ha.
aha aro okkaaha, aro uam ang agi t- . _13 Aro Jisu Kaisar~a _Philippi
chaa betongarangko kok gesni gap e Jolona reb aoa ua ant ang ru snmggipa-
kolamaha. 38 Cha·giparang; me- ran go singe ina ha, Ma nde ni Depante
chik ·aro bisana ·_agre, measa sakha- sawa ? . 14 Ma nde ran g bad ine ina ?
jalb ri ongachim. 39 Uhikoa jinm a- Uam ang .aga nah a, Sao ba saoba
rangko watate · .tia ring o ·. · gak ate Joh an ·Ba ptiz e ka· atg ipa , aro sak-
Ma gad an asongona reb aah a. · · -. gipinr~ng Eli ~, aro sakgipinrang
J~rem~~' ong Ja~ e katchinikg ipa-
16 Aro Pharisirang aro Sadduki- ran gom saksa me ina . 15. Ua
ran g rebae, .majoe salgioni ·chin- uam ang na aga nah a, Ind iba anga
ko · ant ang ma ngn a mesokchina uo saw a/ Na si~ ang a bad i ine ina ?
biaha. 2 U non ua aganchake · ua- -16 .Srmon P1tor aga nch ake inaha
ma ngn a inaha, Atamode nasimanga -Na ·-at ang gip aiso lni De pan te, Kristo'
.
ag;ana, S_.al namginok, ma ina sa)gi 17 Unon J1su aga nch ake una inaha,
gi.tchaka. 3 Aro pringode ina, Da-
~e ng ~ na ·a, Simon Bar-Jona,
alo mikka w~gen~ ~iai~a salgi git- ma ma .iak o bee ~ aro anc hi nangna
ch~~a. ar? m1kka s1~a. Nasimang par~peJaha-,- salg10 don ggi pa angni
~al~m1 ~~kkangko. me. uin a cha nga ,
md1ba 1a salr ang m chm ran gko uin a Pa~ipas_a. 18 An g~b a nan gna agana,
1
4.N:amgijagipa aro tilekgipa Na a Pitor,. aro 1a roo ngn i kosako
amja.
ch~song chinko am ·a; ind iba Jon ani ang a a~g m _mondoliko rikge n ; aro
ch1?na agr e una ma mu ng chinko uko anm gm dog ara ng am jaw a. 1~
onJ awa . Un on ua uam ang ko wat e An ga nan gna salg inis ong nok ni chabi-
rea nga ha. · ~angko on· gen ; aro na· a agilsako
5 Aro snin ggi par ang nalsachi Je~o kag en, uko salgio kagen, aro
rea ngo n pita ko ra·n a gua lah a. ag1lsako na· a jek o eng gen , uko salgio
enggcn . 20 U non ua Kri sto onga
1 Pod 2 ni inah a intaltal, pod 3 ni bon-
aon a kingking mitam gitc hambatgipa
Grik in~ pi.l akn aba aga nna ua ant ang
kusiko seao dongja. snmgg1parangko ben g·a ha.
 ·
16 : 21- 28 ' l 7 : 1-19 MA TI
21
21 Un tal tal antanga Jer usa lem
.. dap tcgitamko rik.gen, na ng na
rcangna, aro mc ap ara ng aro tcs a,
on•
kl mal do.lg1. par ang aro Sast ro ak' aro Mo sen a tcsa, aro Eli jan a
tcs a.
~pa ron ~n i ba ng ·cn du k cha.kna, 1- 5 Un i ag an en gp itio n, nib o, ch
ing
:Ota ma nn a, aro git am gip a salo
aro gip a ara m rap sa ua ma ng ko sim ·-
chakatatako ~a n~ a na ng gc n ah a ; aro nib o, ara mo ni Jw da p-
ran g
j'su antang sn1 ng g1 par ang na me inc, ag an ah a, Ian an gn i ka sar a Dc
pa nte ,
1:a ab ach en ga ha . 22 U no n Pisok tor
- ian o an ga na mn ikb ca ; un o
kna,.
uko rim ang c ma ne ng na ab ach en tim bo . 6 lak.o kn ao n sni ng
ge gip a-
~ anaha, Na ng na ka sac hin a, ran g tuc hik .op aha , aro na me n
ke
i;ndake na ng na on gja wa . 23
Gi tel , be ah a. 7 Un on Jis u reb ae ua ma n-
diba ua an pil e Pit orn a ina ha ,
In- ko da ng tap e ag an ah a, Ch ak ng -
atb
janggilchi_ ka tbo , ~a tan ; na ·a an
An g kc nn ab e. 8 Un on ua ma ng mi o,
~n kro n
jagidotam ; ma ma na ·a Isoln1 a nic ha oa Jis un a ag re pil ak ko ba
nik -
chanchigija ma nd en iko sa ch an ch ko jah a.
ia. 9 Un iko a ab rio ni on go nb
24 Un on jis u an tan g sni ng gip am i-
ara ng - tin go Jis u uam an. gk o be ng ·e
na ag an ah a, Sa ob a an gn i . jam ag
rebana skode, ua an tan gk o jec hin
an ah a, Ma nd en i De pa nte sig im inr an -
an
aro ant ang chisolk.o rip ee an g
a, on i ch ak atj an a kin gk ing na sim g-
rcbapachina. 25 Ma ina
ba ksa ia nik an iko pil ak na ba da ·ag an an g
an tan . 10
janggiko jok atn a sik gip a uk o gim g Ar o un i sni ng gip ara ng uo
atgen ; ind iba an gn i asel an .a- ina ha , Eli ja ska ng reb an a na ngsin ge
a
janggiko gim aa tgi pa uk.o ma ng g
tan Sa str o ski gip ara ng a ma ina ag inc
an
26 Ma ina ma nd e agilsak gim
en . 11 U a ag an ch ak e ina ha , Eli ja a ?
reb
manoba, an tan g jan gg iko gim
ikkon be be a, aro pil ak ko n na me da a-
ode, ua ma i bit ek o ma np iti ?
aat - ge n ; 12 ind iba an ga na sim kp il-
an
mande antan g jan gg ini pa l ine ma ·Ba ag an a, Eli ja da ob a reb aa ha gn a
,
on·sregen ? iko ua ma ng uk o uij ah a, ind iba an aro
27 Ma ina Ma nd en i
Depante an tan gn i sag rer an g bak tan g ma ika i na mn ika , ind ak ctan g-
sa da ka ha . un a
Pagipani ras on go reb ag en ; aro U am an gc hi Ma nd cn i
salo ua ma ng ni dakgim.in git
un - De pa nte ba ind ak en du k ma nn
a ua 13 Un on ua joh an Ba pti ze ka ·at asi a.
sakantina on ·ge n. 28 Be he n an gip
ko ag an a ine sni ng gip ara ng uia a-
nasimangna ag an a, Ma nd en i ga ha .
De- 14 Un iko a ua ma ng jin ma on
p~~teni an tan gn i son gn ok ? reb reb ao a, saksa uo na reb ac un a a
aak
~a sk ald e ian o ch ad en gg 1p ara ng ~ dip an e ag an ah a, 15 0 Gi tcl , jas ku
m1tam siako ch a·t otj ag nig ipa om an
de pa nte na kas ach akb o ; ma ina gn i
gnang. ran g
ten gu ria onge na me n du k ma nb ua
ma ina ua pil nip il wa alo , aro pil ea ;
17 Un i sal dokni jam an ~ J!su Pi~or ch io ga ak a. 16 Ar o anga na il
nip
ng
aro Jak ob aro um -Jongg sni ng gip ara ng on a uk o rim ba ach ni
Johanko rim bit e ch ug ipa ab ri do 1pa ind iba ua ma ng uk o an sen ga tna irn,
tsa
o~a ~o eka ng aha . 2 Un on u~ ma - jah a. 17 Un on __Jis~ ag an
am -
ni rn1kkango ua mi kk an g dm gtang - ina ha , 0 beberag1Jag1pa aro ek:
ch akc
ongaha ; aro un i mi kk ang sal ng gip a chasong, an ga ba sak na na \n~-
git
tcngsuaha , aro un i ba rar an a an g ba ksa do ng gen ? Ba sim -
gb a
~tg·a gita bo ka ha . 3 Ar o ni ~, nas im ang ko cha kch ikg('n ?
sak na
uaOScmung Elija un ba ksa ag an gn
ke ian on a nngona. rim ba bo . 18 Uk o
() 1~ ng na mi kk an g pa ·ah a. 4 Un on
Un Jis u uko ind ato n ~o re uo ni on
~ itor ag an ch akc J isu na ina ha , - an ga ha ; nru ua l>isn m, .ko nta ~k at-
0 •~t al-
~~ l, ~ano an ch ing na do ng na n~ tal ansetlijtiha. 19 Un iko a sru
ma
&ni na mn iko dc , anga ian o Jam i gip ara ng jis uo na rec kb ac agan ng-
• aha,
22 MATI 17 : 20-2 7 ; 18 : l 5
Chingara uako maina arik.atna amja.. 4 Uni ~iminjc mande ia bisa chon-
ohim ? 20 Aro ua uamangna a~an- gipa · g1ta antangko onatgen uan
aha, Nasimangni bcbcrabrcg1jani salgini songnoko dalbata. 5 Aro je
gimin ; maina bcbcn anga nasim• mandc angni bimungo indakgipa
angna agana, Bcsual rongsani pal bisa chongipa sabako ra·c~akgcn,
nasimangni bcbcraa gnangodc, uan angko ra ·chaka. 6 Aro JC man-
nasimang ia abriko agangen, Ianoni de angc bcberagipa ia chongiparang-
uchina rcbo ; 21 unon ua regen ; oni salaako jagidotatgen, uni gitoko
aro nasim:angni amgija mamungba jatani roong dalgipako kadingdee
dongjawa. 1 uko saga! tu·ao dubiatan una nam-
22 Aro uamang Galili asongo bata. 7 Aiao agilsakna, jagidotani-
dongmitingo Jisu uamangna agan- rangni gimin ! Maina jagidotani-
aha, Mandeni Depanteko mander- rang ongna nanga ; indioba aiao
angni jako on·nasia ; 23 aro ua mandcna, jechi jagidotani ong-
uamang uko sootgen, aro gitamgipa gen ! 8 Aro nangni jak ba jaa
salo ua chakatatako mangen. U non nangko jagidotatode, uko sote nang-
uamang namen jajrengaha. oniko galatbo. Jak samgni aro jaa
24 Aro. uamang Kapemaumona samgni gnang jringjrotni waalo gala-
rebaoa, adili gilgiparang Pitorona ko manana bate, jaa kora ba jak kora
rebae aganaha, Nasimangni skigipa onge janggio . napan nangna nam-
adiliko on·jama ? 25 Ua: agana, bata. 9 Aro nangni mikron nangko
On·a. Ua ·noko napeoa Jisu una jagido.tatode, uko ote nangoniko
agansoe iriaha, 0 Simon, na·a badine galatbo. Mikron . samgni gnang
chanchia ? Agilsakni rajarang waalni noroko galako manana bate,
sarangcniko kajina ha ·mandeko mikron samsa onge janggio napan
chane ra·ani tangkako ra·a·. ? Antang nangna nambata. IO la chongipa-
depanterangonikoma, ha sakgipin- rangoni saksako nasimang maikai
rangonikoma ? 26 Sakgipinoniko chonnikjawa, indake gisik rakbo ;
ine ·ua aganoa, Jisu una inaha, lndide maina ·anga nasimangna agana, Sal-
depanterangde jakgitel onga. 27 gio uamangni sagrerang pangnan
lndiba anching . uamangko jagidot- salgio donggipa angni Paani mik-
atjana gita, na·a sagalona . reange kangko nika. 1 12 Nasimang maikai
milsi gobo, aro -nachenggipa natok.ko chanchia ? Saniba mes mangritcha-
ra·bo ; aro uni ,kusikko oon na·a sa gnangode, aro uarangoni mangsa
tangka kapsako .mangen ; uko ra ·e brangode, ua mangsotsku skuko
angni · aro nangni gimin uamangna d?nange abr~rangona reange brang-
on·bo. g1pako am·eJawama ? 13 Aro uko
nikmanode, beben anga nasimangna
}8 Ua kontaon sninggiparang Jisu- agana, ua ua branggijagipa mang-
ona rebae .aganaha, · Indide sotsku skuna bate uani gimin kat-
salgini songnoko sawa dalbata ? 2 chabata. 14 Uandake ia chongipa-
U non ua bisa chongipa saksako rangoni saks_a gimachina nasimangni
antangona okame ·uko uamangni salgio donggipa Paani namnika ong-
jatchio chadengate aganaha, 3 Be- ja.
hen anga nasimangna agana, 15 N angni jongada nangni ko-
Nasimang pil·e bisa chongiparang sako2 papko dakode, reange nangni
gita ongjaode, nasimang mamung
1
dakeba salgini songnoko napjawa. Mitam sea gitchamrango iakoba
ondapa-" 11 Maina gimagiminko jokatna
1
Mandeni Depante rehaaha. "
Markni 2 : 29 o sea gita mitamni r.t "Nangni kosako "-mitam e-itcham
searango iano pod 21 koba sea gnang. searango ia kata dongja.
it: 16-SS; -19: 1-8 MATI 28

uni ~sepo mangmang uni papko ttichikope nko molmole aganaha,

,,. JlltiSIMbo. . Ua nangko knachak- Angko . chakchikkubo, anp nangna
~ na·a nangnijongadako manaha. rhotgen. SO Indiba ua 'sikjachim ;
i~dib~ rcange gro nangako chotjana
16 i..ctiba ua knachakjaode, saksa
~°'~
~ rimhitangbo, n1aikai saki
~ni sakgitrunni kusikchi
~ kata tik on~.n. 17 Aro ua
~ngko knachakja ode, mondolina
kmgkm~r u.ko patoko donaha~ 31
Unl · gimin: uni nokolskarang · ia
dakarang ko nike jajrengbe aha, aro
giteltango na reange pilak ongako
~bo; aro ua mondolikoba kna- uiataha. 32 Unon uni gitel uko
~jaode-, ua nan~na gipin jatni okame una aganaha, O na ·a mang-
~de aro kajina gilgipa ~ita ang. namgijagipa nokol, na·a angko mol-
•bina. 18 Behen anga nasimang na mole aganana, anga nangna ua pilak
~a, Na..~m3ng agilsako jeko jeko groko wattokach im. 33 Indide
~..-rn, uirangko salgioba kagen ; anga maikai nangna kasachaka ha',
lIO 3giluko_jeko je.ka cnggcn, ua- uandake na·aba antang nokolskana
~ko s~1ob.-i engt:;en. 19 Pil·e kasachakn a nangjachi mma ? 34
1n~l nasimang na agana, Je.ko bigen, Unon -uni gitel kaonange nba uni
~ gimin agilsak.o nasimang oni pilak on·na nangako chotjana king-
s.,.kg-r.i kucholsan ongode, indide king, saknaatgi parangna · uko . on--
s.ikio donggip;i angni Paa uan1angn a aha. 35 Nasimang sakanti-k atong-
uion d~gen. 20 ~faina jeo sakgni onin anta11g jongadak o watjaode,
~itam angni bimungo toma, uou salgi_o donggipa· angni Paa nasim•
1:g.1 U3.m.1!1gni-gisepo gnang. . , . 1 angna uandaken dakgen_.
_
21 Vnon Pitor uona _rebae agan'- _
ll:a, 0 ·Gitel, angni jongada angni 19 Jisu · ia katarangk o_ matchot-
kosako papko dakode, anga uko mano . · . indake ongaha~ •ua
h~ikcha.ng watgen ?- Changsni na Galilioni reange, Jordanni nalsachi
lingkingma ? 22 Jisu una aganaha, Judea asongona rebaaha ; 2 aro
Changsnina kingking _iµe anga nang- jinma bang·bea un baksa reangpa-
:a aganja, indiba sni changsots nina aha ; aro ua . uano uama_ngko .. an-
kingking. - 23 Uni .· gimin salgini sengataha : , . . . , ·_ ·
songnok . an tang nokol:rangoniko 3 Aro - £hari~_ ira.ng ' uona __; rebae
chane ra·na sikgipa raj a mru:i,de gita uko majoe aganaha; , Measa_. ·pilak
onga. 24 Ra·na abafheng oa mo- aselni . gimin antang- jikfangko -gai-
n~ hajalchikung gro nang~ipa s~k- malama r 4 Unon .ua _a ganchak~
mo uona rimbaaha . 2.1 Indiba inaha, ·Nasiqiang . poraikuja ma,
gro chotna uni mamungb a dongjana, maikai chengonin dakgipa mea .aro
ukomung uni jik derangko aro uni mechik dake uamangko dakaha, ar:o
?ilak gnangko pale chotna, uni gitel agana,ha, 5 . lani gimin mande ma-
geet~ha. 26 Uni gimin ua nokol ako aro paako wate, antang jikgipa-
tu_chikope uko olakie aganaha, 0 mung magapgen ; . aro . uamang
Gael, anako chakchikk ubo, anga sakgni beensan onggen ? 6 lndake
n~ngna v pilakkon chotgen. 27 uam~ng sakgni _o ngjaha, indiba becn-
\non ua nokolni nokgipa kasachake san. . Uni gimin Isol jeko naugrim-
~o watate uni groko wataha. 28 ataha, uko mantle ekgrikatja china .
l ndiba ua 'nokol reongkata nge an- 7 Uamang una aganaha, Indide

~,a
~ngr.a suki kapritcha sa gro nang-
a?tang nokolskako nikaha ; aro
a,.,.a run•e, gitoko rim·eke; ua uko
galani lekako see on·c uko watat-
china ine ?vfose maina geetaha ?
8 Ua uamangn a aganaha, Nasim-
angni katong rakani · gimin ·Mose
\;, naha, Nangni gro nangako chot•
'-'· 29 Uni _giJ?in -uni nokolska nasimang na jiktangtan gko , galna
• 19 ·: 9.30 .; 20 : 1-e
22 ladiba ia ·katako pante ~
_,;. ' ktdi• chqon ill i.Ddakc ua ·jajrenge. rea~gaha,. mama ,._
Majechhn,. 9 Anp ;JWimangDA gam . bang·g1pach1m. _. - .. . _ ,
~~ 'filelrara agre ji.ktaogko gale , , 23 Unon Jisu antang min~aipa.·
~ kimgip a tileka ; aro al· aganah a, Behen a~a naaun. ·
abmn .mechikko kimgipaba til~.~ rangna angna agana, Mane cha·g1p~ salgini
IO Sninggiparang una aganaha, Jilt songnoko n~pna ncnggrika. 24 .
baba measani indake ongode, indidc Pil·e anga nasuna ngna .agana, Mane
kimnan namja•. . 11 lndiba ua ; ua• cha·gipani Isolni songno~ona nallana
mangn a aganah a, Darang an ia ka· bejini ~olko utm r~n altu.
tak.o ra·na ·. mana, indake . ongja, bate,
bata. · 25 Indmak o knae snmggipa..
indiba ·. jerangna on·man aha. . 12
namen ~iao inmane agana~a,
Maina kasirang gnang, je mander ang ra~~
Ind1de sako Jokatge n ? · 26 I nd1ba
maani okonin indake atchiah a ; aro
ko nie uam~n gna a~an-
kasirang gnang, je manderangko Jisu u_ainang rangna de . 1a amgIJani
:.Mande
mande rang kasiah a; aro kasirang aha,
origa, fodiba lsolna_ p1lakan amani
gnang, je mander ang salgini song-
· 27 , Unon P1to~ · una. agan-
no~ gimin antangtangko kasiaha~ ong~. Nibo, chmga pilakkon
Manin a aµigipa ua manichina. .· . ; chake inaha, a ; . indide
13 Unon ua uamango jak don- wate nang b_a_ksa repaah ? 28 J1su ua-
dape bichina ine bisa chongiparang- chingni mai- onggen Behen anga nasim-
ko uona rimbaa ha. · lndiba ua- mangn a aganah a,
agana, Nasima ng angko jarik-
mangko sninggiparang : manengaha. ano-na
Man-
14 Indiba Jisu inaha; Bisa chongipa- giparan g, namatt aion, jensalo
rangko angona rebana on- bo, ua- deni. Depant e antang rason~ni sing-
mangko da·ben g; maina indakgipa- hasono · asonggen, . nas1mangl>a
rangnin salgini songnok onga. 15 singhason gechign io asonge Israel
U non ·ua uamango jak dondap e machon g chignik o . bichal ka·gen.
uanoni reangaha. · · 29 Aro angni bimung ni gimin nok-
. 16 ·Aro nibo, saksa uona rebae rang, ba jongad arang, ba noabirang,
aganah a, 0 Skigipa, anga jringjro tni ha maa, ba paa, ba dedran g, ha
janggiko manna ine mai · namako abaran gko watgip a sakanti bang·en
dakgen ? · 17 .Unon·.ua una aganah a, manbat gen, aro jringjr otni janggiko
Naman i -'gimin na·a ango maina mangen . ·30 .Iri.diba skanggipa
singa ? .· Namgipa saksa gnang · banren jamanc hangge n, aro jam-
indiba . na·a janggio napna skode: ang1pa skanggen.
geetanirangko manibo. 18 U a una
aganah a, Badiarangko ·? Jisu agan- 20 Maina sa~a · nokgip a antang
aha, Mandc soctnabe ; tileknabe · . dra~a barma gamgiparangko
chauna be ; ' tole saki on·nabe ; 19 rak.lna prmgo ongkat gipa gita salgini
maako aro paako mander abo ·
' aro songnok onga. 2 Aro ua sal sana
nangm. songsulna antang na gita ka- suki kapsako on·na inc kurachake
s~bo. 20 Parite una agana, Ia uamang ko antan<r barion a watatah a.
~
p1l~kkon an&"~ maniah~,. dao angni · 3 Aro gitam kontam an1ro
O
rcon1rkate
ma1 chmokg1Ja gnangp1 t1 ? 21 Jisu b . l k I:'
aJa o sa ·gipinranrr kam gri chadeng-
una it~a~a, Chusokna skode, reange, ~ngako nikaha ; / aro u'a uamang na
nangm JC gnangko pale kangal rang- maha, Nasim angba draka bariona
na on·bo, unon na·a salgio gam rea~1gbo ; jckai nanga, uko anga
mange n ; aro rebae angko jarikbo . n~s1mangna on-gen. Unon ua-
•~itam gitcham searango ia katarang
mangb a reanga ha. 5 Pil ·e dok kon·
dongJa, chongmotan "aro galgimin mechikko tamang o aro sku kontam
ango rcong·
kimgipaba tileka. 11
kate uandak en daktaia ha. 6 Aro
 20 : 7-34 tvlATI
25
. ko nt am an go re on gk at c ua
sa k- \ uo ni ko m
c~ •~ ra ng ni ch ad en gc ng
10 ak o ni ka ha ; ua un a ai ko ba bi ah a. 21 U no n
in
g•P 03 ua m an gn a ag an
ah a, Na sim - un a ag an ah a, M ai ko am ·a ? U a
aro rn ain a ia no sa lm ad ra ah a,
ng ka m gr i I ni ia dc pa nt Na ng ni so ng no ko an g-
~~ ide ng en g3 :? 7. Ua m an g_ ~n~ sa ks a e sa kg ni ko sa ksa ja kr ac hi
an ah a, Ch m gk o p1 lak ba rak ja ka sic hi
airnin. U a ua m an g~ a ik11Jan1 22 In di ba Jis as on gc hi na ge et bo .
u ag an ch ak e in ah a,
ag
~a sim an gb a dr ak a ba na na an ah a, Na sim an g m ai ko bi a, uk o na sim an g
~e an gb o. ui ja. An
8 At am ah ao , ua dr ak a b~ nn ~ no k- uk o na simga je rin ga ni ko rin g nasia
gipa an ta ng ~o ko l Ja an g rin gn a am am a ? U
kg 1t ok na m an g un a ag a-
aganah~, G_amg1parangk an a, Ch in ga am a. 23
o
1 jar
nang1pa_om a ac he ng e sk ok ~m e U~ ua ma ng i:i a ag an 3: ha , Angn~ ri? g-
ona ki ng km g ua m a~ gn a an gg 1p a- an ik od e na s1 ma ng nn gg en ; 1n d1 ba
do
on·bo. 9 U no n ch1sa ko rm ah ak o an gn i ja kr ac hi ar o ja ka sic hi as on gn a
nt am an go on -n a an gn
ga me gip ara ng _ r« :ba oa, i on gj a, in di ba je je na
\ ua m an g an gn i Pa gi pa
sakantian suk1 suk.1ko m uk o da ks oa ha , ua -
an ah a. 10 m an gn a on
Aro sk an gg ip a~ an g re ba oa gg en . 24 Un on sa kc hi
ua m an g \ ku ng iak o -
bate m an ge n 1ne ch an
ch ia ha ; in - na m ni kj ah kn ae ua ad as ak o na m en
diba ua m an gb a sa ka nt ia n a. 25 In di ba Jis u an
su -
manaha. l l Uk o ra ·e ki su kik o ta ng on a ua m an gk o ok am e ag an ah a,
nokgipako tn itu m itu in ua m an g . Gi pi n ja tra ng ni
ah a, 12 la m an gn i ko pa m on gr an g ua -
jam an gi pa ra ng ko nt a sa sa sa ko gi tel da ka , ar o da
ri l-
indiba na ·a ua m an gk o ch ga m ah a, . gi pa ra ng ua m an gn i ko sa ko bi lk o
in g sa lm a- me so ka , iak
dr an gn ijr im ak o ar o di ng ·b o na sim an g ui a. 26
ea ko ch ak - Na sim an gn
giparang ba ks a ap sa n da i gi se po in da ke on gj aw a,
lndiba ua ua m an go n1 sa kska ha . 13 in di ba na sim an gn i gi se po da lb at na
an a ag an - sik gi pa , ua
chake in ah a, 0 rip en g, an na sim an gn a da ng di kc
, oniako da kj a ; ni ra an ga na ng na on ·g ip a on gg en
g ba ks a su ki gi se po sk ; 27 ar o na sim an gn
kapsana .'k ur ac ha kj ac hi m an gg ip a on gn a sik gi pa , · i
Na·a an ta ng ni ko ra ·e
re I
m a ?' 14 na sim an gn i
no ko l on gg en ; 28 m ai -
nangna on ·a gi ta 'ia ja m an an gb o ; ka i J\.iandeni De pa nt e da ng di ke
gi pa na ba . on -a ko m an
ua

anga on ·n a sk a. 15 An na de re ba ja , in di ba
::,a an ta ng - da ng di ke
nichi sk at an g gi ta da km on ·n a; ar o ba ng ·a ni pa
al l
Ba, an gn i na m an i gi m in na ja m ~ ? an ta ng jan gg ik o pi ok an i in c on ·n a
ne ng am a? 16 In da ke ·a ~1 k- re ba ah a.
jam an g1 pa . .
skang, ar o sk an gg ip a ja m an ~9 A~ ~ Je nk oo n1 u~ m an g on g-
. l 7 Aro Je ru sa le m or ta on gg e~ . ka tan gm 1t mg o, m an de Jm m a, ba ng ·-
t~ngo, Jis u sn in gg ip a do a? g~ u- b~ a un ba ks
a re
' run·ekange ra m ad ilo sa kc h1gmko I m bo , ra ~a sa an gp aa ~a . _30 A ~
ua rn an gn a ·\ as on ge J1 su m ba o m 1k gn sa½gn1
aganaha, 18 Ni bo , an ch se pa ng ko re an ge ng a 1n a-
in
sa\emona do an ge ng a, ar ga Je ru : . ko k,~ae uamang_ ga m ·b ce ag a? ah a,
o ~,I an de m : 0 G1tel, Da
Depanteko ka m al da lg ip uc:111 Ocpant~:' ch1ngn a
Sastro sk· · ar an g ar o '. ka sa ch ak ~~ - _3 ~ Un on J~nm
1g 1p ar an gn a on · gre n ,• 19 · ma wr ko JrI P Jl" ~ n a-
aro ua m a~ g uk o so ot ch in · " lP do ng cln na
ka•c on · a bi ch al ah a ; 111d'1u • 1~
· 1.
m d:1.t-
k 1t a t_ta m an g ua ~c
.
arn1tchi d~ekn, h.ar o as ap eh"1 iia , be t-1 ag an ah a, 0 G1 tcl , Da ud nt sa g:u n ·c
° h' ol t- clu ng .na k as ac l1ak'-uu 2 Dc p: in·tc,
• .
kapc.hin ~ _ma? ar o c 15 o • da ··
ar o ch ac len gd ikc ua n1 an 3 Un on Jisu.
gitarng· a gi pm Jatnah kon ·g gko
ipa sa lo uk o c a at at gc cn ' ah a Na sim an gn a a n ~n iok am c ag an -
20 Un on Z be dc cn i de pa n. \ .' m ai da ka ko
tangni rn . e nt e- na s1 ma
tc ra ng un a agan nhna ng 'k
nu u .~ . ? 3'\ u
ba.ksa u ag1pa an ta ng n1. dlakc a, 0
·. ~m a ~'lg
( ,ttcl, c hm gn 1 u uk
<>na rc ba e uk o o p_ anh ar o ro n m ai ka i
1a a, og en . 34 U no n Jisu-
• MATI

hr + alR 11a--ng,1i ~onrangko paroa J>l:lgiparang~ . asongchakani..

. .tapaha, aio babn uamang rangko b~p1lataha , 13 aro ua ua..
lllilma • • aha, aro ub baksa reang- mangna a.gana?a, ~ca gna!lg,_ Angni
,.aha. . . . . ~' .:,-._ ; : . nokko biani nok m1nggcn, 1!1d1ba na..
' . . .. ' simang .uko dokprete ra·g1pa~ngni
21 -Aro
. ~ ·-

Jcrusal~a scpangoa akolsa ·.·dakaha. 14 Unon . ~ -

Bcthphageon~ " - ~ ~ t a n aro k.orarang . torom nokona
Joitun abriona .rcbaoa, Jisu Srung- rang ·rcbaa • ua uamangko anscng.
uona , . ka al d .
gipa sakgniko watatc. u~angko ataha. , 15 Ind1b~ . m •. a~g1pa..
aganaha, 2 Nasimangm ~ang- rang aro Sastr? skig1parakng uni db~ka
chakgipa .gitimon3: rcan_gbo, unon aiao inmanan1 kamrang o, :1ro J.Sa..
bakan nasiman~ gada buna kaak.o, rangni torom _noko, D~udm Depan.
aro un baksa bisako nikgen ; ua_: tena . hojana me gai:n _bee aganako
rangko enge angona mobab?. .> ike namen nammk_Jaha, 16 aro
Aro saoba nasimangna ma1k?ba n ' . k
una inaha, Iamang J~ o aganenga,
inode, nasimang in~, larangko uko na·a knaama ?_ J1su uamangna
Gitelna nanga ; unon ua bakan ua- a c,anaha . Oe ; nas1mang pangnaba
rangko watatuen. - 4 Ian . ongah~, iako
t,
poraikuj~ma,
' B'!sar~ng a!o sok
maikai katchi~ikgipachi agan~ ia cha •giparangm kus1kch1 m1telako
kata chusokgen, · · · :·. na·a- chusokataha _? 17 Unon . ua
. 5 . Zionni demechikna aganbo, ·uamangko wate . songjinmaon~ Beth-
- Niho; nangni Raja nangol)_a anyon_a reongkate : unon -:- w~ltu_-
rebaa, -
Soritol, aro gadao, ._ . _ ah\s P; i~ga~aO _ Songji':'machina
Aro bisao, bal gatani bis_ao reangpilmitingo ua _ ok~naha. ·19
. ' ga'kate. ·. . - . '.
Aro ram_asaµio _duml;>1:1r__ l;>ol pangs.aka
·6 Sninggiparanga r~ge J_1sum
nikeurionarea_n gah~, aro bijak .~ang-
geeta git3: <lake gada bima a:o q1~ako
mangna 'agre maf:nu~gkoqa Ill~Jaha.
mobaaha, 7 aro u~ahg~u -kosako
Unon ua ukq _aganaha, :paon intaltal
antangtang~ barako anc3:ha ; aro
ua uni kosako asongaha. _8 Aro _nangoni pangnaba bite _:_ ongja~hina.
jirimaoni pakmaan antangtangni ba- Uno1'_dumbur bol rangs~n _s1krep-
rako ramao aha.- -20 Unon · sniriggip~raµg uko
anaha, aro sakgipinr_a ng
ni.ke aiao inmane:agana~a, Du_mbur
boli-angoni cheksirangko dene ramao
anaha. 9 . Aro una skang regipa aro bol maidake .rangsan ·sikrepaha ? . 21
jamari regipa -jinmarang g~· b~e U non Jisu -~amangna aganchake
aganaha, Daudni Depant~na hoJci?a! iµaha, Behen: anga nasilll:angna a-
Gitelni bimungo rebagipa patia man- gana, Nasimang kenchakgija bebe-
gipa ; chubatgipao . hojana !1 · 10 _raode, indide .dumhur bolna jeko
Aro ua J erusalemo . napeoa song- dak.aha, . uko . dakaijawa,, indiba ia
gimik · mopile · aganaha, Ia ·sawa ? abrikoba, Na·a dedoako mane sagalo
11 Unon jininarang aganaha,-Jan galonako ~manbo ine .- inoba, uan
Galilini Nazarethoni katchinikgipa .onggen. . 22. Aro bion beberae jeko
Jisu. · ·. ' · bigen, pilakkon mangen. .
· 12 Aro Jisu lsolni torom noko · . 23 Aro torom noko napoa, um
nape torom noko pilak palgipa aro skimitingo kamal dalgiparang aro
bregiparangko apalchi arikataha, aro manderangni mea parang unona re-
tang~ sregiparang~i mejrangko aro , hae aganaha, Na·a mai bilchi iarang·
.· ' ko dakenga ? . ·Aro ia · bilko nangna
sawa on·aha ? 24 Unon Jisu agan·
. : r cc Hojana" jnchroani _kata, Ua Ibri chake uamangna inaha, Angaba
kusik, aro uni (?rto "jo_k ~tbo". nasimango kata mingsako singgen,
21 : 25-46 ; 22 : 1-4 MATI 27
angna aganode, angaba mai aha, sakgipinko sootaha, aro sak-
~~hi iarangko dakcnga , uko nasim- gipinko roongchi gotatah a. 36 Pil ·c
bil 8 agangen . 25 Johanni bap- ua skangna bate sakgipin nokolra ng-
~nka:ata, uara baoni? Salgionima, ko bang·e watatta iaha ; aro ua-
uze deoni? Unon uamang chan- mangko ba uamang uandakc n dak-
rn:,grn
1
ike inaha, Salgioni ine inode, aha. 37 Jamano ua uamang na an-
c ancbingna ingen, Uo maina tang depante ko watate inaha, Angni
:beraja~ a ~ 26 Indi~a .!llande- depante ko .uamang mandcr agcn.
rangoni 1ne mode, anchmg Jmmana 38 Indiba gamgip arang depante ko
kena, maina Joh3:nko katchinikgipa nike agangrik aha, Ian nok manrik-
·ne pilakan mama. 27 Unon ua- gnigipa ; hai, anching a uko soote
~ang Jisuna agancha ke inaha, uni manrikgniko manna. 39 U non
Chinga uija. U aha namang na in- uamang uko rim·e draka barini apal-
aha,. Angaba mai bilchi iarangko chi gale sootaha. 40 Uni gimin
dakenga, uko nasiman gna aganja. draka barini nokgipa rebaoa, ua ia
28 Indiba ~asimang maikai chan- gamgipa rangko mai dakgen ? 41
chia ? Mande saksani depante S:ak- Uamang una agana, Ua ua mang-
gni gnangchim ; aro ua skang- namgijagiparangko namgija dake
gipaona reange· maha, Dede, daalo nisigcn, aro uarangn i kario biteko
draka bario gam_ebo. 29 Ua agan- ongatgnigipa gamgip arangna draka
chake inaha, Anga ~ sikja, : indiba bariko botg.en. 42 Jisu uamang na
jamano ua gisik pil~e -reangaha~ 30 aganaha , N asimang Sastroo iako
Aro ua sakgipinona reange· indaken pangnab a poraiku jama,
agana ha. U a aganchake inaha, Re- Je roongko rikgiparang jeaha,
anggen, gitel ; ind_iba .ua reangjaha. U an kitilmi skotong ongaha ;_
31 lamang sakgnioni . badia. antang Ian Giteloni ongaha,
pagipani namnikako dakaha ? U a- Aro anchingni nikanio aiao in-
mang aganaha, Skanggipa_.· J isu ua- manani onga ?
mangna aganaha , Behen anga nasim- 43 Uni gimin anga nasiman gna agan-
angna agana, Kajina gilgiparang aro a, Nasimangoniko Isolni songnokko
tilekgiparang nasiman gna . skang ra·e, uoni bite nanggip a jatna on·gen.
Isolni songnoko napea. 32 Mafoa 44 Aro ua roongni kosako gaakgip a
Johan nasimangona torom ramao bnekgen ; aro jeni kosako ua roong
7ebaaha, aro ·nasimang uko ·bebera- gaakjetgen;_ uko tangchic hraatgen .
Jaha ; indiba kajina gilgiparang 45 Aro kamal dalgipar ~ng aro Pha-
aro tilekgiparang uko beberaa ha ; risirang ~ni toe aganara ngko knae,
a!o nasimang uko nikeba beberan a ua antangm angni gimin aganaha
~h~ nasimang jamano gisik pil·ja• ine uamang uiaha. 46 Aro uamang
1m. uko rim·na am·on jinmara ngna ken-
S 33 Gipin toe aganako knabo. ~ha, maina uamang uko katchini k-
aksa nokgipa mande dongachim, gipa inc maniaha .
u~ draka bariko dakaha, aro uko
~~tch~kon dilengaha, aro uno sep-
r~haniko cho·aha, aro nok chuako
22 Aro Jisu aganchake, pil·e toe
agane uamang na inaha, Salgini
~, . aro gamgipa rangna bote songnok antang depante na bia ka·-
300
koaggipmchi reangah a. 34 Uni- aniko dakgipa raja mantle gita. 3
tan bit~ nangkari sepanghaoa, an• Bia ka ·aona okamsoa mandera ngko
1, g bitcrangko ra·china inc gam- okamchina, ua uni nokolrangko
!:>1Paran
watat hgona ua antang nokolrangko watatah a ; indiba uamang rebana
llni n0\ air. 35 Indiba gamgiparang sikjaha. 4 Pil·e ua gipin nokolrang-
0
angko rim·e, saksako dok- ko watate aganaha , Okamso a man..
r
28 MATI 22 ~ 5-39

dcrangna :tganbo, Nibo, anga mesal- I chachipilgiparang ? 19 Kajinan j

ko ta ria ha ; a ngni matchu chara- tangkako angna m esokbo. U non
rangk.o aro j engo gata rangko dokaha, uamang una suki kapsako ra·baaha
aro pilakkon tariaha ; nasirnang 20 Ua uamangna aganaha, I~
bia ka·aona rebaho. 5 Indiba ua- mande daka. aro scda pa sani ? 21
mang uko chonnike rcangaha, sao- Uamang aganaha, Kaisarn i. Unon
bara antang abachina, saobara ua uamangna aganaha, ln?idc K.ai-
badingna ; 6 aro dongsparang uni sarniko Kaisarna, aro Isolmko h olna
nokolrangko rim·e uamangko chon- on·bo. 22 Aro uko knae uamang
nikaniko dakaha, aro sootaha. 7 aiao inmanaha, aro uko wate reang~
Unon raja kaonangaha ; aro antang aha.
sipai kotokrangko watate ua soot- 23 Unsalo chakatpilani gri ine
giparangko nisie uamangni songjin- agangipa Saddukirang ~~na rebae
mako so·aha. 8 Unikoa ua antang uo singe aga_naha~ 24_ Skig1pa, saoba
nokolrangna aganaha, Bia ka·ani de gri onge s1ode, md1de UillJ?nggipa
taria ongaha, indiba okamsoa man- uni jikko kime adatangna b1tchriko
derang k.raja. 9 Uni gimin nasim- ongatchina ine, Mo~e aganaha. 25
ang rama bibrarangona reange Chingni gisepo Jongada saksni
nika kakketko bia ka·aona okambo. gnangchim ; skanggipa jik kime
l O U non ua nok()lrang ra~adilma- siaha, aro de gri onge uni jonggipana
rangona reange ,nama namja, nika uni jikgipako donangaha. 26 Uan•
kakketko ,. rimchimongbaaha, aro dake gnigipaba, aro gitamgipa,
bia ka·ani noko sokgiparang 1 gapaha. saksnigipaona kingking dakangaha.
11 Unon raja sokgiparangko nina 27 Pilakni jamano mechikba siaha.
napbae, bia ka·ani ,barako chingija- 28 lndide chakatpilon saksnioni ua
gipa mande saksako nikaha ; 12 sani jikgipa onggen ? maina pilakan
aro una aganaha, Ripeng, na·a bia uko kimaha. 29 Jisu aganchake ua•
ka·ani barako gangija maikai ianona mangna aganaha, Nasimang Sastro-
I rebaaha ? Unon ua jrip · dongaha. ko aro Isolni bilko uigija branga,
I
13 Unon raja dangdike on·giparang- 30 maina chakatpilon uamang kim•
na aganaha, Uko jao jako kae apal ja, aro kimna· on-ani ongja, indiba
andalachi galebo ; uano grapa aro salgio donggipa sagrerang gita onga.
wagam chikmijila onggen. 14 Mai- 31 Indiba sigiminrang chakatpilani
na okama ·mantle bang·a, indiba gimin, Isol nasimangna indine agan•
segimin bang·ja. ako nasimang poraikujama ? 32
. 15 Unikoa Pharisirang reange, Anga Abrahamni Isol, aro Isha.kni
maikai uko aganao rim·na mangen, lsol, ~ro J akob~i Isol. I sol sigimin·
indake kumongaha. 16 Unon He- rangm Isol ongJa, tanggiparangnisa.
rodiarang baksa antangtangni 33 lako knae jinma uni skiana aiao
sninggiparangko watatc aganataha, inmanaha.
0 Skigipa, na·a hebe, aro hebe dake 34 ~addukirangko ua jrip dong-
Iso]ni ramako skic 01ra aro pilak- ataha me knaoa, Pharisjran~ t 1m1-
naba simsakja, uko chinga uia ; dakaha. 35 Aro uamangoni s.'lksa
maina na·a manderangko mikkang nia~? uigi.p a uko singr~ajoa h,,,. 36
nija. 17 Uni_ gi?iin chingna agan- 0 skig1pa, niamo badia gc-cta dal~1~
bo, Na·a ma1ka1 chanchia ? Kai- onga ? 37 Ua una a,ra1;aha 1 Nangn1
sarna kajina on·malama, on-malja ? pilak katongchi, a1_;; nang ni pil~
J8 Jndiba Jisu uamangni namgijako Janggidri, ,u-o naugni pilak gisikcln
uie aganaha, Angko mai11a majoa, nan~ui Gitd lsolna kasabo. 38 Jan
<lalg1pa aro skanggipa gceta. 39
• Grik, " tudengdnlgiparang". Aro ua gitan minggnigipa, Na:a
 ,._._Ml· IS : 1-22 MATI
fl:.. --• 29
· IC)llpdna antan gna gican
~ , 40 · la geeta minRgnion da-
Aro nuimang Dillfipa ine inako
mannabe, maina nasiman~ni Dilgipa
,-g niaffl aro katch inikgi paran gni saban; Kristo. 11 Jndiba naaim•
•..na pang chab. angoni dalbatgipa, uade nasimangna
11e4 1 Pharisirang tomm itingo Jisu dangdike on•gipa on~~cn. 12 Alo
..-,nango singe agana ha, 42 Kristo ni antangko chuat gipak on onat~cn ;
(illlill nasim ang maika i chanc hia ? aro antan gko onatgipakon chuat•
Ua sani dcpan tc ? Uama ng una gen.
~ • Daud ni. 43 Ua uama ng-
,a agana, I-:ididc ~a~d Gisiko uko 13 Aiao nasim ang, Sastroskigipa-
t,itcl inc ma1dake md1ne agana , rang aro Pharis irang,· chach ipilgip a-
rang ! maina mand crang ni mik•
44 Gitel angni Gitcln a agana ha,
kango nasim ang salgin i songn ollo
Angni jakra chi asong bo, chipc hanga ; maina nasim ang an-
Jena kingk ing anga nangn i tangta ngan napja , aro napenggipa-
bobilr angko nangn i jakok - rangn aba napna on·ja. 1
kimao donja gcn. . 15 Aiao nasim ang, Sasu-o skigip a-
45 Daud uko Gitcl inc inode ; ua rang aro Pharis irang, chachipilgipa•
maikai uni depan te onga ? ~6 Aro rang! maina nasim angna · saksa-
pilakba una kata mings akoba agan- mang Jihud i ongpagipako dakna sa-
chak,na manja ha : ' aro un sal intal- galko mung agako rejojo a : aro ua in-
tal uo mamu ng katak o singn aba dake ongod e, nasim ang antan gtang -
pilakba kadon gjaha . - - · na batkal e dunag ni uko norok ni de
dakata .
23 Unon Jisu jinma rangn a aro 16 Aiao nasim ang, mikgr i dilgip a-
antan gni sning gipara ngna a- rang ! nasim ang agana , Saoba to-
~nc inaha , 2 Sastro skigip arang a~o rom nokko rim·c mikch ctode, m:i-
Pharisiranga Mose ni asong chaka m~ mung ba · ongja , indiba saoba torom
asonga ; ,3 iani · gin1in .uama ngm nokni sonak o rim·e mikch etode, uan
wima ngna pilak geeta mko ~akbo chuso katna nanga . 17 0 goka aro
aro·ma nibo ; indib a uama ngm kam mikgr irang I ·main a badia dalba ta,
gita dakna be main a uama ng agana , sona, ha sonak o rongta latgip a torom
indiba dakja : 4 Uama ng bal jrim• nok ·? 18 Aro nasim ang agana , &lo-
hca aro ripeto gijara ngko ~ae_mand e- ba ganch iko rim·e mikch ctode, m:i-
rangni pak.kreo gata, . md1b a an- mung ba ongja , indib~ sao~a uni ~O-
~gtan g jaksi gongs ~ch1b a uaran gko sako dongg ipa on·an1k.o nm·e m,k..
.11tna sikja. 5 I11d1ba mand er~ng chetod e, uan chuso katna uan~a . 19
riikchina uama ng antan gtang p1lak ?viikgrirang ! maim , ~dia culha u,
bmko daka ; maina uama ng an• on·ani rang, ba on·~m~o. rongt.1½1t•
tangta ngni tauisi rangk o apale da.ka, gipag an~hi ? ~O Um gm!1~1 ganch al~
J arc, kanch a jateko ro-c dona, 6 aro rim·c m1chctg1pa gandu k.o aro . uni
~ll_niran~~o uamh ata tu<lcn gdalch ak: ko.uko dong~ ipa darnn gkon nnrc
tru, am gilja noko namb ata asong mikch eta. :l l Aro torom nollo
<-haun i 7 aro ·mtio salam ka·ako , 'm•e mikch ct~ip.1 u'lo an., Ulh.l
, n . 'l
jur. 'man< lerang m· . ina
· · ko . nu c 1_,c.-l.tl. ,~
•M
tr~ Ralit,i doni,rnipako rnn·c
flukcla:tra . IS I utliba ua~,m~•g Aro' sal~iku rim·c nukd1 "t~1p.\ S'-' m
R.ah\,i i11e inako maJ111al>c ; 111.uni\
~41iinanJ.t11.a l'kiuipa Mk:,an, uro ua•
•unang tlaran gan jo11~.,dar;1111~"''~•• ·
~ Aro a 1•ilsako <lara'u g kub,, PJJ~•l'•~
111c 1• "'
1, nnahc · maina ua~un.& • 11 H111
~Kipa aaksa~, aalgio dongg ip,,. lO

l
30 MATI .
23 : 23-39 ; 24 . l ~ ~

~ bo, anga. ~asim angona katchinik_.

singhason.ko aro uno asonggipako g1pa, aro u1g1pa, aro Sastro skigip
rinl'c mikc heta.
rangk o ~ata ta ; uama ngoni saJt~:
23 Aiao nasim ang, Sastro ski- hara nas1mang sootgen aro chisol
gipar ang aro Phari siran g, chach ipil- datkapgcn, aro uama ngon i. sakobar0
gipar ang ! main a nasim ang podin a nasim angn i gilja nokra ngo betstn.i~
aro guam ori aro jiran i bak chiku ngni chi dokg en, aro _song damsaoniko
bak sako on-a, indib a niam ni jrim- song dams ~ona ari.k~tgen ; . 3? lllai-
batar angk o, chon gmot an bicha l, aro kai toron u Hebe lm anch1 mtaltal
kasachaka, aro beber aako wata ha; nasim angn i torom nok aro ganchin•
iaran gko dakn a nang achim , aro uko-
gisepo s<>?tgimi~ Ba~ ni_depant~
ba watn a nang jachi m. 24 Mikg ri Zaka riam anch iona. kingki~g agil-
dilgi paran g ! nasim ang gang guak o sako pilak torom m anch1 onga
chek e gala, indib a utko minoka.
nasim angn i kosako onggen. 36
25 Aiao nasimang, Sastro ski-
Behe n anga nasi~ an~n a agana, Ia
gipar ang aro Phari siran g, chachipil-
chaso ngni kosako 1a p1lakan onggen.
gipar ang ! maiu a nasim ang ring- 37 O Jerus alem , Jerus alem , kat-
chaka itj aro cha·c haka nini apalchi.ko sootgipa, aro
chini kgipa rangk o
rongt alata , indib a ningo cha· boka, ta mand erang ko ro-
antan gona wata
aro duga namg ijan gapa. 26 Milc-
gotat gipa ! D?bi mani antang
gri Phari si ! Skan g ringc bakao i aro ongc hi
o grang . nmgo ganggopa
cha·c haka nini ningchiko rong Wat- bisar angk
n~ng ru dedra ngko basik-
bo, maik ai apalc hiba rongt alna man- gitan , anga
bach ang chun ongn a skahachim
gen.
27 Aiao nasimang, Sastro ski- indib a nasim angi nok.k si.kj~chim ! 38
o nasimangna
gipar ang aro Phari siran g, chach ipil- Nibo, nasim angn
watan gaha. 39
gipar ang ! main a nasimang bokako kong grang grang
angn a agana,
repid apgim in gopra mran g gita onga ; Main a anga nasim
ipa patia man-
uaran g apalc hi nitoa , indib a ningode Gitel ni bimu ngo rebag
kalde , nasim ang angko
sigim inr.a ngni greng rang, aro pilak gipa ine injas
moila n gapa . 28 U andak e mand e- nikjawa.
rang . nasim angk oba apalo toromi
nika, indib a ningo nasimang cha- 24 Aro Jisu tor<;>m noko ni ongkat~
unon uru
chipi la aro namg ija daka n gapa . reang enga chim ;
· 29 Aiao nasimang, Sastro ski- sning gipar ang una torom nok rika-
gipar ang aro-P haris irang , chach ipil- rangk o meso kna ine rebaa ha. 2 In-
gipar ang ! main a nasim ang katch i- diba ua agan chak e uama ngna inaha ,
nikgi paran gni gopra mran gko ri.ka, Nasim ang 'ia pil_akko nikjama ?
aro · torom irang ni gopra mran gko Behe n anga nasim angn a agan a, Iano
nitoata, 30 aro agan a, Chin gni roong dotsa ni kosako roong dotsa
pagit cham rangn i salo ching a dong - rugij a dong jawa . _
gench im, uama ng baksa katchini.k- 3 Aro ua Joitu n abri kosako
i
gipar angn i anch ini gmun rengs as?i:igoa, uni sning gipar ang unona
ongp ajaw achim . 31 lndid e nasim- nutm o rehae agan aha, Iaran g basako
ang katch inikg ipara ngko sootgipa- on~gen ? aro nang ni rebaa ni aro
rangn i dedra ng ine nasim ang ag1lsak bona ni chin m ai ? Iarangko
antan gtang an antan gtang na saki ching na agan bo. 4 U non Jisu
on ·a. 32 Nasim ang antan gtang agan chak e uama ngna inaha , Gisik
pagit cham rangn i toani ko gapa tbo. rakbo , !1'1aikai nasim angk o pilakba
33 Chip urang ! Chip ugam ni de- brang atJag en. 5 Main a bang·en
dran g ! Nasim ang maid ake norokni angn i•?imu ngo rebae agan gen, Ang-
at-
bicha loni jokge n ? 34 Uni gimin , an Krist o ; aro ba ng·ako brang

tf
r
14 : 6-39 MATI 31
n 6 Aro nasimanR dinggrib,. ran
~ngko, g aro katchi nik a dakgiparang
aro . ~inggrik.ar~n_gni katak.o ongkat
~nagcn, G 1sik rak bo , JBJrengnabc ; c dal a chi nra ng aro aiao
inm ana nir ang ko mesokgcn ; ma
rnaina iar ~g ong n~ nanga, ind~ba i-
,on ·karoam ongkuJawa. 7 Ma ma kai, ong na ma nod e, sc~ imi nra ng.k o-
Cl . ba bra nga tge n. 25 Nib o, an~ a na-
.11 t snrB J"t san a, aro son gno k sar a
~ng nok san a cha.ka tgc n ; aro ban o- sim ang na aga nso aha . 26 Uni gim-
ba knrap aro ban ggr iara ng ong gen in, Nib o, ua bak rao gna ng inc
. uam ang nas ima ngn a in.ode, rco ng-
8 Ind iba ia pila kan anp aka ni sak na- kat nab e
ani abachc nga ong a. 9 Un salo ua- ; Nib o, ua nok drin go gna ng
'111ang nas ima ngk o duk na on ·ge n, aro inc ino de, beb era nab e. 27 Ma ina
nasimang_ko . so? tge n ; . aro ang ni mik ka rip rap a jed akc sala ram chi ni
bimungni g1mm nas 1m ang pila k ong kat a, aro uko sali ram chi na nik a,
jatrangni mit chi ako ma ngc n. 10 uan dak e Ma nde ni De pan ten i reb aa
Unsalo ban g·e n jag ido tge n, aro ong gen . 28 Jeo ba ma ngg isi don g-
sak5ar~ sa_kg~pinko bob ilna on· gen bo, uan on sog inra ng tomgen.
aro m1tch1gnkgen. 11 Aro kat chi 29 Ua salr ang ni duk ong ani bak
- jam ano sal and alg en, jaa
nika dak gip a ban g·e n ong kat gen , ba jate ngj a-
aro ban g·a ko bra nga tge n. 12 Aro wa, ask iran gba salg ion i gaa kgc n, aro
namgija dak a jela ni gim in ban g·a ni salg ini bilr ang ko ring ren gat gen . 30
kasara kas ing en. 13 Ind iba jam an- Aro uno n salg io Ma nde ni Dep ant eni
chi nko nik gen ; aro uno n agi lsak ni
ona kingking 'Ch ach ikg ipa kon jok at-
gen. 14 Aro dar ang jatn an saki pila k ma cho ngr ang ka·ako dok gen ,
aro uam ang Ma nde ni Dep ant eko
ongchina son gno kni ia nam a kat ako
bilm ung aro raso ng cha bea mu ng ara -
agimiko aga npr akg en ; aro uno n
mo reb aak o nikgen. 31 Aro ua sing-
chon·kamani ong gen .
ga gam ' bea mu ng ant ang ni sag re-
15 Un i gim in Da nie l kat chi nik - ran
gko wat atg en, aro uam ang bal wa
gipachi aga ngi min gim aat ani · dam brio ni, cho ngm ota n salg
mitchianiko jen sal o ini cho n ·-
ron gta lgip a kam aon i cho n·k am aon a, uni
biapo cha den gak o nas ima ng nik gen ran gko seg imi n-
rim chi mo ngg en.
-po raig ipa uic hin a-, 16 uns alo 32 Du mb ur bol ko toe aga nak o
Judeao don ggi par ang abr iran gon a skie ra·b
o ; jen salo uni cheksi nom -
katchina : 17 nok ni kosako don g- aha , aro jak
gita l riti ma ha, uncm din g·-
gipa ant ang nok oni ko gam ko ra·n a kar i sep ang
aha ine nas ima ng uia .
ongonjachina ; 18 aro aba o don g- 33 Ua nda ke nas
ima ngb a, jen salo ia
gipa ant ang kan cha ko ra·n a pil· ang - pila kko n nas ima
ng nik
jachina. 19 Ind iba aia o uns alo aha , cho lgu gao na sok a, uan sep ang -
baa ha ine uibo.
ang nan ggi par ang aro sok kan gip a- 34 Beben an ga nas
ima ngn a aga na,
rang ! 20 Aro nas ima ngn i kat ang a Ia pila k ong kuj ana
kingking ia cha -
sinkario, ba nen gta kan salo maik~i song bon ang jaw a. 35
Salgi aro a.a
ong jagcn, uni gim in bib o. 21 Ma1- gim agen, in~ iba ~ngn
i kat ara
~a unsalo duk ban g·b ea ong gen , rna jaw a. 36 lnd1 ba ua sal aron g ~i -
kon -
Jcda kc agi lsak ni aba che nga n talt al tan i gim in dar an gha uij a
1 salgini
~ac.ma kin gki ng ong kuj a, aro o~g - sag rera n~h ~ uija, an~ Pa_g ipa. ma
n~-
Jawaha.. 2~ Aro ua salk o kand1k- ma ng u1a na. 37 No am ~:\lo tnm
-
atj~odc, ma mu ng bccmko jok atja wa - kai uan dak c ~fa nde ni Dt·pantt·n
i
chirn ; ind iba scg imi nra ngn i gim in rcl;aaba ongr_cn. :-m Mn ina C'hi du-
ua salko kan dik a tge n. 23 Un salo hina skam~ Noa ni ring<> 11npnni s,donn
K?a0
st0
nas ima ngn a, Nib o, iun o kingkinK".' m1rnd cra_11~ 1:'.'aik ~ti ch~ ·-
n , ha, Ian o ine inocJe, ueb c- achitn ato rin ~ad_11m , J1k k.irn n·~h1m
ranabe. 24 Mai~a Kri sto dak gip a- aro kimnn on ·nch1m, 39 aro ch i du-
52 wn 24 : 4-0-51 ; 25 : 1.2
2
bibae ~ila_k.kon m• na nR iukal, son a on gk.atbo, 7 Un on
ua pi\ a\
m,a,ng u,tokjachim ; ua nd aken ua• me tra ran g chak~te an tan
gtangni
Man•
deni De pantcni rcb aa on gg ch ak ira n~k.o tan tok ah a. 8
cn. 40
Un sal o ab ao mcasa sakRni do
nggen, gis
· ik gn gip ara ng m~nd esa lraUn ngn
on
aksa.ko rim ·an.gc saksako wa ~n na ha Nasimangm toko ch a
. hing.
ag a ,
4l mechik sakgni jat ao natg1 ga ? na ba on ·pa bo , ma
. h.
ma c ~ng m c aki.
paom
saksak.o rim ·an gc saksako w~ ran g sia ng en ga . 9 l~d tba ma n~ .
tan
42 Un i gimin mikrakbo ; ma ma ga. sal ran g ag an ch ak c ma
na - ~a , Ha Hia
aimangni Gi tcl ban salo rc~agc
n, _uko na sim an gn am un g ch m~ am un~
na sim an g uija. 43 Ind1~
a 1ako ch uo ng jaw a ; batcsa palg1parang .
uib o, ba dia prohoro chau~1p on a reange- an tan gta ng na
a re? b~ bo .
gen, iako nokni nokgipa u1gcn a• lo u am an g brc na
chim, rca ~g cngon
ind idc rnikrakgcnchim, aro
an tan g ch aw ari so kb aa ha ; aro ~anc dong.
nokko ch o·p run a on ·ja wa ch
im . 44 sog ipa ran g un ba ks a b1a ka aona
Un i gimin nasimangba tar ie do na pa ng ah a, aro ~g ~k o
ma ina nasimangni chanch n~ ~' 11 Un jam chipaha.
isog1Jan an o sakgipm metrarang.
sal o Ma nd cn i De pa nte reb
aa. 45 ba reb ae ag an ah a, 0 Gitel,_ Gitel,
lnd ide ua bebegipa, aro ma
nd esa l ch ing na do ga oh o. 12 Ind1ba ua
no ko l sawa, jeko gitel na ng
an i salo ag an ch ak e ina ha , Be he n an ga nasim
ua ma ng na ch a·a nik o on-ch .
ina an - an gn a ag an ~, An ~a na sim an g~
tan g nokolrangni kosako do o uija.
na ha ? 13 Un i gim m m1krakbo, m~ma
46 Ansenga ua nokol, jeko git simancr salko aro ko nta ko uu na-
rebac ind ak e dakako nikgeneltang a,
! 14°Maina song damgipinchi ren
Bcben an ga na sim an gn a ag an 47 a-
a·, Ua sigipa an tan g no ko lra ng ko
an tan go do ng a pilakni kosako
uko ua ma ng na an tan g gamko
oka mc
do ng cn . 48 lnd ib~ , Angni on·gipa
gite~i:1i saksa ma nd e git a on ga
rcb ag ni ruu tcn ga me, ua
namglJa san ab a mo na bo ng . 15 Aro
nokol ka ton go aganodc, 49 a, san ab a mona
aro no- gni, san ab a mo na
kolskarangko do kn a abach sa, sakantina uni
engode, bil ni kri on ·e ua
aro pe kg ipa ran g baksa cha·o son g darngipinchi
dc
ringode, :>C> indide un i chanch aro reangaha. 16 U non rangsan mona
isogi- bongako ma ng
jan salo aro uigijamitingo ua ipa rea ng c, uchi ba•
no
gitcl sokbagcn, 51 aro uko ratkolni dinge, gip in mo na bo ng ak o mandap-
on ge aha. l 7 Mo
ch ach ipi lgi pa ran g ba ksa un na gn iko mangipaba
i ma n- ua nd ak
gniko do ng en ; un on gra en gip in mo na gniko man•
pa aro da pa ah
wa ga m chikmijila onggen. a. 18 lnd iba mo na sak
ma ng ipa rea ng c aa ko ch o·e o
antang
25 Un sal o an tan gta ng ni chakik gitelni tan gk ak o do nn ua ha .
o ruu tan i jam 19 Sal
ra·c ch aw ari na rechaksog an o ua no ko lra ng ni gitel
mc tra sakchikung git a salgin ipa sokbac
i song- ua ma ng on iko ch an c nia. 20
nok onggen. 2 Ua ma ng on Un on mo na bongako ma ngipa
i reb.lC"
bonga gisik grichim, aro sak sak- gip in mo na bo ng ak ob a ra ·bae
bonga agan-
mandcsalchim. 3 l\la ina gis aha, 0 Gitcl, na ·a an ~n a
ik gri- mona
gip ara ng ua ma ng ni ch ak bo ng ak o on ·ah a ·, nib o, an
ra· cb a, an tan ~ta ng baksa
ira ng ko
rnot_1a bo ng ak 0 ma nc bp ah
~.1 ~i pin
' ~ Jl
toko a. :..
ra·jah a ; 4 ind iba ma nd csa
lra ng dc Um git el un a ag an ah a , X:1 me dak ~
ch ak ira ng baksa ra· ch ak an ah a, · na ma aro bebeg,p:,
ira nokol ,
toko ra· ah a. 5 Ch aw ari ruu ng o on tis an i gim in na ·n b'ebe
tbaon dak aha,
da ran ga n lusidimue lusito
ka h::1. 6 nn ga na ngko ban~rani ~imill pamong
lnd iba wal jat ch io inw ata on don~ en ; nan~Tni ~itelni
L1tch a3o
gk
aha, Ni bo , ch aw ari ! un a rcc at- nap~bo. 22 1\~o '" mo na
hak- ma ~i~
ng ipa ba reb ac ag an aha, 0 uitikf
e'
f
25 : 23-46 ; 26 : 1 MATI 33
11 a·aangna .mona. gniko on·aha ., skachim, aro nasiman~ angna ringna
nibo, anga g1pm mona gniko man- on·ah.a ; anga ag1talchim, aro
dapaha. 23 Uni gitcl una aganaha, nasimang angko nokchakaha ; 36
Name daka~a, ~a~a .aro bcbcgipa nagandechim, aro nasimang ganat-
nokol ; onhsani g1mm na·a bcbe chinataha ; anga saachim, aro na-
dakaha, anga nangko bang·ani gimin simang angko nina rebaaha ; anga
parnong dongen ; nangni gitelni patokochim, aro nasimang angona
katchaao napebo. 24 Aro mona rebaaha. 37 Unon toromirang una
sako mangipaba rebae aganaha, O aganchake ingen, Gitel, chinga ba-
Gitel, anga nan~ko uiaha, na·a sako nangni okkriako nike cha·na
mande mangnamJa, jeo satja un- on·aha, ba Iingna skako nike ringna
onika raa, aro jeo· maran pija unoni- on·aha ? 38 Chinga nangni agital
ko chimonga. 25 Aro anga kenaha ongako nike basako nangko nok-
aro reange nangni monako aao chakaha, ha nagandeko nike ganat-
donnuaha. Nibo, na·an antangniko chinataha ? 39 Aro chinga basako
manaha. ~6 U non gni gitel una nangni saako, ba patoko dongako
aganchake maha, <? namgija, arat- nike nangona reangaha ? 40 U non
gipa nokol ! Anga Jeo satja unoniko Raja uamangna aganchake ingen,
ra·a, aro jeo maran pija unoni.ko Behen anga nasimangna agana,
chimonga, iakon na·a uiachim. 27 Nasimang angni ia jongadarangoni
Uni gimin na·a tangka badinggipa- chonbatgipa saksana uandake badita
rangna angni tangkako botna nang- dakaha, angnan dakaha. 41 Unon
achim, unon anga pil ·baon bisa antang jakasichi donggiparangna
ba~a antangniko mangenchim. 28 ua ingen, 0 nasimang sao mangipa-
Uni gimin ianoniko monako ra·e rang, Diabol aro uni sagrerangna
mona chikungko mangipana on·bo. daksoa jrjngjrotni waalona angoni
29 Maina jeo gnang, una on ·gen, reangbo ; 42 maina anga o.kkria-
unon uni suakgen ; indiba jeo gri, chim, aro nasimang angna cha ·na
uni gnangkoba unoniko ra·anggen. on·jaha, anga ringna skachim, aro
30 Aro nasimang ua choljokpagija nasimang angna ringna on·jaha ;
nokolko apalchi andalao galebo. Uno 43 anga agitalchim, aro nasimang
grapa aro wagam chikmijila onggen. angko nokchakjaha ; nagandechim,
31 Jensalo Mandeni Depante aro nasimang angko ganatchinat-
antang rasongo rebagen, aro un jaha ; saa aro patokochim, aro
haksa pilak sagrerang rebagcn, un- nasimang angko nina rebajaha. 44
salo ua antang~i rasongni singhasono Unon uimangba aganchake ingen,
asonggen. 32 Aro uni mikkango Gitel, chingara nangni okkriako,
darang jatrangko chimonggen ; ba ringna skako, ba agital ongako,
aro nii·ik,ripa maikai mes aro dobok- ba nagandeko, ba saako, ba patoko
rangko dingtang dingtang da~a, dongako nike, basako nangna dan~-
uandake ua · uamangoni saksaomko dike on·jaha ? 45 Unon ua uaman~-
na aganchake ingen: Bebrn a nRa
saksako dingtang d~kgen. 3~ ~ro
agana , Iarangoni d wn-
ua mci;rangko antang jakrach1, 111- nasimangna
batgipa saksana ba~ita da ~ja ha,
diba dobokrangko jakasichi ~ongen:
inditan angnan dakJuha. 46 .-\ro
34 Unon Raja antangni Jakraclu
iara ng jrin~j~ou_1i sa.s~ iona,. indiba
donggiparangna ingen, Rebabo,. ang
toromirang Jl'll1~JrOll11 Jnngg1ona re-
Paani patiako maugiparang, ag1lsak
abachengan taltal nasimangna d~k- anggen.
soa songnokko manrikbo ; 35 mama Aro J isu ia pilak katarangko
anga ok.kriachim aro nasimang ang-
na cha·na on·a'ha ; anga ringna
26 matchotoa indake ongaha, ua
 MATI , . : 2& :2.91
N
Angni . ul ,epangaha ; anga a!lgni
an ~ ID ia gi pa ~ -~ & ,
~n~ 1ninggiparang bab a nangni nolao
111 1pin i. ·J&
2 NuallWlf Ilia ,
watchanganika maninab. 19 Ua,.
watchannni on~ en, aro Mandena on minggiparang Jisuni geeta Sita
l>e put em eh1solo dat bpc hin a dake watchangani-'o aachiaha. 20
juo 01rgen. S U non kam al dal gip a• Aro atam ongahaoa ua 1nillgJJipa
rang aro ma nde ran gni : me apa ran g sakchigni baksa cha·na tucimgdal.
ga kam al dal bat gip ani
Kai aph as min aha, 21 . aro uam ang c~•mitingo
...-ao tomaha ; 4 aro Jisu ko tolnap• ua ina ha, Behen ang a nasllllaftgna
ach i rim ·e 1ootna .kum ong aha . . 5 aga na, Nas ima ngo ni sab a anp.o
lndiba uam ang ·aga nah a, .Ma nde - bob ilna on· gcn . _22 Un on 11 amang
ran gni giscpo· golmal ong jan a gita nam en jajr eng aha , aro sakantian
ala o ong jach ina . ·
una aga nna aba che nga ha, 0 GiteJ,
6 Un on Bethanyo, Sim on · kon•
chi rita mn i no.kt, Jisu ni dongmitingo,
uar a ang anm a ?. 23 U non ua :f~ •
cha kc ina ha, An g bak sa cha ·
7. gam cha tbe gip a similgipa to ron g ani o jak sim ·bo lma npa gip an ang ko
gipokni botol sa gna ngg ipa me~hik bob ilna on· gen . 24 An tan gni gimm
saksa rebae, uni cha ·na tud eng dal • sea gitan Ma nde ni Dcp ant e reanjech ga,
mit ing o uni skoo rud apa ha. 8 Uko ind iba aiao ua ma nde na, i
nike · snin ggi par ang nam en namnik• Ma nde ni . Dep ant cko bob ilna on·a I
jae aga nah a, Ia gim aata ra ma ina ? U a ma nde atch ijag enc him ode , una
9 Ma ina , iako ·. ban g·a na pal na nam gen chi m. , 25 Aro · uko bobil.
man gcn chi m, ·aro kan gal ran gna on· • na on· gip a Jud as aga nch ake inaha,
na mangc]lChim. 10 J isu u~o - uie 0 Rab bi, uar a ang anm a? Ua una
uam ang na : .ina ha, .. Ua mcchikko ·
aga nah a, •Na ·an aga nah a. · 26 Aro
ma ina jajr eng ata ? Ma ina ua a_ngni
kosako nam a :kamko ~akaha.: 11
uam ang cha ·mi ting o, Jisu pitako ra·e
Ma ma kangalrang nasimang baksa pat ie pea ha ; aro sninggiparangna
pan gna n donga, .ind iba ang a nasim- on· e ina ha, Ra· bo, cha ·bo ; ian
ang baksa ,. pan gna n ·· dongja. 12 ang ni been. · 27 U non ua ringchak•
Ma ina ua ia to sim ilgi p~o ang ni aniko ra·e , mit cle, uam ang na on·e
bee no rud apo n, . ·. artgko gop ani na aga nah a, · N asim ang· pila kan ianoni•
daksona iako dak aha . 13 Behen ko ring bo ; 28 ma ina ian kumong•
nia mn i · ang ni anchi,
ang a nasimangna aga na, Pilak agil- grik ani
bang·ana
wat ani na
sakni jc jc biap o ia nam a katako pap ran gko
aga npr akg cn, ia mcchikni dakakoba, rugimin. 29 Ind iba ang a · nasim-
uko gisik ra·a tna aga ngc n. . ang na aga na, An ga ant ang Pagipani
· 14 · U non sakchignioni snk sa, 5?n gno ko nas ima ng baksa gitalko
Isb rio t Jud as min ggi pa, kamal dal- ~mgani salo na kingking ang a dao
giparangona rcan gc aga nah a, 15 1nt alta l ia dra ka bud uni biteoniko
Anga nas ima ngn a uko jak o on·odc, ring jaw aha .
n.uiman~a ang na maiko on· na nam - . 30 Un on uam ang ~it ring·cmung
nika ? Unon uam ang una , tangka Jo1 tun abr ion a reo ngk atan gah .i.
kol atch iko toah a, ·, 16 Aro uan talt al • 31 Un on Jisu u~m ang na a~.1n·
ua uko j:iko on· na cholko a'm·aha~ aha , . D~a ,~al ~ r~asimang pil.1~",n
, 17. Unon wan ti grigipa · pitani ang111 gnn in JaR 1do tat~ en ; m:un.t
1b11g~ipa Jitlo s11ing~iparang Jisu ona sra gna ng, An~ a Nirikgip,1ko dJk•
rehae aganaha, · Watchanganiko R~n, aro jak oni mc-srAn~ bildirig
cha ·na nan gna d1in1:ni b.rno ,~,chia- bild.rng on~~en. 32 Ind iba angko
ko na· a nam11ika ? 1B lJnP n ua h~n ~du ~t\l.il_m anl l ang a nasimangnA
ina ha, . Sony,jinmaoria, a~k.iona n~- s~, ng .~a 1hona rC'anggcn. . 33 Jn·
ang e una aga nbo , Skigipaa gan J, daba I 1tor una aga nch ake inah.a,
 26 : 34-60
MATI 35
. atan nangni gimin jagidot oba, baba kamal dalgipa rangon i aro
Pil pangnaba jagidot jawa. 34 mandc rangni mcapa rangon i tonual
•~ga una aganah a, Behen anga aro monggotk.o ra·bite jinma bang·a
J150
::g, na agana, Daawa lo doo gisikna
na·a an~ko changg itam je-
dJakgeO, 35 P1tor una aganah a,
rebaah a. 48 Aro u1to bobilna on·-
gipa uaman gna chinko on·e agana-
chim, Anga jcko kudimg en, uan,
Nang baba sipana nangob a, anga ukon rim·bo . 49 Aro ua Jisuon a
oangko j~hakj awa. U andake n pil- rangsa n reangc aganah a, 0 Rabbi,
ak sningg1parangba aganah a. salam; aro uko kudima ha. 50
36 Unon Jisu uaman g balsa Unon Jisu una inaha, Ripeng , jena
e,eth,clllane minggi pa biapon a reba- rebara uko dakbo. U non uaman g
aha aro sningg iparang na aganah a, rebae Jisuo jak on·c uko rim·ah a.
Anga uchi reange bimitin go na~im- 51 Unon nibo, Jisu baba donggi pa-
ang iano asongbo. 37 Aro ua P1tor- rangon i saksa jak snilc, tonualk o
ko aro Zcbedeeni depant e sakgniko ·salokc kamal dalbatg ipani nokol
ritnbitangc jajrcng na aro duk manna saksako doke, uni nachilk o denpak -
abacbengaha. 38 U non ua ua- aha. 52 Unon Jisu una aganah a,
mangna aganah a, Angni janggi sina Nangni tomialk o biaptan go sikpil-
gita simbrabeenga. Nasima ng ian- bo ; maina tonualk o rim·gip arang
on dongbo, aro ang balsa mikrak bo. pilaka.n tonualc hin gimage n. 53
39 Unon ua ontisa mik.kangchi Ba, anga antang Paao molmo lna
reange tuchikope, hie aganah a, 0 manja, aro ua daon angna kotok
Apa, ongna manod e, ia ringcha kani chignin a · bate sagrera ngko watat-
angoni chel·an gchina ; indiba angni jawa inc na· a chanch iama ? 54
namnika gita onggija , nangni nam- Indide iandak e ongna nanga ine
nika gitan ongchi na. 4-0 Unon ua Sastroa n maikai chusok gen? 55 U a
sninggiparangona rebae uaman gni kontao Jisu mande jinman a aganah a,
tusiako nik.aha, aro Pitorna aganah a, Nasima ng tonual aro mongg otrangk o
Maisa, konta sana ang baksa nasim- ra·e angko dokpre te ra·gipa ko gita
anga mikrak na amjam a ? 41 rim•·na ongkat baaham a? Anga sal-
Nasimang dakmaj oao napjan a gita antin torom noko asonge skiachi m,
mik.rakbo, aro bibo. Gisikde ska, aro nasima ng angko rim-jah a. 56
indiba been bil gri. 42 Pil·e ua Indiba katchin ikgipar angni searang
r~angtaie hie aganah a, 0 Apa, angni chusokchina ia pilak ongaha . U non
~mggija ia angoni chel·an gna man- sninggi parang pilakan uko wate kat-
Ja~e, indide nangni namnik a ong- angaha .
chma. 43 Unikoa ua rebae ua- 57 Aro Jisuko rim·gip arang
mangni tusiako niktaia ha, maina Kaiaph as kamal dalbatg ipaona rim·-
uamangni mikron jrimah a. 44 Aro angaha ; uano Sastro skigipa rang
uamangko wate ua pil ·e reange aro meapar ang tomaha . 58 Aro
changgitamgipao apsan katako Pitor kamal dalbatg ipani saraon a
a~anc bitaiaha. 45 Unon ua sning- k.ingking un baksa chel·e chel·e
giparangona rebae uaman gna agan- reangp aaha ; aro jaman kitiko onga-
N~~ Tusiangkubo, aro nengtak bo. ko nina ine ningch i napa nge peacta-
1
l) • , sal sepang aha, aro Mande ni rang baksa asongpaaha.
ep<lntcko papiran gni jako on ·a. 59 Unon kamal dalgipn r.mg nro
46
bo Chakatbo, ~nchin g r~naha . Ni- pilak melapa gipnran ~ J illuko sootna
ah~. angko bob1lna on ·g1pa sepang - inc, uko m att\c\n~<" tole sakiko
amiaha ; GO aro tole saki on·gipa
lud47 Unon um· aganm1
· · tmgo,
· m'bo, baug·e rd,aobn , uaman g manja ha.
" as, sakchignioni saha, aro un I ndiba jamano sakgni rebae aganah a,

1111
 ◄
36 MATI 26 : 61 -75 ; 27 : 1-16

61 Ia mande agana, Anga Isolni Pitor gisik ra·aha. Unon ua apalchi

torom nokko pee sal gitamon uko ongkatangc namen grapbeaha.
rikna ama. 62 Unon kamal clal-
t Tnik.oa pringo kamal .dalgipa-
batgipa chadcngc una aganaha,
Na·a mamungkoba aganchakjama?
27 rang aro manderangm meapa.
Nangko matnange iamang maidakc rang darangan Jisuko matnange uko
saki on·enga ? 63 lndiba Jisu jrip sootna kumongaha. 2 :i\ro uko kae
Pilat pamong.
jrip dongaha. U non kamal dal- uamang uko rim•ange
batgipa aganchake una inaha, Na·- na on·caha. .
an Isolni Dcpantc Kristoma, iako 3 Unon uko bob1lna _on•gipa
aganna anga nangko tanggipa Isolko Judas, uko sastina geet~ha me uie,
aro
mingc mikchctkanga. 64 Jisu una gisik pil·e, k,amal dalg1p~rang
aganaha, Na·an aganaha. ~n?iba meaparangona ua kolatch1 ~ang~ko
anga nasimangna agana, lam Jam- ra·bapilc aganaha, 4 Dos gn anchiko
~i:io nasiman~ Mandeni Depante~~
bobilna on:ao anga papko dakaha.
bilni jakrach1 asongako, aro salgm1 Indiba uamang aganaha, . Uara
aramni kosako rebaako nikgen. 65 chingQa mai ? . Na·a uko mbo. 5
Unon kamal dalbatgipa baratangko u non ua ua tangkako torom noko
chite aganaha, Ua -kalstapaha ; gale reangaha ; aro ua reange an.
anchingn~ mai , sakiko nangpiti ? tangan kae siaha. 6 U non kamaI
Nibo, nasimang dao kalstapako k~a- dalgiparal)g ua tangkako ra·e
aha. 66 Nasimang maikai chan- aganaha, Iako tangka don<;:h~kanio
chia? U amang . aganchake in~ha, donmalja, m~ina uan anch1m dam.
Ua sinan nitoa ... 67 Unon uamang ·7 .U non uamang kumonge mantle
uni mikkangko - stucl,apaha, aro agitalrangko · gopna, uachi. i~d~-
jaktome uko doka}la ; . aro mitam 1,'.angni abako breaha. 8 Um g1mm
ukojakpachi .doke agal)aha, Nangko daalona kingking ua abako anchini
sawa. dokaha ? 68. lako katchinike aha ine ina. 9 Unon J eremia kat-
chingna aganbo, llc\'a Kristo. chinikgipachi agana ia kata chu-
69 . Aro Pi tor apalchi sarao asong- sokaha, U non uamang ua kolatchi
engachim; .unon saksa nokol mcchik _tangkako, chongmotan dam chatgi-
µona rebae-. aganaha, Na·aba Galili- · minni basikbasak dam chataha, uko
pni Jisu baksachim.· 70 . Indiba ua fa·c, 10 Gitelni angko geeta gita,
pilakni mi~ngo jechakc aganaha, indani abana on ·aha. ·
Na·a maiko agana, . uko anga uija. 11 A_ro Jisu pamongni mikkango
71 Unikoa ua apalchi cholgugaona chadengaha. Aro · pamong uko
reangoa, sakgipin mcchik uko riike singe aganaha, Na·an Jihudirangni
uano donggiparangna aganaha, Ia · raja ongama ? Unon Jisu una
mandean Nazarethoni Jisu baksa aganaha, Na·an agana. 12 Unon
dongachim. 72 Unon ua pil·e mik- ~amal dalgiparang aro meaparang
chete jechaktaiaha, Anga ua man- uko .m atnangoa ua mamungkoba
deko uija. 73 Aro ontisa jamano aganchakjaha. 13 U non Pilat una
sepango chadenggiparang rebae aganaha, lamang nangko badita
Pitorna aganaha, Behen, na·aba ua- mat_nange saki 01renga uko ~a·a
mangonin ; maina nangni kusikan knaJama ? 14 lndiba ua kata ming·
nangkomesoka. 74 Unon ua, Anga s~k~ba una aganchakjaha ; uni
ua mandeko uija ine, sao on·na aro g1rnman pamong namen aiao inman·
mikchetna abachengaha. U non aha. 15 Alanio, jeko uamang ska·
bakan doo gisikaha. 75 Unon, Doo chim, pamong koedi saksako jinmana
gisikna skang na·a angko changgi- watani dakbewal gnangchim. . 16
tam jechakgen inc, Jisuni aganako Unsalo uamangni Barabbas nunga
27 : 17-47 MATI 37
mingsi nggipa koedi gnang- dokaha . 31 U non uko kalstap -
sak.sa
17 U m. g1mm
. . uaman g
tomoa mano, uaman g uoni pamon gni kan -
chim. . h
p-Iat uaman gna ma a, Angni chako kike, kancha tangko n ganate
~·mang na sako watako namni ka ? uko chisolo datkap na rim·an gaha.
ia:abba sko, ba J. isuko, jeko Kristo 32 Aro ongkat angoa u,aman g
·nga? 18 Mama uaman g mik- Simon minggipa, K yreneo ni saksa
rniengesa uko Ja . ko on·aha me· ua mande ko nikaha ; uko chisolko ripe-
:iaha. 19 ~r~. u~i bichal ka·ram o china uaman g rim·ah a. 33 Uniko a
asongoa, um J1kg1pa uona watate Golgot ha minggi pa biapon a sokang -
aganataha, Ua toromi mantle baksa oa, jeko Skobik rokni biap inachim ,
nangni ma~un ~b~ nangp ajachi na; 34 uaman g una ringch ina ka·a brina
maina uam g1m1nan anga daalo • draka bitchik o on·aha . Uko ua
j 11 mangchi bang·e n duk manah a. ringote mung ringna sikjaha . 35
20 Indiba kamal dalgip arang aro Aro uaman g u.ko chisolo dat~ap -
meaparang Barabb asko hie Jisuko enba, uni bararan gko chiti kal·e
nisichina ine jinmak o skiaha. 21 suale ra ·aha. . . 36 At:o uaman g
Unon pamon g uaman gna aganch ake asonge uano·u ko nitima ha. 37 Aro
inaha, Ua sakgni ni gisepo angni sako IAN JISU, JIHUD IRAN GNI
watako nasima ng namµik a ? Ua- RAJA ONGA. ine, uko matnan gani
mang aganah a, Barabb ask9 . . 22 katako see uni skoni kosako donaha .
Pilat uaman gna aganah a, , Indide 38 U nsalo uni jakrac hi saksa, jaka-
anga Kristo _m inggip a Jisuko mai · sichi saksa, sakgni dokpre te ra·gipa ko
dakgen ? Darah gan · agana, Uko • un bak.5a chisolo .datltap aha. 39
chisolo datkap china. 23 UnoI). u.a · Aro uko .rer.ura giparan g ·sko rokrek e
aganaha, Maina , ia mai .namgij ako uko · kals-tape aganah a, 40 Na·a
dakaha ? . Indiba uaman g nameli · torom nokko peemu ng uko salgita mo
gam·bee aganah a, .Ukon ch_isolo dat- rikgipa , . antang konjok atbo. Na·an
kapchina. 24 Urion mamun gba ' Isolni Depan te or:igode, chisolo ni
ongjaha, batesa golmal ongbaa ko ongonb o. .41 Aro .u andake Sastro
~ike Pilat jinman i mikkan go chi ra·.e skigipa rang aro meapa rang baba
Jaksue aganah a, la toromi .mande ni . kamal. dalgi.p arangb a kalstap e agan-
anchini ango mamu ngba dos gri ; aha, 42 Ua sakgip inrangk o jokat-
nasimangan uko. nibo. 25 Unon aha; . antang ko jokatn a .manja .
darang mande rang,ag anchak e inaha, Ua Israeln i raja onga ; ua dao chi-
Uni anchi_chingn i, aro chingn i de- solpni ongQJ;lCpina, unode chinga uko
drangni kosako ongchi na. 26 U non beberagen. 43 U a Isolna kadong -
~a _uamangna Barabb asko wataha ·: a ; uan uk.o namnik ode, uan uk.o
1
n~1ba ua Jisuko betsmi tchi dqkenb a jokatch ina ; maina ua aganah a,
ch1solo datkap china jako on-aha . Angan Isoini Depan te. 44 Aro un
. 27 Unon pamon gni sipaica ng baksa chisolo datk.apa mangi pa dok-
Jisuk? pamon gni nokona rim•an ge prete ra·gipa rangba uandak en uko
~:a s1pai kotok glmikk.o chimon gaha. intekaha..
kik Aro uaman ~ uni gana c~inak o 45 Unon dok konta intalta l sku
e pamon gni kancha g1tchak- kontaona kingking, pilak. aani kosako
brangko ganata ha. 29 Aro uaman g andala ha. 46 Aro sku kontam ango
~tkuko
I
mukut wate, uko uni skoo Jisu gam·be e aganah a, Eli, Eli, l~1a
d ata.ha, aro uni jakrao tilu gesako sabakth ani ; chongm otan, 0 angni
ukne i;ni mikkan go jasku dipane , Isol, O angni Isol1 na·a angko maina
ra~ . ls~pe inaha, Salam, Jibudi- watgal aha ? 4 7 U non uano cha-
stuJ01 raJa. 30 Aro uaman g uko dcnggi parangoni sauba sac,ba uko
apaha, aro tiluko ra·e uni skoo knae aganah a, Ua Elijako okame nga.
 I
I
·I
.I MATI 27 : 48-66 ; 28 ~ 1-10
38
48 U non bakan uaman goni saksa tangen go aganaha_, Anga_ sal gitamni
daarian ge sponj gesako ra ·e, uno jaman o tangchap1l_ge?, _iako chinga
meseng bitchiko gapate, tiluo done gisik ra·a. 64 Um gun1n sal gitam.
una ringchina on·aha . 49 Indiba na kingki ng ua go~ram k~ name
sakgipinrang aganah a, Da·mo, Elija donchi na geetbo , mama um sning-
uko jokatn a rebaam a rebaja, uko gipara ng reb3:e uko chauan ge, Ua
nina. 50 Unon Jisu pil·e chrike- sigiminrangon~ tangch aaha ine
mung janggi galaha. 51 Aro nibo, mande rangna mnab~ donga .; unode
torom nokni bara dongpenggipako skang gualan a bate Jarnan n1 namja.
kosakoni ningona chitgni grinata ha ; batgen . 65 Pilat uaman gna agan-
aro aa banggr iaha ; aro roongrang- aha, Nasim ang? nit_imgipa ~onga :
ko bretata ha ; 52 aro gopram rang- reang bo, maik.a1 nas1m ang Uia, uan-
ko oaha ; aro skang tusigipa toromi- dake name donbo . 66 U non ua-
rangni manggisirangko bang·e n mang reange nitimg iparan g baksa,
ch~ata taha ; 53 aro gopram rang- roongo mohor su ·e gopram ko name
om ongkate, uni siaoni chakat pil- donaha .
manoa , torom songona napang e
bang·a na mikkang pa·aha . 54 Ua 28 Unon nengta kani salni chon·-
banggriako aro indake ongara ngko kamao , antini skang salni wal
n~ke, subidar aro antang baksa dong- sengo, Magda lene Maria m, aro ua
g1pa Jisuko nitimgiparang namen sakgipin Maria m gopram ko nina
kene aganah a, Behen ia Isolni De- rebaah a. 2 Aro ni bo, namen bang-
pante . ongachim. 55 Aro Jisuna griaha , maina salgion i Giteln i sagre
dangdike on ·e Galilioni un baksa ongon baemu ng roongk o romtome
rebapa gipa bang·a mechikrang uni kosako asonga ha. 3 Uni mik-
chel·ao_ . niwatengachim. 56 Ua- kang mikka riprap a gitach im aro
mangm g1sepo Magdalene Mariam uni kancha suuri gita bokach im;
aro _Jakobnimung Josesni magip~ 4 aro una kenani gimin nitimgipa-
~{ana_m, a:o Zebedeeni depant e- rang been moe sigimi nrang gita ong•
rangm mag1pa gnangchim. aha. 5 Ar? · sagre mechik rangna
57 U_non atam ongaha oa Ari- aga_nchake ~naha, Nasim
ang da·ken;
math~om Joseph minggi pa mane mam~ nas_1mang chisolo
cha ·g1pa saksa rebaah a · uaba an;. ~angi datkapa
pa Jis~ko am·en ga ine anga
tangan . Jisuni sning~ipa saksa u1~. 6 U
a iano dongJ· a . maina
ongachm~. _58 Ia mande Pilaton a um a ·
reange )1sum been bikapko biaha. gana gita ua tangch ' aaha.
Unon Pilat uko on·chin a geetah a Rebab o, Giteln i turam ko nibo. 7
59 ~non Joseph been bikapko ra·~ Aro bakan reange uni sninggipa·
rnosma hara rongta lgipach i rem- rangna aganeb o, U a sigiminr~ngoni
tangch
k aaha ,• a1.o n1·bo, nas1ma . ngna
~eme, 60 antang ni gopram gitalo
Jeko ua roongo ki tac him, unon uk~ s a~g ua Galilio na reanga · uano
donaha . Aro ua gopram ni cholgu - nas1ma . ng uko n1•kgen · nibo' anga
nas1man gna agana ha. ' 8 Aro ' ua·
gao roong dal beako romtom e
don~ reanga ha. 61 Aro Ma dalene mbang gopram oni kena aro katcha-
Mariam , aro ua sakgip1'n Mg . ean
. . baksa ba k·an reange uni.
,· J. . anam Sn
gopram c 11 m1kkangchake ason ~ . mgg1p --- arar, g..,.n a u ko agann a daan··
angaha
uano dongengachim. g ko · q~ A.' 0 n1bo,
. --
Jisu uaman g·
6 Rrongc agana ha, Salarn . Unon
salni 2salUnon. ka
uni sal s·
ao, sac. h'1soani uamang
Pha . . sao, . mal dalgip arang aro , k.i •r reb ae uni. Jaao . rim•e uk0
ns1rang Pilaton a s k } . I
o a aha · 10 U non J'1su uaman gna
aganah a 63 0 . o c utnong c agana h a · D a ·ken, reange angm·
, g1tel, ua tolnap gipa .
Jongad arangk o Galiliona reangc hina
 1
28 : I 1-20 MATI 39

aganbo ; uanon uamang angko nik- ~? Indiba sninggipa sakchisa

Gahhona, chongmotan Jisuni man-
geni l Aro uamang reangmitin go, chie dona abri dotsaona reangaha.
'bo nitimgipar ang mitam songjin- I 7 Aro uko nikon uamang uko olak-
:ao' nape pilak ongarangk o kamal iaha ; indiba mitam kenchakaha.
dalgiparangna aganaha. 12 U non 18 Unon Jisu rebae uamangna
uamang meaparang baksa chimonge, agane inaha, . Salgio aro agilsako
aro kUI11ongemung, nitimgipar angna darang bilkon angna on·aha. I 9
tangka. bang:en o~·e a~an~ha,- 13 Uni gimin nasimang reange pilak
Chingru tus10 un1 sn1ngg1parang jatrangko sninggipa dakbo, aro Pa-
walo rebae uko chauangah a ine, gipani, aro Degipani, aro Gisik
nasimang aganbo. 14 Aro iako pa- Rongtalgip ani bimungo uamangko
mong knaode, chinga uko · skie na.- baptize ka ·atbo ; 20 anga jeko jeko
simangko jajrengani gri dakgen~ · 15 nasimangna geetaha, ua pilakkon
Unon uamang tangkako ra ·e skia manichina uamangna _skiebo; aro
gita dakaha. Aro daasalona king~ nibo, sal chon·jaskal pangnan anga
king Jihudirangni gisepo ua katako nasimang baksa donga.
gipataha.