MFXB^FI XKIJFD[M[FI

AI_BCIAF

JB_KI XKI@FCX[<

Bbp ^bpki, C.Gkp.,Is._p.Gkp.Gbc

JA_[_[I BMKD<

^kyzf Ibviyfiti Krmy (>66660810)

X^B@^FC _Z[JA J3 GKXK^FPFZFI

_KGBMFD ZAI@@A AMC[ GK_KDFZFI LKIJ^FM

FODCFJ QFIA OACFDA

ZFD[I FLF^FI >861->8>8

 NFN A
F. Jkeiiisi
Aisbciif fjfmfd gbijisi yfi` cki``fcnfrgfi jicfif skskbrfi`
gksumitfi uitug tijur.Gbijisi iii nisf ckmiputi gksumitfi tijur, cfsfmfd
tijur, skrii` tkrnfi`ui ji cfmfc dfri, jfinfi`ui tkrmfmu pf`i. Gbijisi
iii cki`fginftgfi pkrfsffi tijfg sk`fr pfjf sifi` dfri jfi gksumitfi
jfmfc ckmfgugfi fgtivitfs skdfri ‟d fri jfi tijfg
tkrougupiiyf gknutudfi tijur yfi` nfig(^kspir, >86:).
Jfmfc gkskdftfi gbijisi tijur yfi` nfig itu nifsfiyf nkrmfi`sui`
skgitfr 5 dii``f 1 jfc. Lucmfd tijur yfi` skskbrfi` nutudgfi fjfmfd
yfi` ougup nf`i skskbrfi` uitug ckcnfi`gitgfi pkrfsffi
sk`fr jfijfpft nkrfgtivitfs skofrf bpticfm ji sifi` dfri. Jfi jucmfd
tijur pfjf skskbrfi` mknid nfiyfg nkrunfd gktigf fgfi nkrfijfg
jkwfsf(Jrivkr kt fm., >86>).

N. Ktibmb`i
Efgtbr-efgtbr yfi` ckcpki`frudi tijur <
Gufmitfs jfi gufititfs tijur jipki`frudi bmkd nknkrfpf efgtbr.
Gufmitfs tkrsknut jfpft ckiuijuggfi fjfiyf gkcfcpufi iijiviju uitug
tijur jfi ckcpkrbmkd jucmfd istirfdft sksufi jki`fi gknutudfiiyf.
Nkrigut iii efgtbr-efgtbr yfi` jfpft ckcpki`frudi pkckiudfi
gknutudfi tijur, fitfrf mfii <
6. _tftus gkskdftfi
_kskbrfi` yfi` gbijisi tunudiyf skdft ckcui`giigfi jfpft tijur
jki`fi iykiyfg. Zktfpi pfjf brfi` yfi` sfgit jfi rfsf iykri,
cfgf gknutudfi istirfdft jfi tijuriyf tijfg jfpft jipkiudi
jki`fi nfig skdii``f tijfg jfpft tijur jki`fi iykiyfg. Nfiyfg
pkiyfgit yfi` jfpft ckcpkrnksfr gknutudfi tijur, skpkrti
pkiyfgit yfi` jisknfngfi bmkd iiekgsi tkrutfcf iiekgsi
micpf. Aiekgsi micpf
nkrgfitfi jki`f gkmktidfi skdii``f pkijkritfiyf ckcnutudgfi
nfiyfg tijur uitug cki`ftfsiiyf. Nfiyfg ju`f gkfjffi sfgit yfi`
ckcnuft pkijkritfiyf gksumitfi tijur ftfu nfdgfi tijfg nisf tijur.
 Cisfmiyf pfjf gmiki jki`fi `fi``ufi pfjf sistkc pkrifpfsfi.
Jfmfc gbijisiiyf yfi` sksfg ifpfs, cfgf skskbrfi` tijfg
cui`gii jfpft istirfdft jfi tijur.
>. Mii`gui`fi
Gkfjffi mii`gui`fi yfi` iyfcfi jfi fcfi nf`i skskbrfi` jfpft
ckcpkrokpft prbsks tkrjfjiiyf tijur. _knfmigiyf, mii`gui`if yfi`
tijfg fcfi jfi iyfcfi nf`i skskbrfi` jfpft ckiyknfngfi
dimfi`iyf gktkifi`fi skdii``f ckcpki`frudi prbsks tijur.
3. _trkss psigbmb`is
Gkokcfsfi ckrupfgfi pkrfsffi yfi` tijfg jkmfs, gkpridftiifi jfi
gkgdfwftirfi gfrkif fiofcfi pfjf sistkc iimfi ftfu pbmf
gkfcfifi skskbrfi` (Ofrpkiitb, >888). Okcfs jfi jkprksi fgfi
ckiyknfngfi
`fi``ufi pfjf erkgukisi tijur. Dfm iii jisknfngfi gfrkif pfjf
gbijisi okcfs fgfi ckiii`gftgfi ibrkpiikerii jfrfd ckmfmui
sistkc sfrfe sicpftis. \ft iii fgfi cki`urfi`i tfdfp AU I^KC
jfi ^KC.
:. Bnft-bnftfi
Bnft jfpft ju`f ckcki`frudi prbsks tijur. Nknkrfpf jkiis bnft
yfi` ckcki`frudi prbsks tijur, skpkrti jkiis `bmbi`fi bnft
jiurktio yfi` jfpft ckiyknfngfi iisbciif, fitijkprksfi yfi`
jfpft ckikgfi
^KC, gfekii yfi` jfpft ckiii`gftgfi sfrfe sicpftis skdii``f
ckiyknfngfi gksumitfi uitug tijur, `bmbi`fi nktf nmbogkr
jfpft
nkrkekg pfjf ticnumiyf iisbciif, jfi `bmbi`fi ifrgbtig jfpft
ckikgfi ^KC skdii``f cujfd cki`fitug.
;. Iutrisi
Zkrpkiudiiyf gknutudfi iutrisi jfpft ckcpkrokpft prbsks
tijur. Gbisucsi prbtkii yfi` tii``i jfpft ckiyknfngfi iijiviju
tkrsknut fgfi ckcpkrokpft prbsks tkrjfjiiyf tijur gfrkif
jidfsimgfi tripbefi. Zripbefi ckrupfgfi fsfc fciib dfsim
pkiokriffi prbtkii yfi` jfpft ckcnfitu gkcujfdfi
jfmfc tijur. Jkcigifi sknfmigiyf, gknutudfi `izi yfi`
gurfi` jfpft ju`f ckcki`frudi
prbsks tijur, nfdgfi tkrgfjfi` sumit uitug tijur
 5. Cbtivfsi
Cbtivfsi ckrupfgfi suftu jbrbi`fi ftfu gkii`iifi skskbrfi`
uitug tijur, skdii``f jfpft ckcpki`frudi prbsks tijur. _kmfii itu,
fjfiyf gkii`iifi uitug tijfg tijur jfpft ckiicnumgfi
`fi``ufi prbsks tijur.

O. Xftbeisibmb`i
Zijur ckrupfgfi suftu ritck nibmb`is yfi` nkgkrjf >: jfc yfi`
nkrtujufi uitug cki`kcnfmigfi stfciif uitug gkcnfmi
nkrfgtivitfs.Zijur jfi tkrnfi`ui jiftur bmkd nftfi` btfg, tdfmfcus,
dypbtdfmfcus jfi nknkrfpf ikurbdbrcbi jfi ikurbtrfiscittkr
ju`f jidunui`gfi jki`fi tijur.Dfsim yfi` jiprbjugsi bmkd ckgfiisck
skrknrfm jfmfc nftfi` btfg yfitu skrbtbiii. _krbtbiii iii
ckrupfgfi ikurbtrfiscittkr yfi` nkrpkrfi sfi`ft pkitii` jfmfc
cki`iijugsi rfsf gfitug, ju`f sknf`fi ckjumfgkrjf btfg(@uytbi & Dfmm,
>884).
Jfmfc tunud skrbtbiii jiunfd ckijfji ckmftbiii
yfi` ckrupfgfi dbrcbik gftkgbmfcii yfi` jiprbjugsi skofrf
fmfci bmkd tunud.Fjfiyf mksi pfjf pusft pki`ftur tijur ji
dypbtdfmfcus ju`f jfpft cki`fginftgfi gkfjffi sif`f tijur.
Gftkgbmfcii yfi` jimkpfsgfi fgfi cki`dfsimgfi dbrcbik
ibrkpiikprii yfi` fgfi ckrfi`sfi` btfg uitug ckmfgugfi
pkiii`gftfi fgtivitfs._trkss ju`f ckrupfgfi sfmfd sftu efotbr
pkciou, jicfif jfmfc gkfjffi strkss ftfu okcfs, gfjfr dbrcbik
gftkgbmfcii fgfi ckiii`gft jfmfc jfrfd yfi` fgfi ckrfi`sfi` sistkc
sfrfe sicpftktig skdii``f skskbrfi` fgfi tkrus tkrjf`f
(Xkrry,jfmfcAswfri & Pfdyuii, >863)
J. Cfiiekstfsi gmiiis
f. Xkrfsffi sumit tijur, nfi`ui tkrmfmu fwfm
n. Pfjfd gkmidftfi gusfc
o. Cftf ckrfd, dii``f ticnum nfyfi`fi `kmfp ji nfwfd
cftf j. Mkcfs, cujfd cki`fitug
k. ^ksfd jfi cujfd okcfs
e. _umit nkrgbiskitrfsi, jkprksi, `fi``ufi ckcbri, jfi `fcpfi`
tkrsii``ui`.

K. Gmfsieigfsi iisbciif
Fjfpui cfofc-cfofc jfri tipk iisbciif yfitu
< f. Aisbciif skckitfrf (trfisikit )
Qfgii iisbciif yfi` nkrmfi`sui` nknkrfpf cfmfc jfi nifsfiyf
nkrdunui`fi jki`fi gkjfjifi-gkjfjifi tkrtkitu yfi`
nkrmfi`sui` skckitfrf jfi nifsfiyf ckiicnumgfi strkss jfi jfpft
jigkifmi jki`fi cujfd bmkd pfsiki skijiri. Jif`ibsis trfisikit
iisbciif nifsfiyf jinuft skofrf rktrbspkgtie sktkmfd gkmudfi pfsiki sujfd
dimfi`. Gkmudfi iii gurfi` mknid jitkcugfi sfcf pfjf prif jfi wfiitf jfi
kpisbjk nkrumfi` ju`f ougup skrii` jitkcugfi, efgtbr yfi` ckciou
fitfrf mfii fginft mii`gui`fi tijur yfi` nkrnkjf, `fi``ufi irfcf
sirgfjifi skckitfrf fginft jkt mf` ftfu rbtfsi wfgtu gkrjf, strkss
situfsibifm fginft mii`gui`fi gkrjf nfru, jfi mfii- mfiiiyf. Zrfisikit
iisbciif nifsfiyf tijfg ckckrmugfi tkrfpi gdusus jfi
jfrfi` ckcnfwf pfsiki gk jbgtkr.
n. Aisbciif jfi`gf pkijkg
Qfgii `fi``ufi tijur yfi` tkrjfji jfmfc jfi`gf wfgtu juf sfcpfi
ti`f cii``u. Gkjuf jkiis iisbciif iii nifsfiyf ckiykrfi` brfi` yfi`
skjfi` cki`fmfci strkss, nkrfjf ji mii`gui`fi yfi` rinut-rfcfi,
nkrfjf ji mii`gui`fi yfi` cki`fmfci pkrunfdfi tkcpkrftur
kgstric, cfsfmfd jki`fi jfjwfm tijur-nfi`ui skpkrti yfi` tkrjfji sfft
jktmf`, kekg sfcpii`
pki`bnftfi.
 o. Aisbciif grbiis
Gksumitfi tijur yfi` jifmfci dfcpir sktifp cfmfc skmfcf sknumfi
ftfu mknid. _fmfd sftu pkiyknfn odrbiio iisbciif yfi` pfmii` ucuc
fjfmfd jkprksi. Xkiyknfn mfiiiyf nisf nkrupf frtdritis, `fi``ufi
`iijfm, `f`fm
jfitui`, smkkp fpikf, siijrbc rkstmkss mk`s, Xfrgiisbi, jfi dypkrtdyrbijisc.
Ifcui jkcigifi, iisbciif grbiis nisf ju`f jisknfngfi bmkd efgtbr
pkrimfgu, tkrcfsug pkiyfmfd`uiffi gfekii, fmgbdbm, jfi sunstfisi mfii,
sigmus tijur/nfi`ui yfi` jisknfngfi bmkd gkrjf mkcnur jfi gk`iftfi
cfmfc dfri mfiiiyf, jfi strks grbiis.

E. Xkiftfmfgsfiffi
Xriisip pkifi`fifi `fi``ufi tijur skmfii ckijkmfsgfi, ckcfstigfi
jfi ckcnkrigfi sfrfi ju`f cki`bpticfmgfi pbmf tijur yfi` skdft, nfig
jfri sk`i gufmitfs ftfupui wfgtuiyf. Zkrfpi iisbciif jfpft jimfgugfi
jki`fi cki``uifgfi bnft ftfupui tfipf bnft. Zkrfpi tkrsknut jfpft
nkrupf <
6. Xsigbtkrfpi

Gknkrdfsimfi cki`ftfsi iisbciif, sfi`ft tkr`fitui` jfri gkcfcpufi

pfsiki uitug sfitfi jfi nkmfjfr nf`ficfif ofrf-ofrf tijur yfi`
nkifr. Zkrfpi pkrimfgu nisf ckiykcnudgfi iisbciif grbiig jfi tkrfpi iii
kekgtie uitug sk`fmf usif, tkrutfcf pfjf pfsiki usif tuf.
>. ONZ (Ob`iitivk Nkdfvibrfm Zdkrfpy)
ONZ ji`uifgfi uitug ckcpkrnfigi jistbrsi gb`iitie si pkijkritf
jfmfc ckcfijfi` jiriiyf, mii`gui`fiiyf, cfsf jkpfiiyf, jfi
uitug ckiii`gftgfi rfsf pkrofyf jiriiyf skdii``f si pkijkritf ckrfsf
nkrjfyf ftfu ckrfsf nfdwf jiriiyf cfsid nkrdfr`f.
3. _mkkp ^kstriotibi Zdkrfpy
_mkkp rkstriotibi tdkrfpy ji`uifgfi uitug ckcpkrnfigi keisikisi tijur si
pkijkritf iisbciif.
:. _ticumus Obitrbm Zdkrfpy
_ticumus obitrbm tdkrfpy nkr`uif uitug ckcpkrtfdfigfi wfgtu nfi`ui
pf`i si pkijkritf skofrf rk`umkr jki`fi ckcpkrdftigfi wfgtu tijur cfmfc
jfi ckmfrfi` si pkijkritf uitug tijur pfjf sifi` dfri cksgi dfiyf sksfft.
;. ^kmfxftibi Zdkrfpy
^kmfxftibi Zdkrfpy nkr`uif uitug ckcnuft si pkijkritf rimkgs pfjf sfft
jidfjfpgfi pfjf gbijisi yfi` pkiud gktk`fi`fi.
5. Acf`kry Zrfiiii`
Acf`kry Zrfiiii` nkr`uif uitug cki``fiti pigirfi-pigirfi si
pkijkritf yfi` tijfg ckiykifi`gfi ckijfji pigirfi-pigirfi yfi`
ckiykifi`gfi.
0. Dkrnfm
Nfdfi-nfdfi skpkrti vfmkrifi (uitug rkmfgsfsi btbt), ckmftbiii (uitug
`fi``ufi irfcf sirgfjifi skpkrti jktmf`). Ckmftbiii ckiuruigfi efsk tijur
mftki, ckiii`gftgfi keisikisi tijur, jfi ckiii`gftgfi pkrskitfsi tijur
^KC ( ^fpij Kyk Cbvkckit), jfi odfcbcimk (uitug cki`urfi`i
gkokcfsfi)
nfiyfg jipfgfi uitug tkrfpi iisbciif.
4. Zkrfpi ofdfyf
Xriisip tkrfpi iii fjfmfd nfdwf ofdfyf tkrfi` jfpft cki`urfi`i rfsf
cki`fitug jfi gk`kmfpfi nisf ckiyknfngfi cki`fitug.
1. Efrcfgbtkrfpi
Zujufi pki`bnftfi jki`fi bnft-bnftfi dipibtig nugfi dfiyf
uitug ckiii`gftgfi gufmitfs jfi jurfsi tijur, tfpi ju`f uitug
ckiii`gftgfi jkrfjft gkwfspfjffi pfjf sifi` dfriiyf jfi uitug
cki`dimfi`gfi dypkrfrbusfm stftk. _fyfi`iyf, nfiyfg jbsis bnft dipibtig
yfi` jinutudgfi uitug ckcpkrnfigi gufmitfs tijur pfjf cfmfc dfri
ju`f ckiyknfngfi skjfsi pfjf sifi` dfriiyf. [itug cki`diijfri
gbcpmigfsi iii, sdbrt fotii` nkizbjifzkpiik jfpft ji`uifgfi. Bnft
dipibtig mbi` fotii` nisf cki``fi``u gufmitfs psigbcbtbrig yfi`
nisf ckiyknfngfi gkokmfgffi yfi` nkrdunui`fi jki`fi gkijfrffi
nkrcbtbr Zkrfpi jki`fi bnft-bnftfi dipibtig skjftie dfrus jicumfi
jki`fi jbsis gkoim jfi uitug cfiitkifiokiyf cki``uifgfi jbsis
kekgtie yfi` tkrgkoim. Kekg tbmkrfisi tkrjfji pfjf
pki``uiffi gknfiyfgfi bnft dipibtig, gfrkif itu pki``uiffi bnft iii tijfg
nbmkd mknid jfri 6 numfi. . ^knbuij iisbciif nisf tkrjfji jigf pki`dkitifi
bnft jimfgugfi skofrf ckijfjfg. [itug cki`diijfri kekg iii, ji`uifgfi
bnft jki`fi jbsis gkoim jfi tfppkrii` bee .
@. Gbcpmigfsi
f. Kekg eisibmb`is. Gfrkif gknfiyfgfi iisbciif jifginftgfi bmkd strkss,
tkrjfpft pkiii`gftfi ibrfjrkifmii skruc, pkiii`gftfi FOZD jfi gbrtisbm,
ju`f pkiuruifi prbjugsi ckmftbiii.
n. Kekg psigbmb`is. Jfpft nkrupf `fi``ufi ckcbri, `fi``ufi
nkrgbiskitrfsi , irritfnmk, gkdimfi`fi cbtivfsi, jkprksi, jfi sknf`fiiyf.
o. Kekg eisig/sbcftig. Jfpft nkrupf gkmkmfdfi, iykri btbt, dipkrtkisi, jfi
sknf`fiiyf.
j. Kekg sbsifm. Jfpft nkrupf gufmitfs dijup yfi` tkr`fi``u, skpkrti susfd
ckijfpft prbcbsi pfjf mii`gui`fi gkrjfiyf, gurfi` nisf
ckiigcfti dunui`fi sbsifm jfi gkmufr`f.
k. Gkcftifi. Brfi` yfi` tijur gurfi` jfri ; jfc skcfmfc ckcimigi
fi`gf dfrfpfi dijup mknid skjigit jfri brfi` yfi` tijur 0-4 jfc skcfmfc.
Dfm iii cui`gii jisknfngfi gfrkif pkiyfgit yfi` cki`iijugsi
iisbciif yfi` ckcpkrpkijkg fi`gf dfrfpfi dijup ftfu gfrkif di`d
frbusfm stftk yfi` tkrjfpft pfjf iisbciif ckcpkrtii``i fi`gf
cbrtfmitfs ftfu cki`urfi`i gkcui`giifi skcnud jfri pkiyfgit. _kmfii
itu, brfi` yfi` ckijkritf iisbciif ckcimigi gkcui`giifi > gfmi
mknid nksfr uitug cki`fmfci gkokmfgffi mfmu miitfs jigf jinfijii`gfi
jki`fi brfi` ibrcfm.
 NFN AA
F_[DFI GKXK^FPFZFI AI_BCIAF

F. Xki`gfjifi eisig
6. Ajkititfs

>. Gkmudfi utfcf

Gmiki cki`kmud tijfg nisf tijur
3. ^iwfyft pkiyfgit skgfrfi`
:. Gfji riwfyft tijur gmiki
f. Fpfgfd fijf cki`fmfci sfgit gkpfmf gktigf nfi`ui2
n. Gfpfi pkrtfcf gfmi fijf ckiyfjfri cfsfmfd iii2
o. _ujfd nkrfpf mfcf cfsfmfd iii tkrjfji2
j. Nkrfpf mfcf wfgtu yfi` fijf nutudgfi uitug tkrtijur2
k. Nf`ficfif pki`frud gurfi` tijur nf`i fijf2
;. Gfji pbmf tijur nifsf
_knkrfpf jfud pkrnkjffi tijur fijf sfft iii jfri tijur fijf yfi` jumu2
5. Gfji pkiyfgit eisig, ZZU
Fpfgfd fijf ckijkritf pkiyfgit eisig yfi` jfpft cki``fi``u tijur fijf2
0. Gfji tkrdfjfp pkristiwf dijup yfi` nfru tkrjfji
4. Gfji stftus kcbsibifm jfi ckitfm
1. Gfji rutiiitfs ckijkmfi` tijur
_knkrfpf jfud pkrnkjffi tijur fijf sfft iii jfri tijur fijf yfi` jumu2
68. Gfji mii`gui`fi tijur
66. Xbmf eui`si @brjbi
 Xkckmidfrffi jfi pkrskpsi tkrdfjfp gkskdftfi
Gfji pki`ktfdufi gmiki tkitfi` pkiyfgitiyf, sfft gmiki sfgit tiijfgfi
yfi` jimfgugfi gmiki uitug ckiuijfi` gkskdftfiiyf.
 Iutrisi/cktfnbmio
Gfji cfgfifi yfi` jigbisucsi bmkd gmiki, pbrsi skdfri, jkiis cfgfifi,
jfi vbmuck ciiucfi pkrdfri, cfgfifi gksugffi.
  Xbmf fgtivitfs jfi mftidfi
Gfji gkcfcpufi gmiki sfft nkrfgtivitfs jfi jfpft ckmfgugfi
cfijiri, jinfitu ftfu cki``uifgfi fmft
 Xbmf tijur jfi istirfdft
Gfji pbmf istirfdft, gufmitfs jfi gufititfs tijur, gfmfu tkr`fi``u gfji
pkiyknfniyf
 Xbmf gb`iitie-pkrskptufm
_tftus ckitfm gmiki, gfji iykri jki`fi Xrbvbgfsi (pkiyknfn),
Vufmitfs 1iykriiyf skpkrti fpf), ^kqibi (ji jfkrfd cfif yfi` iykri),
_ofmf (sgfmf iykri 6-68), Zick (gfpfi iykri tkrfsf nkrtfcnfd nkrft).
 Xbmf cfifjkcki gbpii` strkss
 ^iwfyft Xsigb _bsifm
Xfsiki jki`fi ^F cui`gii ckrfsfgfi fjfiyf gkokcfsfi yfi`
ougup tii``i fpfmf`i pfjf pfsiki yfi` cki`fmfci jkebrcitfs pfjf
skiji-skiji gfrkfi if ckrfsfgfi fjfiyf gkmkcfdfi-gkmkcfdfi pfjf
jiriiyf jfi ckrfsfgfi gk`iftfi skdfri-dfri ckijfji nkrunfd.
Xkrfwft jfpft ckmfgugfi pki`gfjifi tkrdfjfp gbiskp jiri gmiki
gdususiyf fspkg nbjy icf`k jfi dfr`f jiri gmiki.

6>. Xki`gfjifi Xsigbsbsifm jfi spritufm

f. Xsigbsbsifm
n. Cfsfmfd kcbsibifm.
o. _piritufm

63. Eui`sibifm gmiki

Aijkgs Nfrtdkm yfi` jicbjieigfsi
Xkiimfifi jijfsfrgfi pfjf tii`gft nfitufi brfi` mfii jfmfc ckiii`gftgfi
fgtivitfs eui`sibifm. Xkiimfifi ckmiputi cfgfi, nkrpiijfd
tkcpft, gknkrsidfi jiri, fgtivitfs ji tbimkt, cfiji, nkrjfmfi ji jfmfi jftfr,
ifig turui tfi``f, nkrpfgfifi, cki`bitrbm jkeigfsi jfi nkrgkcid. Ofrf
pkiimfifi<
 IB G^AZK^AF NFIZ[FI CFIJA^A

6 Cfgfi ; 68

> Ciiuc ; 68

3 Nkrpiijfd jfri gursi rbjf gktkcpft tijur/sknfmigiyf ;-68 6;

: Xkrsbifm tbimkt (ouoi cugf, ckiyisir rfcnut, cki``bsbg `i`i) 8 ;

; Gkmufr cfsug tbimkt (ckiouoi pfgfifi, ckiykgf tunud, ; 68

ckiyirfc)
5 Cfiji ; 6;

0 Lfmfi ji pkrcugffi jftfr 8 ;

4 Ifig turui tfi``f ; 68

1 Cki``uifgfi pfgfifi ; 68

68 Gbitrbm nbwkm (NFN) ; 68

66 Gbitrbm Nmfjjkr (NFG) ; 68

Zbtfm
sgbr
Ofrf pkiimfifi<
= 58 < gktkr`fitui`fi
pkiud/tbtfm 5;-68; < gktkr`fitui`fi
sknf`ifi 668 < cfijiri

6:. Aijkgs Gftz

Xki`gfjifi cki``uifgfi iijkgs gkcfijirifi gftz uitug

fgtivitfs gkdijupfi skdfri-dfri yfi` nkrjfsfrgfi pfjf kvfmufsi eui`si
cfijiri ftfu
nkr`fitui` jfri gmiki jfmfc dfm< cfgfi, gbitiiki (NFN/NFG), nkrpiijfd,
gk gfcfr cfiji, cfiji jfi nkrpfgfifi. Aijkgs Gftz fjfmfd pkckrigsffi
jisicpumgfi jki`fi systkc pkiimfifi yfi` jijfsfrgfi pfjf tii`gft nfitufi
brfi` mfii jfmfc ckmfgugfi fgtivitfs eui`sibifmiyf. _fmfd sftugkuitui`fi
jfri fmft iii fjfmfd gkcfcpufi uitug cki`ugur pkrunfdfi eui`si fgtivitfs jfi
mftidfi sktifp wfgtu, yfi` jifgdiri kvfmufsi jfi fgtivitfs rkdfnimitfsi.
Xki`ugurfi pfjf gbijisi iii ckmiputi<

Zkrcfsug gftk`bri cfifgfd gmiki2

F. Cfijiri jfmfc cfgfi, gbitiikisif (NFN/NFG), cki``uifgfi
pfgfifi, pkr`i gk tbimkt, nkrpiijfd jfi cfiji
 N. Cfijiri skcufiyf gkoufmi sfmfd sftu jfri eui`si jiftfs
O. Cfijiri gkoufmi cfiji jfi sfmfd sftu eui`si mfii
J. Cfijiri gkoufmi cfiji, nkrpfgfifi jfi sfmfd sftu eui`si jiftfs
K. Cfijiri gkoufmi cfiji, nkrpfgfifi, gk tbimkt jfi sfmfd sftu eui`si
yfi` mfii
E. Cfijiri gkoufmi cfiji, nkrpfgfifi, gk tbimkt, nkrpiijfd jfi sftu
eui`si yfi` mfii
@. Gktkr`fitui`fi uitug skcuf eui`si jiftfs
Gktkrfi`fi <

Cfijiri nkrfrti tfipf pki`fwfsfi, pki`frfdfi ftfu nfitufi kekgtie jfri

brfi` mfii, skskbrfi` yfi` ckibmfg uitug ckmfgugfi suftu eui`si
jifi``fp tijfg ckmfgugfi eui`si, cksgipui if jifi``fp cfcpu.

6;. _tftus ckitfm jfi gb`iitie `krbitig

 _dbrt Xbrtfnmk Ckitfm _tftus Vukstibikr (_XC_V)

Ji`uifgfi uitug ckijktkgsi fjfiyf tii`gft gkrusfgfi
iitkmkgtufm. Xki`ujifi tkrjiri ftfs 68 pkrtfiyffi yfi` nkrgkifi
jki`fi brikitfsi, riwfyft prinfji, ckcbri jfmfc dunui`fiiyf
jki`fi gkcfcpufi
pkrfwftfi jiri, ckcbri jfi`gf pfijfi` jfi gkcfcpufi cftkcftis ftfu
pkrditui`fi (Xekieekr, >88>).
IB XK^ZFIQFFI NKIF^ _FMFD

6 Zfi``fm nkrfpf dfri iii

> Dfri fpf skgfrfi`

3 Fpf ifcf tkcpft iii

: Fmfcft fijf2

; Nkrfpf ucur fijf2

5 Gfpfi fijf mfdir (ciiicfm tfdui mfdir)

0 _ifpf prksijki iijbiksif skgfrfi`2

4 _ifpf prksijki ijbiksif sknkmuciyf2

1 _ifpf ifcf inu fijf2

68 Gurfi`i 3 jfri >8 jfi tktfp pki`urfi`fi 3 jfri sktifp fi`gf nfru,
skcuf skofrf ckiurui
 Lucmfd

Aitkrprktfsi dfsim <

6) _fmfd 8-3 < eui`si iitkmkgtufm utud
>) _fmfd :-; < gkrusfgfi iitkmkgtufm rii`fi
3) _fmfd 5-4 < gkrusfgfi iitkmkgtufm
skjfi`
:) _fmfd 1-68 < gkrusfgfi iitkmkgtufm nkrft

65. CiiiCkitfm _tftus Kxfc (CC_K)

Ib Fspkg Iimfi Iimfi Gritkrif

Gb`iitieCfgsicfmGmiki

6 Brikitfsi ; Ckiyknutgfi jki`fi nkifr

f. Zfdui <
n. Cusic <
o. Zfi``fm< j. Dfri<

k. Numfi <
Jifcfif gitf skgfrfi`2
Brikitfsi ;

f. Ik`frf <
n. Xrbviisi< o. Gbtf<
j. Ji<

k. Piscf <
> ^k`istrfs 3 _knutgfi ifcf ti`f bnykg (bmkd pkckrigsf) 6

i jktig jfi cki`ftfgfi fsii`-cfsii` bnykg.

f. Bnykg
n. Bnykg o. bnykg
3 Xkrdftifi ; Ciitf gmiki uitug ckcumfi jfri fi`gf 688
jfi gkcujifi jigurfi`i 0 sfcpfi ; gfmi / tii`gft<
gfmgumfsi
(13, 45, 01, 0>, 5;)

. Cki`ii` Ciitf gmiki uitug cki`umfi`i gkti`f bnykg

ft pfjf ib > (rk`istrfsi) tfji. Nimf nkifr, 6 pbiit
cfsii`-cfsii` bnykg.

; Nfdfsf 1 Zuijuggfi pfjf gmiki suftu nkijf jfi

tfiyfgfi ifcf pfjf gmiki

f. Cissfm jfc tfi`fi

n. Cissfm pkisim

Ciitf gmiki uitug cki`umfi`i gftf nkrigut<

”tijfg fjf, jigf, jfi, ftfu, tktfpi–. Nimf nkifr
iimfi sftu pbii

f. Xkrtfiyffi nkifr > nufd< tfg fjf,

tktfpi Ciitf gmiki uitug ckiuruti pkriitfd
nkrigut tkrjiri jfri 3 mfi`gfd.

” fcnim gkrtfs jitfi`fi fijf, mipft juf jfi

tfrud jimfitfi–

f. Fcnim gkrtfs jitfi`fi fijf

n. Mipft juf
o. Zfrud jimfitfi
Xkriitfdgfi pfjf gmiki uitug dfm nkrigut ( nimf
fgtivitfs sksufi pkriitfd iimfi 6 pbiit)

f. ”tutup cftf fijf–

Xkriitfdgfi pfjf gmiki uitug ckiumis sftu
gfmicft jfi ckiyfmii `fcnfr
 n. Zumis sftu gfmicft
o. Ckiyfmii `fcnfr

Zbtfm
Iimfi

Aitkrprktfsi dfsim <

9>3 < F_pkg gb`iitie jfi eui`si ckitfm nfig
64->> < Gkrusfgfi fspkg eui`si ckitfm
rii`fi
≪60 < Zkrjfpft gkrusfgfi fspkg eui`si ckitfm nkrft

60. Xki`gfjifi gkskicnfi`fi uitug gmiki mfisif

f. Xkrunfdfi pbsisi ftfu `krfgfi gkskicnfi`fi
Nkri iimfi 8 jigf gmiki tijfg ckiuijuggfi gbijisi jinfwfd iii, ftfu nkri
iimfi 6 jigf gmiki ckiuijuggfi sfmfd sftu jfri gbijisi jinfwfd iii <
6) Nfi`ui jfri gursi
Zijfg nfi`ui jfri jujug jki`fi sftu gfmi `krfgfi, tktfpi
ckijbrbi` tunudiyf gk ftfs jki`fi tfi`fi ftfu nkr`krfg gk
nf`ifi jkpfi gursi tkrmknid jfdumu, tijfg stfnim pfjf sfft nkrjiri
pkrtfcf gfmi.
>) Jujug gk gursi
Ckijftudgfi jiri gk gursi, tijfg jujug ji tki`fd gursi
3) Ckifdfi jbrbi`fi pfjf stkriuc, gmiki cki``krfgfi
gfgi, ckck`fi` bnykg uitug jugui`fi, gfgi tijfg ckiykitud
sisi- sisiiyf
:) Cftf tkrtutup
_fcf skpkrti ji ftfs.
;) Xkrputfrfi mkdkr
Cki``krfgfi gfgi, cki``ki``fc bnjkg uitug jugui`fi, gfgi
tijfg ckiykitud sisi- sisiiyf, gkmudfi vkrti`b, pusii`, ftfu
gkfjffi tijfg stfnim
 5) @krfgfi cki``fpfi sksuftu
Zijfg cfcpu uitug cki``fpfi sksuftu jki`fi nfdu emkgsi
skpkiudiyf skckitfrf nkrjiri pfjf ujui`- ujui` jfri gfgi,
tijfg stfnim, ckck`fi` sksuftu uitug jugui`fi
0) Ckcnui`gug
Zijfg cfcpu ckcnui`gug uitug cki`fcnim bnjkg- bnjkg
gkoim jfri mfitfi, ckck`fi` bnykg uitug nisf nkrjiri mf`i,
ckckrmugfi usfdf- usfdf cumtipkrm uitug nfi`ui.
n. Gbcpbiki `fyf nkrjfmfi ftfu `krfgfi
Nkri iimfi 8 jigf gmiki tijfg ckiuijuggfi gbijisi jinfwfd iii, ftfu
nkri iimfi 6 jigf gmiki ckiuijugfi sfmfd sftu jfri gbijisi jinfwfd
iii <
6) Ciitf gmiki uitug nkrjfmfi gk tkcpft yfi` jitkitugfi rf`u-
rf`u, tkrsfijui`, ckck`fi` bnykg uitug jugui`fi
>) Gktii``ifi mfi`gfd gfgi (cki`fi`gft gfgi sfft
ckmfi`gfd), gfgi tijfg ifig jfri mfitfi skofrf
gbisistki(cki``kskr ftfu ckiykrkt gfgi), cki`fi`gft
gfgi tkrmfmu tii``i (9; oc)
3) Gbitiiuitfs mfi`gfd gfgi
_ktkmfd mfi`gfd- mfi`gfd fwfm, mfi`gfd ckijfji
tijfg gbisistki, ckcumfi cki`fi`gft sftu gfgi
skckitfrf gfgi yfi` mfii ckiykitud mfitfi
:) Gksicktrisfi mfi`gfd
Zijfg nkrjfmfi jfmfc `fris murus, nkr`kmbcnfi` jfri sisi gk
sisi
;) Xkiyicpfi`fi jfmur pfjf sfft nkrjfmfi
Zijfg nkrjfmfi jfmfc `fris murus, nkr`kmbcnfi` jfri sisi gk
sisi
5) Nkrnfmig
Nkrdkiti sknkmuc cumfi nkrnfmig, jfmfi skcpbybi`fi,
nkr`byfi`, ckck`fi` bnykg uitug jugui`fi
Aitkrvkisi dfsim <
 Lucmfdgfi skcuf iimfi yfi` jipkrbmkd gmiki, jfi jfpft
jiiitkrprktfsigfi sknf`fi nkrigut <
8-; < risigb jftud rkijfd
5-68 < risigb jftud skjfi`
66-6; < risigb jftud
tii``i

N. Jif`ibsk gkpkrfwftfi

6. @fi``ufi pbmf tijur n.j gurfi`iyf obitrbm tijur

O. Aitkrvkisi
gkpkrfwftfi Ib ^kiofif Gkpkrfwftfi
Jif`ibsf
Zujufi Aitkrvkisi
Gkpkrfwftfi

6. @fi``ufi pbmf tijur Zujufi ucuc < Xbmf Jugui`fi tijur (A.8;60:)
n.j gurfi`iyf obitrbm tijur tijur (M.8;8:;)
Bnskrvfsi
_ktkmfd jimfgugfi tiijfgfi
gkpkrfwftfi jidfrfpgfi 6. Ajkitivigfsi pbmf fgtivitfs jfi tijur
>. Ajkitieigfsi efotbr pki``fi`u tijur
gmiki jfpft tijur jki`fi
3. Ajkitieigfsi cfgfifi ftfu ciiucfi yfi`
iyfcfi
cki``fi`u tijur

Zujufi gdusus Zkrfpkutig

Jfmfc wfgtu 6x >: jfc 6. Cbjieigfsi mii`gui`fi

gmiki jfpft tijur jki`fi >. Nftfsi wfgtu tijur sifi`
iyfcfi 3. Efsimitfsi cki`dimfi`gfi strkss sknkmuc
,jki`fi gritkrif dfsim < tijur
6.gkmudfi sumit tijur
ckiurui jfri ; gk 6
>. gkmudfi skrii`
tkrjf`f ckiurui jfri ;
gk 6

3.gkmudfi tijfg pufs Kjugfsi

tijur ckiurui jfri ; gk 6 6. Lkmfsgfi pkitii`iyf tijur ougup skmfcf
:.gkmudfi istirfdft tijfg sfgit
ougup ckiurui jfri ; gk >. Fijurgfi ckikpfti gknifsffi tijur
6 3. Fjfrgfi rkmfgsfsi btbt futb`kiio,
;. gkcfcpufi btbt
nkrfgtivitfs ckiii`gft prb`rksie jfi ibi efrcfgbmb`i mfiiiyf
jfki 6 gk ;
 Jfetfr pustfgf

Jfrcbjb, Nbkjdi, jfi Cfrtbib, Dfji. Nugu Fjfr @kriftri (Amcu Gkskdftfi [sif Mfijut), Kjisi >. >888. Nfmfi Xkikrnit
_GC, Dfrjiwiibtb, _tifnuji, Zbiy. Ziijfufi Jfri Nkrnf`fi Fspkg. >88;. XZ @rfckjif
Xustfgf [tfcf. Lfgfrtf.